DIAGNOZA SYTUACJI SPOŁECZNEJ W KLASIE SZKOLNEJ

ŻANETA KOZUBEKPED nr INDEKSU 7816

ROK II, SEM III

Podstawowy sposób pomiaru stosunków społecznych: Zajmuje się wzajemnymi oddziaływaniami między ludźmi Ilościowe traktowanie stosunków międzyludzkich (pomiar) Podawanie wszystkim członkom badanej grupy jednego lub kilku specjalnie

skonstruowanych pytań badających różne rodzaje stosunków społecznych, takich jak: wzajemna sympatia, popularność, zaufanie, przywództwo itp., W stosunku do których badanie dokonują wyboru z grupy osób, spełniających ich zdaniem warunki określone pytaniem

SOCJOMETRIA

 TECHNIKI SOCJOMETRYCZNE POZWALAJĄ:

Rozpoznać układ stosunków społecznych pod różnymi względami Uzyskać w miarę przejrzysty obraz więzi nieformalnych łączących poszczególnych członków Identyfikować  osoby  szczególnie  popularne,  atrakcyjne  w  grupie(  nieformalnych przywódców),  osoby  odrzucane  przez  grupę,  nielubiane,  izolowane,  znajdujące  się  na uboczu (dzieci wymagające specjalnych zabiegów wychowawczych

Porównywać  pozycje  społeczne  poszczególnych  członków  grupy  ze  względu  na  różne określone kryteria

Identyfikować istniejące podgrupy, ich skład i powiązania Wnioskować o spójności grupy i jej integracji Śledzić rozwój stosunków między chłopcami, a dziewczynkami Określać ekspansywność społeczną poszczególnych jednostek i całej grupy Określać  zmiany  zachodzące w  życiu  i  strukturze  społecznej  grupy pod wpływem celowo podjętych działań wychowawczych

Śledzić proces adaptacji społecznej nowych uczniów 

BADANIE SOCJOMETRYCZNE wykonuje  się  pod  określonym względem  np.  sympatii  i antypatii,  zaufania,  popularność,  cech  społecznych,  zależnym  od  kryterium socjometrycznego,  którym  może  być  sytuacja  społeczna. 

KRYTERIUM SOCJOMETRYCZNE MOŻE BYĆ :

NIEREALNE -np „z kim najchętniej poleciałbyś na długą wyprawę w kosmos?”REALNE - np. Z kim najbardziej chciałbyś pełnić dyżur w klasie, siedzieć w ławce

Istnieje większe prawdopodobieństwo, że preferencje zostaną podane szczere, gdy badani przypuszczają, iż ich odpowiedzi wpłyną na społeczny stan rzeczy (dzieci zostaną posadzone w jednej ławce). Natomiast kryterium NIEREALNE stosuje się, gdy badana grupa mogłaby odebrać sytuację rzeczywistą jako zagrożenie ingerencji w jej strukturę.

W INNYCH KATEGORIACH KRYTERIUM SOCJ. MOŻE BYĆ :

SILNE- dotyczy spraw ważnych dla badanych SŁABE- opiera się o sytuacje sporadyczne i mało istotne OGÓLNE- ujęcie w szerszej perspektywie SZCZEGÓŁOWE- precyzuje dokładnie rodzaj interakcji DWUWYMIAROWE-możliwy wybór wzajemny JEDNOWYMIAROWE-wybory wzajemne mniej możliwe INDYWIDUALNE-wybór dokonywany ze względu na własne preferencje SPOŁECZNE- przy wyborze brane pod uwagę interesy grupy

 Podstawą dokonywania wyboru osób z grupy są KRYTERIA POZYTYWNE, a KRYTERIA NEGATYWNE służą  do  odrzucania.  Przy  formułowaniu  kryterium  negatywnego  dla dzieci  nie  formułuje  się  pytań  wprost  tzn.  zamiast  pytania „ z kim nie chciałbyś..” stosuje  się  „z kim najmniej chętnie…’’

Ilość kryteriów zależy od badacza, jednak nie powinna ona przekraczać 5 w teście socjometrycznym i 2 w przypadku dzieci ( uważa się nawet , że wystarczy jedno dobrze sformułowane).

W każdym przypadku kryterium powinno być JASNO SPRECYZOWANE, ukazywać ISTOTĘ I RODZAJ AKTYWNOŚCI oraz być interesujące (silne) dla badanych( dzieci- zabawa, nauka itp.)

              Ograniczanie lub pozostawianie swobody co do liczby dokonywanych wyborów  na  podstawie  postawionych  pytań  (kryteriów)  również  zależne jest od badacza.  Jednak w przypadku dzieci przedszkolnych TYLKO JEDEN WYBÓR ( PIERWSZY) JEST DIAGNOSTYCZNY, u młodszych dzieci szkolnych PIERWSZE TRZY,  a  dopiero w  starszym wieku  szkolnym można  brać  pod UWAGĘ PIĘĆ. Aby  uzyskać  dodatkowe  informacje  np.  o  normach postępowania  w  grupie,  można  wprowadzić  pytania  o  UZASADNIENIE DOKONYWANYCH WYBORÓW.

•  

PODZIAŁ TECHNIK SOCJOMETRYCZNYCH:

TECHNIKI OCENY W KATEGORIACH WZGLĘDNYCH (np. Klasyczny test moreno, technika „zgadnij kto”)- badany określa swój stosunek pod względem określonej cechy tylko do poszczególnych członków grupy

TECHNIKI  OCENY  W  KATEGORIACH  BEZWZGLĘDNYCH  (  np. „Plebiscyt  życzliwości  i  niechęci,  techniki  kombinowane”)-badani określają swój stosunek do wszystkich członków grupy

DODATKOWE  WARIANTY:  samoocena  socjometryczna-  pyta  się badanego,  kto  jego  zdaniem  go  wybrał  lub  kto  odrzucił;  wariant „plebiscytu  życzliwości..”,  Gdzie  określona  osoba  wybrana  z  grupy jej ocenia przez pozostałych

TECHNIKI SOCJOMETRYCZNE

KLASYCZNA TECHNIKA MORENO Wszystkim członkom grypy zadaje się jednakowe pytania, na podstawie których  dokonują  wyboru  i  (lub)  odrzucenia  osób  spełniających  warunki podane  w  pytaniu:  pozwala  na  uzyskanie  szerokiej  gamy  informacji-  od identyfikacji pozycji i roli określonych oraz wszystkich członków grupy, inf. O podgrupach , o  integracji w grupie, ekspansywności społecznej  jednostek  i grupy; „ z kim najbardziej chciałbyś..?”, „ Z kim najmniej chciałbyś..?”; Może być stosowana u dzieci przedszkolnych w formie badań indywidualnych ( z pewnymi zastrzeżeniami)

TECHNIKA „ ZGADNIJ KTO” Badanym zadaje się ( najczęściej pisemnie) serię pytań o określone cechy, na  podstawie  których  wskazują  na  tych  członków  grupy  ich  zdaniem najbardziej odpowiadających przedstawionemu kryterium; np. „ To jest ktoś kto  często  dokucz  innym..”;  Pozwala  poznać  percepcję  grupy-  jak  badani postrzegają  innych  członków  grupy:  odpowiednia  nawet  dla  dzieci  w młodszym wieku szkolnym

TECHNIKA SZEREGOWANIA RANGOWEGO       Badanym przedstawia się określone kryterium- określoną cechę np. Koleżeńskość  i  prosi  o  uszeregowanie  od  osoby  spełniającej kryterium do tej, która go nie spełnia. W ten sposób badani ustalają hierarchię w grupie pod określonym względem: nie  jest  przydatna do badań dzieci młodszych

PORÓWNYWANIE PARAMI Badani kolejno porównują zestawionych parami członków grupy, opowiadając  się  pod  określonym  względem  za  każdym  razem  za jedną  tylko  osobą  z  pary;  nadaje  się  tylko  da  badań małych  grup; duży  stopień  dokładności  oceniania  powoduje,  że  może  być wykorzystana  do  specyficznych  celów,  jak  ostateczne  ustalenie dokładnej pozycji konkretnych osób

SKALE OSZACOWAŃ                Badani  wskazują  tych  członków  grupy,  którzy  ich  zdaniem odznaczają  się  określonym  stopniem  natężenia  danej  cechy  np. najbardziej koleżeńscy, najmniej koleżeńscy; ilość wskazań zależy od badanego,  choć  można  ograniczyć  jej  liczbę;  nie  nadaje  się  do stosowania u dzieci młodszych

          „PLEBISCYT ŻYCZLIWOŚCI I NIECHĘCI”

Może występować w dwóch wariantach:I. Badany  ocenia  w  kategorii  sympatii  i  antypatii  wszystkich  członków  grupy  na  skali 

kilkustopniowej-trzy- lub pięcio- od (++) -(bardzo) lubię, przez 0 - jest mi obojętny/nie wiem, do (–) (bardzo) nie lubię; 

II. Osoba  wybrana  z  grupy  jest  oceniania  przez  wszystkich  jej  członków  w  podobnym systemie  ocen;  pozwala  uzyskać  informacje  o  stosunku  grypy  do  poszczególnych jednostek oraz stosunku jednostek do grupy, identyfikuje dzieci szczególnie nielubiane i szczególnie lubiane oraz ogólny klimat emocjonalny grupy; możliwa do stosowania ( w formie badań indywidualnych) już u dzieci w przedszkolu

TECHNIKI KOMBINOWANE

Badani ustosunkowują się do wszystkich członków grupy na zróżnicowanej skali ocen tzn każdemu członkowi grupy badany przypisuje stopień natężenia danej cechy: stosowane głównie wśród uczniów starszych, w liceum

WARUNKI NIEZBĘDNE DO PRZEPROWADZENIA BADANIA SOCJOMETRYCZNEGO

1.Grupa zamknięta i jasno dla wszystkich określona2.Wszyscy  członkowie  grupy  muszą  znać  się  wzajemnie  i  pozostawać  w rzeczywistych relacjach społecznych.

3.Podane  kryterium  socjometryczne musi  być  jasne  i  odpowiednio  zrozumiane przez wszystkich, oraz możliwie silne i realne.

4.Grupa musi mieć zaufanie do prowadzącego badanie,(który stwarza atmosferę życzliwości, motywuje do udziału w badaniu i poważnego jego potraktowania, zapewnia dyskrecję i unika wytworzenia poczucia zagrożenia).

5.Jeśli  badania  mają  stanowić  podstawę  do  zmian  grupa  musi  być  o  tym poinformowana.

6.W grupie nie mogą zachodzić gwałtowne zmiany w strukturze.7.Osoby  badane  muszą  charakteryzować  się  wystarczającym  poziomem inteligencji.

8.  W  czasie  badania  powinna  być  obecna  większość  członków  grupy (dopuszczalna absencja wynosi 10-15%).

9.Grupa funkcjonuje już jakiś czas. Nie została dopiero co utworzona.

PRZEBIEG BADANIA SOCJOMETRYCZNEGO                  W  przypadku  dzieci  przedszkolnych  stosuje  się  formę  BADANIA

INDYWIDUALNEGO- zadaje  się  dziecku pytania,  a  jego odpowiedzi  zapisuje. W postaci zbiorowej techniki socjometryczne wykorzystuje się od II klasy SP

PRZEBIEG:

1.KRÓTKIE WPROWADZENIE- wyjaśnienie celu badania ( raczej nie używa się tego słowa), wytworzenie odpowiedniej atmosfery, zapewnienie o dyskrecji i tajności wyborów.2.ROZDANIE KARTEK I ICH PODPISANIE.3.PODANIE PYTANIA SOCJOMETRYCZNEGO z określeniem rodzaju, liczby i sposobu wyborów wraz z informacją, że wybory powinny być w obrębie grupy i dotyczą również nieobecnych oraz dokonywane w tajemnicy przed innymi.4.WYJAŚNIENIE EWENTUALNYCH PYTAŃ BADANYCH.5.UDZIELANIE ODPOWIEDZI- dokonywanie wyborów.6.SPRAWDZENIE PODPISANIA KARTEK I PRAWIDŁOWOŚCI DOKONANIA WYBORÓW i zebranie odpowiedzi

FORMY OPRACOWANIA WYNIKÓW I ICH ZASTOSOWANIE

TABELA SOCJOMETRYCZNA ANALIZA GRAFICZNA (jasno ukazuje istnienie, skład i powiązania podgrup) i analiza indeksowa (pozwala na uzyskanie informacji o integracji grupy, o jej  społecznej  ekspansywności,  o  spójności)- mogą  być  stosowane  razem jako analiza całościowa, lub oddzielnie.

DOKUMENTACJA BADANIA SOCJOMETRYCZNEGO

Zawiera  nazwę  zespołu  i  listę  jego  członków,  datę  badania  i  nazwisko  osoby prowadzącej badania

Dokładne brzmienie kryteriów socjometrycznych, opis warunków badania (stosunek grupy do badania, wykaz osób nieobecnych, ewentualne zakłócenia badania),

Krótką  charakterystykę  sytuacji  w  zespole  (ewentualne  znaczące  wydarzenia, zmiany itp.)

Przedstawienie  analizy  wyników  z  prezentacją  legendy  zapisu  i  stosowanymi wzorami wskaźników.

 WADY SOCJOMETRII

Opiera  się  na  deklaracjach  badanego,  które mogą,  lecz  nie muszą zgadzać się ze stanem rzeczywistym.

Wartość  diagnostyczna  jest  zależna  od  faktycznie  zastosowanego kryterium,  bez  względu  na  jego  literalne  brzmienie  np. Wnioskujemy  o  sympatii  i  antypatii  na  postawie  pytania  „z  kim chciałbyś  odrabiać  lekcje?”,  Wyniki  badania  to  odpowiedzi  na zadane  badanym  pytania,  dlatego  nie  można  jedynie  na  ich podstawie stworzyć pełnego obrazu grupy.

Kwestia  aktualności  rezultatów  badania-  grypa  ma  charakter dynamiczny,  natomiast  badanie  ukazuje  sytuację  w  danym momencie, ma charakter statyczny.

Pracochłonna i złożona analiza wyników.

DZIĘKUJĘ ZA UWAGĘ!