Upload
ngoc-ha-pham
View
151
Download
2
Embed Size (px)
DESCRIPTION
Bài giảng
Citation preview
Tìm các từ ghép Hán Việt bắt đầu bằng
yếu tố “đồng”
• Đồng hương
• Đồng ý
• Đồng điệu
• Đồng lòng
• Đồng môn
• Đồng tình
• Đồng thuận
• Đồng cảm
11/25/2014 ĐỒNG CHÍ - Chính Hữu 1
ĐỒNG: cùng
Giải nghĩa từ sau
ĐỒNG CHÍ
Mối quan hệ mới
Khái niệm xuất hiện vào những năm 30
của thế kỉ XX
11/25/2014 ĐỒNG CHÍ - Chính Hữu 2
cùng Chí hướng, lý tưởng
Đọc văn bản
11/25/2014 ĐỒNG CHÍ - Chính Hữu 3
HỌC SINH THUYẾT TRÌNH
11/25/2014 ĐỒNG CHÍ - Chính Hữu 4
ĐỒNG CHÍChính Hữu
1. TÁC GIẢ CHÍNH HỮU
TIỂU SỬ
• Trần ĐìnhĐắc
• Quê Can Lộc, Hà Tĩnh
CUỘC ĐỜI
• 1946: trungđoàn Thủ đô
• K/c chốngPháp và k/c chống Mỹ
SỰ NGHIỆP
• Chủ đềngười lính
• Hàm súc, mộc mạc
11/25/2014 ĐỒNG CHÍ - Chính Hữu 6
Chân dung nhà thơ Chính Hữu
11/25/2014 ĐỒNG CHÍ - Chính Hữu 71948 2001
Bài thơ “Ngày về” (1947)
11/25/2014 ĐỒNG CHÍ - Chính Hữu 8
Nhớ đêm ra đi, đất trời bốc lửaCả kinh thành nghi ngút cháy sau lưng
Những chàng trai chưa trắng nợ anh hùngHồn mười phương phất phơ cờ đỏ thắm
Rách tả tơi rồi đôi giày vạn dặmBụi trường chinh phai bạc áo hào hoa
Mái đầu xanh thề mãi đến khi giàPhơi nắng gió. Và hoa ngàn cỏ dại
Nghe tiếng gọi của những người Hà NộiTrở về, trở về, chiếm lại quê hươngNguy nga sao cái buổi lên đường
Súng chuốt gươm lan, mắt ngời sáng quắc
Bài thơđầu tay,
cảmhứng
lãng mạnbi hùng
Bài thơ “Thư nhà” (1954-1961)
Thư người hậu phương gánh gạo đưa chồng,Hai vai khó nhọc,
Viết gửi cho ta ngổn ngang từng nétNhư gồng như gánh dân công,
Ánh mực lập loè đường xa lửa đuốc.Lặn lội đi theo cả nước
Lên đây đánh giặc cùng taĐêm nay ở đâu?
lưng đèo?cuối dốc?
Một lá thư nhàChia đôi nhiệm vụHai người đoàn tụ
Hai đầu chiến công.
11/25/2014 ĐỒNG CHÍ - Chính Hữu 9
Giàu chấthiện thực
Ngôn ngữthơ mộc
mạc, đơngiản
Hãy tóm tắt phong cách Chính Hữu
bằng 2 từ
11/25/2014 ĐỒNG CHÍ - Chính Hữu 10
• Chân thực
• Hàm súc
Ghi vào đề cương
“Tôi thấy lúc này làm thơ cao xa
quá là vô trách nhiệm với những
người cùng chiến đấu và hy sinh với mình.”
2. Bài thơ “Đồng chí”
- Hoàn cảnh ra đời
11/25/2014 ĐỒNG CHÍ - Chính Hữu 11
“Vào cuối năm 1947, tôi tham gia chiến dịch Việt Bắc […]. Phải nói làchiến dịch vô cùng gian khổ. Bản thân tôi cũng chỉ phong phanh trênngười một bộ áo cánh, đầu không mũ, chân không giày […]. Tôi cũngphải có trách nhiệm chăm sóc anh em thương binh và chôn cất một sốtử sĩ. Sau trận đó, tôi ốm, phải nằm lại điều trị; đơn vị cử một đồng chíở lại săn sóc tôi. Trong khi ốm, nằm ở nhà sàn heo hút, tôi làm bài thơĐồng chí.”
Hoàn cảnh rộngSau chiến dịch Việt Bắc
thu đông 1947
Hoàn cảnh hẹpSau một trận ốm của
tác giả => nhận ra tìnhđồng chí
“Không có đồng đội tôi không thể nào làmtròn được trách nhiệm, không có đồng đội
tôi cũng đã chết lâu rồi.”
Xuất xứ
Tập thơ
“Đầu súng trăng treo”
11/25/2014 ĐỒNG CHÍ - Chính Hữu 12
- Thể loại
Thơ tự do, không giới hạn về số câu và số chữ trong một câu
- Đại ý
Tình đồng chí, đồng đội keo sơn, gắn bó
- Bố cục
3 phần
7 câu đầu: Cơ sở hình thành tình đồng chí
10 câu tiếp: Biểu hiện của tình đồng chí
3 câu cuối: Vẻ đẹp của tình đồng chí
11/25/2014 ĐỒNG CHÍ - Chính Hữu 13
Mời các em nghe bài hát “Tình đồng chí”
Thơ Chính Hữu
Minh Quốc phổ nhạc
Cao Minh trình bày
11/25/2014 ĐỒNG CHÍ - Chính Hữu 14
Xác định câu đúng, câu sai:
• “Đồng chí” đã được chọn làm tên nhan đề mộttập thơ của Chính Hữu
• “Đồng chí” là bài thơ đầu tay của Chính Hữu
• Đồng chí là một khái niệm mới, xuất hiện từnhững năm 30 của thế kỉ XX
• Bài thơ ra đời sau chiến dịch Điện Biên Phủ năm1954
• Ở chiến trường, Chính Hữu đóng vai trò mộtphóng viên mặt trận
• Bài thơ ra đời sau một kỉ niệm có thật về tìnhđồng chí
11/25/2014 ĐỒNG CHÍ - Chính Hữu 15
2. Phân tích văn bản
a. Cơ sở của tình đồng chí
Quê hương anh – Làng tôi
Nước mặn, đồng chua – Đất cày lên sỏi đá
Phép đối xứng
Xuất thân của người lính
Những người lính trong buổiđầu kháng Pháp xuất thân từtầng lớp nông dân. Họ đều đếntừ những vùng quê nghèokhó, quen với việc đồng áng,chân lấm tay bùn. Những bàntay cầm cuốc, cầm cày nay trởthành bàn tay cầm súng.11/25/2014 ĐỒNG CHÍ - Chính Hữu 16
Phát hiệnbiện phápnghệ thuât
Hai câu thơgiới thiệunội dung
gì?
- Thành ngữ, lối nói hình ảnh
• “Nước mặn, đồng chua” chỉ
vùng đất nhiễm mặn ở ven
biển và vùng đất phèn có độ
chua cao. Đây là những
vùng đất xấu, khó trồng trọt.
• “Đất cày lên sỏi đá” chỉ vùng
đất kém phì nhiêu, không thể
canh tác được.
Sự thấu hiểu giữa những
con người cùng sinh ra từ
cảnh cơ hàn.11/25/2014 ĐỒNG CHÍ - Chính Hữu 17
Cách dùng từ“nước mặnđồng chua”,
“đất cày lên sỏiđá” có gì đặc
biệt?
11/25/2014 ĐỒNG CHÍ - Chính Hữu 18
Cơ sở thứ nhất của tình đồng chí
Chung hoàn cảnh xuất thân.
Súng bên súng, đầu sát bên đầu
Hình ảnh đối xứng
Mỗi vế câu đều có
sự đối xứng đầu –
cuối
Hai vế câu đó đồng
thời cũng đối xứng
với nhau
11/25/2014 ĐỒNG CHÍ - Chính Hữu 19
“Súng” và “đầu” điệp lại
hai lần
Cấu trúc cân bằng
Sự gắn bó, song hành
“Súng” đối xứng với
“đầu”
Ý nghĩa tương quan
giữa nhiệm vụ – lý
tưởng.
Có mấy cặp đối xứngtrong câu thơ trên?
11/25/2014 ĐỒNG CHÍ - Chính Hữu 20
Người lính không chỉ đồng hành về nhiệm vụ bảo vệ
Tổ quốc, mà còn đồng điệu trong ý chí chiến đấu,
trong tấm lòng yêu nước nồng nàn.
Cơ sở thứ hai của tình đồng chí: Lòng yêu nước
và lý tưởng chiến đấu.
Đêm rét chung chăn thành đôi tri kỉ
Chia sẻ từ những điều nhỏ
nhất trong cuộc sống ngày
thường
Chia sẻ tâm tư
TRI KỈ
“Tri kỉ là người hiểu biết
mình”
11/25/2014 ĐỒNG CHÍ - Chính Hữu 21
Cơ sở thứ ba củatình đồng chí: Sự
sẻ chia trongcuộc sống
thường ngày.
Đồng chí!
Định nghĩa: Đồng chí là những người có cùng chí hướng, lý tưởng.
Về mặt nội dung: Từ “đồng chí” thể hiện chínhxác và cô đọng nhất mối quan hệ giữa nhữngngười lính trong bài thơ. Đó là sự đồng điệu vềnhiều mặt.
Về mặt hình thức: Dòng thơ ngắn được đọcvới giọng xúc động, chân thành.
Một phát hiện
Một khẳng định
Một tiếng gọi thân thương, nghẹn ngào
11/25/2014 ĐỒNG CHÍ - Chính Hữu 22
Hỏi bài cũ: Nêu 3 cơ sở của tình đồng chí
1. Chung hoàn cảnh xuất thân
2. Lòng yêu nước và lý tưởng chiến đấu
3. Sự sẻ chia trong cuộc sống thường ngày
11/25/2014 ĐỒNG CHÍ - Chính Hữu 23
Hỏi bài cũ: Phân tích dòng thơ
“Đồng chí!”
• Nhận diện về hình thức
Một từ (hai tiếng) cùng dấu chấm than. Đứng riêngthành một dòng thơ.
• Phát biểu về ý nghĩa
Đồng chí là khái niệm chỉ những người cùngchung chí hướng, lý tưởng chiến đấu. Khái niệmmới xuất hiện (1930s)
Thể hiện chính xác và cô đọng mối quan hệ giữanhững người lính: đồng điệu về nhiều mặt.
• Nhận xét về nghệ thuật
Ngắn, lúc đọc phải ngưng lại.
Nằm ở chính giữa bài thơ.
11/25/2014 ĐỒNG CHÍ - Chính Hữu 24
Chặng đường hình thành của tình đồng chí
Quê hương anh
Làng tôi
(Tách biệt, xa lạ)
Anh với tôi, đôi người, quen nhau
(Bắt đầu có sự gắn kết)
Đôi tri kỉ
(Thấu hiểu nhau cao độ)
Đồng chí
(Cùng lí tưởng, chí hướng, hoàn toàn đồng điệu)
11/25/2014 ĐỒNG CHÍ - Chính Hữu 25
Từ ngữ có tính
chất tăng cấp
c. Biểu hiện của tình đồng chí
Ruộng nương anh gửi bạn thân cày
Gian nhà không, mặc kệ gió lung lay
Giếng nước gốc đa nhớ người ra lính
Anh với tôi biết từng cơn ớn lạnh
Sốt run người vừng trán ướt mồ hôi
Áo anh rách vai
Quần tôi có vài mảnh vá11/25/2014 ĐỒNG CHÍ - Chính Hữu 26
Nỗi nhớnhà
Khó khăn, hoạn nạn
b. Biểu hiện của tình đồng chí
Ruộng nương anh gửi bạn thân cày
Gian nhà không, mặc kệ gió lung lay
Giếng nước gốc đa nhớ người ra lính
Hình ảnh đặc trưng thôn quê
Nỗi nhớ
Giọng điệu và từ ngữ:
- Mặc kệ
Giọng cố tỏ ra dứt khoát
Day dứt, nặng lòng
Sự thấu hiểu
11/25/2014 ĐỒNG CHÍ - Chính Hữu 27
HÌNH ẢNH
GIỌNG ĐIỆU VÀ TỪ NGỮ
Đầu làng có cây đa cao
Trăng thanh gió mát lọt
vào tận nơi
Nhà anh có cái giếng
khơi
Nhác trông xuống giếng
có đôi cánh hồng
Em nay là gái chưa
chồng
Anh không có vợ dốc
lòng chờ nhau
Đại từ?
=> Đồng chí, đó là cùng nhau chia sẻ
tâm tư, tình cảm11/25/2014 ĐỒNG CHÍ - Chính Hữu 28
Anh với tôi biết từng cơn ớn lạnh
Sốt run người vừng trán ướt mồ hôi
• Trải nghiệm thực tế củanhà thơ.
• Căn bệnh không được nêutên trực tiếp mà được miêutả qua các chi tiết ám ảnh: “cơn ớn lạnh”, “sốt run người”, “vừng trán ướt mồhồi”.
Trải qua những giây phúthoạn nạn, thậm chí phảiđối diện với cái chết, ngườilính càng trân trọng hơntấm lòng bè bạn.
11/25/2014 ĐỒNG CHÍ - Chính Hữu 29
Mặc dù bộ đội được trang
bị thuốc cá nhân, mỗi đơn
vị có y tá mang thùng thuốc
dự trữ đi theo, thực hiện
chế độ uống thuốc phòng
bệnh, nhưng sốt rét Trường
Sơn không miễn trừ bất cứ
ai. Nhiều người tử vong vì
sốt rét lâu ngày chuyển
sang ác tính. Những người
vượt qua được thì da
thường xanh tái do thiếu
máu, sức khỏe suy giảm.
Sự thiếu thốn về quân trang, quân bị: “áo
anh rách vai”, “quần tôi có vài mảnh vá”,
“chân không giày”, cái rét
• Cặp đại từ “anh” –
“tôi” tiếp tục sóng
đôi
• Nụ cười
• Cái nắm tay
Mạnh hơn gian lao
11/25/2014 ĐỒNG CHÍ - Chính Hữu 30
Nụ cười vừa hiềnlành, vừa cương nghị, lại vừa chan chứa yêuthương
Cái nắm tay lặng lẽ cóý nghĩa truyền hơiấm, truyền sức mạnh
11/25/2014 ĐỒNG CHÍ - Chính Hữu 31
Đồng chí, đó là luôn kề vai sát cánh tronghoạn nạn và thiếu thốn
Câu hỏi
Nêu ngắn gọn 2 biểu hiện của tình đồng chí?
Chia sẻ tâm tư
Kề vai trong hoạn nạn
Đâu là “nhãn tự” của câu thơ Gian nhà không
mặc kệ gió lung lay?
MẶC KỆ
Hình ảnh nào gợi ý nghĩa về sự chờ đợi?
GIẾNG NƯỚC GỐC ĐA
11/25/2014 ĐỒNG CHÍ - Chính Hữu 32
c. Vẻ đẹp của tình đồng chí
Đêm nay rừng hoang sương muối
Đứng cạnh bên nhau chờ giặc tới
• Thời gian: “đêm” – lúc người lính đang làm
nhiệm vụ canh gác.
• Không gian: “rừng hoang” => vắng vẻ, “sương
muối” => khắc nghiệt. Ánh trăng sáng càng làm
cho núi rừng thêm hiu quạnh, lạnh giá.
• Tư thế người lính: “đứng” => hiên ngang, bất
khuất; “bên nhau” => gắn bó trong mọi hoàn
cảnh
11/25/2014 ĐỒNG CHÍ - Chính Hữu 33
11/25/2014ĐỒNG CHÍ - Chính
Hữu34
Đêm nay rừng hoangsương muối
Đứng cạnh bên nhau chờgiặc tới
11/25/2014 ĐỒNG CHÍ - Chính Hữu 35
Hình ảnh kết bài: “Đầu súng trăng treo”
• Hình ảnh có chất hiện thực
• Hình ảnh giàu ý nghĩa biểu
tượng:
Súng và trăng
Gần và xa, thực tại và mơ
mộng, chất chiến đấu và
chất trữ tình, chiến sĩ và thi
sĩ.
Tâm hồn phong phú của
người lính.
• Ngôn ngữ thơ độc đáo:
Câu thơ ngắn tạo thế chênh
vênh, lơ lửng.
Sự rung động trong lòng
người đọc
Dư âm ngân vang và lan tỏa11/25/2014 ĐỒNG CHÍ - Chính Hữu 36
“Trong chiến dịch nhiều đêmcó trăng. Đi phục kích giặctrong đêm trước mắt tôi chỉcó ba nhân vật: khẩu súng, vầng trăng và người bạnchiến đấu”, “suốt đêm vầngtrăng ở bầu trời cao xuốngthấp dần và có lúc như treolơ lửng trên đầu mũi súng”.
““Đầu súng trăng treo”,
ngoài hình ảnh bốn chữ
này còn có nhịp điệu
như nhịp lắc của một cái
gì lơ lửng, chông chênh,
trong sự bát ngát. Nó nói
lên một cái gì lơ lửng ở
rất xa chứ không phải là
buộc chặt.”
11/25/2014 ĐỒNG CHÍ - Chính Hữu 37
TRẢ LỜI CÂU HỎI
Bài thơ nói tới những mối quan hệ
tình cảm nào sau đây?
• Quan hệ bạn bè
• Quan hệ đồng chí, đồng đội
• Quan hệ với quê hương
• Tình yêu đôi lứa
• Quan hệ cấp trên – cấp dưới
• Quan hệ giai cấp
11/25/2014 ĐỒNG CHÍ - Chính Hữu 38
Bài thơ “Đồng chí” mang cảm hứng nào
sau đây?
• Cảm hứng lãng mạn
• Cảm hứng hiện thực
• Cảm hứng nhân đạo
11/25/2014 ĐỒNG CHÍ - Chính Hữu 39
TỔNG KẾT
Về nội dung
• Vẻ đẹp của tình đồng chí
• Hiện thực buổi đầu kháng chiến chống Pháp
Về nghệ thuật
• Ngôn ngữ thơ hàm súc, cô đọng
• Hình ảnh thơ vừa giàu tính hiện thực vừa
giàu tính biểu tượng
11/25/2014 ĐỒNG CHÍ - Chính Hữu 40