WARSZTATY 2011

Wstęp . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .3

Chełmża Deszczospacery,fieldrecordingiotwieranieuszu . . . . . . . . . . . . . . . . . .4 Czernikowo Dźwiękoweimitacjeipociągwidmo . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .8 Dziewierzewo Zielonapartyturawprzestrzeni.Działaniamuzyczno-przyrodnicze nafletachprostych . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .12 Kaszczorek Złomowaorkiestrairówniezłomowapartytura . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .16 Kaszczorek „Czyszczenieuszu” . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .20 Nieszawa Audialnesorbetyidyfuzory . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .24 Toruń Arduino! . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .30 Turzno Materiafoniczna.Słuchowisko„odnalezione”wTurznie . . . . . . . . . . . . .34 Toruń Rurufon . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .38

Twórcywarsztatów . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .42

Kuratorkiprojektu . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .47

SŁOWNIKPOJĘĆDŹWIĘKOWYCH

SCENARIUSZEZAJĘĆ

Wstęp . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

MarcinDymiter Nasłuchiwanie(jakotwieraćuszy).Instrukcjanaspacerdźwiękowy . . . .4KatarzynaKrakowiak Imitatordźwięku . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .6 MichałGórczyński ZielonaPartyturawprzestrzeni.Działaniamuzyczno-przyrodnicze . . . . .10 RafałKołacki Interaktywnainstalacja,warsztaty„złomowaorkiestra”. . . . . . . . . . . . . .16 KrzysztofTopolski Spacerdźwiękowy . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .20 MaciejWojnicki Tworzenieelektronicznychinstrumentów . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .22 HubertWińczyk Muzykabezmelodii,bezrytmu,beznutorazinstrumentów . . . . . . . . . .28

SamorządWojewództwaKujawsko-Pomorskiego

3W

stęp

www.dzwiekospacery.art.plwww.dzwiekospacery.blogspot.com

kuratorki projektu: Katarzyna Jankowska, Marta Karalusteksty: Marcin Dymiter, Michał Górczyński, Katarzyna Jankowska, Marta Karalus, Rafał Kołacki, Katarzyna Krakowiak, Krzysztof Topolski, Hubert Wińczyk, Maciej Wojnickikorekta: Katarzyna Jankowska, Marta Karalus zdjęcia: Katarzyna Jankowska, Marta Karalusprojekt i skład: Katarzyna I. Rosikilustracje: Marcin Gręźlikowskipłyta: Bartek Jaworski, Rafał Kołackidruk: ARSPOL sp. z o.o.

ISBN: 978-83-932777-0-4

Creative Commons 3.0 Polska – Uznanie autorstwa/Użycie niekomercyjne/Na tych samych warunkach

wydawca/dystrybucja:Fundacja Fabryka UTUul. Kujota 5A/1287-100 Toruńwww.fabrykautu.wordpress.comutu.fundacja@gmail.com

Projekt realizowany w ramach Akademii Orange

Sfinansowano ze środków Marszałka Województwa Kujawsko-Pomorskiego

Partnerzy projektu:

Czy lubi pani słuchać śpiewu roślin? – to dość nieoczekiwane pytanie padło z ust ośmiolet-niej dziewczynki, biorącej udział w cyklu dźwię-kowych warsztatów, jakie odbywały się w nie-wielkich miejscowościach województwa kujaw-sko-pomorskiego. Podczas kolejnej, trzeciej już edycji „Dźwię-kospacerów” zarejestrowaliśmy kolejne, równie niełatwe pytania – co więcej – eksperymentując, konstruując i analizując, a jednocześnie świetnie się przy tym bawiąc – staraliśmy się szukać na nie odpowiedzi. Wykorzystanie zielonej partytury w przestrze-ni Dziewierzewa, otwieranie uszu w Chełmży, imitowanie zapamiętanych dźwięków pociągu z Czernikowa, badanie środowiska akustyczne-go nieszawskiego klasztoru, tworzenie słuchowi-

ska z dźwięków odnalezionych w Turznie, budo-wanie rurofonu w Toruniu czy koncert złomowej orkiestry w Kaszczorku to kolejne działania, któ-re pomagały nam w procesie czyszczenia uszu i uwrażliwiania na dźwięk otoczenia. Uczestnicy tych eksperymentalnych dźwiękowych przygód konstruowali własne instrumenty, ale też zupeł-nie nowe sytuacje twórcze. Nierzadko dzieci bie-gały z cyfrowymi rekorderami między gospodar-stwami i nakłaniały sąsiadów do współpracy. Ich zadaniem było zebranie jak największej liczby specyficznych i wyjątkowych dla danych miejsc odgłosów. Powstała kolejna nakładka na dźwię-kową mapę regionu wraz ze specyfikacją. Tak, zdecydowanie lubimy słuchać śpiewu roślin.

4 5C

hełmża

Che

łmża

Chełmża położona jest na terenie ziemi cheł-mińskiej – to jedno z najstarszych miast tego ob-szaru.

Położenie, układ urbanistyczny, zabytki i je-zioro w centrum miasta – są jedną z kart atuto-wych miejscowości.

Miasto usytuowane na lekkim wzniesieniu nad Jeziorem Chełmżyńskim zachowało śre-dniowieczne regularne rozplanowanie o zarysie owalnym, z prostokątnym rynkiem pośrodku.

Pierwsza wzmianka na temat osady Łoza przekazanej przez księcia Konrada Mazowiec-kiego misyjnemu biskupowi pruskiemu Chry-stianowi znajduje się w dokumentach z 1222 r. W  1251  r. biskup chełmiński, Heidenryk, prze-niósł siedzibę biskupią z Chełmna do Chełmży i od tego czasu Chełmża jest miastem.

W Konkatedrze św. Trójcy w Chełmży, która jest zabytkiem najwyższej klasy, do dziś znajdu-je się tzw. „czaprak wezyra” (podkładka pod sio-dło). Jak głosi legenda Jan III Sobieski podczas odsieczy wiedeńskiej zdobył czaprak konia we-zyra tureckiego Kara Mustafy, którego podaro-wał właśnie świątyni. W kościele można go oglą-dać do dziś.

Uczestnicy warsztatów w Chełmży poznali pod-stawowe zagadnienia związane z field recordin-giem; podczas wspólnego spaceru dźwiękowe-go dowiedzieli się też „jak otwierać uszy”. Trzy osobne grupy zwiadowcze otrzymały wytyczo-ne trasy, wyznaczone do dźwiękowego zbada-nia, wraz ze specyfikacją. W wyniku przeprowa-dzonej operacji zarejestrowane zostały m.in. na-stępujące dźwięki i odgłosy: wycie psa pod Te-sco, Bulwar Tysiąclecia, trawa na stadionie, uli-ca Tumska, brukarze, prace budowlane na po-gotowiu, budka gazowa, odgłosy łódek na wo-dzie, stempel w banku, jakiś silnik pod chodni-kiem, a także „biało-czerwona tasiemka, zawie-szona na słupkach nad jeziorem” (pisownia ory-ginalna – notatki uczniów). Ostateczna diagnoza dla miejscowości brzmi: Chełmża należy do bar-dzo „głośnych” miast.

Chełmża: miastogmina: Chełmżapowiat: toruński mieszkańcy: 15 138 partner działania: Szkoła Podstawowa nr 2 w Chełmżyprowadzący warsztaty: Marcin Dymiter aka emiter

6 7C

hełmża

Che

łmża

8 9C

zernikowo

Cze

rnik

owo

Czernikowo: wieśgmina: Czernikowopowiat: toruńskimieszkańcy: 2752 partner działania: Szkoła Podstawowa im. Krzysztofa Kamila Baczyńskiego prowadząca warsztaty: Katarzyna Krakowiak

Dzieje Czernikowa są nieodłącznie związane z historią terenu, na którym leży czyli Ziemi Do-brzyńskiej, która wydzieliła się na przełomie XIII i XIV wieku z Mazowsza z Kujawami i przez mo-ment była nawet oddzielnym księstwem.

Samo Czernikowo ma ponad 700-letnią histo-rię. Nazwa miejscowości – odimienna (Czyrzni-kowo, Czyrnikowo), nawiązuje do nieznanego bliżej Czyrznika, który był prawdopodobnie zało-życielem, właścicielem wsi. Stąd też ludowe le-gendy opowiadają z kolei o czyrzniach (ciernio-wych krzewach), w których młody pasterz miał odnaleźć zagubioną owcę. Wzniesiona przez niego dziękczynna drewniana kapliczka miała dać początek miejscowości.

Pierwsza wzmianka o wsi pochodzi z 1309 r., kiedy to jej właściciel, bp płocki Jan „Wysoki”, ustalił wysokość dziesięciny płaconej na rzecz parafii czernikowskiej. W końcu XV w. w doku-mentach został wymieniony sołtys Czernikowa, niejaki Jan Plwacz. Od średniowiecza do 1789 r. wieś należała do biskupów płockich.

Na początku XIX w. właścicielem części Czer-nikowa był hr. Antoni Norbert Nałęcz wraz z żoną Heleną z Zielińskich. Antoni Nałęcz był znaną postacią historyczną. W połowie XIX w. majątek przeszedł do Zielińskich herbu Świnka, jednej z  najbardziej zasłużonych rodzin ziemiańskich ziemi dobrzyńskiej. W 1863 r. część Czerniko-wa należała do Ignacego Szczawińskiego wspo-magającego powstańców styczniowych, którego władze carskie zesłały na Syberię. W końcu XIX w. we wsi istniały: karczma, wiatrak i olejarnia.

Uczestnicy warsztatów w Czernikowie zajęli się podrabianiem, tworzeniem imitacji przestrzeni audialnej przy użyciu przedmiotów codziennego użytku, a także analizowaniem związków mię-dzy obrazem i efektami dźwiękowymi w filmie.

Poznali dźwięk, który opisuje, konstruuje przestrzeń, podróżuje między obiektami. Do skonstruowania skutecznej imitacji posłuży-ły dostępne przedmioty – różnego rodzaju wor-ki i woreczki foliowe. Rytmicznie szeleszcząc na wietrze, w miejscu opustoszałej bocznicy kolejo-wej, przywołały dźwiękiem historię przejeżdża-jących pociągów. Pojawiła się pamięć dźwięko-wa miejsca.

10 11Czernikow

oC

zern

ikow

o

12 13Dziew

ierzewo

Dzi

ewie

rzew

o

Dziewierzewo: wieś pałucka*gmina: Kcyniapowiat: nakielskimieszkańcy: 716partner działania: Stowarzyszenie RAZEM dla Dziewierzewa, Ochotnicza Straż Pożarna w Dziewierzewieprowadzący warsztaty: Michał Górczyński

* Pałuki – kraina historyczna położona w północ-no-wschodniej części Wielkopolski (ziemi, nie dzielnicy ani prowincji). Główne miasta: Kcynia, Szubin i Żnin.

Termin Pałuki wywodzi się prawdopodobnie od wyrazu łuk, łęk, łęg, oznaczającego trawiastą nizinę pomiędzy gruntami ornymi lub od łukowa-tego kształtu niewielkich, ale wszechobecnych w tym rejonie wzniesień. Pojawiła się ona po raz pierwszy w źródłach w XIV – u Janka z Czarnko-wa, a niedługo później i u Jana Długosza jako ter-ra Palucacensis. Od nazwy ziemi pochodzi rów-nież nazwa rodu szlacheckiego Pałuków.

Podczas warsztatów w Dziewierzewie wspól-nie zastanawialiśmy się na tym, gdzie i kie-dy mamy do czynienia z muzyką w przyro-dzie. Używając „zielonej partytury w przestrze-ni” oraz zestawu fletów prostych – doszliśmy do wniosku, że „wykonanie” – to także część przestrzeni, w której się znajdujemy. Zaczerp-nięte z natury dźwięki, tony i odgłosy posłuży-ły uczestnikom jako inspiracja. Naśladując, ba-dali oni strukturę tych dźwięków, a także pró-bowali zagrać z nimi, próbując się dostroić. Podczas wspólnego koncertowania młodzi fleci-ści starali się używać całego ciała; dźwięki ge-nerowane przez ciało brały pełnoprawny udział w całym utworze. W trakcie grania zastosowane zostały także metody beat-boxu – techniki mó-wienia do fletu, przytkniętego do ust. Jednym z najważniejszych elementów „form na flet pro-sty” była preparacja instrumentu czyli poszuki-wanie innych sposobów gry na instrumencie.

14 15Dziew

ierzewo

Dzi

ewie

rzew

o

16 17KaszczorekKa

szcz

orek

Kaszczorek: wieś założona w wieku XIII, od roku 1976 to osiedle Toruniagmina: Toruńpowiat: toruńskimieszkańcy: ok. 1000partner działania: Szkoła Podstawowa w Kaszczorkuprowadzący warsztaty: Rafał Kołacki

Nazwa KASZCZOREK pochodzi najprawdopo-dobniej od „Clostirchin” – klasztor. Po roku 1293 został on wybudowany na terenie chełmińskiej części Złotorii (czyli na terenie dzisiejszego Kaszczorka), przez osadzoną tu wspólnotę reli-gijną begardów.

Kaszczorek posiada swoją legendę, według której jego nazwa pochodzi od zamieszkującego u ujścia Drwęcy od niepamiętnych czasów, wod-nika Kaszczorka. Pewnej gorącej nocy, gdy Księ-życ zapragnął napić się wody z Drwęcy, ten go schwytał i uwięził na dnie rzeki. W Toruniu za-panowały ciemności, a sytuację postanowił ra-tować syn ratuszowego trębacza – Klimek, któ-remu cudowną różdżkę podarowała królowa otchłani podwodnych Wisły – Wiślina, martwiąc się o los Księżyca. Klimek różdżką otworzył wody Drwęcy, uwolnił spętany Księżyc, zabrał przy okazji Kaszczorkowi część skarbu, z którego na-stępnie wykuł dwie złote korony – jedną podaro-wał Wiślinie, a drugą umieścił na iglicy wieży ra-tuszowej. I byłaby ona tam do dziś, gdyby nie pożar wieży w 1703 roku.

W wyniku zaproponowanego działania uczestni-cy warsztatów zaadaptowali instrumenty, głów-nie perkusyjne – metalowe idiofony – wykonane z odpowiednio spreparowanych materiałów od-padowych znalezionych m. in. na złomowiskach. Uczniowie zostali podzieleni na grupy dźwiękowe i  otrzymali odpowiedni przydział „instrumentów”. Doszło do specyficznego koncertu – „plemien-nej” muzyki inkluzywnej – włączającej wszy- stkich do wspólnego grania, według wspólnie stworzonej uprzednio partytury.

Koncert został zarejestrowany, a złomowi muzycy odbyli inspirujący spacer dźwiękowy, zakończony wspólnym odegraniem swobodnej kompozycji w otwartej przestrzeni.

18 19KaszczorekKa

szcz

orek

20 21KaszczorekKa

szcz

orek

Kaszczorek: wieś założona w wieku XIII, od roku 1976 to osiedle Toruniagmina: Toruńpowiat: toruńskimieszkańcy: ok. 1000partner działania: Szkoła Podstawowa w Kaszczorkuprowadzący warsztaty: Krzysztof Topolski aka Arszyn

Szkoła w Kaszczorku zapisała się w walce o obro-nę polskości i języka polskiego w zaborze pru-skim. Uczestniczyła ona w fali strajków szkol-nych, które przeszły przez całą ziemię chełmiń-ską w latach 1906–1907. Były one protestem przeciwko systematycznej germanizacji szkol-nictwa, a szczególnie przeciwko wyrzuceniu ję-zyka polskiego z nauczania w szkołach.

W powiecie toruńskim strajki rozpoczęły się już od początku roku szkolnego 1906–1907. W szkole w Kaszczorku taki strajk rozpoczął się 31 października 1906 roku. Informacje o straj-ku podała następnego dnia, „Gazeta Toruńska”:

„W Kaszczorku pod Toruniem, jak nam dono-szą, dzieci stawiały również opór. Wczoraj pierw-sza i druga klasa rano odmówiła modlitwę po polsku i zastrajkowała w nauce religii. W trze-ciej tylko klasie, do której uczęszczają dzieci najmniejsze, odpowiadają jeszcze po niemiecku, lecz i te na drugi dzień chcą pójść za przykładem wyższych klas. Dzieci jest razem 48”.

Karą dla nieposłusznych dzieci był „areszt” w  szkole, tzn. zapewne przetrzymywanie ich przez jakiś czas w budynku szkolnym. Zapew-ne wraz z dziećmi uczestniczyli w strajku rodzi-ce, dlatego było to znaczące wydarzenie w ska-li Kaszczorka i okolicznych miejscowości. Jeszcze do niedawna żyli w Kaszczorku uczestnicy tego strajku.

Grupa szkolnej młodzieży z Kaszczorka odbyła wspólny spacer dźwiękowy. Zasłyszane, wyło-wione z audiosfery najbliższego otoczenia odgło-sy zostały zapisane i przyporządkowane do za-proponowanych kategorii: C to człowiek, N –  na-tura, T – technika/technologia. Uczestnicy warsz-tatów dowiedzieli się ponadto na czym polega „czyszczenie uszu”, a także wykonali serię ćwi-czeń, opartych na rozpoznawaniu i obserwowa-niu dźwięków w przestrzeni.

22 23KaszczorekKa

szcz

orek

24 25Nieszaw

aN

iesz

awa

Nieszawa: miastogmina: Nieszawapowiat: aleksandrowskimieszkańcy: 2 002 partner działania: Fundacja im. Krzywdów i Bieńkówprowadzący warsztaty: Krzysztof Topolski aka Arszyn

Nieszawa (niem. Nessau) to miasto o ciekawej i złożonej historii. Położone w pradolinie Wisły, na krańcach Kujaw w połowie drogi między Wło-cławkiem a Toruniem.

Nieszawski prom, łączący kujawski brzeg Wi-sły z brzegiem dobrzyńskim jest jedyną tego typu jednostką pływającą w Polsce i służy nie tylko jako środek transportu. Od 2001 r. odby-wają się na nim tzw. koncerty na wodzie. Stał się on również bohaterem filmu dokumentalne-go. Dla mieszkańców obydwu brzegów, które łą-czy, jest stałym i niezwykle ważnym elementem krajobrazu nadwiślańskiego.

Znaczna część warsztatów w Nieszawie zosta-ła oparta na skoncentrowanym słuchaniu z wy-kluczeniem zmysłu wzroku. Uczestnicy warszta-tów, które odbyły się w specyficznym środowi-sku akustycznym nieszawskiego klasztoru, te-stowali różnego rodzaju elektroniczne urządze-nia generujące dźwięk. Powstał prototyp dyfuzo-ra, a także dźwiękowy sorbet. Przy pomocy mi-krofonu kontaktowego i rekorderów cyfrowych przeprowadzona została analiza ludzkiego gło-su, a także wielu pozornie „cichych” codzien-nych czynności.

Dzieci zbadały i zarejestrowały także audios-ferę XV-wiecznego gotyckiego kościoła zbudo-wanego w stylu „nadwiślańskim”. Niestety, słyn-ny nieszawski prom znajdował się jeszcze w sta-nie spoczynku.

26 27Nieszaw

aN

iesz

awa

28 29Nieszaw

aN

iesz

awa

30 31

Toruń: miastogmina: Toruńpowiat: toruńskimieszkańcy: 205 640 miejsce działania: Centrum Sztuki Współczesnej „Znaki Czasu” w Toruniu, P+Kprowadzący warsztaty: Maciej Wojnicki

ToruńTo

ruń

Warsztaty traktowały o: – idei tworzenia własnych instrumentów elek-

tronicznych – mikrokontrolerze Arduino, jako narzędziu,

dzięki któremu podstaw elektroniki nauczyć się może każdy, niezależnie od tego, jak bar-dzo odporny jest na wiedzę techniczną

Warsztaty przeznaczone były dla nieco star-szej młodzieży. Tematem zasadniczym warszta-tów w duchu DIY (zrób to sam) były zagadnie-nia związane z tworzeniem własnych urządzeń elektronicznych w oparciu o najbardziej popular-ne i darmowe środowiska Pure Data (audio) i Ar-duino (elektronika). Po krótkim wprowadzeniu w  świat Arduino, uczestnicy warsztatów otrzy-mali niezbędny sprzęt, uruchomili komputery i rozpoczęło się wspólne „majsterkowanie”. Mi-krokontroler, generując prąd o zmiennej czę-stotliwości, przepuszczony przez głośnik dawał charakterystyczne bzyczące brzmienie jedno-bitowej, kwadratowej fali. Przestrzeń audialna Pokoju z kuchnią doświadczyła nowych jakości, a uczestnicy działania na własnej skórze mogli przekonać się, że Arduino to niezwykłe możliwo-ści na polu tworzenia własnych narzędzi do dzia-łań intermedialnych.

32 33Toruń

Toru

ń

34 35Turzno

Turzno: wieśgmina: Łysomicepowiat: toruńskimieszkańcy: 960 partner działania: Zespół Szkół nr 2 w Turznieprowadzący warsztaty: Hubert Wińczyk

Turz

no

Wieś po raz pierwszy wzmiankowana w 1222 r. Do 1466 należała do komturii toruńskiej.

W Turznie znajduje się okazały zespół pałaco-wo-parkowy – budynki z drugiej połowy XIX wie-ku, wzniesiono według projektu Henryka Marco-niego. Pałac otacza park angielski o powierzch-ni 15 ha, w którym rosną stare lipy, klony, plata-ny, kasztanowce i wiele gatunków egzotycznych drzew i krzewów. Uroku dodają piękne parkowe stawy. Na niewielkim wzniesieniu, około 170 me-trów na południe od pałacu, stoją ruiny neogo-tyckiej altany, pochodzącej z około 1850 roku.

Po wybuchu II wojny światowej pałac skonfi-skowali Niemcy. Przeznaczyli go na ośrodek re-habilitacyjny dla żołnierzy, dokonując wielu zmian adaptujących wnętrza do nowych funk-cji. Zaginął księgozbiór bogatej biblioteki, zacho-wała się jedynie fotografia świadcząca o jej za-sobności. Poszukiwania książek pochodzących z Turzna nie dały żadnego rezultatu. Prawdopo-dobnie większość księgozbioru została wywie-ziona przez okupantów w 1941 roku.

Historia pałacu i zaginionego księgozbioru po-służyła za kanwę słuchowiska, które powstało podczas warsztatów z młodzieżą.

Uczniowie mieli ponadto okazję zapoznać się z krótką historią muzyki eksperymentalnej, z  podstawami field recordingu i działaniem re-korderów cyfrowych. Podczas spaceru dźwię-kowego na terenie wsi, pałacu oraz ogrodu ze-brany został materiał, który także wykorzystano podczas konstruowania słuchowiska.

36 37TurznoTu

rzno

38 39Rurofon

Ruro

fon

Bydgoskie Przedmieście jest prawobrzeżną dzielnicą Torunia, dzielnicą o wyjątkowym cha-rakterze. W przeważającej części znajdują się tu reprezentacyjne, zabytkowe secesyjne XIX - -wieczne kamienice, budynki modernistyczne oraz jednorodzinne rezydencje, często o cha-rakterze zabudowy szachulcowej. Zabudowa Bydgoskiego Przedmieścia stanowi fascynują-cą i różnorodną mozaikę stylów i form architek-tonicznych, będącą rodzajem „żywego muzeum architektury”. To dzielnica pełna sentymental-nego czaru; pod koniec XIX wieku uważana za najlepszą i najbardziej reprezentatywną dziel-nicę Torunia. Jeśli spojrzymy na ilość zabytków, to Bydgoskie posiada największą ich ilość (wię-cej niż wpisana na listę UNESCO gotycka starów-ka). Niestety, Bydgoskie Przedmieście wciąż po-zostaje dzielnicą mocno zaniedbaną; występuje deficyt usług kulturalnych, brakuje komplekso-wych rozwiązań w polityce społecznej, a piękne domy umierają stojąc.

Stworzona w ramach warsztatów instalacja site specific, wykorzystująca użycie rur PCV, dopro-wadziła do tego, że otoczenie stało się zarów-no tworzywem jak i środkiem przekazu, komu-nikacji. Kontrolowana i zaplanowana przestrzeń zabytkowego parku, przy aktywnym udziale uczestników wytworzyła wirusa, deformującego zastany ład. Zainstalowane wewnątrz nowego, akustycznego organizmu mikrofony kontakto-we pozwoliły na rejestrację utworu muzyczne-go, jaki wytworzył się w jego tkankach. Pejzaż dźwiękowy (soundscape) fragmentu parku zo-stał przebadany pod kątem ekologii akustycz-nej, a dźwięki z wnętrza fontanny zostały uwy-puklone, podniesione do rangi „hi-fi”.

Instalacja w fazie końcowej została poddana próbie zaimprowizowania wspólnego koncertu wraz z uczestnikami warsztatów.

Toruń: miastogmina: Toruńpowiat: toruńskimieszkańcy: 205 640 Miejsce realizacji: Park Miejski na Bydgoskim Przedmieściu w Toruniu (fontanna)Prowadzący warsztaty: Helena Matuszewska i Hubert Połoniewicz

40 41Rurofon

Ruro

fon

42 43

Marcin Dymiter aka emiter

Muzyk, improwizator, twórca nagrań tereno-wych. Emiter porusza się w obszarze elektro-niki, muzyki improwizowanej. Tworzy instalacje dźwiękowe, słuchowiska radiowe, muzykę do fil-mów, spektakli i przestrzeni publicznych. Gra do filmów niemych. Prowadzi autorskie warszta-ty dźwiękowe oraz działania przybliżające ideę field recordingu. Współpracuje z artystami wi-zualnymi i tancerzami m.in. Anną Baumgart, Jo-anną Rajkowską, Adamem Witkowskim, Ludomi-rem Franczakiem, Risą Takitą. Producent muzyczny. Współtwórca i kurator – – wspólnie z Ludomirem Franczakiem – festiwalu mikro_makro. Stypendysta Uniwersytetu Sztuki w Berlinie, finalista konkursu Netmage Interna-tional Multimedia Festival w Bolonii. Stypendy-sta Marszałka Województwa Pomorskiego oraz Ministra Kultury i Dziedzictwa Narodowego.

www.emiter.org

Katarzyna Krakowiak

Absolwentka Wydziału Grafiki ASP w Poznaniu. Dyplom w Pracowni Transplantacji Rzeźby Mi-rosława Bałki (2006). Interesują ją wzajemne oddziaływania dźwięku i przestrzeni. Bada oto-czenie, obserwując w jaki sposób można zakłó-cić jego postrzeganie. W swoich pracach wy-korzystuje media komunikacyjne – internet, częstotliwość radiową, technologię telefonii ko-mórkowej. Współpracuje z programistami, akty-wistami, współtworzy interdyscyplinarne grupy; projektuje i dokonuje interwencji w przestrzeni audialnej. W grudniu 2010 – rezydentka w Mexi-can Centre for Music and Sonic Arts.

http://www.radiofreejaffa.com/

Michał Górczyński

Absolwent Akademii Muzycznej w Warszawie (2003). Klarnecista i kameralista, edukator. Od kilku lat specjalizuje się również w grze na klarnecie basowym. Koncertował podczas Mię-dzynarodowego Festiwalu Muzyki Współcze-snej „Warszawska Jesień” pod batutą J. Kasp-szyka (jako członek Wiosennej Orkiestry War-szawskiej Jesieni), z towarzyszeniem Polskiej Orkiestry Radiowej pod dyrekcją Jerzego Maksy-miuka, Orkiestrą Kameralną Miasta Tychy „Au-kso” prowadzoną przez Marka Mosia, Orkiestrą Filharmonii Podlaskiej, holenderskim zespołem De Ereprijs, Kwartetem Śląskim. Uczestniczył w Międzynarodowych Kursach Muzyki Współczesnej w Darmstadt, gdzie pre-zentował swoje autorskie techniki wykonawcze na klarnecie basowym. Od 2008 pracuje nad poszerzaniem możliwości brzmieniowych tego instrumentu, współpracując z jednym z naj-lepszych polskich beat boxerów „Tik Takiem” P. Matelą. Artysta od 2002 współtworzy zespół muzyki współczesnej Kwartludium, z którym wy-stępował na takich festiwalach, jak Audio Art, Warszawskie Spotkania Muzyczne, „Warszawska Jesień”, Ultrashall w Berlinie. Od lat łączy swo-je doświadczenia interpretatora muzyki współ-czesnej z indywidualnymi poszukiwaniami wła-snych technik instrumentalnych i specyficznych środków wyrazu. Związany jest też ze sceną awangardy jaz-zowej i  muzyki improwizowanej. Współpraco-wał m.in. z M. Trzaską, P. Szamburskim i W. Zim-plem (kwartet Ircha Pneumatic), Z. Piernikiem, J. McPhee, A. Izdebskim, djem Lenarem, Le Quan Ninhem, F. Blondy, zespołami: Cukunft, Pink Freud, Zooplan, BoysBand Trio. Twórca instalacji i autor audycji radiowych.

Rafał Kołacki

Jego zainteresowania niemal od zawsze zwią-zane były z muzyką. Jako archeologa intere-sowała go głównie archeomuzykologia, jako etnologa – etnomuzykologia i muzyczne sub-kultury młodzieżowe; jako praktyka – przede wszystkim hard core/punk i muzyka etniczna (szczególnie rytualna). Aktualnie, nie porzuca-jąc starych fascynacji, pasjonuje się badaniem dźwiękowej tkanki miejskiej. Jest pomysłodaw-cą i  współtwórcą multimedialnego projektu To-nopolis – www.tonopolis.pl, który w sposób su-biektywny charakteryzuje dźwiękowe otoczenie Torunia. Prowadzi warsztaty edukacyjne z dzieć-mi, studentami, próbując uwrażliwiać na dźwięki sonosfery oraz świadome, głębokie nasłuchiwa-nie. Nagrywa, słucha i tworzy, ale również anali-zuje teoretycznie zgromadzony materiał, chcąc w swoich badaniach poruszyć problem wzajem-nego stosunku dźwięku (to jak słyszymy) do cech i ról społecznych, jakie przyjmujemy. Inte-resuje go również komunikacyjna funkcja dźwię-ku – to jak, gdzie i kiedy dźwięki stają się komu-nikatami.

www.tonopolis.plwww.rafalkolacki.com

Prowadzący w

arsztatyPr

owad

zący

war

szta

ty

44 45

Krzysztof Topolski aka Arszyn

Perkusista, muzyk elektroniczny, improwizator, autor instalacji dźwiękowych. Jeden z założy-cieli Pracowni Ludzie Gdańsk(1998), współtwo-rzył grupę Ludzie, z której odszedł po wydaniu płyty „Proffesioneller Klang & Live in Porgy and Bess”. Udzielał się w zespole Kobiety (w latach 2001–02), projekcie RogulusXSzwelas oraz Dzie-ciach Kapitana Klossa. Pomysłodawca cyklu wy-kładów popularyzatorskich „Muzyka współcze-sna dla gospodyń domowych”. W roku 2004 zorganizował w CSW Łaźnia „Warsztaty Piezo” a w roku następnym „Roślinki, owoce i kwiatki”. Oba przedsięwzięcia miały na celu wprowadze-nie młodych ludzi w świat muzyki elektroaku-stycznej. Jako edukator stale współpracuje z pu-blicznymi instytucjami kultury, a także z grupa-mi nieformalnymi, prowadząc różnego rodzaju warsztaty. Występował na takich festiwalach jak Stimul, Plain, Turning Sounds, Unsound, Alt+F4. W  roku 2004 był stypendystą Museums Quar-tier w Wiedniu. W 2006 brał udział w „Projekcie Praga”, zrealizował również projekt Audio „To-urism Kaliningrad-Gdańsk”, którego Arszyn był organizatorem. W roku 2007 Topolski uczestni-czył w projekcie „Radiocustica” w Radiu Czeskim w Pradze, a także prowadził warsztaty dźwięko-we „Kapusta” w Akademii Muzycznej im. Felik-sa Nowowiejskiego w Bydgoszczy. W ramach projektu „Missioneurope”, powstała kompozy-cja p.t. „Tresymesy”, a także muzyka do spek-taklu „Klątwa” Stanisława Wyspiańskiego w reż. Łukasza Kosa w Teatrze Jeleniogórskim – Scena Dramatyczna. W ramach stypendium z budżetu Ministerstwa Kultury i Dziedzictwa Narodowego w roku 2007 zrealizował projekt: „Arszyn_Emi-grant”.

http://krzysztoftopolski.wordpress.com/catego-ry/krzysztof-topolski

Hubert Wińczyk

Urodzony w Toruniu, zamieszkały w Poznaniu artysta dźwiękowy, performer, cyklista, twór-ca video art. Członek Teatru Strefa Ciszy. Nale-ży do grupy kakofoNIKT, której celem jest kali-bracja percepcji słuchacza na kanał odmiennej świadomości – poprzez eksperymenty z dźwię-kiem, przestrzenią lub czasem akcji. Z zespołem występował na takich festiwalach jak: SoundScreen, Heineken Open’er 2009, Mi-siętupodoba, Miasto Zdarzeń, Studio Zduny, grając na scenie i w nietypowych przestrzeniach (np. Synagoga w Klimontowie, Las w Tucznie o 1:00 w nocy, przejście pod rondem Kaponiera w Poznaniu, wnętrze przyczepy TIRa).Prowadzi projekt Urinatorium – mający na celu poszukiwanie, badanie i obróbkę dźwięków, któ-re można uznać za metaboliczny odpad życia i działalności ludzkiej. W swojej pracy posługu-je się strategiami związanymi z free-improv, mu-sique concrete, field recording, noise, niekiedy oddając się rytualnemu transowi. Wykorzystuje m.in. odpadki, głos ludzki, analogowe generato-ry fal, metalowe idiofony, instrumenty zabawko-we, magnetofony.Muzycznie/dźwiękowo udziela się też w duecie Revue svazu českých architektů (z Piotrem Tka-czem), podczas spotkań w swobodnej improwi-zacji (m.in. z J. Gburkiem, P. Mełechem, H. Munt-zigiem, K. Ziemianinem). Brał udział w polskim prawykonaniu „I am sitting in a room” Alvin Lu-ciera. Autor muzyki do spektaklu teatru tańca „Just Say It” w choreografii M. Schumachera. Współprowadzi inicjatywę discipline!sounds, or-ganizując działania wokół dźwięku otoczenia (nasłuch aktywny/pasywny). Student Uniwersytetu Artystycznego w Pozna-niu na kierunku intermedia. Bez wyraźnej kon-sekwencji studiował też filozofię (UMK) i kulturo-znawstwo (UAM).

http://www.myspace.com/urinatoriumwww.myspace.com/kakofonik

Maciej Wojnicki

Muzyk, programista audio/video, skrzypek, wo-kalista, kompozytor, założyciel „O” (www.o.bzzz.net) – pierwszego w Polsce studia specjalizują-cego się w tworzeniu instalacji interaktywnych. Prowadzi warsztaty programowania interaktyw-nych multimediów, tworzy muzykę na potrzeby filmów krótkometrażowych i spektakli, występu-je solo jako MANANASOKO

Hubert Połoniewicz

Pochodzi z Dobrego Miasta. Od 2001 zwiazany z  warszawską sceną folkową. Perkusjonalista i kanunista, przez wiele lat współtworzył zespól Yerba Mater, obecnie - Lechistan. Absolwent Uniwersytetu Mikołaja Kopernika w Toruniu na kierunku grafika. Autor opracowań muzycznych spektakli teatralnych i tanecznych. Od wielu lat związany z Pracownia Wschodnią, gdzie między innymi buduje instrumenty muzyczne. W prze-szłości współpracował z zespołami: Gadająca Ty-kwa, Masala, Alamut, Gribojedow, Studnia O.

Prowadzący w

arsztatyPr

owad

zący

war

szta

ty

46 47

Marta Karalus

Absolwentka etnologii i antropologii kulturowej UMK w Toruniu; członkini Fundacji Fabryka UTU oraz Stowarzyszenia SZTUKA CIĘ SZUKA. Kura-torka projektu „Dźwiękospacery”, edukatorka do/poprzez sztukę współczesną; autorka wie-lu koncepcji warsztatów, skierowanych do naj-młodszych odbiorców kultury. Projektantka za-bawek.

Katarzyna Jankowska

Absolwentka malarstwa Wydziału Sztuk Pięknych UMK w Toruniu oraz podyplomowych Muzealni-czych Studiów Kuratorskich UJ w Krakowie. Zwią-zana ze środowiskiem toruńskich organizacji po-zarządowych, Przewodnicząca Fundacji Fabryka UTU, członkini Stowarzyszenia SZTUKA CIĘ SZU-KA. Autorka koncepcji i scenariuszy warsztatów oraz działań edukacyjno-artystycznych, skon-centrowanych na sztuce współczesnej. Kurator-ka projektu „Dźwiękospacery”

Helena Matuszewska

Absolwentka Akademii Muzycznej, grająca na skrzyp cach. Tworzy biżuterię recyklingową. Wy-stawia swoje prace w warszawskiej galerii Las Rąk. Związana między innymi z formacją Lans Makabr, celującej w cosmo disco (kompilacja tradycji i nowoczesności z kiczem).

http://lansmakabr.blogspot.com

Kura

tork

i pro

jekt

u

Zespół tworzą muzycy związani od lat z war-szawską sceną etniczno-folkową. Instrumen-tarium zespołu charakteryzuje podobieństwo brzmień, którego źródłem są struny nylonowe łączące ze sobą różne tradycje, okresy i kultury muzyczne. W muzyce Nylon Trio możemy odna-leźć zarówno fascynacje flamenco, Muzyką Daw-ną, Bliski Wschód jak i Zachodnią Afrykę.

Mateusz Szemraj – ud, gitara, rubabHubert Połoniewicz – kanun, neyMichał Stasiak – gitara, ngoni

Nylon Trio

Prowadzący w

arsztaty