Esmeralda Hasko

Tema 1 E drejta subjektive ndahet ne reale dhe e detyrimit

Keto te drejta dallojne ne –

1. Ne te drejten e pronesise pronari i ushtron vete te ddrejtat e tij ,pa ndihmen e personave te

tjere ne marredheniet e detyrimit qe kreditori te realizoje te drejten e tij duhet qe debitori

te plotesoje detyrimin e marre persiper ne kontrate .

2. Objekti i te drejtave subjektive reale jane sendet ndersa ne subjektive te detyrimi sendet

dhe veprimet e mosveprimt

3. Te rejtat reale jane te drejta reale absolute kurse te drejtat e detyrimit jane te drejta

universale .

4. Ne te drejten reale ekziston detyrimi pasiv i te gjithe per te mos kryer veprime ndaj

pronarit .ne subjektive te detyrimit ekziston detyrimi aktiv i nje personi per te permbushur

objektin e marredhenies juridike te detyrimit

5. Ne te drejten e pronesise pronari mund te mbrohet me padine e per kerkimin e sendit qe

eshte nje padi reale .kur ka pesuar dem ai kerkon dhe demshperblim .ne te drejten e

detyrimeve kreditori mund te mbrohet me padine e permbushjes ne natyre te detyrimit ose

per shperblimin e sendit qe eshte nje padi personale .

E drejta e pronesise eshte nje e drejte me karate te perhershem ndersa e drejta e

detyrimeve me karate te perkohshem .

6. Pronari mund ta kerkoje sendin nga kushdo person qe e mban ate ne menyre te paligjshme

ndersa ne nje marredhenie juridike detyrimi mbajtesi i se drejtes nuk mund ta kerkoje ate

nga nje person i trete te cilit sendi i ka kaluar nga i detyruari

Tema 2 Begatimi pa shkak

Personi qe pa nje shkak te ligjshem ka fituar ose ka kursyer dicka ne dem te nje personi tjeter

detyrohet te shperbleje kete te fundit per humbjet pasurore qe ka pesuar brenda caqeve te

begatimit .begatimi realizohet ne dy menyra :1Me ane te shtimit te pasurise se nje personi ne dem

te nje tjetri dhe 2 me ane te shtimit te pasurise se nje personi ne dem te tjetrit .

Kushtet e begatimit :

1 nje person te jete i begatuar dhe nje tjeter i demtuar

2 begatimi i njerit te rrjedhe nga demtimi i tjetrit

3 begatimi te mos kete ndodhur ne baze te nje shkaku te ligjshem

4.begatimi te jete kryer pa faj

Situate me te shpeshta kur ndodh begatimi

1 .ne rastin e permbushjes se nje detyrimi qe rrjedh nga nje veprim juridik I pavlefshem

2.ne rastet e pagimit te padetyruar

3.ne rastin e marrjes se asaj qe nuk eshte e detyruar (kur midis paleve ekzistojne marredhenie

kontraktore )

Padia e begatimit pa shkak

Me ane te kesaj padie kthehet sendi sebashku me te ardhurat qe ka nxjerre ose duhej te nxirrte

personi qe eshte begatuar pa shkak ne kohen e begatimit dhe jo ne kohen e ngritjes se padise .kur

eshte me mirebesim begatuesi ka te drejte te kerkoje shpenzimet qe ka bere .

Begatuesi pa shikak qe eshte ne keqbesim pergjigjet per humbjen demtimin ose edhe per

pamundesine e kthimit te sendit .padia per begatim ngrihet ath kur nuk ngrihet ajo e kerkimit te

sendit ..parashkrimi i padise fillon nga casti qe lind e drejta padise .

Kundërshtimi i veprimeve juridike të debitorit

Nocioni i padisë Pauliana E drejta e kreditorit për kundërshtim është e drejtë e atillë me anë të së

cilës kreditori për ta mbrojtur kërkesën e vet, mund ti kundërshtojë ato veprime juridike të

Esmeralda Hasko

debitorit, me të cilat e ka zvogëluar pasurinë e vet në llogari të pasurisë së ndonjë personi të tretë.

Qëllimi i kryesor i padisë pauliana është ta mbrojë interesin e kreditorit duke kundërshtuar

veprimet e debitorit të pandërgjegjshëm. Me ngritjen e padisë Pauliana kërkohet që veprimi

juridik i goditur i debitorit, të bëhet pa efekt vetëm ndaj kreditorit, dmth që sendi që ka dalë nga

pasuria e debitorit të kthehet në pasurinë e tij për pagimin e kreditorit. Në këtë rast me kët padi

nuk anulohet veprimi juridik i debitorit me personin e tretë, por lihet jashtë fuqisë pa efekt dhe kjo

vetëm ndaj kreditorit, psh, me padi pauliana kthehet sendi që debitori ia ka dhënë personit të tretë.

Veprimet që mund të kundërshtohen me padinë pauliana Çdo veprim juridik i bërë nga debitori

me qëllim që të pakësojë pasurinë e tij në dëm të kreditorit, me kërkimin e tij mund të deklarohet i

pavlefshëm. Këtu bëjnë pjesë: veprimet faktike, punët juridike dhe lëshimet. Në veprimet juridike

të debitorit bëjnë pjesë: veprimet antijuridike, punët juridike të simuluara, mosveprimet, lëshimet,

marrëdhënia kontraktore, etj. Nuk mund të kundërshtohen punët juridike të cilat janë me

karakter thjeshtë personal të lidhura ngushtë me personalitetin e debitorit, revokimi i dhuratës.

Tema 3 Cilat jane kushtet per ekzistencen e demit

1eksiztenca e demit ,pa te nuk ekziston pergjegjesia per shperblimin e tij .

2.nje veprim ose mosveprim mund te jete i paligjshem qe te sjelle pergjegjesi civile per shperblimin

e demit .padijenia e nje personi per njohjen e ligjeve nuk e perjashton ate nga pergjegjsia civile .

Nuk ka pergjegjesi civile :

1 kur demi vjen nga nje njeri i autorizuar si zjarrfikes punonjes ndihma e shpejte .

2kur nje veprim kryhet me pelqimin e te demtuarit

3.kryerja e demit ne kushtet e mbrojtjes se nevojshme (ne keto raste gjykata ul vleren e demit ose

shkarkon personin nga pergjegjesia )

3ekzistenca e fajit :faji eshte kusht i pergjegjesise civile kontraktore dhe jashtkontraktore .barra e

proves bie mbi personin qe ka shkatuar demin per te provuar nese ka ose jo faj per ardhjen e tij

.nje person qe ka shkaktuar demin nuk mban pergjegjesi ne qofte se nuk ka faj .

4.lidhja shkaksore midis demit dhe veprimit te personit qe e ka shkatuar ate .Veprimi dhe pasoja

duhet te vijne menjehere pas njeri tjetrit pa pasur shkeputje ne kohe .jo gjithmone lidhja

shkaksore eshte e dukshme Kemi dy forma te shkaktimit te demit personale dhe te prejardhur Po

te marrim parashysh numrin e personave qe kane marre pjese ne shkaktim kemi dy lloj

pergjegjesish.pergjegjesi per demin e shkaktuar nga nje person dhe pergjegjesi per demin e

shkaktuar nga shume persona sebashku .Pergjegjesia per demin e shkaktuar varet dhe nga subjekti

Personat nen 14 si dhe personat e pazote per te vepruar nuk mbajne pergjegjesi

Personat mbi 14 dhe personat me pergjegjesi te kufizuar per te vepruar ,shperblii rendon mbi

prinderin .

Pergjegjesia per dein e shkaktuar nga punedhenesi

Pergjegjesia e perfaqesuesit

Pergjegjesia per demin e shkaktuar nga kafshet .

Demi pasuror ;demi qe i shkaktohet mjedisit ,demi qe shkaktohet nga nje veprimtari send ose

objekt .

Tema 4 Mbarimi ose shuarja e detyrimit

Menyrat e mbarimit te detyrimit

1.mbarimi i detyrimit me ane te permbushjes.

Kur debitori kryen punen ,veprimin apo sherbimin ose dorezon sendin qe perben objektin e

detyrimit themi se detyrimi juridik nuk ekziston me ,shuhet .Ekzekutimi i detyrimit shoqerohet

edhe me dorezimin e nje deftese nga ana e kreditorit e cila verteton permbushjen .leshimi i defteses

nga ana e debitorit nuk eshte i domosdoshem kur nje gje e tille del nga natyra e vete kontrates .ose

nga marreveshja e paleve .kur kreditori e ka humbur dokumentin ath ai duhet te leshoje nje

deklarate me shkrim ne favor te debitorit ku te pranohet shlyerja e detyrimit .deftesa e leshuar nga

kreditori do te prezumoje se bashke me te jane likujduar edhe kamatat dhe shpenzimet e tjera qe

Esmeralda Hasko

shoqerojne detyrimin .kur palet kane parashikuar qe ekzekutimi i detyrimit do te behet ne menyre

periodike dhe me keste te njellojta deftesat e leshuara per dy pagesa rradhazi prezumojne kryerjen

edhe te pagesave te meparshme .me shlyerjen e nje detyrimi duhet te clirohen nga garancite edhe

ato sende qe jane parashikuar nga palet si mjete per sigurimin e ekzekutimit te detyrimit si

pershembull pengjet ,hipoteka e tjera .

2.kompersimi

Kompesimi per shembul ka vend kur nje person a ka ndaj b detyrimin per ti paguar 5000 leke .per

nje shkak tjeter me vone dhe b i detyrohet a per 3000 leke.ne kete rast per te evituar pagimet e dy

detyrimeve vec e vec ,me ane te kompesimit mbaron detyrimi i B ndaj a dhe shtetasi a eshte debitor

ndaj b per 2000 leke.

Kushtet e kompesimit

1.detyrimet duhen te jene reciproke

2,detyrimet duhet te jene te njellojta dhe te zevendesueshme .

Te njellojta jane detyrimet qe kane per object te hollat por edhe ato gjenerike .perjashtohen sendet

individualisht te percaktuara si dhe per detyrimet qe kane per object kryerjen e nje veprimi ose

sherbimi.kur neni 514 flet per sende te zevendesueshme ai ka parasysh jo vetem sendet ne gjini te te

njejtit lloj por edhe te se njejtes cilesi .

3.detyrimet duhet te jene beret e kerkueshme .Me kete do kuptojme se per tu ere kompesimi duhet

qe detyrimi te ekzistoje ne te njejten kohe pra tu kete mbaruar afati I ekzekutimit te tyre .qe

detyrimet te jene beret e kerkueshme duhet qe ted y personave tu kete lindur e drejta e kerkimit si

kreditore ndaj njeri tjetrit ,Ne rast se detyrimet jane pa afat ata behen te kerkueshme ne cdo kohe

.kompesimi I shuan detyrimet nga data e bashkimit te tyre .4.detyrimet duhet te jene te sakta dhe te

percaktuara .Kur detyrimet jane ne shuma masa vlere sasi te njejta ath detyrimet e te dy paleve

shuhen me kompesim .nuk mund te kompesohet nje detyrim i vlefshem me nje detyrim te

pavlefshem .

Si konkluzion qe ted y detyrimet te kompesohen duhet te konkurojne se bashku ne te njeten kohe te

kater kushtet e mesiperm .kodi parashikon nje procedure te caktuar per kryerjen e kompesimit .i

cili behet me ane te nje deklarate qe njera pale I dergon pales tjeter .kjo deklarate nuk mund te

behet me afat ose me kusht .kur njera nga palet nuk e pranon kompesimin ,kjo e fundit duhet te

njoftoje menjehere palen qe ka derguar deklaraten .deklarata duhet te kete formen shkresore .

Kategori e ndaluar per kompesim .1.kredite qe rrjedhin nga shkaktimi i vdekjes ose nga demtimi i

shendetit

2.kredite qe nuk mund te sekuestrohen .

3.Kredite qe rrjedhin nga kredite dhe taksat

4.kur demton te drejtat e uzurfruktit ose te pengut te personave te trete mbi kredine .

Perteritja

Palet duhen te merren vesh midis tyre qe detyrimi i vjeter te mbaroje duke e zevendesuar me nje

detyrim te ri .ne kete rast ndosh perteritja e detyrimit te pare me nje detyrim te ri .kjo menyre

mbarimi quhet perteritje dhe ndodh kur ndryshon per shembull shkaku ,objekti ,koha ose vendi i

permbushjes se detyrimit .per shembull 2 individe kane lidhur kontrate shitje te nje shtepie .b

paguan a gjysmen e cmimit te shitjes .megjithe detyrimii bleresit buron nga kontrata e shitjes palet

me marreveshje e perterijne kete detyrim duke percaktuar se b i ka a nje borxh ne masen e cmimit

te shitjes qe i ka mbetur pa paguar .pra ketu ndryshohet pse zenedesohet kontrata e shitjes me nje

kontrate huaje .

Kushte per perteritjen

1.themi se nuk mund te perterihet nje detyrim i pavlefshem per shkak se ne rast se detyrimi i pare

eshte i pavlefshem edhe detyrimi i dyte qe lind me perteritje do te jete i pavlefshem .gjithashtu edhe

detyrimi i ri duhet te jete i vlefshem .ne qofte se detyrimi i ri eshte i pavlefshem ose deklarohet i tille

nga gjykata ath perseritja nuk eshte e vlefshme dhe detyrimi i vjeter quhet se nuk ka mbaruar .ne

te under ai lind prape ,pra ai eshte i vlefshem .

2.perteritja behet me ane te marreveshjes se paleve eeshte e nevojshme shprehja e vullnetit te te

dyja paleve .sipas nenit 509 mjetet e sigurit te permbushjes se detyrimit te pare si pengu hipoteka

dorezania hiqen dhe nuk zbatohen edhe per detyrimin e ri automatikisht .ato jane detyrime

aksesore dhe kur mbaron detyrimi bien nga fuqia .vetem ne qofte se palet shprehen se keto mjete te

Esmeralda Hasko

sigurimit do te zbatohen edhe per detyrimin e ri .meqenese me perteritje lind nje detyrim i ri afati i

parashkrimit te tij fillon qe nga dita qe kreditori ka te drejte te kerkoje permbushjen e tij .Falja

Me falje kuptohet marreveshja e paleve ne baze te te ciles kreditori heq dore nga e drejta e tij e

kerkimit ndaj debitorit ,pra shkarkohet debitori nga detyrimi.

Falja nuk zbatohet ne keto raste

1.debitori shkarkohet nga detyrimi per te paguar pension ushqimor

3.ose shperblim te demit te shkaktuar ne rastin e demtimit te shendetit te personit .

Falja nga pikepamja formale behet me nje deklarate me shkrim bere ne menyre te njeanshme nga

kreditori .pasi ben deklaraten kreditori duhet te njoftoje debitorin per permbajtjen .detyrimi do te

quhet i shuar qe nga moment i arritjes se njoftimit tek debitori .me perjashtim te rastin kur

debitori deklaron se nuk deshiron faljen .mospranimi i faljes nuk ka nje afat por cmohet rast pas

rasti .

Ndodh shpesh qe nje detyrim te jete i shoqeruar me garanci .ne qofte se pala kreditore heq dore

nga garancia qe e shoqeron detyrimin kryesor ath garancia shuhet por kjo shuarje nuk vepron mbi

detyrimin kryesor .kur ekzistenca e nje detyrimi provole nga palet me nje dokument privat i cili

eshte ne duart e kreditorit dhe eshte rene dakort nga palet qe me ekzekutimin e detyrimit

dokumenti do ti dorezohet debitorit si shenje shlyerje ath nqs se konstatohet se dokumenti eshte ne

dore te debitorit (pavaresisht nqs detyrimi eshte ekzekutuar apo jo )do te prezumohet se detyrimi

eshte shuar me falje .neni 152

Mbarimi i detyrimit per shkak te pamundesise se permbushjes pa fajin e debitorit .

Pamundesia eshte

1.e perhershme kur per detyrimin nuk ka asnje mundesi ekzekutimi pararesisht nga kalimi i kohes

.pamundesia e perhershme e shuan ne menyre perfundimtare detyrimin .

2.pamundesia e perkohshme ath kur me kalimin e nje afati te caktuar mund te rishfaqen per palet

mundesia e ekzekutmit te detyrimit ,shfaqen rrethana te tjera .

Pamundesia e perkohshme mund ta shuaje detyrimin

1.kur pamundesia zgjat per aq kohe qe sipas nature se detyrimit debitori nuk detyrohet me ta

ktheje 2.kur kreditori ka humbur interesin per ekzekutimin me kalimin e kohes .Konfondimi

Ndodh kur cilesite e debitorit dhe te kreditorit bashkohen ne nje person te vetem fizik ose juridik .

Per shembull a eshte babai dhe ka marre nje shume hua nga b qe eshte I biri .ne qofte se a vdes dhe

b eshte i vetmi trashgimtar ligio ath a behet kreditor i vetes prandaj detyrimi shuhet .

Vdekja e njeres prej paleve

Si rregulle vdekja nuk shuan te drejtat dhe detyrimet e pales se vdekur sepse ato kalojne te

trashegimtaret e saj .

Tema 5 Mjetet e sigurimit te permbushjes se detyrimit

1.kushti penal

2.pengu

3.hipoteka

4.kapari

5.dorezania

6.preferimet ose privilegjet

7.kundershtimi i veprimeve juridike te debitorit

1.kushti penal –marreveshje per ndeshkim

Sipas 541 per mospermbushjen e detyrimit ne menyren e duhur palet mund te parashikojne ne

kontrate pagimin e nje shume te hollash ose kryerjen e nje detyrimi tjeter per riparimin e demi tose

per nxitjen e ekzekutimit .si rrjedhim themi se kushti penal qendron gjithnje ne funksion te nje

detyrimi kryesor ,se ai ekziston per aq kohe sa ekziston dhe detyrimi kryesor .ne qofte se detyrimi

kryesor ka mbaruar me ane te permbushjes se tij te rregullt nga ana e debitorit ,apo detyrimi

kryesor eshte i pavlefshem ath edhe kushti penal do te quhet i shuar ose i pavlefshem.kur debitori

shkarkohet nga pergjegjesia e detyrimit pa fajin e tij ai nuk paguan kushtin penal .

Paragrafi i pare i nenit 543 rregullon kushtin penal qe zbatohet kur kemi te bejme me

mospermbushje te plote te detyrimit .ne kete rast kreditori ka te drejte te kerkoje pagimin e kushtit

penal se bashku me vleren e pjeses se demit te shkaktuar nga mospermbushja ,tej vleres se kushtit

Esmeralda Hasko

penal .paragrafi i dyte rregullon kushtin penal te pjesshem .ne kete rast kreditori ka te drejte ti

kerkoje debitorit ekzekutimin e detyrimit si dhe pagimin e kushtit penal si dhe vleren e pjeses se

demit qe tejkalon kushtin penal .kushti penal behet me shkrese te thjeshte .kjo forme shkresore

kerkohet pavaresisht nga forma e contrate .forma shkresore kerkohet per efekt provueshmerie .

Karakteristikat e perbashketa te pengut dhe te hipotekes jane :

1.Pengu dhe hipoteka mund te vihen vetem mbi nje detyrim efektiv pra detyrimi duhet te jete

shprehur real konkret i mundshem persa i perket rrethanave .

Detyrimi duhet te jete i parashikuar nga palet me kusht edhe ne kete rast pengu dhe hipoteka jene

te vlefshme .

Ne qofte se detyrimi i siguruar me peng ose me hipoteke eshte i pjestueshem pengu dhe hipoteka

mbeten gjithmone te papjestueshme .ne te gjitha rastet garancia e dhene me peng ose hipoteke

mbetet nje e tere dhe nuk ndahet edhe sikur kjo ndarje fizike te jete e mundshme .

Persa i perket kredise qe eshte siguruar me peng ose hipoteke ajo duhet te jete e percaktuar qarte

pavaresisht nqs eshte nje kredi qe ekziston efektivisht apo eshte nje kredi e ardhme .

Kur vlera e sendit te vene peng ose hipoteke eshte e tille qe nuk e proteso detyrimin e siguruar ath

kreditori ka te drejte qe pjesen e papaguar te kredise se tij ta nxjerre nga pjesa tjeter e pasurise se

debitorit .

Cdo marreveshje e paleve qe parashikon kalimin e pronesise mbi sendin e lene peng ose hipoteke

kreditorit ne rast mospermbushje e detyrimit te siguruar me to nga ana e debitorit eshte e

pavlefshme .pronesia nuk kalon automatikisht nga debitori tek kreditori .

Lidhur me subjektin ,pengu dhe hipoteka vihen zakonisht per te siguruar nje detyrim te pronarit te

sendit .por mund te sigurojne edhe detyrimin e nje presoni tjeter jo pronar por gjithmone me

perqimin e pronarit .

Mund te ndodhe qe vlera e sendit te lene peng ose hipoteke te shtohet si shkak i permiresimeve te

tyre.ne kete rast pengu dhe hipoteka do te shtrihen edhe mbi keto permiresime qe rrisin vleren e

sendit

Kur sendi i lene peng ose hipoteke do te humbase ose do te demtohet dhe vlera e tij do te bjere

,cdemtimi i tyre do te bhet nga ana e personave qe kane qene ngarkuar per ruajtjen e tyre .kur

sendi i lene peng ose hipoteke rumbe si shkak i rastit fator kreditori ka te drejte qe te kerkoje qe ti

jepet nje garanci te mbeshtetet ne sendet e tjera te debitorit ,ne rast te under ka te drejte ti kerkoje

ekzekutimin e menjehershem te kredise se tij .

Pengu

Pengu eshte vendosja e nje pasurie apo nje te drejte ne posedim te nje kreditori ose te nje personi

te trete me qellim qe te sigurohet permbushja e te drejtes se kredise se kreditorit .

Peng vihet :

sendet e luajtshme

mbi nje te drejte ndaj pruresit ose me urdher

ose mbi nje te drejte uzufkukti mbi nje send apo te drejte te tille

letrat me vlere

uzufrukti mbi letrat dhe sendet e luajtshme .

pengu eshte nje kontrate aksesore qe lidhet me marreveshjen e paleve dhe qe parashikohet si nje

kontrate formale nga neni 547 .kontrata duhet te behet me shkrese ose me akt notoria ne tekundert

eshte e pavlefshme .kur vihen peng pjeset ne nje shoqeri tregtare duhet te rregjistrohet ne librin e

anetarve te shoqerise .ndersa kur lihen peng arsione ne librin e aksioneve .

te drejtat dhe detyrimet e kreditorit pengmarres

kreditori ka te drejte te mbaje sendin e lene peng derisa kredia e siguruar me te te shuhet

plotesisht .duhet te paguhen kamata shpenzime etj qe te marre pengun .

kreitotri ka te drejte te mbaje dhe frutet apo te ardhurat e sendit te lene peng kur sendi ka

nje natyre qe prodhon frute apo te ardhura .

kreditori eshte i detyruar ta mbaje sendin ne duart e tij pa pasur asnje te drejte tua kaloje

personave te tjere per mbajtje ose perdorim .

detyrime

kreditori pengmarres ka per detyrim ta ruaje sendin e lene peng dhe mban pergjegjesi per

demtimin ose humbjen e tij .nqs sendi ka nevoje per shpenzime ato paguhen nga penglenesi

.

Esmeralda Hasko

kreditori nuk ka te drejte ta perdore sendin e lene peng .ai mund ta beje kete vetem me

pelqimin e penglenesit .

kur kreditori e ka humbur sendin ai ka te drejte te mbrohet me padine pose

dimore.kreditori ka te drejte te persore edhe padine e rivendikimit por vetem nese kjo e

drejte i takon pengdhenesit .

ne rast se nje debitor ka me shume se sa dy detyrime te lindura ne momente te ndryshme kohore

dhe nga keto detyrime vetem i pari eshte siguruar me peng ,ath kur i dyti behet i kerkueshem (i

skadon afati )kreditori ka te drejte te mbaje sendin derisa te permbushet dhe detyrimi i dyte .pra

pengu i garanton te dyja detyrimet .

kur pengu nuk mjafton per te siguruar detyrimin ath kreditori ka te drejte ti kerkoje gjykates

autorizimin per te shitur sendin .zyra e permbarimit merret me shitjen e sendit .ne rast se

penglenesi ofron nje garanci te dyte per te siguruar detyrimin ath ai ka te drejte te kerkoje nga

ghykata kthimin e sendit nese kjo e konsideron garancine e re si te mjaftueshme .

procedura e shitjes se sendit te lene peng

kreditori paraqet ne gjykate nje kerkese drejtuar debitorit per te paguar detyrimin dhe aksesoret e

tij dhe ne rast te under do behet shitja e tij .

nqs kerkesa nuk kundershtohet brenda 5 ditesh ath sendi scite ne ankand .kjo shitje behet me ane

te zyres se permbarimit .

hipoteka

eshte nje e drejte reale qe vihet mbi pasurine e debitori tose te nje personi te trete ne dobi te

kreditorit per te siguruar permbushjen e nje detyrimi .

kusht eshte qe personi duhet te jete pronari ose nje person i trete qe ka pelqimin e pronarit .

objekt i hipotekes jane ;

sendet e paluajtshme

uzufruktet e sendeve te paluajtshme

te drejtat enfiteotike mbi sendet e paluajtshme

mund te vihen ne hipoteke si sendet qe ekzistojne ne castin e lidhjes se marreveshjes ashtu dhe

sende te ardhshme .llojet e hipotekave

hipoteka ligjore lind ath kur vete ligji parashikon detyrshmerin e venies se nje objekti te

caktuar ne hipoteke apo detyrueshmerine e sigurimit te nje detyrimi me hipoteke .personi

duhet te beje nje kerkese per venien e objektit ne hipoteke ligjore .

hipoteka vullnetare lind nga kontrata apo marreveshja e paleve ku vullnetarisht eshte rene

dakord per tu siguruar detyrimin kontraktor .

hipoteka gjyqsore lind nga nje detyrim i gjykates ku per te paguar nje shume te hollash per

permbushjen e detyrimit ose per shperblimin e nje demi gjykata vendos venien e pasurise se

debitorit ne hipoteke .

rregjistrimi i hipotekes

kur hipoteka eshte vullvetare ajo duhet te behet ne formen e nje kontrate me akt notoria dhe

rregjistrohet ne zyrate rregjistrimit te pasurive te paluajtshme me nje kerkese per venien e

pasurise ne hipoteke .hipoteka eshte e pavlefshme nqs konstatohen pasaktesi te gjeneralitetevee apo

shumes se kredise .rregjistrimi i nje pasuri i korespondon nje nr rendor i caktuar .kur ne te njeten

kohe per te njetin objekt apo prone paraqesin kerkese per regjistrim me shume se dy persona ath

rregjistrimi do te behet me te njetin nr rendor..shpenzimet e rregjistrimit jane ne ngarkim te

debitorit

.servitutet uzufruktet e drejta e perdorimit apo e banimi qe lidhen me me nje pasuri te paluajtshme

kur rregjistrohen ne kohe pas rregjistrimit te nje hipoteke nuk kane efekt ndaj kreditorit

hipotekar.

Rregjistrimi i hipotekes fshihet nga rregjistri ne keto raste

me pelqimin e kreditorit te dhene me akt notoria

me vendim te formes se prere te gjykates qe urdheron fshirjen e rregjistrimit .

fshirja e rregjistrimit e shuan hipoteken

efektet e hipotekes dhe rregjistrimit te saj .

Esmeralda Hasko

hioteka e siguron kredine per vleren qe ajo ka ne kohen e shlyerjes se saj duke perfshire kamatat

shpenzimet e bera per nxjerrjen e kredise si dhe cdo vlere tjeter ne formen e nje shperblimi te

demit te shkaktuar nga vonesa ne ekzekutimin e kredise .

hipoteka sjell efekt qe nga data e e rregjistrimit te saj madje kur ajo eshte vendosur mbi nje kredi

ne te ardhmen .

rregjistrimi i nje hipoteke ka efekt per nje periudhe 20 vjecare qe nga data e kryerjes se tij .ne rast

se ky afat nuk riperterihet para skadimit te tij ,ath pas kalimit te 20 vjeteve hipoteka nuk ka me

fuqi juridike .

nqs vlera e detyrimit te siguruar me hipoteke eshte ulur ath debitori ka te drejte te kerkoje zbritjen

e hipotekes .zbritja ne hipoteke mund te kerkohet jo vetem kur vlera e detyrimit te siguruar eshte

ulur por edhe kur vlera e sendit te hipotekuar shtohet .psh kur objekti i hipotekes eshte nje

ndertesee dhe hipotekuesi ka bere shtesa pas rregjistrimit .shuarja e hipotekes:

me shuarjen e detyrimit te siguruar me hipoteken

me humbjen e sendit te lene ne hipoteke

me heqjen dore te kreditorit

me pagimin e cmimit te shitjes me ane te ekzekutimit te detyrueshem kreditoreve te

siguruar me hipoteke .

me kalimin e afatit per te cilin eshte vene hipoteka

dorezania –garancia civile

dorezania eshte nje veprim juridik me ane te cilit nje person detyrohet qe ti siguroje kreditorit

permbushjen e detyrimeve te nje personi te trete plotesisht ose pjeserisht .

vecorite e dorezanise :

dorezania eshte nje mjet i sigurimit te permbushjes se detyrimit kryesor ,qellimi i saj

ekonomik eshte mundesia qe i jepet kreditorit qe duke u bere garant personi dorezanes me

pasurine e tij per permbushjen e detyrimit ,te siguroje me mire realizimin e se drejtes se

kreditorit .

eshte nje kontrate dhe pale te saj jane dorezanesi qe behet garanti debitorit dhe kreditori

.debitori nuk eshte pale ,pra kontrata lidhet edhe pa pelqimin e debitorit kryesor .

eshte nje detyrim aksesore ,pra ai ekziston per aq kohe sa ekziston detyrimi kryesor .

qendron vetem per nje detyrim efektiv ,ajo zbatohet jo vetem per nje detyrim te tashem por

edhe per nje detyrim qe lind me vonese ose qe eshte me kusht .

dorezania eshte nje marreveshje qe duhet te behet me shkrese per efekt provueshmerie .

efektet e dorezanise :

me ane te dorezanise detyrimi mund te sigurohet plotesisht ose pjeserisht ,dorezanesi

pergjigjet edhe per demet e shkaktuara nga vonesa edhe per pagimin e kamatave .

per te njejtin detyrim mund te behen dorezanes shume persona edhe ne qofte se nuk ka nje

marreveshje te kundert per ndarjen e tij ,secili nga bashkedorezanesit pergjigjet per te

gjithe detyrimin .

per te siguruar me mire interesat e kreditorit dhe realizimin me te shpejte te se drejtes

legjislacioni civil parashikon se dorezanesi eshte i detyruar solidarisht me debitorin kryesor

pervec rasteve kur ne contrate e dorezanise eshte parashikuar ndryshe .me marreveshje te

paleve dorezanesi mund te mos behet pergjegjes solidar .

pergjegjesia solidare me debitorin duhet dalluar nga pergjegjesia solidare ne pergjithsi ,sepse ne

rastet kur dorezanesi e ka permbushur plotesisht detyrimin karshi kreditorit ai ka te drejten e

regresit .ndaj debitorit kryesor ndersa ky i fundit edhe kur permbush detyrimin e tij nuk ka te

drejten e kthimit ndaj dorezanesit sic ndodh ne detyrimet solidare ku cdonjeri nga debitoret ka te

drejten e kthimit karshi debitoreve te tjere .dorezanesi qe ka ekzekutuar detyrimin ne vend te

debitorit ze vendin e kreditorit te te gjitha te drejtat e tij .kur detyrimi ka pasur disa debitore

kryesore te detyruar solidarisht dorezanesi qe ka siguruar ekzekutimin per te gjithe ata ka te

drejten e regresit ngaa secili prej tyre .

ne qofte kreditori ka ngritur padi under dorezanesit dhe kerkon permbushjen e detyrimit prej tij

dorezanesi duhet te therrase gjate gjykimit debitorin kryesor i cili mund ti beje kreditorit te gjitha

Esmeralda Hasko

prapesimet e mundshme qe rrjedhin nga kontrata .nqs dorezanesi se ben kete debitori ka te drejte

te beje te gjitha prapesimet e mundshme kur dorezanesi te ngreje ndaj tij padine e kthimit .ne

qofte se prapesimet jane te bazar athere debitori kryesor shkarkohet nga detyrimi.

Nqs dorezanesi nuk e lajmesron debitorin kryesor dhe ky e permbush detyrimin e tij ndaj

kreditorit pa ditu se edhe dorezanesi e ka perbmushur me pare detyrimin ndaj tij ,ndodhemi para

begatimit pa shkak te kreditorit .ne kete rast dorezanesi ka te drejte te ngreje padi qe bazohet ne

detyrimet qe lindin nga begatimi pa shkak .si perfundim dorezanesi dhe debitori duhet te

lajmerojne njeri tetri ne rast se njeri prej tyre permbushur detyrimin ndaj kreditorit .Mbarimi i

dorezanise

Kur mbaron detyrimi kryesor mbaron dhe dorezania

Ne rastet kur detyrmi kryesor mbaron me perteritje dorezania mbaron me perjashtim te rasteve

kur vete dorezanesi ka dhene pelqimin qe te vazhdoje dorezania edhe per detyrimin e tij te lindur

nga perteritja .

Dorezania mbaron edhe me marrjen persi per te detyrimit ne qofte se dorezanesi se ka dhene

pelqimin per tu pergjigjur edhe per debitorin e ri .

Afati per ngritjen e padise nga kreditorik under dorezanesit eshte 6 muaj nga dita e mbarimit te

afatit te permbushjes se detyrimit .ne qofte se kreditori se ngre padine brenda ketij afati ath

dorezania hiqet.Kur marreveshja eshte pa afat dorezania shuhet me kalimin e nje viti nga dita e

lidhjes se contrate se dorezanise .

Dorezania mbaron edhe kur kreditori pranon vullnetarisht nje pasuri tjeter per pagimin e

detyrimit kryesor .

Edhe kur kreditori heq dore nga privilegjet ,pengu dhe hipoteka qe siguron kredine dhe per kete

shkak dorezanesi nuk mund te zere vendin e tij ne keto te drejta

Tema 6 Kontrata kuptimi elementet dhe kushtet

Kontrata eshte veprim juridik me ane te cilit nje ose disa pale krijojne ndryshojne ose shuajne nje

marredhenie juridike .

Kushtet e vlefshmerise se contrates;

vullneti kontraktor eshte eshte kusht thelbesor i ekzistences se nje kontrate palet ne kontrate

percaktojne lirisht permbajtjen e saj brenda kufijve te vendosur nga legjislacione .

kontrata duhet te mbeshtetet ne nje shkak te ligjshem ,pra duhet te jete nje nga tipet e

parashikuara ne ligj ,por qe permbajtja e saj te perputhet me ligjin ,me parimet politike ,me

rregullat e moralit

objekti i contrate duhet te jete i percaktuar i percaktueshem dhe i mundshem pra te dihet qe

me lidhjen e contrate objekti ,karakteristikat e tij ,sasia cilesia lloji permasat ,kufijte .

permbajtja e contrate eshte e percaktuar kur kur dihet qe ne momentin e lidhjes dihen

karakteristikat e saj ,

permajta eshte e percaktueshme sepse permbajtja e contrate do te percaktohet me vone .

objekti duhet te jete i mundshem ku kemi

pamundesi fizike –kur nuk ekziston sendi

pamundesi juridike –kur sendi eshte perjashtuar nga qarkullimi civil

kontrata duhet te kete formen e saj ligjore

kontrata duhet te jete formale e tille qe forma e saj kerkohet per efekt vlefshmerie ose

provueshmerie .

kontrata te perziera –jane ato kontrata qe kane ne permbajtjen e tyre elementet nga dy ose me

shume kontratat .detyrimet ne kontratat e perziera jane zakonisht te ndara per te dy palet kushtet

e contrate

kushte thelbesore .jane ato kushte te cilat jane absolutisht te domosdoshme dhe te kerkueshme per

lidhjen e nje kontrate te caktuar .objekti ,cmimi ,afati .duhet theksuar se kushte thelbesore mund te

jene dhe ato te parashikuara nga palet .

Esmeralda Hasko

kushte te zakonshme –konsiderohen ato kushte qe ndeshen ne lloje te caktuara kontratash .kjo do

te thote qe nqs palet si kane permendur ne marreveshjet e tyre do te konsiderohen si te mireqena

sepse parashikohen nga ligji .psh kusht tek kontrata qerase

ndreqjet e zakonshme te sendit .

kushte te rastit quhen ato kushte qe nuk jane as te zakonshme as thelbesore por qe gjenden ne

contrate se nje gje te tille e kane parashikuar palet psh afati i nje kontrate te huase .

zgjidhja e contrates

ne rast mospermbushje detyrimi njera nga palet pervec shperblim te demit mund te kerkoje

permbushjen e detyrimit

zgjidhjen e contrates

pasojat e zgjidhjes se contrate jane

kontrata nuk mund te zgjidhet ne qofte se mospermbushja e detyrimit e njeres pale eshte e nje

rendesie minimale krahasuar me interesat e pales tjeter (neni 699)pala tjeter duhet te njoftoje

me shkrim palen mosplotesuese qe te permbushe detyrimin ne nje afat te pershtatshem duke i

deklaruar se ne qofte se me kalimin e ketij afati kontrata perseri nuk do te permbushet ajo do

te konsiderohet e zgjidhur .

palet kontraktuesee duhet te merren vesh shprehimisht per rastet kur kontrata do te zgjidhet per

mospermbushje te nje detyrimi konkret .ne kete rast zgjidhja ndodh ligjerisht me deklaraten e

pales se interesuar .

zgjidhaj e contrate per shkak te mospermbushjes se detyrimit ka efekt prapaveprues

,pervec rastit te kontratave me ekzekutim te vazhduar ose periodik per te cilat zgjidhja e

contrate nuk shtrihet mbi veprimet e ndodhura me pare .

ne kontratat e ndersjellta cdo pale mund te refuzoje permbushjen e detyrimit ne qofte se

pala tjeter nuk e ka permbushur ate ose nuk kerkon te permbushe njekohesisht detyrimin

me perjashtim te rasteve kur nga palet eshte caktuar keshtu .

ne kontratat me veprime te dyanshme pala e shkarkuar nga detyrimi per shkak te

pamundesise per te kryer veprime qe jane objekt kontrate nuk mund te kerkoje nga pala

tjeter zbatimin e detyrimeve dhe duhet te ktheje ate qe ka marre .

kur veprimi i njeres pale eshte bere pjeserisht i pamundur per t

permbushur pala tjeter ka te drejte te beje uljet perkatese te vleres se detyrimeve .

ne kontratat me ekzekutim periodik ne qofte se ngjarjet e jashtezakonshme e bejne

detyrimin e njeres pale teper te rende .pala e ngarkuar me kete detyrim mund te kerkoje

zgjidhjen .

efektet e contrate :

ajo ka forcen e nje ligji per palet njelloj per te gjithe personat qe marrin pjese ne te

palet nuk kane te drejte te heqin dore prej kontrates dhe prej detyrimeve qe rrjedhin prej

saj pa pelqimin e te dyve .

nje kontrate nuk mund te beje kreditor apo debitor pa pelqimin e tij nje person te trete .

k araste kur kontrata sjell pasoja per persona te tjere qe nuk kane qene pale ne lidhjen e saj

per shkak se keta persona barazohen me palet .(trashegimtaret)

kontrata i detyron palet jo vetem per aq sa eshte parashikuar nete por edhe per cdo pasoje

tjeter juridike qe rrjedh nga ligji apo nga zakonet tregtare .

kur njeres nga palet i njihet e drejta per tu terhequr nga kontrata ajo mund ta ushtroje

kete te drejte derisa kontrata nuk ka fiilluar nga zbatimi i saj

ne kontratat qe kane per objekt transferimin e pronesise ose te nje te drejte tjeter reale ky

transferim do te behet vetem pas pelqimit te paleve .

kontrata ne dobi te personit te trete

kontrata sjell pasoja edhe per persona qe nuk jane pale pjesmarrese ne te .nje gje e tille ndodh

vetem ne rastet e parashikuara ne ligj .

kontrate e sigurimit te pasurise dhe jetes –disa kontrata te depozitimit te te hollave .

lidhja e contrate :

lidhja e kontrates kalon ne dy faza kryesore

Esmeralda Hasko

propozimi

oferta dhe pranimi

propozimi\oferta duhet te jete :

oferta duhet te jete e plote pra te permbaje te gjitha kushtet thelbesore per lidhjen e

contrates

qe propozimi te jete i vlefshem duhet qe propozimi ti drejtohet nje personi te caktuar dhe

pikerisht pales tjeter me te cilen duhet lidhur kontrata .

nga propozimi duhet te dale edhe gadishmeria e propozuesit per lidhjen e contrate .kjo do

te thote qe propozuesi mbetet i lidhur me propozimin e tij derisa te kaloje koha qe

zakonisht duhet qe te vije pergjigjja nga pala tjeter .periudha e kohes brenda te ciles duhet

te vije pergjigjja ka rendesi sepse mund te ndodhe qe pala se ciles i eshte drejtuar

propozimi te mos jete korrekte ne kthimin e pergjigjes.mund te ndodhe qe propozuesi mos

kete vend afat per propozimin e tij .ne kete rast kodi civil fut nocionin e te qenit i pranishem

ne castin kur merr propozimin .te pranishem quhen dy persona qe ndodhen fizikisht ne te

njejtin vend sepse ata kane mundesi te shprehen aty per aty per lidhjen e contrate .

koha e nevojshme brenda se ciles duhet te vije pergjigjaj e pales tjeter gjykata duhet ta zgjidhe rast

pas rasti duke marre parasysh rrethanat .pranimi duhet te behet me po ato mjete qe eshte bere

propozimi .psh me email si pranimi is propozimi .

propozuesi mund ta revokoje propozimin e tij (neni 668)propozuesi ka te drejte ta revokoje

propozimin e tij per lidhjen e contrate ne qofte se arrin ta njoftoje palen tjeter para se asaj ti kete

mberritur propozimi .

propozimi mund te behet me cdo forme ,ligji se ka percaktuar .

nese propozuesi vdes ,propozimi sjell pasoja juridike tek trashegimtaret e tij .

pranimi duhet te jete

i plote duke u dhene pergjigje pozitive te gjitha kushteve thelbesore te contrate .

ai duhet ti drejtohet nje personi te caktuar dhe pikerisht propozuesit ose perfaqesuesit te tij

pranimi duhet te arrije ne kohen e caktuar tek propozuesi .dergimi me vonesee i le te drejte

propozuesit ta quaje te vlefshem pranimin

pranimi duhet te jete ne te njejten forme si propozimi .

casti i lidhjes se contrate

casti i lidhjes se kontrates eshte casti kur te dyja palet jane te pranishme .

kur palet ndodhen ne vende te ndryshme kuptohet se shfaqja e vullnetit nga ana e pranuesit do te

jete .

mberritja e pranimit tek propozuesi .

revokimi i lidhjes se contrate .

Tema 7 llojet e kontratave

kontrata te njeanshme dhe te dyanshme

e njeanshme quhet kontrata ne te cilen vetem njera pale eshte e detyruar te kyeje nje veprim apo te

dorezoje nje send ne dobi te pales tjeter dhe kjo e fundit fiton ne baze te kontrates te drejten e

kerkimit kundrejt pales se pare ,duke mos u detyruar nga ana e vet kundrejt saj .(kontrata e

dhurimit ,huaperdorje )

Esmeralda Hasko

kontrate e dyanshme –quhet ajo kontrate ne baze te se ciles te dyja palet marrin detyrime njera

kunder tjetres qe jane reciproke .pra secila pale eshte kreditore ose debitore ne te njejten kohe ndaj

njera tjetres .(shitja blerja)

kontrate pa shperblim –eshte ajo kontrate ne baze te se ciles njera nga palet i jep dobi pasurore

pales tjeter pa pasur ajo vete asnje perfitim nga kontrata .te tilla jane kontrata e dhurimit ,e

huaperdorjes ,kontrata e huase pa interes .cdo kontrate e dyanshme eshte kontrate me shperblim

kontrata me shperblim –eshte ajo kontrate ne te cilen cdonjera nga palet kundrejt detyrimit qe ka

marre persi per ka nje interes pasuror ne favor te vet .(kontrata e shitjes ,qerase.e sipermarrjes )

kontrata kryesore dhe aksesore –

kryesore quhen ato te cilat ekzistojne te pavarura nga ndonje detyrim tjeter (shitje.qirase)

aksesore-quhen ato kontrata qe nuk mund te ekzistojne ne menyre te pavarur por jane gjithmone

ne funksion te kontratave kryesore .(dorezania,pengu,hipoteka ,kapari)

kontrata formale dhe jo formale

kontrata formale –ka kontrata per te cilat ligji kerkon qe shfaqja e vullnetit te paleve te behet ne

nje forme te caktuar (shkrese e thjeshte ,akt notoria )

kontrata jo formale –ne disa raste vullneti mund te shfaqet ne cdo forme ,mjafton qe te rezultoje

qellimi i paleve dhe interesi i tyre

Tema 8 Permbajtja ose ekzekutimi i detyrimit

.

Vendi i permbushjes se detyrimit

Kur vendi i permbushjes nuk eshte percaktuar ne kontrate ose ne ligj ose nuk del nga natyra e

detyrimit duhet te permbushet :

per sendet e paluajtshme ,ne vendin ku ndodhet sendi

sende individualisht te percaktuara ,ne vendin ku ndodhet sendi ne castin e linde se

detyrimit

sende te percaktuara ne gjini ne vendbanimin ose punen e debitorit

per detyrime ne te holla ne vendin ku banon kreditori ne kohen e permbushjes se detyrimit

.

afati i permbushjes se detyrimit

afati i permbushjes mund te jete caktuar me ligj ose ne kontrate .ne rast se ligji se percakton ath

me marreveshje .

ne marredheniet juridike te detyrimit afati caktohet qe ne fillim .ne kete rast themi se detyrimi

eshte me afat .

mond te ndodhe qe afati i permbushjes se detyrimit te mos jete caktuar ose permbushja t

e jete lene ne kerkesen e kreditor .

afati i permbushjes se detyrimit eshte ne dobi te debitorit ,dhe debitori mund ta permbushe

detyrimin e tij edhe para afatit .

debitori nuk mund te pretendoje te drejten e afatit ne keto raste :

kur ka falimentuar

nuk ka dhene garancite e premtuara

garancite qe sigurojne kredine jane pakesuar ne vlere .

menyra e permbushjes se detyrimit

detyrimi permbushet njeheresh ose teresisht pervec rasteve kur ligji ose kontrata e ka percaktuar

ndryshe .per permbushjen e detyrrimit do te kemi parasysh sasine ,cilesine dhe menyren e

dorezimit.sendi duhet te kete cilesi jo me te ulet se mesatarja .

kur palet ne kontrate se kane percaktuar menyren e dorezimit ath :

me dhenien e tyre ne duar e personit qe ka fituar pronesine

dhe dhenien e sendit ne duar e transporduesit ose te postes

dhe dhenien e dokumenteve (flete ngarkese ,deshmi depozitimi)

nese jane disa detyrime qe i ka kaluar afti do te konsiderohet i ekzekutuar detyrimi me vlere me te

madhe .

nese jane disa detyrime me te njejten vlere ath do te ekzekutohet detyrime me vlere me te madhe qe

eshte me i vjetri ..

Esmeralda Hasko

kur behet ekzekutimi ne te holla per llogari te nje detyrimi ath ky detyrim do te perfshije :

shumene shpenzimeve te kryera

kamatat e arrira

vleren e vete detyrimit

dhe kamatat e zakonshme qe rendojne

mospermbushja e detyrimit

kerkimi i permbushjes ne natyre te detyrimit

parimi i permbushjes ne natyre ne kuptimin qe debitori detyrohet qe ne rast mospermbushje te

ekzekutoje pikerisht ate detyrim qe ka marre persiper shprehimisht ne kontrate dhe vetem kur nje

gje e tille eshte e pamundur te paguaje ekuvalencen e detyrimit ne te .

ne rast se debitori se permbush detyrimine tij kreditori ka te drejte te kerkoje :

ekzekutimin ne natyre te tij vecanerisht dorezimin e sendit ose kryerjen e punimeve si dhe

shperblimin e demit te shkaktuar nga vonesa

shperblimin e demit te shkaktuarnga mosekzekutimi i detyrimit .

parimi i permbushjes ka dhe veprimet si objekt .ne rast mospermbushje kreditori ka te drejte te

kerkoje te beje vete keto veprime dhe shpenzimet i ngarkohen debitorit .

edhe per detyrimet me objekt mosveprimet zbatohet permbushja ne natyre .

vonesa e debitorit dhe pasojat :

qe te kete vend vonesa duhet te jene keto kushte

te kete kaluar afati I permbushjes se detyrimit (edhe nqs behet kerkese nga ana e kreditorit

debitori duhet te permbushe detyrimin brenda 15 ditesh nga berja e kerkeses )

debitori te mos kete permbushur detyrimin (kur sendi nuk proteson kerkesat themi

mospermbushje )

te ekzistoje faji (ne rast mosp prezumohet me faj)

venia ne vonese te behet me shkrim nga ana e debitorit .

pasojat nga vonesa

kur eshte me vonese detyrohet ti shperbleje kreditorit humbjet qe i jane shkaktuar .

debitori pergjigjet kur mospermbushja este bere e pamundur pas mbarimit te afatit

nqs debitori nuk ka aftesi paguese gjykata vendos per shperblimin per mosekzekutimin e

detyrimit ose qe ekzekutimi te behet me keste .

nqs kreditori ka humbur interes ,dhe nuk pranon permbushjen ,ka te drejte te kerkoje

shperblim te njejte me mospermbushjen e detyrimit

kur detyrimi eshte ne te holla debitori paguan kamate pa qene e nevojshme qe kreditori te

provoje demin .

Tema 9 zevendesimi i personave ne nje detyrim .(cedimi)

suksedimi ose zevendesimi i pergjithshem ndodh kalimi i te drejtave dhe detyrimeve nga nje person

tek nje tjeter ne pergjithesi .

suksedim apo zevendesim i vecante –nje ose disa te drejta apo detyrime kalojne nga nje person tek

nje tjeter jo ne teresi por te shkeputura nga pjesa tjeter e pasurise se ketij personi .ky ndahet ne dy

lloje :

zevendesimi i kreditorit me nje person tjeter qe quhet cedimi i kredise .

zevendesimi i debitorit me nje person tjeter qe quhet marrja persi per e detyrimit .

cedimi i se drejtes se kredise

cedimi i se drejtes se kredise quhet marreveshja qe behet midis kreditorit dhe nje personi tjeter ne

baze te se ciles kreditori te drejten e tij te kerkimit ndaj debitorit ia kalon personit tjeter i cili vjen

dhe ze vendin e kreditorit duke pasur pask kesaj te drejten te kerkoje permbushjen e detyrimit nga

debitori .

kreditori qe cedonkredine quhet cedues

Esmeralda Hasko

personi i trete te cilit i kalon e drejta e kredise quhet cesionar .

cedimi behet me ose pa shperblim

qe cedimi i kredise te jete i vlefshem duhet te plotesohen keto kushte .

e drejta qe cedole nuk duhet te kete karakter te ngushte personal me cilesise fizike dhe

intelektuale te ceduesit (nuk cedole detyrimi per ushqim )

cedimi duhet te jete i lighshem

nuk mund te cdohen kredite qe rrjedhin nga shkaktimi i vdekjes apo nga demtimi i

shendetit te nje personi .

nuk mund te cedole kredite qe nuk mund te sekuestrohen

cedimi I kredise ne forme shkresore (vlefshmeria )

per vlefshmerine e cedimit nuk merret pelqimi i debitorit

kjo kontrate eshte e vlefshme qe nga momenti i arritjes se marreveshjes .

efektet e cedimit :

debitori qe nuk eshte vene ne dijeni per marreveshjen nuk duhet te pesoje asnje dem pasuror .

qe cedmi i kredise te kete efekt edhe ndaj debitorit ky duhet te njoftohet per ekzistencen e

marreveshjes sepse ne te kundert mund te keqesohet pozita e tij juridike .psh nqs debitori ska

dijeni dhe shkon e ben pagesen ne favor te kreditorit te pare ,dhe kjo sjell si rrjedhoje permbushjen

e detyrimit .ne kete rast debitori qe nuk njoftohet shkarkohet nga detyrimi i tij .

pasojat dhe ekektet me te rendesishme te cedimit te kredise :

e drejta e kredise kalon tek kreditori i ri ne gjendjen juridike qe ishte dhe tek kreditori i

meparshem .(kalojne garancite ,privilegjet .kamata dhe aksesore )

perjashtim –e drejta e posedimit te nje pengu nuk kalon ne favor te cesionarit

me cedimin e kredise mund te kalohet e gjithe e drejta ose nje pjese e saj

cedimi i kredise behet me afa tose me kusht .

per tu realizuar cedimi duhet te behet kalimi i te gjitha dokumentave nga ceduesi tek

cesionari

cedimi behet me ose pa shperblim

kreditori cedues nuk mban pergjegjesi per paaftesine paguese te debitorit

cedimi nuk duhet te keqesoje poziten e debitorit dhe mjetet mbrojtese ne favor te tij .

e drejta e kredise mund te permbahet edhe ne nje lere me vlere

palet ne nje marreveshje mund te perjashtojne mundesine e cedimit te kredise qe rrjedh

nga kjo marreveshje .

cedimi mund te behet ne favor te nje cesionari por mund te behet edhe ne favor te

personave vec e vec .(juristet per ta zgjidhur jane nisur nga prioriteti cesionareve qe te

drejten e kredise do ta fitoje i pari ,kjo zgjithje eshte dhene duke u nisur nga parimi se

;askush nuk mund ti kaloje nje personi tjeter nje te drejte qe nuk ka as ai vete .sipas kesaj

cesionari i dyte se fiton te drejten e kredise sepse ceduesi duke ja kaluar kete te drejte

cesionarit te pare nuk ka cfare ti kaloje cesionarit te dyte .ne nenin 503 kodi e parashikon

kete te drejte duke percaktuar dhe zgjidhjen e e saj te mbeshtetur ne 2 momete :

Momenti i kryerjes se njoftimit te debitorit

momenti i pranimit te evidentuar ne nje dokument shkresor .

momenti i dyte ka preference me te madhe .kur kredia u eshte ceduar dy personave te vecante do te

preferohet te shlyhet dhe te permbushet ai kalim qe i eshte njoftuar me perpara ne kohe debitorit

.do te preferohet kalimi i se drejtes pikerisht tek ky person emri i te cilit permbahet ne dokument

pro me kusht qe dokumenti apo shkresa e pranimit te kete nje date te sakte .

kjo dispozite le vend per diskutim sepse kemi thene qe per kalimin e cedimit nuk eshte i

domosdoshem pranimi i debitorit .

marrja persi per e detyrimit –do te quhet marreveshja qe behet midis debitorit dhe nje personi te

trete ,me ane te se ciles debitori ai kalon detyrimin nje personi te trete dhe ky i fundit vjen e ze

vendin e debitorit ne detyrim .

Esmeralda Hasko

qe marreveshja e mesiperme te jete e vlefshme eshte absolutisht e domosdoshme marrja e pelqimit

te kreditorit per zevendesimin e debitorit .nuk ka nje forme te posacme ligjore .

efektet juridike te marre persiper te detyrimit

debitori i ri e merr detyrimin ne gjendjen e meparshme te debitorit te vjeter bashke me

garancite (detyrimi i shoqeruar me nje garanci qe i eshte dhene kreditorit nga nje person i

trete do te shuhet ne rastin kur zevendesohen debitoret.kjo ndodh se personi i trete

garanton permbushjen e detyrimit dhe jo permbushjen .dorezanesi nuk mund te garantoje

edhe debitorin e ti sepse mund te mos e njohe fare ate ..nqs personi i trete jep pelqimin se do

te behet garant i debitorit te ri ath eshte ok .

debitori i ri ka te drejte te beje te gjitha prapesimet qe mund te bente ai i vjetri

mund te ndodhe qe nje person te marre persi per permbushjen e detyrimit te nje personi

tjeter por pa u shuar detyrimi per kete te fundit .debitori i vjeter dhe i ri behen

bashkedebitore por duhet pelqimi i kreditorit per vlefshmerine e kesaj marreveshje .te dy

bashkdebitoret pergjigjen ndaj kreditorit solidarisht .

tema 10 llojet e detyrimeve :

detyrimi konkret –kemi kur permjatje e tij eshte percaktuar me elementet e sendit qe e dallojne ate

nga sendet e tjera per shembull :detyrmi per te shitur shtepi me dy dhoma njekateshe e cila

ndodhet ne lagjen 8 etj(sendi eshte bere i dallueshem nga sendet e tjera )

detyrimi gjenerik –kemi ath kur permbajtjae ketij detyrimi eshte percaktuar me ane te ementeve

qe karakterizojne nje grup sendesh te te njetit lloj ku detyrimi ben pjese (nje detyrim ne te holla

,ose 20 kg grure per te dorezuar )

detyrimi komulativ –ka ne permbajtje me shume se nje veprim dhe debitori eshte i detyruar ti

permbushe ato me rradhe njeri pas tjetrit (2veprime psh kur debitori detyrohet te dorezoje nje

send dhe ne te njejten kohe te paguaje dhe te holla )

detyrim alternativ-quhet ai ne permbajtje te te cilit jane parashikuar per tu ekzekutuar dy ose me

shume veprime por debitori eshte i detyruar te kryeje vetem njerin prej tyre .

detyrimi fakultativ –themi se jemi perpara nje detyrimi fakultativ ne at oraste kur ndonese

permbajtja e detyrimit eshte caktuar qe ne fillim dhe objekt i detyrimit eshte vetem nje veprim i

vetem ,debitorit i njihet e drejta qe ne fazen e ekzekutimit te ketij detyrimi ta zevenesoje objektin e

tij fillestar me nje objekt tjeter te parashikuar ne ligj .

permbushja ose ekzekutimi i detyrimeve

me permbushje te detyrimit do te kuptojme kryerjen e atij veprimi ose sherbimi apo dorezimin e

atij sendi qe permban objektin e nje marredhenie juridike detyrimi .

detyrimet ne te holla –detyrimi kryhet me monedhen qe eshte ne qrkullim ne shtetin ku behet

pagesa ne qofte se nuk parashikohet ndryshe ne kontrate .perdoret kursi i dites kur behet pagesa .

kur vendi nuk eshte caktuar ne marreveshje te paleve pagesa behet ne vendbanimin e kreditorit .

ne rast.ne rast vonese te pagimit te shumes debitori duhet e paguaje shperblimin e demit te

shkaktuar .

kamata ligjore ne rast vonese do te paguhen pavaresisht nese kreditorit i eshte shkaktuar dem apo

jo nga kjo vonese .kreditori nuk eshte i detyruar te provoje ekzistencen e ndonje demi .

ne qofte se nga vonesa kreditori ka pesuar edhe nje dem i cili rezulton ne nje vlere me i madh se sa

shume qe do te paguhet si kamate ligjore ,ath debitori detyrohet te paguaje :kamaten ligjore se

bashku me diferencen midis demit te pesuar dhe vleres se kesaj kamate

detyrimet me shume persona –

detyrimet me shume persona kane si kriter dallues llojin e subjktit ,apo nr e personave qe marrin

pjese ne nje detyrim .ne marredheniet juridike te detyrimit marrin pjese gjithnje dy pale –kreditori

debitori .por asnjehere palet nuk duhet te barazohen me personat .

detyrimet me shume persona ndahen ne

1. detyrime solidare

2. detyrime te pjestueshme

Esmeralda Hasko

3. detyrime te papjestueshme

detyrimi eshte soliar kur kreitori ose secili nga kreditoret ka te drejte te kerkoje ekzekutimin e te

njejtiit detyrim teresisht apo pjeserisht si nga debitoret sebashku ashtu dhe nga secili prej tyre vec

e vec .

detyrime solidare aktive –ne te cilat marrin pjese shume persona si kreditore

detyrime solidare pasive –ne te cilat marrin pjese shume persona si debitore .

qellimi dhe rendesia ekonomike dhe juridike e detyrimeve solidare pasive eshte se me ane te tyre i

jepet mundesia kreditorit per te realizza me shpejte ne kohe te drejten e tij .kjo per faktin se

kreditori ka te drejte te kerkoje permbushjen e detyrimit jo vetem nga cdonjeri debitor vec e vec ne

total ose pjeserisht por edhe nga te gjithe ata sebashku .solidariteti nuk prezumohet ,ai duhet te

rezultoje nga ligji ose nga marreveshja e paleve .ne te kundert ngelet nje detyrim i pjestueshem .

solidaritetin e kemi dy llojesh

ligjor

vullnetar

detyrimi eshte solidar kur del nga vullneti i paleve ose kur eshte parashikuar ne ligj .

solidariteti mund te rezultoje nga kontrata por edhe nga testamenti .

detyrimet solidare mund te zbatohen per detyrime me permbajtje nga me te ndryshme te cilat kane

si objekt sendet te hollat ose veprimet.ne detyrimit solidare nuk eshte shume e nevojshme qe

debitoret te pergjigjen solidarisht per te gjithe shumen e detyruar .afati i permbushjes se detyrimit

mund te mos jete i njellojte per secilin nga debitoret solidare .mund te ndodhe qe per njerin

debitoret detyrimi te jete kryesor ndersa per debitorin tjeter solidar detyrimi te jete aksesor ose

plotesues kjo ndodh per shembull ne rastin e pergjegjesise se debitorit kryesor te dorezanesit .

efektet e detyrimit solidar

ne detyrimet solidare kreditori ka te drejte ti drejtohet sipas deshires se tij nje a me shume

debitoreve ose te gjitheve se bashku per gjithe shumen e detyrimit ose secilit prej tyre per pjese

te saj .ne rast se kreditori duke iu drejtuar njerit prej debitoreve solidare e realizon plotesisht te

drejten e tij ath ai nuk ka me te drejte tu drejtohet debitoreve te tjere sepse e drejta e tij nuk

ekziston me .ekzekutimi i detyrimit nga njeri prej debitoreve solidare i shkarkon te gjithe debitoret

e tjere .

detyrimi solidar mund te shuhet edhe ath kur jepet ne favor te kreditorit nje send I caktuar per

qellimin e ekzekutimit te detyrimit por gjithmone kur nje gje e tille eshte parashikuar nga palet

.detyrimi solidare shuhet edhe ath kur njeri nga debitoret solidare e kompeson detyrimin e tij ne

total ne nje te drejte qe ai gezon kundrejt kreditorit te perbashket te debitoreve solidare

.permbushja e pjeshme e se drejtes se kreditorit nuk e shuan detyrimin solidar .

kur njeri nga solidaret vdes ,trashegimtareve u kalon jo vetem aktivi por dhe pasivi i

pasurise,prandaj ata do te pergjigjen per detyrimin e tij por gjithmone brenda pjeses qe

trashegojne .kjo do te thote se detyrimi solidar do te pjestohet midis trashegimtareve te debitorit

solidar .ne detyrimet solidare me shume kreditore ,debitori ka te drejte te zgjedhe per te paguar

njerin nga kreditoret solidare duke i likujduar atij te gjithe detyrimin dhe kjo e shkarkon nga

detyrimi .

e drejta regresit –

permbushja e detyrimit nga njeri prej debitoreve solidare shenon edhe mbarimin e detyrimit

solidar ne qofte se me kete permbushje kreditori e ka realizuar plotesisht t drejten e tij .por

debitori qe ka permbushur detyrimin edhe per debitoret e tjere solidare gezon te drejten e regresit

,pra kerkon pagimin e pjeses nga secili prej bashkedebitoreve .debitori qe ka ekkzekutuar nje

detyrim solidar ka te drejte te kerkoje nga debitoret e tjere pagimin ne pjese te barabarta te

detyrimit te ekzekutuar prej tij percev kur ne ligj ose ne kontrate eshte parashikuar ndryshe .

e drejta e regresit nenkupton edhe te drejten per te ngritur padine e regresit dhe debitori me ane te

kesaj padie kerkon pagimin e shumes ne pjese te barabarta pervec rasteve kur ne kontraten midis

debitoreve percaktohen raporte te tjera te pergjegjesise se tyre ndaj kreditorit ..

efektet e parashkrimit mbi detyrimet solidare .

1.kur nderpritet nje afat parashkrimi per njerin prej debitoreve solidare apo kreditoreve solidare

ath kjo nderprerje ka efekt edhe per solidaret e tjere .

Esmeralda Hasko

2.pezullimi i parashkrimit per njerin nga debitoret solidare apo per njerin nga kreditoret solidare

nuk i shtrin efektet e tij edhe mbi solidaret e tjere

3.heqja dore nga parashkrimi i bere nga njeri prej debitoreve solidare nuk ka efekt ndaj te tjereve

ndersa kur heqja dore nga parashkrimi ushtrohet nga njeri prej prej kreditoreve solidare ka efekt

edhe ndaj te tjereve .

Detyrime te pjestueshme

Kur shume debitore ose kreditore marrin pjese ne te njejtin detyrim dhe ky eshte i pjestueshem

secili debitor eshte i detyruar te ekzekutoje dhe secili kreditor ka te drejte te kerkoje nje pjese te

barabarte te detyrimit pervec kur ne kontrate ose ne ligj eshte parashikuar ndryshe .Karakteristike

kryesore e ketyre detyrimeve eshte objekti i pjestueshem i cili mund te jete nje send ne gjini nje

send individualisht i percaktuar ,pjestimi i te cilit eshte plotesisht i mundshem .ne detyrimin e

pjestueshem cdonjeri kreditor ka te drejte te kerkoje vetem pjesen qe i takon dhe cdo debitor eshte

i detyruar te permbushe detyrimin ne pjesen qe i takon .madhesia e pjeseve mund te jete e

ndryshme per secilin debitor ose kreditor .kjo ndryshueshmeri mund te rrjedhe nga ligji nga

kontrata apo nga nje veprim juridik ne te cilin eshte parashikuar qe pjeset te jene te ndryshme per

cdo person pjesmarres.prezumohet se detyrimi do te permbushet ne pjese te barabarta nqs nuk

eshte e percaktuar ndryshe ne marreveshje ne ligj .

Ne keto lloj detyrimesh secili nga kreditoret ka nje te drejte kredie te vecante brenda nje mase te

caktuar e drejte kjo qe ekziston ne menyren te pavarur nga kreditoret e tjere .debitori mund ta

permbushe detyrimin ne pjesen qe i takon dhe me kete permbushje debitori shkarkohet nga

detyrimi i tij .ne detyrimet e pjestueshme nuk zbatohet padia e regresit ,por nqs debitori e paguan

te gjithe detyrimin ai nuk ka te drejte tu drejtohet bashkedebitoreve me padine e regresit per te

kerkuar vleren e pjeseve .ai ne kete rast mund te mbrohet me duke ngritur padine e begatimit pa

shkak per te kerkuar kthimin e shumes .

Tema 11 Kontrata e shitjes

Kontrata e shitjes ka per objekt kalimin e pronesise se nje sendi ose kalimin e nje te drejte kundrejt

pagimit te nje cmimi .

Kontrata e shitjes eshte kontrate e dyanshme me shperblim .ajo eshte kontrate konsensuale

dometene e vlefshme qe nga momenti i arritjes se marreveshjes .

Elementet e contrate

Subjekti ,objekti dhe permbajtja

Subjektet –persona fizik ,juridike shteteror dhe privat.subjektet duhet te kene zotesi per te vepruar

.

Nuk marrin pjese si bleres :

persona qe administrojne pasurite e te tjereve

persona qe realizojne shitje me ekzekutim te detyrueshem

ghykates ,prokurore notere avokate per sendet qe jane object gjykimi perjashtim kur jane

bashkpronare kane te drejten e blerjes .

object I kontrates

1.cdo send qe merr pjese ne qarkullimin civil dhe mund te tjetersohet pa ndonje pengese ligjore

.sende te luajtshme ,te paluajtshme ,individualisht te percaktuara dhe te percaktuara ne gjini .

2.sendet me qarkullim te kufizuar por gjithmone me lejen e organeve .per shembull trojet per

ndertim Brenda vijave te verdha .

3.te drejtat –e drejta e trashegimise ,te drejten e perdorimit ten je shpikeje ,te drejten e perdorimit

ten je sendi .

Esmeralda Hasko

4.nje send ose e drejte e ardhshme qe nuk ekziston dhe nuk eshte e materializuar ne momentin e

lidhjes se kontrates por parashikohet nga palet ne te ardhmen .

Kusht i contrate se shitjes eshte cmimi i cili duhet te jete

ne te holla (nqs ska te holla jemi para shkembimit)

i drejte (pretium iustum)(nje e dyta e vleres se sendit )

real (nqs cmini nuk eshte real ndodhemi para dhurimit)

i percaktuar (vlera ,monedha vendin ,menyren e pageses)

i percaktueshem (percaktimi lidhet me ndonje kusht ose me kalimin e nje afati)

casti i kalimit te pronesise

casti i kalimit te se drejtes se pronesise eshte casti i lidhjes se contrate .

vetem per sendet qe peshohen maten ose numerose (e percaktuara ne gjini)pronesia kalon ne castin

e dorezimit .

dorezimi i sendit

faktik ose efektiv –kur sendi i jepet ne dore bleresit fizikisht materialisht ,

joefektiv-kur dorezon dokumentat e sendit ,kur sendi i dorezohet transportuesit te pare (kur ne

kontrate eshte perfshire dhe transporti ),kur sendi i dorezohet postes.

Dorezim simbolik –kur dorezon celesat e makines ose shtepise

Kur sendi i shitur pasi kalon ne pronesine e bleresit humbet pa faj te asnjeres prej paleve ath

bleresi detyrohet ti paguae shitesit cmimin ,pervec nje marreveshje .

Kur sendi humbet pa faj te paleve ,kur shitesi eshte me vonese shitesi detyrohet ti ktheje cmimin

bleresit dhe te shperbleje demin .

Detyrimet e paleve

Detyrimet e shitesit

ti kaloje bleresit te drejten e pronesise

ti dorezoje bleresit objektin e contrate (ne afatin e caktuar)

te garantoje bleresin per gezimin e qete te sendit te lire nga co e drejte pronesie e personave

te tjere mbi te .

eviksion-do te kuptojme humbjen ose senili e pronesise se bleresit gjate ushtrimit te se drejtes se tij

si pronar

te garantoje bleresin per cilesine e sendit dhe mungesen e te metave te tij .

detyrimet e bleresit

detyrimi per te marre ne dorezim sendin

detyrimi per pagimin e cmmit te shitjes

rastet e zgjidhjes se contrate se shitjes .

zgjidhja e contrate nga shitesi

kur mospermbushja e detyrimit te bleresit ka nje rendesi te vecante ose thelbesore per

kontaten ,

kur bleresi nuk paguan cmimin brenda afatit te caktuar

kur bleresi nuk merr sendet ne dorezim as brenda afatit shtese .

kur bleresi deklaron brenda afatit kontraktor ose afatit shtese se nuk do te permbushe

detyrimin e tij .

shitesi e humbet te drejten per te kerkuar zgjidhjen e contrate

kur bleresi e permbush me vonese detyrimin per pagimin po qe se nuk kerkon zgjidhjen e

kontrates para se te marre dijeni per ekzekutimin e ketij detyrimi.

Kur ndodhemi ne kushtet e nje mospermbushje tjeter te ndryshme nga mospermbushja e

vonuar (psh mosp.ne sasi ose cilesi)kur shitesi nuk e kerkon zgjidhjen brenda nje kohe te

arsyeshme .

Zgjidhja e contrates nga bleresi

Nuk behet dorezimi i sendit brenda afatit te caktuar ne kontrate .

Nuk behet dorezimi brenda afatit shtese te caktuar nga ai vete .

Shitesi deklaron brenda afatit kontraktor ose afatit shtese se nuk do te permbushe

detyrimin e tij .

Bleresi e humb te drejten e zgjidhjes

Esmeralda Hasko

Kur shitesi e ka dorezuar sendin me vonese dhe bleresi nuk ka kerkuar zgjidhjen e contrate

brenda nje kohe te arshyeshme

Eshte ne rastin e mospermbushjeve te ndryshme nga dorezimi i vonuar (mosp.ne sasi cilesi

jo me vone se 15 dite )Pasoajt e zgjidhjes se contrate :

nqs kontrata zgjidhet palet kane keto detyrime ndaj njeri tjetrit

Shitesi duhet te ktheje cmimin si dhe pagimin dhe shpenzimet qe ka bere bleresi .

Bleresi detyrohet te ktheje sendin ne qofte se ky i fundit nuk ka humbur ose eshte demtuar

nga veprimtaria e bleresit .ne te under ai paguan shperblimin e demit.

Llojet e kontratave te shitjeve

Shitje me rezerve te prones –ne qofte se palet qe cmimi i shitjes do te paguhet me keste dhe

bleresi e fiton pronesine me pagimin e cmimit te fundit pavaresisht se atij i eshte bere

dorezimi i sendit(.parashikohet ne kontrate ,mospagimi i 1 te 8 nuk sjell zgjidhjen e

kontrates )

Shitja e sendeve te paluajtshme –behet me akt notoria dhe rregjistrohet ne te kundert e

pavlefshme .Ne nje kontrate shitje nqs madhesia efektive e sendit eshte me e vogel se ajo ne

kontrate ,bleresi ka te drejte te kerkoje ulje cmimi ndersa kur madhesia efektive eshte me e

madhe se ajo ne kontrate ,bleresi paguan shtesen e cmimit .

Si e drejta e shitesit per te kerkuar ngritjen e cmimit dhe e drejta e bleresit per uljen e cmimit ose

heqjen dore nga kontrata ka nje afat 2 vjecar (neni 755)

Ne qofte se nje send i paluajtshme del me te meta ath bleresi ka te drejte ti kundershtoje brenda 5

vjeteve nga casti i dorezimit te sendit .

Kontrata e dhurimit –

Dhurimi eshte nje kontrate me ane te se ciles njera pale i kalon ne pronesi pa shperblim pales tjeter

nje send te caktuar ose nje te drejte reale te cilat ajo i pranon .pra ajo eshte nje dhenie pa

shperblim te sendeve te luajtshme dhe te paluajtshme .shpesh here kemi kalimin e pronesise pa

shperblimin ne formen e mesiperme quhet edhe sponsorizim .

Sponsorizimi consisto ne dhenien pa shperblim te nje ndihme me karaktere finanzia dhe material

ne favor te nje subjekti fizik ose juridik per kryerjen e nje veprimtarie sociale dhe publike te

caktuar .

Sponsorizimi merr fuqi juridike kur lidhet kontrata midis sponsorizuestit dhe perfituesit .forma

juridike e sponsorizimit eshte kontrata e dhurimit .

Vecorite e contrate se dhurimit .

Eshte kontrate e njeanshme sepse sjell detyrime juridike civile vetem per njeren pale

kontraktore .

Dhurimi eshte nje kontrate pa shperblim sepse prej saj perfiton dobi vetem njera pale .

Me ane te kontrates se dhurimit kalon dhe e drejta pronesise se sendit apo te drejtes nga

dhuruesi tek perfituesi .

Forma ,kontrata e dhurimit te pasurive te paluajtshme duhet te behet me akt notoria dhe te

rregjistrohet ne rregjistrin publik.

Eshte kontrate reale sepse palet jane te lidhura me pasojat e saj qe nga dorezimi i sendit .

Objekt i saj jane jo vetem sendet por dhe te drejtat reale

Palet ne kontrate kane te drejte qe para se te jete lidhur kontrata ,dmth para dorezimit te

sendit te revokojene deklaratat e tyre

Sjell pasoja juridike qe nga momenti qe pranuesi deklaron se e pranon dhurimin .

Revokimi ose heqja dore nga dhurimi .

Kodi civil revoco jo vetem contrate e dhurimit por dhe premtimin per dhurim .

Revokimi i deklarates behet kur ajo I takon ende fazes parakontraktore perpara lidhjes se

kontrates

Revokimi behet edhe pas dorezimit te sendit dhe jo thjesht ne fazen para lidhjes se kontrates .kete

revokimin e ben vetem dhuruesi ne keto raste :

Esmeralda Hasko

Dhurimi konsiderohet jo i zakonshem –kuptohet ajo kontrate qe ka si objekt nje send ose te

drejte me vlere relativisht te madhe ,ose qe realizon nje interes ekonomik finanziar.

Kur nuk eshte bere per shperblim dhe ne dy raste taksative .dy rastet taksative jane

-kur perfituesi ka vrare ose tentuar me dashje dhuruesin ose rrethin familjar te tij

-kur ndonese perfituesi ka nje detyrim ligjor per ushqim ndaj dhuruesit nuk e jep kete pa

ndonje arsye .

Padia per revokim duhet te ngrihet brenda nje viti qe nga dita qe dhuruesi ka marre dijeni

per ekzistencen e njeres nga dy aryet e mesiperme .

Elementet e contrate se dhurimit

Objekti –cdo send i luajtshem ,i paluajtshem ,i percaktuar ne gjini ,ose individualisht i

percaktuar .

Ne contrate edhurimit objekt nuk mund te jete nje send i ardhshem .

Subjektet –dhuruesi ,perfituesi .

Vetem pronari I sendit mund te realizoje nje kontrate dhurimi .

Ndryshimi I dhurimit nga kontratat e tjera dhe veprime te tjera juridike te ngjashme

Kontrata e dhurimit ngjan me ate te shitjes ,sepse ne te dyja kontratat ndodh kalimi

I se drejtes se pronesise por tek shitja ky kalim behet me shperblim tek dhurimi jo .

K.dhurimit ngjan me k.e huaperdorjes sepse te dyja jane te njeanshme dhe pa

shperblim ,por dallojne nga njera tjetra sepse tek huaperdorja sendi jepet ne gezim

te perhohshem tek dhurimi kalon e drejta pronesise .

Ngjan me huane pa interes sepse jane te njeanshme dhe tek te dyja kalon e drejta

pronesise .tek kontrata e huase huamarresi detyrohet te ktheje nje send te te njejtit

lloj ,sasi .cilesi tek kontrata e dhurimit perfituesi nuk ka detyrim te kthimit te sendit

.

Ngjan me testamentin por dallojne

Testament eshte veprim juridik I njeanshem ndersa dhumi eshte kontrate e

njeanshme

Testament sjell pasoja pas vdekjes ,ndersa dhurimi eshte nje akt qe vepron midis te

gjalleve .

Me kontrate dhurimi mund ti lihet pasuria cdo presoni pa kufizim ligjor ,ndersa me

testament do repektohet rezerva ligjore rradha e trashegimlenesve etj.

Personi qe perfiton me testament pergjigjet dhe per detyrimet e trashegimlenesit

.ndersa personi qe perfiton ka vetem te drejta dhe jo detyrime .

Kontrata e qirase se pasurise

Qiraja eshte kontrata me te cilen njera pale detyrohet ti jape pales tjeter nje send te caktuar ne

gezim te perkohshem kundrejt nje shperblimi te caktuar .

Afati –kontrata e qirase nuk mund te lidhet per nje periudhe me te gjate se 30 vjet pervec

rasteve kur ne ligj eshte parashikuar ndryshe psh

Qiraja e tokes e ka kufirin 99 vjet ,qiraja e ndertesave te destinuara per banim 5 vjet .nqs palet do

te parashikojne ne kontrate nje afat me te madhe se 30 vjet ath pjesa e contrates qe e tejkalon kete

afat do te quhet e pavlefshme .karakteristikat

Ne contrate e qirase pasuria jepet te gezim te perkohshem ,pra mbas afatit do ta ktheje

perseri .

Objekt i contrate mund te jene vetem sendet qofshin keto te luajatshme ose te paluajtshme

.kusht kryesor eshte qe te jete nje send individualisht i percaktuar dhe ne te njejten kohe i

pakonsumueshem

Preferenca –qiramarresi aktual gezon te drejten per tu preferuar ne krahasim me personat

e trete qe pretendojne te lidhin kontrate qiraje

Perteritja –do te quhet kontrate e perteritur kur megjithese ka mbaruar afati qiradhenesi

vazhdon ta mbaje ne perdorim sendin dhe qiradhenesi nuk paraqet ndonje kundershtim .

Esmeralda Hasko

Kur afati eshte mbi nje vit behet ne forme shkresore ,me afat me te shkurter se nje vit behet

me goje dhe vertetohet me deshmitare .

Kontrata rregjistrohet kur ka nje afat prej 9 vjetesh .

Eshte nje kontrate me shperblim

Kontrata e nenqirase –qiramarresi mund te lidhe kontrata nenqeraje me nje person te trete

po gjithmone kur palet ne contrate e qirase nuk kane parashikuar ndonje marreveshje per

ta ndaluar ate .

Kur nje send i dhene me qera shitet ose dhurohet ath kontrata e qirase eshte e detyrueshme

edhe per pronarin e ri .

Casti i mbarimit te contrate –nqs ka afat mbaron me skadimin e afatit pa qene nevoja te

shprehet ne ndonje forme .nqs eshte pa afat do te konsiderohet qe mbaron kur njera pale

njofton palen tjeter sipas marreveshjes ne te kundert eshte afati maksimal qe eshte

parashikuar nga ligji per ate lloj kontrate .

Lidhja dhe ndryshimi me kontratat e tjera –

Ngjan me huaperdorjen sepse tek te dyja njera pale i jep tjetres nje send ne perdorim

me qellim qe ta ktheje .ndryshimi qiraja ka shperblim ,huajperdorja ska shperblim .

Qiraja ngjan me depoziten sepse tek te dyja lihet nje send perkohesisht ne duart e pales

tjeter .ndryshimi –depozita lidhet me qellim ruajtjen e sendit tek qeraja jepet ne

perdorim qe te shfrytezohet dhe te gezohet

Kontrata e qirase dallon nga shitja sepse tek shtija kalon e drejta pronesise ndersa tek

qiraja kalon kalon nedoresia dhe gezimi i sendit .

Ngjan me uzufruktin sepse ne te dyja keto marreveshje jepet nje send ne gezim te

perkohshem me detyrimin per tu ruajtur e mirembajtur .

Dallojne

-qiraja me shperblim uzufrukti edhe me dhe pa shperblim

Afati maks i qirase 30 vjet uzufrukti afat maks 30 vjecar vetem per sendet t paluajtshme .

Qiraja lidhet me marreveshje ,uzufrukti edhe me ligj

Qiraja rregjistrohet kur ka objet sende te paluajtshme me afat mbi 9 vjet uzufrukti duhet te

regjistrohet gjithmone

Tatimet taksat I paguan qiramarresi tek tek uzufrukt uzufruktari .

Kontrata e qirase financiare (leasing)

Qellimi i qirase finanziare si per cdo kontrate tjeter qiraje eshte perdorimi i nje sendi te caktuar te

luajtshem ose te paluajtshem ne ndryshim nga kontrata tradizionale e qirase tek qiraja finanziare

rezultati perfundimtar i marreveshjes se paleve eshte e drejta e qiramarresit per tu bere pronar i

sendit .gjate gjithe harkut kohor te marre ne dorezim te sendit dhe deri ne momentin kur do te

behet pronar do te vishet nga ana juridike me petkun e nje kontrate qiraje dhe palet do te jete

kundrejt njeratjetres se nje marredhenie qiradhenie .

Qiraja finaciare dhe sipermarrja dallimet \te perbashketat

Objekti i qirase finanziare eshte gjithmone nje send i luajtshem ose i paluajtshem ndersa

tek sipermarrja eshte teresia e veprimeve dhe sherbimeve per krijimin e nje vepre .

Tek qiraja finanziare qiramarresi behet nedores i sendit dhe perdorues tek sipermarrja

vepra merret ne nedoresi mbasi eshte materializuar dhe pasi te jete marre ne dorezim

Menyra e pagimit tek qiraja financiare realizohet me qira periodike duke paguar ne fund

diferencen qe ngel nga shume e qirave dhe cmimit te e sendit .

Kalimi i pronesise ne qirane finaciare behet ne castin e pageses se diferences se cmimit

ndersa tek sipermarrja kalon e drejta pronesise pasi te jete dorezuar vepra .

Ne rast mospagimi te vleres se qirase nga ana e qiramarresit qiradhenesit i lind e drejta te

kerkoje zgjidhjen e contrate se qerase pavaresisht nga vlera e qirase se paguar .

Kontrata e enfiteozes

Esmeralda Hasko

Enfiteoza eshte nje kontrate me ane te se ciles nje person i jepet e drejta te perdore dhe te

permiresoje nje pasuri te paluajtshme kundrejt nje shperblimi ne te holla ose ne natyre qe paguhet

me afate periodike .

Vecorite e contrate se enfiteozes :

Eshte kontrate juridike e dyanshme

Ka si qellim jo vetem perdorimin e sendit por edhe permiresimin e tij

Eshte nje kontrate formale (behet me akt notoria dhe regjistrohet )

Objekt i saj jane vetem sendet e paluajtshme (toka ujrat ,kullotat ,ndertesat)kontrata e

enfiteozes me object nje send te luajtshem eshte e pavlefshme

Nuk ka nje afat te parashikuar me ligj si rrjedhim cdo afat I percaktuar nga palet eshte

detyrues.afati nuk perben nje nga kushtet thelbesore te kontrates se enfiteozes

Kontrata e nenefiteozes nuk lejohet

Perdorimi i shfrytezimit jo vetem i sendit te paluajtshem por edhe i nentokes me te cilin ai

eshte lidhur dhe mbi te cilin ai mbeshtetet eshte nje tjeter karakteristike e kesaj kontrate .

Ndryshimi i enfiteozes nga qiraja

Te kontrata e qirase qellimi eshte i dhenies se sendit eshte perdorimi i tij .

Tek enfiteoza sendi jepet jo vetem me qellim perdorimi por edhe per tu permiresuar .kjo do

te thote se sendi permiresohet per tu perdorur per nje destinacion te caktuar nga palet ne

contrate e enfiteozes .

Objekt tek qiraja jane sende te luajtshme dhe ato te paluajtshme ndersa object I enfiteozes jane

sendet e paluajtshme .

Qiramarresi ka te drejte te lidhe kontrata nenqiraje me pelqimin e qiradhensit

,nenenfiteoza nuk lejohet

Tatimet dhe taksat qe rendojne mbi sendin duhet te pauhen nga qiradhenesi .ndersa tek

enfiteoza te gjitha detyrimet paguhen enfiteozmarresi .

Persa I perket fatit te shtesave ose permiresimeve qe I behen sendit tek kontrata e enfitozes

eshte e drejta e enfitozemarresit ti heqe dhe ti marre ato me vete ,tek qeraja ,qiramarresi

nuk ka te drejte te shperblehet per permiresimet qe ka bere .

Zgjidhja e kontrates se enfiteozes

Te dyja palet gezojne te drejten e zgjidhjes se kontrates

Karakteristike e kesaj kontrate eshte se enfitosmarresi nuk eshte ne te njejtin plan me te drejten e

enfitozedhenesit .

Enfitozemarresi ka te drejten te kerkoje zgjidhjen e contrate se enfiteozes ne cdo kohe nqs palet

nuk kane parashikuar afa tose kusht .

Ndersa enfitozdhenesi ka te drejte te kerkoje zgjidhjen e contrate

Kur enfitozemarresi demton pasurine e marre ne perdorim

Kur ……………..nuk e miremban ate

Kur nuk i ben permiresimet qe jane parashikuar ne kontrate

Kur nuk paguan shpermbimin e enfiteozes per dy periudha te njepasnjeshme

Esmeralda Hasko