E Drejta e Detyrimeve

7/17/2019 E Drejta e Detyrimeve

http://slidepdf.com/reader/full/e-drejta-e-detyrimeve-568d7537d3ae9 1/22

E DREJTA E DETYRIMEVE

E drejta e detyrimeve eshte baza e kodit civil te Frances dhe vendeve te tjera

europiane, perfshire edhe vendin tone.

Ajo perfshin tw drejtat e subjekteve te quajtur kreditore, te cilet kerkojne nga disa

persona te percaktuar qarte te quajtur debitore, kryerjen e disa veprimeve me

karakter pasuror.

nterpartes! cilesia e se drejtes obligatore qw te veproje vetem midis personave ose

paleve te percatuara theksohet si veprim interpartes.

". #$%&'A&A& ( )*'+ E&-'+&

avlefshmeria

#lasi/kimi0lojet sipas formes

1. E0E+E%&E& E(E%2A0E &E #$%&'A&E(

&e lidhej mes subjekteve me zotesi juridike dhe zotesi te plote per te vepruar, si dhe

duhet te ishin sui iuris 3cives romani4

5 ersonat ne dobi ose ne dem te te cileve krijoheshin detyrimet quheshin subjekte

te detyrimit, qe ndaheshin ne pasive dhe aktive. (ubjekte aktive ishin personat ne

dobi te te cileve vendoseshin detyrimet, ndersa subjektet pasive ishin personat mbite cilet bininapo rendonin detyrimet.

5 6otesine per te qene kreditore e kishin edhe personat e mitur sui iuris, si dhe

qytetare te tjere qe nuk kishin zotesi te plote veprimi. %dersa per te qene debitore,

personat qe ishin pa zotesi veprimi, rregullohej permes tutorise dhe kujdestarise.

&e shprehej marreveshja e subjekteve te kontrates7 perputhja e vullnetit te subjektit

te kontratave quhej convention ose consensus. shte e domosdoshme per lidhjen e

kontrates. #ur lidhej kontrata njera nga palet patjeter qe duhet te merrte iniciative

per nje veprim te tille!kjo pale quhej ofrues. +iratimi shprehej permes shenjave te

ndryshme trupore ose me heshtje.

&e ekzistoje objekti i pershtatshem per veprim te detyrueshem

&e permbushje forma e caktuar juridike per shprehjen e pelqimit te subjekteve



2E+ A#&8 9E 2E+ A(8E

2edimi apo kalimi i obligatave 3detyrimeve4! e drejta romake njihte edhe institutet e

nderrimit te subjekteve ne marredheniet e detyrimeve duke realizuar ne kete

menyre transmetimin e detyrimeve.

2edim aktiv! ishte ne rastin kur kemi nderrim te kreditoreve te detyrimeve. #reditori

i deriatehershem, ceduesi, i transmetonte aktivinkreditorit te ri, censionarit, duke e

detyruar debitorin te shlyente detyrimet ne favor te kreditorit te ri. 2eduesi duhet te

garantonte se aktivi ishte i vertete por jo i detyruar te garantonte se ishte i

realizueshem.

2edim pasiv! ishte kontrate midis debitorit te vjeter dhe nje personi te ri qe kisht

pranuar ti detyrohej kreditorit dhe te ishte ne vend te debitorit te meparshem.

(tipulimi! forma juridike, kjo marrveshje quhej stipulatio

+arredheniet bashke!detyrimore:

E drejta romake njihte detyrimet solidare dhe marredheniet e ndara

bashkedetyrimore.

etyrimet solidare ishin kur ne anen e kreditorit ose debitorit kishte shume persona

te cilet dhe cdonjeri nga kreditoret kishte te drejte ta n;irrte aktivin dhe cdonjeri

nga debitoret kishte detyrim te paguante bor;hin.

8eprimi obligator! ne baze te cdo detyrimi qendronte e drejta e kreditorit qe mekerkesen e tij te kerkoj qe debitori te bej dicka, qe konsiston ne ate qe debitori

mund te jepte dicka 3dare4, te bente ose jo dicka 3facere4 ose te duronte3 seshte

shume e qarte por lidhet me ate qe mos pengoje kreditorin te bej dicka ose te

duroje dicka4 3praestare4.

<. +A''E8E(9=A $(E #$%(E%(*(

'eservatio mentalis! egzisto kur palet kishin deklaruar se deshrionin dicka, por qe

ne te vertete nuk e deshironin dhe nje gje te tille ua mbanin te fshehur

bashkekontraktuesve.

(imulatio! ishin kur ishin marr vesh palet per te deklaruar dicka qe ne te vertete nuk

e donin duke pasur si objektiv arritjen e nje qellimi juridik. (imulimi ishte tipik per

rastet kur dy personat nuk donin te lidhnin kontrate por tek te tjeret donin te

dukeshin sikur kishin nje kontrate te rregullte.

>abimi, lajthitja 3error4, ne permbajtje, objekt dhe subjekt! ishte pasqyrimi i nje

gabimi ne kontrate i ndonje fakti te rendesishem. #wtu behet fjale per nje vullnet te



gabuar qe sillte pavleshmerine e veprimit juridik. #ontrata mund te anullohej.

+ashtrimi, dolus! ishte veprim i qellimshem tek njera pale per te krijuar tek pala

tjeter nje perfytyrim te rreme me synimin per te lidhur kontraten ne dem te saj. %e

kete rast duke qene se nuk ishte me mirebesim atehere personat e mashtruar ishin

gjithnje te mbrojtur.

Forca dhe frika! 3malus4 kishte te bente me dhunen /zike qe behej per te detyruar

palen tjeter te lidhte kontraten. huna konsiderohej publike kur behej nga disa

persona ose nga nje grup i armatosur, ndersa ne raste te tjera konsiderohej si

dhune private.

?. E0E+E%&E& =$ E(E%2A0

#ushtetAfatet

*rdheresat

#*(9&E&! ishin ngjarjet e pasigurta te se ardhmes nga ndodhja ose mosndodhja e te

cilave varej /llimi ose nderprerja e kontratave.

#*(9&E &E 'E=&A! ishin ato kushte qe ne /llimin ose nderprerjen e kontrates e

lidhnin me lindjen ose jot e nje fakti qe ishte i pasigurte.

#emi disa lloje kushtesh te drejta:#ushtet positive! ishin ao qe /llimin ose nderprerjen e nje veprimi juridik e lidhnin

me ndodhjen e nje ngjarje te pasgurte ne te ardhmen. %dersa negative ato kushte

qe veprimin juridik e kushtezonin me mosndodhjen e e nje ngjarje te pasigurte ne te

ardhmen.

#ushtet e rastit! ndodhja apo mosndodhja e ngjarjes se pasigurte ne te ardhmen e

lidhnin me veprimet e njerezve ose te natyres.

#ushtet potestativae! ndodhja apo mosndodhja e ngjarjes se pasigurte ne te

ardhmen e lidhnin me vullnetin e personit te autorizuar.

#ushtet e perziera! ndodhja apo mosndodhja e ngjarjes se pasigurte ne te ardhmen

e lidhnin me vullnetin e te autorizuarit dhe me veprimin e fuqive natyrore.

#ushtet suspensivae ose shtytese! ishin ato qe ne /llimin e veprimit juridik e shtynin

deri ne shfaqjen ose jot e nje ngjarjeje te pasigurt ne te ardhmen, ndersa kushtet

resolutivae ose shkeputese ishin ato qe nderprerjen e veprimeve juridike e



kushtezonin me shfaqjen ose jot e ngjarjes se pasigurt ne te ardhmen.

@.#*(9&E& 3&E A'E=&A4 ! ishin ao qe /llimin ose nderprerjen e veprimeve juridike

e lidhnin me ngjarje te pacaktuara, te pamundshme apo te palejuara moralisht ose

juridikisht ose me ngjarje te sigurta e te parashikuara juridikisht.

#ishte disa lloje kushtesh jot e drejta:

#ushte te pacaktuara!veprimin juridik e lidh me shfaqjen ose jo e ngjarjeve fare te

pacaktuar.

#ushte te pamundshme! veprimin juridik e lidh me shfaqjen ose jo e ngjarjeve te

pamundeshme.

#ushte qe lidheshin me veprime te paligjshme! veprimin juridik e lidh me shfaqjen

ose jo e ngjarjeve antiligjore.

#ushte te sigurta! veprimin juridik e lidh me shfaqjen e ngjarjeve te sigurta.

#ushte te parashikuara! ato qe konsideroheshin si elemente te kontrates te caktuar.

. A80EF(9+E'A

=oekzistuese

5%uk respektonin formen

B asoja: nuk prodhonin pasoja juridike

B alet ktheheshin ne gjendjen e meparshme

Absolutisht nul

! (ubjekti 3person i paafte /zikisht ose menderisht, moralisht4

! $bjekti 3send i jo i lejueshem per qarkullim juridik!civil4

! ermbajtja 3kushte antiligjore, veprim antiligjor4

B >jykoheshin nga gjykata kryesisht

B %uk prodhonte efekte juridike

'ealtivisht nul

! #ontradiktoritet i vullnetit 3lajthitja, mashtrim, frike,4



! (ubjekti 3i mitur4

! (illnin pasoja nese nuk kundershtohej nga te interesuarit

! >jykata i shpallte te pavlefshme me vendim gjyqesor.

C. #0A(F#+ #$%&'A&A8E

#arakteristika e perbashket: kontratat perbenin veprime juridike te dyanshme

3sepse duhej te perputhej vullneti te dy paleve qe te kishim kontrate4

(ipas te drejtave dhe detyrimeve per palet 3permbajtjes4

! &e njeanshme!kur njera pale eshte kreditor dhe pala tjeter vetem debitor.

! &e dyanshme jo te barabarta! ishin ato qe krijonin /llimisht vetem nje detyrim dhe

nje te drejte, por qe me kalimin e kohes shfaqej edhe nje e drejte apo detyrim tjeter

qe nuk kishin lidhje me te parat.

! &e dyanshme te barabarta! eshte rasti kur te dyja palet ishin kreditore dhe debitore

te njera!tjeteres.

(ipas subjektit ne dobi te te cilit ishte lidhur kontrata

! 0ukrative! kontrata e dobi te njeres pale e cila nuk kishte asnje detyrim ndaj pales

tjeter.

! Aneroze! ishte kontrata ku pala ne dobi te se ciles lidhej kontrata detyrohej ta

shpaguante dobine.

(ipas qenies evident te qellimit te kontrates:

! Abstrakte

! #auzale

(ipas menyrave te mbrojtjes:

! (tricti iuris ! keto mbroheshin me padi te vecante qe nuk e autorizonin gjyqetarin

te kujdesej per parimet e mirebesimit.

! )ona/dei 5 ku gjyqetari interesohej per ate teresi rrethanash qe i paraprin lidhjes



se kontrates.

(ipas formes

! Formale,

! 'eale

! 8erbale

! #onsensyale

! 0iterale

D. #$%&'A&A& F$'+A0E

". +ancipatio! ishte kontrate qe sherbente per shkembime ekuivalentesh. shte

kontrate e dyaneshme e barabarte.

1. %e;um 5 ishte nje lloj kontrate formale, ku mbi bazen e saj kreditoret hiqnin dore

per nje fare kohe nga pronesia mbi sendet e tyre duke i besuar fjales se dhene nga

debitori se pas nje afati te caktuar kohe do ti ktheje te njejtin send ose nje tjeter.

shte kontrate e njeaneshme sepse krijonte te drejta vetem per kreditoret dhe

detyrime vetem per debitoret.

<. Fiducia! ishte kontrate formale qe sherbente vetem per sigurimin e kreditoreve

ose per dorezimin e sendit te vet dikujt tjeter per ta ruajtur.

8etem te mbahen mend se ne te drejten e lashte forma e realizimit te kontratesishte shume e rendesishme

. #$%&'A&A& 'EA0E

#arakteristikat e pergjithshme:

50indnin me dorezimin e nje sendi qe krijonte detyrimin per kthimin e tij.

+utuum 3huaja4

Fiducia 3garancia4

epositum 3depozita4

2omodatum 3huaperdorja4egno 3pengu4

#$%&'A&A& 8E')A0E

(tipulimi! ishte kontrata me e rendesishme verbale. Ajo krijohej nga pyetja solemne

dhe pergjigje gjithashtu solemne. Ajo ishte nje kontrate e njeameshme dhe

abstrakte pasi detyrimi i debitorit krijohej pa marr parasysh shkakun juridik dhe e



pergjithshme pasi ne te mund te kontraktohej cdo veprim obligator.

#arakteristikat:

"! (tipulimi ishte akt unik juridik, qe perfshinte pyetjen dhe pergjigjen solemne. %uk

ishte stipulim nese palet nuk shqiptonin fjalet dhe nuk kishte unitet mes tyre.

1! erdorej ne te gjitha rastet qe kishte detyrime te njeaneshme dhe ne disa raste

te detyrimeve te dyaneshme.

"". #$%&'A&A& 'EA0E. 9*A=A 3+**&*+4

". #arakteristikat.

5+e e lashta, me e perdorshmja, me e rendesishmja.

5E njeanshme.

5orezimi i sendit

5(endi i zevendesueshem, kalonte ne pronesi te debitorit.

5#thehej sasia e njejte e sendeve te zevendesueshme.

1. #ushtet.

5Akti i dorezimit! dorezimi mund te behej ne cdo menyre. #jo kontrate konkludohej

permes transferimit te pronesise se nje shume te hollash ose sende te

zevendesueshme nga njeri subject 3huadhenesi4 tek nje subject tjeter 3huamarresi4.

5$bjekt huaje! mund te ishin vetem sendet e zevendesushme. ebitori, huamarresi

detyrihej te kthente jot e njejtin send por te njejten sasi te sendeve te njellojshme.

5#ontrata mund te ishte me ose pa afat.

<. +brojtja.

adi te ashpra qe mund te sillnin edhe skllaverine debitore.

"1. #$%&'A&A& 'EA0E. 9*AE'$'=A 32$+$A&*+4

#arakteristikat.

'eale, e dyanshme jo e barabarte, send i pazevendesueshem, dorezim ne perdorim,

pa pagese, kthimi i pademtuar i sendit.

#ushtet.



Akti i dorezimit, sendi i pazevendesueshem, mbajtja dhe perdorimi i sendit sipas

destinacionit dhe marreveshjes, kthimi perseri i sendit. +e ose pa afat. ergjegjesia

ne rastet e forces madhore, kur kjo mund te evitohej dhe mund te parashikohej.

+und te ishte edhe e dyanshme e barabarte kur maresi i sendit kishte pesuar nje

dem nga cilesite e sendit jo te pershtatshme, ose kur kishte bere shpenzime per

rregullimin e tij.

"<. #$%&'A&A& 'EA0E, E$6&A

#arakteristikat

5 E dyanshme jo e barabarte, dorezimi i sendit te pazevendesueshem 3origjina4. %e

ruajtje,jo ne perdorim, pa pagese, detyrimi per ta kthyer sendin te pademtuar ne

afat ose me kerkesen e depozituesit.

5ergjegjesia e depozitmarresit lidhej vetem me demtime me faj te tij.

5epozitemarresi mund te kerkonte cdo shperblim per demet qe ishin shkaktuar

nga mbajtja e sendit, ose kur kishte bere shpenzime per mbajtjen e tij.

'astet e depozites se jashtezakonshme:

! epozita gjyqesore

! %e rrethana te jashtezakonshme

! =o e rendomte.

"?. #$%&'A&A 'EA0E. E%>*

".#ontrate aksesore, reale, e dyanshme jo e barabarte, sendi pazevendesueshem,

posedimi kalonte kreditorit

5E drejta reale e kreditorit per te poseduar objektin e pengut.

5E drejta obligatore e debitorit per te kerkuar kthimin e sendit nese paguante ne

kohe detyrimin primar si dhe ruajtjen e tij.

"@. #$%&'A&A 0&E'A0E

". (hume e vone, vullnetet perputheshin ne nje forme te shkruar ne nje dokument

te caktuar.



1. %isi si nje veprimtari e paterfamiljasit dhe mendej shtrihet edhe ne persona te

tjere

<. %omina transcripta! eshte kontrata me e lashte literale qe lindi me ane te

rregjistrimit qe paterfamigliasi bente ne librat monetare.

?. 2hirographe! ishin kontrata literale qe krijohesin me perpilimin dhe nenshkrimin e

defteses se ngarkimit nga ana e debitoreve dhe me dorezimin e kesaj deftese

ngarkimi kreditorit.

@. (ingraphe! ishin kontrata literale qe lindnin me ane te deftese!ngarkimit te

perpiluar nga nteret publike, me pranine e deshmitareve qe neshkruanin

dokumentin.

"C. #$%&'A&A& #$%(E%(*A0E

". 8ecorite e tyre

! 0idheshin me pelqimin e paleve

! etyrimi krijohej ne momentin e lidhjes se marreveshjes pavaresisht nga menyra e

realizimit te saj.

1. 0lojet

5(hitblerja 3emptio venditio4

5iraja

5rokura dhe

5(hoqeria

"D. E+&$ 8E%&$! (9&)0E'=A

#onsensuale dhe lidhej me pelqimin e thjeshte te paleve, pra as me dorezimin e

sendit as me dhenien e cmimit, apo te nje kapari. #ontrate e dyanshme 3pse4G

$rigjina e saj si kontrate kembimi. E ka origjinen tek nderrimi, kembimi i sendeve.

0indja e monedhes si nje material qe u vleresua publikisht dhe i perhershem e qe

lehtesonte kembimi. dallueshem nga nje vule publike 3lindi qarte sallimi mallcmim4.

#arakteristikat e (hitblerjes:detyrueshmeria 3sepse lindin detyrime vetem midis

paleve me konsensus dhe nuk ka rendesi ndonje forme tjeter, literale4 dhe

dyanshmeria e reciprociteti 3dy veprime reciproke shitja dhe blerja qe

shoqeroheshin edhe me du padi te ndrushme dhe te lidhura actio emptio actio

venditio4



". #$%(E%(*(, (E%, 2++ 3E0E+E%&E& E (9)4

#onsensusi: karaktristik e ius gentiumit, lidhet edhe midis atyre qe mungojne 3leter

perfaqesues4

>aius: ne castin e marreveshjes. ra cdo forme e konsensusit eshte e vlefshme.

#ujdes rastet e divergjencave ne vullnet te cilat shkaktojne ne fakt mungesekonsensusi. 3mungese konsensusi ne objektin e shb, ne cmimin, ne cilesite

esenciale te pazhdemtueshme dhe prej te dy paleve, shih paulus dhe +arcellus4

1H. #$%(E%(*(, (E%, 2++ 3E0E+E%&E& E (9)4 ". (endi: i trupezuar jo i

trupezuar te drejtat dhe sendet e se ardhmes.

! (endet qe do te prodhoheshin ne te ardhmen

! (endet qe shpresohen se do te realizohen

! (endet e te tjereve por jo kur keto jane te bleresit

1. 2mimi: 2mimi eshte shuma e caktuar e te hollave qe bleresi duhej ti jepte

shitesit.para te numerueshme 3jo mall4, i qarte 3jo evaziv, jo me hamendje4 i

vertete, i sakte. 6akonisht palet ja lene kete nje te treti.

! %uk ka shitje nese nuk ka cmim. %e kete rast Iasim per dhurim.

! +undet te mos kete perpjestim te drejte midis cmimit dhe vleres se sendit3pomponius Iet per mashtrimin reciprok lidhur me cmimin4

! %ese cmimi i sendit te paluajtshem eshte me pak se gjysma, dhe bleresi nuk

paranon te paguaje mbetjen, shitja anullohet.

1". #$%(E%(*(, (E%, 2++ 3E0E+E%&E& E (9)4

". +os ngaterroni si duhej te ishte cmimi 3 qarte, vertete, sigurte, i sakte4 me

llojet e cmimeve

1. 2mimi i prere, nga vet emertimi palet e kishin te qrte shumen qe do te jeptebleresi e kishin ndare, ose nese jo e kishin te qarte sa do te ishte 3shitjet e

perseritura4

<. 2mimi i vertete, cmimi ishte ai qe ishte kontraktuar per mallin e marre me pare

?. 2mimi i drejte, ekuivalent me koston e mallit , cmimi prodhimit.



11. A&E E (9&)0E'=E(

". adi me mirebesim: actio emptio actio venditio

1. Actio emptio: padites bleresi, pretendon marrjen e sendit objekt shb, pronesine

ose posedimin e sendit 3kjo varet nga cilesite qe transmeton shitesi4. )leresi

kerkon qe te mbrohet prej shitesit nga pretendimet e te tjreve dhe nese sendi nuk eshte dorezuar te marre edhe frutet e te mirat e prodhuar gjate mungeses se

posedimit.

<. Actio venditi:cmimi dhe interesat e tij qe nga moment posedimit te sendit

1<. E&-'+E& E A0E8E %E (9&!)0E'=E

5)urojne nga mirebesimi, jane te pavarura, por te pandara, ekziston barazia midis

paleve per shkak te mirebesimit

". )leresi:52mimin, ne kohen vendin e caktuar sipas marreveshjes

5&e marre persiper rriskun e shkaterrimit te rastesishem te sendit qe nga casti

posedimit

5%uk merre persiper riskun e shkaterrimit te sendit ne gjini apo kur ky kon/skohej a

shkaterrohej per faj te shitesit

5&e merrte sendin e derguarne vendin dhe kohen e caktuar

1. (hitesi:

5 orezimi i sendit per rrjedhoi edhe te posedimit ne vendin kohen e caktuar, sipas

sasise cilesise se marreveshjes, te gjitha frutet qe nga lidhja e kontrates, ta

siguronte per posedimin e qete.

5 +undet qe sh dhe b te vepronin ne te njejten kohe. +os pagimi i cmimit nuk e

bente bleresin pronar

<. >arancite per te metat natyrale dhe juridike te sendit ishte detyre e shitesit

gjithashtuJ

?. 'reziku i humbjes se sendit

". %e ngarkim te bleresit:

5 e nga momenti i posedimit te sendit prej ketij.



5 9umbja per shkak te forces madhore, e humbet sendin bleresi dhe paguan

cmimin3ketu pati shume ndryshime mbi pergjegjesine mikste4.

5 'astet e shitjes se perkryer 3shitja pa kushte4 e cliron bleresin nga pergjegjesia

5 Eviksioni

1. E meta juridike e sendit krijon nkje rrezik tjeter per bleresin , eviksionin apo

rrezikun nga pronari veretet sendit. (hitesi nuk ka qene pronar i sendit.

! ronari i vertete mbrohet me padine e rivendikimit

! +areveshjet ne rast eviksioni jane:

+bi posedimin e qete. E garantonete duke e shperblyer per te gjitha demet e

shkaktuara nga posedimi jopaqesor

+bi dy/shin e cmimit 3stipulatio duplae4ne sendet e paluajtshme a me vlere te

madhe

)leresi eshte i detyruar qe ta informoje shitesine per cdo rrezik juridik mbi sendin

1?. &E +E&A& %A&-'$'E &E (E%&

". =ane te meta te fshehta

1. 6akonisht shitesi garanton per cilesine e sednit

<. Ato te meta qe kishte fshehur duhej te pergjigjej shitesi 3sklleverit kafshet4

?. adite per mbrojtjene bleresit

5 Actio redhibitoria 3kthim ne gjendjen e meparshme4

5 Actio aestimatoria 3e zvogelimit te cmimit

1@. #*(9&E& E &E +E&E(:

". E 'E%E, e zvogelonte vleren e gjese se shitur

1. =o dukshem

<. E meta te kish lindur para shjitjes

1. A#&E& E #$%&'A&E( (E (hit!)lerjes

". #lauzola commissoria



5 %e dobi te shitesit, nuk konsiderohej e lidhur kontrata pa paguar cmimin ne kohen

e caktuar. 6gjidhja e kontrates eshte e drejte e shitesit

1. akti i provimit te sendit

5%e dobi te bleresit, per te provuar per nje kohe te caktuar. 'reziku humbjes ne

ngarkim te belresit

5$se bleresi e merrte mallin paraprakisht dhe nese nuk plotesonte kerkesat e tij e

kthente menjehere

<. akti i percaktimit ne ku/j kohore

5%e dobi te shitesit. %e se shitesit shfaqej nje oferte me e mire ta kthente mallin

bleresi ose te paguante diferencen e ofertes se re

?. akti i riblerjes se sendit

%e dobi te shitesit. #ur malli blihej per tu rishitur

1C. #AA'

1D. #$%&'A&A E 'A(E30$2A&$K2$%*&$4

! #ontrate konsensuale e dyanshme e barabarte 3dy detyrime reciproke4. (hume

komplekse, dhe ka disa lloje. alet qeradhenesi3 cili vendos nje pune ose send ne

dispozicion4 dhe qeramarresi 3 cili paguan nje cmim apo qera4.

! +brohej me padi te vecanta

! #arakteristikat:konsensuale 3e ius gentiumit, konsensusi mbi qerane e sendit te

dhene apo te marre me qera4, e shumellojshme. +bi sendin mbi vepren mbi fuqine

punetore. 2ili eshte qiradhenes ne cdo situateG

! 6akonisht ishte kontrate me afat, ose e perkohshme

1. #$%&'A&A E 'A(E +) (E%%. 0$2A&$ 2$%*2&$ 'E

5+e e lashta, sendi i luajtshem ose i paluajtshem, sendi i pakonsumueshem. eraja

duhej te ishte e percaktuar qarte, dhe mund te jepej ne natyre dhe ne te holla.

5(endi duhej te perdorej sipas destinaionit ekonomik dhe te mos demtohej.send

pazevendesueshem i pakonsumueshem dhe percakt individualisht.

5eramarres ishte perdoruesi i sendit dhe paguesi i qerase, qiradhenes ishte

dhenesi i sendit dhe marresi i qirase



<H. A2&$ 0$2A&$ A2&$ 2$%*2&

<". #$%&'A&A E 'A(E +) 8E'E%. 0$2A&$ 2$%*2& $E'(

5#onsistonte ne nje sherbim, ne nje punim apo vepre qe kerkohej nga qeradhenesi,dhe per kete ai i dorezon nje send dhe paguan nje shperblim qe ky te dorezoje

vepren te perfunduar. 3porositesi dhe ushtruesi vepres4

58epra, operis ishte vete puna qe duhej bere 3te punohej toka ose te ndertohej

shtepia4

5eraja mund te ishte ne natyre ose te holla, dhe jepej ne kete rast ushtruesit. Ajo

duhej te ishte e qarte dhe e vertete.

<1. #$%&'A&A E 'A(E +) 8E'E%. 0$2A&$ 2$%*2& $E'(

! shte kontrate me afat. una duhej bere ne nje afat te caktuar, ose ne nje afat te

arsyeshem.

! eradhenesi duhet te siguroje gjithe materialin e nevojshem, ose nje pjese te tij

sepse nese sigurohet nga qeradhenensi ate here kemi te bejme nje nje shitblerje.

+ateriali te ishte cilesor

! >aius lidhur me unazat, dy variantet.

! (abinus lidhur me ndryshimet qera shitblerje

! 8ariant kesaj kontrate ishte parashikuar nga le; 'hodia de jucta 3ligji rodit peravarite4. shte fjala per demin e shkaktuar nga avarite ne det. +alli qe hidhej ne det

per te shpetuar anijen nuk ishte vetem ne pergjegjesine e pronareve apo te

kapitenit te anijes por edhe te pronareve te tjere te cileve nuk u ishte shkaktuar

dem.

<<. #$%&'A&A E 'A(E +) F*%E *%E&$'E. 0$2A&$ 2$%*2& $E'A'*+

5#onsensuale e dyanshme e barabarte, midis punetorit dhe punedhenesit. =o shume

e perhapur per shkak te punes se sklleverve 3locatio conductio rei4. =o gjithnje ka

qene konsensuale, por permes mancipimit 3personat in mancipio4

5$bjekti sihte fuqia punetore. qiraja quhej meditje. 8etem me afat.

5+rojtja e te drejtave te punetorit permes actio lacati, te punedhenesit permes actio

conducti



<?. (9*A'=A E #$%&'A&E( (E 'A(E

5+e afat

5a afat

5ara skadimit te afatit

&e drejtat de detyrimet e paleve ne kontraten e qirase:

5 &e qiradhenensit

5 &e qiramarresit

<@. #$%&'A&A E (9$E'(E $(E )A(9#E((E 3($2E&A(4

". #onsensuale, midis shume personave per te bashkuar pasurite per ti zoteruar ato

bashkarisht dhe per te ndare humbjet dhe /timet

#arakteristikat:

". 'endesia e vazhdueshmerise se konsensusit

1. )ashkimi i te mirave ose sherbimeve

<. +arrja pjese ne /tim dhe ne humbje 3variantet4

?. 'uajtja e qellimit te perbashket

@. Administrimi i shoqerise vetem prej njerit nga ortaket

<. #$%&'A&A E (9$E'(E. 00$=E&

". 2onsortium familiae. Ercto non cito, ortakeria midis vellezerve

1. (hoqeri te caktuar enkas per nje veprimtari te caktuar te te njejtit lloj por te

ligjshme dhe te ndershme 3pomponius lidhur me shoqerite kriminale4

<. (hoqerite afariste 3bashkonin nje pjese te pasurise se tyre dhe ndanin humbjet

dhe /timin4

<C. #$%&'A&A E (9$E'(E. E&-'+E& E $'&A#E8E

'eciprocitet ne permbajtje dhe ne formen e detyrimeve 3ska debitore dhe kreditore

midis ortakeve , ka solidaritet, ka mirebesim4

! jesemarja ne humbje dhe ne /time sipas kuotes se marreveshjes. ergjegjesia ne

demet e shkaktuara



! jesemarrja ne administrimin e shoqerise

! Actio pro socio

! +e ose pa afat

! #ontrata shuhej per shkak te

". ersonave 3me vdekjen ose vullnetin e tyre4

1. (endeve 3kane humbur ose hequr nga qarkullimi civil4

<. adive 3eshte ndryhuar shkaku shoqerise 4

<D. +A%A& $(E '$#*'A

+andatum mandare, manum dare, konsensuale, e dyanshme jo e barabarte, pa

shperblim.

Analizo elementet

$rigjina e prokures

0lojet e saj . +andatum generale dhe mandatum unius rei, mandatum quali/catum

3per te holla hua nje te treti4

adite 3actio mandati4

(huarja e procures

5ara /llimit te punes juridike

5as /llimit te punes juridike

5er shkak te vdekjes

5#alimi i afatit

&e drejtat dhe detyrimet e paleve

5&e kryhet nje veprim juridik

5&e percillen te gjithe dobite e vep. =uridik tek prok.dhenensi

5(hkaktimi i demit



<. E0#&E&

#uptimi i tyre

0lojet e delikteve

eliktet si burimi obligatave

Elementet e delikteve private:

! 8eprimi 3por jo mosveprimi4, me kalimin e kohes pesoi ndryshime

! asoja:cenim vlerave morale ose materiale

! 0idhja shkak pasoje

! 8eprimi te ishte antiligjor

! Ana subjektive, fajesia ose pergjegjesia

! &e kishte ndeshkim civil jo penal

?H. #A'A#&E'(&#A& E E&-'+E8E E0#&$'E

! &e patrashegueshme

! ergjegjesia kumulative per deliktet e perbashketa

! %o;ales 3si pergjegjesia e paterfamiljasit per deliktet e personave nen pushtet4

! arashkrimi tyre

! (huheshin ipso iure 3me ane te marreveshjes per faljen e demit te shkaktuar4

?". 00$=E& E E0#&E8E. %*'AE. E+&+ $(E $FE%+

". 2enimi vlerave materiale dhe morale per te cilat nuk kishte ndeshkim penal.

1. Evoluimi nga talioni ne shperblimin e demit



<. adia acio iniuriarum

?. 'endesia e subjektit te vecante 3nje magistrat, nje bir familjes

@. #u/jte e kapercimit te iniuriae, vleresimi gjykates

?1. F*'&*+

". 2enim i pasurise se tjetrit, vjedhja me qellim per/timi material

1. enohej me shume/shin e vleres se vjedhur.

<. (htrihej mbi sendet ne pronesi dhe ne posedim

?. %deshkimi ishte ndryshem ne periudha te nderyshme, skllaveria debitore,

rrahja, gjoba. Flagranca dhe vjedhja gjate nates mund te justi/konte vrasjen e

hajdutit.

@. %jihej edhe marreveshja midis paleve ne konIikt

. adia eshte percmuese dhe e trashegueshme tek trashegimtaret e viktimes por

jo te vjedhesit

C. adia ishte publike

D. ronari mund te ngreje edhe nje padi rivendikimi

. e te kishim vjedhje duhej:

56hvendosja e sendit

5ellimin e pervetesimit

"H. rocedimi i marrjes apo gjetjes se proves sendit te vjedhur4 ishte ndryshem

ne periudha te ndryshme.

5E gjetur

5E transferuar

?<. E0#&E &E &=E'A

". olus, mashtrimi

1. +alus dhuna



<. Fshehja e sendeve ne ruajtje,

?. henia e te hollave me fajde

@. (hitja e sendeve te huaja

??. E&-'+E& =A(9&E#$%&'A#&$'E

*A(2$%&'A2&*(

#uptimi: detyrime qe lindin pa ekzistencen e nje marreveshje ndermjet paleve, pra

nuk ka perputhje te vullnetit ndermjet paleve. or nuk jane veprime deliktore

Ekziston supozimi i perputhjes se vullneteve. aleve ose pales duket sikur jane

marre vesh per nje gje te tille.

0lojet kryesore: negotiorium gestioLgjerimi puneve7 indebiti solutio ose pagimi pa

shkak, etj

?@. E&-'+E& =A(9&E#$%&'A#&$'E

*A(2$%&'A2&*(

>jerimi i puneve eshte mungesa e kompetences ose e autorizimit a perfaqesimit per

te realizuar nje pune te caktuar

una kryej me iniciative te te paautorizuarit

una ishte e dobishme per ate ne emer te te cilit ishte bere

una ishte bere pa marreveshje paraprake

Funeraria ishte nje lloj vecante negotiorum gestio.

?. >=E'+ *%E8E

Elementet e negotiorum gestiouna qe behej te mos ishte pune qe perkiste te paautorizuarit, por nje personi te

trete. %uk ka neg gest nese kryen punen tende apo kryen pune qe te sjellin ty dobi.

&e mungonte mandati shprehur apo me heshtje per delegimin e punes te

paautorizuarit. #ujdes: nese pronari e dinte aktivitetin e gjeruesit por nuk

kundervihej, mandati ishte heshtur

una te sillte dobi dhe jo dem. una e kryer duhej te kishte karakter material

3riparime, punim toke, etj4

0indte e drejta e rimbursimit te shpenzimeve

?C. %E>$&$'*+ >E(&$ &e drejtat dhe detyrimet e paleve

etyrime te dyanshme jo te barabarta

paautorizuari duhej te kryente mire punen

&i dorezonte dominus negotio te gjitha dobite

ominus negotio te pranonte dorezimin e te gjitha dobive

Actio negotiorum gestio ishte pai ne dobi te dominus



Actio negotiorum gestio contraria, ishte ne dobi te gjeruesit

?D. 2$%2&$%E( (%E 2A*(A

)egatimi apo pasurimi pa shkak

+ungon baza juridike per pasurimin e nje te treti

Ekzistonte e drejta e padise ndaj personave qe mbanin sendet pa argument juridik 3

kishin marre sendet prej te tjereve dhe silleshin si pronare4

henesi nuk ishte detyruar te jepte sendin 3por atij dukej se ishte detyruar4

Eshte detyre e marresit qe te mos e pranoje dhenien pa shkak.

?. 2$%2&$%E( (%E 2A*(A

0lojet e begatimit pa shkak:

(olutio indebiti. agimi i nje bor;hi qe nuk ekzistonte. aguesi dhe pranuesi duhej te

ishin ne padijeni. %ee paguesi e dinte qe nuk kishte bor;h atehere kemi nje dhurim

te vesuar 3sepse pala pranuese kujton se po jepet bor;hi4. #ushtet e solutio

indebiti:#onsistonte ne dando dhenien e dickaje

#onsistonte ne dhenien e dickaje pa shkak

henia e sendit apo pagimi te hollave kishte shkaktuar shtim dhe pakesim te

pasurive tek marresi dhe dhenesi

@H. 2$%2&$%E( (%E 2A*(A

0lojet e begatimit pa shkak

". #ryerja e puneve ne interes te dikujt me qellim qe ky fundit te kryente nje pune

tjeter ne dobi te te parit. %ga dyti nuk ishte kryer puna apo prestimi. 0indte e

drejta e rimbursimit te punes se bere nga pari

1. agimi nje detyrimi te ndaluar juridikisht apo moralisht

<. henia e nje sendi me qellim te caktuar. ellim cili me vone pushonte. #erkohej

kthimi sendit

?. A ishte furtum nje lloj pasurimi pa shkakGGG endrimi romanist dhe actual

@". $002&A&$

". remtimi i njeanshem dhe joformal bere nga nje qytetar kundrejt civitas, me

qellim realizimin e nje detyre publike, apo per dobishmerine publike.

1. #ushtet: premtimi te behej nga ata qe do te merrnin apo kishin nje detyre publike



3fushata elektorale47 nuk kerkohej domosdoshmerisht paranimi nga cives

@1. 8$&*+

". remtimi shenjte

1. remtuesi duhej te ishte shenjt

<. remtimi duhej te kishte lidhje me sferen religjoze

?. )erja e nje bamiresie apo faljeje, etj

@<. &*&E0A 9E E&-'+ E' *(9+

". &utoria e vinte tutorin ne kushtet e gjeruesi te puneve te pupilit. %egotiorum

gestio. or nuk eshtee pasterGGG

1. etyrimi per ushqim

! 'eciprociteti detyrimit per ushqim midis te paralindurve dhe te paslindurve

@?. *A( E02&A

#arkateristikat dhe dallimet nga deliktet

5aligjshmeria 3si deliktet4

5.d ekzistonin edhe pa pasur pasoja por ekzistonte rreziku pasojes

5.d ekzistonin edhe pa fajesine e autorit

5.d ekzistonin edhe kur nuk dihej kush e kish kryer vepren

@@. *A( E0#&E&

". 0lojet: gjykimi i gabuar nga ana e gjyqtarit qe nuk dihej se cili ishte dhe pse e

kishte dhene ate vendim

1. ergjegjesia e pronareve te lokaleve apo anijeve per demet qe ju shkaktoheshin

klienteve ne lokalet e tyre

<. ergjegjesia e banoreve te kateve te siperme per demet qe shkaktoheshin nga

objektet qe binin nga banesat e tyre dhe demtonin kalimtaret



?. ergjegjesia e pater familjas per demet e alieni juris

@. (>*'+ &E 'E=&A8E

5 >arancite reale dhe materiale

5 %je kujtese dhe perseritje mbi leksionet e marra

Documents

E Drejta e Detyrimeve