Ekrem ÇAKMAK Risk Değerlendirmesi - Temel Sunum

Ekrem ÇAKMAK ÇALIŞMA VE SOSYAL GÜVENLİK BAKANLIĞI

EĞİTİM VE ARAŞTIRMA MERKEZİ

Çalışma ve Sosyal Güvenlik Eğitim Uzman Yardımcısı

HOŞGELDİNİZ!

[email protected]

www.ekremcakmak.com

0555 838 3883

RİSK DEĞERLENDİRMESİ

ÇALIŞMA VE SOSYAL GÜVENLİK BAKANLIĞI Çalışma Ve Sosyal Güvenlik Eğitim Ve Araştırma Merkezi

Çalışma ve Sosyal Güvenlik

Eğitim Uzman Yardımcısı

Makine Mühendisi

Ekrem ÇAKMAK

http://www.ekremcakmak.com/



Tehlike? Zarar? Risk?

3 Ekrem ÇAKMAK – Burak AYAN / ÇSGB – 08/10/2013

TEHLİKE (threat)

“Tehlike” potansiyel olarak zarara sebep olabilecek durumdur. Bunlar, maddeler veya makineler, çalışma metotları, iş organizasyonunun diğer konuları olabilir.

ZARAR (harm)

“Zarar” fiziksel yaralanma, ölüm, hastalık, mal mülk ya da ekipman hasarı ve bunlardan kaynaklanan her türlü kayıp olarak tanımlanır.

RİSK (risk)

“Risk” meydana gelebilecek zararlı bir olayın sonuçları ve oluşma olasılığının bileşkesidir. “Risk” çok önemsiz bir olaydan (kağıt kesiği), felaket düzeyinde bir kazaya kadar çok geniş aralıkta tanımlanır.

Risk Değerlendirmesi


İşyerinde var olan ya da dışarıdan gelebilecek tehlikelerin belirlenmesi,

bu tehlikelerin riske dönüşmesine yol açan faktörler ile tehlikelerden

kaynaklanan risklerin analiz edilerek derecelendirilmesi ve kontrol tedbirlerinin kararlaştırılması

amacıyla yapılması gerekli çalışmalardır.

Tehlike Belirtileri

Kaza Meydana Gelebilir

Etkileri Yayılabilir

Etkileri yayılırken maruz kalınabilir!

Deneyimli personelle etkiler azaltılabilir;

• Acil Müdahale Planı

• Tahliye Planları

• Risk Değerlendirmesi

(İşveren sorumluluğu)

Kazaların kronik etkileri;

• Can ve mal kayıpları

• Kamu Sağlığı sorumluluk alanı

• Geri dönüşü olmayan kalıcı hasar vb.

Toplumsal etkilenme,

Psikososyal etkilenme,

Sosyal İçerleme!

Potansiyel Tehlike Kaynağı

Örnek Kaza ve Sonrası!

6

Risk Değerlendirmesi; Tehlike Kaynakları

4M Modeli 4 Büyük Tehlike Kaynağı

İnsan (Man) : Eğitim ve bilgi eksikliği, dalgınlık, dikkatsizlik, ilgisizlik, düzensizlik, bedenen uyumsuzluk, aile düzeni, beslenme yetersizliği, ruhsal durum (Psikososyal Faktörler) Madde (Material) : Maddenin kimyasal ve fiziksel vb. özellikleri Ekipman (Machine) : Malzeme yorgunluğu, yeterli koruyucu önlemlerin alınmaması, yetersiz kontrol ve bakım, işe uygun makine kullanılmaması ya da makinelerin yanlış kullanılması Çevre (Media) : Sıcaklık, nem, aydınlatma, gürültü, toz v.b

Tehlikelerin Tanımlanması


Tehlikeler tanımlanırken işyerine ilişkin;

İşyeri bina ve eklentileri,

İşyerinde yürütülen faaliyetler ile iş ve işlemler,

Üretim süreç ve teknikleri,

İş ekipmanları,

Kullanılan maddeler,

Artık ve atıklarla ilgili işlemler,

Organizasyon ve hiyerarşik yapı, görev, yetki ve sorumluluklar,

Çalışanların tecrübe ve düşünceleri,

İşe başlamadan önce ilgili mevzuat gereği alınacak çalışma izin belgeleri,

Çalışanların eğitim, yaş, cinsiyet ve benzeri özellikleri ile sağlık gözetimi kayıtları,

Genç, yaşlı, engelli, gebe veya emziren çalışanlar gibi özel politika gerektiren gruplar ile kadın çalışanların durumu,

Yapılan ölçüm teknikleri ve ölçüm sonuçlarının doğruluğu …



İşyerinin teftiş sonuçları,

İş Kazası ve Meslek Hastalığı kayıtları,

Ramak kala olay kayıtları,

İşyerinde meydana gelen ancak yaralanma veya ölüme neden olmadığı halde işyeri ya da iş ekipmanının zarara uğramasına yol açan olaylara ilişkin kayıtlar,

Malzeme güvenlik bilgi formları,

Ortam ve kişisel maruziyet düzeyi ölçüm sonuçları,

Acil durum planları,

Sağlık ve güvenlik planı ve patlamadan korunma dokümanı gibi belirli işyerlerinde hazırlanması gereken dokümanlar, bilgiler toplanır.

Varsa daha önce yapılmış risk değerlendirmesi çalışmaları,

Benzer işyerlerinde meydana gelen iş kazaları ve ortaya çıkan meslek hastalıkları da değerlendirilebilir.

Risk Değerlendirmesi


Risk Değerlendirmesi aşağıdaki sorulara cevap arar:

Tehlikeler nelerdir?

Ne yanlış gidebilir?

Bunun olasılığı nedir?

Olursa ne tür sonuçlar doğurabilir?

Riski nelerdir?

Bu riskler kabul edilebilir düzeyde midir?

Riskler nasıl azaltılabilir?

Risk Eğrisi: Olasılık - Şiddet


OLAYIN ETKİLERİ VEYA ŞİDDETİ CONSEQUENCES

OLA

YIN

OLM

A O

LASI

LIĞ

I P

RO

BA

BIL

ITY

OF

OC

CU

RR

EN

CE

A Noktası

B Noktası

C Noktası

Şehir içi trafiği = Kaza yapma olasılığı sık ama kaza etkisi küçük

Şehirler arası yol = Kaza yapma olasılığı ara sıra, kaza etkisi büyük

Otoban = Kaza yapma olasılığı aşırı derecede az, kaza etkisi çok büyük

Risklerin Önceliklendirilmesi


OLA

YIN

OLM

A O

LASI

LIĞ

I P

RO

BA

BIL

ITY

OF

OC

CU

RR

EN

CE

Olayın olma olasılığı düşürülebilir mi?

Olayın Etkisi veya Şiddeti düşürülebilir mi?

Risklerin Ölçülmesi


3x4=12

5x1=5 5x2=10 5x3=15 5x4=20 5x5=25

4x1=4 4x2=8 4x3=12 4x4=16 4x5=20

3x1=3 3x2=6 3x3=9 3x5=15

2x1=2 2x2=4 2x3=6 2x4=8 2x5=10

1x1=1 1x2=2 1x3=3 1x4=4 1x5=5

0 1 2 3 4 5

1

2

3

4

5

Kabul Edilebilir Risk Önlem Alınmalı Kabul Edilemez!


OLA

YIN

OLM

A O

LASI

LIĞ

I P

RO

BA

BIL

ITY

OF

OC

CU

RR

EN

CE

Risk Değerlendirmesi ve Yönetimi

13

Çalışma Şartlar

Kaza Şiddetinin

Tahmini

Kaza Olabilirliğin

Tahmini

Risk in Belirlenmesi Risk Kabul edilebilir

mi?

Uygulama

Evet

Hayır

RİSK = Olayın etkisi veya Şiddeti X olayın olma Olasılığı R = Ş x O

Genel Çerçeve!

Risk Değerlendirmesi Tablosu


No Faaliyet Türü Mevcut Tehlikeler Oluşabilecek Riskler

Risk Derecelendirme Skoru

Tehlikeli Olayın

Meydana Gelme

Olasılığı

Zarar, Hasar veya

Yaralanma Şiddeti

Riskin Ağırlığı

(R = O x Ş)

1

Rulo saç malzemenin taşınması, kesilmesi, İstiflenmesi

Geçiş yolu üzerindeki saç rulolar çarpma ve düşmelere neden olabilir.

Saç rulolara çarpma ve düşme, çalışanların zarar görmesine neden olabilir Orta : 3 Orta : 3 Orta : 9

MEVCUT DURUM VE ALINMASI GEREKLİ ÖNLEMLER : İşyerindeki saç hazırlama ünitesindeki koridorda saç rulolarının çok miktarda bulunduğu ve geçiş yollarını kapattığı görülmüştür . Forkliftle malzeme taşındığı ve çalışanların bulunduğu saç işleme ünitesindeki saç rulolarının geçişi engellemeyecek, çarpma ve düşmelere neden olmayacak şekilde düzenli bir şekilde istiflenmesi gerekir .

Sorumlu Birim / Kişi: Son Tamamlanma Tarihi:

Risk Değerlendirmesinde Dikkat Edilecek Hususlar

GÖZLEMLENEMEZ TEHLİKEYE MARUZ KALANLAR

TARAFINDAN TANINMIYOR RİSKİN

ETKİSİ GEÇ, YENİ BİR RİSK,

BİLİMİN TANIMADIĞI RİSKLER

KONTROL EDİLEMEZ KORKUTUCU, DÜNYA ÇAPINDA FELAKET

YARATICI, SONUÇLARI ÖLDÜRÜCÜ,

YASALARA UYGUN DEĞİL,GELECEK

KUŞAKLAR İÇİN ÇOK TEHLİKELİ,

KOLAYCA AZALTILAMAZ, RİSK ARTIYOR,

GÖNÜLLÜ HİZMET YOK

GÖZLEMLENEBİLİR TEHLİKEYE MARUZ KALANLAR

TARAFINDAN TANINIYOR, RİSKİN ETKİSİ

ANİ, RİSK ESKİ, BİLİMİN TANIDIĞI

RİSKLER

KONTROL EDİLEBİLİR KORKUTUCU DEĞİL, DÜNYA

ÇAPINDA FELAKET YARATAN

SONUÇLARI YOK, ÖLDÜRÜCÜ

DEĞİL, YASALARA UYGUN,

GELECEK KUŞAKLAR İÇİN

RİSK AZ, RİSK KOLAYCA

AZALTILABİLİR, RİSK AZALIYOR,

GÖNÜLLÜ HİZMET

•DNA TEKNOLOJİSİ

•ELEKTRİK ALANLAR

•AZAOTLU GÜBRELER

•RADYOAKTİF ATIKLAR

•NÜKLEER REAKTÖR KAZALARI

•PESTİSİDLER

•URANYUM MADENCİLİĞİ

•ASBESTLE YALITMA

•CIVA

•KÖMÜR YAKMANIN

ÇEVREYİ KİRLETMESİ

•UYDU ÇARPIŞMALARI

•NÜKLEER SİLAHLARDAN

RADYOAKTİF SERPİNTİ

•KARBON MONOKSİT

(OTOMOBİLLER)

•SIVI DOĞAL GAZIN

DEPOLANMASI VE NAKLİ

•SİNİR GAZI KAZALARI

•BÜYÜK BARAJLAR

•GÖKDELEN YANGINLARI

•SUALTI İNŞAATLARI

•PARAŞÜT SPORU

•HAVACILIK

•YÜKSEK YAPILAR

•TREN KAZALARI

•TİCARİ HAVACILIK

•DİNAMİT

•TABANCA

•OTOMOBİL KAZALARI

•OTOMOBİL YARIŞLARI

•KÖMÜR MADENİ KAZALARI

•NÜKLEER SİLAHLAR(SAVAŞ)

•KAYKAYLAR

•MOTORLU ÇİMBİÇERLER

•MOTORLU KIZAKLAR

•SİGARA ALIŞKANLIĞI

•TRAMPENLER

•TRAKTÖRLER

•YÜZME HAVUZLARI •ASANSÖRLER

•KAYAK YAPMAK

•SANDAL GEZİNTİLERİ

•BİSİKLETLER

•MOTOSİKLETLER

•ALKOLE BAĞLI KAZALAR

•HAVAİ FİŞEKLER

•AŞILAR

•ASPİRİN

•KURŞUN BOYALAR

•KURŞUN(OTOMOBİLLER)

•ANTİBİYOTİKLER

•SU FLORLAMA

•SU KLORLAMA

•SAKARİN

•NİTRİTLER

•POLİVİNİLKLORÜR

•TEŞHİS RONTGENLERİ

•AŞILAR

•KAFEİN

•DOĞUM KONTROL HAPLARI

KAYNAK:SLOVIC-1987

Doğru Yönteminin Belirlenmesi ?


YÖNTEM AÇIKLAMA

Teknik Eksenli

1. Enerji Analizi İnsanlara zarar verebilecek enerjileri belirler.

2. Tehlike ve İşletilebilirlik Çalışmaları

Ekipmanın planlanan tasarımındaki sapmaları belirler.

3. Hata Modu ve Etkileri Analizi Bileşenlerdeki (veya modüllerdeki) hataları belirler

4. Hata Ağacı Analizi Belli bir istenmeyen olaya neden olan mantıksal bağlantıları ve zinciri analiz eder.

5. Olay Ağacı Analizi Belli bir tehlikeli olayın sonuçlarını analiz eder.

İnsan Eksenli

6. Aksiyon Hata Yöntemi Çalışma prosedürlerindeki tehlikeye neden olabilecek sapmalar

Sistem Eksenli

7. İş Güvenlik Analizi Çalışma prosedürlerindeki tehlikelerin belirlenmesi

8. Sapma Analizi Planlanmış veya normal üretim prosesinden sapmalar

9. Güvenlik Fonksiyon Analizi Sistemin güvenlik fonksiyonları ve zayıf yönlerinin incelenmesi

* İş güvenliği uzmanlarının görev alabilmeleri için; çok tehlikeli sınıfta yer

alan işyerlerinde (A) sınıfı, tehlikeli sınıfta yer alan işyerlerinde en az (B) sınıfı, az tehlikeli sınıfta yer alan işyerlerinde ise en az (C) sınıfı iş güvenliği uzmanlığı belgesine sahip olmaları şartı aranır.

– İşyeri hekimi ve iş güvenliği uzmanları; görevlendirildikleri işyerlerinde iş sağlığı ve güvenliğiyle ilgili alınması gereken tedbirleri işverene yazılı olarak bildirir; bildirilen hususlardan hayati tehlike arz edenlerin işveren tarafından yerine getirilmemesi hâlinde, bu hususu Bakanlığın yetkili birimine bildirir.

18

6331: İş Sağlığı ve Güvenliği Uzmanlığı

Ekrem ÇAKMAK – Burak AYAN / ÇSGB – 08/10/2013

Yeterli Teknik Bilgi/Deneyim!


Alınacak tedbirlerde öncelik sıralaması;

BERTARAF ETMEK

Yapılan işi, görevi ya da aktiviteyi yapmamak ya da kullanılan maddeleri, ekipmanları kullanmamak

DEĞİŞTİRMEK

İkame etmek/modernleştirmek

AZALTMAK

Kişileri/Kullanım Sayısını/Kullanılan Miktarı

KONTROL ETMEK

Engel koymak/Çalışabilme İzni/Emniyetli Çalışma Teknikleri/

Kişisel Koruyucular (en son önlem)

Çözümlerin Önceliklendirilmesi

20

1 KAYNAK: Kaynak Örtülmeli,

2 Taban döşemesi sesi emecek malzemeden yapılmalı

3 Duvarlarda ses emecek malzeme kullanılmalı

4 Titreşen parçaların dış yüzeyleri azaltılmalı

5 Kişisel Koruyucu Donanım kullanılmalı

Çözümlerin Önceliklendirilmesi

Kabul Edilebilir Risk


Ramak kala olayların kaydı!


Önleme Yatırımları!


Risk Değerlendirmesi Faaliyet Planı


Risk Değerlendirmesinin Yenilenmesi


« 6331 sayılı İş Sağlığı ve Güvenliği Kanunu’na göre Tehlike sınıflarına göre en geç;

Çok tehlikeli iş yerlerinde 2 yıl

Tehlikeli iş yerlerinde 4 yıl

Az tehlikeli iş yerlerinde 6 yıl da

bir risk değerlendirmeleri yenilenmelidir.»

denilmektedir. Ama yeterli midir?

Önlem yeterli mi?


Risk Değerlendirmesinin Yenilenmesi


Ortaya çıkabilecek yeni risklerin, işyerinin tamamını veya bir bölümünü etkiliyor olması göz önünde bulundurularak risk değerlendirmesi tamamen veya kısmen yenilenir.

Bu durumlar; İşyerinin taşınması veya binalarda değişiklik yapılması, İşyerinde uygulanan teknoloji, kullanılan madde ve ekipmanlarda

değişiklikler meydana gelmesi, Üretim yönteminde değişiklikler olması, İş kazası, meslek hastalığı veya ramak kala olay meydana gelmesi, Çalışma ortamına ait sınır değerlere ilişkin bir mevzuat değişikliği

olması, Çalışma ortamı ölçümü ve sağlık gözetim sonuçlarına göre gerekli

görülmesi, İşyeri dışından kaynaklanan ve işyerini etkileyebilecek yeni bir

tehlikenin ortaya çıkması,

Sürekli İyileştirme Döngüsü


İşveren – Çalışan İşbirliği


Sorumluk Alanlarının Belirlenmesi

[email protected]

www.ekremcakmak.com

0555 838 38 83

0 312 527 51 28

Ekrem ÇAKMAK ÇALIŞMA VE SOSYAL GÜVENLİK BAKANLIĞI

ÇALIŞMA VE SOSYAL GÜVENLİK EĞİTİM VE ARAŞTIRMA MERKEZİ Çalışma ve Sosyal Güvenlik Eğitim Uzman Yardımcısı

Teşekkürler

mailto:[email protected]









• Çalışma ortamında bulunan fiziksel, kimyasal, biyolojik, psikososyal, ergonomik ve benzeri tehlike kaynaklarından oluşan veya bunların etkileşimi sonucu ortaya çıkabilecek tehlikeler belirlenir ve kayda alınır. Bu belirleme yapılırken dikkat edilen hususlar;


a) İşletmenin yeri nedeniyle ortaya çıkabilecek tehlikeler b) Seçilen alanda, işyeri bina ve eklentilerinin plana uygun

yerleştirilmemesi veya planda olmayan ilavelerin yapılmasından kaynaklanabilecek tehlikeler

c) İşyeri bina ve eklentilerinin yapı ve yapım tarzı ile seçilen yapı malzemelerinden kaynaklanabilecek tehlikeler

d) Bakım ve onarım işleri de dahil işyerinde yürütülecek her türlü faaliyet esnasında çalışma usulleri, vardiya düzeni, ekip çalışması, organizasyon, nezaret sistemi, hiyerarşik düzen, ziyaretçi veya işyeri çalışanı olmayan diğer kişiler gibi faktörlerden kaynaklanabilecek tehlikeler

e) İşin yürütümü, üretim teknikleri, kullanılan maddeler, makine ve ekipman, araç ve gereçler ile bunların çalışanların fiziksel özelliklerine uygun tasarlanmaması veya kullanılmamasından kaynaklanabilecek tehlikeler


f) Kuvvetli akım, aydınlatma, paratoner, topraklama gibi elektrik tesisatının bileşenleri ile ısıtma, havalandırma, atmosferik ve çevresel şartlardan korunma, drenaj, arıtma, yangın önleme ve mücadele ekipmanı ile benzeri yardımcı tesisat ve donanımlardan kaynaklanabilecek tehlikeler

g) İşyerinde yanma, parlama veya patlama ihtimali olan maddelerin işlenmesi, kullanılması, taşınması, depolanması ya da imha edilmesinden kaynaklanabilecek tehlikeler

h) Çalışma ortamına ilişkin hijyen koşulları ile çalışanların kişisel hijyen alışkanlıklarından kaynaklanabilecek tehlikeler.

i) Çalışanın, işyeri içerisindeki ulaşım yollarının kullanımından kaynaklanabilecek tehlikeler

j) Çalışanların iş sağlığı ve güvenliği ile ilgili yeterli eğitim almaması, bilgilendirilmemesi, çalışanlara uygun talimat verilmemesi veya çalışma izni prosedürü gereken durumlarda bu izin olmaksızın çalışılmasından kaynaklanabilecek tehlikeler


Education

Ekrem ÇAKMAK Risk Değerlendirmesi - Temel Sunum