Eleaniztasunerantz: EAEko etaFrisiako eskola sistemei buruzko

ikerketa baten ingurukogogoetak

Elizabet Arocena Egaña

Getxo, 2015-05-13

Edukiak

• Proiektua

• Testuingurua

• Hezkuntza sistemak

• Hezkuntza eleaniztuna

• Hizkuntza gaitasuna

• Ondorioak

• Irakasleen gogoetak

Proiektua• Eleaniztasunaren balio erantsia hezkuntzan

• 2009-2014

• Elkarlana:

Testuingurua

Frisia eta frisiera

• Fryslân - Herbehereetako 12 probintzietakobat

• Frysk – Germaniar hizkuntza• Ingelesa, nederlandera, alemaniarra, suediera, daniera, …

• Dialektoak – Hizkuntza eta ortografia bateratua

Frisia eta frisiera• > 645.000 biztanle– % 94k uler dezake

– % 74k hitz egin dezake

– % 65k irakurri dezake

– % 17k idatzi dezake

– % 55k frisiera ama hizkuntza

• 1970 – probintzia elebiduna– Gizartean estatusa eta goi mailako lanpostuak –

nederlandera– Frisierak ez du oraindik hizkuntza politika sakonik

• Helburu nagusia hezkuntza

• 1980 –lehen hezkuntzan frisieraz irakasteaonartua eta irakasgai bihurtu– LHko ikastetxeen % 6k ez du frisiera irakasten

• 1993 – bigarren hezkuntzako lehen biurteetan– BHko ikastetxeen % 70k bakarrik eskaintzen du

frisiera

• 2008 – 78 ikaslek hartu zuten frisiera ikasgaigisa DBH bukaerako azterketan

• Lanbide heziketan eta unibertsitateanfrisieraren irakaskuntza ez da derrigorrezkoa– Irakasle formakuntzan bakarrik

– Irakasgaia eta ikasgaia

• Goi mailako ikasketak dituztenen arteannederlandera gehiago erabiltzen da

Frisia eta frisiera

Bi hezkuntza sistemakDERRIGORREZKO HEZKUNTZA

EAE FRISIA

LEHEN HEZKUNTZA 6-12 urte6 maila3 ziklo

4-12 urte8 maila2 etapa

BIGARREN HEZKUNTZA 12-16 urte 12-18 urte

Frisia– “Hezkuntza askatasuna”:

• Guraso eta elkarteek duten askatasuna beraienbeharrei erantzuten duten ikastetxeak sortzeko

• Ikastetxe pribatuak:– LH →%70

– BH →%80

– Herbehereetako hezkuntza sistema berdina

Hezkuntza eleaniztuna

Hizkuntzen irakaskuntza

EAE• Hizkuntzen bereizketa

• Gutxienezko orduak

– LH• Euskara : 3,5 – 4 ordu

astean• Gaztelania: 3,5 – 4 ordu

astean• Atzerriko hizkuntza: 2 – 3

ordu astean– BH

• Euskara, gaztelania etaatzerriko hizkuntza: 3 – 4ordu astean

Frisia• Nederlandera eta frisiera

erabiliz• EZ dago gutxienezko

ordurik ezarrita– LH

• Frisiera: ordu erdi - ordu 1astean

• Nederlandera: 4-7 orduastean

• Atzerriko hizkuntza: 1-2ordu astean

– BH• Frisiera: 1-2 maila: ordu 1

astean• Nederlandera: 2-3 ordu

astean• Atzerriko hizkuntza: 2-4

ordu astean

Trijetalige Skoalle

Ikastetxe hirueledunak

• 1997 – LHko 7 ikastetxe

• Gaur egun – LHko 50 ikastetxe (500 inguru)

• Helburu nagusia, frisieraren eta ingelesarenirakaskuntzaren kalitatea hobetzea– Frisiera eta nederlandera %40

– Ingelesa %20 (maila baxuetan gutxiago)

Idatzizko hizkuntza gaitasuna

Parte-hartzaileak

Ikaslekopurua

Adina EH(HG)

EH(HN)

EH(HG+HN)

EAE 72 14,5 17 40 14

FRY 53 14,8 40 7 6

N = 125 EH= Etxeko hizkuntza

• Egitekoa: Gutxienez 25 lerrotan, irudiarendeskribapena egin edo irudiarekin lotutakoistorio bat kontatu.

Idazlanak hiru hizkuntzetan

Idazlanen ebaluazioa• Idazlanak Jacobs et al.

(1981)-en “ESLcomposition profile”erabiliz ebaluatuak

• 4 ebaluatzailek (2 EAEneta 2 FRYn)

• 5 eremu:-Content - Edukia- Organisation - Antolakuntza-Vocabulary - Hiztegia- Language use – Gramatikaeta sintaxia- Mechanics – Ortografia

Idazlanak ingelesez

Nongoa da A ikaslea? Eta B ikaslea?

A ikaslea:One girl isn’t playing with the others, but she is

alone on the zolder.

In the house are three bedrooms, a kitchen, alivingroom, a badroom, een overloop and eenhal.

There are two stairs, one to the badroom,overloop and one bedroom.

And the other is to the zolder.

FRISIARRA

B ikaslea:This house is very big in the first floor on the left are six

person, one television, eight paintings, one jaulewith one bird, one computer, one dog, one clock,two sofas, one table with tea and coffee.

In the second floor on the midle is one cest of rope,one door, in the left are four children’s, one bed,one table with one lamp and one fish, one sofa withone tady-bear. On the right are the toilet with onewassid-machine, one bad with champu, twotowells, two clean hand’s.

EUSKALDUNA

EmaitzakHG

Euskara edofrisiera

HNGaztelania edonederlandera

AHIngelesa

EAE EdukiaAntolakuntza

HiztegiaOrtografia

FRY HiztegiaOrtografia

EdukiaHiztegia

Gramatika

Hizkuntza ereduakEAE

• Ikasle gehienak Dereduan

• Ikastetxeko hizkuntzaeuskara

• Material ugari euskaraz

Frisia

• Ikastetxeko hizkuntzanederlandera:– Frisiera gutxi eta ikasgai

gisa

• Material gutxi frisieraz– LH: Studio F

– BH: Freemwurk

Hizkuntzen bereizketa

EAE

• Irakasgaiaren hizkuntzabakarrik– Euskara euskaraz

– Gaztelera gazteleraz

– Ingelesa ingelesez

– Beste irakasgaiakeuskaraz (gutxi batzukingelesez)

Frisia

• Irakasgai guztiaknederlanderaz– Frisian, frisieraren

bitartezko irakaskuntzaikastetxeen %20kbakarrik eskaintzen du

• Frisiera nederlanderaz

• Ingelesa nederlanderaz,frisierarenlaguntzarekin

Erronkak

EAEn: Bereizketa mantentzea

“Ingelesez gelan bainaeuskaraz pasiloetan” EUS1

“Nahiz eta gaztelaniazkoirakaslea izan, badakitenezeuskalduna naizela, gelatikkanpo euskaraz hitz egitendidate” EUS33

Frisian: Ohitura falta

“Ingelesez ikasgai osoairakastea ez dut ustebeharrezkoa denik.Nederlandera osogarrantzitsua delakobestelako ikasgaiakirakasteko” FRY43

“(Frisieraz irakastea) Ez dutinoiz pentsatu baina egiaesan, zaila izangolitzateke niretzat” FRY37

“Nik historia frisierazirakasten dut;nederlanderaz irakurtzendugu baina frisierazkomentatu” FRY46

Frisian: Material falta

“Historia nederlanderazirakasten duguikasmateriala hizkuntzahorretan delako” FRY45

“Geografian ezin dugufrisieraz eginikasmaterialanederlanderazdagoelako” FRY42

Testuinguru soziolinguistikoa

EAE

“Hemen, euskaraikastetxean bakarrikerabiltzen dute, kanpoanegiten duten denagaztelaniaz da” EUS10

“Ezin dugu ikasgelatikkanpo ikasleek euskarazhitz egin dezaten lortu”EUS18

“Ingurune hau hain daeuskalduna, gaztelaniaeta ingelesa arrotzakdirela gure ikasleentzat”EUS17

“Beste ikastetxe batzuekinalderatuz, euskararenegoera gure ikastetxeanona da” EUS13

Frisia

“Nahiko nuke frisieraerabili baina guregizarteak ez du horinahi” FRY42

“Gurasoek ez dute horinahi” FRY41

“Polita izango litzatekefrisieraz irakastea bainaezinezkoa da gureherrian” FRY41

“Gelaz kanpo frisierazegiten dut ikasleekfrisieraz egitenbadidate” FRY34

“Jolas orduetan frisierazegin dezakete,erlaxatzeko momentuada” FRY43

Hizkuntzak ikasteko motibazioa

EAE“Marokoar jatorriko ikasleek

euskaraz urtebeteanikasten dutebeharragatik. Amahizkuntza gaztelaniadutenek berriz ez duteeuskararen beharrikkomunikatzeko beraz,denpora luzeago beharizaten dute” EUS6

Frisia“Errazagoa egiten zaie

ingelesa ikasteaordenagailuetakohizkuntza delako, osomodan dagoena” FRY45

EAE

“Gurasoek hizkuntzekikoduten jarrerakikaslearengan eraginhandia du” EUS21

“Gurasoek edozer gauzaegingo lukete beraienseme-alabek ingelesaikas dezaten, adibidezakademietara bidali”EUS7

FRY

“Gurasoek garrantzihandia dute ikasleenfrisierarekiko jarreran”FRY40

“Gurasoak ikastetxehirueledunen aldekoakdira” FRY35

Hizkuntzak ikasten hasteko adina

• Ingeles goiztiarra– BH bukaeran bi eremuetako ikasleek maila

berdintsua

“Ondo dago, hemen 4 urterekin hasten dira” EUS5

“Ikasleek asko ikasiko lukete” FRY39

“Horrela izan beharko luke” FRY41

“Arazoa ez da; ingeleseko maila beste bihizkuntzetan baino baxuagoa da. Kanpoanlaguntza jasotzen dute, akademietan…” EUS18

“Ingeles goiztiarra gurasoentzat oso erakargarriada, beraien seme-alabek hiru hizkuntza dakizkitelaesaten dute, baina egia esan, ez da horrela.Ikasleen matrikulazioa igotzeko da, oso elitista da”EUS22

“Saldu egin behar da eta ingelesak saldu egiten du.Euskarak ez du saltzen” EUS10

“Irakurri dudanez, eztabaidagarria dazenbaterainoko onura duen hirugarren hizkuntzabat sartzeak beste bi hizkuntzak ikasleek oraindikbarneratu gabe dituztenean. Nahasgarria dabaina presioa handia da. Gurasoek haurrakesponjak bezala direla uste dute, ‘zenbat etalehenago hasi hobe, dena ikasten dute’ baina ezda horrela. Ikastetxeek egiten duten marketinabesterik ez da” EUS52

Hizkuntzen arteko distantzia

• Frisiera, nederlandera eta ingelesa hizkuntzagermanikoak

• Zer esan nahiko du “woord van de week”-ek?

• Zein ote da hitz hauen esanahia?– Âld

– Sântafel

AHren erabilera/esposizioaikastetxetik kanpo

Zenbat bider astean?

EAE FrisiaEntzun 6,3 11,9

Hitz egin 2,4 0,9

Irakurri 3 2,2

Idatzi 2 1

• Musika:– Irratian, PCan, mugikorrean,…– “2 ordu”, “goiz osoan”

• Telebista:– Frisian filmak, serieak, bestelako programak. “2 ordu

eta erdiko filma”, “CSI ordu betez”, “Bioscoop”– EAEn “Coca Colaren iragarkia” (30 segundo-minutua)

“Teen Mom, Parental Control, MTV Ink,…” (voice-over)

• Internet: “Youtube”

EAE Frisia

EntzunMusika 4,1 4,6

Telebista 0,9 4,5

Internet 1,2 2,4

EAE Frisia

Hitz eginAurrez aurre 0,7 0,2

Telefonoz 0,2 0,1

Internetez 0,5 0,5

Akademian 0,9 -

• Aurrez aurre:– EAEn “Ingalaterrako lagun batekin kalean” eta

“akademiako irakaslearekin”– Frisian “lagun batekin 3 minutuz”

• Telefonoz:– EAEn “Ameriketako lagun batekin”– Frisian “Ullarekin”

• Internetez: “Skype Herbehereetako lagunarekin”eta “Skype Finlandiako lagunarekin”

EAE Frisia

IrakurriEuskarri digitala 1,6 1,5

Paperean 0,6 0,4

Poster/kartelak 0,6 0,3

• Euskarri digitala:– Sms, txatak, emailak, Facebook, Tuenti/Hyves,

webguneak…• Paperean:– EAEn “aldizkariak eta liburuak”, “akademiako liburua”– Frisian “eskuliburu bat”

• Poster/kartelak: “kalean kamisetak”, “McDonald’sekoposterra”

EAE Frisia

IdatziTestu digitalak 1,5 1

Eskuzidatzitakoak

0,5 0

• Testu digitalak:– EAEn “txatak eta tuentin”

– Frisian “hyves eta e-mailak”

• Eskuz idatzitakoak:– EAEn “ingeleseko akademian” eta “etxeko lanak

eta akademiako ariketak”

– Frisian “gutun bat ingelesez” (ikasle 1)

• Bai EAEn eta bai Frisian, erabilera oso txikia:– Digitalki idatzi eta irakurri gehienetan hitz

bakanak dira: ok, cool, right, bye bye,…– Frisiarrek entzuteko aukera gehiago dute

telebistagatik– Euskal ikasleek esposizio gehiena musika eta

akademiaren bitartez– Frisian ikasleak ez dira akademietara joaten

• Ez dira udan Ingalaterrara joaten• Ez dira ingelesezko udalekuetara joaten

Hezkuntza eleaniztunarrakastatsua/egokia

EAETestuinguru soziolinguistikoa“Tokira egokitu; euskara bakarrik hitz egiten den

tokian gaztelania behar dute… ezin da izan eredubat guztientzat, bertara egokitu behar da” EUS28

“Ingurua kontuan izan behar da proiektu eleaniztunbat ezartzerakoan. D eredua ondo zegoen oraindela urte batzuk baina orain tokira egokitu beharda. Toki batzuetan gaztelania gehiago behar dutebeste toki batzuetan baino” EUS14

“Beharrezkoa litzateke kontuan izateahizkuntzen indarra edo hizkuntzen tokiagizartean eta horrela ikastetxean hizkuntzaahulenei garrantzia eman” EUS12

Irakasleen formakuntza“Irakasleak ondo prestatu behar dira” FRY36“Formakuntzak etengabea izan behar du;

hasierako prestakuntza ona zen baina gehiagobehar dugu, gauzak aldatzen doaz” EUS24

“Gaur egun ingelesa da garrantzitsuenairakasleentzat” EUS54

“Ikastetxeak ‘First (Certificate)’ ateratzekoeskatu dit datorren urtean Ingurune ingelesezirakasteko” EUS2

“ (Ingelesa ikasten ari naiz) Badaezpada da, ezdakigu zer gertatuko den baina agianetorkizunean ingelesa irakatsi beharko dut”EUS24

Ikasleen beharretara egokitua

“15 urteko ikasle bat eleaniztun izatekoikastetxe bakoitzak bere erabakiak hartubeharko lituzkete; adibidez, gu gaztelaniairakasten lehenago hasten gara” EUS17

“Ikasle guztiak ez dira berdinak eta batzuentzatarazoa izan daiteke hiru hizkuntza bateraikastea” FRY37

Gurasoen inplikazioa“Gurasoek ez badute sinisten egiten ari garena,

ikasleek ez dute nahiko ikastea” EUS10“Ikasle eta gurasoen inplikaziorik ez badugu, ez

dugu eleaniztasuna lortuko” EUS20Hizkuntzen bereizketa“Arrakastatsua izateko hizkuntzak bakarka

(separated) irakatsi behar dira” FRY39“Frisiera, nederlandera eta ingelesa bakarka

irakatsiz” FRY46

Irakasleen arteko koordinazioa“Nik euskara eta gaztelania irakasten ditudalako

badakit zer irakatsi dudan batean edo bestean.Beraz, loturak egiten ditut, baina ingelesekoirakaslearekin ez dugu horretaz hitz egiten, besteproiektu bat delako” EUS6

“Ez gara biltzen ingeleseko irakaslearekin zer egitenari garen esateko edo klaseak antolatzeko” EUS2

“Hizkuntzen trataera bateratuarekin lan egin nahidugu, eta hemendik aurrera hizkuntza irakasleguztiok elkartuko gara bilerak izateko” EUS7

Benetan ez gara ari ingelesean maila ona lortzen?

• Testuinguru soziolinguistikoa– Hizkuntza gutxitua eta atzerriko hizkuntza

• Jarrera eta motibazioa

• Hizkuntzen arteko distantzia

• Gurasoen inplikazioa

• Irakasleen formakuntza

• Erabili beldurrik gabe!– Diploma eta tituluen “kultura”

– “Sorry, my English is bad!”

Eskerrik asko

Tankjewol

Gracias

Dank u

Thank you

www.multilingualeducation.eu

www.mercator-research.eu