Financat ushtrime 1-3

10/27/2015

1

UNIVERSITETI I PRISHTINËS “HASAN PRISHTINA”

FAKULTETI EKONOMIK

Viti akademik 2015 / 2016

Ass. Sead Ujkani

[email protected]

FINANCAT

Ushtrime / Java 1 - 3

TË DHËNA BAZIKE TË LËNDËS

Njësia akademike: Fakulteti Ekonomik

Titulli i lëndës: Financat

Niveli: Baçelor

Statusi i lëndës: Obligative

Viti i studimeve: II-të

Vlera në kredi-ECTS: 6

Grupet e ushtrimeve:

E hënë (S9)

11:30-12:15

12:15-13:00

13:15-14:00

14:00-14:45

E mërkurë (S10) 16:45-17:30

17:30-18:15

Kuptimi i Financave

Pse studiojmë Financat?

Evoluimi historik i shkencës së

Financave

Fushat kryesore

të studimit të

Financave

HYRJE

Qëllimi i lëndës

Metodologjia e punës

Rezultatet e pritura

Literatura

FINANCAT

Pyetje / Diskutime

10/27/2015

2

QËLLIMI I LËNDËS

Të ju ofrojë studentëve njohuri rreth:

• shkencës së Financave,

• koncepteve themelore financiare dhe atyre bankare,

• kuptimin dhe rëndësinë e parasë,

• sistemin monetar si dhe atë bankar,

• njohuri themelore për tregun financiar dhe sistemin monetar

ndërkombëtar.

Të kuptojmë se si të menaxhojmë burimet financiare;

Të kuptojmë botën e financave;

Të përvetësojnë konceptet themelore financiare si vlerën në kohë të parasë,

vlerësimin e aseteve, rrezikun dhe kthimin, buxhetimin e kapitalit.

Ushtrime një herë në javë sipas grupeve përkatëse;

Përvetësim i koncepteve kyçe për tematikën e trajtuar gjatë

ligjëratës;

Përsëritje gjatë orës së ushtrimeve të temës së trajtuar gjatë

ligjëratës nga Profesori i lëndës;

Pyetje teorike dhe diskutime;

Detyra praktike sipas tematikave të lëndës;

Konsultime të tjera sipas nevojës përmes kontaktit:

[email protected]

METODOLOGJIA E PUNËS

REZULTATET E PRITURA

• Të kuptojnë parimet themelore të financave bashkëkohore ;

• Të kuptojnë se si të krijojnë dhe të menaxhojnë në mënyrë

efiqente asetet e tyre financiare në tregun financiar;

• Të kuptojnë rolin dhe rëndësinë e tregut financiar;

• Të jenë në gjendje që njohuritë e fituara t’i aplikojnë në afarizmin e

ndërmarrjeve;

• Të bëjnë planifikimin financiar afatshkurtër dhe afatgjatë dhe

të përpilojnë pro-forma Raportet financiare, duke siguruar kështu një

kontakt të afërt me praktikën e ndërmarrjeve.

10/27/2015

3

BURIMET E LITERATURËS

LIGJËRATA TË AUTORIZUARA - Prof.dr. Driton Balaj;

FINANCAT - Prof.dr. Sabahudin Komoni

(Botim i katërt, UP-Fakulteti Ekonomik, Prishtinë, 2008);

Botime tjera që përputhen me tematikën e trajtuar gjatë ligjëratave,

punime të ekspertëve të ekonomisë nga lëmi i Financave etj.

KUPTIMI I FINANCAVE

Shprehja financa rrjedh prej fjalës “finis” që do të thotë kufi, fund, mbarim.

Termi financë inkorporon më vete këto kuptime:

Studimin e parasë dhe të aseteve tjera;

Menaxhmentin e atyre aseteve;

Menaxhimi i riskut të projekteve;

Si folje, "të financojë" është të mbledh fonde për aktivitetin në biznes.

Shkenca e financave është ngushtë e lidhur me paratë, sepse pa para nuk ka financa.

Nocioni financa përfshinë në përgjithësi:

• Marrëdhëniet monetare;

• Aktet dhe veprimet me të cilat krijohen marrëdhëniet e pronësisë

juridike të shprehura na para.

………………………………………………………………………………………

Financa ka rolin kryesor pasi ajo merret me vendimet që kanë të bëjnë

me përdorimin dhe rritjen e vlerave monetare nga njësitë ekonomike.

KUPTIMI I FINANCAVE

10/27/2015

4

KUPTIMI I FINANCAVE

Financat janë disipline shkencore e cila studion dukuritë, marrëdhëniet

dhe institucionet e lidhur me:

• Krijimin;

• Grumbullimin;

• Shpërndarjen;

• Rishpërndarjen;

• Shpenzimin dhe

• Udhëheqjen me mjete monetare …

… me qëllim të plotësimit të nevojave të përgjithshme.

PSE DUHET TË STUDIOJMË FINANCAT?

Robert MERTON (Nobelist në shkencën e Financave) , tregon pesë arsye kryesore, si vijojnë:

1. Të aftësohen për të administruar e përdorur si duhet pasurinë personale;

2. Të aftësohen të trajtojnë dhe të menaxhojnë problemet e tregtisë dhe ato të biznesit;

3. Të fitojnë një profesion interesant,te bukur dhe që të bëhen të pasur;

4. Të marrin vendime publike te drejta, si qytetare të mire;

5. Të kuptojnë botën, të pasurojnë shpirtin dhe të zgjerojnë hapësirat e inteligjencës.

Karriera në fushën e financës është pa asnjë dyshim një prej

“çelësave të artë” për të hapur portën e parajsës së pasurisë.

Nga statistikat rezulton që drejtorët e përgjithshëm në subjekte

të ndryshme, në mbi 68 % të rasteve kanë filluar karrierën në lëminë e

financave.

Nuk mund të jesh drejtues i suksesshëm, pa qenë financier….e

kundërta ndodh në të vërtetë.

Gjatë dy dekadave të fundit, çmimi Nobel në ekonomi i është

akorduar tetë herë kërkuesve nga lëmi i financës.

“ Financa është mbretëresha e shkencave ekonomike “ / Paul Samuleson


10/27/2015

5

Financa përfshin tërë procesin lidhur me përdorimin, administrimin dhe transferimin e parave ndërmjet individëve, bizneseve, instit.

financiare, tregjeve financiare dhe qeverive.

Ajo është fushë e gjerë dhe dinamike, ndërsa ndërlidhet me

aktivitetet e çdo individi, firme biznesi, qeverie dhe organizate

financiare, private ose publike me objektiv fitimin ose jofitimprurëse.

HYRJE NË FINANCA

FUSHAT KRYESORE TË STUDIMIT TË FINANCAVE

Financa është shkenca e menaxhimit të vlerave monetare e

pasurore të ekonomive familjare, biznesit dhe shtetit.

…fushat kryesore të studimit të financave janë:

Financat Publike;

Financat e Biznesit;

Financat Personale.

• Financat personale kanë të bëjnë me administrimin e parave,

të cilat përdoren për shpenzimet e përditshme, për kursim dhe

për kryerjen e investimeve. Vendimet financiare personale lidhen

me llogaritjen e parave të nevojshme në çdo fazë të jetës.

• Financat e biznesit konsistojnë kryesisht në sigurimin dhe

administrimin e fondeve të nevojshme për financimin e

aktivitetit të biznesit.


10/27/2015

6

Financat Publike kanë të bëjnë me atë se si qeveritë mbledhin

para, si shpenzohen këto para dhe efektet e këtyre aktiviteteve

në ekonomi dhe në shoqëri.

Financat publike kanë në fokus të studimit mënyrën se si qeveritë

në të gjitha nivelet (kombëtare, shtetërore dhe lokale) i ofrojnë

publikut shërbime të dëshiruara dhe se si ata sigurojnë burimet

financiare për të paguar për këto shërbime.


Gjithçka e lidhur me…:

paranë apo me transaksione të këmbimeve monetare,

shpenzim në para apo me sigurimin e një shume të parave,

…është e quajtur në gjuhën popullore thjesht financë.

KUPTIMI I FINANCAVE

Financa përfshin tërë procesin lidhur me përdorimin, administrimin dhe transferimin e parave ndërmjet individëve, bizneseve, instit.

financiare, tregjeve financiare dhe qeverive.

Financa si disiplinë ekonomike, quhet shkenca dhe arti i menaxhimit

të flukseve të parasë. Si edhe shkencat tjera ekonomike ajo studion

alokimin e burimeve.

KUPTIMI I FINANCAVE

Financa është studimi se si individët, firmat, institucionet

financiare dhe qeveria shpërndajne burimet e kufizuara

financiare me kalimin e kohës në një botë të pasigurtë.

10/27/2015

7


• Financa është analizë;

• Financa është e bazuar në parimet ekonomike;

• Financa përdor informacionin e kontabilitetit si një input për

vendimmarrje;

• Financave është studim i mënyrës së investimit të mirëfilltë dhe

rritjes së produktivitetit të parasë.

• Të kuptuarit e Financave ju mundëson të vlerësoni flukset e

pasigurta të keshit.

HYRJE NË FINANCA

Teoria financiare përbëhet nga:

- një sërë konceptesh që ndihmojnë për organizimin e të menduarit

për shpërndarjen e burimeve;

- grup të modeleve sasiore që përdoren për të ndihmuar në

vlerësimin e alternativave, vendimmarrje të mirëfilltë menaxheriale

si dhe për zbatimin e tyre.

Financa është e lidhur veçanërisht me ekonomiksin dhe kontabilitetin.

•Drejtuesit financiar duhet të jenë të aftë të përdorin teoritë ekonomike

si udhëzues për veprime efikase në biznes.

•Njohuritë bazë të ekonomiksit si: ligjin e ofertës dhe kërkesës,

strategjitë e maksimizimit të fitimit dhe teorinë e çmimeve, janë të

domosdoshme për të kuptuar ambientin financiar dhe teknikat e

marrjes së vendimeve.

HYRJE NË FINANCA

10/27/2015

8

VENDIMET FINANCIARE TË FAMILJEVE

• Vendimet për konsum dhe kursim – ç’pjesë të të ardhurave të tyre

duhet të konsumojnë dhe cilën pjesë të kursejnë për të ardhmen?

• Vendimet investive - Si duhet të investojnë paratë që kanë kursyer?

• Vendimet financiare - Kur dhe si duhet të përdorin paratë e të

tjerëve për të zbatuar planet e tyre të konsumit dhe investimit?

• Vendimet për menaxhimin e rrezikut - Si dhe në cilat kushte,

familjet duhet të reduktojnë pasiguritë financiare me të cilat përballen?

• Planifikimi strategjik

…Me çfarë biznesi firma dëshiron që të merret;

• Vendimet per buxhetimin e kapitalit

…Identifikimi i ideve për projekte të reja investive;

… Vlerësimi i projekteve dhe vendosja se cilin nga ata të përzgjedhin;

… Zbatimin e tyre si dhe një plan për blerjen e pasurive dhe për trajnimin e personelit.

• Vendimet financiare (Struktura e kapitalit) … Një plan financimi të realizueshëm;

…Vendimet se deri sa borxh dhe kapital firma duhet të ketë;

… Gamë të gjerë të instrumenteve financiare .

VENDIMET FINANCIARE TË FIRMAVE

ROLI I MENAXHERIT FINANCIAR

10/27/2015

9

PËRSËRITJE…

PYETJE & DISKUTIME

• Cila fushë e financave merret me veprimtari të tilla si huamarrja

e fondeve për të financuar projekte të tilla si futja e një produkti

të ri në treg?

a) Menaxhimi i kapitali punues;

b) Financat ndërkombëtare;

c) Investimet;

d) Financat e biznesit.

PËRSËRITJE / PYETJE & DISKUTIME

• Procesi i planifikimit, vlerësimit, përzgjedhjes dhe

menaxhimit financiar të projekteve operative afatgjata të

kompanisë quhet …:

a) Buxhetimi i kapitalit;

b) Strukturë e kapitalit;

c) Menaxhim i llogarive të arkëtueshme;

d) Menaxhimi i kapitali punues.


10/27/2015

10

• Mjetet me të cilat një kompani financiohet i referohen…:

a) Menaxhimi i kapitali punues;

b) Buxhetimit të kapitalit;

c) Strukturës së kapitalit;

d) Menaxhim i llogarive të arkëtueshme.


• Cila nga të mëposhtmet nuk është një çeshtje/pyetje në

strukturën e kapitalit?

a) Një kompani zgjedh për të blerë më shumë kamionë;

b) Një firmë e prodhimit zgjedh për të marrë zbritje për të paguar

llogaritë e pagueshme në fillim;

c) Një firmë me pakicë zgjedh të përdorë një furnizues të ri;

d) Asnjë nga të mësipërmet.


• Buxhetimi i kapitalit është përcaktuar më së miri nga cila

pyetje në vijim?

a) Si do ta financojmë produktin tonë dhe shërbimet që ofrojmë?

b) Në çfarë biznesi jemi ne?

c) Si do të menaxhojmë nevojat tona financiare?

d) Cila është zgjidhja më e mirë për qeverisjen korporative?


10/27/2015

11

• Struktura e kapitalit është përcaktuar më së miri nga cila

pyetje në vijim?

a) Si do ta financojmë produktin tonë dhe shërbimet që ofrojmë?

b) Në çfarë biznesi jemi ne?

c) Si do të menaxhojmë nevojat tona financiare?

d) Cila është zgjidhja më e mirë për qeverisjen korporative?


• Individët marrin përgjegjësi për financat e tyre personale

me vendime të tilla si:

– Kur të fillojnë dhe sa të kursejnë për pensionim;

– Nëse posedimi i një makine përmes kredisë ose qirasë

është më i levërdishëm;

– Nëse investimi në aksione është investimi profitabil;

– Si të vlerësojnë kushtet për një investim afatgjatë.

VENDIMET FINANCIARE TË INDIVIDËVE

• Në karrierën e biznesit tuaj, ju mund të përballeni me pyetje të tilla si:

– A duhet firma të lansojë produktin e ri?

– Cilin furnitorë duhet të zgjedh firma juaj?

– A duhet firma juaj të përdorë burimet e jashtme “outsource”

për prodhimin e produktit?

– A duhet firma të zgjedh emitimin e aksioneve apo huazimin e

parave?

– Si mund të arkëtoni më shumë para për biznesit tuaj?

VENDIMET FINANCIARE TË BIZNESIT

10/27/2015

12

– Menaxheri financiar luan një rol kritik brenda secilës njësi ekonomike. Vendimet e mundshme përfshijnë:

• Cfarë produkti të prodhojmë?

• Si të paguajmë për zhvillimin e produktit?

• Çfarë fitime të presim dhe si t’i kthejmë fitimet tek

investitorët?

– Menaxheri financiar sipas përgjegjësive e bën të gjithë këtë me qëllim të maksimizimit të vlerës e firmës.

MENAXHERI FINANCIAR

• Sistemi financiar është një rrjet institucionesh dhe tregjesh, të

cilat lehtësojnë transaksionet financiare midis individëve,

bizneseve dhe qeverisë.

• Sistemi financiar i një vendi është tërësia e tregjeve, insitucioneve

financiare dhe njësive tjera ekonomike që nëpërmjet mekanizmave

dhe instrumenteve financiare realizojnë një shumëllojshmëri

marrëdhëniesh monetare në formën e shkëmbimeve apo përdorimeve

të tyre për nëvoja të caktuara.

SISTEMI FINANCIAR

***Subjektet me tepricë të mjeteve (STM) kanë të ardhura më

të mëdha se shpenzimet në një periudhë dhe si rrjedhojë e kësaj

ata mund të kursejnë.

***Subjektet me mungesë të mjeteve (SMM) kanë shpenzime

më të mëdha se të ardhurat në një periudhë të caktuar.

SISTEMI FINANCIAR

10/27/2015

13

Njësitë ekonomike që shpenzojnë më pak së sa të

ardhurat quhen njësi suficitare ose njësi me teprice fondesh.

Teprica e të ardhurave mbi shpenzimet për një periudhë

kohe quhet kursim për ekonomitë familjare, fitim për sektorin e

biznesit dhe suficit për sektorin shtetëror.

SISTEMI FINANCIAR

Njësitë ekonomike që sigurojnë më pak të ardhura se sa

shpenzime quhen njësi deficitare ose njësi me mungesë fondesh.

SISTEMI FINANCIAR

Sistemi financiar – rrjet i tregjeve dhe institucioneve për t’i bashkuar

kursimtarët dhe huazuesit bashkë.

Në sistemin financiar behët e mundur rrjedha e kursimeve,

investimeve dhe tregtimi i instrumenteve financiare.

Sistemi financiar është truri i ekonomisë së tregut.

SISTEMI FINANCIAR

10/27/2015

14

Sistemi financiar përbehet nga tre komponentë kryesore:

•Instrumentet financiare;

•Tregjet financiare;

•Institucionet financiare.

SISTEMI FINANCIAR

Sistemi financiar ofron:

Ndarjen e rrezikut / Likuiditetin / Informimin.

Instrumentet financiare paraqesin mjete për kursimtarët

dhe detyrimet për huamarrësit.

SISTEMI FINANCIAR

1. Një sistem financiar siguron mënyrat për shlyerjen dhe

likuidimin e pagesave për të lehtësuar shkëmbimin e

mallrave, shërbimeve dhe aseteve;

FUNKSIONET BAZË TË SISTEMIT FINANCIAR

10/27/2015

15

2.

Një sistem financiar siguron mekanizmin për

bashkimin e fondeve të nevojshme për kryerjen e një

sipërmarrjeje në vlerë të madhe dhe të pandashme, si dhe

ndarjen e pasurisë në sipërmarrje më të vogla me shumë

pronarë;


3.

Sistemi financiar siguron mënyrat për transferimin e

burimeve ekonomike në kohë midiv vendeve dhe ndërmjet

industrive;


4.

Sistemi financiar siguron mënyrat e

menaxhimit të pasigurisë dhe kontrollit

të riskut;


10/27/2015

16

5.

Sistemi financiar siguron informacion mbi çmimet dhe

ndihmon në koordinimin e vendimeve financiare të

decentralizuara që merren në sektorë të ndryshëm të

ekonomisë;


6.

Sistemi financiar siguron mënyrat për të trajtuar

reagimet dhe qëndrimet që mbahen kur njëra palë në një

transaksion financiar ka një informacion që pala tjetër nuk e

ka, ose kur njëra palë është agjent i cili kryen veprimet për

llogari të një tjetri.


– Subjektet që ofrojnë shërbime financiare, të tilla si

marrjen e depozitave, menaxhimin e investimeve,

ndërmjetësimin në transaksione financiare, ose dhënien

kredi.

INSTITUCIONET FINANCIARE

SISTEMI FINANCIAR

10/27/2015

17

• Cikli Financiar

1. Njërëzit kursejnë dhe investojnë paratë e tyre;

2. Përmes kredisë dhe aksioneve, paraja rrjedh tek

kompanitë të cilat e shfrytëzojnë atë për të

siguruar rritje përmes produkteve të reja dhe

gjenerimit të fitimeve dhe pagave;

3. Paraja pastaj kthehet prapa tek kursimtarët dhe

investitorët.

INSTITUCIONET FINANCIARE

SISTEMI FINANCIAR

Cikli financiar

SISTEMI FINANCIAR

PËRSËRITJE…

PYETJE & DISKUTIME

10/27/2015

18


> Në përgjithësi nuk është detyrë e menaxherëve financiarë të

sigurojnë që një firmë ka në disponim mjete financiare që i

duhen për transaksione ditore.

E saktë / Gabim


> Cila nga detyrat në vijim është zakonisht përgjegjësi e

kontrollorit dhe jo e arkatarit?

a) mbikëqyrja e raportimit kontabël dhe tatimet;

b) buxhetimi i kapitalit;

c) menaxhimi i kredisë;

d) marrja e vendimeve për investime;


> Cila nga të mëposhtmet nuk është një arsye pse MF duhet të ketë kujdes të madh në marrjen e vendimeve për investime?

a) Vendimet për investime përcaktojnë nëse firma do të shtojë vlerë për

pronarët e saj;

b) Vendimet për investime përcaktojnë drejtimet afatgjata në të cilat

kompania mund të lëvizë;

c) Vendimet për investime përcaktojnë përzierje të borxhit dhe të

kapitalit;

d) Vendimet për investime në mënyrë tipike përfshijnë kosto të

konsiderueshme të cilat duhet të peshohen me kujdes kundër

përfitimeve të tyre të mundshme.

10/27/2015

19

> Sistemi financiar është kryesisht një mekanizëm me të cilin:

a) huamarrësit mund të përdorin mjetet e kursimtarëve

derinë momentin kur kursimtarët edhe vetë kanë nevojë

për mjete;

b) paraja është vënë në qarkullim;

c) qeveria e vë në veprim planin e saj për ekonominë;

d) firmat e biznesit shpërndajnë mallrat e tyre.


> Cila nga të mëposhtmet nuk është një shërbim i

rëndësishëm financiar i ofruar nga sistemi financiar?

a) ndarje e rrezikut;

b) profitabiliteti;

c) likuiditeti;

d) informacioni.


> Duke siguruar dhe komunikuar informacionin, sistemi

financiar:

a) zvogëlon diferencën midis kthimit të bonove të thesarit

tremujore;

b) lehtëson për depozituesit individual procesin e kërkimit të

huamarrësve individual;

c) eliminon rrezikun për të investuar në tregun e aksioneve;

d) garanton për investitorët një kthim të arsyeshëm për paratë e

tyre.


10/27/2015

20

> Sistemi financiar siguron ndarjen e rrezikut duke i lejuar:

a) huamarrësit për të marrë fonde në mënyrë direkte ose

indirekte;

b) kursimtarëve të fitojnë interes të liruar nga taksat;

c) huamarrësit të konvertojnë detyrimet në pasuri;

d) kursimtarëve për të mbajtur shumë asete.


> Likuiditeti :

a) është masa më e mirë në dispozicion për rrezikshmërinë e një aseti;

b) është një karakteristikë e parave, dhe asnjë aseti tjetër;

c) është lehtësia me të cilën një aset mund të shkëmbehet me para;

d) është në rënie për shumë asetë financiare, gjatë viteve 1990.


Education

Financat ushtrime 1-3