ÇOMÜ İletişim Fakültesi

AİLE İŞLETMELERİ

Bu sunum, Çanakkale Onsekiz Mart Üniversitesi İletişim Fakültesi'nde Radyo, Sinema ve Televizyon Bölümü öğrencilerine verilen Girişimcilik I dersi için hazırlanmıştır.

Yrd. Doç. Dr. Esmeray KARATAŞ ATEŞ ekaratas@comu.edu.tr 2016 Güz

Aile işletmesi / şirketi

* En basit tanımıyla aile işletmesi; Sahipliğin çok güçlü olduğu ve sahiplerin veya sahiplerin yakınlarının yönetim işlerine dahil olduğu şirketlerdir Aile işletmeleri 20.yy’ın ikinci yarısında dünya ekonomisinde önem kazanan

örgütler olarak görülmektedir Ülkemizde ve dünyadaki aile işletmelerinin sayıca çokluğu girişimcilik

uygulamalarının en önemli konularından birisini oluşturur İngiltere’deki şirketlerin % 70’i, İsveç’tekilerin %79’u Finlandiya’dakilerin

%80’i Fransa’dakilerin %60’ı Almanya’dakilerin yüzde 83’ü, Hollanda’dakilerin %75’i, İspanya’dakilerin %76’sı, Portekiz’dekilerin %70’i Amerika’dakilerin %96’sı ve Türkiye’dekilerin %95’i aile şirketidir

Dünyanın en eski aile şirketinin 578’de Kango Gumi ismiyle Japonya’da kurulduğu bilinmektedir

Tarihimizin en eski aile şirketi 1777’de kurulan Hacı Bekir Lokumları

Aile işletmelerinin ortak özellikleri Kalite odaklıdır ve aile ismi ile ürün kalitesi arasında kurulan bağ bu tutumu

güçlendirir Ataerkil yapı mevcuttur Değişime karşı direnç gözlenir İstihdam süreleri uzundur Çalışanlardan yüksek derecede bağlılık beklenir Aile değerleri örgüt kültürüne nüfuz etmiştir İstikrar ve uzun döneme odaklı bir bakış açısı mevcuttur

Aile şirketlerinin gelişimi

Girişimcilik ve işe başlama dönemi İşte başarı dönemi Büyüme ve gelişme dönemi Mülkiyet genişlemesi dönemi (adil bölüşüm önemli) Doyum dönemi Eski başarıları bekleme dönemi Sistem arayışı ve profesyonelleşme dönemi Yeni kuşaklara devir dönemi Tasfiye dönemi

Aile işletmelerinin güçlü yönleri

Tanınmış aile adının sağladığı imkanlar Yönetim politikalarında devamlılığı ve gelenekselliği sağlayabilme İşletmeyle yakından ilgili ve birbirleriyle devamlı temasta bulunan ortaklara

sahip olma Hızlı kararlar alabilme Kendini işe vermiş sadık bir kadro ve güven unsuru Uzun vadeli planlar yapabilme Dinamizm (bürokratik engellerin olmamasından kaynaklı) Aile şirketlerinin ülkelerine olan bağlılıkları

Aile işletmelerinin zayıf yönleri

Nepotizm Kuşak çatışması Aile üyeleri arasındaki güç mücadelesi Planlama eksikliği Nüfus problemleri Roller çatışması Devir süreci sorunları İnsan kaynakları yönetimine ilişkin sorunlar

Nepotizmin yarattığı olumsuzluklardan kaçınmak için alınabilecek önlemler

* Nepotizm, işe alım sürecinde mevcut iş görenlerin akrabaları ya da eşleri lehine karar verme davranışıdır. Aile üyelerine ayrıcalıklar tanınması ya da kayrılması sonucu oluşan kötü yönetim küçülme ve hatta iflasla sonuçlanabilir. Görev sorumluluklarını resmi hale getirmek Aile üyelerinin bazı becerilere sahip olduklarından emin olmak Aile işletmesini aile işletmesi olarak yönetmek Aile üyelerinin kendilerini kanıtlaması, iş ahlakına sahip olduğunu diğer

çalışanlara göstermesi Dürüstlük Her aile ferdinin üst düzey yöneticiliğe uygun olabileceği fikrinden kaçınmak İşini en ince detayları ile öğrenmeden o konuda söz sahibi olunmaması Aile şirketinde çalışmak istemeyen çocukların buna zorlanmaması Aynı pozisyondaki diğer çalışanlarla eşit ücret ve haklara sahip olunması Diğer şirketlerin deneyimlerinden yararlanmak Profesyonel olmak ve aile üyesi olmayan işgörenlere fırsatlar sağlamak

Aile işletmelerinde kurumsallaşma

* Kurumsallaşma, kurumların sürekliliği, davranışlara bir standart getirilmesi ve istikrar kazanmasıdır. Aile işletmelerinin kurumsallaşabilmesi için aile ilişkilerinin de

kurumsallaşması gerekir Aile işletmesinin kurumsallaşması

Amaçlara uygun bir örgüt yapısı oluşturulması İş ve görev tanımlarının yapılıp yazılması İç yönetmeliklerin oluşturulması Yetki ve sorumlulukları dağıtarak profesyonel bir yönetime geçilmesi

Aile ilişkilerinin kurumsallaşması Bir aile anayasası oluşturulması Aile-yönetim ilişkilerinin belirlenmesi Aile konseyi oluşturarak iletişimin artırılması Bir çatışma yönetimi sistematiği oluşturulması Bir devir planı yapılması Hissedarlar sözleşmesi hazırlanması

Aile işletmelerinde kurumsallaşmaya yönelik engeller

Yönetim fonksiyonları ve kurumsallaşmaya yönelik engeller (planlama, örgütleme, yürütme ve koordinasyon mekanizmalarının doğru çalıştırılamaması…)

Kurum kültürü açısından kurumsallaşmaya yönelik engeller (aile fertlerinin evdeki rollerini iş yaşamına taşıması, çatışmaların yönetilememesi, disiplinsizlik…)

Çevre koşullarına uyum ve kurumsallaşmaya yönelik engeller (çevre koşullarının dikkate alınmaması, ar-ge politikalarının olmaması…)