HALKEVLERİ VE KEMALİZİM

HAZIRLAYANHüsnü MERDANOĞLU

19 Şubat 1932

“Partimiz halkevleri ile bütün yurttaşlara kucağını açması, vatanda sosyal ve kültürel bir devrim yaptı.”

(Atatürk’ün, CHP’nin 1935 yılında yapılan Kurultay açılış konuşmasından)

DÜNYA KOŞULLARI

- AVRUPA’DA DURUM:*REFORM VE RÖNESANSI GERÇEKLEŞTİREN AVRUPALI DEVLETLER, FRANSIZ DEVRİMİ’Nİ DE YAŞAMIŞLAR,*SANAYİ DEVRİMİ OLMUŞ,* EMPERYALİZM, KITALAR ARASI SÖMÜRÜYE YOĞUNLAŞMIŞ, DÜNYA NİMETLERİNİ PAYLAŞMAK İÇİN BİRİNCİ DÜNYA (PAYLAŞIM) SAVAŞI YAPILMIŞ.

HALKEVLERİ’NİN KURULUŞ NEDENLERİ

- DIŞ GELİŞMELERDEN BİR SÜRE HABERSİZ YAŞANMIŞ,

- YENİLEŞME GİRİŞİMLERİNDE BULUNAN 2 NCİ. MAHMUT’A “GAVUR PADİŞAH” ADI TAKILMIŞ.

- “HIRİSTİYAN UYGARLĞI” OLARAK ELEŞTİRDİKLERİ BATIDAKİ GELİŞMELERİ BENİMSEMEK ZORUNDA KALINMIŞ ANCAK, TAKLİTÇİLİKTEN ÖTE GİDİLMEMİŞ.

OSMANLI İMPARATORLUĞU’NDA DURUM

MUSTAFA KEMAL PAŞA’NIN ÖNCÜLÜĞÜNDE,

*EMPERYALİZMİ YENİLGİYE UĞRATAN TÜRK ULUSUNUN

%90’ı köyde yaşıyor.

*UZUN YILLAR BOYU SÜREN SAVAŞLAR NEDENİYLE ÜLKEDE,

yıkım, yılgınlık, yokluk VAR.

TÜRKİYE CUMHURİYETİ’NDE DURUM

ANADOLU İNSANI, YERYÜZÜNÜN EN ONURLU SAVAŞINI VERMİŞ,

ANCAK;• ULUS VE YURTAŞ

OLDUĞUNUN BİLİNCİNDE DEĞİL, ÜMMET ANLAYIŞINA SAHİP,

• NÜFUSUN SADECE %5’İ OKUR-YAZAR,

• HALK İLE YÖNETİCİ İLİŞKİLERİ KOPUKLUK VAR,

• HALKIN ÇOĞUNLUĞU AVRUPADAKİ ÇAĞDAŞ GELİŞMELERDEN HABERSİZ.

YERYÜZÜNDE İNSAN ONURUNA EN ÇOK YARAŞIR DEVRİMİ GERÇEKLEŞTİREN

GAZİ MUSTAFA

KEMAL PAŞA;

HALKI, KULA KULHALKI, KULA KUL

OLMAKTAN KURTARIP,

YURTTAŞ BİLİNCİNE

KAVUŞTURMAK İSTİYOR.

“ … ben onlar gibi değil, onlar benim gibi olsunlar."

diyor.

ÜSTELİK, İKİ ÖNEMLİ BOŞLUĞUN DOLDURULMASI ŞART.

1-DEVRİM YAPILMIŞ HALK, DEVRİMİN NİMETLERİNDEN HABERSİZ.

3-YÜZYILLARDIR HALKI “TANRININ GÖLGESİ” OLDUĞUNA İNANDIRMIŞ OLAN PADİŞAH-HALİFE ARTIK YOK.

- DEVRİMİN SÜREKLİLİĞİ İÇİN SAĞLAM TEMELLERE DAYANDIRILMASI GEREKİYOR.

DEVRİMCİNİN ZAMANI SINIRLI

• BİRLİKTE YOLA ÇIKTIĞI ARKADAŞLARI BİLE CUMHURİYETİN KARŞISINDA.

• DÜNYA NİMETLERİNİN PAYLAŞIMI TAMAMLANMADIĞI İÇİN İKİNİCİ DÜNYA SAVAŞI

UFUKTA GÖRÜNÜYOR.

DEVLET AKLININ DEVREYE GİRMESİ

Atatürk, Aydın ili Türk Ocağında:(3 Şubat 1931)

*Şeyh ve müritlerin köye giderken otomobil masrafını düşünmediklerine,

*Bir ülküye bağlananların amaçları uğrunda her türlü zahmet ve özveriden zevk almaları gerektiğine

dikkat çekmiştir.

ÖNCE 14 MERKEZDE

(Ankara, Afyon, Eskişehir, Bursa, İstanbul, Çanakkale, Aydın, İzmir, Denizli,

Konya, Adana, Samsun, Diyarbakır ve –Malatya (?)- Van’da,)19 Şubat 1932 Halkevleri törenlerle AÇILMIŞTIR.

HALKEVLERİ, YURTTAŞLARI AYDINLATMA VE EĞİTME BAĞLAMINDA;

1-Dil, Edebiyat, Tarih, 2-Güzel Sanatlar, 3-Temsil, 4-Spor, 5-Sosyal Yardım, 6-Halk Dershaneleri-Kursları, 7-Kütüphane ve Yayın,8-Köycülük,9-Müze ve Sergi olmak üzere,

Dokuz ALANDA ÇALIŞMIŞTIR.

HALKEVLERİNİN AMACI;

1-Ulusu bilinçli, birbirini anlayan, seven, aynı düşünceye bağlı yurttaş yetiştirmek.

2-Amaç ve düşünce birliği olan güçlü bir toplum sağlamak,

3-Ulusal birliği oluşturan, millî ruhu biçimlendiren kültür öğelerini geliştirmek.

4- Köylü ile aydın sınıf arasındaki ilişkileri düzenleyen çalışmaları yapmak.

5-Cumhuriyet Halk Fırkası’nın ilkelerini ve bu ilkelerin ülke düzeyinde nasıl uygulandığını anlatmak.

ULUSAL ANLAMDA HALKEVLERİ;

• TÜRK DEVRİMİNİ HALKA ULAŞTIRMA VE BENİMSETME,

• GEÇMİŞİN İZLERİNİ SİLME,

• YURTTAŞA GÜVEN VERME VE ONLARI ONURLANDIRMA,

• TOPLUMU CANLANDIRMA,

GÖREVLERİNİ ÜSTLENMİŞTİR.

Halkevleri -“Ulus Evi”

1950 yılına kadar biri yurt dışında olmak üzere (Londra) toplam478’e, halkodalarının sayısı da4322’ye yükselmiştir.

HALKEVLERİ BİR KANUN İLE KURULMAMIŞ.

ANCAK, HALKEVLERİNE ALINACAK RADYO VE SİNEMA MAKİNELERİNE VERGİ AYRICALIĞI SAĞLAYAN 2154 VE 5784 SAYILI İKİ KANUN

YÜRÜRLÜĞE KONULMUŞTUR.

DAHA SONRA YÜRÜRLÜĞE KONULAN

BİR BAŞKA KANUN İLE HALKEVLERİ

KAPATILMIŞTIR.

Sonuç:-Ulusu bilinçli, birbirini anlayan, seven, aynı düşünceye bağlı yurttaş

yetiştiren,-Amaç ve düşünce birliği olan güçlü bir toplum sağlayan,- Millî ruhu biçimlendiren kültür öğelerini geliştiren,-Halkımıza, yurduna yurttaş OLMAYI AŞILAYAN, kandırıcıya ayrılıkçıya din

ve duygu tacirine karşı koyma bilinci veren;KÖY ENSTİTÜLERİ ile HALKEVLERİ KAPATILMAŞI OLASA İDİ: BUGÜN; IRKSAL, BÖLGESEL, MEZHEPSEL VE BENZERİ HİÇ BİR AYRIM OLAMAYCAĞI İÇİN, TÜRKİYE BÖLGESİNİN EN GÜÇLÜ ÖRNEK ÜLESİ OLACAKTI. …!

BÖYLESİ BİR GÜÇLÜ ÜLKENİN İÇİNE VE BÖLGESİNE EMPERYALİZM GİREMEYECEĞİ İÇİNKEMALİZM, AMACINA ULAŞMIŞ OLACAKTI. Bu bağlamda; Köy Enstitülerinin ve Halkevlerinin kapatılması aslında Kemalizm’in önünün kesilmesi amacına yöneliktir.

SaygılarımlaHüsnü MERDANOĞLU