1. MARMARA NiVERSiTESi iLAHiYAT FAKLTESi. . DERGISI SAYI:
7-8-9-10 1989-1990-1991-1992 istanbul-1995
2. f', HARIRIZADE ) ' .. MEHMED KEMALEDDN EFENDi .])() ])r.
Yak~p-,iek ,M,. lp.hi)TatF?.k~ltei :Tefsir Anabilill1 pal, reti.ir,
(Jy,ef)i . Hayat Tasavvuf tarihimizin mehur eseri, Tbyanu
Ve'saifi'n In.ellifi Haririzade, XIX. asrn ikinci yarsnda yaam
mutas.avvflardaidr. Cemaz~yelahir 1267/Mart 1850 tarihin~e
starburda dnyaya gelmitir~1 Bildirdiine gre, babasnn Kemaleddin
Muhammet adn verdii Haririzade'nin tam k~yesi, Kemaleddin
Muham#ed.H~rir,izade. b. Seyyid eyh Abdurrahman b. Seyyid brahim
el..:H3.lebi;
3. 408 M.. LAH!YAT FAKLTES! DERGS Onun bu lakabla anlmas
hususunda bir ka rivayet bulunmaktadr: 1. Kkyata babasn kaybeden
Ebu'I-Hasan Ali'ye amcas ipek do- . kuma sanatn retmiti. Daha sonra
hapse den Ali, yanndakilere imamlk etmi, ve cemaati kendisine mrid
olmu, dolaysyla Hariri is- mi bylece hret bulmutur.6 2. bn Kesir'in
kaydettiine gre, eyh Ebu'l-Hasan, am'da bulundu- u srece ipek
dokuinacl ile megul olmu; ayn meslekte bulunan ta- ndklar onun iin
bir zaviye ina ettirmilerdi.7 3. Mellifin bildirdiine gre, eyh
Ebu'I-Hasan'n ipek dokuma sana- t olrrayp, o ile uraan bir arkada
vard. Bir gn ondan, dini hizmetle . ht1lun:inasnl istemi, o da,
iiyle megul olmak zorunda olduunu ileri srmt. Bumin uzerine eyh,
parma ile rme aletlerine iaret etmi ve aletler kehdiliinden almaya
balamlard. Bunqan dolay eyh "Hariri" diye mehur olmutur.8 4.
Harirhizade'nin babasndan naklettiine gre, eyh Ebu'l-:-Hasan'n qir
kerameti olarak ~::ro.anipek olmu, bu sebeble ona Hariri
rlenmitir.9 Kaydedilen rivayetlerin het 'birinin mmkn .olmas
yannda, son rivayet dahakuvvetli grlmektedir. M:ellifil1,
ameazadesi eyh Ahmed el-Hariri'den ald bir cizetria~~de nes~p ve
tarikat silsilelen u ekilde verilmektedir: . ,_Har1r1zad~
Kemal~ddln Efendi, 2. .~yh Seyyid_ Ahmed h: mer (Ayn zamanda ayn
tarikatn icazetini babas eyh Abdurrahman'dan da almtr), 3. eyh
Seyyid Hasan, babas, 4. eyh Seyyid Muhammed, babas, 5,eyh Seyyid
Ebu Bek~~ babas; .~ :. 1 ' - ' ' : . - .6.~ eyh 8(3yyicl
l1uJ.an:med,;mcas, 7. eyh Seyyid Musa, kardei, 8. eyh Seyyid Ahmed,
babas, 9. eyh SeyyidAbd1,1lbasit, babas, 6 A.g.e., I, 289a.' 7
.A.g.e., I, 290a. 8 A.g.e., I, 290b~ .. , . . 9 A.g.e., I, 29la;
erhu virdi's-settar, Seyyid smail Sadk Kemal b. Vec1h1 Paa'nn
takrizinde son rivayet.tercih edilerek yle denmektedir:
"Evliyadandr ann nesli "Har1r1" mehur pek ol- mutu saman eyliyecek
Hakk'a dua."
4. HARIRIZADE MEHMED KEMALEDDN EFEND o. eyh Seyyid Mahfliz,
babas, . eyh Seyyid Sevvan, babas, 2. eyh Seyyid Abdulbasit, babas,
3. eyh Seyyid Abduddaim, babas, 4. eyh Seyyid brahim, babas, 5. eyh
Seyyid Ebu Bekr, babas, 6. eyh Seyyid Reslan, babas, __ 7. eyh
Seyyid Mansur, babas, 8. eyhSeyyid brahim babas, 9. eyh Seyyid Ali,
babas, 20. eyh Seyyid Muhammed, babas, 2. eyh Seyyid Mikvar, babas,
22. eyh Seyyid Hasan, babas, 23. eyh Seyyid Hamis, babas, 24. eyh
Seyyid,Sa'd, babas, 25. eyh Seyyid Abdulmu'izz, babas, 26. eyh
Seyyid Davd, babas, 27. eyh Seyyid Muhyiddin, babas, 28. eyh Seyyid
Yahya, babas, 29. eyh Seyyid Muhammed, babasi, 30. eyh Seyyid
Burhaneddin Ebu'I-Hasan Ali, dedesi, 31. eyh Seyyid Ahmed
er-Rifa'i.o 409 Haririzade'nin babas eyh Abdurrahman da, meayhen
bir zat idi. Olu Haririzade'ye Rifa'iyye'den Haririyye ve
Halvetiyye'den Bekriy- ye tarikatlarnn hrkasn giydi:fdiini,11 ayrca
kendisinin Hatheviyye tarikatndaki makamnn zikir telkin etme
seviyesinde bulunduunu ve Haririzade'nin bu tarikat da babasndan
aldn grmekteyiz.2 284/867'de babas ld zainan, henz on yedi yalarnda
bulunan Haririzade, onun vefatn mteakib bir mddet ticaretle urat
ise de, tekrar ilme ynelmitir.3 Babasnn vefat, onun ilim tahsiline
devamn ve ok sayda eser verme aznini engellememiti. Zaten ilim
sahibi olmak, o Tibyan, I, 292b vd. ll A.g.e., I, 292b. 2 A.g.e.,
I, 299b. 3 A.g.e., III, 304b.
5. 410 M.. !LAH!YAT FAKLTES! DERG!S! her trl zorluu gslerneyi
de gze alarak verilen kesin bir kararn so- nucudur. Haririzade'nin
bir takm seyahatlar da olmutur. Ksa sreli olan b~ seyahatlarinn,
tasavvufve dini bilgilerini artrmak ve baz meayhle g- rmek gayesine
bal olduunu tahmin etmek zor deildir. Ni~~kim ald tarikatierin bir
ksmn bu seyahatlar esnasnda alm veya hrkalar n giymitir. Receb
1286/1869 tarihinde akrabalarn ziyaret iin Haleb'e gitmi, orada drt
ay kadar kaldktan sonrastanbul'a dnmtr.4 1289/1872'de stanbul'da
grt eyh Seyyid Muhammed Nuru'l-'Arabi el-Hseyni'yi ziyaret iin, bir
yl sonra 1290/1873'de s- kb'e gitmitir. Bu yolculuu esnasnda
Selanik'e urayarak, orada bulu- nan eyh Ali Rza Efendi ve eyh Edib
Salih Ltti Efendilerle g- rmtr.5 . Aradan bir y-l getikten sonra,
evliyay ziyaret iin 1291/1874 tarihin- de Msr'a,16 ertesi sene de
ayn maksadla 1292/1875'de Edirne'ye gitmi-_ _tir.17 . Otuz iki yllk
ksa mrn, seyahatlar hari tutulursa, ~tanbul'da geirdiini
syleyebiliriz. 2. Tahsili Harirlzade'nintahsil.hayat da stanbul'da
gemitir. Be yanage lince, ilim tahsiline baladn, Hafz Osman
Efendi'den bir mddet Kur'an- Kerim okuduunu bizzat kendisi
anlatmaktadr. Bu ekilde balayan tahsil hayat, rdiyede devam
etmitir. Orada sarf, nahiv, mantk ve adab gibi mukaddemat
ilimlerini, iki karde olar Ali ve Mevla Emin ~karavi Efendiler'den
okumutur.18 Bundan sonra Hadis alimlerinden AHame akir Efendi'nin
Sahih-i Buhari derslerine devam etmitir.19 . 1286/1869'da Halep
yolculuundan eyh Abdllatif el-Buhari ile 14 A.g.e., III, vr. 304a;
Kibar~i meay4, s. 52; Melamilik ve Melamiler, s. 326; Tomar- turuk,
s. 86. 15 Tibyan, III, vr. 304; Melamilik ve Melamiler, s. 326. 16
Tibyan, III, vr. 304b; Kihar-i meayih, s. 52; Sefine, III, vr. 84a;
Osmanl Mellifleri, I, s. 155. 7 Tibyan, II, vr. 129a. 18 Tibyan,
III, vr..304a; Meliimilik ve Melamiler, s. 326. 19 Tibyan, gst.
yer.
6. HARIRIZADE MEHMED KEMALEDDN EFEND 411 lstanbul'a avdet
etmiti. Bu zattan, evinde misafir kald srece Hanefi Fkh'na dair baz
metinler ve mselsel20 hadisler okumaya gayret gster- mitir.2 eyh
Kasm el.:Maribi (v. 1298/lSSO)'nin Cami'u's-Sah~h dersleri- ne
.devam etmi, Allame bn 'Akile el-Mekki'nin Mselselat'n da on- .dan
okumutur.22 Hayatn tantmaya altmz mellifin, derinleip mehur olduu
saha her ne kadar tasavvuf ise de, Fkh ve Hadis ilimlerini de belli
l- de tahsil ettiini gryoruz. Fkh tahsili konusunda bizzat unlar
sylemektedir: "Fkh ilmini, Allame Kad Fehhame eyh Abdullatif nier
el-Buhari el-Halebi el-Hanefi el-Ezheri'den tahsil ettim. O da, ayn
ilmi eyh smail el- Halebi el-Hanefi'den almtr." Mellifbuidan sonra,
hocasrrdan mam- A'am'a kadar olan silsileyi saymaktadr.23 Ayn
mevzudaki ikinci senedde, Msr mfts Seyyid erif Mu- hammed
el-Hariri'den Resfrlullah'a kadar silsile verilmitir.24 Mellifin nc
olarak verdii dier bir senedde ise, fkh silsilesinin yannda, bata
ktb's-sitte olmakzere hadis kraat serredleri de kay- .dedilmitir.25
Tasavvuf ilim ve hayatnda silsilenin mevzubahs olduu bilinmekte-
dir: Ayn durum dier dini ilimler iin de sz konusudur. Bu durumun
bir asr nce yaayan mellifimizin zamannda da devam etmekte olduunu,
tahsil ettii dini ilimlere dair verdii silsileler gstermektedir.26
ilim tahsiliyle megul olduu devrede mellif, Rifa'iyye ve Halvetiy-
ye tarikatlarn alm, yine bu srada Hizbu'l-bahr' serhetmi ve ona 20
Mselsel- Hadis, rivayetinde ravilerden herbirince "dinledim" veya
''bize tahdis etti" veya ''bize bildirdi" vb. ifadeleri kullanlan
hadislerdir. Veya ravilerinin, rivayet ettikleri ravinin, rivayet
esnasndaki sz ve fiillerini aynen tekrar ettikleri hadislerdir.
Mselsel hadislerin bazan evvelinde veya sonunda inkta olabilir.
Teselsl eklindeki rivayetin faydas, tedlis ve inktadan uzak
olmasdr. Bununla beraber, mselsel hadis tar'ikyla sah1h olan
hadisler pek azdr. Bk. Ahmed Muhammed akir, el Baisu'l-hasis erhu
ihtisari 'ulimi'l-hadis, Msr 958, s. 68; Koyiit Talat, Hadis stlah
lar, .F.Y., Ankara 980, s. 3O. 2 Muallim Vahyi, Bursal Tahir Bey,
s. 23; Tibyan, III, vr. 304a; Kibar-i mea:Yih, s. 52. 22 Tibyan,
III, vr. 304a; Melamilik ve Melamiler, s. 326; Tomar- turuk, s. 86;
Kibar-i mea yih,s. 52. 23 Tibyan, I, vr. 8 vd. 24 A.g.e., I, 82 vd.
25 A.g.e., I, 83b-86b. 26 Bk. Haririzade'nin ald ve rivayet ettii
tarikatlar.
7. 412 M.. LAJIYAT FAKLTES DERGS Ziyau'l-bedr ismini
vermitir.27 Babas vefat ettiinde on yedi ya~nda olduuna gre, ad
geen e~hi yazdnda ve tarikatlar aldnda ancak on be yalarnda
bulunuyordu demektir. Tasavvuf ilmini kendisinden tahsil ettii eyh
Seyyid Muhamn:ed Nuru'l-'Arabi ile karlamasn, Allah'n bir ltfu
olarak nitelendiren Harirlzade,28 Nuru'l-'Arabi 1289/1872'de
stanbul'a geldiinde, onu Bo- yac kyndeki yalsnda misafir etmi ve
ona biat etmitir. Bu zattan, bn Fariz, (v. 576/1180)'in
Kasidet't-taiyye'sini,29 eyhu'l-Ekber Muhyiddin b. 'Arabi (v.
638/1240)'nin Risalet'l-ehadiyye'sini30 ve Fususu'l-hikem'ini31
okumu ve melami hilafetnamesi almtr. 32 1290/1873 tarihinde, skb'de
bulunan eyh Muhammed Nru'l 'Arabi'yi ziyaretten dnerken Selanik'te
eyh Ali Rza Efendi (v. 1295/1878)'den Ramazanyye ve eyh Edib Ltfi
Efendi'den de Sinaniyye hilafeti almtr. 33 Haridzade'nin, mhim
eserleri tedkik maksadyla bir aralk Fatih Camii dahilinde olan
ktphanenin hafz- ktplndeki vazifesi hari tuttilursa, resmi birgrevi
olmadn, ksa mr boyunca tahsil-i ilim ve te'lif ile megul olduunu
syleyebiliriz. Nitekim hayatn anlatrken kul- land; "Bu kitap
(Tibyan) kirkbirinci eserimdir. imdi stan bul'da bulunmakta, ili~
tahsili, tasavvufi eserler mzakeresi ve laykolmadm halde tarikat
vermekle megul olmaktaym. Ayn zamanda maiet teminiyle de itigal
ediyorum. Bedenibaz rahat- szlklarla mbtelaym." gibi ifadeler resmi
grevinin olmadn, gei- mini ~emuriyet d ilerle temin ettiini
gstermektedir.34 "Zahir ve batn ulemasna hizmet etmeyi bana nasib
klan y- 27 Tibyan, II, vr. 28 A.g.e., III, 304a. 29 eyh Ebu Hafs
mer b. Ali el-Farz el-Hamevi (v. 576/1180), et-Taiyye fi't~tasa~f.
bn Farz, eserini bitirince Resulullah' ryasnda grm, ona
Nazmu'&sliik ismini vermesini emir bu- yurmutur. Bk. K.Z., I,
s. 365 vd. Bu eserin Davud b. Mahmud er-Rumi el-Kayser: (v.
751/1350) tarafndan erhu'l-kasideti'l-taiyye adnda erhi yaplmtr.
Bk. T.S.A.Y., III, . 133; Br. Supp., II, s. 323; K.Z., I, s. 266.
30 Muhyiddin Ebu AbdiHal Muhammed b. Ali b. Muhammed b. el-'Arabi
(v. 638/1240), Risaletu'l- ehadiyYe, Bk. Supp., 792.. 31
eyhu'l-Ekber, Fususu'l-hikem, Tasavvufta mehur olan bu eserin n
sznde mellif, Muhar- rem ay sonlarnda am'da Resulullah' ryada grdm.
Elinde bir kitap vard. Bana, "bu kitaba fususu'l-hikem ismini ver
ve onu neret, insanlar istifade etsin", buyurdu. Ben de, peki
dedim, demektedir. Bk. br. Supp., I, 793; K.Z., I, 1263; O:M., II,
142; T.S.A.Y., III, s. 137. 32 Tibyan, III, vr. 304a. 33 A.g.e.,
III, vr. 304b; Melamilik ve Melamiler, s. 326; Tomar- turuk, s. 87;
Kibar-i meayih, s. 52. 34 Tibyan, III, vr. 304a.
8. HARIRIZADE MEHMED KEMALEDDN EFENDl 413 ce Allah, bununla
bana nimetini ihsan buyurmutur," diyerek istifade ve istifaze
edilen ulema ve neayih arasnda bulunmann deeri ne iaret eden
Haririzade, hayr ile yadedilmesine vesile olan Tbyan'n nsznde,
"Zahir ve batn ilimlerinden icazet aldm. lim meclisle- rinde
yetitim. Temiz sufilerin feyizleriyle gerek dirilii bul- dum,"
demitir.35 Hrka- erif civarndaki hane-i alilerinde mutalaa ve telif
ile megul olduklar gibi, mracaat eden talib-i ral-i irfan dahi
Rabhani ma'rifet- lerden mahrum brakmazlard.36 Tibyan'n telifi
esnasnda, bulunduunu ifade ettii bedeni rahatsz lklarnn lmne sebep
olduu dnlebilir. ok verimli, fakat pek k sa denilebilecek mrnn otuz
iki sene olduu hususunda ittifak vardr.37 lm tarihi ve yeri hakknda
da kaynaklar ittifak etmektedir. Buna gre, 2 Zilka'de Cuma gn
1299/15 Eyll 1882 tarihinde dar-i faniden dar-i cemale gitmitir.
Na-i erifleri ihtifalat- layika ile kaldrlarak Eyb'de eyh Hasib
Efendi dergahna nakl ile, burada ma~bere:.i mahsusasna vedi'a-i
Ralman klnP.. _Kabr-i eriflerinin zeri aktr. Gayet mkellef mezar ta
vardr. Seng-i mezarnda u kitabe yazldr: Ni'met-i uhra iin bu kaiiat
Alem-i ervaha olmu ah-rah Adem oldur ki beka-y nam elde mrnbi-faide
klmaz tebah eyh Kemaleddin Efendi gen iken Hasl etmiti nice feyz-i
ilah Halveti v Celvetiden feyz alp Saha-i ukbay kld hankah ln u
fazl rdi ta yevmu'l-kyam Yad ola devreyledike mihr mal Geldi ler
syledi tarihini eyh Kemaleddin Efendi gti vah. 35 A.g.e., I,
Mellifin nsz. 36 Osmanl Mellifleri, I, s. 56; Kibar-i meayih, s.
53. 37 Ad geen btn kaynaklar. ' 38 Melamilik ve Melamiler, s. 3Z6;
Sefine, III, vr. 85a. 2 Zilka'de 1299.38
9. 414 M.. LAHYAT FAKLTES DERGS 3. Ha.ririzade'nin hocalar
Haririzade'nin bir ok meayhve ulemadan istifade ederek, bata
tasavvuf olmak zere dini ilimlerde derinletii grlmektedir.
Tahsilini ve tasavvufi hayatn anlatmaya aliirken hoca ve
eyhlerinden de bah- . setmitik. Bu itibarla burada sadece,
kendisinin hemeyhive hem de ho- cas olarak pek fazla faydaland eyh
Seyyid Muhammed Nftru'l- 'Arabi'nin hayatim vermekle iktifa
edeceiz. Muhammed Nftru'l-'Arabi .1220/1805'de dnyaya gel~n
Nuru'l-'Arabi, kk yatan itibaren Ezher'de ilim tahsiline balamtr.
eyhu'l-slani eyh Hasan el- Kuveyni gibi mehur alimlerden ilim
almtr.39 1244/1828 tarihinde Yanyal eyh Ahmed Efendi ile Yanya'ya
azrnet ve orada Nakibendi eyhi eyh Yusuf Efendi yannda sekiz ay
kadar ikamet ederek, mezkur eyhin emriyle Mekke'ye gitrriitir.40
Mekke'de bir sene mucaveret ederek bu esnada eyh mer
Abudurresftl'den hadis ilmi okumu ve eyh brahim el-Haleveti'den de
Halvetiyye tarikatn almtr.4 eyh Abdurresl'e biat etmek istedi- .
inde o, Msr'a gitinesini ve giderken afl'i mezhebine gre amel edip,
na- mazlar cem' ve kasr etmesini istemitir. eyhin emrine uyarak
Msr'a giden Nru'l-'Ar.abi, Ezher medresesine gitmi, stad eyh Hasan
el-Kuveyni'nin elini pmt. Kendisinden mam Hseyin Camiini ziyaret
etmesini isteyince, Nru'l-'Arabi oraya gitmiti. Kuluk vakitlerinde
dolu olan mescidde bu defa kimseler yoktu!. leri girdiinde mihrabda
oturmakta olan pek nurar bir kimse grd. "ime onun Habibullah olduu
dodu", diyen Nru'l-'Arabi, yanna vara- rak rkbesini pmt. O da srtn
svazlayarak ona dua etmi, sonra "Git" buyurmutu. Kapya doru yryp
ktnda orada kimseler g- rlmyordu. Biraz sonra tekrar mihraba
geldiinde, orda da kimse yoktu. Bunun zerine mescidin sokaa alan
kapsndan kp gitmiti. Camiye dndnde; her tarafn insanlarla dolu
olduunu gren Nuru'l-'Arabi, eyh Hasan el-Kuveyni'nin yanna gidip
elini saygyla pt. "Artk sa- na ilim almtr; Anadolu'ya
gidebilirsin,'' dedi. 42 39 Tibyan, III, vr. 25a. 40 A.g.e.~ III,
vr. 35a; Tomar- turuk, s. 87. 41 Tibyai, III, vr. 315a. 42 A.g.e.,
III, vr. 215b.
10. HARIRIZADE MEHMED KEMALEDDN EFEND 415 1245/1829'da
Kahire'den ayrlp Siroz'a gelmi, oradan da Koan'a ge- lerek, bir
medreseye mderris olup, 1255/1839 ylna kadar kalmtr. -Bundan sonra
orada~ ayrlp skb'e gidip yerlemitir. Nuru'l-'Arabi, pek fazla
sigara iiyordu. Bir gece ryasnda, Medine'ye gitmi
MahmudiyyeMedresesinde abdest aldktan sonra, Ha:rem-i erife girmek
istemiti. Kapda duran Hz. mer "Git, abdest al"; demi. O da tekrar
abdest alp geld~inde, aynr emri yine tekrar et- miti. Bunun zerine
abdest aldm, deyince, fkelen~rek srtna eliyle iki defa vurunca
hemen istifra etmeye balam ve iinde bulunan dunian kir- ler~,
istifra ile dar boalmt. Bundan sm:ra Hz. mer yeniden abdest almasn
emretmi; o da abdest alarak Harem.;.i erife girmiti. Resu- luilah
mihrabda, solda Hz. Ebu Bekir ve mer, sanda ise Hz. Osman ve Ali
oturuyorlard. Resulullah, huzura gelen Nuru'l-'Arabi'yi oturtmalar
iin yanndakilere iaret edince Hz. Ebu Bekr ona, "otur" dedi. Byk
bir saygyla Hz. Ali'nin yannda oturunca, Hz. Ebu Bekr "yanmzda niin
oturmadn?" buyurdu. O bir ey syleyemeyince Hz. Ali, ''bu mecliste
taraf yoktur," dedi. Bundan sonra uykusundan uyand. 43
Nuru'l-'Arabi'nin ryasnda Resulullah'tl?-n, tevhid-i ef'al,
tevhid-i sfat ve Tevhid-i zat telkinlerini ald rivayet
edilmektedir.44 Msaferet sebebiyle stanbul'da bulunduu srada eyh
Abdulhalk Efendi'den Nakibendiyye tarikatn almtr.45 1259/1843'de
ikinci defa olarak Hacca gitmi, Mekke'de eyh Abdlhiilk Efendi'nin
halifelerinden. eyh Mustafa b. Mahmud Trabzoni'den tekmil-i
tarikatla "teslik" ve "irad" icazetnamesi alm tr.46 Mekke'de kald
srada Meczub Melami Dervi Muhamm~d el-. Mekki'ye mtilaki olarak bir
halveti erbain kardktan sonra beka, cem' ve hazret-i cem' makamlar
telkini almtr. 47 . 1289/1872ylnda stanbul'a geldiinde, Haririzade
onunla merref olmu ve ondan bir takm tarikat kitaplar okumutur.48
Haririzade, eyh Nuru'l-'Arabi'den Halvetiyye ve Nakibendiyye
tarikatlarnda iki mereb yani ziihir, batn; iki seyr yani mestur,
amir ya- ni; Tarikat slk ve sufiyye yolu olan esmann telkini,
hakikat sluk 43 Gst. yer. 44 Tomar- turuk, s. 89. 45 A.g.e., s. 89;
Tibyan, vr. 216a. 46 Gst. yer. 47 Tomar- turuk, s. 89. 48 Bk.
Hadrizade'nin tahsili.
11. 416 M.. LAHYAT FAKLTES DERGS ve melamiyye yolu olan "Allah'
bilme" hususlarnda sluk verme icazeti almtr.. Ehl-i uhud zevkine
binaen vahdet-i vucuda kail olan ilk mutasavvif Nuru'l-'Arabi'dir.
Bu halde er'! meratib muhafaza edilir.49 eyh Muhammed
Nuru'l-'Arab1, ounluu Trke olan otuzdan fazla eser telif etmitir.50
1305/1887 taTlinde seksen be yanda olduu halde Ustrumca'da irtihal
etmi ve vefat eyledii odada defnohnarak oras trbe ekline if- ra
edilnitir.5 4. Tasavvufi hayat Haririzade'nin tasavvufi hayat hem
bilgi ve hemde yaay bak- nndan pek zengin grlmektedir. Ana
tar1katler ve. onlarn kollarndan iki yze yakn tarkata eitli
seviyede intisabnn bulunduu eserlerinin tetkikinden anlalmaktadr.
Bu konuda Tibyan'n nszndeki u szle- ri bilhassa dikkatimizi
ekmektedir: "Seyyidu'l-Mrseline ittiba .ve kemale ermi varisierine
iktida ~tmek zere, eitli ezkar, deerli asar ve mahede edilen envar
telkinleriyle bir ok tarikat ebiin- den "teslik" ve "tahkik" aldm.
Muhtelif sohbetlerde bir ok defa fahri ve fakri hrkalar giydim.
Meayh benden kadim ve cedid i ler hususunda hususi ve umumi ahider
aldhir. Onlarn nur silsi- lelerine muttasl oldum. Marifet
pnarlarndan en tatl erhetleri itim. slam memleketlerinde tannan byk
meayihe mensup, yz yetmii akn tarikata onlarn vastasyla muttasl
oldum."'52 Gerekten otuz iki yl gibi ksa bir mrde,. bu kadar
tar1katla ilgi kurmak, byk ounluu Arapa, Farsa ve Trke olan drt yz
a kn kaynain incelenmesinden sonra telif edilen Tibyan ve saylar
krka ulaan byk kk risalenin telifine muvaffak olmak byk bir baar
dr. u beyit onun hakknda sylenmitir: "ah iken ahz- hilafetle olup
eyh-i tark lmi tahsil ile de serab oldu ecla."53 49 Tibyan, III,
vr. 37a. 50 Hakknda ve eserleri konusunda bilgi iin bk. Tibyan,
III, vr. 316 vd. 51 Bk. Tomar- turuk, s. 93; Tibyan, III, Nuriyye
tarikat (N1ru'l-'Arabi'ye nisbet edilmitir); Melamilik ve
Melamiler. 52 Tibyan, I, mellifin nsz. 53 erhu virdi's-settar,
Seyyid smail Sadk Kemal b. Vedh1 Paa'nn takr!z.
12. HARIRIZADE MEHMED KEMALEDDN EFEND1 417 Haririzade, baz
tarikatlardan icazet alp hrka giymi, bir ksmna da rivayet etmek
yoluyla intisap etmitir. cazet veya rivayefyoluyla intisap ettii
tarikatlarn senedierini zikretmektedir. "cazet aldm," "hrka
giydim," "rivayet ediyorum" tabiderini ok kere kullanan Haririzade,
bazan "merref oldum," "ittisahm var," "bana vasl oldu" gibi szler-
le de intisab olan tarikatlar bildirmitir. "Aldm" diyerek belirttii
tarikatlar "Ald tarikatlar" bal altinda, dier tabirlerle intisap
et- .tiiii bildirdii tarikatlar da ''Rivayet ettii tarikatlar" bal
altnda verdik.54 Kk yalarda tasavvuf hayatna balayan Haririzade,55
yle de- mektedir: "Bu tarikat (Hefneviyye'nin ikinci ubesi) aldm
ilk tarikattr. Bu tarikattapederim Seyyid eyh Abdurrahmanel-Hariri
el-Halveti'den biat, zikir telkini, ahid. alma, hrka giyme ve
hilafet konularnda umftmi icazet aldrr."56 . . Celvetiyye tarikatn
aldn yle anlatmaktadr: "Celvetiyye tarikatn eyhimiz alim ve feyz
sahibi eyh Ebu'l-Feyz Hseyin Fey- zuddin'den aldm. Bu vesile ile
bana u icazet mektubunu yazmtr: "Ben abd-i fakl' Hseyin Feyzi
el-Msri, yanma Seyyid Muhammed. Kemaleddin el-Hariri el-H'alveti
geldi. Aramzda tarikatlar hakknda mzakere oldu; Daha ziyade
Celvetiyye tarikat, onun esrar ve ma'rifetle- rinden bahsettik Bu
esnada Haririzade, benden Celvetiyye'nin izin ve hrkasn taleb etti.
stihareye yatttan sonra; ona ism-i evvel olan kelime- i tayyibeyi
telkin ettim. Sonra usulden olan esrna-i seb'ann dierlerini tel~n
ettim. Onlar; Allah,.Huve, Hakk, Hayy, Kayyilm ve Kahhar'dr. Sonra
furu'dan olan esrna-i hamseyi telkin ettim. Onlar da; Ehad, Vahid,
Fettah, Vehhab, Samed'dir~ Ona ta giydirdim. Diledii kimse- ye
giydirm~sine de izin verdim. Hrka giydirdim ve giydirmesinde onu
mezun kldm. Onu seecadeye oturttum ve istedii kimseyi oturtmasna,
ahid aimada, dervi edinmede, nakib ve halife braknada, zikir
me~lisleri amakta, istedii yerde ahzab ve evrad tilavetinde,
.eriata uygun olan her eyde ona mutlak icazet ve umumi izin verdim.
Sz ve fiilierirnde onu halife tayin ettim."57 Haririyye tarikatn
babasndan 1282'de, henz on be yalarnda 54 Harfriyye tar!katn,
perlerinin vefatndan iki sene nce 282/865 tarihinde almtr. Bu ald
ilk tarikat olmadna gre, daha kk yata da intisap ettii tarikatlarn
olduu anlalmakta dr.. Bk. Tibyan, I, vr. 291a vd. 55 Bu konuda bkz.
Mehmed Kemaleddin Efendi Hayat-Eserleri ve tibyanu VesaililHakaik
fi Beyani selasilik Tarak Muhtevas-Kaynaklar, adl Doktora tezimiz,
s. 38vd. 56 Bundan sonra senedini vermitir. Bk. Tibyan, I, vr.
299b. 57 Res1lullah'a kadar telkin senedi verilmitir. Bk. Tibya:,
I, 244b-245a. -,
13. 418 M.. !LAH!YAT FAKLTES DERGS iken aldn bildiren
Haririzade, ayn tarikat Seyyid eyh Ahmed b. mer el-Harhi'den de
aldn anlatr. Rebiulevvel 1289/1872'de, He- ma'da bulunduu esnada,
eyh Ahmed b. mer'in kendisine yazd icazet mektubunun bir blmnde
unlar syler: ''Evladmz Seyyid eyh Muhammed Haririzade'nin eyhi
Ahmed er-:Rifa'i'nin tarikatnda bir kademenin olmasn isterim. Onu
hayrn ve saade- tin crasna ehil, ilim ve seccade vernede
kabiliy~tli grnce, ey hi ve ceddi olan eyh AJmed er-Rifa'i'nin
tarikatnda ona ksa bir zamanda seyr sluk verdim. Gerekli ezkare
devam etmi, fakr sahibierine ve ihvana hizmette bulunmutur. Bunun
zerine ona, burada (Hema'da) ki zaviyelerde ve dier yerlerde seyr
sluk vermede, zikir ikamesinde, mridierinden ahid alma, tiHib olan-
lardan liyakath olanlara Rifa'iyye brkasn giydirmede umumi izin
verdim.'68 Haridzade, Kadiriyye'nin beinCi ubesini eyh Abdullatif
b. mer el-Buhari el-Halebi'den, ~8 Receb 1287'de sabah namazndan
he- men sonra almtr. Ad geen eyhinkonu ile ilgili yazdi icazet
mektu- bunun bir yerinde yle denmektedir: ''Bu icazet mektubuyla
ba;na nis- bet edilen, Kadiriyye'nin Nftraniyye ubesinde hrka,
postniinlik, zikir.balatma ve mu'teber artlarna uygun olarak sona
erdhme- izinlerini Haririzade'ye verdim.'69 Ayn mektubun dier bir
yerinde ' ise unlar yazmtr: "Evladmz. fazl kamil faziletler
rtbesini havi,. sa- lah ehlinin umdesi, felah neticesi Seyyid eyh
Muhammed Haririzade'ye, Kadiriyye sadat tariknda icazet yerdim..
Ona zikir telkin ettim. Kendisi- ni halife ve ehl-i fakr ve meayh
sufilere eyh olarak braktm. Verdiim icazetle, ehil olanlardan
dilediine icazet vernede onu izinli kldm. Ona Kadiriyye'nin hrkasn
giydirdim."60 Ha:ririzade'ye her hususta takvaya riayet etmesini,
salihlerin adabna uyarak slknde btn gayretini sar- fetmesini ve
selefin yolundan ayrlmamasn ona vasiyyet ettim. Kadiriyye
mensuplarndan bu mektuba muttali olanlarn, hangi yerde olurlarsa
olsunlar Haririzade'ye itaat etmeleri gereklidir. Dier slam
beldelerinde de onu eyh kldm. Seccadeyi bera~erinde tar. Sarnda eyh
olduunu gsteren iaretler bulunur. Diledii kimse- yi kendi yerine
brakp, sz ve ilerine hallfe yapabilir. Bu hususlar Kadiriyje
mntesipleri iin geerlidir. Kim Haririzade'ye ikram ederse eyh
Abdulkadir Geylani Hazretlerine ikram etmi olur. Ona ikra'm 58 Hrka
silsilesi verilmitir. Bk. Tibyan, I, 292b vd. 59 Tibyan, III, vr.
49b. 60 .Hrka silsilesi verilmitir. Bk. Tibyan, III, 50b vd.
14. HARIRIZADE M~HMED KEMALEDDN EFEND1 419 eden de, Yce Mevlaya
kar bir vazifesini yapm olur. Gittii her yerde Kadiriyye sadat
tarafndan iltifatla karlanr. Kadnlara da tarikat ve- rip ahid
alabilir."6 Haririzade, Gleniyye'nin ikinci ubesini eyh erefeddin
el- Edirnevi'den aldn belirtmektedir.62 "Sezaiyye tarikatn eyh
erefuddin el-Gleni el-Edirnevi'den alarak teerrf ettim. Ziyaret
maksadiyla Receb 1292'de Edirne'ye gitti- imde, mezkur eyh benden
melamiyye tarikatn alarak seyr sluke girip, kemale erdiinde benden
MeHlniyye ve dier baz tarikatlardan icazet istedi. Bana da
Gleniyye'den Sezaiyye'nin idizetini verdi. By- lece bir ynden
eyhim, bir bakma da halifem oldu," diyen Haririzade, bundan sonra
senedi vermitir.63 "eyhim Muhammed Nuru'l-'Arabi, ruhaniyet yoluyla
ve Hz. Ali'nin delaletiyle Hac Bekta-i Veli'den Bektaiyye tarikatn
alm; ben de eyhim vastasyla. ayn tarikata intisap ettim,"64 diyerek
ruhaniyet yo- ~uyla da intisab olduuna iaret eden Haririzade'nin
ald tarikatlarn ok olduunu gryoruz. Aadaki grleri, Haririzade'nin
daima itidal yolunu tercih etiini gstermektedir. Baz grlerinden
dolay eyhu'l-Ekber'i sert bir dille tenkit sadedince eyh Muhammed
b. Aldurresul el-Berzenci on risa- le telif etmi; buna kar eyh
Muhammed elMHindi, 'Atyyetu'l Vehhab isminde bir risale telif
ederek tenkidlerin yersizliini belirtmeye almtr. Konu ile ilgili
Haririzade'r:in dnceleri yledir: "Bu husus- ta konumamak en uygun
olandr. Akl-i selim sahibi olanlar iin eriatn tesbit ettii izgide
durffi:ak en salim yoldur. eyh Muhyiddin makbul eyhlerden biridir.
limlerinin ounun hak ehlire muhalif olmas, hatali olduklarn ortaya
koyar. Fkhta ictihadi neselelerdeki hatalar gibi, o da bu
hatalarnda mazurdur. Knanamaz. eyh hakknda arzettiim husus- lar
benim kan~atlarmdr. Makbul meayihtendir; eriata ters den sz- leri
hatadr. Bazlar onun btn ilimlerini ta'netmek iin uram, dier
bazlarise btn szlerinin hatasz olduklarn isbata almlardr. Bu iki
gurup ifrat veya tefrit yolundadr, itidalden uzaklamlardr. Oysa ki
mezkur eyh, makbul evliyadandr; hatas sebebiyle nasl merdud say lr?
Dier taraftan hak ehline muhalif den szleri nasl hatasz grle- 6
Tibyan, III, vr. 49b-54a., 62 Tibyan, III, vr. 90b vd. Ayrca eyh
erefeddin el-Edirnevl'nin hayat iin bk. Osmanl Mel- lifleri, c. I,
s. 99. 63 Tibyan, II, vr. 29a. 64 Tibyan, I, vr. 29a.
15. 420 M.. LAHYAT FAKLTES DERGS bilir? Doru olan orta yoldur.
65 Bursal Mehmed Tahir, eyhi Haririzade ile ilk grmesini yle an-
latmaktadr: "Bir Cuma gn Hrka- erifde eski Ali Paa Camiinde
mevlid-i erif cemiyetine gittim. Orada milrabin yannda eker
renginde- ki sar, edib ve sade duru ve kisvesiyle oturan bir Hoca
efendiyi gr- dm. lk grte o, teden beri arayp. bulamadm mrebbi ve
mrid olarak bu.zat iimden kabul ettim." Cuma gn ve geceleri,
btntatil zamanlarn Tahir Bey, hep bu gzide mridinin huzurunda
geirmeye gayret gstermitir:66 Flaririzade'nin tasavvufi hayatn daha
iyi gsterebilmek iin; ald veya rivayet ettii tarikatlar vermekte
fayda vard.r. Kendisi, alarak veya rivayet ederek intisap ettii
tarikatlarn silsilelerini vermitir. imdi bu silsilelerin
Tibyan'daki yerlerini gstermekle yetinerek szkonusu tari~ katlar
sra ile veriyoruz: a. Haririzade'nin ald tarikatlar 1. 'Afifiyye
(II 294a. 2. Ahmediyye=Bedeviyye. teazetini eyh Muhammed Hilal b.
mer ed-Demiri el-Halebi almtr (I 50b). Brkasn ise, eyh Muhammed ed-
Dimeki'den giymitir (r 51b)~ . 3. Ahmediyye (Halvetiyye'nin kolu).
eyh Edib Salih Efendi es- Selaniki'den almtr (I 65a). 4. Ahrariyye.
eyh Ebu'l-Feyz Hseyin Feyzuddin el-Hseyni'den al- mtr (I 40b). 5.
'Arifiyye. bir ka yoldan almtr (II 273a). 6. Auriyye (II 268a). 7.
Bahiyye (I 108b). 8. Bedriyye (I llOa). 9. Bekriyye (I 139b). 10.
Bektaiyye. eyh Muhammed Nuru'l-'Arabi; Hz. Ali delaletiyle ve
ruhaniyet yoluyla Hac Bektai'den tarikat alm, Haririzade de ayni.
tarikle almtr (129b). ll. Beyyumiyye. eyh Abdulani el-Maliki
el-Ezheri (v. 1292/1875)'- den almtr (I 196a). 65 Tibyan, III, vr.
99a vd. 66 Bursal Tabir Bey, s. 22.
16. HARIRIZADE MEHMED KEMALEDDN EFEND 421 12. Cebertiyye.
Birkatarikten almitr (I 212a). 13. Celvetiyye. Ebu'l~Feyz Hseyin
Feyzuddin'den alm, hrka giymi ve umumi icazetini almtr (I 244a);
14. Cemaliyye (Halvetiyye'nin ubesi). (I 254b). 15. Cemaliyye
('Ufikyye'nin- kolu). kinci ubesidir. eyh Salih Lutfi Selanik!'den
almtr (I 155a). 16. Cerrahiyye. eyh Abdullatif Fazl b. eyh Muhammed
akir stanbull'den almtr (I 213b). _ 17. Czuliyye'nin nc ubesini,
eyh Abdullatlf Buhari el- Halebi'den almtr(I 218b). 18. itiyye'den
Nizamiyye'nin icazetini almtr (I 226a). 19. Derdiriyye'den Vefaiyye
ubesini almtr (II_7). 2. Garibiyye (Ill1b). 21. Gazzaliyye (III
lOb). 22. Haddadiyye. eyh Abdulkadir Raid b. Mustafa el-Halveti'den
al- m ve kendisine.icazet mektubu yazmtr (I 282b). 23. Hafifiyye (I
342b). 24. Haklmiyye. eyh el-Hakim'in kitaplarn rivayet etmekle
icazet al- mtr (I 304b). 25. Halebiyye'nin ikinci ubesi. eyh
Ebu'l-Feyz Hseyin Feyzuddin el-Msri'den almtr (I 306a). 26.
Halidiyye. eyh Abdullatlf b. mer el-Buhar!'den almtr (I . 329a).
27. Halvetiyye (I 348b). 28..Haririyye. Babas eyh Abdurrahman'dan
alm ve hrka giymi tir (I 29lb). 29. Hefneviyye'nin ikinci ubesi.
Babasi eyh Seyyid Abdurrahman el-Hariri'den almtr (I 30a). 30.
Hznyye. Seyyid eyh Muhammed Ebu'l-Hda es-Sayyad'dan_al- m, icazet
verilmitir (I 336a). 31. Hilaliy)re. eyh Abdullatifb. mer'den almtr
(Ill253b). 32. drisiyye. eyh Ebu'l-Feyz Hseyin el-Msri'den almtr (I
65b). 33. seviyye. eyh Abdulkadir Raid b. Mustafa el-Hulusi'den
almtr (II 314b). 34. Karabaiyye'nin Nasuhiyye, Rkniyye, 'Ar~fiyye
ve Hseyniyye
17. 422 M.. tLAI!YAT FAKLTESi DERG!S! ubelerini almtr (III
62a). 35. Keyyaliyye. eyh Abdulkadir el-Kadiri'den almtr (III
_95a). 36. Kbreviyye'nin ubelerini almtr (III 83b). 37.
Mazhariyye'nin ikin~i ubesi. eyh Ali Rza b. eyh Mustafa Selanik!
(v. 1294/1877)'den almtr (III 139b). 38. Medeniyye. eyh Seyyid
Muhammed Ebu'l-Hda'dan icazet, hiafet. ve niyabet almtr (III 114b).
39. Mevleviyye'den elebiyan. Zikir telekkun edip hrka giymitir (III
148b). 40. Msryye. zin ve icazetini eyh Ali b. Muhammed'den almtr
(III 134b). 41. Mceddidiyye'nin bir ubesini eyh Osman b. Ali
Trabzoni'den al- mtr (III 102a). 42. Nurbahiyye. eyh Osman Nuri b.
~li Trabzonl'den alntr (III 207b); 43. Nuriyye (Rifa'iyye'nin bir
ubesi). eyh Ebu'l-Hda Muhammed b. Hasan Sayyadi'den izin ve icazet
almtr (III 212b). 44. Nuriyye. eyhi Nuru'l-'Arabl'den idizet almtr
(III 216b). 45. Ramazaniyye'nin altnc ubesi. eyh mer Ali Rza
Selaniki'den almtr (II 67a). 46. Raidiyye'nin Gaziyye ubesi (Il
44a). 47. Rifa'iyye'nin altnc ubesi (II 59a). 48. Rifa'iyye'den
'zziyye ubesi. eyh Hseyin Ebu'l-Feyz Nursl'den almtr (II 59b). 49.
Rifa'iyye'nin sekiz ve dokuzuncu ubeleri (II 59b). 50; Sa'diyye'nin
ikinci ubesi. eyh Meczub Melameti Muhammed b. Yasinel-Halebi (v.
1292/18.75), stanbul'a geldiinde almtr (II 131a). 51. Selahiyye.
eyh smail Rdi b. Muhammed'den almtr (II 234b). 52. Semmaniyye (Il
142b). 53. Sayyadiyye (II 262b). 54. Sezaiyye. eyh erefurldin u'ayb
b. Seyfeddin Edirnevi'den, Re- ceb 1293/1876'da orada yani
Edirne'de bulunduu zaman almtr (II 129a). 55. Sinaniyye'nin ikinci
ubesi. eyh Salih Lutfi b. Abdulkadir Selaniki'den almtr (II
144a).
18. HARIRIZADE MEHMED KEMALEDDN EFENDi 423 56. Shreverdiyye'nin
Bahaiyye ubesini alnntr (Il 150~). 57. Smbliyye. eyh Hasan Sezai
senediyle almtr (Il 145b). 58. Sutuhiyye. eyh Muhammed b. Ahmed
'Akile el-Mekk1 senediyle hrka giymitir (II 129a). 59.
ah-alemiyye'yi iki senedie almtr (Il 180b). - 60. ernubiyye (II
184b). .61. innaviyye. Ziirtelkiniyle almtr (II 217a). 62.
Tayfuriyye'den nc ubesi Bayramiyye'yi yoldan almtr (II 267a). 63.
Vefaiyye. yh ,Muhammed b. mer el-Halebl'den almtr (III 224b). 64.
Vefaiyye'nin nc ubesini, eyh Mustafa el-Bekrl'den almtr (III 246b).
65. Zahidiyye'nin Halvetiyye ve Safeviyye ub. (Il 7lb). 66.
Zhriyye, eyh Abdulkadir Selanild'den (Il 101b). b. Haririzade'nin
rivayet ettii tarikatlar -. Abbasiyye (II 269b). 2. Ehdeliyye'nin
ikinci ubesi (I 107b). 3. 'Amudiyye. ittisali va~dr (II 303a). 4.
'Arsiyye. ttisali vardr (II 272b). 5. 'Assaliyye. Rivayet eder (II.
289b). 6. 'Ayderusiyye (II 310b). 7. Aziziyye. ki yoldan rivayet
eder (II 274a). 8. Cneydiyye (I 272a). 9. Czuliyye'nin beinci ubei
(I 218b). 10. Demitdaiyye (Il 28b). ll. Firdevsiyye. ittisali vardr
(III 3lb). 12. Gleniyye'nin ikinci ve nc ubeleri (III 90b). 13.
Haccacyye (I 274a). 14. Harraziyye. kinci nc ubeleri (I 332a). 15.
Hefneviyye'nin ve drdnc ubeleri (1 300a). 16. Hemedaniyye'nin drt
ve beinci ubeleri (III 257b). 17. Hereviyye (III 249b).
19. 424 M.. lLAH!YAT FAKLTES DERGS! 18. Hikemiyye'nin birinci
ubesi'(I 302a). 19. 'badiyye (II 268b). 20. 'lmiyye(II 299b). 21.
shakiyye, bir iki ve nc ubeleri (I 72a). 22. Kadiriyye'nin sekiz,
dokuz ve onuncu ubeleri (III 55b). 23. Kasaniyye, ki tankle rivayet
ede; (III 80a). 24. Kueyriyye (III 73b). 25. Medariyye (III 112b).
26. Medyeniyye'nin on ve ondrdnc ubeleri (III 120b). 27. Mehdeviyye
(III 169b). 28. Melamiyye'nin kassariyye ubesi (III 143b). 29.
Melamiyye'nin Bayramiyye ubesi (III 143b). 30. Metbuliyye (III
98a). 31. Mevleviyye'.ninDedegah ubesi (III 149b). 32.
Meymuniyye'nin nc ubesi (III 178b): . 33..Muhasibiyye (III llOa).
34. Muradiyye (III 122a). 35. Muslihiyye'nin ikinci ubesi (III
136b). 36. Mceddidiyye'nin drdnc ubesi (III lOla). 37. Mustaiyye
(III 136b). 38. Nakibendiyye'den Camiyye (III 201b) ve Crcan(yye
(III 202b). 39. Nasryye'nin ve drdnc ubeleri .(III 180a). 40.
Nashiyye. eyh Salih Lutfi b. Abdulkadir Selaniki'den rivayet eder
(III 181a). 41. Neveviyye (III 220a). 42. Nuriyye (III 210b). 43.
Nuriyye'nin iki ve nc ubeleri (III 212b).. 44. Raidiyye'nin ikinci
ubesi (Il44a). 45. Rumiyye. eyh Ali Rza b. eyh Mustafa
es-Selaniki'den rivayet eder (II 70a). 46. Rueniyye'nin nc ubesi
(II 69b). 47. Rkniyye'nin Nuriyye ve Ftuhiyye ubeleri (II 66a). 48.
Sa'diyY'e'den Vefaiyye (II 131b). 49; Safeviyye'nin ikinci ubesi
(II 222b).
20. HARRZADE MEHMED KEMALEDDN EFEND1 50. Su'udiyye (Il 140a).
5. Saviyye (Il 220a). 52. Sehliyye'nin unc ubesi (Il 163b); 53.
Seyyftriyye (Il166b) 54. Sufyye (II 24la). 55. Shreverdiyye'den
Kemaliyye (Il 151a). 5.6. Shreverdiyye'den Ahmediyye ve Nec1biyye
(Il 152b). 57. abaniyye'nin nc ubesi (Il 204a). 58. a'raniyye. ki
senedie (Il 206b). 59. attariyye. Merref olduunu syler (Il 192a).
60. azeliyye. Haririzade'ye vasl olmutur (Il 175a). 61. emsiyye (Il
216b). 62. Taciyfe (I 201a). 63. Taziyye (l209a). 425 64.
'Uakyye'nin beinci ubesi. eyh Hasan Sezai senediyle rivayet _ eder
(II 292b). 65. veysiyye'nin nc ubesi. eyh Muhammed Gavs senediyle
(I 106a). 66. Yaf'iyye (III 264b). 67. Ya'izziyye. lttisal vardr
(III 269a). 68. Yeseviyye'nin ikinci ~besi (III 69. Zerrukyye'nin
Muhasiniyye ubesi. eyh Muhammed b. Akile el- Mekki senediyle
(Il-77b). 70. zerrukyye'den .Hattabiyye. eyh Ebu Salim Abdullah
enediyle (Il 78a). 71. Zerrukyye'den 'Asmyye. eyh Muhamed b~ Akile
senediye (Il 78a). 72. Zerrukyye'nin altnc ubesi. eyh Muhammed b.
Fazlullah el- Hindi senediyl~ (Il 78a). 73. Zeyle'iyye (II 102b)..
74. Zeyniyye'nin bir ve-ikinci ubeleri. eyh Muhammed b. Ahmed b.
Akile el-Mekkl senediyle (II 106b). 75. Zeyniyye'nin nc ubesi. eyh
Cemal Halveti senediyle (Il 107b).
21. 426 M.. iLAHiYAT FAKLTES DERGiSi 5. Eserleri Otuz iki yanda
vefat eden Haririzade Muhammed Kemaleddin Efendi'nin, telif veya
tercme olarak krk kadar eser verdiini grmekteyiz. Eserlerinin bir
ksmn bulup incelemek mmkn olduu halde, dierlerini bulamadk. Bu
itibarla eserlerini tetkik ettiklerimiz ve tetkik edemediklerimiz
olmak zere iki ayr balk altnda vermek istiyo- ruz. a. Tetkik
ettiimiz eserleri 1. Jii)JI ~~ 0~ d ~lkll JL...J w~ Tibyan
vesaili'l-hakaik fi beyani seH1silit'-taraik, Sl., ktp., brahim Ef.
430-432, Ariv numaras 61, fot- okopi No: 119. byk ciltten neydana
gelmektedir. Tarikatlar Ansik- lopedisi durumunda olan bu eser,
konusunda tek ve pek kymetlidir.67 2. 4~UI !I_;L /lly. d :YL.JI
!1).- f>l..r:- Cevahiru ml(lki'l.:.aliyye fi bevahiri
sluk's~azeliyye. Sl., ktp., Unkapan azeli tekyesi No: 57'de kaytl
olup, 66 yaprak, gzel mukavva ciltli ve niellif hattdr. Kaln ve
saman renginde olan kadnda, siyah mrekkeble gzel nesih yaz vardr.
Ya.zl tarihi ile ilgili kaytta Mellif, yle demekte.dir: "22
Cemaziyelevvel 1290 Perembe gecesi, melifne delalet ve ibaresinin
ak bir ekilde tahriri myesser olan risaledir". Mellifn Arapa olan
Fevayihu ezhhari'l-hakaik adl eserinin beinci risalesi olup, iki
ki- tapktan meydana gelmektedir5a. 'Birincisinde Yaktiyye duas yer
alrla-4b). Sonra Cevahhu mlftk verilir. Bu ksmin nsznde Ebu'I-
Hasan e-azeli'nin hayat (4h-20a), daha sonra aeliyye'nin mebnasn
tekil eden yedi esas genie anlatlr. Hatimede ise, Haririzade'nin
azeliyye ve seviyye tarikatlarn ald iza~ edilir (63a-66a). 3. ~J'YI
~.........l c~ d~~ )ri Esraru'l-ma'in fi erhi esmili'l-erba'in.
-8l., ktp., H. Mahmud Ef., No: 3034'de olan.bu kitabn ilksayfasnda
"Hac Mahmud Efendi Beikta Vakf ktphaneleri ve T.G. Sleymaniye
ktphanesi" damgalar bulunmaktadr. Tek nshas bulu- nan bu eser,
mukavva ciltlidir. Cildi .normal olup, yaprak adedi 17'dir. Orta
kalnlkta olan kad beyaz renktedir. Balklar ve baz kelimelerin alt
veya stlerine izilen krmz izgiler hari, kullanlan mrekkeb siyahtr.
Orta boy talik yazs dzgndr. B~z. varaklarda kare ekilleri izilmi-ve
her karenin-iinde muhtelif harf, rakam veya kelimeler konul- mutur.
Krmz mrekk.ebli karelern iindeki yaz siyah, siyah olanlar- 67
Tibyanu Vesail'in Arapa ve Trke neri tarafmzdan
hazrlanmaktadr.
22. BARRIZADE MEHMED KEMALEDDN EFENDi 427 dakiler ise krmzdr.
Mellif hatt olan eserin yazl tarihi, aban 285/868'dir.(2a) Telifi
hakknda Mellif unlar sylemitir: "eyh ihabuddin mer b. Muhammed
es-Shreverd'i'nin Esmau'lerba in isimli eserlerine m-uttali olunca,
ona bir,erh yazmay arzu ettim. nk esmadan her biri dnya ve Ahiret
hayrn cemeden mstakil bir hizb- dir(b). Bu kitap, krk esrna-i hsnay
aklar, lisan Arapadr. Tasav- vufi bir eserdir. 4. ~~ ~"" _,
-.L-....':11 ~ Fecru'l;;esma ve subhu'l-msemma. Sl., ktp., H. Malmd
Ef., No: 3159'da kaytl olup, yirmi yaprak Trke ve tasavvufi bir
erhdir. Telif sebebi olarak Mellif unlar syler: "Uzun za- mandan
beri hatr- acizaneme Ve dil:-i nacizaneme gelirdi ki, Halvetiyye,
a'baniyye, Bekriyye slknde olan esrna- seb'ay erh edeyim (vr. b).
Mukaddimeden ""sonra yedi esma aklanr. Fera kayd yledir: "Hicretin
289/872 senesi Rebiulevvel aynn yirmi beinci gecesi Asitane-i
Aliyyeide Hrka- erif Camii yaknnda olan dervihanemizde itmam
eyledim." Yazlmasnda kullanlan mrekkeb mor olup, krmz renkteki
cildin arka yznde ayyldz ve n yznde de Osmanl turas vardr. Saman
sars rengindeki kad incedir,.-yaz rk'adr. Hat mellifn olup kitap
salam ve dzgndr. 5. )>:':ll JY c~ ~':11 .J:: ~ Fashu drri'l-ala
~rhu devri'l-a'la. Sl., ktp., Trnoval No: 964. 38 yaprak,
Osmanlcadr. Muhyiddin b. Arabi'nin Drr'l-ala devru'l-a'li adndaki
hizbinin erhidir. Hizb arapa olarak verilip, Osmanlca erhedilir.
Saman sars renginde olan kad orta kalnlktadr.__Balk, hizbin metni
ve baz kelimelerin altnn izilmesindeki krmz nrekkeb hari, kullanlan
mrekkeb siyahdr. Ta'lik olan yazs gzeldir. Telif tarihi 6 Muharrem
294/877'dir. Varak kenarlarnda tashih ilaveler bulunmaktadr. Kitabn
ilk sayfasnda, "Hazreti arih'in krk para asar- alileri olup cmlesi
de usul-i tarikat ve envar-i hakikata dairdir," kayd vardr. Mellif
hatt olup mein ciltli- dir. 6. ~ :r ~..u.. :r ~ ~ Feyzu'l-muni min
hadis-i men tale- beni. Sl., ktp., Trnoval No: 898. Arapa olan bu
risaleyi Mellif, bir gnde iki oturumda, Allah'n izniyle bitirdiini
syler. Telif tarihi 9 Cemaziyelahr 289/1872'dir. Mellif hatt olan
yazsnda, siyah mrekkeb kullanlm, ancak erhettii cmle ve kelimelerle
baz cmlelerin alt krmz mrekkeble izilmitir. Bu risale, men talebeni
eklinde balayan hadis-i er'ifin izahndan ibaret olup, ak,
muhabbetul- lah gibi konularda gzel malumat havidir. Drt sahifeden
ibarettir. Son varakta arapa olarak u not vardr: "Bu risaleyi eyh
Muhammed
23. 428 M.. lLAHYAT FAKLTESl DERGlSl 1 Nuru'l-Arabi'ya okudum.
Bana dua etti ve "Olum, asial risale olmutur," diyerek bam okad."
Ayn risaleninbir nshas da skdar Selimaaktp., Hudai Ef., 588/ 4'de
bulunmaktadr. Be yaprak olup, yazs rik'adr. Mstensih Seyyid Mi'raci
b. Ali'dir. Bir nushas da Sl., ktp., azeli 27/1'de bulunmaktadr. 14
yapraktan meydana gelip, 1289/1872'de istinsah edilmidir. Mstensihi
Dervi Ce- mil, yazs nesih ve cildi mukavvadr. 7. ~)JI ~
Hakikat't-Tarikat. Sl., ktp., Trnoval 898/4. Trke olan bu risalenin
tahriri hakknda Mellif unlar syler: "eyh Abdulgani en-Nablsi
cenablarnn Vesaiili tahkik ve Resiiil tevfik nam cem eyledii
mektubatnn ahr kendilerinden istirad talep eden Sivas Mftisi
SeyidAli b. Abdullah es-Sivasi Hazretlerinden vurud iden
suale.cevaben irsal huyurduklar mektup ihvan- tarikata gayet elzem
bir ey-i muhterem olduundan bu fakir Hariri-zade Muhamrned
Kemaleddin onlara yadigar ve haYr dua ile bais-i tezkar midiyle
ter- ceme vra baz ziyadat zammyle tatmim ve Risa.le-i hakikat-i
tarikat namiyle tevsim eyledim." Telif tarihi Perembe gn
Cemaziyelahr aynn yirmisinden sonra 1290/1873'dr. Hatt Mellifin
olup, baz- . krmz mrekkebli keimeler hari, siyah mrekkeble yazlmtr.
Bir nshas da skdar Selimaa Ktp., Hudai Ef., 584/6 18-30 yk. da
bulunmaktadr. Mstensihi Seyyid Mi'raci b. Ali'dir, yazs rik'adr. 8.
~ ~..b- Hadikat'l-hakikat. Sl., ktp., Trnoval 898/2. Bu risalenin
telifi konusnda Mellifi unlar sylemektedir: "Mrid i'uak ve saki-i
mtak Fahreddin brahim el-raki cv. 688/1289) ve esrnalinin esarir-f
esrarlerinden ibu Farisi risale-i latife ve makale-i erifeyi bu
fakir Kemal Haririzade bimecal tercemesin murad ve nucib-i istirad
eyleyp erh ve Hadikat'l-Hakikat namiyle tesmiye eyledim." Kad orta
kalnlk ve beyaz olan bu risalede seyr, vusul gibi tasavvufi konular
izah edilir. Baz cmlelerin yazlmasnda kullanlan krmz mrekkeb hari,
siyah mrekkeb kullanlmtr. 1289/1872'de telif edilen _bu risalenin
mellifhattyla olan nshas, Sleymaniye ktphanesinde olandr. Bir nshas
da skdar Selimaa ktp., Hdai Ef., 584/3, 9-12 yk. pla-
rak.bulunmaktadr. 3 Muharrem 1300/1882'de Receb Geliboli
tarafndan,. rik'a bir yaz ile istinsah edilmitir. 9. .)Wl J i41 }
.).,vi mdad fi'l-mebde' ve'l-ma'ad. Sl., ktp., H. Mahmud Ef. No:
2906. Mukavva olan cildi yenmitir. Orta kalnlktaki
24. HARIRIZADE MEHMED KEMALEDDN EFENDi 429 kad saman
rengindedir. Aklamas yaplan beyitler krmz, akama metinleri ise
siyah mrekkebledir. Yazs talik ve be yapraktan meyda- na gelen bu
risalenin lleri, 15 st., 205x140, 185xl15 mm.'dir.. Yazsnn ekli,
mstensihin melliften bakas olduu ihtimalini kuv- vetlendirir
Niteliktedir. Mstensih ve istinsah tarihleri kayd yoktur. Edirne'de
Gleniyye. tarikatnn eyhi eyh erafeddin, Haririzade'den; Gleni
mearifn virdi, Sezai eyh Hasan Efendi'nin mebde' ve ma'ad ve irad
tark zmmnda. huyurduklar nutk- erif erhini istemesine bin,,.en bu
risalecii yazmtr. 10. ~u 01....r. J.- ~L..JI :>rP rfan'l-aikin
'ala burhan's- salikin. Sl., ktp., H. Mahniud Ef., 2706. 29
yapraktan meydana gelen bu risale, eyh Muhammed Nuru'l-Arabi'nin
Nazaru't-Talibin burhan's-salikin adl Arapa eserinin tercmesidir.
Yazs rik'a olup lleri, 23 st., 201x132, 155x75 mm. dir. Telif
hakknda Haririzade unlar sylemitir. "Kutbu'l-asr ve vahid'd~dehr
Seyyid eyh Mu- hammed Nuru'l-Arabi hazretleriyle mulakat ve eref-i
sohbetleriyle dil-i viraneniiz hayat bulmak arzusuyla Asitane-i
Aliyyeden hareketle skb'e muvasalat ile merref olduumda Dersaadette
bulunan irfan , sahibi ihvana nmuzec ve hakikat-nma bir ayine heray
Nazaru't- talibin nam arabi bir risale-i ~rife ve makale-i zarife
kariha-i hatrarndan sudtir idp bu Haririzade bendelerine inayet ve
Trke erhine ifaze ve iaret buyurduklarnda uru' ve nam- rfan'l-aikin
ile izhar eyledim(2a). Telif tarihi 1290/1873'dr. Orta kalnlktaki
kadnn rengi beyaz ve aklanan ~rmz mrekkeble yazl metnin dnda siyah
mrekkeb kullanlmtr. Yazs gzel, cildi salamdr. Va- rak kenarlar
tashih yazlaryla doludur. Konu olarak baz hakaik, ilim ve ksmlar
incelenir. Hatt mellifndir. Bir nshas da niversite ktp., Trke
Yazmalar 263, "Haririzade niecmuas"ida bulunmaktadr. Mezkur
mecmuann 56-77 varaklar arasnda bulunmakta olup, rika yazsyla
yazlmtr. Mstensih ve stin sal kayd yoktur. ll. ~~? Kenz'l-feyz.
Sl., ktp., H; Mahmud Ef., 2631. 104 ya- praktan meydana gelen bu
kitabn hatt, rika olup mellifnindir. Eser- lerinin telif
sebeplerini zikretmede itina gsterdiine ahit olduumuz Haririzade,
bu eserinin telif sebebini yle anlatr: "Hatr- fatireme hutur ve
dil-i pr derdime ubur eylediki salikan-i tarik- halvette ve
talihan- ral- uzlette zmre-i derviandan baz ehl-i tevfik ve talib-i
mtalib-i tahkik ve dahil-i silsile-i tarik olan ihvan ve sddiklara
Trki lisan azb'l-beyan zre kutbu'l-arifin sultanu'l-mridin
gavsu'l-evliya ve
25. 430 M.. LAHYAT FAKLTES DERGS sened-i asfya arif'l-esrar-
lahut cami-i hakaik-i nasuti asl- daire-i velayet meba-i zlal-i
keramet Seyyid eyh Mustafa el-Bekr1 es-Sddiki hazretlerinin
tarikat- aliyye ve hakikat- seniyyelerine mensub hususan ve cemi-i
ehl-i tarikat merub umumen bir risale cem ve tahrir ve bir makale
takrir idp her mucib-i mazmum- kelam- meknfn-:-: Hayru'n- nas men
yenfau'n-nas" ol veslle ile talihan ve msteridan dua ihsan idel-
er(3a). B~ risalesinde nce itikadi konularda bigi veren Mellif,
daha sonra eriat ve tasavvufu izar etmeye alr (7a-10b). Bundan
sonra u konulara temas edilir: Meratib-i sh1k (10b-11a). slam'n
artlar, nassa temessk, ehl-i snnet yolu, dnya hayat, mahviyyet
(11a-16b). Allah'a takarrub yoll,ar, zikir ve eitleri, adab,
mcahede, snnete ittiba (16b- 35a), zikir telkini (40a vd.), mrid-i
kamil (69a vd.), mridan, ta vb. konular. Ad geen hususlarda ok gzel
bilgi veren. bu kitabn lleri, 208 x 134, 130x65'dir. 12. ~..G-i
;S./' J ~..L.>I_, ).M Medar-i vahidiyyet ve merkez.-i eha-
diyyet. Sl., ktp., Trnoval 898/6, 185 x 115, 128 x 68 mm., 34-41
yk., 17 st., mukavva cildidir. Ayrca ayn ktphanede, yazma birnshas
daha, azeli 27/3'de bu- lunmaktadr. Mstensihi Dervi Ceriil olup,
mukavva cildlidir. M~ellif, bu risalesini bir ka saat gibi ksa bir.
srede yazdn syler. 21 Re- biulahir Pazartesi gn 1290/1873'de tib'e
yakn Gab kynde buln- dui.nda onu telif etmitir. Trke olan bu
risalenin bandaki ksa .giriten sonra, esas nevz~ya geilerek,
"sluk-i hakikatn" yedi makamat izah edilir. Seyyid Mi'rad b. Ali
tarafndan, 1300/1883'de rika bir yaz ile stin sal edilen nshas,
skdar Selimaa ktphanesinde, HdiH Ef., 584/6, 24-27 yk., olarak
bulunmaktadr. 13. ~~ ~~ 0"' ~~~ ~+-- Meded'l-bekri min
seyyidi'l-Bekri. Sl., ktp., H. Mahmud Ef., 4680, 5yk., 23 st., 190
x 130, 165 x 75 mm. Rika hatt mellifne ait olan bu risalecikte, eyh
Mustafa emseddin el- Bekri'nin menfkh ve ahvali anlatlr. lki ayr
kitapktan meydana ge~. lir. Gzel olan cildierinin bir yznde.ayyldz,
dierinde Osmanl arnas vardr. lk kitapk be yaprak olup, ayn ktphane
H. Mah;mud Ef. 4680 alandr. Ayn ksmda olan 4621 numaral nsha ise
ikinci kitap meydana getirir, yapraktr. Kad beyaz ve kalndr. Siyah
mrekkeb hakim olmakla beraber, krmz, mavi, ve yeili de kullanlmtr.
Yaz rika, lisan Trkedir. Hat mellifn olup, cild temiz, kat ve yaz
dzgndr. Mellif, telif sebebini yle anlatr: "Bir gn Seyyid eyh
Ebu'l-ftuh Mustafa emseddin el-Bekr1 es-Sddiki hazretlerinin
26. HARIRIZADE MEHMED KElVIALEDDN EFEND 431 menakb- celile ve
alval-i cemilelerine dair baz ktp ve resail mutalaasna nail
olduumda Arapa lisaniyle olduklarndan eer Trke olsa kef-i kana'-i
raz olup makbul ve mmtaz ve ihvan- safaya yadigar olur diye dndm.
emsten zerre ve bahrQ.an kafre bir menakb-name cem ve tehdiye ve
Meded'l-bekri min seyyidi'l-Bekri namyla tes- niye ve bir mukaddime
ile yedi bab ve bir hatime zre tertib eyledim (lb). Risalede veli,
velayet, keramet,. mU,cize gibi konular da yer alr. 14. ~)>.':ll
;;J_,....., ~) ~~j-~ U""Ull ~J_,.U el-Mevrid'l-hass bi'l-havass fi
tefsi:r'i sureti'l-ihlas. Sl., ktp., H. Mahmud Ef., 293, 13st., 200
X 127, 127 x 70 mm. Tek nsha olup, yazs nesih, cildi salam ve krmz
renkli ve kad sarnan rengindedir. Tefsir edilen ayetler kriz,
dierleri siyah mrekkebledir. Hat mellifindir. Lisan Arapadr. Telif
tarihini Hariri- zade, bu kitab- mbarek Allah'n inayetiyle, Pazar
gecesi Rebiussani 1289/3'72'de tamamlanmtr."(91a) szleriyle verir.
Kitabn muhtevas ,yledir: "Telif seb~bi (2b), Mukaddimede srenin
isimleri, faziletine dair krk hadis, riyazet ve, nemi diye bab
vardr (2.b-26a), stiazenin. beyan ve fazileti (27a), eytan ye cin
erri (29a vd. Y, Besnelenin tefsiri (34a vd), Allah'n rahmetinin
vasf (35a vd). Zikir ve tefekkrn fazileti (51b), Tevhid ve iman,
teslimiyet (53 vd.), Ebeveynii ocuklar ve ocuklarn anne baba
zerindeki haklar (68b vd), nikahta kfv (78a), esrna-i hsnann
zellikleri ve zikrin stnl (81a). Nere hazrladmz bir eserdir. 15.
,._.,':ll ulr:-_; Js- ~':ll u.-..;J Rasahat'l-esna ala
tevecchati'l- esma, Sl., ktp., H. Mahmud Ef., 2909, 10 yk., 23 st.,
205 X 145, 150 X 75 nn. Talik yazsyla yazlmtr. Yeil renkte olan
cildi salam ve bir yznde ayyldz, dierinde Osmanl turas vardr. Saman
rengindeki kad orta kalnlktadr. Arapa olan ibaresinde baz
kelimelerde krmz, dier ounluunda siyah mrekkeb kullanlmtr. Sayfa
kenar- larnd, sonradan yaplm erhler vardr. Seyr sluk, halvetilik ve
ke- lime-i tevhid zikri hakknda pek gzel bilgi veren bu risalenin
telif sebe- bini mellif an1atmaktadr: "Saadet-i ebediyyeye ermek ve
nefsin desiseselirinden kurtulmak seyr slukla olur. O aa zikre ve
tarikat evradna devamla olabilmekt,edir. Bylece tahkik menzillerine
ulalr. Msr'da bulunduumda, manas ok, ibaresi az olan bir vird grdm,
diy- en Haririzade szlerine yle devam eder: Seb'u tevecchat ve
cem'u tevesslat ismindeydi. Ona bir erh yazmak istedim. Msr'da
iken, 9 Ramazan 129i/1874'de yazdm erhe Reahat'l-esna... ismini
ver- dim." 16. jlyb .:.rJJ.J Ruen-i dinevaz. Sl., ktp., H, Mahmud
Ef., 2753,
27. 432 M.. LAHYAT FAKLTESl DERGS 50 yk., bb, st., 201 x 139,
bb x bb mm. cildi kahve renginde ve salam olan bu Kitabn yazs
rikadr. eyh Malmd et-Tebrizi'nin, Farsa olan Glen-iraz
isimlieserini:q., aynkitaba eyh Muhammed b. Yahya en- Nurbali
tarafndan yazlan erhten de istifade edilerek Haririzade'nin mridann
talebine icabetle yapt Trke erhidir. Mstensih kayd her ne kadar yok
ise de, yaznn ekli, hattn mellife ait lduu ihtimalini
kuwetlendirmektedir. Telif tarihi kayd da konulmamtr. Aklanan Farsa
beyitler krmz, erh metni ise siyah mrekkeble yazlmtr. 17. Ju.....JI
;~ c.A J~~~ ;~ Salat'l-ithaf bi-erhi salati's- sakkaf, Sl., ktp.,
Trnoval 940, 206 x 133, 140 x 75 mm, 6 yk., 19 st. Cildi :nukavva,
yazs rika ve lisan Arapadr. Salat metni krmz, dieri siyah mrekkeble
yazlmtr. Yazs gzel, mellif hattdr. Risalenin sonundaki kayda gre,
telif tarihi, 3 Zilhicce 1289/1872'dir. eyh bn Ebi'I-Hasan
es-Sakkafn, akam ve sabah onbirer defa okuduu bir salat duhas vard.
Reslullah'a salat selam~ nemine binaen, Haririzade tarafndan yaplan
erhidir. 18. ~ ~ Salat meiiyye. niversite ktp., Trke yazmalar, 263,
Haririzae mecmuas, 92-93. Arapa olan s.alat metni verilmi, erh vb.
bir bilgi verilmemitir. Hattnn mellife ait olmad, yaznn eklinden
tahmJ.n edilmektedir. Msten~ih ve istinsahtarihi kayd yo~.;. .tur.
19. ~~.rJ ~-....~~ .r.:"" Seyru'l-esma ve srru'l-msemma. Sl., ktp.,
Trnoval~ 898/1, 185 x 115, 128 x 68 mm, 1-6 yk., 17 st. Mellif
hattdr, Trkedir. Yazs rikadr. erhedilen esma krmz, dier metin siyah
mrekkeble yazlmtr. Rifa'iyye sfileri arasnda yedi esmay fenaiyye ve
be esmay bekaiyye demekle marf on iki esma vardr. Bu kitapkta,
mezkr esma erhedilir. Drt saat gibi ksa bir zamanda telif
edildiini, sonundaki bir nottan rendiimiz ad geen risalenin telif
ta- rihi, ~aramba gn 15 Receb 1289/1872'dir. Bu risalenin bir nshas
da, skdar Selimaa ktp., Hdm Ef. 584/2, 7-10 yk., 21 st. Yazs rika
olup, 3 Muharrem 1300/1882'd istinsah edil- mitir. 20. - c~_)~ ~w
Ziya'l-bedr erh hizbi'l-bahr. Sl., _ktp., Fatih 2662/m, 82 x 7, 28
x 63 mm, 77 yk., 7 st. Yazs nesih.ve Mellif hatt olup mukavva
ciltlidir. Mellif Haririzade, henz on yedi yalarnda iken telifettii
bu Arapa eserinin ilk sayfasna u notu kay- detmitir: Pederim Seyyid
eyh Abdurrahman Efendi'nin ruhuna ithaf olmak zere Fatih
ktphanesine vakfedilmitir. Bundan sonra, oradan karlmamasn da vakf
art olarak koymutur. Mellif, Ebu'I-Hasan Ali b. Abdullah (e-azell
diye bilinir)'n Hizb'l-bahr diye isimlendiri- len hizbini
erhetmeye, 3 Zilkade 283 tarihinde balam ve Cemaziyelevvel aynn ilk
haftas aramba gn le vakti 284/ 867'de bitirmitir. Kad orta
kalnlkta, saman rengi ve cildi koyu mavi renkte mukavvadr.
erhedilen hizb metni.ve baz ekiller krmz, dier ibare siyah
mrekkebledir. Bugnki durumu.salamdr. Rizbin ne ekilde okunaca,
okuma artlar, okunmasnn hassalarrisalenin muh7' tevasn tekil eder.
erh esnasnda ok gzel akla'ualara yer verilir. Ayrca, mellifin 6 gen
yata iken tasavvuf ilmindeki stn vukufunu gstermesi bakmndan da
nemlidir. b- Tetkik edemediimiz eserleri: 1. ).r"1 ;;_,..,.~ ;;~
J-- )j";l .J~ Drret'l-envar ala salati cevhera- ti'l-esrar~
Arapadr. Bk. O.M. I, s. 56; B.M.T.,. s. 25. 2. ~~c~ .} :E_)..U
ed-Drreteyni fi erhi'l-beyteyn Arapadr. Bk. O.M., I, s. 56; B.M.T.,
s. 25. . 3. .YI..rkJI )jl e:-:l) J .YLLJ.-1 .JlAjl c::-:lf Fevayihu
ezhari'l-hakaik ve levayihu envari't-taraik. Arapa olup, on iki
risaleden meydana gelir. Bk. O.M.; I, s. 57; B.M.T., s. 26. 4. ~~
.::..b)J cr! ~~ .::..l>_,..3 Futuhatu ilahiyye erhu varidati
ilahiyye. Trkedir. Bk. O.M., I, s. 56; B.M.T., s. 24.
30. HARIRIZADE MEHMED KEMALEDDN EFENDi 435 5. .J_,l;ll .?-1)-1
u,..UI _;j ~1 Jlys--1.) .:::ll J_,AJI el-Kavh'l-mbin fi ahviHi'-eyh
Nilreddin el-Cerrahi el- Halveti. Trkedir. Bk. O.M., I,s. 156;
B.M.T., s. 25. 6. y J.wW l.-..5" Kemal-name-i Ali aha. Trkedir.
Matbudur. Aratrmalarmzda bulmamz maalesef mmkn olmamtr. Bk. O.M.,
I, s. 157; B.M.T., s. 26. 7. ~~,.:.X~ Mirat'l-hakikat. Trkedir. Bk.
O.M., I, s. 156; B.M.T., s. 24. 8. J~L!.U ~~ y .r- c_r! pli.ll JJ_;
Rafu'l-adir erhu hizhi'l-kebir li'-azeli. Trke'dir. Bk. O.M., I, s.
157; B.M.T., s. 25. 9. 4)UI ~.;-k(} d..;}WI ~J.J Ravzatu'l-iUiyye
fi tariki'-azeliyye. Arapadr. Bk. O.M., I, s. 156; B.M.T., s. 24.
10. )j1.Ji _, )r11 r Srru'l-esrar ve nuru'l-envar. Trkedir. Bk.
O;M., I, s. 156; B.M.T., s. 24. 11. ~~_,_?lll .} ~)_,....,
Srru't-tavassul fi'z-zikri ve't-tebettl. Arapadr. Bk. O.M., I, s.
156; B.M.T., s. 24. 12. .Sj~ .:.-:)j:- c~ erhu Gazaliyat-i Niyazi.
Trkedir. Bk. O.M., I, s. 157; B.M.T., s. 25. 13. Jw....JI ~.r" c~
erhu mridi'l-uak. eyh Seyyid Mu- hammed Nru'l-Arabi'nin Mrid'l-uak
adndaki eseri!in trke erhidir. Bk. O.M., I, s. 156; B.M.T., s. 25.
14.. ~~~ ;')L.,... c~~ ~.)j1 ')L..... c.~ erhu salati'l-enveriyye
fi erhi salati'l-ekberiyye. Trkedir. Bk. O.M., I, s. 156; B.M.T.,
s. 25. 15. ~yb.J ~ Tahkiku't-tarik. Trkedir. Bk. O.M., I, s. 157;
B.M.T., s. 25. 16. .1_,.) y4l ~; Tercemet emri'l-merbut. Trkedir.
Bk. O.M.; I, s. 157; B.M.T., s. 25.
31. 436 M.. lLAHYAT FAKLTES! DERGS 6- TBYANU VESAL'L-HAKAIK a)
Ksaca tavsf Haririzade'nin Tibyan adl yazma eseri, byk ciltten
meydana . gelmektedir. Tek nsha olup, Sleymaniye ktphanesinde
bulunmakta- dr. Fatih ktphanesine vakfedilmi; daha sonra mezkur
ktphaneye getirilmitir. brahim Ef. ksm, nu. 430-432'de kaytl olup,
yazsnn eyh Bekir Sdd!k! tarafndan, gzel bir ta'Iik yaz ile
1297/1879.tarihin- de yazld, nc cildin so varakndaki kayttan
anlalmaktadr. Ka- t ve yaz lleri 215x144, 164x81 mm., 21 st'tr.
Tibyan, bilhassa tasavvuf tarihi sahasnda aratrma yapmk isteyen-
ler iin nemli bir kaynak olmas sebebiyle, fazla rabet duyulan bir
ki- taptr. Birinci cildinin yapraklar, zellikle mukaddimenin yer
ald va- raklar biraz eskimi ve varak"kenarhirndaki yazlar ksmen
silinmitir. Ciltleri genel olarak salam, yazs okunakldr. Orta
kalnlikta saman rengindeki kadnda siyah, balklarn yazlmas iin ise,
krmz mrek- keb kuJlanlmtr. I. cild mukaddimedenhatm-i hacegan'n
sonuna kadar; II. cild, "dal" harfinden Hizbu'd-dai'nin sonuna
kadar; III. cild, !'ayn" harfinden KemiUiyye tarikatnn. sonuna
kadar olup, toplam olarak varaksays 1016'dr. Tibyan'da hakim olan
lisan, Arapa olmakla birlikte, Trke ve Farsa metinler de vardr.
Ypranmamas gayesiyle alrian bir tedhir olarak almalarda Tibyan'n
asl nshasna deil, alt kitap halinde hazrlanm olan foto- kopisine
izin verilmektedir. Fotokopisi, ayn ktp., Ariv nu., 61, fotokopi
nu. 119'da bulunmaktadr. Fotokopi, gzel hazrlanm olup almaya
msaittir. Tibyan'"n birinci cildinin ilk varaklarnda, mellifin
takilim yazisn d~n sonra bir mukaddime yer almaktadr. Orada
tasavvufun esaslarn tekil eden drt ana esas, drt ayr balklar altnda
incelenmitir. zel- likle baz ayet ve hadisler de verilerek,
"cevher" ismiyle aklanmaya a- llan bu esaslar hakknda verilen
bilgiler nemlidir. Mellif; te'lif esnasnda, istifade ettii
eserlerin isimlerini, yazar adla- rn; bazan beraberce, bazan onlarn
birini ve bazan da sadece mellif ve- ya kitabn mehur adn
zikretmitir. Bumeyanda kayna kaydedilme-
32. HARIRIZADE MEHMED KEMALEDDN EFENDi 437 den verilen bilgiler
de vardr. Mukaddimeden sonra be ana tarikat anlatlmtr. Bu esnada,
Resuluilah tarafndan drt hallfeden her birine ayr ayr zikir telkini
ya- pld ve telkin edilen ekli izah edilmitir. Bu bilgiler,
tasavvufun ls- lam'daki yer ve nemini gstermesi bakmndan da
ehemmiyetlidir. Bundan sonra Hadrizade, slam'n douundan, yaad XIX.
asra gelinceye kadar kurulmu olan tarikatlar, hurufu'ldheca denilen
alfabe- tik bir sra ile verir. Her tarikat anlatrken nce, kol bir
tarikat ise hangi tarikatn ubesi olduunu, nisbet edilen eyhinin tam
isim ve knyesini ve ounlukla vefat tarihi kaydeder. Varsa mebnas
yazldktan sonra, tarikat eyhinin hayat, tasvvufi hayat, memlkb,
keramet ve baz gr leri verilir. Tarikatn sened ismiyle silsilesini
de kaydeden mellif, bu arada o tarikatla ilgili daha geni malumatn
bulunduu kaynaklara da genelde iaret eder. Tarikatn ubelerini de
sayan Haririzade, -bazan bir ubenin sadece ismini vermekle yetindii
h,alde, ok defa izahat verir ve- ya ayr bir balk altnda tantlacan
kaydeder. Birden fazla. isimle bilinen tarikatlar, en mehur adlar
getii srada anlatlm, dier isimlerinin getii yerde ise, izahat
verilen harfin ismi kaydedildikten sonra, bu isiniyle onu veren
mellif zikredilmitir. Ayrca Tibyan'da veslle dtke eitli tasavvufi
konularda da ksa veya geni ohirak bilgi verilmitir. Tibyan;
mellifin tellfinde, kaynak kitaplardan ve bir takm mektub veya
risalelerden stfade etmesiyle, kaynaklar bakmndan da ayr bir zellik
arzetmektedir. Muhtevas itibaryla sahasnda nemli olduu hu- susunda
grlerin birletii bu eserle, onda istinsah edilen risalelerin
unutulmaktan kurtarlp,. konularnda yaatlm olmalar kayda deer ayr
bir. pem ifade etmektedir. Tibyan'n nerin, tercme ve geni olarak
tantlmasn konu alan bir almann imdiye kadar yaplm olmas dndrcdr. lk
tab'i 1919 ylnda yaplan lk Mutasavv:tflar isimli eserinde~ merhun
F_uad Kprl, Tibyan haklnnda unlar sylemitir: "... byk ciltten
mrekebdir. Yz elli kadar tarikat- siiyye pirlerinin hal terce-
meleri ile kurdukhtr tarikatlarn mahiyetlerinden bahseden cid- den
ok kymetli bir eserdir. Basld takdirde, tasavyuf tarihi ile
uraanlar iin asl bir kaynak vazifesini grebilir."68 Ayn konuda Dr.
Mustafa Tahrah Franszca olarak hazrlad doktora tezinde gr- 68 Kprl
Fuad, Trk Edebiyatnda lk Mutasavvflar, Ankara, 1976, s. 409.
33. 438 M.. LAHYAT FAKLTES DERG1S1 n yle aklamtr:'Tibyan;
Kemaleddi:h Haririzade tarafndan yazlm bir tarikatlar
.ansiklopedisidir. (....) Zannediyoruz ki, tarikatlar hakknda yazh~
en komple bir eserdir. itinal bir nere pek layktr.'169 u ifadelerde
Tibyan hakknda dile getirilmitir: "Tarikatlar hakknda en deerli
mufassal Arapa cild bir eser vardr. Bu. eserin yazar Haririzade
Kemaleddin Efendi, Tibyanu vesaili'l-hakfuk fi beyan
selasili't-tarak'tr. Tarikatlar hakknda en geni malumat bu eserde
mevcuddur. Malesef henz tercme edilmemitir.''70 "Son meHimi piri
Seyyid Muhammed Nur'un halifesi olan Haririzade'nin bu eseri
(Tibyan) cild olup 171 tarikattan balistir. Tasavvuf tarihi ve
edebiyat ile megul olanlara kynettar bir me'haz olabilir.''71 Grld
gibi kanaatlar, Tibyan'n neredilmesinin pek faydal ola- ca
konusunda birlen1ektedir. b} Tibyanu Vesail'de geen tarikatlar:
imdi Tibyan'da anlatlan tarikatlar, cild ve varak nurnaralann gs-
tererek liste halinde veriyoruz. Bu ayn zamanda Tibyan'n muhtevasn
da ortaya koymaktadr. Eser, nce bir Mukaddime ile balamaktadr. Bu
Mukaddime'de Zi- kir Telkini, I, 3a; Zikir Telldni ile ilgili ba;
hadisler, I 3a-4a. yer al- maktadr. Ayrca; Bey'at etme ahid alma,
?a-6b. Hrka giyme, 7a-9a. zin icazet ve hilafet, 9b-lla. Ana
Tarikatlar, Muhammediyye, rh-13a. Sddkyye, I 13a-18b.. meriyye, I
19a-2la. 69 Tahrab Dr. Mustafa, Ahmed al-Rifa'i, savie, son quvre
et sa Tariqa, (Doktora tezi), Paris 1973, s. 348 not. . 70 apalyo
.Enver Behnarn, Mezhepler ve Tarikatlar Tarihi, s. 477. 71 Glpnarl
Abdlbak!, Melamilik ve Melamiler, s. 28.
34. HARIRIZADE MEHMED KEMALEDD!N EFENDi 439 Osmaniyye, I
21a-23a. Aleviyye, I 23a-32b., konular ilenmektedir. Haririzade'nin
mehur eseri Tibyanu Vesail'de geen tarikatlar, al- fabetik bir sra
ile u tarikatlardan oluur: (A) Abbasiyye, eyh Ebu'I-Abbas Ahmed b.
Muhanmed b. Abdurrahman b. Ebi Bekr el-Ensar1 el-Endlsi (v.
623/1225)'ye nisbet edilmitir. Med- yeniyye'nin bir k~ludur. II
268b-270a. Adiliyye, eyh Bedreddin el-Adili'ye nisbet edilmitir.
Bk. Bedriyye II 268a.- Afifiyye, eyh Abdulvehhab b. Abdusselam
el-Afifi el-Merzuki (v. 1180/1766)'ye nisbet edilmitir.
azeliyye'den Nasriyy'nin bir koludur. II 294ab. ' Ahmediyye, Drt
kutuptan biri eyh Seyyid Ahmed el-Kebir er- Rifai'ye nisbet
edilmitir. Bk. Rifaiyye, I 41a. Ahmediyye, Drt kutuptan biri Ebu
Ferhat Ahmed b. Ali b. brahim el-Hseyni (v.675/1276)'ye nisbet
edilmitir. I 41a-52b; ubeleri, 5lb. Ahmediyye, eyh Muhammed
emseddin b. sa Marmaravi Saruhani (v. 910/1504)'ye nisbet
edilmitir. Halvetiyye'nin bir koludur. I 52b-65a. ubeleri, L64b.
Ahmediyye, mami Rabhani eyh ihabuddin Ebu'l~Abbas Ahmed b.
Abcltilah el-Farki'ye nisbetedilmitir. Nakibendiyye'den
Ahrariyye'nin bir koludur. Bk. Mceddidiyye. I 65a. Ahrariyye, Hoca
Ubeydullah b. Hoca Mahmud b. ihabuddin el- Hseyni (v. 895/1490)'ye
nisbet edilmitir. ubeleri (I 40a); I 34a-40a. Alemiyye, eyh Ebu
Muhammed Abdullah erif b. brahim Alemi'ye nisbet edilmitir.
azeliyye'den Cezuliyye'nin bir koludur. II 299b-302a. Aleviyye, Hz.
Ali'ye nisbet edilmitir. Bk. Ana Tarikatlar. II 302a. Amudiyye, eyh
Said b. sa Anudi'ye nisbet edilmitir. Medyeniy- ye'nin bir koludur.
II 302b-303a. Arifiyye, eyh Ebu'I-Abbas Ahmed b. Muhammed b.
Ataullah el- Endelsi (v. 536/1141)'ye nisbet edilmitir. II
272b-273b. Arusiyye, eyh Ebu'I-Abbas Ahmed b. Arus'a nisbet
edilmitir. II 272ab. Assaliyye, eyh Ahmed b~ Ali Hariri Assall
Halveti (v. 1048/1639)'ye nisbet edilmitir. Halvetiyye'den
Cemaliyye'nin bir koludur. II 279a-289b.
35. 440 M.. LAHYAT FAKLTESI DERGS Auriyye, eyh Salih Aur
Maribi'ye nisbet edilmitir. Burhaniy-I ye'nin bir koludur. II
26.8a. Ayderusiyye, eyh Ebu Muhammed Affuddin Seyyid Abdullah
Ayderl).s (v. 865/46)'a nisbet edilmitir. 'Aleviyye'nin bir
koludur. II 303a-34a). Azamiyye,-imam Azam Ebu Hanife Nurnan b.
Sabit (v. 50/767)'ye nisbet edilmitir. I 79a-8lb. A.Zizan, Azizan
lakabyl.a tannan Hoca.Ali Ramaytanl'ye nisbet edil- mitir. Bk.
Hacegan. II 273b. Aziziyye, eyh zzeddin Aldulaziz b. Ahmed Dirini
Demiri Rifai (v. 694/296)'ye nisbet edilmitir. Rifaiyye'nin bir
koludur. II 273b-279b. (B)' Bahaiyye, eyh Muhammed Bahauddin ah
Nakibend Buhari'ye nisbet edilmitir. Bk. Nakibendiyye. I 7b.
Bahiyye, Muhammed b. Muhammd b. Muhamm~d b. Muhammed b; Ahmed
el-Bahi el-Halebi (v. 1098/686)'ye nisbet edilmitir. I o8ab.
Bayramiyye, Kutbu'l-muhakkikin ~yh Hac Bayram Veli (v. 833/429)'ye
nisbet edilmitir. I 72a-94b. ibeleri, I 73b. Bedeviyye, Bk.
Ahmediyye, I oa. Bedriyye, eyh Bedreddin Muhammed b. srail (Kad
Sehavend) (v. S20/47)'e nisbet edilmitir. I o9a. Bedriyye,Bedreddin
Ebu mer Muhammed b. mer Adill Mekkl'ye nisbet edilmitir.
Shreverdiyye'nin bir koludur. I o9a-oa. Bekriyye, eyh Muhamned
Ebu'l-Mekarim Bekri (v. 994/585)'ye nisbet edilmitir. azeliyye'den
Vefaiyye'nin bir koludur. I 31a. Bekriyye, eyh emseddin Mustafa b.
Kemaleddin b. Ali b. Kema- ledilin Sddkl (v. 62/748)'ye nisbet
edilmitir. Halvetiyye'den Karaba- . iyye'nin bir koludur. I
40b-l70a. ubeleri, 7b. Bektaiyye, Muhammed b. Bayram Hacl Bekta
Veli Nisaburi .(v. 738/337)'ye nisbet edilmitir. I 28a-30b.
Betaihiyye, Bk. Rifaiyye, I 128a. Beyaniyye, Seyyid Ebu'I-Beyan
Muhammed b. Mahfuz Kura Dimeki bn Hayran (v. 55/56)'ye nisbet
edilmitir. Bistamiyye, ma~ Ebu Yezid Tayfur Bistaini'ye nisbet
edilmitir. Bk. Tayfuriyye, I 28a. Beyytmiyye, eyh Ali Nureddin b.
eyh Hicaz! Beyyumi (v. 82/1768)'ve nisbet eclilmistir.
Ahmeddivve'den Halebivve'nin bir kolu-
36. HARRZADE MEHMED KEMALEDDN EFEND 441 dur. I 194b-197b.
Buhuriyye, eyh Muhammed Buhuri Edirnevi'ye nisbet edilmitir.
Halvetiyye'den Ramazaniyye'nin bir koludur. I 109a. Burhaniyye, Drt
kutuptan biri Burhaneddin b. brahim b. Ebui- mecd Dusuki (v.
676/1277)'ye nisbet _edilmitir. I 110a-127b. ubeleri, 126b. Bzrkan,
Bk. Nakibendiyye, I 128a. (C) Cebertiyye, eyh erafeddin
Ebu'I-Marlif smail b. brahim b. Ab- dussamed Ceberti (v.
806/1403)'ye nisbet edilmitir. Ekberiyye'nin bir ko- ludur. I
211a-212b. Celvetiyye; eyh Aziz Mahmud Hdayi skdari (v.
1038/1628)'ye nisbet edilmitir. I 227a-245b. Cerialiyye, eyh
Muhammed Hamidullah Cemali Bekri (Cemal Halveti elebi) (v.
876/1462)'Ye 'nisbet edilmitir. Halvetiyye'nin bir k~lu .dur. I
245b-254b; ubeleri, I 254a. Cemaliyye, eyh Ebu Nizameddin Muhammed
Cemaleddin Edirnevi (v. 1164/1750)'ye nisbet edilmitir. Uakiyye'nin
bir koludur. I 255a- 268a; ubeleri, I 255a. Cerrahiyye, eyh
Nureddin Muhammed b. Abdtillah stanbuli (Cerrahi) (v. 1133/1720)'ye
nisbet edilmitir. Halvetiyye'den Ramazaniy- ye'nin bir koludur~ I
212b-213b. ' Cneydiyye, eyh Ebu'I-Kasm Cneyd Muhammed Harraz (v.
299/91l)'a nisbet edilmitir. I 268a-272b. CziHiyye, eyh Abdullah
Muhammed b. Sleyman Czuli (v. 870/1465)'ye nisbet edilmitir.
azeliyye'den Bedeviyye'nin bir koludur. I 217b-222a; ubeleri, I
218b. itiyye, Kudvetuddin eyh Seyyid Ebu Ahmed iti (v. 633/1235)'ye
nisbet edilmitir. I 220a-226b; ubeleri, 226a. (D) Demirdaiyye,
eyhMuhanmed Halveti Muhammed! (Demirba) (v. 935/1529)'ye nisbet
edilmitir. Halvetiyye'den Rueniyye'nin bir koludur. II 27b-43a.
Derdiriyye, eyh Ebulberekat ihabuddin Ahmed b. Muhammed b. Ahmed
Derdir Adevi Msri (v. 1201/1786)'ye nisbet edilmitir. Halvetiy-
ye'den Hafneviyye'nin bir koludur. II 6b~26a; ubeleri, II 7a.
37. .. 442 M.. lLAH!YAT FAKLTES DERG!S1 Desukiyye, Bk.
Burhaniyye, II 26a. Dibiyye, eyh Salih Ebu't-Hasan Ali b. Hzr Dibi
Hazreci (v. 719/1319)'ye nisbet edilmitir. II 43a. Dcaniyye, eyh
ihabuddin Seyyid Ahmed Dcani'ye nisbet edil- mitir. Medyeniyye'den
Meymuniyye'nin bi;r koludur. II 2a-6b. (E) Ebheriyye, eyh mam Ebu
Reid Kutbuddin Ebu Bekir Ebheri (v. 572/1177)'ye nisbet edilmitir.
I 32b-33b; ubeleri, 33a. Edhemiyye, eyh Ebu shak 'brahim b. Edhem
b. Sleyman b. Mansur'a nisbet edilmitir. I 69b-71a. Ehdeliyye, eyh
Seyyid Ebu'I-Hasan Ali- Ehgel Hseyni (v. 1013/1604)'ye nisbet
edilmitir. Kadiriyye'nii bir koludur. I 106a-108a; ubeleri, I 107b.
Ekberiyye, eyhi Ekb.er Seyyid Ebu Abdullah Muhammed Muhyid- din b.
Ali :,. Arabi Endelsi Mekki (v. 637/1239)'ye nisbet edilmitir. I
86b-101b; ubeleri, I 97b. Enesiyye, Hz. Enes b. Melik b. Nadir
Neccer Ensari (v. 93/711)'ye nisbet edilmitir. I 101b-103b;
ubeleri, 102b. Ensariyye, Hereviyye tarikatdr. I 104a. Erdebiliyye,
eyh Seyyid Safyyuddin Erdebill'ye nisbet edilmitir. E}?heriyye'nin
bir koludur. Bk. Safeviyye, I 71ab. Esediyye, eyh Seyyid Ebu
M~hammed .Abdullah b. Ali Esedi'ye nis- bet edilmitir.
Kadiriyye'nin bir koludur. I 72b-76b. Erefiyye, eyh Seyyid Abdullah
b. Eref b. Muhammed Msri Hseyni (v. 874/1469)'ye nisbet edilmitir.
I 76b-79a. Ezheriyye, eyh Abdullah Muhammed b. Abdurrahman
Ezheri'ye nisbet edilmitir. Halvetiyye'den Hafneviyye'nin bir
koludur. I 71b. (F) Fazliyye, eyh Seyyid C~maleddin Muhamned b.
Fazlullah Hindi (v. 1029/1619)'ye nisbet edilmitir. III 32a-38a.
Feyziyye, Bk. Hlvetiyye, III 38a. Firdevsiyye, eyh Rkneddin
Firdevsi (v. 724/1323)'ye nisbet edil- mitir. Kbreviyye'nin bir
koludur. III 31b-32a. Ftvvetiyye, Seyyid Ali Hemedani'ye nisbet
edilmitir. Kbreviy- ye'nin bir koludur. III 22a-31b.
38. HARIRIZADE MEHMED KEMALEDDN EFEND1 443 (G) Garibiyye, eyh
Muhammed Garibullah Hindi'ye nisbet edilmitir. Kadiriyye'nin bir
koludur. III la-3a. (javsiyye, eyh Hamidullah (Gavs) Hseyni Seyyid
Muhammed (v. 970/1562)'ye nisbet edilmitir. uttariyye'nin bir
koludur. III 12b-19a. Gaysiyye, eyh Kebir Seyyid Ebu'l-Gays _b.
Cemil (v. 651/1253)'e nis- bet edilmitir. Ehdeliyye'nin bir
koludur. III 19b-23a. Gaziyye, eyh Ebu'l-Kasm el-Gazi (v.
981/1573)'ye .nisbet edilmitir. .azeliyye'den Raidiyye'nin bir
koludur. Bk. Kasmyye, III lah; ubeleri, III la. Gazzaliyye,
Hccetu'l-slam Ebu Hamid Zeynuddin Muhammed b. Muhammed b. Muhammed
et-Tusi el-Gazzali (v. 505/llll)'ye nisbet edil- mitir. III 3a-12a:
Gleniyye, eyh brahim Gleni b. eyh Fakih Mevlana Muham- med b.
Mevlana Hac brahim b. eyh ihabeddin'e nisbet edilmitir. III
87a-90b; ubeleri III 90b. (H) Haccaciyye, eyh Salih Ebu'l-Haccac
Yusufb. Abdurrahim Maribi (v. 642/1244)'ye nisbet edilmitir.
Medyeniyye'nin bir koludur. I 273a- 274b. Hacegah, Hoca Abdulllh b.
mam Abdulcemil Gucduvani (v. 575/1179)'ye nisbet edilmitir. I
377b-39la; ubeleri, I 390b. Haddadiyye, Seyyid eyh Abdullah b.
Alevi Haddad'a nisbet edil- mitir. (v. 1132/1719). Aleviyye'nin bir
koludur. I 274b-289a. Hafifiyye, eyh Ebu Abdullah Muhammed b. Hafif
irazi (v. 371/98l)'ye nisbet edilmitir. I 339b-343a. Hakimiyye, eyh
Ebu Abdullah Muhammed b. Ali b. Hseyin 'Tirmizi el-Hakim (v.
255/869)'e nisbet edilmitir. I 303a-304b. Halebiyye, eyh Almedi
Halebi'ye nisbet edilmitir. I 306ab. Halidiyye, esulmearif
Ebu'l-Baha eyh Ziyauddin Mevlana Halid b. Ahmed b. Hseyin Osmani
(v. 1242/1826)'ye nisbet edilmitir. Mazhariy- ye'nin bir koludur. I
328a-329b. Halvetiyye, eyh Ebu Abdullah Siracuddin mer b. eyh
Ekmelud- din (Halvetl) (v. 750/1349)'ye nisbet edilmitir.
Ebheriyye'den Zahidiy- ye'nin bir koludur. I 343a-377a; ubeleri,
345b. , Halvetiyye, eyh Arif Muhammed Cemaleddin Halveti'ye nisbet
edilmitir. Kbreviyye'nin bir koludur. I 377a.
39. 444 M.. LAHYAT FAKLTES DERGS Harfiyye, eyh Ebu'l.:.Hasan
Ali b. Ahmed Nec1b Harrani (v. 637/1240)'ye nisbet edilmitir. I
289a. Haririyye, Burhaneddin Ebu'I-Hasan Ali Hariri (v.
6'54/1248)'ye nis- bet edilmitir. I 289a-293b. Harraziyye, eyh Ebu
Said Ahmed b. sa Harraz Badadi. (v. 279/892)'ye nisbet edilnitir. I
329b-332b; ubeleri, 332a. Hafneviyye, eyh Seyyid emseddin Muhammed
b. Salim Hafni Halveti (v. 1181/1767)'ye. nisbet edilmitir. I
293b-301a; ubeleri, 299b. Hemedaniyye, eyh Seyyid em~eddi Muhammed
b. Salim Hafni Halveti (v. 1181/1767)'ye nisbet edilmitir. I
293b-301a; ubeleri, 299b. Hemedaniyye, eyh Se~yid Ali b. ihabuddin
Hemedani (v.' 786/1385)'ye nisbet edilmitir. III 255a~263a;
ubeleri, III 257a: Hereviyye, eyhu'l-slam Ebu smail Abdullah b. Ebu
Mansur Mu- hammed Ensari Herevi (v. 481/1088)'ye nisbet edilmitir.
Bk Ensariyye, III 247b-252a. . Hevvariyye, eyh Ebu Bekir b. Hevvari
Betayihi'ye nisbet edilmi tir. III 263ab; ubeleri, III 263a.
Hzryy~, Hz. Mevlana Ebu'I-Abbas Hzr'a nisbet edilmitir. I 332b-
339b. .Hikemiyye, eyh Muhammed b. Ebu Bekir Hikemi'ye nisbet edilmi
tir. Kadiriyye'nin bir koludur. I 301a-302b. Hilaljyye, eyh Arif
Muhammed Hilal b. mer Hemedani Karliri (v. 1147/1734)'ye nisbet
edilmitir. Kadiriyye'nin bir koludur. III 252a-255a. Hurufiyye, eyh
Fazlullah Hurufi (v. 696/1296)'ye nisbet edilmitir. I 289a.
Hdaiyye, Bk. Celvetiyye, III 247a. Hlvetiyye, eyh alim Seyyid
Feyzuddin Hseyin Ebu'l-Feyz Hseyni (v. 1309/1891)'ye nisbet
edilmtir. I 306b-310b, () badiyye, eyh Abdullah b. Muhammed b. bad
Yemeni'ye nisbet . edilmitir. Aleviyye'nin bir koludur. II 2~8b.
drisiyye, eyh Gavsulazam Ahmedel-Fasi (v. 1253/1837)'ye nisb~t
edilmitir. I 65b-69b. kaniyye, eyh Kemal kani'ye nisbet edilmitir.
Yeseviyye'nin bir kolud1.r. I 108a. lmiyye, eyh Ebu Muhammed Mevla
Abdullah erif b. brahim ilmi've nisbet edilmistir. Sazelivve'den
Cezulivve'nin bir koludur. II 299b-
40. HARRZADE MEHMED KEMALEDDN EFEND 445 302a. seviyye, eyh
Muhammed b. sa Meknasi Maribi'ye nisbet edilmi tir. azeliyye'den
Cezuliyye'nin bir koludur. II 314a-319b. shakiyye, eyh Ebu shak
brahim b. ehriyar Kazertini (v. 426/1035)'ye nisbet edilmitir.
Affiyye'nin bir koludur. I 71b-72b; ubele ri, I 72a. kyye, eyh Ebu
Yezid kl'ye nisbet edilmitir. II 292b-293b. (K) Kadiriyye, Drt
kutuptan biri Gavs es-Samedani Sultan:. evliya Ebu Salih Seyyid eyh
Muhyiddin Abdulkadir Gllani (v. 490/1096)'ye nisbet edilmitir. III
38a-57b; ubeleri, III 48b. Kalenderiyye, eyh Sultan Muhammed Semai
Divan! (v. 936/1529)'ye nisbet edilmitir. Mevleviyye'nin bir
koludur. III 75a-77b; ubeleri, III 77b. Karabaiyye, eyh Seyyid
Alauddin Ali b. Seyyid eyh Muh,.mmed Nakibendi Hseyni (v.
1097/1685)'ye nisbet edilmitir. Halvetiyye'den abaniyye'nin bir
koludur. III 58a-71a; ubeleri, III 61a. Kasaniyye, eyh emseddin
Ahmed Kasani'ye nisbet edilmitir. Nakibendiyye'den Ahrariyye'nin
bir koludur. III 78a-80a. Kasmyye, Bk. Gaziyye, III 57a.
KassariyYe, eyh Ebu Salih Hamdn b. Ahmed Kassar Nisaburi'ye nisbet
edilmitir. III 74a. Katnaniyye, eyh Hasan Katnani (v. 747/1346)'ye
nisbet edilmitir. Rifaiyye'nin bir koludur. III 74a-7a. .
Kazeruniyye, Bk. shakiyye, III 78a. Keyyaliyye, eyh smail'e nisbet
edilmitir (v. 656/1268). Rifaiy- , ye~nin bir koludur. III 94a-95b.
Kueyriyye, mam Alim eyh Ebu'I-Kasm Aldulkerim b. Revazin Kueyri (v.
467/1072)'ye nisbet edilmitir. II171b-f74a. Kbreviyye, eyh
Ebu'l-Cenab Ahmed b. mer Necmeddi Klra'ya nisbet edilmitir. III
80a-87a; ubeleri, III 83b. Kmeyliyye, Kmeyl b. Ziyad (v. 821701)'a
nisbet edilmitir. (M) Mazhariyye, eyh ah emseddin Habibullah Cana
canan Mazhar Devhlevi (v. 1195/1780)'ye nisbet edilmitir.
Nakibendiyye'den mceddi-
41. 446 M.. iLAHiYAT FAKLTESi DERGiSi diyye'nin bir koludur.
III 136b-139b; ubeleri, III 139b. Medariyye, eyh Bediuddin ah Medar
(v. 840/1438)'ye nisbet edil- mitir. III 110b-112b; Me_deniyye, eyh
Muhammed Hasan b. Zafir Medeni'ye nisbet edil- mitir. azeliyye'den
Zerrukiyye'nin bir koludur. III i13a-118a. Medyeniyye, eyh Ebu
Medyen uayb b. Hseyin Marih1 (v. 590/1193)'ye nisbet edilmitir.
uaybiyye de denir. III 118a-121b; ubele ri, III 120a. Mehdeviyye,
eyh Mupammed b. Abdulaziz'e nisbet edilmitir. Med- yeniyye'nin bir
koludur. III 169ab. Melamiyye, eyh Ebu Salih Harodun Kassar (v.
271/885)'a nisbet edilmitir. III 140/148a). . Meiiyye, eyh Ebu
Muhammed Abdussela b. Mei b..Mansur b. brahim Marib1 (v.
622/1226)'ye nisbet edilmitir. Metbuliyye,eyh brahim Metbull (v.
880/1475)'ye nisbet edilmitir. III 95b-98b. Mevleviyye, eyh Mevlana
C~laleddiri. Muhammed b. Bahauddin Sddk! (v. 712/1313)'ye nisbet
edilmitir. III 148a-169b; ubeleri, III 148b. Meymuniyye, eyh Seyyid
Ebu'I-Hasan Ali b. Meymun Maribi (v. 917/1511)'ye nisbet edilmitir.
Medyeniyye'nin bir koludur. III 170b-178b; ubeleri, III 177a.
Msryye, Mridi Kamil eyh Muhammed Niyaz Msri Halveti (v. '
1105/1693)'ye nisbet edilmitir. Halvetiyye'den Ahmediyye'nin bir
kolu- dur. III 129b-134b. Muhammediyye, Bk. Ana Tarikatlar.
Muha.sibiyye, eyh H:ris b. Esed Muhasib1 (v. 243/857)'ye nisbet e-
. dilmitir. III 108a-110b. Muhyeviyye, Ekberiyye'nin bir addr. III
121b. Muradiyye, eyh Seyyid Muhammed b. Murad b. Ali Dav:ud b. Ke-e
maleddii Hseynl Nakibendi (v. 1132/1719)'ye nisbet edilmitir. Naki-
. bendiyye'den Mceddidiyye'nin bir koludur. III 121b-124b..
Muslihiyye, eyh Muslihuddin Mustafa Tekfurda1 Halvet (v.
1099/16~8)'ye nisbet edilmitir. Halvetiyye'den Sinaniyye'nin bir
koludur. III 136ab; ubeleri, III 136b. Mceddidiyye, mami Rabbam eyh
Ahmed b. Abdulehad Farukl (v. 971/1564)'ye nisbet edilmitir.
Nakibendiyye'den Ahraryye'nin bir kolu- dur. III 98a-108a; ubeleri,
III lla.
42. HARIRIZADE MEHMED KEMALEDDN EFEND 447 Mustariyye, eyh
Muhammed b. Ahmed Meknasi Maribi Mustar'a nisbet edilmitir.
azeliyye'den Cezliyye'nin bir koludur. III 135a-136a. (N)
Nakibendiyye, eyh Bahauddin Muhammed b. Muhammed Buhar! (v.
79/1389)'ye nisbet edilmitir. III 195b-205a; ubeleri, III 20b.
Nasriyye, mam eyh Ebu Abdullah Muhammed b. Muhammed b. Ahmed b.
Nasr (v. o85/674)'a nisbet edilmitir. III 78b-80a; ubeleri, III
79b. Nasuhiyye, eyh Ebulala Muhammed Nasuhi skdari (v. 130/78)'ye
nisbet edilmitir. III soa-95a. Neveviyye, eyh mam Muhyiddin Ebu
Zekeriyya Yahya b. erafed din Nevevi (v. 670/27)'ye nisbet
edilmitir. III 27a-22a. Nizamiyye, eyh Muhammed b. Ahmed Halidi
(Nizamu'l-Evliya) (v. 725/325)'ye nisbet edilmitir. itiyye'nin bir
koludur. III 195ab. Nurbahiyye, eyh Muhammed Nurbah Buhari'ye
nisbet edilmi tir. Kbreviyye'den Hemedaniyye'nin bir koludur. III
205a-208a. Nuriyye, eyh Ebu'I-Hasan Ahmed b. Muhammed Nuri (v.
28/899)'ye nisbet edilmitir. III 208a-210b. 1 Nuriyye, e.{h
Nureddin Abdurrahman sferani (v. 639/24)'ye nis- .bet edilmitir.
Kbreviyye'nin bir koludur. III 210b-22b; ubeleri, III 2b. ~uriyye,
eyh Nureddin Habibullah'a nisbet edilmitir. Rifaiyye'nin bir
koludur. III 22b-24b. Nuriyye, Bk. Cerrahiyye III 24b. Nuriyye, eyh
Seyyid Muhammed Nuru'l-Arabi Hseyni Nakibendi Halveti Melami (v.
305/887)'ye nisbet edilmitir. III 24b-27a. (R) Ramazaniyye, eyh
Ramazan Karahisari Halveti (v. 1025/66)'ye nisbet edilmitir.
Halvetiyye'den Ahmediyye'nin bir koludur. II 66a-68a; ubeleri, II
67a. Raidiyye, eyh Ebu'I-Hasan Ahmed b. YusufRaidi (v. 927/52)'ye
nisbet edilmitir. azeliyye'den Zerrukiyye'nin bir koludur. II
43b-44a; ubeleri, II 44a. Reslaniyye, eyh Reslan b. Yakub b.
Abdurrahman b. Abdullah Dimeki (v. 695/296)'ye nisbet edilmitir.
Ukayliyye'nin bir koludur. II 44a-52a; ubeleri, II 47a.
43. 448 M.. iLAHYAT FAKLTESi DERGiSi Rifaiyye, Seyyid 1;Ievlana
ihabuddin Ebu'I-Abbas eyh Ahmed Rifai (500/1106)'y~ nis?et
E3dilmitir. II 52a-62a; ubeleri, II 59a. Rumiyye, eyh smail b. eyh1
Ali,Tosyavi (v. 1053/1643)'ye nisbet edilmitir: KadiriyY-e'nin bir
koludur. II 69b-70b. Rueniyye, eyh mer Dede Aydini Rueni (v.
892/1487)'ye nisbet edilmitir. Halvetiyye'nin bir koludur. II
68a-69b; ubeleri, II 69b. Rkniyye, eyh Ebu'l-Mekarim Rknddin
Alauddevle Ahmed b. Muhammed (y. 736/1336)'e nisbet edilmitir.
Kbreviyye'den Nuriyye'nin bir koludur. II 62a-66a; ubeleri, II 65a.
(S) Sabiriyye, eyh Hoca Alauddn Ali Ahmed Sabr (v. 690/1292)'j'e
nis- bet edilmitir. itiyye'nin bir koludur. II 219a. Sa'diyye, eyh
Ebu'l-Futh Sadeddin Muhammed Cibavi b. eyh Yu- nus eyhani (v.
700/1300)'ye nisbet edilmitir. eybaniyye'nin bir kolu- dur. II
129b-139a; ubeleri, II 131a. Safeviyye, eyh Seyyid shak Safiyyuddin
Hseyni (v. 735/1334)'ye nisbetedilmitir. Ebheriyye'den
Zahidiyye'nin bir koludur. II 222a-225b; ubeleri, II 222b.
Salahiyye, eyh Salahaddin Balkesiri Uaki (v. 1197/1782)'ye .iis bet
edilmitir. Uakiyye'den Halvetiyye'nin bir koludur. II 225b-240b.
Sanhaciyye, eyh Ebu'l~Abbas Ahmed'e nisbet edilmitir. Bk: Arifiy-
ye. II 240h~ Saviyye, eyh Ahmed b. Muhammed Maliki Savi (v.
1241/1825)'ye nisbet edilmitir. II 219a..222a. Sayyadiyye, eyh
Seyyid lzzeddin Ahmed Sayyadi (v. 670/1271)'ye nisbt edilmitir.
Rifaiyye''nin bir koludur II 262a-263b. Sehliyye, eyh Ebu Muhammed
ehl b. Abdullah Tsteri (v. 283/896)'ye nisbet edilmitir. II
l60b-164b; ubeleri, II l63b. Semm3:niyye, eyh Ebu Abdulkerim Medeni
(v. 1189/1775)'ye nisbet edilmitir. Halvetiyye'den Bekriyye'nin bir
koludur. II140b-142~. Seyyariyye, eyh Ebu'I-Abbas Kasm b. Kasm
Mehdi Seyyar! (v. 342/953)'ye nisbet edilmitir. II 164b-167a.
Sezaiyye, eyh Hasan b. Ali M9ravi (v. 1151/1738)'ye nisbet edilmi
tir. II 126b-129a. Sinaniyye, eyh .brahim b. Abdurrahman Halveti
(mmi Sinan) (v. 976/15568)'ye nisbet edilmitir. Halvetiyye'den
Ahmediyye'nin bir kolu- dur. Il 142b-144a; ubeleri, I~ 144a.
44. HARIRIZADE MEHMED KEMALEDDN EFEND 449 Sufiyye, eyh Ebu Haim
Sufi (v. '155/772)'ye nisbet edilmitir. II 240b-262a. Shreverdiyye,
eh ihabuddin Ebu Hafs Shreverdi Bekri (v. ! 632/1234)'ye nisbet
edilmitir. II 149a-160b; ubeleri, II 150b. Snbliyye, eyh Yusuf
Sinanuddin (Snbl Sinan) b. Kaya Bey (v. 936/1630)'e nisbet
edilmitir. II 14;4a-149a. Stuhiyye, eyh Abdurrahman Kebir Sthi'ye
nisbet edilmitir. Bk. Ahmediyye. II 129ab. Suudiyye, eyh Salih Ebu
Suud b. aban Kurei (v. 644/1246)'ye nis- b~t edilmitir. ()
abaniyye, Seyyid eyh aban Veli Kastamoni (v. 976/1568)'ye nis- bet
edilmitir. Halvetiyye'den Cemaliyye'nin bir koludur. II 192a-209b;.
tbeleri,. II 204a. araniyye, eyh mam Seyyid Abdulvehhab arani(v.
964/~556)'ye nisbet edilmitir. II 204a-209b. attariyye, eyh Seyyid
Abdullah attari'ye nisbet edilmitir. Iky yenin.bir koludur II
185a-192a. azeliyye, eyh Seyyid Takyyuddin Ali b. Abdullah azell
Bsey- ni'ye nisbet edilmitir. II 167a-180a. ah alemiyye, eyh ah
Alem b. Ebu Muhammed (v 880/1475)'e nisbet edilmitir. Mahdumi
Cihaniyan da denir. Ebheriyye'nin bir kolu- dur. n 180b-18la:
emsiyye, Seyyid emseddin Ahmed b. Muhammed b. Arif Hasan Zl.ll (v.
1006/1597)'ye nisbet ediln:itir.. Halvetiyye'nin bir koludur. II
209b-216b. - ernubiyye, eyh Seyyid ihabu.ddin Ebu'l-Abbas. Ahmed b.
Osman ernbi Burhanl'ye nisbet edilmitir. II 181b-185a. eybaniyye,
eyh Seyyid Ebu Muhammed Yusuf b. Yusuf eyhani (v. 616/1219)'ye
nisbet edilmitir. II 218a-219a; ubeleri, II 219a. innaviyye, eyh
Seyyid mer innavi'ye nisbet edilmitir. Ahme- diyye'tin bir koludur.
II 217a. uaybiyye, eyh Seyyed Ebu Medyen uayb Maribi Tilemsanl'ye
nisbet edilmi~ir. Bk. Medyeniyye. II 209b. (T) Tacivve. Sevh
Tacuddin b. Zekerivva b. Osman Naksibendi Hanefi
45. 450 M.. LAHYAT FAKLTES DERGB (v. 1050/1640)'ye nisbet
edilmitir. Nakibendiyye'den Ahrariyye'nin bir koludur. I 197a-209a.
Talibiyye, eyh Arif Muhammed Ebu Talib b. Salim eyhani'ye nisbet
edilmitir. Sadiyye'nin bir koludur. I 210b-2lla. Tayfuriyye, Ebu
Yezid Tayfur b. sa Bistami (v. 261/874)'ye nisbet edilmitir. II
263b-268a; .ubeleri, II 267a. Taziyye, eyh Ebu Salim brahim Tazi'ye
nisbet edilmitir. Medye- niyye'nin koludur. I 209a-210b. (U)
Ukeyliyye, eyh Ukayl Menbed b. ihabuddin Ahmet Betayihi'ye nisbet
edilmitir. Harraziyye'nin bir koludur. II 294b-299b; ubeleri, II
298a. Uakyye, eyh HsameddinHasan Buhari Uaki (1000/1592)'ye nisbet
edilmitir. Halvetiyye'nin bir koludur. II 290b-292b; ubeleri, 292b.
' Uceyliyye, eyh Arif Gavs -Ahmed b. Musa b. Ali b. mer Uceyl b.
Muhammed'e nisbet edilmitir. Hikemiyye'nin bir koludur. II
270b-272a. veysiyye, veysb. Malik Karani Yemeni (v. 25/645)'ye
nisbet edil- mitir. I 104a-106a; ubeleri, I 106a. (V) Vefaiyye, eyh
Seyyid Ebu'I-Vefa Muhammed Krdi'ye nisbe edil- mitir.
Hevaziyye'ni.n bir koludur. III 22la-225a; ubeleri III 224a.
Vefaiyye, eyh Muhammed Vefa b. Muhammed b. Necmeddin Maribi'ye
nisbet edilmitir. III 225a-247a; ubeleri, III 246b. (Y) Yafiiyye,
eyh mam Abdullah b. Esad b. Ali Yafii Kadiri'ye nisbet edilmitir.
Kadiriyye'den Ekberiyye'nin bir koludur. III. 263b-265a.
.Yaizziyye, eyh Ebu Ya'izz b. Meymun Henkuri'yi nisbet edilmitir. 1
Yemeniyye, Bk. Esediyye. III 269b. Yeseviyye, eyh Hoca Ahmed Yesevi
(v. 562!1166)'ye nisbet edilmi . tir. III 265a-267a; ubeleri, III
266a. Yunusiyye, Bk. eybaniyye. III 269b. (Z) Zahidiyye, eyh
Tacuddin brahim Zahid Geylani (v. 690/129l)'ye
46. HARIRIZADE MEHMED KEMALEDDN EFENDi 451 nisbet edilmitir.
Ebheriyye'nin bir koludur. II 70a.;.72a; ubeleri, II 71b.
Zerrukyye, eyh Ebu'I-Abbas ihabuddin Ahmed b. Muhammed b. Muhammed
b. sa Zerruk (v. 899/1493)'ye nisbet edilmitir. azeliyye'den
Vefaiyye'nin bir koludur. II 72a-101a; ubeleri, II 77a. Z~yleiyye,
eyh Safiyyuddin Ahmed b. mer Zeyla'l'ye nisbet edil- mitir. II
102ab. Zeyniyye, eyh Zeynuddin Ebu Bekir Hafi' (v. 838/1435)'ye
nisbet edilmitir. Shreverdiyye'niil bir koludur.' II 102b-126b;
ubeleri, II 106b. Zhriyye, eyh Ahmed Zhri Kayseri (v. 1157/1744)'ye
nisbet edil- mitir. Halvetiyye'den Muslihiyye'nin bir koludur. II
101a-102a. .