Huong dan xay dung ke hoach hanh dong kiem soat o nhiem cap dia phuong

Kiểm soát ô nhiễm tại các khu vực đông dân nghèo (PCDA)

Quyển 2: HƯỚNG DẪN

x©y dùng

kÕ ho¹ch hμnh ®éng kiÓm so¸t

« nhiÔm cÊp ®Þa ph−¬ng

Hà nội, tháng 10 năm 2007

Kiểm soát ô nhiễm khu vực đông dân nghèo (PCDA) Hướng dẫn xây dựng kế hoạch hành động kiểm soát ô nhiễm cấp địa phương

- 2 -

Mục lục

Danh mục từ viết tắt 5

1. Mở đầu 6

1.1. Khái niệm về kiểm soát ô nhiễm 6

1.2. Giới thiệu, huớng dẫn và tổ chức lập kế hoạch 6

1.2.1. Kế hoạch hành động có tính chiến lược (một công cụ cần thiết) 8

1.2.2. Quy trình 9

1.2.3. Thành lập nhóm lập kế hoạch bao gồm các bên liên quan 10

1.2.4. Các nguồn lực và thông tin cần thiết để lập kế hoạch 10

1.3. Khung Kế hoạch hành động 13

2. Các yếu tố cần thiết để xây dựng kế hoạch hành động KSON 13

2.1. Các thực trạng 13

2.1.1. Môi trường tự nhiên 14

2.1.2. Thực trạng kinh tế xã hội 15

2.1.3. Thực trạng môi trường 15

2.1.4. Các dạng công tác kiểm soát ô nhiễm 15

2.2. Thực trạng hệ thống văn bản pháp luật 16

2.3. Chính sách, tầm nhìn và mục tiêu 16

2.3.1. Thể chế 18

2.3.2. Chính sách 19

2.3.2. Xây dựng tầm nhìn 20

2.3.4. Xây dựng mục tiêu chung 22

2.3.5. Xây dựng mục tiêu cụ thể 23

3. Các dự án và hành động 25

3.1. Phân tích lựa chọn các dự án và hành động 25

3.1.1. Các quy định 25

3.1.2. Hoàn thiện công cụ bảo vệ môi trường 26

3.1.3. Quy hoạch 28

3.1.3.1. Quy hoach - Kế hoạch liên quan tới ngành công nghiệp 28

3.1.3.2. Quản lý và kiểm soát các khu công nghiệp 30

3.1.3.3. Quản lý và kiểm soát các làng nghề thủ công 31


- 3 -

3.1.4. Chính sách và pháp luật 32

3.1.5. Các giải pháp kỹ thuật cho các ngành và vấn đề cụ thể 32

3.1.5.1. Sản xuất sạch - công nghệ sạch 32

3.1.5.2. Ô nhiễm do sản xuất nông nghiệp và ở nông thôn 34

3.1.5.3. Thuốc bảo vệ thực vật 35

3.1.5.4. Khu giết mổ 36

3.1.5.5. Ô nhiễm khí thải 36

3.1.5.6. Chất thải rắn 37

3.1.5.7. Tái chế, tái sử dụng chất thải 40

3.1.5.8. Chất thải nguy hại 41

3.1.5.9. Chất thải y tế 42

3.1.5.10. Xử lý nước thải đô thị 46

3.1.6. Sự tham gia của cộng đồng 48

3.1.7. Công tác quan trắc 52

3.1.8. Phối hợp liên ngành 54

3.1.9. Các vấn đề hành chính 54

3.2. Xác định và lựa chọn dự án 55

3.3. Lựa chọn các hành động 56

3.4. Chỉ số đánh giá sản phẩm đầu ra và kết quả 59

4. Tính toán chi phí cho các hành động đề xuất 59

4.1. Phân tích chi phí - lợi ích 60

4.2. Tài chính 60

4.2.1. Chi phí đầu tư 60

4.2.2. Doanh thu 61

5. Lựa chọn các ưu tiên 61

5.1. Các tiêu chí lưa chọn ưu tiên 61

5.2. Cách lựa chọn ưu tiên 63

5.3. Tiêu chí thông qua dự án 64

6. Tổ chức thực hiện 65

6.1 Giải pháp thực hiện 66

6.1.1. Giải pháp cơ cấu chính sách 66

6.1.2. Giải pháp nguồn lực 67

6.1.3. Giải pháp kỹ thuật 67


- 4 -

6.1.4. Giải pháp cưỡng chế 67

6.1.5. Tuyên truyền, giáo dục và nâng cao ý thúc cộng đồng 67

6.2. Tổ chức, sắp xếp thực hiện 67

6.2.1. Giám sát môi trường ở các cấp khác nhau 67

6.2.2. Thủ tục thi hành 67

6.3. Tổng hợp lập thành Kế hoạch hành động KSONMT địa phương 67

7. Thực hiện và giám sát/quan trắc 67

7.1. Mô tả đối tượng giám sát/quan trắc 68

7.2. Mô tả cách sử dụng dữ liệu 70

7.3. Xác định các nguồn lực đã có 70

7.4. Đánh giá, thiết kế chương trình giám sát/quan trắc 70

7.5. Quy trình giám sát/quan trắc 73

7.6. Đảm bảo chất lượng 73

7.7. Giám sát/quan trắc chất thải rắn 73

7.8. Chỉ số đánh giá (đầu ra và kết quả) 74

7.9. Thông tin phản hồi 74


- 5 -

Danh mục các từ viết tắt BKHCN Bộ Khoa học Công nghệ BOD Nhu cầu Oxy sinh hoá BTNMT Bộ Tài nguyên Môi trường BVMT Bảo vệ môi trường BVTV Bảo vệ thực vật BXD Bộ Xây dựng CBO Tổ chức cộng đồng COD Nhu cầu Oxy hoá học CP Chính phủ DANIDA Tổ chức phát triển quốc tế Đan Mạch DO Oxy hoà tan DONRE Sở Tài nguyên Môi trường ĐMC Đánh giá tác động môi trường chiến lược ĐTM Đánh giá tác động môi trường GIS Hệ thống thông tin địa lý GPS Định vị vệ tinh KCN Khu công nghiệp KKHHĐKSONMT Khung kế hoạch hành động kiểm soát ô nhiễm môi trường KT - XH Kinh tế - Xã hội KSON Kiểm soát ô nhiễm N Ni tơ NĐ Nghị định NGO Tổ chức phi chính phủ NO2 Dioxit Nitơ P Phốt pho PCDA Kiểm soát ô nhiễm khu vực đông dân nghèo PM Bụi lơ lửng PPP Chương trình phòng ngừa ô nhiễm QA/QC Đảm bảo chất lượng/Kiểm soát chất lượng QĐ Quyết định SOWT Mạnh - yếu - cơ hội - thách thức. TCMT Tiểu chuẩn môi trường TP Thành phố TT Thông tư TTg Thủ tướng UBND Uỷ ban nhân dân


- 6 -

Mở đầu Kiểm soát ô nhiễm (KSON) khu vực đông dân cư nghèo là một trong 5 hợp phần

của chương trình hợp tác trong lĩnh vực môi trường Việt Nam - Đan Mạch nhằm thực hiện được các nhiệm vụ nêu trong Quyết định 328/2005/QĐ-TTg của Thủ tướng Chính phủ về việc phê duyệt Kế hoạch Quốc gia về Kiểm soát ô nhiễm môi trường đến năm 2010. Chương trình này nhằm hỗ trợ việc thực hiện Chiến lược bảo vệ môi trường ở các khu vực trọng điểm trong việc bảo vệ môi trường từ Trung ương tới địa phương về các công cụ kinh tế và pháp lý, xã hội hoá, năng lực quan trắc cùng với những đóng góp khác có liên quan, hỗ trợ Bộ Tài nguyên và Môi trường đạt được thành quả thiên niên kỷ, gắn chặt với Chiến lược tăng trưởng kinh tế và xoá đói giảm nghèo.

Kết quả của Hợp phần là xây dựng Khung kế hoạch hành động kiểm soát ô nhiễm môi trường (KKHHĐKSONMT)cấp địa phương và Hướng dẫn thực hiện. Từ thực trạng ô nhiễm môi trường, công tác kiểm soát ô nhiễm môi trường và đặc biệt là báo cáo đánh giá về tình hình thực hiện Quyết định 328/2005/QĐ-TTg ở các Bộ, Ngành Trung ương và các địa phương trong hơn một năm qua nhóm tư vấn quốc tế và tư vấn trong nước tiến hành xây dựng Khung kế hoạch hành động kiểm soát ô nhiễm môi trường và bản hướng dẫn thực hiện

Hướng dẫn xây dựng Kế hoạch HĐKSON là phần 2 (Quyển 2) của “KKHHĐKSONMT” hoạt động trong Hợp phần PCDA. Nội dung của hướng dẫn tập trung vào các vấn đề:

- Khái niệm về lập kế hoạch hành động kiểm soát ô nhiễm; - Xác định và đánh giá vấn đề môi trường trong điều kiện hiện tại; - Xác định giải pháp hợp lý, các dự án và hành động cho sự cải thiện môi trường; - Tiêu chí lựa chọn các dự án ưu tiên, tính toán chi phí thực hiện; - Tổ chức thực hiện, giám sát và quan trắc. Trên cơ sở khung kế hoạch (quyển 1), các hướng dẫn hiện tại và các điều kiện của

từng địa phương, mỗi địa phương sẽ phát triển KKHHĐKSON một cách phù hợp và có tính khả thi.

Việc xây dựng KHHĐKSONMT này sẽ được thực hiện bởi đơn vị, tổ chức do UBND tỉnh, TP của các địa phương, phân công hoặc ủy quyền có sự phối hợp của các Sở ban ngành liên quan. Kiến nghị Sở Tài nguyên và Môi trường sẽ chịu trách nhiệm thực thi với sự tham gia phối hợp của các bên liên quan là phù hợp nhất.

1.1. Khái niệm về kiểm soát ô nhiễm

Tại phần 1.1 trong KKHHĐKSON đã giải thích khái niệm của KSON dựa trên Chính sách môi trường quốc gia và Quyết định 328/2005/QĐ-TTg .Việc xây dựng KHKSON dựa trên hệ thống văn bản pháp luật hay chính sách KSONMT hiện nay. Điều này có nghĩa KHHĐKSON ở các địa phương phải có cùng một khuôn mẫu tuân theo các cấp bậc trong quá trình xây dựng KHHĐKSON cấp địa phương. Kế hoạch này được bắt đầu từ Tầm nhìn, Mục tiêu chung, Mục tiêu cụ thể nhằm xây dựng các dự án và hành động.

1.2. Giới thiệu hướng dẫn và tổ chức lập kế hoạch


- 7 -

Như đã miêu tả kỹ trong bản KKHHĐKSON, kế hoạch hành động KSON phải tập trung vào mục tiêu của Quyết định 328/2005/QĐ-TTg và đưa ra những kết quả quan trọng nhằm đạt được mục tiêu đó. Địa phương có thể sử dụng bản Hướng dẫn để lựa chọn các dự án và hành động nhằm đạt được kết quả mong muốn. Khi đã phân tích và mô tả hiện trạng, địa phương sẽ biết cần phải tập trung vào vấn đề gì để đạt được kết quả. Bản hướng dẫn này sẽ không trình bày chi tiết phải làm gì để lựa chọn các hành động và ưu tiên mà chỉ chỉ ra các yếu tố cần tính tới trong quá trình.

Khởi đầu của định hướng và các mục tiêu KHHĐKSONMT cấp địa phương là phải làm thế nào để chuyển từ "tình trạng hiện có" đến "tình trạng mong muốn" (xem hình 1) thực sự là mục tiêu cần đạt được. Tiến trình của KHHĐKSON được khởi đầu từ những hiểu biết về tình hình thực tại, bao gồm các vấn đề kinh tế - xã hội, sinh học - vật lý, thể chế. Sau đó kết hợp các khía cạnh pháp lý với chính sách và định hướng ở cấp địa phương để đi tới quá trình kế hoạch hóa bao gồm các nội dung: thiết lập, tính toán chi phí, xác định ưu tiên, dự toán kinh phí và cuối cùng là thực hiện và giám sát . Khi quá trình được hoàn thành, cần đúc rút kinh nghiệm để triển khai tốt hơn. Các yếu tố của quá trình này được chỉ ra trong hình 6, mục 1.3 của hướng dẫn này.

Hình 1. KSON, xây dựng và thay đổi theo kế hoạch hành động chiến lược dựa trên các ưu tiên

định hướng, sự hợp tác giữa các cơ quan chức năng và các bên có liên quan.

Những mục tiêu chính trong Quyết định 328/2005/QĐ-TTg gồm: 1. Xử lý 70% nguồn thải; 2. Thu gom 90% lượng chất thải rắn phát sinh; 2. Xử lý 100% chất thải y tế; 4. Xử lý 60% chất thải nguy hại trước năm 2010. Có thể nhận thấy rằng, để thực hiện được những mục tiêu quan trọng này, đặc biệt là mục tiêu thứ nhất và thứ hai cần phải có sự phối hợp tốt giữa các Bộ, Ngành, Địa phương và có đầy đủ các nguồn lực. Chỉ có một giải pháp đối với việc này đó là đánh giá tình hình hiện trạng mà ta đang có, so sánh với những mục tiêu trong Quyết định 328, những chính sách, định hướng ưu tiên tại địa phương (mong muốn). Tiếp đó lập kế hoạch chiến lược từng bước để giảm thiểu từng nguồn ô nhiễm (có thể đạt được). Thậm chí cần có sự kết hợp chặt chẽ giữa các cơ quan

Cộng đồng

Lĩnh vực kinh tế tư nhân

Các trường đại học

Các tổ chức

Chính quyền cấp địa phương

Chính quyền cấp trung ương

Môi trường chúng ta đang có Môi trường chúng ta mong muốn


- 8 -

chức năng để thực hiện một cách hiệu quả. Từng bước của khung kế hoạch hành động sẽ được trình bày càng đơn giản càng tốt nhưng vẫn đảm bảo kế hoạch đi đúng hướng để đạt được mục tiêu.

1.2.1. Kế hoạch hành động có tính chiến lược (một công cụ cần thiết)

Chỉ có thể sử dụng khái niệm Kế hoạch hành động chiến lược để xây dựng Kế hoạch nhằm đạt được những mục tiêu quan trọng đã đề cập tới ở trên. Có thể thấy rằng : thứ nhất, mục tiêu đạt được là khó khăn. Thứ hai, để đạt được mục tiêu cần có sự phối hợp giữa các cơ quan liên quan, do vậy ngay từ đầu kế hoạch phải được thực hiện liên ngành. Thứ ba, kế hoạch hành động phải là một tổ hợp của các giải pháp kỹ thuật, các giải pháp kinh tế, các ưu tiên chiến lược, xây dựng năng lực, vấn đề nhận thức, thể chế, chính sách.v.v. và quá trình thực hiện sẽ kéo dài hàng năm.Trong thời gian này, những lựa chọn hành động ưu tiên sẽ có thể thay đổi do các vấn đề tài chính, kỹ thuật.v.v. và những bài học kinh nghiệm rút ra, do vậy Kế hoạch cần phải được điều chỉnh cho phù hợp (xem hình 2).

Hình 2. Các thành tố xây dựng KHHĐ chiến lược.

Kiểm soát ô nhiễm được đặt trong bối cảnh phát triển chung có thể đạt được mục tiêu tốt hơn so với việc xác định và thực thi những tình huống riêng rẽ. Nhưng điều này đòi hỏi mỗi địa phương phải có công cụ kế hoạch hóa chiến lược cần thiết và các kinh nghiệm. Điều đó cho phép việc quản lý các tình huống phức tạp, điều phối giữa nhiều tổ chức, đưa ra các ưu tiên quyết định các mục tiêu phát triển của địa phương.

Mục đích của việc lập kế hoạch là tạo điều kiện phối hợp giữa các cơ quan chức năng, các tổ chức và thiết lập những mục tiêu chung cũng như phân công trách nhiệm cho từng đơn vị. Nhằm đối mặt với những thách thức mới, người quản lý cần phải có Kế

Kế hoạch Hành động có tính Chiến lược sẽ được bắt đầu bằng cách trả lời bốn câu hỏi sau:

1 Ngày nay chúng ta

đang ở đâu?

Dự đoán và phân tích hiện trạng

4 Làm sao có thể đảm bảo chúng ta sẽ đạt được mục tiêu ?

Các chỉ tiêu đánh giá, công tác

giám sát, các phương pháp kiểm tra và công bố kết quả

2 Chúng ta muốn

tiến tới đâu?

Luật pháp, chính sách, định hướng, các mục tiêu chiến lược và phối hợp

hành động

3 Làm thế nào để

thành công

Cần có xác định rõ ràng về kết quả và việc

thực hiện kế hoạch


- 9 -

hoạch hành động chiến lược như là công cụ quản lý hành chính. Kế hoạch hành động chiến lược là phương thức để đánh giá một cách hệ thống về tình hình của một tổ chức, xác định những mục tiêu dài hạn quan trọng, xây dựng những chiến lược để đạt được những mục tiêu và bố trí những nguồn lực để thực hiện những chiến lược.

Trước khi đề cập tới việc lập kế hoạch hành động, chúng ta phải tập trung vào những yêu cầu tối thiểu đối với năng lực lập kế hoạch hành động chiến lược cần phải có ở cấp địa phương để đảm bảo rằng việc thực hiện sẽ dẫn tới kết quả mong muốn. Nếu chưa có những nguồn lực cần thiết thì cần phải xây dựng năng lực lập kế hoạch trước khi xây dựng các kế hoạch hành động và lựa chọn những ưu tiên.

1.2.2. Quy trình xây dựng KHHĐKSON

Việc xây dựng KHHĐKSONMT ở các địa phương sẽ được bắt đầu từ việc đánh giá tình hình hiện tại tức là tình trạng nền ban đầu của KHHĐ. Nói một cách khác, đây là điểm đối chứng để đánh giá sự thay đổi trong tương tai với những gì chúng ta mong muốn. Nếu không có điểm đối chứng này thì hầu như không thể định lượng hóa được sự thay đổi và ghi chép những kết quả của sự đầu tư. Đầu tư, thậm chí dẫn đến lợi nhuận, sẽ luôn luôn chấm dứt nếu không đo đạc, định lượng được kết quả. Sự thay đổi, từ tình hình ban đầu lên đến tình hình đã được cải thiện sẽ được đánh giá bằng biện pháp giám sát/quan trắc với các chỉ số xác định

Trong bối cảnh được sự trợ giúp tài chính của DANIDA, hợp phần PCDA tập trung vào các khu vực đông dân cư, nghèo và sức khỏe, các thông số này sẽ trở thành các tiêu chí lựa chọn quan trọng cho việc thực hiện các dự án bên cạnh các thông số kỹ thuật về nguồn ô nhiễm, tài nguyên nước...Trong chu trình dưới đây (hình 3) chỉ ra các lớp thông tin quan trọng cần xem xét để cuối cùng kết hợp với khung pháp lý, môi trường, phát triển và chính sách đầu tư, định hướng và các mục tiêu được xác định. Lớp "Lập kế hoạch" được minh họa làm thế nào các thông số được xem xét và đưa ra được KHKSON cấp địa phương.

Hình 2. Quy trình kết hợp hiện trạng, luật pháp, chính sách, tầm nhìn và , mục tiêu để xây dựng

cơ sở cho KHHĐKSON

Lập kế hoạch

Mật độ dân số

Sức khỏe

Đói nghèo

Hiện trạng ô nhiễm

Tài nguyên thiên nhiên (nước)

Khung pháp lý, chính sách và định hướng


- 10 -

1.2.3. Thành lập nhóm lập kế hoạch bao gồm các bên liên quan

Bước đầu tiên trong quá trình lập kế hoạch là xác định và lựa chọn 1 nhóm bao gồm các bên có liên quan để xây dựng kế hoạch, có thể địa phương đã có những thành viên cho nhóm này tại đơn vị có liên quan trong ngành môi trường. Thành phần và nhiệm vụ của nhóm là để bảo đảm rằng KHKSON được lập khi có sự phối hợp của các bên có liên quan và sau đó kế hoạch có được sự đồng thuận của các ban ngành và cộng đồng. Điều này rất quan trọng khi tiến hành thực hiện về sau .

Nhóm lập kế hoạch bao gồm đại diện của ít nhất các ngành sau: UBND tỉnh, môi trường, Công nghiệp, Y tế, Nông nghiệp, Tài chính, Xây dựng, Giao thông vận tải, các tổ chức phi chính phủ trong nước và khu vực tư nhân.

Vai trò của từng thành viên và đơn vị trong nhóm lập kế hoạch sẽ được xác định trước khi lập kế hoạch. Do vậy, mỗi tỉnh phải xây dựng các hướng dẫn rõ ràng cho các thành viên:

• Ai trực tiếp tham gia lập kế hoạch? • Ai cung cấp những thông tin quan trọng cho quá trình lập kế hoạch? • Ai sẽ nhận được bản kế hoạch? • Ai ban hành bản kế hoạch? Rõ ràng là UBND tỉnh và Sở Tài nguyên và Môi trường (TNMT) sẽ đóng vai trò

chính trong các vấn đề kỹ thuật môi trường và quyết định. Nhóm lập kế hoạch phải tham vấn Ban chỉ đạo để được ủng hộ. Hơn nữa nên : .

• Chỉ định ít nhất một người có đủ thẩm quyền để đưa ra quyết định chiến lược, ví dụ lựa chọn mục tiêu nào và cách để đạt mục tiêu

• Càng nhiều bên liên quan tham gia vào quá trình lập kế hoạch càng tốt • Những người chịu trách nhiệm viết và thực hiện kế hoạch cũng tham gia vào quá

trình lập kế hoạch • Chỉ định một người điều hành quá trình bao gồm các việc sắp xếp họp mặt, hỗ

trợ thu thập thông tin quan trọng, theo dõi tiến độ… • Điều hành viên phải lưu giữ hồ sơ những pha quan trọng trong quá trình lập kế

hoạch để có thể dễ dàng cập nhật sau này.

1.2.4. Các nguồn lực và thông tin cần thiết để lập kế hoạch 1.2.4.1. Các nguồn lực

Để xây dựng một kế hoạch chiến lược sẽ cần các nguồn lực như: con người, địa điểm và các thứ khác (máy tính, thiết bị…). Một số công cụ, thiết bị gợi ý để có thể thu thập được các thông tin chính xác và trình bày tốt:

Công cụ đề xuất:

• Giấy can; • Bảng can dùng để can ảnh và hình vẽ; • Băng dinh trong; • Bút chì đen, bút chì màu, bút màu, thước kẻ; • Thiết bị GPS (để định vị nguồn ô nhiễm); • Máy ảnh kỹ thuật số; • Máy tính và máy in màu; • Máy ghi âm để sử dụng trong các cuộc họp và hội thảo ; • Bìa kẹp hồ sơ (để ghi chép tại hiện trường); • Máy tính; • Thước đo (30 mét).


- 11 -

Để đáp ứng được yêu cầu của mỗi địa phương cụ thể sẽ cần cập nhật các nhu cầu,

xác định nơi lập kế hoạch, thời gian làm việc, cách đi thực địa và họp mặt ngoài trời…

1.2.4.2. Các nguồn lực và thông tin cần thiết để lập kế hoạch

Các loại bản đồ và ảnh chụp từ vệ tinh trên toàn lãnh thổ là một nguồn thông tin phù hợp và cần thiết cho việc lập kế hoạch. Nhiều loại bản đồ này có thể dùng để đánh dấu vị trí trí trong Kế hoạch hành động KSON. Đối với bốn tỉnh : Thái Nguyên, Hà Nam, Quảng Nam và Bến Tre, hợp phần PCDA đã hỗ trợ xây dựng các bản đồ để phục vụ cho các mục đích này với tỉ lệ trong khoảng xấp xỉ 1: 200.000 đến 1:50.000. Loại bản đồ này được xây dựng bao gồm nhiều nội dung khác nhau như: ranh giới hành chính, mật độ dân cư, khu vực nghèo đói, hiện trạng sức khỏe…Loại bản đồ này là công cụ hết sức cần thiết để lựa chọn dự án và hành động có liên quan tới nội dung đã đề cập và phục vụ cho mục đích trình bày nói chung. Một ảnh chụp từ vệ tinh khác có thể khai thác trên internet là Google Earth, địa chỉ: http://earth.google.com/. Tại địa chỉ này có thể tìm thấy hàng trăm ảnh chụp từ vệ tinh miễn phí trên phạm vi toàn lãnh thổ Việt Nam, tỉ lệ xấp xỉ giữa 1:40.000 và 1:10.000 sẽ giúp các địa phương thu thập được các thông tin về địa hình, thủy văn ở mức độ tổng quan. Ví dụ xem hình 4.

Hình 4. Hình ảnh lấy từ Google Earth - internet (ở 1 vùng thuộc khu vực nghiên cứu)

Đối với các địa phương không nằm trong danh sách được tài trợ bởi Danida hợp phần PCDA có thể tìm thấy các bản đồ có sẵn miễn phí trên internet. Ta có thể tìm thấy thông tin về đường sá, các lưu vực sông, đường ranh giới, các khu đông dân.v.v. Dữ liệu để tạo nên bản đồ này có thể tìm thấy tại địa chỉ: http://www.maproom.psu.edu/dcw/, trang web này được xây dựng nên nhằm phục vụ cho mục đích giáo dục nhưng nếu muốn sử dụng cần phải có 1 phần mềm về hệ thống thông tin địa lý (GIS). Có điểm thuận lợi là dung lượng không lớn (do không có nhiều màu sắc) nên bản đồ này có thể sử dụng trong các cuộc trình bày về các thông tin môi trường, xác định điểm nóng, các dự án khả thi… Mặc dù độ chính xác của bản đồ không cao nhưng vẫn có thể dùng ở cấp tỉnh và


- 12 -

huyện. Nếu cần độ chính xác cao hơn, ta có thể dễ dàng cập nhật, nâng cấp loại bản đồ này với một chút kiến thức, kinh nghiệm cơ bản về GIS.

Lựa chọn và chuẩn bị bản đồ:

• Lựa chọn và xây dựng bản đồ hiện trạng cho toàn tỉnh; • Nếu cần thiết có thể xây dựng bản đồ chi tiết hơn ở cấp huyện; • Bản đồ chỉ bao gồm các chi tiết cần thiết nhất; • Lưu ý tỷ lệ và tọa độ; • Bản đồ dùng cho báo cáo chỉ cần nhỏ bằng khổ giấy A4, còn dùng cho hội

thảo thì kích thước nên to bằng một bức tường.

Hình 5. Ví dụ về bản đồ hiện trạng đánh dấu các điểm nóng , thông tin môi trường và vị trí các

dự án ưu tiên

Xây dựng bản đồ chủ đề Sau khi xây dựng bản đồ hiện trạng nên xây dựng 1 bản đồ chủ đề:

• Các điểm và khu vực quan tâm; • Các điểm nóng (có thể được minh hoạ bằng ảnh chỉ ra vị trí bằng mũi tên trên

bản đồ); • Khu vực dễ bị tổn thương (theo định nghĩa của bạn); • Xác định dự án (danh sách dài) minh hoạ bằng những con số; • Lựa chọn dự án ưu tiên (danh sách ngắn) từ 4 đến 6 dự án.


- 13 -

1.3. Khung kế hoạch hành động

Hình 6. dưới đây sẽ thể hiện những vấn đề chính của khung, miêu tả nội dung của KHHĐKSON trong đó bao gồm cả cấu trúc hoá báo cáo (quyển 1)

Hình 6. Khái niệm tổng quát về khung kế hoạch (bao gồm các thành tố của KHHĐKSONMT và

cấu trúc báo cáo)

Mỗi ô tượng trưng cho một phần chính trong Khung kế hoạch hành động KSON và Hướng dẫn xây dựng kế hoạch KSON. Khi đề cập tới phần nào thì ô tương ứng được bôi đậm để người đọc tiện theo dõi.

2. Các yếu tố cần thiết để xây dựng KHHĐKSONMT

2.1. Các thực trạng

Thực trạng môi trường

Những phản hồi

Thực trạng các văn bản

pháp quy

Chính sách, Tầm nhìn và

mục tiêu

Xây dựng các hành động hay các dự án nhằm cải thiện môi trường

Lựa chọn những hành động ưu tiên theo tầm quan trọng, chi phí, thời gian và định hướng

Tính toán chi phí để xây dựng mỗi hành động

Thực hiện và giám sát

Tổ chức thực hiện


- 14 -

Khung KHHĐ đã giải thích tầm quan trọng của việc miêu tả thực trạng trong KHHĐKSON cấp địa phương để đưa ra tình trạng tiền dự án và xác định nhu cầu kiểm soát ô nhiễm tại các khu vực được lựa chọn (thực hiện các hành động và dự án). Tuy nhiên việc miêu tả thực trạng trong KHHĐKSON cấp địa phương là để

chỉ ra “bức tranh tổng thể” và không đi vào chi tiết như thực hiện ĐTM cho một dự án cụ thể hay thiết lập các chương trình “giám sát tác động” chuyên dụng bao gồm các biến số môi trường chi phí cao và sẽ làm chậm kế hoạch hành động. Nếu có nhu cầu cải thiện năng lực giám sát tại địa phương thì nên đề xuất thành dự án và ưu tiên hoá, đánh giá như các dự án khác.

Do vậy miêu tả thực trạng nên tập trung vào những vấn đề then chốt tại địa phương bên cạnh việc miêu tả tóm tắt tiêu chuẩn hoặc tóm lược hiện trạng môi trường. Nếu vấn đề chung là nước thải thì nên xác định vị trí các nguồn thải lớn, đánh giá tải lượng và tính thải lượng ra các lưu vực sông, hồ. Hơn nữa thông qua thông số quan trọng có thể đánh giá chất lượng nước tại một vài vị trí chiến lược ở sông hồ. Và cũng nên phân tích chất lượng nước của sông, ví dụ, chảy qua 2 tỉnh để xác định nồng độ ô nhiễm tại vị trí đó. Đánh giá chất lượng nước nên tập trung vào các thông số chính như BOD, N, P, COD…Nếu tại địa phương có các nguồn ô nhiễm tập trung gồm các nhà máy lớn xả thải các kim loại nặng, phụ phẩm hoá dầu…thì cần được đánh giá bởi các chuyên gia.

Hình dưới đây là một ví dụ xác định vị trí đánh giá nguồn BOD tuỳ theo mức độ . Cũng áp dụng phương pháp tương tự đối với với các loại ô nhiễm khác. Việc xác định vị trí và đánh giá riêng cho từng loại ô nhiễm, ví dụ ô nhiễm không khí (PM); chất thải rắn không thu gom, chất thải y tế không xử lý, các nguồn thải nguy hại chưa được giải quyết, chính là đầu mối hiện trạng trước khi thực hiện KHHĐ cấp địa phương và các hành động, dự án được thực hiện nên cho thấy tác động tới việc xác định vị trí và đánh giá trong tương lai.

Hình 7. Ví dụ minh họa đánh giá và xác định vị trí tải lượng BOD tuỳ theo mức độ nguồn thải. Cỡ

độ lớn nhỏ của vòng tròn thể hiện mức độ nguồn thải.

2.1.1. Môi trường tự nhiên


- 15 -

KHHĐKSON phải phản ánh được các đặc điểm tự nhiên của địa phương, đó là điểm quan trọng trong kế hoạch kiểm soát ô nhiễm; như: địa lý, địa hình, khí hậu, thủy văn và ngữ cảnh hiện tại của bản đồ hành chính địa phương.

2.1.2. Thực trạng kinh tế xã hội

KHHĐKSON phải miêu tả và đánh giá được tốc độ phát triển dân số và tình trạng sức khỏe, kinh tế chung của địa phương. Đối tượng cải thiện chất lượng môi trường trong vùng đói nghèo và thực trạng kinh tế xã hội vùng đông dân cư là rất quan trọng trong việc hỗ trợ nhóm thực hiện kế hoạch.

2.1.3. Thực trạng môi trường

Trên cơ sở các thông tin về chất lượng không khí, nước, đất, sinh thái, chất thải rắn, chất thải y tế, chất thải nguy hại và các thông tin khác, KHHĐKSON phải mô tả các thực trạng như là cơ sở cho sự so sánh kết quả chuyển biến trong tương lai từ khi các hành động được thực hiện. Các mô tả vấn đề ô nhiễm hiện tại phải kể tới nguồn phát sinh:

- Khu vực thành phố - Công nghiệp - Các làng nghề thủ công - Các bãi rác - Nuôi trồng thủy sản - Nông nghiệp - Chất thải rắn, nguy hại và chất thải y tế của địa phương - Các loại hình khác

2.1.4. Thực trạng công tác kiểm soát ô nhiễm

Để phát triển nguồn nhân lực và kỹ thuật phù hợp cho việc hoàn thiện các đối tượng của kiểm soát ô nhiễm, các địa phương phải phân tích tình hình hiện tại và khả năng trong của các lĩnh vực sau:

- Điều tra và quan trắc; - Quan sát môi trường; - Đánh giá tác động môi trường và các công cụ pháp lý khác; - Sản phẩm sạch; - Kiểm toán chất thải; - Xử lý ô nhiễm không khí; - Xử lý chất thải công nghiệp; - Công nghệ; - Nghiên cứu khoa học; - Xử lý nước thải; - Thu gom và xử lý chất thải rắn khu vực thành thị; - Xử lý chất thải nguy hại; - Xử lý chất thải y tế; - Giáo dục và tuyên truyền; - Sự tham gia của cộng đồng.


- 16 -

2.2 Thực trạng hệ thống văn bản pháp luật

Để xây dựng và thực hiện kế hoạch hành động kiểm soát ô nhiễm mỗi tỉnh cần đánh giá:

• Hiện trạng tổ chức và thực hiện các văn bản pháp quy;

• Làm rõ những khó khăn, tồn tại của hệ thống văn bản pháp luật;

• Đề xuất hoàn thiện những thiếu sót trong hệ thống văn bản pháp quy ở cấp Trung ương v à địa phương;

• Sắp xếp ưu tiên theo trật tự ban hành các văn bản pháp quy, hướng dẫn kỹ thuật, tiêu chuẩn cần thiết tại địa phương nhằm thực hiện KHHĐKSON.

Để giúp việc phân tích và đánh giá hệ thống văn bản pháp quy liên quan tới kiểm soát ô nhiễm, hình dưới đây chỉ ra cấp văn bản pháp quy trong hệ thống văn bản pháp luật môi trường cần đề cập, xem xét và đánh giá.

Hình 8 Thứ tự các văn bản Luật, Nghị quuyết, Nghị định, Quyết định, Thông tư, Tiêu chuẩn,

hướng dẫn và Quyết định cấp địa phương phục vụ việc đánh giá thực trạng hệ thống văn bản pháp luật.

2.3. Chính sách, tầm nhìn và mục tiêu

Văn bản quan trọng liên quan tới chính sách môi trường Việt Nam là Chiến lược Bảo vệ môi trường quốc gia đã được phê chuẩn, cập nhật hệ thống ĐTM và thông qua Chiến lược phát triển bền vững (Chương trình Nghị sự 21). Tuy nhiên, đối với những KHHĐKSONMT cấp địa phương, các tỉnh phải tự xây dựng tầm nhìn cho tương lai. Hướng dẫn này sẽ giải thích mối

quan hệ giữa các đơn vị có liên quan trong lĩnh vực kiểm soát ô nhiễm môi trường và 5 thành tố tầm nhìn, mục tiêu chung, mục tiêu cụ thể, các dự án và hành động và cách phân tích chức năng của hệ thống quản lý môi trường (phân tích SWOT).

Quyết định cấp địa phương

Hướng dẫn

Tiêu chuẩn

Thông tư

Quyết định

Nghị Quyết/Nghị Định

Luật - Luật Bảo vệ Môi trường 2005 - Luật tài nguyên nước 1998 - Luật đất đai 2003 ….

- Nghị Quyết số 41/NQ-TW -Nghị định số 80/2006/ND-CP - Nghị định 81/2006/ND-CP

- Quyết định số 256/2003/QD-TTg - Quyết định số 328/2005/QD-TTg - Quyết định số 155/1999/QD-TTg ......

- Thông tư số 276-TT/MTg - Thông tư số 01/2001/TTLB-BKHCNMT-BXD …

- Tiêu chuẩn môi trường Việt Nam TCVN-1995; TCVN – 2001; TCVN-2005; TCVN 6696-2000

- Hướng dẫn quy trình kỹ thuật kiểm soát ô nhiễm nước do các hoạt động công nghiệp …

Công việc của bạn


- 17 -

Để lập chiến lược KSON nhóm xây dựng kế hoạch nên tiến hành phân tích SWOT về sự hoạt động của hệ thống môi trường hiện tại bao gồm cả kiểm tra và kiểm soát ô nhiễm tại địa phương. Từ việc này sẽ rút ra được nhiều ý kiến hay để xây dựng tầm nhìn cũng như xác định cần xây dựng cái gì và cải thiện điều gì. Sau đó sự thành công của Kế hoạch KSON sẽ phụ thuộc vào các ban ngành, cơ quan và đội ngũ nhân viên của họ. Phân tích SWOT sẽ nêu bật những xu hướng quan trọng của địa phương trong từng tình huống riêng biệt và đặt nó trong bối cảnh năng lực quản lý về môi trường hiện tại. Có thể sự phân tích đầu tiên sẽ cho thấy nhiều vấn đề hơn là điểm mạnh nhưng sẽ cho phép quyết định cần phải xây dựng năng lực và các vấn đề khác ở đâu. Điều này rất quan trọng cho việc thiết lập và tiến hành KHHĐKSON và xây dựng năng lực môi trường tại địa phương. Việc phân tích SWOT không chỉ quan tâm tới hiện trạng môi trường gần đây mà còn cả những cơ hội và thách thức trong tương lai. Ví dụ các vấn đề cần xác định và đánh giá trong SWOT có thể là:

• Các điểm mạnh về nguồn lực và nhân lực của hệ thống ĐTM cấp địa phương;

• Các điểm mạnh trong 1 cơ cấu luật pháp tương đối rành mạch;

• Các điểm mạnh của 1 bộ máy các quy định hoạt động tương đối tốt;

• Mức độ hiệu quả của hệ thống ĐTM;

• Xác định tính hiệu quả của quá trình sàng lọc và lựa chon để đảm bảo rằng công tác quản lý hành chính cũng thực sự chú ý vấn đề ô nhiễm;

• Xác định bao nhiêu nguồn ô nhiễm theo điểm trên thực tế ảnh hưởng tới nước ngầm và các dòng sông gần đó;

• Xác định sự đầy đủ của thông tin dữ liệu về hiện trạng, mạng lưới lấy mẫu, quá trình phân tích và lấy mẫu, cách tiếp cận với dữ liệu (nếu có);

• Xác định xem liệu đánh giá môi trường có tập trung vào cả ảnh hưởng sơ cấp và thứ cấp hay không?

• Đánh giá hiện trang giám sát (quan trắc) và việc thực hiện hệ thống giám sát;

• Đánh giá việc tham gia của công chúng;

• Đánh giá chất lượng báo cáo ĐTM;

• Điều tra xem liệu có sự phối hợp giữa các cơ quan trong các vấn đề về môi trường;

• Đánh giá cơ hội nâng cao giáo dục và nhận thức về môi trường;

• Đánh giá cơ hội về việc tuân thủ quy định trong các nhà máy;

• Đánh giá tiềm năng trong việc thúc đẩy đánh giá môi trường chiến lược;

• Phân tích những mối đe doạ, ví dụ từ tính không hiệu quả và phức tạp của thủ tục hành chính trong lĩnh vực môi trường;

• Đánh giá những mối đe doạ từ những chính sách ủng hộ sự phát triển kinh tế có thể dẫn tới tập trung quá nhiều vào kinh tế và quá ít cho những ảnh hưởng môi trường lâu dài;

• Phân tích những đe doạ đối với môi trường từ việc không lập kế hoạch, không kiểm soát và sự phát triển bừa bãi của các nhà máy quy mô nhỏ.

Cả điểm mạnh và điểm yếu cần phải được phân biệt và ưu tiên hoá dựa trên 1 loạt các vấn đề bao gồm:


- 18 -

• Liệu điểm mạnh/điểm yếu là 1xu hướng hiện tại, đang thịnh hành, đang xuống dốc hay chỉ tức thời?

• Điểm mạnh/điểm yếu có ảnh hưởng trong bao lâu và sẽ diễn ra khi nào?

• Ảnh hưởng của điểm mạnh/điểm yếu là quan trọng hay không quan trọng?

• Liệu có thể kiểm soát ảnh hưởng của điểm mạnh/điểm yếu không? Các yếu tố bên ngoài có thể hoặc là cơ hội hoặc là mối đe doạ. Cơ hội là những

yếu tố làm phát triển 1 khu vực một cách thuận lợi hơn, ví dụ sự phát triển nhanh trong công nghệ sạch và sản xuất sạch trong ngành công nghiệp.

Những ví dụ khác về các yếu tố bên ngoài bao gồm: phi tập trung dịch vụ, dùng những thiết bị quan trắc môi trường dễ sử dụng và tốt hơn, tiếp cận các thông tin và kinh nghiệm quốc tế nhiều hơn…Những thách thức là những xu hướng vô ích hay là sự phát triển làm tăng ảnh hưởng tới môi trường, ví dụ một nền kinh tế phát triển mạnh nhưng việc nâng cao năng lực môi trường không theo kịp. Ví dụ cuối cùng của yếu tố bên ngoài là: 1 cơ hội đối với một phần của cộng đồng và là 1 thách thức đối với một phần khác.

Nên đánh giá liệu cơ hội/ thách thức là một xu thế hiện tại, tức thời, đang lên hay đang xuống.

• Cơ hội và thách thức có ảnh hưởng trong bao lâu và khi nào sẽ diễn ra?

• Ảnh hưởng của cơ hội/thách thức là quan trọng hay không?

• Liệu có thể kiểm soát ảnh hưởng của cơ hội/mối đe doạ? Sau khi hoàn thành việc phân tích SWOT và xác định được những vấn đề lớn,

việc Lập Chiến Lược phù hợp có thể bắt đầu. Kết quả của việc phân tích SWOT sẽ giúp xác định các mục tiêu, chiến lược, các dự án khả thi và các hoạt động hỗ trợ.

2.3.1. Thể chế

Xác định những cơ quan chức năng nào quản lý hoặc đồng quản lý khu vực nào. Ví dụ : nước, là một trong số 4 nguồn quan trọng được quản lý bởi một số cơ quan chức năng khác nhau tùy theo mục đích sử dụng : nước uống, nước sử dụng trong ngành thủy điện, nước sử dụng cho sản xuất công nghiệp, nước tưới tiêu, nước nuôi trồng thủy sản, nước xả thải…vv

Việc phân bổ trách nhiệm giữa các cơ quan liên quan đến mỗi nguồn ô nhiễm hay kế hoạch hành động là việc làm cần thiết nhằm đảm bảo sự hợp tác và phối hợp liên ngành (hình 9). Điều này có ưu điểm là liên kết được cá nhân/cơ quan ra quyết định với một hành động cụ thể chứ không phải là truy tìm một thành phần ô nhiễm riêng biệt từ nhiều nguồn, nhiều đơn vị. Đối với một vấn đề có thể có nhiều cơ quan cùng tham gia giải quyết, phải có sự phân bổ trách nhiệm tại mỗi tỉnh bởi vì mỗi địa phương đều hiểu rõ vấn đề cùng các giải pháp có liên quan.


- 19 -

Hình 9. Lập sơ đồ phân bổ quyền hạn của các cơ quan đối với các nguồn ô nhiễm theo điểm và theo diện. Khi đề ra kế hoạch thì mối quan hệ giữa các cơ quan phải rõ ràng và thoả thuận giữa

các bên phải được soạn thảo kỹ lưỡng.

2.3.2. Chính sách

Kế hoạch hành động kiểm soát ô nhiễm cấp địa phương nên tập trung vào các chính sách để đạt được mục tiêu, các chính này nên được tập trung vào:

• Việc ngăn ngừa ô nhiễm bằng cách xây dựng nền tảng pháp lý vững chắc, bao gồm cả việc xây dựng những tiêu chuẩn rõ ràng đối với những thông số ô nhiễm;

• Xây dựng những chính sách kinh tế liên quan tới môi trường; • Tập trung vào việc khai thác nguồn tài nguyên, quá trình sản xuất. vận chuyển

lưu trữ, xử lý chất thải và hệ thống tiêu huỷ an toàn; • Xử lý khí thải, nước thải và chất thải rắn tại nguồn; • Đặc biệt lưu ý tới nguồn ô nhiễm hoá học, phóng xạ và các chất gây ô nhiễm

sinh học; Tầm nhìn chính sách môi trường nhằm phòng ngừa ô nhiễm:

• Đẩy mạnh năng lực quản lý, đầu tư, cưỡng chế và các biện pháp phòng ngừa ô nhiễm nước thải, khí thải, tiếng ồn, chất thải nguy hại;

• Nâng cao nhận thức, tuyên truyền và giáo dục công tác phòng ngừa ô nhiễm cho cộng đồng;

• Quy hoạch, xây dựng và phát triển bền vững khu sinh thái và đô thị nông thôn; • Áp dụng công nghệ sạch đối với công nghệ mới hoặc phải có những thiết bị

giảm ô nhiễm và hệ thống xử lý chất thải phù hợp;

Công nghiệp

Nông nghiệp

Chất thải sinh hoạt

CTR

Sở TNMT

Trách nhiệm của các cơ quan chức năng

Sở NNPTNT

Sở Công nghiệp

KSON và giám sát môi trường

UBND Tỉnh

Sở Xây dựng

Sở Y tế

Bệnh viện


- 20 -

• Áp dụng công nghệ sản xuất sạch hơn và/hoặc công nghệ cụ thể/phù hợp để xử lý ô nhiễm môi trường;

• Đảm bảo việc áp dụng tiêu chuẩn môi trừơng để tiếp cận với các tiêu chuẩn từ các quốc gia khác trong khu vực.

2.3.3. Xây dựng tầm nhìn

Tầm nhìn là hình ảnh chỉ dẫn tới sự thành công, được hình thành dưới hình thức đóng góp cho xã hội. Tầm nhìn có thể đưa ra những kỳ vọng, sự khao khát và hiệu qủa mà mỗi địa phương đều mong muốn đạt được hoặc mơ ước hiện thực hóa nó trong một ngày nào đó khi nói về việc kiểm soát ô nhiễm. Vì vậy tại sao chúng ta lại phải lo lắng nếu không có được một tầm nhìn sâu rộng, mạnh mẽ, hấp dẫn và có giá trị? Cũng giống như một kế hoạch chiến lược, xây dựng một tầm nhìn được bắt đầu dựa trên trực giác cũng như mong ước. Là một phần của quá trình vận dụng trí tuệ tổng hợp từ các chuyên gia/cán bộ, những người lãnh đạo và những người có liên quan về điều họ muốn hòan thành trong tương lai. Hãy nói và viết lại những giá trị đạt được khi theo đuổi tẩm nhìn đó. Những ý kiến trái lập không phải là một vấn đề. Đó là quá trình dám thách thức và đạt được những giấc mơ và tầm nhìn có giá trị- những giấc mơ về thay đổi môi trường và nghề nghiệp mà những người có liên quan đang sẵn sàng làm việc chăm chỉ để đạt được điều đó. Nếu đây là lần đầu tiên địa phương xây dựng một tầm nhìn để có thể chia sẻ với nhiều cơ quan và những người có liên quan thì chúng ta rất nên mời các chuyên gia giúp chúng ta thực hiện các hội thảo. Và nhớ sử dụng kết quả từ các phân tích SWOT làm dữ liệu đầu vào.

Hình 10. Tầm nhìn là nền tảng quan trọng nhất để từ đó đưa ra các mục tiêu. Điều kiện tiên

quyết để xây dựng tầm nhìn là thông tin về hiện trạng, ví dụ ảnh hưởng của môi trường đối với các các hoạt động địa phương lên môi trường và tình trạng xã hội của người dân.

Các bước để viết tầm nhìn: • Sắp xếp tổ chức các hội thảo với sự tham gia của các cơ quan và những người có

liên quan để cùng suy nghĩ và thảo luận cho các dữ liệu đầu vào của tầm nhìn; • Phác thảo tầm nhìn sơ bộ dựa trên kết quả đã thảo luận; • Gửi bản phác thảo tới các cơ quan và các bên có liên quan để họ góp ý; • Biên tập và hoàn thiện tầm nhìn dựa trên những đóng góp thu được; • Gửi bản phác thảo tới các cơ quan đối tác và những người có liên quan để họ phê

duyệt.

Thông tin về hiện trạng ô nhiễm Tầm nhìn của Địa phương

Các mục tiêu chiến lược

Thiết lập các ưu tiên

Mục tiêu 1 Mục tiêu 2 Mục tiêu n

Chỉ số 2Chỉ số 1 Chỉ số n


- 21 -

Phương thức tập trung vào tầm nhìn:

• Tầm nhìn phải cung cấp được nội dung mà địa phương đạt được trong 5 hoặc 10 năm nữa

• Đưa ra ý tưởng của một môi trường tương lai lý tưởng cho địa phương, đảm bảo các giá trị và các nguyên tắc định hướng tập trung cho sự hình thành Kế hoạch hành động kiểm soát ô nhiễm

• Đóng vai trò tham khảo nhằm giúp các bên liên quan (và cộng đồng) tập trung vào các vấn đề trọng điểm

• Cung cấp và hướng dẫn các quyết định dài và ngắn hạn • Không phải lúc nào cũng hoàn thành trọn vẹn nhưng phải đua ra được những

hình ảnh cụ thể và rõ ràng để địa phương hướng tới • Nên bao gồm một cách trực tiếp hoặc gián tiếp sự diễn giải một cách tổng thể

của địa phương vê 4 mục đích chính trong quyết định 328 • Miêu tả về tương lai chứ không miêu tả cách thức địa phương đạt được tương

lai đó • Có khung thời hạn hợp lý, có thể kiểm soát được như từ 5 đến 10 năm • Mời các bên có liên quan tham gia nhóm thực hiện để cùng đóng góp xây

dựng ý kiến • Đảm bảo rằng tầm nhìn đó mang tính thiết thực và có tính khả thi

Nhìn chung, tầm nhìn yêu cầu sự tham gia tổng thể của các cơ quan và những người liên quan. Họ phải cân nhắc kỹ khi cố gắng làm rõ và diễn giải tầm nhìn để đưa vào những chiến lược cụ thể và các mục tiêu chiến lược nhất định. Hơn nữa, những mục đích chiến lược này cũng cần phải được diễn giải thành một khối lượng lớn các mục tiêu liên quan và có thể hiểu được để rồi những mục tiêu đó còn phải được thảo luận với các bên liên quan. Những hoạt động riêng lẻ của các bên tham gia nên tập trung vào mục đích và mục tiêu.

Dựa trên tầm nhìn và mục tiêu chung do địa phương xây dựng và quyết định, do đó các mục tiêu cụ thể cần phải được xác định rõ ràng. Ví dụ như:

1) Giảm thiểu chất độc không khí cho thành phần a) tới xx ppm; 2) Xác định những nguồn ô nhiễm nghiêm trọng trước (ngày); 3) Bảo vệ sức khỏe cộng đồng và môi trường do vậy không vượt quá các tiêu

chuẩn quốc gia về chất lượng nước và không khí; 4) Xóa bỏ việc thải vào nước các chất độc hại và bảo đảm các phương pháp xử lý

cho các chất đó; 5) Xóa bỏ việc làm tăng mức ô nhiễm nước (thành phần cụ thể) so với tình trạng

trong năm; 6) Đảm bảo nước bề mặt đạt được tiêu chuẩn cần thiết về an tòan sử dụng cho

con người (cụ thể). Khi tầm nhìn đã được hình thành và thông qua, nó luôn được trình bày cùng với

mục tiêu chung,mục tiêu cụ thể, các kế hoạch và các hoạt động để đưa ra các quyết định trong một bối cảnh hợp lý và một cách chính thể luận. Điều này được thực hiện một cách đơn giản như đã trình bày trong bảng ví dụ dưới đây. Liên kết tầm nhìn, mục tiêu chung và mục tiêu cụ thể sẽ cho phép các nhóm xây dựng và phát triển mối liên hệ giữa mục tiêu khi phát triển các kế hoạch chiến lược và tiêu chí để đưa ra sự lựa chọn.


- 22 -

Sự hình thành và chọn lựa của các Dự án và Hoạt động sẽ cho thấy mối quan hệ tốt đẹp của các dự án với mục tiêu.

Khi quá trình lập kế hoạch được thực hiện theo phương thức này nó sẽ chỉ ra cách lựa chọn các kế hoạch và ưu tiên dựa trên nền tảng các tiêu chí mục tiêu. Do đó, sẽ làm tăng khả năng tìm kiếm đầu tư cho các dự án và tăng tính khả thi của chúng. Bảng 1: Mẫu xây dựng tầm nhìn cùng với mục tiêu chung, mục tiêu cụ thể, kế hoạch và các hoạt động. Sau khi xây dựng tâm nhìn thì nên điền vào bảng dưới dạng khuôn mẫu sau:

Tầm nhìn Các mục tiêu chung

Các mục tiêu cụ thể Các dự án Các hoạt động

Đến năm 2010 địa phương sẽ có…;

2.3.4. Xây dựng mục tiêu chung

Một trong những điều quan trọng nhất khi xây dựng mục tiêu chung là phải đảm bảo chúng theo đúng định hướng từ tầm nhìn. Mục tiêu đại diện cho một lĩnh vực nhất định mà kế hoạch hành động kiểm soát môi trường sẽ tập trung để đạt được tầm nhìn. Rất nhiều mục tiêu được xác định song chúng có thể được sàng lọc bằng cách xác định vấn đề trọng tâm và ưu tiên. Trong giai đoạn này các mục tiêu phải được chọn lọc để có thể phản ánh tầm nhìn của tương lai. Các vấn đề trọng tâm được xác định trong các phân tích SWOT và những nhu cầu cấp thiết cũng như các ưu tiên lớn nhất của địa phương (xem phần 2.3).

Rất nhiều mục tiêu được xác định bằng việc sử dụng phân tích SWOT và tầm nhìn. Tuy nhiên, số lượng mục tiêu cũng cần được giới hạn nếu không chiến lược sẽ mất đi sự trọng tâm. Vì vậy, chỉ nên có khoảng từ 5 đến 6 mục tiêu. Về mặt lý tưởng kế hoạch chiến lược kiểm soát ô nhiễm sẽ kết hợp cả các mục tiêu ngắn và dài hạn để có thể cung cấp các kết quả một cách liên tục trong suốt thời gian đã định của chiến lược. Khi xem xét việc lựa chọn và ưu tiên của mục tiêu, các nhóm nên chú tâm vào các nhân tố trọng điểm quyết định tính khả thi của mục tiêu:

• Mục tiêu có liên quan đến hiện trạng môi trườngriêng biệt ở địa phương và cả mặt chính trị, xã hội và những biến động kinh tế hay không?

• Mục tiêu có theo đúng định hướng của tầm nhìn?

• Trong bước lựa chọn mục tiêu, những tác động tiềm ẩn nào có thể dẫn tới sự thành công của mục tiêu hoặc khả năng giải quyết vấn đề của địa phương?


- 23 -

• Các hành động đang thực hiện có hỗ trợ cho mục tiêu?

• Mục tiêu là kết quả ngắn, trung bình hay dài hạn? Bảng 2: Điền vào cùng 1 mẫu sau khi xây dựng các mục tiêu

2.3.5. Xây dựng mục tiêu cụ thể

Xây dựng các mục tiêu cụ thể:

• Mục tiêu cụ thể chi tiết hơn mục tiêu chung, nó cung cấp một cách chi tiết và phương pháp xác định các thành phần cụ thể của mục tiêu chung;

• Mục tiêu cụ thể nên ở mức vừa phải, dễ quản lý về mặt thời gian hay các chỉ số sản phẩm/kết quả;

• Mỗi mục tiêu chung sẽ có một vài mục tiêu cụ thể từ ngắn hạn, trung hạn đến dài hạn;

• Mục tiêu cụ thể nên nằm trong phạm vi có thể đạt được và nên dựa trên các thu thập về tình trạng môi trường trong khu vực địa phương và phân tích SWOT;

• Mục tiêu cụ thể là phần bổ sung, nghĩa là không nên có tác động tiêu cực lên các mục tiêu chung hoặc mục tiêu khác. Ví dụ đề xuất thiêu hủy các chất thải rắn hoặc chất thải y tế có thể xung đột với mục tiêu giảm thiểu ô nhiễm môi


Các mục tiêu cụ thể Các dự án Các hoạt

động

Vào năm 2010, địa phương sẽ có…

Mục tiêu 1:Để thay đổi địa phương…

Mục tiêu 2: Đảm bảo sự cung cấp thích hợp…

Mục tiêu 3: Để xây dựng năng lực con người phục vụ cho…

Mục tiêu 4: Để thu hút thêm nhiều dự án đầu tư từ các cá nhân, các khu vực công và thứ ba


- 24 -

trường ở địa phương. Vì vậy, tốt nhất là làm thế nào để hai mục tiêu này có thể bổ trợ cho nhau.

Mục tiêu chung và mục tiêu cụ thể đều là những cách thức giải quyết các vấn đề được xác định trong việc đánh giá môi trường địa phương. Chúng đều vạch rõ việc lựa chọn các dự án kiểm soát ô nhiễm và các hoạt động cũng như các kết quả dự đoán (có thể thực hiện được) của công tác kiểm soát ô nhiễm. Chúng tạo nên nền tảng cho việc thực thi chiến lược. Do vậy sự thành công của chiến lược kiểm soát ô nhiễm được đánh giá dựa trên mức độ đạt được các mục tiêu chiến lược tổng thể.

Khi xây dựng các mục tiêu cần cân nhắc những vấn đề sau:

• Các kết quả dự đoán cuối cùng của mục tiêu có được trình bày rõ ràng không?

• Mục tiêu có khả năng thực thi, có thể xác định được số lượng hoặc/và có thể nhận thấy được?

• Mục tiêu có tính hiện thực và có khả năng thực thi không? khi trong điều kiện môi trường địa phương và năng lực quản lý hiện có.

• Mục tiêu có đặt ra ngày cụ thể? Có thể có giới hạn về thời gian cho mục tiêu đó.

Sẽ có rất nhiều đòi hỏi khác nhau để đưa ra các mục tiêu cho kế hoach hành động kiểm soát ô nhiễm. Vì vậy, cần phải xác định các yếu tố ưu tiên. Một vài tiêu chí để xác định tính ưu tiên của mục tiêu bao gồm:

• Bản chất tương đối, phụ thuộc và bổ trợ của một mục tiêu với các mục tiêu khác.

• Những nhóm lợi ích nhất định trong việc lựa chọn một mục tiêu so với các mục tiêu khác.

• Đóng góp của mục tiêu cụ thể nhằm đạt được mục tiêu chung và tầm nhìn.

• Khả năng đạt được mục tiêu: Những tác động nào cần phải vượt qua để có thể thực hiện mục tiêu? Vấn đề nào cần giải quyết trong quá trình thực hiện mục tiêu.

• Khả năng của địa phương trong việc đảm bảo các nguồn cần thiết, trong việc tác động và hỗ trợ để thực hiện mục tiêu?

Mức động hỗ trợ của cộng đồng trong việc phát triển và hiện thực hóa mục tiêu Bảng 3. Điền vào cùng 1 mẫu sau khi xây dựng các mục tiêu cụ thể



động

Vào năm 2010, địa phương sẽ


Mục tiêu1: 01: Vào năm 2010, cải thiện tình trạng môi trường….


- 25 -



động có… Mục tiêu 2:

Đảm bảo sự cung cấp thích hợp…

Mục tiêu 2: 01: Vào năm 2010 đảm bảo, thông qua việc sử dụng các câu hỏi điều tra về thái độ….

Mục tiêu 3: Để xây dựng năng lực còn người phục vụ cho…

Mục tiêu 3: 01: Vào năm 2015, đảm bảo sự đầu tư và các kế hoạch thích hợp được thực hiện nhằm loại bỏ hoặc giảm thiểu

Mục tiêu 3: 02: Năng lực thích hợp được ..

Mục tiêu 4: Để thu hút thêm nhiều dự án đầu tư từ các cá nhân, các tổ chức

Mục tiêu 4: 01: Tăng cường mức đầu tư trong địa phương về công nghệ sạch trong lĩnh vực X và Y

3. Các dự án và hành động

3.1. Phân tích lựa chọn các dự án và hành động

Mục này đưa ra các ví dụ miêu tả tóm tắt các dự án và hành động đối với các vấn đề ô nhiễm ở các cấp độ khác nhau bao gồm: 1) Hoàn thiện các công cụ bảo vệ môi trường (ĐTM, Hướng dẫn…); 2) Hoàn thiện các quy trình (ĐTM, tích lũy, đánh giá môi trường chiến lược, đánh giá rủi ro môi trường …); 3) Hoàn thiện các công cụ pháp lý và hiệu quả thực thi; 4) Một

loạt các giải pháp kỹ thuật cho các ngành và vấn đề cụ thể; 5) Các khía cạnh khác nhau từ sự tham gia của cộng đồng; 6) Thực trạng quan trắc; 7) Giải pháp thông qua hợp tác liên ngành; 8) Các công cụ hành chính. Mỗi địa phương cần quan tâm tới danh sách này, phân tích và đưa ra các hành động khác nhau để đạt được chất lượng môi trường như mong muốn theo mục tiêu ngắn, trung bình và dài hạn đã đặt ra cho kế hoạch hành động kiểm soát ô nhiễm cấp địa phương.

3.1.1. Các quy định


- 26 -

Dưới đây là những hành động thường liên quan tới các địa phương, mỗi địa phương có thể tham khảo, đối chiếu để lập kế hoạch. Hành động 1: Hoàn thiện hệ thống ĐTM hiện thời:

Một lợi thế là chúng ta đã có hệ thống ĐTM. Việc hoàn thiện hệ thống sẽ cho thấy hiệu quả chỉ trong thời gian ngắn. Hệ thống ĐTM nên trở thành một công cụ thực tiễn cho việc kiểm soát và giảm thiểu sự ô nhiễm và những thủ tục không cần thiết thuộc trong quản lý hành chính. Hệ thống ĐTM cần được tiến hành cả trong khuôn khổ luật pháp và kĩ thuật. Nội dung của hành động nên tập trung vào:

- Bổ sung, hoàn thiện các nội dung còn thiếu hoặc bất cấp đối với địa phương; - Hiện đại hoá và cập nhật các thông tin, phương pháp kỹ thuật mới; - Nâng cao năng lực quản lý và tổ chức thực hiện ĐTM.

Hành động 2: Hoàn thiện các hướng dẫn ĐTM

Các hướng dẫn được cải thiện sẽ mang đến nhiều lợi ích to lớn từ ĐTM trong lĩnh vực giảm thiểu ô nhiễm. Hiện tại các địa phương còn thiếu các hướng dẫn ĐTM cho một số ngành đặc thù hoặc các hướng dẫn ĐTM cho các dự án phát triển mang tầm vĩ mô… Điều này gây khó khăn cho công tác KSON. Nội dung của hành động sẽ bao gồm:

- Hiện đại hoá và cập nhật các hướng dẫn đã có; - Bổ sung, hoàn thiện các hướng dẫn mới cho các ngành lĩnh vực còn thiếu; - Xây dựng các hướng dẫn thao tác kỹ thuật thực hiện ĐTM.

Hành động 3: Cấp phép cho các nhà tư vấn lập ĐTM

Để đảm bảo chất lượng của ĐTM, chỉ có những nhà Tư vấn được cấp phép và đăng ký mới được lập Bản đăng ký đạt tiêu chuẩn môi trường và báo cáo ĐTM. Trong trường hợp thực hiện sai nghiêm trọng giấy phép sẽ bị rút lại. Kinh nghiệm quí báu từ nhiều nước trên thế giới cho công tác KSON là phải duy trì hệ thống cấp phép này. Các nội dung của hành động này bao gồm:

- Xây dựng và ban hành các quy định về điều kiện hành nghề ĐTM; - Tổ chức phân cấp cấp giấy phép; - Quy định các mức phí lập báo cáo.

Hành động 4: Tuân thủ hậu ĐTM Hiện nay rất ít khi việc tuân thủ hậu ĐTM được thực hiện. Hành động nên được

thực hiện và triển khai một cách nghiêm túc vì nó sẽ mang đến những giảm thiếu đáng kể chất thải. Nhiều ví dụ tích cực từ các nước khác cho thấy là dễ dàng áp dụng, nếu như có quy định chặt , hậu ĐTM sẽ rất hiệu quả. Các nội dung của hành động này tập trung vào:

- Xây dựng các quy định kiểm tra, giám sát công tác bảo vệ môi trường của các dự án đầu tư phát triển

- Xây dựng các hướng dẫn vận hành hệ thống xử lý chất thải - Tổ chức kiểm tra, giám sát định kỳ công tác bảo vệ môi trường - Xây dựng hệ thống giám sát tự động từ xa - Lập báo cáo định kỳ công tác quan trắc/giám sát môi trường

3.1.2. Hoàn thiện công cụ bảo vệ về môi trường


- 27 -

Ở Việt Nam, luật bảo vệ môi trường năm 2005 và Nghị định số 80 NĐ/TTG ngày 9/8/2006 đã tạo điều kiện cho công tác bảo vệ môi trường. Chương 3 của Luật bảo vệ môi trường và Hướng dẫn thi hành nhấn mạnh việc thực thi ĐTM và ĐMC bao gồm đánh giá tích lũy và đánh giá rủi ro môi trường. Hành động 5: Đánh giá tích luỹ

Đó là việc đánh giá tổng hợp các tác động riêng rẽ từ nhiều nguồn khác nhau cùng một thời gian hoặc đánh giá tác động đến môi trường từ một nguồn/một loại tác nhân nhưng tích luỹ trong một thời gian dài. Đánh giá tích luỹ cho phép tính toán các tác động từ nhiều nguồn, nó có thể được thức hiện khá đơn giản và là một công cụ tích cực cho các tình huống phức tạp khi có nhiều nguồn khác nhau cùng tác động vào tạo nên những ảnh hưởng lớn hơn. Việc đánh giá tích luỹ còn có ý nghĩa quan trọng giúp cho việc hoạch định phát triển ở một khu vực cụ thể còn có khả năng bổ sung thêm hoạt động công nghiệp hay không. Thể loại ĐTM này đã được phát triển ở nhiều nước và nó thực sự đã trở thành một công cụ quan trọng ở cấp Trung ương và cấp địa phương. Các nội dung của hành động này thường bao gồm:

- Xác định các nguồn gây ô nhiễm; - Xác định thải lượng gây ô nhiễm đối với từng nguồn theo một vài chất đặc trưng

(thí dụ theo COD hay một kim loại nặng nào đó như Cu, Pb, Cd…); - Xác định tổng lượng thải; - Xác định ngưỡng chịu đựng hay ngưỡng chấp nhận của đối tượng; - Xác định mức vượt ngưỡng chịu đựng; - Xác định tác động của mức vượt ngưỡng chịu đựng.

Hành động 6: Đánh giá môi trường chiến lược (ĐMC)

ĐMC là một hệ thống kết hợp chặt chẽ môi trường, chính sách, kế hoạch và chương trình. ĐMC nên được đảm bảo rằng các kế hoạch và chương trình đưa vào sự quan tâm hiệu quả môi trường làm nguyên nhân, nếu hiệu quả môi trường là một phần của quyết định toàn bộ, cái đó được gọi là đánh giá môi trường chiến lược. Ví dụ chiến lược phát triển KT-XH, quy hoạch hay kế hoạch phát triển môi trường thuỷ sản… ĐMC là một ưu tiên mới của Chính phủ Việt Nam. Một công cụ mạnh mẽ cho các dự án lớn, kế hoạch quốc gia, và là một khuôn mẫu cho các loại hình ĐTM được lặp lại thường xuyên để xây dựng chuẩn. Nên áp dụng 1 phần nào đó ở cấp địa phương, mặc dù nó hầu như là một công cụ ở cấp trung ương. Nội dung của hành động này bao gồm:

- “Sàng lọc”, điều tra kế hoạch hoặc chương trình theo qui định đánh giá môi trường chiến lược;

- “Xác định phạm vi” xác định giới hạn điều tra, đánh giá và yêu cầu giả định; - “Văn bản của nhà nước về môi trường” thực tế trên cơ sở đánh giá cơ bản; - “Xác định tác động môi trường có thể xảy ra” thông thường dưới dạng biến đổi

trực tiếp hơn là giữ nguyên hình thái; - Thông báo và lấy ý kiến cộng đồng; - “Ra quyêt định” trên cơ sở đánh giá; - Quan trắc những tác động của các kế hoạch và chương trình sau khi thực hiện.

Hành động 7: Trung tâm dịch vụ cộng đồng để thực hiện ĐTM


- 28 -

Trung tâm dịch vụ cộng đồng này được thành lập nhằm thực hiện ĐTM cho các dự án phát triển trên địa bàn của tỉnh giúp duy trì tốt mối liên hệ giữa công chúng và các nhà quản lý môi trường tránh được sự liên hệ trức tiếp giữa bên kỹ thuật và khách hàng vì thế tiết kiệm thời gian. Tuỳ từng địa phương có thể hợp đồng với các đơn vị tư vấn chuyên ngành có đủ năng lực và tư cách pháp nhân để thực hiện ĐTM Các nội dung của hành động gồm:

- Xây dựng dự án thành lập trung tâm dịch vụ cộng đồng theo quy định hiện hành; - Tổ chức quản lý và thực hiện các nhiệm vụ được giao; - Đánh giá các tác động với sự tham gia của cộng đồng; - Kết hợp với chức năng quan trắc môi trường và dịch vụ đã có của địa phương.

Hành động 8: Đánh giá rủi ro môi trường

Hành động này nhằm giải quyết, xử lý các vấn đề phức tạp về sự cố môi trường, thông thường là do những thành phần hoá chất độc hại hoặc di truyền sinh học. Trong ngữ cảnh sức khỏe cộng đồng, đánh giá rủi ro là quá trình xác định lượng ảnh hưởng có hại có thể đến từng cá nhân hay công đồng dân cư từ các hoạt động nào đó của con người. Trên phần lớn các quốc gia, việc sử dụng hóa chất hoặc các hoạt động mang tính đặc thù khác như: các nhà máy điện, các nhà máy chế tạo ... là không được phép trừ khi có thể chứng minh rằng không làm tăng nguy cơ tử vong hay bệnh tật. Ở địa bàn các tỉnh có thể xẩy ra các vụ tràn dầu, hoá chất, cháy nổ, tảo đỏ…Vì vậy các đơn vị trong tỉnh phải ngăn ngừa sự cố xảy ra, dự phòng các tình huống có thể xảy ra và có các phương án giải quyết, ứng phó. Để thực hiện hành động này thường đòi hỏi phải có những chuyên gia có trình độ cao về các lĩnh vực hoá học, sinh học. Các nội dung của hành động này bao gồm:

- Xác định các nguồn gây nguy hại hoặc rủi ro; - Xác định đường truyền rủi ro; - Xác định mức độ lộ diện/ tiếp xúc đối tượng tác nhân; - Xác định ngưỡng chấp nhận của đối tượng; - Xác định các tác động vượt ngưỡng của đối tượng ảnh hưởng; - Quản lý rủi ro.

Hành động 9: Cam kết bảo vệ môi trường

Cam kết bảo vệ môi trường nhằm nâng cao ý thức trách nhiệm của các chủ đầu tư, các đơn vị sản xuất, kinh doanh, dịch vụ đối với các cơ quan quản lý môi trường và chính quyền địa phương. Hành động này được coi là nghĩa vụ đối với các chủ dự án khi tiến hành đầu tư xây dựng và phát triển một lĩnh vực hoạt động nào đó trên địa bàn địa phương. Các nội dung cam kết tuân theo các quy định, hướng dẫn hiện hành. Nội dung của hành động này tập trung vào:

- Xây dựng các hướng dẫn, quy định việc cam kết bảo vệ môi trường đối với các đối tượng đầu tư phát triển dự án trên địa bàn địa phương;

- Xây dựng kế hoạch kiểm tra, thanh tra việc thực hiện cam kết BVMT.

3.1.3. Quy hoạch

3.1.3.1. Quy hoạch - Kế hoạch liên quan tới ngành công nghiệp


- 29 -

Để đạt được sự phát triển bền vững của mỗi địa phương, vấn đề quy hoạch - kế hoạch liên quan tới các khu công nghiệp có vai trò hết sức quan trọng, điều này chẳng nhữngthúc đẩy sự phát triển kinh tế xã hội mà còn tạo điều kiện thuận lợi cho việc KSON môi trường một cách hiệu quả. Bài học kinh nghiệm của các nước phát triển là quy hoạch phải đảm bảo tính chiến lược lâu dài và bền vững. Quy hoạch phát triển kinh tế - xã hội luôn phải được lồng ghép với bảo vệ môi trường. Các hành động liên quan tới công tác KSON môi trường ở các tỉnh thường tập trung vào các vấn đề:

- Lập kết họach chi tiết cho các ngành công nghiệp; - Lập chương trình cho các ngành tổng hợp, mô tả rõ ràng mối quan hệ giữa các giai đoạn sản xuất khác nhau và khả năng thích ứng để chia sẻ giải pháp xử lý; - Ảnh hưởng của việc lập kế hoạch dẫn đến ảnh hưởng của việc khai thác của các

mối liên kết trong ngành và giữa các ngành công nghiệp với nhau có liên quan tới môi trường. Hành động 1: Quy hoạch các khu công nghiệp

Các nội dung tập trung vào: - Có thể tập trung thiết kế cơ sở hạ tầng tại khu vực phân định nhằm giảm phí tổn

cơ sở hạ tầng của các doanh nghiệp. Cơ sở hạ tầng đó bao gồm đường bộ, đường sắt, cảng, cung cấp điện cao thế (điện 3 pha), thông tin liên lạc, nước cấp và đường dẫn ống khí;

- Để có thể thu hút được các doanh nghiệp mới bằng việc kết hợp các cơ sở hạ tầng trên cùng một vị trí;

- Bố trí các ngành công nghiệp ngoài phạm vi khu vực thành thị nhằm làm giảm ảnh hưởng tới môi trường và xã hội;

- Cung cấp cho các việc kiểm soát môi trường riêng biệt, đặc trưng cho những sự cần thiết của một khu vực công nghiệp.

Các khu công nghiệp đang tập trung vào việc điều chỉnh các ngành công nghiệp sinh thái học, chất thải của ngành này có thể sử dụng làm nguyên liệu cho ngành khác. Hội đồng nhân dân địa phương có thể lựa chọn một khu công nghiệp như là một dự án tiêu biểu cho các dự án khác làm theo. Các hoạt động bao gồm:

- Lựa chọn vị trí và xây dựng các kịch bản phát triển; - Phân vùng các loại hình phát triển nhà máy, xí nghiệp; - Xây dựng hệ thống thu gom và xử lý chất thải; - Thiết lập vành đai cách ly vệ sinh công nghiệp; - Xây dựng khái niệm tự quan trắc; - Phát triển kế hoạch trao đổi chất thải giữa các nhà máy; - Đăng ký chủ nguồn thải.

Hành động 2: Quy hoạch các bãi rác

Một trong những vấn đề bức xúc ở hầu hết các địa phương hiện nay là việc lựa chọn vị trí các bãi chôn lấp chất thải (bãi rác) và đảm bảo việc xây dựng vững chắc môi trường. Để lựa chọn được vị trí lý tưởng cho các bãi rác cần căn cứ vào các tiêu chí và khoanh vùng hiện tại. Về định hướng chiến lược phát triển, các địa phương nên xây dựng kịch bản tăng cường tái chế, tái sử dụng rác thải, hạn chế tối đa lượng chất thải chôn lấp.


- 30 -

Các nội dung của hành động quy hoạch các bãi rác địa phương tham khảo và tuân thủ Thông tư 01/2001/TTLBKHCNMT-BXD. Hành động 3: Quy hoạch bảo vệ nguồn nước mặt và nước ngầm

Xu thế diễn biến trong những năm gần đây tài nguyên nước mặt và nước ngầm bị suy thoái (cạn kiệt và ô nhiễm) gây ảnh hưởng trực tiếp đến sức khoẻ con người và môi trường sống. Việc bảo vệ nguồn nước sạch đang trở thành trách nhiệm của cả cộng đồng và mỗi người dân Các nội dung của hành động này nên tập trung vào:

- Xác định nguồn nước cần bảo vệ; - Xây dựng quy hoạch khai thác sử dụng và bảo vệ hợp lý nguồn nước; - Quy hoạch, quản lý xả thải các chất thải rắn và chất thải lỏng vào nguồn nước,

xây dựng các đới phòng hộ vệ sinh; - Tăng cường nguồn lực quan trắc chất và lượng các nguồn nước; - Nâng cao nhận thức cộng đồng.

Ngoài 3 hành động trên còn nhiều hành động khác liên quan tới vấn đề quy hoạch - kế hoạch liên quan tới ngành công nghiệp, các hành động này mỗi địa phương tuỳ tình hình thực tế lựa chọn và xây dựng hợp lý.

3.1.3.2. Quản lý và kiểm soát các khu công nghiệp

Đối với các khu công nghiệp (KCN) đang hoạt động hiện nay có thể thực hiện nhiều biện pháp và chiến lược quản lý môi trường như xây dựng khung quản lý môi trường, cung cấp tốt các dịch vụ môi trường (dịch vụ cấp nước, thu gom và xử lý chất thải…). Các biện pháp kiểm soát và quản lý môi trường đối với các KCN này bao gồm:

- Thống kê, đánh giá tình trạng ô nhiễm; - Xác định giải pháp theo loại ô nhiễm và mức độ ô nhiễm; - Lập kế hoạnh thanh tra (bao gồm cả tổ chức, tài chính); - Thực hiện kế hoạch thanh tra; - Báo cáo kết quả; - Xử lý kết quả.

Hành động 1: Lập kế hoạch thanh tra

Là một phương pháp tiếp cận khác yêu cầu các nhà máy tuân thủ các điều luật BVMT, nhất là việc thực hiện công tác hậu ĐTM hoặc các điều luật về công nghiệp khác đang có hay đã được thông qua trước khi điều luật ĐTM có hiệu lực. Sau khi hoàn tất thống kê về tình trạng ô nhiểm, chiến lược thanh tra sẽ được đưa ra dựa trên mức ưu tiên cho các chất gây ô nhiễm nhiều nhất hoặc các hợp chất ô nhiễm đặc biệt nguy hiểm. Các nội dung của hành động này bao gồm:

- Kiểm tra chương trình quan trắc theo báo cáo ĐTM; - Cải thiện khả năng quan trắc tự động hoặc hợp đồng thêu tư cấn; - Thực hiện kế hoạch quan trắc theo quy định; - Báo cáo kết quả.

Hành động 2: Kiểm soát tự động


- 31 -

Quyết định 328 đề cập đến một loại phương pháp khả thi đó là kiểm soát tự động. Nhìn chung đã thu được rất nhiều kinh nghiệm bổ ích với phương pháp này từ các quốc gia phát triển. Các nội dung của hành động này gồm:

- Đánh giá, xác định lượng, thành phần chất thải; - Xắp sếp theo thứ tự ưu tiên mức độ cần xử lý; - Lập kế hoạch xử lý; - Tổ chức thực hiện xử lý; - Đánh giá hiệu quả, rút kinh nghiệm.

Hành động 3: Kiểm toán chất thải

Nên tập trung vào việc xây dựng hệ thống quản lý chất thải hiệu quả nhằm ngăn ngừa và giảm chất thải (xem hành động 1 mục 3.1.4.1.). Hành động 4: Phát triển kế hoạch hoàn thiện kết hợp từng bước một cho việc giảm

thiểu ô nhiễm công nghiệp

Là giải pháp đặc biệt hiệu quả để thay đổi hiện trạng ô nhiễm khi vốn bị hạn chế. Phương pháp này đã áp dụng thành công ở rất nhiều nước. Có thể chia thành 3 hợp phần được trình bày dưới đây và kết quả hướng tới hai giai đoạn với thời gian phù hợp cho từng giai đoạn. Nội dung của nó gồm:

- Hợp phần 1 bao gồm thực hiện kế hoạch giảm thiểu xả nước thải vào nguồn nước và đất. Kết hợp với các kế hoạch giảm thiểu nước tiêu thụ;

- Hợp phần 2 bao gồm việc giảm thiểu nguồn ô nhiễm từ chất thải rắn và công nghiệp;

- Hợp phần 3 bao gồm giảm thiểu phát tán ô nhiễm không khí; - Giai đoạn 1 có thể tiến hành trong 2 năm. trong khi pha 2 có thể thêm 2 năm.

Hành động 5: Chất thải công nghiệp

Việc xử lý chất thải an toàn hoặc tái sử dụng chất thải từ những quy trình công nghệ hiện đại an toàn và là một vấn đề hết sức quan trọng. Nếu với số lượng nhiều những nguồn này sẽ mang lại lợi ích không nhỏ. Nội dung cho hành động này có thể xem chi tiết tương tự ở mục 3,1,4,6. Hành động 6: Trao đổi chất thải

Việc trao đổi chất thải là hoạt động trao đổi nguyên liệu phế thải của ngành này được sử dụng lại cho ngành khác. Thực hiện tốt hành động này chẳng những tiết kiệm nguồn tài nguyên mà còn có tác dụng giảm thiểu ô nhiễm môi trường. Các nội dung của hành động này bao gồm:

- Xác định được các nguyên liệu đầu vào, ra của nhà máy; - Đánh giá khả năng đáp ứng của các công nghệ, nhu cầu hợp tác của các bên

liên quan; - Tổ chức liên kết trao đổi chất thải.

Hành động 7 : Hệ thống xử lý nước thải

Là lĩnh vực rất phức tạp bởi phạm vi rộng của các giải pháp kỹ thuật và giá đầu tư cao. Nếu có thể, việc xử lý nước thải nên được giao cho nhà máy và/hoặc tổ chức nào đó. Những hoạt động trong lĩnh vực này nên được cân nhắc sau Kiểm toán môi trường,


- 32 -

ISO 9000 , ISO 14000 và những giải pháp công nghệ sạch hơn đã được thảo luận. Khuyến khích áp dụng công nghệ tái sử dụng, sử dụng tuần hoàn nước thải. Các nội dung ở đây thường gồm:

- Xác định lượng nước cấp (đầu vào); - Xác định hoặc tính toán lượng và thành phần nước thải; - Thiết kế hệ thống xử lý theo chất và công suất; - Vận hành, quan trắc giám sát định kỳ; - Lập báo cáo, lưu giữ hồ sơ.

3.1.3.3. Quản lý và kiểm soát các làng nghề thủ công

Hiện tại ở các địa phương cơ cấu kinh tế xã hội của các làng nghề thủ công rất yếu kém, nên xây dựng một hình thức xử lý đặc biệt để giúp đỡ nhóm ngành này. Các hành động KSON môi trường làng nghề nên tập trung vào các vấn đề sau:

- Bổ sung, điều chỉnh các chính sách hiện hành liên quan tới BVMT; - Tổ chức điều tra, đánh giá việc tuân thủ công tác BVMT của các làng nghề; - Xây dựng và ban hành các hướng dẫn kỹ thuật thu gom, xử lý chất thải, tự quan

trắc/giám sát môi trường; - Xây dựng chương trình quan trắc môi trường; - Tăng cường năng lực quản lý môi trường; - Đánh giá hiện trạng quy hoạch và xây dựng hướng dẫn quy hoạch môi trường

làng nghề; - Tuyên truyền giáo dục, nâng cao nhận thức cộng đồng.

3.1.4. Chính sách và pháp luật

Hiện nay đã có khá nhiều các văn bản luật pháp và cơ chế chính sách liên quan phục vụ công tác KSON, tuy nhiên cần bổ sung các cơ chế chính sách:

- Thiết lập cơ chế chính sách đối với việc ô nhiễm từ các làng nghề xuất phát từ đặc thù kinh tế - xã hội của mỗi làng nghề;

- Thiết lập cơ chế chính sách đối với các khu công nghiệp; - Thiết lập tiêu chuẩn khí thải, nước thải đối với những lĩnh vực, vùng nhạy cảm

đặc thù; - Các hướng dẫn thanh tra hậu ĐTM và quan trắc; - Các hướng dẫn kỹ thuật xử lý nước thải, chất thải rắn và khí thải.

3.1.5. Các giải pháp kỹ thuật cho các ngành và vấn đề cụ thể

3.1.5.1. Sản xuất sạch - công nghệ sạch

Sản xuất sạch là biện pháp phòng ngừa, chủ động bảo vệ môi trường theo các đặc thù của công ty mình, nhằm làm giảm thiểu chất thải và đạt sản lượng hàng hóa cao nhất. Theo phân tích dòng nguyên liệu và năng lượng tại một công ty, họ cố gằng tiếp thu các phương án nhằm giảm thiểu phát thải trong quá trình sản xuất. Giúp cải tiến cách tổ chức và công nghệ nhằm đạt hiệu quả sử dụng nguyên liệu và năng lượng tốt


- 33 -

nhất, ngăn ngừa chất thải, nước thải phát sinh và phát thải khí cũng như thải nhiệt và tiếng ồn.

Sản xuất sạch và công nghệ sạch đang được nhiều quốc gia quan tâm và nó sẽ trở thành xu thế tất yếu của quá trình phát triển kinh tế đảm bảo tính bền vững. Tuy nhiên, nó cũng lại là rào cản, khó khăn và thách thức đối với các cơ sở sản xuất vừa và nhỏ. Bài học kinh nghiệm từ nhiều quốc gia cho thấy lợi ích kinh tế khi áp dụng các công nghệ sạch. Vì vậy, các địa phương nên quan tâm và phát triển lĩnh vực này. Các hành động gắn với nội dung này hữu ích cho công tác KSON ở các địa phương bao gồm: Hành động 1: Kiểm toán môi trường

Kiểm toán môi trường là xác định khối lượng thực hiện và luận điểm, theo cách này việc thực hiện các chức năng tương tự để kiểm toán tài chính. Một báo cáo kiểm toán môi trường chuẩn mực bao hàm thuyết minh trình bày việc thực thi, luận điểm môi trường mục đích nhằm xác định sự cần thiết thực hiện, duy trì hoặc cải thiện các dấu hiệu thực thi và luận điểm.

Các nội dung của hành động này tập trung vào: - Tuyên truyền về lợi ích của công tác kiểm toán môi trường; - Tổ chức hướng dẫn kiểm toán môi trường; - Xây dựng cơ chế khuyến khích kiểm toán môi trường.

Hành động 2: Thực hiện ISO 9000 và ISO 14000

ISO 9000 đã trở thành mối quan tâm và đối tượng tham khảo của quốc tế cho các yêu cầu quản lý chất lượng trong công nghiệp và kinh doanh và ISO 14000 khiến các tổ chức gặp phải các thách thức môi trường. Với xu thế hội nhập kinh tế thế giới, sự tham gia WTO buộc các cơ sở sản xuất kinh doanh, nhất là các cơ sở có xu hướng mở rộng thị trường xuất khẩu, việc thực hiện ISO 9000 và ISO 14000 là con đường tất yếu. Vì vậy, các địa phương nên quan tâm thực hiện các nội dung:

- Tuyên truyền, cung cấp các thông tin về rào cản môi trường trong xu thế hội nhập kinh tế thế giới;

- Xây dựng chương trình phát triển nhãn môi trường; - Khuyến khích tạo thuận lợi hỗ trợ các đơn vị đăng ký thực hiện ISO 9000 và ISO

14000. Hành động 3: Thỏa thuận nghiên cứu với các trường đại học, viện nghiên cứu

Một lợi thế nguồn nhân lực khoa học ở trong nước khá dồi dào và đang có chiều hướng phát triển tốt. Các địa phương cần có cơ chế khuyến khích, tạo điều kiện thuận lợi thu hút và đẩy mạnh sự hợp tác giữa các cơ sở sản xuất công nghiệp, nông nghiệp với các trường đại học, viện nghiên cứu nhằm phát triển công nghệ sạch, sản xuất sạch hơn.

Các nội dung thường là: - Xác định những vùng với những tiềm năng cho phát triển công nghệ sạch; - Phát triển, thúc đẩy các cơ chế khuyến khích áp dụng công nghệ sạch; - Thiết lập thỏa thuận hợp tác nghiên cứu với các trường đại học, viện nghiên

cứu; - Hỗ trợ thực hiện và triển khai nhân rộng.


- 34 -

3.1.5.2. Ô nhiễm do sản xuất nông nghiệp và ở nông thôn

Chất thải nông nghiệp từ các ngành nghề chăn nuôi gia cầm ở nông thôn chiếm một tỷ trọng lớn tại các tỉnh. Các chất thải này có tác động không nhỏ tới môi trường và sức khỏe cộng đồng. Vì vậy, cần kiểm soát chặt chẽ khu vực này. Các hành động KSON đối với ngành này có thể tập trung vào: Hành động 1: Các trang trại gia súc, gia cầm

Hoạt động nhằm làm giảm tác động tới môi trường xung quanh từ sự phát sinh chất thải của động vật với số lượng lớn. Các nội dung tập trung vào:

- Quản lý và Quy hoạch phát triển các trang trại gia súc, gia cầm; - Xây dựng các mô hình tái sử dụng chất thải (hầm biogas); sử dụng làm phân

bón; - Thiết lập và xây dựng hệ thống thu gom, xử lý nước thải; - Nâng cao nhận thức cộng đồng; - Thiết lập kế hoạch quan trắc môi trường theo hình thức tự động hoặc tự quản.

Hành động 2: Quản lý phân bón

Nếu phân bón và các vật liệu thải hữu cơ khác không được quản lý tốt, chúng có thể sẽ trở thành 1 nguồn ô nhiễm đáng kể cho hệ thống nước chảy ra sông và hồ, hoặc ngấm xuống nước ngầm. Trong trường hợp này các địa phương cần xem xét xây dựng các nội dung KSON cho lĩnh vực này và nên tập trung vào các vấn đề:

- Quy định quản lý theo loại phân bón; - Tổ chức quản lý phân bón theo nhu cầu và quy mô khu vực nông nghiệp; - Xây dựng, ban hành và tổ chức các kỹ thuật bón phân; - Thiết lập mạng lưới quan trắc chất lượng nước mặt và nước ngầm; - Nâng cao nhận thức cộng đồng trong việc thu gom, xử lý bao bì chứa phân; quy

định khu vực rửa các dụng cụ, thiết bị bón phân. Hành động 3: Sử dụng phân bón hóa học và thuốc trừ sâu

Hàng năm ở các địa phương, người dân sử dụng một lượng lớn phân bón hóa học và thuốc trừ sâu nhằm diệt trừ sâu bọ, tăng năng suất cây trồng. Do chưa nhận thức rõ quy trình kỹ thuật và liều lượng sử dụng bón phân nên dẫn tới tình trạng dư lượng thuốc BVTV, các chất hóa học còn tồn lưu lại trong đất, trong nước và các sản phẩm nông nghiệp gây ảnh hưởng tới môi trường và sức khỏe cộng đồng. Để giảm thiểu vấn đề ngày càng phổ biến này cần xây dựng chương trình tập huấn phổ biến các kỹ thuật sử dụng phân bón và thuốc trừ sâu. Các nội dung cho hành động này bao gồm:

- Quy định loại thuốc trừ sâu sử dụng nhằm làm hạn chế tác động có hại của việc sử dụng chúng;

- Thông tin tuyên truyền, giáo dục và huấn luyện nhằm tác động tới quyết định và hành động sử dụng sản phẩm của cá nhân từng người nông dân;

- Tập huấn và thỏa thuận tự nguyện với nhà sản xuất và các cơ sở bán lẻ; - Đẩy mạnh tập huấn áp dụng công nghệ; - Giáo dục về quản lý tác nhân gây hại.


- 35 -

Hành động 4: Rác thải nông nghiệp và nông thôn

Do nền kinh tế, người dân vùng nông thôn nhìn chung đang dần được cải thiện, nhu cầu sử dụng các sản phẩm sau thu hoạch nông nghiệp giảm, dẫn đến tình trạng rác thải nông nghiệp và nông thôn phát sinh gây ảnh hưởng trực tiếp tới môi trường và sức khỏe cộng đồng. Nhiều nơi, rác thải sinh hoạt nông thôn đang trở thành một vấn đề bức xúc cần có biện pháp quản lý tốt, nếu không nó trở thành nguồn gây mầm bệnh cho cộng đồng dân cư. Các địa phương cần quan tâm tới các nội dung:

- Kiểm soát việc thải bỏ chất thải nông nghiệp, rác thải nông thôn; - Tổ chức đội tự quản thu gom, xử lý rác thải; - Xây dựng, chuyển giao các mô hình tái chế, tái sử dụng chất thải theo hướng

xã hội hóa; - Tuyên truyền nâng cao nhận thức cộng đồng.

3.1.5.3. Thuốc bảo vệ thực vật (BVTV)

Tại các địa phương, việc quản lý, nắm bắt và sử dụng thuốc BVTV rất phức tạp và khó khăn để kiểm soát. Ảnh hưởng xấu từ việc sử dụng thuốc BVTV tới sức khỏe con người và môi trường. Vì vậy các địa phương nên có các hành động ưu tiên cho lĩnh vực này. Các hành động nên tập trung vào: Hành động 1: Điều tra, xác định các kho, điểm tồn lưu thuốc BVTV

Theo kết quả điều tra năm 2007 của Trung tâm Tư vấn và Bảo vệ môi trường (thuộc dự án POP), hiện tại ở nước ta có khoảng 108 tấn thuốc BVTV tồn lưu (thuốc POP, thuốc quá hạn, cấm sử dụng, không rõ nhãn mác). 98.000 m3 lẫn đất chôn lấp không an toàn và 52.000 m3 đất ô nhiễm thuốc BVTV. Tuy nhiên con số này vẫn chưa thật đầy đủ, còn nhiều địa phương vẫn chưa điều tra, thống kê chi tiết. Vì vậy cần tiếp tục điều tra, xác minh để có các biện pháp quản lý, KSON kịp thời. Nội dung của hành động này gồm:

- Điều tra hiện trạng, phát hiện kho, điểm tồn lưu thuốc bảo vệ thực vật với sự tham gia của cộng đồng;

- Tổ chức điều tra xác định các điểm nóng, quy mô khối lượng và mức độ gây ô nhiễm của các kho, điểm tồn lưu;

- Đánh giá mức độ và khả năng ảnh hưởng tới môi trường, sức khỏe cộng đồng; - Xây dựng các giải pháp KSON, xử lý.

Hành động 2: Quy định việc sử dụng thuốc BVTV

Rất nhiều quốc gia đã và đang dần dần hạn chế việc sử dụng phần lớn thuốc BVTV vì mối quan ngại sức khỏe cũng như môi trường. Việc xuất khẩu nông nghiệp phải tuân theo các quy định thương mại khác nhau. Vì vậy phương pháp hiệu quả nhất là loại bỏ vấn đề về các loại thuốc BVTV ra khỏi thị trường thông qua quy định từ cấp Trung ương đến địa phương. Các nội dung hành động này bao gồm:

- Rà soát, đánh giá danh mục các hóa chất BVTV; - Xây dựng, ban hành các quy định khuyến khích sản xuất, sử dụng thuốc BVTV

có nguồn gốc sinh học; - Hoàn chỉnh các quy định đăng ký thuốc BVTV;


- 36 -

- Quy định hạn chế, cấm sử dụng các loại hóa chất BVTV gây độc hại tới môt trường và sức khỏe cộng đồng;

- Củng cố hoạt động kinh doanh thuốc BVTV; - Tổ chức thanh tra, kiểm tra việc sản xuất, nhập khẩu và sử dụng thuốc BVTV.

Hành động 3: Cập nhật danh sách về các loại thuốc BVTV

Hàng năm ở các nước trên thế giới và trong nước sản xuất hàng trăm hoạt chất hóa học mới cho các loại thuốc BVTV. Vì vậy, nếu không nắm bắt được thông tin này sẽ rất khó khăn cho công tác quản lý và kiểm soát chúng. Tại các địa phương, dựa trên bảng thống kê và kiến thức về thuốc BVTV cần tiến hành:

- Cập nhật thông tin về các loại thuốc BVTV; - Phát hiện các loại thuốc BVTV gây nguy hiểm tiềm tàng; - Dự báo các loại thuốc BVTV sẽ được sử dụng cho cây trồng trong tương lai; - Xây dựng các giải pháp và kế hoạch phòng ngừa, ứng phó các rủi ro theo điều

kiện từng địa phương.

3.1.5.4. Khu giết mổ

Hiện tại ở một số địa phương, các lò giết mổ được xem như là các vần đề đặc biệt nghiêm trọng. Các hành động để KSON các cơ sở này ở các địa phương nên tập trung vào:

- Quy hoạch khu giết mổ hợp lý; - Đầu tư phát triển công nghệ giết mổ sạch; - Tăng cường kiểm soát, kiểm dịch gia súc đầu vào, đầu ra; - Thu gom và xử lý chất thải; - Xây dựng kế hoạch tự quan trắc giám sát.

3.1.5.5. Ô nhiễm khí thải

Nhìn chung mức độ ô nhiễm không khí có xu hướng tăng lên cùng với sự phát triển kinh tế đã và đang để lại hậu quả ô nhiễm môi trường, trong đó có môi trường không khí. Các nước phát triển đã có nhiều bài học trong vấn đề này. Việc KSON khí thải cần tập trung tại các nhà máy sản xuất, các khu công nghiệp, các lò đốt rác, khí thải phát sinh từ phương tiện giao thông… Vì vậy, các địa phương xây dựng và ưu tiên các hành động: Hành động 1: Khí thải công nghiệp

Bao gồm khí thải từ các nhà máy của các khu công nghiệp, các cơ sở sản xuất nhỏ lẻ. Để KSON khí thải các cơ sở này cần:

- Điều tra, đánh giá thực trạng công nghệ sản xuất của các cơ sở; - Kiểm toán chất thải (khí thải); - Áp dụng công nghệ sản xuất sạch; - Hỗ trợ chuyển giao các công nghệ xử lý khí thải; - Tổ chức kiểm tra, giám sát định kỳ; - Thiết lập, xây dựng mạng lưới quan trắc/giám sát môi trường.

Hành động 2: Khí thải từ các lò đốt rác


- 37 -

Đặc biệt là các lò đốt rác y tế, chất thải độc hại, do công nghệ đốt chưa đáp ứng được yêu cầu, nhất là nhiệt độ còn thấp, chưa có hệ thống xử lý khí thải, nên phát sinh khí độc dioxin/furan khó tránh khỏi. Để KSON tốt vấn đề này, địa phương nên:

- Điều tra, đánh giá năng lực các lò đốt hiện có, nếu không đảm bảo yêu cầu đề nghị nâng cấp hoặc đóng cửa;

- Xây dựng dự án đầu tư các lò đốt mới chuyên dụng phù hợp với điều kiện thực tế của địa phương và đảm bảo tiêu chuẩn cho phép;

- Tổ chức đăng ký nguồn thải; - Liên kết với các địa phương lân cận có cơ sở thiêu đốt hiện đại; - Lập chương trình điều tra, kiểm soát ô nhiễm khí thải các lò đốt rác.

Hành động 3: Kiểm soát phát thải từ các nguồn cố định và di động trong thành phố

Để hoàn tất và duy trì tốt chất lượng môi trường không khí bảo vệ sức khỏe cộng đồng, mặc dù tỷ lệ xe cộ tăng và sản xuất công nghiệp cao hơn; kiểm soát nguồn phát thải từ các nguồn di động và cố định là cần thiết ở một số khu vực, bao gồm:

- Thiết lập các đối tượng/tiêu chuẩn chất lượng môi trường không khí để làm cơ sở cho chương trình kiểm soát ô nhiễm không khí;

- Thiết lập việc quản lý thông tin môi trường và hệ thống hành chính; - Thành lập chương trình kiểm soát toàn diện, nghiêm ngặt về tiêu chuẩn nhiên liệu; - Thanh tra, kiểm tra các phương tiện phát thải khói đen trên các tuyến dường giao

thông; - Rà soát hệ thống thực thi để đảm bảo sự tuân thủ tiêu chuẩn phát thải; - Sử dụng thiết bị kiểm tra, thử tiêu chuẩn chất lượng không khí (như: thiết bị thử

sulphur trong nhiên liệu); - Thông qua những công nghệ hiện có tốt nhất và thực tiễn trong cả kiểm soát phát

thài và khả năng nhiên liệu. Hành động 4: Chính sách giao thông

Đường giao thông được xem như là nguyên nhân chính dẫn đến suy thoái môi trường. Thành Phố lớn từ 500.000 dân là mục tiêu quan trọng cho việc thúc đẩy thực tiễn giao thông bền vững. Theo xu hướng phát triển của xã hội, số lượng người tham gia giao thông ngày càng tăng, nếu không sớm có các chính sách vĩ mô hợp lý thì rất khó kiểm soát các tình trạng tác động xấu do các phương tiện tham gia giao thông gây ra, trong đó có khí thải. Vì vậy, ngay từ các địa phương cần xây dựng cho mình các chính sách giao thông hợp lý. Một số hướng các địa phương có thể tham khảo:

- Xây dựng chính sách khuyến khích mọi người tham gia phương tiện giao thông công cộng;

- Kiểm tra hiệu quả/tính năng phù hợp của các chính sách giao thông; - Chính sách khuyến khích nghiên cứu chế tạo và sử dụng các phương tiện giao

thông sạch; - Chính sách đầu tư phát triển cơ sở hạ tầng.

3.1.5.6. Chất thải rắn


- 38 -

Sự gia tăng dân số, phát triển công nghiệp, phát triển kinh tế sẽ kéo theo sự gia tăng chất thải trong đó có chất thải rắn. Việc KSON đối với chất thải rắn đã có nhiều bài học khác nhau và đa dạng ở các quốc gia trên thế giới và khu vực, thậm chí ở mỗi địa phương trong một quốc gia. Trên cơ sở kinh nghiệm xây dựng một số dự án KSON chất thải rắn, việc xác định các hành động KSON chất thải rắn được nhiều địa phương quan tâm, nên hướng dãn sẽ được thể hiện chi tiết các bước như sau: Bước 1: Xác định các nhóm mục tiêu (theo Chiến lược bảo vệ môi trường của tỉnh/quốc gia; Chiến lược quản lý chất thải rắn quốc gia và quyết định 328/2005/QĐ-TTg).

Ví dụ, mục tiêu trong Quyết định 328 đến năm 2010: - Xử lý 70% tất cả các nguồn thải (nước thải, khí thải, chất thải rắn và đất); - Thu gom 90% chất thải rắn phát sinh; - Xử lý 100% chất thải y tế; - Xử lý 60% chất thải nguy hại trước 2010. Có thể phân thành các nhóm mục tiêu sau:

Nhóm mục tiêu nhằm phòng ngừa và giảm thiểu lượng rác phát sinh và tăng cường việc tái chế và tái sử dụng rác:

- Giảm khối lượng rác thải cần phải xử lý chôn lấp bằng cách tăng cường chế biến phân/tái chế rác tại bãi chôn lấp;

- Tổ chức hỗ trợ các đơn vị tái chế và sử dụng rác thải để cung cấp thu nhập ổn định và đảm bảo sức khoẻ và các điều kiện an toàn lao động cho công nhân trong lĩnh vực này.

Nhóm mục tiêu nhằm giảm thiểu những tác động tiêu cực đến môi trường do việc tiêu hủy rác bừa bãi (bất hợp pháp):

- Chỉ rõ tỷ lệ phần trăm cao các loại chất thải rắn phát sinh tại các phường nội thị và các làng xã ngoại thị sẽ được thu gom tập trung.

- Phạm vi phục vụ dân cư nội ngoại thị có cung cấp dịch vụ thu gom chất thải rắn được tăng lên;

- Việc xả, tiêu hủy rác bất hợp pháp sẽ chấm dứt hoàn toàn. - Toàn bộ dân cư nội ngoại thị sẽ được hưởng dịch vụ thu gom chất thải;

Nhóm mục tiêu nhằm giảm thiểu tác động tiêu cực đến môi trường gây ra bởi những sai sót trong thực hành chôn lấp rác:

- Nâng cấp, cải thiện toàn bộ các bãi chôn lấp rác thải hiện nay .... Bước 2: Đưa ra các hành động để tiếp cận tới các mục tiêu

Các hành động có thể nhằm đạt được các mục tiêu chung và mục tiêu cụ thể được thể hiện trong Bảng 4. Bảng 4. Danh mục các hành động cần thiết đối với chất thải rắn đô thị

Các hành động Mục tiêu Giải pháp thực hiện/hoạt động

Hành động 1.

- Giảm khối lượng chôn lấp;

- Giảm thiểu tác động môi

- Xây dựng dự án thí điểm để cải thiện quản lý chất thải rắn ở cấp phường/xã


- 39 -


Giảm thiểu lượng chất thải rắn phát sinh tại nguồn

trường ô nhiễm do chất thải rắn;

- Nâng cao hiệu quả tái chế tái sử dụng chất thải

- Quảng bá ngành nghề tái chế chất thải;

- Xây dựng nguyên tắc 3R (giảm thiểu, tái sử dụng và tái chế)

(phân loại tại nguồn, xử lý phân tán)

- Xây dựng kế hoạch truyền thông cho dân hiểu về lợi ích của phân loại và sự khác biệt giữa các thành phần được phân loại

Hành động 2. Cải tiến/mở rộng hệ thống thu gom chất thải rắn

- Cung cấp dịch vụ tới người nghèo

- Loại bỏ việc xả, tiêu hủy chất thải rắn bừa bãi;

- Tăng tỷ lệ, phạm vi phục vụ dân cư đô thị được hưởng dịch vụ thu gom ;

- Cung cấp dịch vụ tới người nghèo

Lập qui hoạch các điểm thu gom và các trạm trung chuyển ;Lập kế hoạch thu gom rác chợ, đường phố, khu công cộng và phân bùn từ bể tự hoại ; Xây dựng kế hoạch cung ứng trang thiết bị thu gom, vận chuyển ; Xây dựng tiêu chí lựa chọn công nghệ thu gom ; Xác định nhu cầu nhân lực Xây dựng chính sách đề đa dạng hoá các thành phần cung cấp dịch vụ thu gom (đội vệ sinh, hợp tác xã....)

Hành động 3. Cải thiện tình trạng của các khu xử lý, đổ thải chất thải rắn

- Loại bỏ phương pháp đổ rác tự nhiên;

- Cải thiện chất lượng môi trường sống thông qua giảm thiểu tác động tiêu cực;

- Nâng cao hiệu suất sử dụng bãi chôn lấp;

- Thu hồi các khí sinh học và phế liệu tái chế từ chất thải rắn;

- Giảm bệnh tật do cải thiện thu gom và giảm lượng rác chôn lấp và chấm dứt chôn lấp bừa bãi.

- Lập dự án nâng cấp, cải tiến thiết kế các bãi rác thải hiện tại để đạt những tiêu chuẩn căn bản và/hoặc chuẩn bị đóng cửa các bãi chôn;

- Lập qui hoạch tổng thể quản lý chất thải rắn cho toàn tỉnh ;

- Đầu tư xây dựng các công trình kiểm soát và xử lý nước rỉ , kiểm soát và thu hồi khí thải

- Xây dựng tiêu chí lựa chọn công nghệ xử lý chất thải rắn phù hợp với điều kiện thực tế của tỉnh

Hành động 4. Tổ chức hoạt động tái chế chất thải

- Giảm lượng rác thải cần thu gom và chôn lấp;

- Tăng niên hạn sử dụng bãi chôn lấp hiện có ;

- Giảm lượng nguyên liệu

- Xây dựng hướng dẫn đối với các hoạt động thu nhặt phế liệu tại bãi chôn lấp và trạm trung chuyển rác thải.

- Điều tra, khảo sát hiệu quả


- 40 -


thô cho sán xuất, góp phần bảo vệ tài nguyên thiên nhiên ;

hoạt động của các ngành nghề tái chế;

- Chính sách ưu đãi cụ thể đối với các cơ sở tái chế ;

- Xây dựng dự án thí điểm xử lý rác thải hữu cơ thành phân bón ;

Hành động 5. Xây dựng năng lực cho các cơ quan quản lý cấp tỉnh (Sở Xây dựng, Sở Y tế, Sở TN&MT..)

- Nâng cao năng lực của các cơ quan trong quản lý tổng hợp môi trường đô thị & KCN;

- Nâng cao năng lực cho Sở TN&MT để thực thi nhiệm vụ theo Luật BVMT và để thực hiện quản lý môi trường liên ngành trong tỉnh .

Phát triển và lập kế hoạch nâng cao năng lực trong qui hoạch và quản lý CTR cho các Sở ban ngành liên quan...

3.1.5.7. Tái chế, tái sử dụng chất thải rắn

Bước 1: Xác định các nhóm mục tiêu (theo Chiến lược bảo vệ môi trường của tỉnh/quốc gia; Chiến lược quản lý chất thải rắn quốc gia và quyết định 328/2005/QĐ-TTg), cũng tương tự các nhóm mục tiêu KSONMT đối với chất thải rắn bao gồm:

Nhóm mục tiêu nhằm phòng ngừa và giảm thiểu lượng rác phát sinh và tăng cường việc tái chế và tái sử dụng rác;

Nhóm mục tiêu nhằm giảm thiểu những tác động tiêu cực đến môi trường do việc đổ rác bừa bãi (bất hợp pháp);

Nhóm mục tiêu nhằm giảm thiểu tác động tiêu cực đến môi trường gây ra bởi những sai sót trong thực hành chôn lấp rác.

Bước 2: Đưa ra các hành động để tiếp cận tới các mục tiêu Các hành động có thể nhằm đạt được các mục tiêu chung và mục tiêu cụ thể

của hoạt động tái chế các hợp phần có trong rác thải được thể hiện trong Bảng 5 Bảng 5. Danh mục các hành động có thể và các giải pháp đề xuất để đạt được mục tiêu chung và mục tiêu cụ thể của các hoạt động tái chế các hợp phần có trong rác thải


Hành động 1.

Đánh giá việc thiết lập xử lý tập trung chất thải hữu cơ bằng ủ sinh học

- Giảm khối lượng chôn lấp; - Giảm thiểu ô nhiễm môi

trường tại các bãi chôn lấp;

- Cải thiện hiệu quả thu hồi và tái chế chất thải;

- Xây dựng dự án thí điểm xử lý rác thải hữu cơ thành phân bón ; - Xây dựng kế hoạch truyền thông cho dân hiểu về lợi ích của phân loại và sự khác biệt giữa cácthành phần được phân loại


- 41 -


Hành động 2.

Tỏ chức và quản lý kinh doanh chính thống các phế liệu tái chế không hữu cơ từ chất thải rắn đô thị

- Giảm tối thiểu lượng CTR phát sinh và tận thu tối đa các phế liệu tái chế từ CTR.

- Giảm nguyên liệu từ quá trình chế biến;

- Góp phần bảo tồn nguồn

tài nguyên thiên nhiên ;

Kiểm kê hiệu quả của các doang nghiệp tái chế phế liệu hiện tại; Xây dựng chính sách ưu đãi về tài chính và thuế đối với các cơ sở tái chế; Phát triển kế hoạch hợp lý cải thiện điều kiện lao động của những người nhặt phế liệu và các công nhân tái chế chất thải;

Hành động 2.

Cải thiện vận hành của hệ thống thu hồi tái chế không chính thống/qui mô nhỏ

- Nâng cao năng lực kinh doanh và điều kiện lao động của khối tư nhân trong hoạt động tái chế chất thải;

- Tăng thu hồi chi phí

Soạn thảo kế hoạch hỗ trợ hoạt động tái chế không chính thống/qui mô nhỏ; Lên kế hoạch ngân sách hỗ trợ các chương trình giảm thiểu và tái chế chất thải và các chương trình truyền thông, nâng cao nhận thức cộng đồng;

3.1.5.8. Chất thải nguy hại

Các bước cơ bản trong quá trình xây dựng kế hoạch hành động đối với chất thải nguy hại:

Bước 1: Xác định các nhóm mục tiêu (theo Chiến lược bảo vệ môi trường của tỉnh/quốc gia; Chiến lược quản lý chất thải rắn quốc gia và quyết định 328/2005/QĐ-TTg)

Mục tiêu trong Quyết định 328: Xử lý 60% chất thải nguy hại trước năm 2010 Có thể phân thành các nhóm mục tiêu sau: Nhóm mục tiêu nhằm phòng ngừa và giảm thiểu lượng rác phát sinh và tăng cường việc tái chế và tái sử dụng rác:

- Giảm khối lượng rác thải cần phải xử lý chôn lấp bằng cách áp dụng chương trình kiểm soat ô nhiễm và sản xuất sạch hơn;

- Tổ chức hỗ trợ các đơn vị tái chế và sử dụng rác thải để cung cấp thu nhập ổn định và đảm bảo sức khoẻ và các điều kiện an toàn lao động cho công nhân trong lĩnh vực này.


- 42 -

Nhóm mục tiêu nhằm giảm thiểu nhằm giảm thiểu rủi ro sức khoẻ con người gây do việc đổ rác bừa bãi (bất hợp pháp):

- Tăng tỷ lệ phần trăm chất thải nguy hại phát sinh được thu gom/ lưu giữ theo phương thức hợp lý;

- Tăng tỷ lệ phần trăm chất thải nguy hại được tái chế và tái sử dụng tăng lên; - Số lượng các sơ sở sản xuất quản lý được chất thải nguy hại tăng.

Nhóm mục tiêu nhằm giảm thiểu rủi ro sức khoẻ con người gây ra bởi những sai sót trong thực hành chôn lấp rác:

- Không có chất thải nguy hại đổ bừa bãi vào bãi chôn lấp rác thải; - Giảm số lượng công nhân bị nhiễm các hoá chất và chất thải nguy hại.

Bước 2: Đưa ra các hành động để tiếp cận tới các mục tiêu Các hành động có thể nhằm đạt được các mục tiêu chung và mục tiêu cụ thể

được thể hiện trong Bảng 6. Bảng 6. Danh mục các hành động cần thiết đối với chất thải nguy hại

Các hành động Mục tiêu Giải pháp thực hiện/hoạt

động

Hành động 1

Giảm thiểu sự phát sinh chất thải ngay tại nguồn

Giảm khối lượng CTNH đưa đi xử lý và tiêu huỷ

Phát triển chương trình phòng ngừa ô nhiễm (PPP); Xây dựng dự án trình diễn về sản xuất sạch hơn đối với ngành công nghiệp điển hình; Xây dựng dự án trình diễn về PPP đối với ngành công nghiệp điển hình

Hành động 2

Khuyến khích và cưỡng chế áp dụng nguyên tắc người gây ô nhiễm phải trả tiền

Tăng thu hồi chi phí và duy trì vận hành hệ thống theo phương cách bền vững

Áp dụng chính sách ưu đãi để lôi cuốn sự tham gia của khối tư nhân; Gia tăng phí và tỷ lệ thu phí.

Hành động 3

Quản lý vận chuyển an toàn CTNH

Phòng ngừa các rủi ro và sự cố môi trường tới sức khoẻ cộng đồng & môi trường sống;

Phát triển chương trình kiểm soát thường kỳ các cơ sở phát thải/vận chuyển/xử lý CTNH điển hình.

Hành động 4

Xử lý tập trung CTNH

Cải thiện thực tiễn quản lý CTNH;

Khảo sát, kiểm kê lượng CTNH phát sinh từ các nguồn khác


- 43 -


Ngăn ngừa đổ xả bừa bãi CTNH

nhau; Xây dựng chương trình đào tạo cho các nhân viên của DONRE và nhân viên của các cơ sở sản xuất có liên quan;

3.1.5.9. Chất thải y tế

Các bước cơ bản trong quá trình xây dựng kế hoạch hành động đối với chất thải y tế:

Các mục tiêu chủ đạo trong kế hoạch hành động kiểm soát chất thải y tế như sau: Các thành phần nguy hại và không nguy hại của chất thải rắn y tế sẽ phải được

tách loại ngay từ nguồn phát sinh và được đặt trong các thùng có mã số theo màu sắc trước khi thu gom. Toàn bộ hoạt động quản lý chất thải sẽ phải được thực hiện trong sự tuân thủ các điều khoản của qui chế quản lý chất thải y tế.

Chất thải y tế nguy hại sẽ phải được lưu giữ tại các khu vực an toàn trước khi đưa vào lò đốt. Tro và các chất còn lại sau đốt cùng với các chất không cháy khác sẽ được thu gom và vận chuyển tới các bãi chôn lấp an toàn.

Vận hành các lò đốt và bãi chôn lấp sẽ phải chịu sự giám sát của các nhân viên thanh tra của DONRE được đào tạo là những nhân viên có khả năng phát hiện các khiếm khuyết trong vận hành và có khả năng giải quyết được các vấn đề kỹ thuật. Bước 1: Xác định các nhóm mục tiêu (theo Chiến lược bảo vệ môi trường của tỉnh/quốc gia; Chiến lược quản lý chất thải rắn quốc gia và quyết định 328/2005/QĐ-TTg).

Mục tiêu trong Quyết định 328: Xử lý 100% chất thải y tế; Có thể phân thành các nhóm mục tiêu sau: Nhóm mục tiêu nhằm phòng ngừa và giảm thiểu lượng rác phát sinh và tăng cường việc tái chế và tái sử dụng rác:

- Giảm khối lượng rác thải cần phải xử lý chôn lấp bằng cách thực hiện nghiêm ngặt các hướng dẫn về quản lý chất thải y tế do Bộ y tế Ban hành.

Nhóm mục tiêu nhằm giảm thiểu những tác động tiêu cực đến môi trường do việc đổ rác bừa bãi (bất hợp pháp):

- Tỷ lệ phần trăm chất thải nguy hại phát sinh được thu gom/ lưu giữ theo phương thức hợp lý;

- Tỷ lệ phần trăm chất thải nguy hại được tái chế và tái sử dụng; - Số lượng các bệnh viện/trung tâm y tế quản lý được chất thải nguy hại; - Số lượng các cơ sở xử lý chất thải y tế tại chỗ; - Mạng lưới cơ sở y tế trên địa bàn tỉnh; - Mạng lưới cơ sở vận chuyển và tiêu huỷ chất thải y tế.

Nhóm mục tiêu nhằm giảm thiểu rủi ro sức khoẻ con người gây ra bởi những sai sót trong thực hành chôn lấp rác:

- Không có chất thải y tế nguy hại đổ bừa bãi vào bãi chôn lấp rác thải;


- 44 -

- Số lượng công nhân bị nhiễm các hoá chất và chất thải nguy hại. Bước 2: Đưa ra các hành động để tiếp cận tới các mục tiêu Các hành động có thể nhằm đạt được các mục tiêu chung và mục tiêu cụ thể được thể hiện trong Bảng 7. Bảng 7. Danh mục các hành động cần thiết đối với chất thải y tế


Hành động 1.

Cải thiện quản lý chất thải y tế trên địa bàn toàn tỉnh.

Phòng ngừa các rủi ro và sự cố môi trường tới sức khoẻ cộng đồng & môi trường sống.

Xây dựng qui hoạch tổng thể về quản lý chất thải y tế của tỉnh; Dự án trình diễn với các hoạt động bao gồm đầu tư cho dụng cụ lưu chứa cho một bệnh viện điển hình; Thực hiện hệ thống quản lý chất thải y tế tại nơi phát sinh bao gồm phân loại và lưu giữ tại nguồn.

Hành động 2.

Cải thiện quản lý chất thải y tế trên địa bàn cấp huyện.

Phòng ngừa các rủi ro và sự cố môi trường tới sức khoẻ cộng đồng & môi trường sống.

Dự án trình diễn với các hoạt động bao gồm hệ thống xử lý thô sơ tại một bệnh viện hoặc trung tâm y tế cấp huyện.

Hành động 3.

Phát triển hệ thống lưu chứa và vận chuyển chất thải y tế.

Cải thiện điều kiện làm việc của nhân viên y tế; Thể hiện một ví dụ tích cực đối với hoạt động của nhân viên trong thu gom, lưu giữ chất thải y tế và cách thức quản lý chất thải mà họ mong muốn.

Dự án thí điểm về cải thiện công tác thu gom, vận chuyển chất thải y tế tại một bệnh viện điển hình bao gồm đầu tư mua xe các thùng lưu giữ và xe cộ chuyên dụng để vận chuyển; Xây dựng dự án trình diễn cề thu gom chất thải y tế tại một trung tâm y tế/bệnh viện điển hình; Lập đề cương/đề xuất cải tiến hiệu quả thu gom, lưu giữ và chuyên chở chất thải y tế với thời gian thử nghiệm ngắn hạn; Đào tạo nhân viên chuyên môn về chất thải y tế nguy hại và cách thức vận hành các thiết bị liên quan; Xây dựng bộ tiêu chí tuyển chọn công nghệ xử lý chất thải y tế phù hợp; Thiết lập và thực thi một kế hoạch vận hành và bảo trì.

Hành động 4.

Xây dựng năng lực cho các cơ

- Nâng cao năng lực của

các cơ quan có liên

Thiết lập chương trình đào tạo, chương trình truyền thông nâng cao nhận thức và các chương trình giám sát nhân


- 45 -


quan quản lý cấp tỉnh.

quan tới vận hành, quan trắc và giám sát hoạt động quản lý chất thải y tế.

viên vận hành chất thải y tế; Phát triển chương trình đào tạo tại các cơ sở y tế được lựa chọn; Phát triển một chương trình đào tạo và giám sát hoạt động tại các cơ sở y tế được lựa chọn; Xây dựng cẩm nang đào tạo bao gồm các hướng dẫn, mã số thực hành, các nguyên tắc vận hành tiêu chuẩn; các áp phích và các trợ giúp đào tạo khác.

Hành động 5.

Di dời và khôi phục vị trí đổ xả chất thải y tế hiện có.

Tiến hành khảo sát các bãi đổ xả và tiêu huỷ chất thải y tế hiện có bao gồm đánh dấu vị trí trên bản đồ, ước tính lượng Chất thải y tế phát sinh; phác thảo kế hoạch di dời và tiêu huỷ cuối cùng.

Những vấn đề cần lưu ý:

1. Việc xây dựng các dự án trình diễn cần được xem xét trong quá trình xây dựng kế hoạch hành động. Các dự án trình diễn có thể bao gồm:

- Thu thập các thông tin chi tiết về số lượng, thành phần tính chất của rác thải để làm cơ sở cho lập kế hoạch chung trong quản lý chất thải rắn đô thị;

- Cải thiện dịch vụ thu gom tại các khu vực nghiên cứu và xây dựng những tấm gương tốt cho các khu vực đô thị khác;

- Gia tăng sự lôi cuốn trực tiếp của Phường/Xã vào các hoạt động thu gom sơ cấp và xử lý chất thải bao gồm phân loại tại nguồn và xử lý phân tán (thí dụ: ủ sinh học).

Các điểm nhấn trong dự án trình diễn được thể hiện ở Hộp 1. Hộp 1. Các dự án trình diễn

Các dự án trình diễn có thể bao gồm các khía cạnh như phân loaị tại nguồn, ủ sinh học, xử lý phân tán hay các giải pháp khác nhằm loại bỏ các vấn đề tồn tại; Các dự án trình diễn sẽ cung cấp những kết quả có thể thấy được trong một khoảng thời gian và nguồn ngân sách hạn chế; Hơn thế nữa, các kinh nghiệm thu được sau đó có thể được sử dụng để lập kế hoạch phát triển ở qui mô lớn hơn.

2. Phát triển chiến lược toàn diện cho 15 năm và Kế hoạch hành động cho 1 năm, 5 năm, 10 năm (Hình 11).

Kế hoạch hành động, có thể thực hiện trong 5 năm đầu là rất hiệu quả. ở đây vẫn nhấn mạnh đến kế hoạch hành động.


- 46 -

Hình 11.Các giai đoạn thực thi chiến lược và kế hoạch hành động

Trong khuôn khổ Kế hoạch hành động, phát triển các hoạt động trước mắt cho năm tiếp theo đặc biệt hữu ích. Điều này cho phép các vấn đề cấp bách có thể được giải quyết. Các vấn đề lưu ý trong quá trình xây dựng kế hoạch hành động được thể hiện ở Hộp 2.

Hộp 2. Các vấn đề lưu ý trong quá trình xây dựng kế hoạch hành động

Kế hoạch hành động là kết quả trực tiếp nhất và thực tiễn nhất từ quá trình quy hoạch chiến lược. Các hoạt động ngắn hạn phải cụ thể, với các chi tiết được tóm tắt cho các hoạt động trung hạn và dài hạn. Nên tránh quá tham vọng. Việc thực thi cần được thực hiện theo từng pha một cách thận trọng. Thận trọng đưa ra kế hoạch chiến lược tốt để nhanh chóng nhận được sự phê duyệt về nội dung và cả về quá trình cấp vốn

Đưa những hạng mục riêng rẽ vào kế hoạch hành động cho sự hoạt động của từng hợp phần và nếu cần đưa vào các hợp phần khác nhau. Phát triển ý tưởng xây dựng các dự án thí điểm trước khi thực thi ở quy mô lớn. Xây dựng năng lực, đào tạo và các hoạt động nâng cao nhận thức cho nhà chức trách đô thị, các doanh nghiệp tư nhân, các cơ quan giáo dục, các tổ chức phi chính phủ và công chúng nói chung. Các nghiên cứu khả thi chi tiết sẽ rất cần phải có trước khi thực thi các dự án đầu tư đã được xác định trong kế hoạch hành động.

3.1.5.10. Xử lý nước thải đô thị

Để chất lượng nước tại điểm sử dụng đảm bảo yêu cầu việc xả nước thải ra nguồn cần phải được kiểm soát chặt chẽ, đồng thời phải có các biện pháp tăng cường tự làm sạch nguồn nước. Phải quy hoạch hệ thống thoát nước đô thị đảm bảo yêu cầu không úng ngập và vệ sinh an toàn cho công đồng.

Phải từng bước thực hiện xử lý nước thải khu vực thành phố là cần thiết, đảm bảo TCVN 5945-2005; TCVN 6772 - 2000 trước khi xả ra nguồn tiếp nhận.

Giai đoạn trung hạn: 6 - 10 năm

Giai đoạn trực tiếp: 0 - 1 năm

Giai đoạn ngắn hạn: 1- 5 năm

Giai đoạn dài hạn: 10 - 15 năm

Kế hoạch dài hạn

KH. hành động

Chiến lược


- 47 -

Dưới đây là các hành động có thể lựa chọn:

• 1. Hệ thống thoát nước;

• 2. Các trạm xử lý nước thải đô thị;

• 2. Các giải pháp vệ sinh chi phí thấp. Các biện pháp kỹ thuật tổng hợp bảo vệ nguồn nước

Sơ đồ tổng hợp các biện pháp kỹ thuật bảo vệ nguồn nước được trình bày như sau :

Hình 12. Sơ đồ tổng hợp các biện pháp kỹ thuật bảo vệ nguồn nước.

Bảng 8. Các giải pháp kiểm soát ô nhiễm nước

Nguyên lý Phương pháp Ví dụ

A. Giảm sự phát sinh chất thải

1. Cấp nước tuần hoàn cho sản xuất

Thu gom nước làm nguội để tái tuần hoàn và sử dụng

2. Tách dòng thải theo nồng độ chất ô nhiễm

Loại chất thải rắn bằng thủ công hay cơ khí và thải riêng biệt một cách dễ dàng

3. Loại trừ chất thải để dễ dàng tái chế

Dụng bã thải công nghiệp thực phẩm cho các mục đích khác

4. Thay đổi loại nguyên liệu đầu vào để nguyên liệu thân thiện môi trường hơn

Nghiên cứu, tìm kiếm nguyên liệu thay thế thích hợp

5. Thay đổi quá trình công nghệ sản xuất

Đổi từ chiết suất bằng áp lực sang bằng dung môi trong công nghiệp dầu thực vật để đạt hiệu suất chiết cao và giảm hàm lượng dầu trong dòng thải

6. Thay đổi hay hoàn thiện sản phẩm đầu ra

Các chất tẩy rửa với hàm lượng phốt pho thấp hơn, thay đổi vật liệu bao bì, từ loại thải bỏ sang có thể thu hồi tuần hoàn trong công nghiệp đóng bao và đóng chai

CÁC BIỆN PHÁP, KỸ THUẬT BẢO VỆ NGUỒN NƯỚC

Hạn chế xả chất thải vào sông hồ:

- Sản xuất bằng công nghệ sạch và công nghệ ít chất thải; - Cấp nước tuần hoàn và sử dụng lại nước thải; - Xử lý nước thải; - Quy hoạch hợp lý các cống xả nước thải.

Tăng cường tự làm sạch nguồn nước:

- Tăng cường xáo trộn tại cống xả nước thải; - Bổ sung nước sạch để pha loãng nước thải; - Làm giàu oxy cho nguồn nước; - Nuôi trồng thuỷ sinh.


- 48 -

Nguyên lý Phương pháp Ví dụ

B. Giảm chất thải sau phát sinh

7. Thu hồi vật liệu Thu gom xơ quả trong công nghiệp dầu cọ, phơi khô làm nhiên liệu đốt lò hơi

8. Sản xuất sản phẩm phụ Kết hợp chăn nuôi, trồng trọt thành thể thống nhất như hệ chăn nuôi gia cầm, gia súc, thuỷ vật thuỷ sinh và cây trồng

9. Xử lý chất thải Kênh oxy hoá tuần hoàn, hồ sinh học, bãi lọc ngập nước...

10. Tái sử dụng dòng thải a) Tái sử dụng cho nuôi trồng thực vật thuỷ sinh; b) tưới cây làm màu mỡ đất; c) sản xuất khí sinh học.

C. Tăng cường khả năng tự làm sạch của nguồn tiếp nhận nước thải

11. Bổ sung nước pha loãng trước khi xả thải

12. Xả nước thải phân tán

13. Khuấy trộn nước trong sông hồ

14. Cung cấp oxy cưỡng bức cho sông hồ

15. Quản lý tốt hơn dòng thải vào các sông hồ

D. Các giải pháp sinh thái chống phú dưỡng nguồn nước

16. Xử lý hoá học nước thải ưu tiên xả thải vào nguồn nước cấp

Dùng các loại phèn nhôm Al2(SO4)3 để kết tủa phốt pho

17. Giảm sinh khối trong nguồn nước

Đưa động vật ăn cỏ vào ăn cỏ trong hồ hoặc phun thuốc diệt cỏ để giảm nồng độ tảo và cỏ.

3.1.6. Sự tham gia của cộng đồng

Để chắc chắn rằng cộng đồng được thông báo và tham gia vào việc kiểm soát môi trường và quan điểm của họ được quan tâm chú ý, vai trò các bên có liên quan trong quá trình lập kế hoạch hành động kiểm soát ô nhiễm môi trường nhằm mục đích nhận được sự hỗ trợ của công chúng để kế hoạch hành động được thực hiện thành công;

Giáo dục và nâng cao nhận thức về bảo vệ môi trường là các công cụ được sử dụng để thu hút sự ủng hộ và tham gia của công chúng.

Các mục tiêu chính: 1. Thông báo các bên liên quan các hoạt động kiểm soát ô nhiễm và những lợi ích

mang lại cho công chúng; 2. Giành sự ủng hộ của công chúng cho các sáng kiến trong kiểm soát ô nhiễm và

bảo vệ môi trường; 3. Xây dựng điển hình về kiểm soát ô nhiễm & bảo vệ môi trường.

Các bước chủ yếu có thể thực hiện khi lập kế hoạch cho chương trình giáo dục và nhận thức công chúng bao gồm:


- 49 -

Bước 1. Xác định các bên có liên quan (stakeholders) trong quá trình lập và thực thi kế hoạch hành động.

Các bên có liên quan Vai trò

Cơ quan y tế, vệ sinh dịch tễ.

Có trách nhiệm kiểm tra vệ sinh môi trường và sức khoẻ cộng động nhưng không trực tiếp tham gia vào các hoạt động kiểm soát ô nhiễm

Sở tài nguyên & môi trường

Là cơ quan địa phương chịu trách nhiệm trong các hoạt động có liên quan tới hoạt động thu hồi và tái chế chất thải, cấp phép xả thải và giám sát hoạt động của các cơ sở có hoạt động phát thải, cơ sở xử lý ô nhiễm tuân thủ các qui định về bảo vệ môi trường

Chính quyền địa phương Có trách nhiệm trong hoạt động kiểm soát ô nhiễm của địa phương và hỗ trợ ngân sách cho hoạt động xử lý và kiểm soát ô nhiễm

Cơ quan địa chính và lập qui hoạch

Thường được tư vấn khi qui hoạch và đầu tư hạ tầng kỹ thuật (vị trí các điểm xả nước thải, vị trí trạm trung chuyển hoặc khu xử lý nước thải, chất thải rắn, vị trí qui hoạch các bãi chôn lấp CTR..)

Các công ty tư nhân Tham gia cung cấp dịch vụ thu gom và vận chuyển, vệ sinh đường phố, thu hồi phế liệu, đầu tư xây dựng và vận hành các công trình xử lý chất thải

Tổ chức, cá nhân tạo ra rác thải Tham gia tích cực vào hoạt động giảm thiểu tại nguồn, tái sử dụng chất thải và có ảnh hưởng tổng thể tới hiệu quả hoạt động của hệ thống kiểm soát ô nhiễm cũng như chất lượng vệ sinh môi trường sống, đặc biệt tính sãn sàng chi trả và thay đổi hành vi xả thải cuả họ.

Các xí nghiệp, doanh nghiệp tạo ra chất thải (khí thải, nước thải và chất thải rắn)

Hoạt động sản xuất, dịch vụ tạo chất thải ở các mức độ nguy hại khác nhau, có ảnh hưởng tới hiệu quả hoạt động của hệ thống kiểm soát ô nhiễm cũng như chất lượng vệ sinh môi trường sống, đặc biệt tính sãn sàng chi trả và thay đổi hành vi xả thải cuả họ.

Những người nhặt và thu mua phế liệu không chính thống

Tham gia vào hoạt động thu hồi và giảm thiểu chất thải và là những đối tượng dễ bị rủi ro về sức khoẻ do ô nhiễm môi trường gây ra

Các tổ chức xã hội (Hội thanh niên, phụ nữ, cựu chiến binh..)

Tham gia tích cực vào tổ chức dịch vụ thu gom tại chỗ các loại CTR sinh hoạt (hợp tác xã vệ sinh, tổ vệ sinh môi trường..) và hoạt động thu phí vệ sinh ..

Những người nghèo Là đối tượng cần được cung cấp dịch vụ thu gom


- 50 -

Các bên có liên quan Vai trò và xử lý miễn phí hoặc giảm phí

Các tổ chức phi chính phủ Tham gia xây dựng dự án và tìm kiếm tài trợ cho các dự án cải thiện chất lượng vệ sinh môi trường, cải thiện chất lượng sinh sống cho nhóm người nghèo

Các tổ chức tài trợ Hỗ trợ kinh phí và trợ giúp kỹ thuật quý giá cho các dự án có liên quan tới cải thiện môi trường thông qua các hoạt động kiểm soát ô nhiễm

Lưu ý: Từ danh sách trên, cần lựa chọn ra một danh sách ngắn hơn các bên liên quan chính có ảnh hưởng quan trọng tới quá trình lập kế hoạch cũng như ảnh hưởng quyết định tới sự thành công của kế hoạch hành động khi thực thi.

Bước 2. Xây dựng chương trình giáo dục và nâng cao nhận thức công chúng cho các đối tượng khác nhau

Các chương trình giáo dục có thể : - Giáo dục môi trường về vấn đề rác thải tại các trường học ; - Giáo dục môi trường về vấn đề giảm thiểu và phòng ngừa ô nhiễm tại cộng

đồng, doanh nghiệp ; - Nâng cao năng lực về cộng đồng cho các doanh nghiệp sản xuất và doanh

nghiệp cung cấp dịch vụ thu gom, xử lý và tiêu huỷ chất thải ; - Sản xuất sạch hơn cho các doanh nghiệp.

Bước 3: Lập kế hoạch thực hiện chiến dịch giáo dục và nâng cao nhận thức công chúng

Các hoạt động chính trong lập kế hoạch: - Xác định các bên có liên quan cần được liên hệ; - Xem xét mức độ tham gia công chúng; - Sự phối hợp các công cụ giáo dục và nhận thức công cộng sẽ được sử

dụng; - Thời gian chiến dịch sẽ được diễn ra; - Ngân sách và nguồn tài trợ; - Những người thực hiện, bao gồm cả nguồn hỗ trợ bên ngoài; - Hệ thống giám sát cho kế hoạch giáo dục và nhận thức công cộng/phản hồi

về thành công. Tuỳ theo từng điều kiện của địa phương, các công cụ sử dụng trong các chiến

dịch giáo dục và nhận thức cộng đồng có thể được tuỳ chọn theo các mức chi phí khác nhau: Các công cụ chi phí thấp

1. Các hoạt động giáo dục đại chúng như: Bài báo; Họp báo;


- 51 -

Thông báo trên các phương tiện thông tin đại chúng. 2. Mời giảng cho:

Các trường học Câu lạc bộ Các nhóm quan tâm/ các tổ chức phi chính phủ (NGO)/ các tổ chức dựa vào

cộng đồng (CBO) Các sự kiện xã hội

3. Thi áp phích và triển lãm

4. Họp các tổ dân phố để thông tin và xây dựng nhận thức về các vấn đề sức khỏe cộng đồng, và bảo vệ môi sinh;

Các công cụ chi phí vừa phải

1. Cung cấp các phương tiện góp ý công cộng 2. Dịch vụ thông tin điện thoại nóng “ô nhiễm”

Các cơ sở sản xuất/dân cư; Công nghiệp địa phương/ doanh nghiệp.

2. Các văn kiện thông tin Bản tin; Tờ rơi; Áp phích; Tập tài liệu in sẵn; Tài liệu cho các trường học.

4. Các sự kiện như: Họp báo; Khai trương dự án thí điểm; Hội thảo.

5. Các dự án có sự tham gia của cộng đồng như: Dự án thí điểm phân loại tại nguồn, tái sinh rác thải... Dự án thí điểm về sản xuất sạch hơn; Các dự án tăng cường môi sinh; Tuần lễ thu gom, phân loại rác thải; Các dự án cho trẻ em/ thanh niên.

6. Các công cụ nghe nhìn: Video đào tạo lực lượng lao động; Video thông tin cho cộng đồng; Phim âm bản.

Các công cụ chi phí cao

1. Thuê một cán bộ chuyên về thông tin Cho công chúng; Cho cộng đồng và các doanh nghiệp.


- 52 -

2. Đưa các vấn đề ô nhiễm và bảo vệ mội trường vào nhà trường Đưa việc giáo dục vệ sinh/ sức khỏe môi sinh vào chương trình học; Viết sách giáo khoa phù hợp; Y tế cộng đồng.

4. Mua các quyền quảng cáo trên thông tin đại chúng Quảng cáo trên báo, đài; Quảng cáo trên tivi; Đặt biển quảng cáo.

3.1.7. Công tác quan trắc

Đây là công việc được thực hiện một cách thường xuyên và định kỳ giúp cho việc xác định các điểm, khu vực ô nhiễm, sự cố môi trường, từ đó các nhà quản lý xây dựng các giải pháp phòng ngừa, khắc phục và xử lý kịp thời. Các hành động mà các địa phương có thể quan tâm và lựa chọn gồm: Hành động 1: Thiết lập các đơn vị giám sát - quan trắc cơ động

Để tăng cường sự giám sát - quan trắc môi trường tại các cơ sở trên địa bàn toàn tỉnh, việc thiết lập đơn vị giám sát- quan trắc cơ động là hết sức cần thiết. Các đơn vị có thể được chuyên chở trong các xe tải hoặc xe chuyên dụng. Thường thì đơn vị được trang bị một phòng thí nghiệm nhỏ và các thiết bị lấy mẫu. Nếu giới hạn tới các thông số giám sát cần thiết như BOD5, độ pH, vv…chi phí cho các đơn vị ở mức chấp nhận được và có thể được thực hiện ở địa phương. Các đơn vị giám sát cơ động có thể được chia sẻ giữa một hay nhiều tỉnh thành. Đã có những kinh nghệm tốt từ các nước về vấn đề này.

Các nội dung của hành động này thương gồm: - Xác lập các đối tượng, nội dung giam sát/quan trắc; - Thiết lập, tăng cường năng lực phòng thí nghiệm, thiết bị giám sát/quan trắc và

nguồn lực về con người; - Xây dựng kế hoạch thực hiện hàng năm.

Hành động 2: Xây dựng đường dây điện thoại nóng

Nhiều nước đã thành công tốt với đường dây nóng môi trường. Chúng rẻ, dễ vận hành, tận dụng lợi thế của việc người dân nhìn và nghe thấy, qua đó tăng độ nhận thức và mở rộng “khả năng giám sát” của bộ máy hành chính để lôi kéo cộng đồng.

Các nội dung của hành động này thường gồm: - Thiết lập hệ thống đường dây điện thoại nóng; - Thành lập đội cơ động xử lý các tình huống; - Tăng cường năng lực và đào tạo nâng cao nhận thức, kỹ năng chuyên môn.

Hành động 3: Xây dựng chiến lựơc lấy mẫu

Áp theo bộ Luật, các Nghị định, Thông tư hướng dẫn, các tiêu chuẩn chương trình quản lý môi trường …thì việc lấy và phân tích các mẫu phục vụ công tác kiểm soát ô nhiễm là rất cần thiết nhưng chi phí tốn kém, mất nhiều thời gian. Vì thế, nhiều địa phương khó khăn trong việc bố trí ngân sách cho công tác này. Do vậy, việc xây dựng một chiến lựoc lấy và phân tích mẫu một cách hợp lý sẽ giúp việc kiểm soát, giám sát ô


- 53 -

nhiễm với mức chi phí có thể đáp ứng được, đồng thời vẫn đáp ứng được các yêu cầu về chuyên môn.

Các nội dung của hành động này nên tập trung vào: - Xác định được các đối tượng cần kiểm soát, giám sát hàng năm; - Xác định được khả năng, mức độ, phạm vi, các thông số chính của các đối

tượng gây ô nhiễm môi trường; - Lập kế hoạch, phương án kiểm soát, giám sát; - Tăng cường, lựa chọn các thiết bị lấy mẫu hiện đại, hiệu quả và chuẩn xác đảm

bảo yêu cầu kỹ thuật; - Tổ chức thực hiện kiểm soát - giám sát.

Hành động 4: Phòng phân tích môi trường

Việc xác định được nơi để thực hiện các phân tích môi trường có ý nghĩa rất quan trọng, nó cho ta kết quả chính xác hay không, từ đó đưa ra các kết luận để phục vụ công tác quản lý. Cần nhận thức rằng không phải tất cả các phòng thí nghiệm đều có khả năng phân tích môi trường. Mặt khác cũng cần lưu ý tính pháp lý của các phòng phân tích, có những phòng phân tích đáp ứng được yêu cầu chuyên môn nhưng không được chấp nhận về mặt pháp lý hợp pháp cho các vụ kiện tụng.

Các nội dung cần quan tâm cho hành động này: - Xác định các chỉ tiêu cần phân tích; - Xác định năng lực của các phòng phân tích; - Xác định tính pháp lý của các phòng phân tích;

Hành động 5: Quan trắc/giám sát ô nhiễm không khí

Khi các nước đang phát triển tiến tới công nghiệp hoá, sẽ làm gia tăng ô nhiễm không khí. Các quốc gia dẫn đầu trong các nước đang phát triển tin rằng họ phải công nghiệp hoá nhanh chóng để cạnh tranh kinh tế. Chất lượng môi trường thường ít được quan tâm hơn trong cuộc chạy đua để phát triển kinh tế. Vì thế, trong khi chất lượng không khí được cải thiện một cách chậm chạp ở các nước đã phát triển thì nó lại càng tồi tệ hơn ở các nước đang phát triển. Vì vậy, các địa phương nên định được các ưu tiên trong lĩnh vực này. Các chỉ tiêu ô nhiễm có thể là: Carbon Monoxide (CO), Chì (Pb), Nitrogen Dioxide (NO2), Ozone (O3), Particulate matter (PM), Sulfur Dioxide (SO2). Các hoạt động trong lĩnh vực này tập trung vào:

- Xác lập mạng lưới vị trí các điểm quan trắc; - Tăng cường năng lực về thiết bị và con người quan trắc môi trường; - Xây dựng các trạm quan trắc đơn giản; - Xây dựng ngân hàng dữ liệu quản lý các thông tin.

Hành động 6: Xây dựng tiêu chí chất lượng nước và tiêu chuẩn chất lượng nước

Việc xây dựng và ban hành tiêu chí chất lượng nước phản ánh ảnh hưởng của nước thải tới sức khoẻ con người, sự sống dưới nước và môi trường tự nhiên. Ví dụ như tiêu chí nước sinh hoạt, tiêu chí nước tắm, tiêu chí nước công nghiệp, tiêu chí nước nuôi trồng thuỷ sản…Dựa trên việc xây dựng tiêu chí, thiết lập tiêu chuẩn nước


- 54 -

cho những mục, loại khác nhau để cung cấp nền tảng pháp lý cho việc quản lý chất lượng nước.

Hiện nay, ở cấp quốc gia đã có các tiêu chuẩn về chất lượng nước, tuy nhiên vẫn chưa phản ánh được hết các lĩnh vực, ngành đối với các địa phương hoặc các tiêu chuẩn ban hành vẫn chưa phù hợp đáp ứng được các yêu cầu của địa phương. Vì vậy, các địa phương tuỳ vào nhu cầu và điều kiện thực tế có thể thiết lập và ban hành các tiêu chí, tiêu chuẩn nước riêng cho địa phương mình nhưng phải đảm bảo tính nghiêm ngặt hơn các tiêu chuẩn quốc gia Các nội dung thực hiện hành động này gồm:

- Xác định các loại nguồn nước ở địa phương; - Xây dựng hệ thống tiêu chí chất lượng nước; - Xác định các tồn tại, bất cập trong hệ thống tiêu chuẩn chất lượng nước quốc

gia; - Xây dựng hệ thống tiêu chuẩn chất lượng nước địa phương.

Việc xây dựng tiêu chí và tiêu chuẩn chất lượng nước đối với các khu vực liên quan tới các tỉnh, thành khác cần có sự phối hợp và thống nhất. Nên mời các chuyên gia chuyên sâu có kinh nghiệm lĩnh vực này hợp tác hỗ trợ địa phương. Hành động 7: Giám sát - quan trắc chất lượng nước

Cũng như việc giám sát - quan trắc ô nhiễm không khí, quan trắc - giám sát chất lượng nước hết sức có ý nghĩa và và quan trọng đối với mỗi địa phương trong việc theo dõi hiện trạng và xác định xu hướng diễn biến chất lượng nước trong tương lai

Các nội dung ưu tiên cho hành động này là: - Xác lập mạng lưới vị trí các điểm quan trắc giám sát chất lượng nước ngầm,

nước mặt, nước thải; - Tăng cường năng lực con người và thiết bị; - Xây dựng các điểm, trạm quan trắc theo hướng tự động hoá (điện tử); - Xây dựng hệ thống ngân hàng dữ liệu quản lý tài nguyên nước.

Ngoài những hành động quan trắc - giám sát môi trường trên, mỗi địa phương tuỳ thuộc vào nhu cầu, điều kiện thực tế khác nhau có thể thiết lập các hành động khác nhằm KSON môi trường trên địa bàn địa phương mình một cách hiệu quả.

3.1.8. Phối hợp liên ngành

Để đảm bảo thành công cũng như tính bền vững trong việc kiểm soát ô nhiễm môi trường, UBND tỉnh phải chỉ đạo xây dựng một khối đoàn kết, thống nhất, sự phối hợp chặt chẽ giữa những cơ quan hay các bên có liên quan trong và ngoài tỉnh, từ địa phương đến trung ương.

3.1.9. Các vấn đề hành chính

Trong chừng mực nhất định, ở cấp tỉnh cũng cần nghiên cứu đánh giá và áp dụng, thực hiện các biện pháp hành chính để góp phần cải thiện tình trạng môi trường ở tỉnh. Đó là việc áp dụng cụng cụ xử phạt vi phạm luật Bảo vệ Môi trường 2005, áp dụng các nguyên tắc người gây ô nhiễm phải trả tiền, phục hồi môi trường ở những nơi ô nhiễm


- 55 -

nghiêm trọng. Đồng thời cũng cần phải lập bảng danh mục các nguồn điểm ô nhiễm. Nội dung của vấn đề này tập trung vào:

− Việc xử phạt;

− Nguyên tắc người gây ô nhiễm phải tră tiền;

− Phục hồi môi trường;

− Báo cáo từ cấp địa phương lên cấp Trung ương;

− Kế hoạch thực hiện;

− Thống kê các điểm ô nhiễm.

3.2. Xác định và lựa chọn dự án

Sau khi hoàn tất nội dung từ 2, mỗi địa phương nên có một tầm nhìn, các mục tiêu chung và mục tiêu cụ thể. Trên cơ sở các dự án và hành động gợi ý và phân tích ở mục 3.1 trên, các nhóm sẽ đưa ra một loạt dự án để thực hiện các mục tiêu chung và mục tiêu cụ thể đó. Sau đó sẽ đưa ra một danh sách các dự án một cách trực tiếp hoặc gián tiếp về kiểm soát ô nhiễm. Các dự án nên:

• Hỗ trợ cho việc hiện thực hóa mục tiêu cụ thể và mục tiêu chung;

• Mang tính khả thi và hiện thực để đạt được các mục tiêu cụ thể đã xác định;

• Giải quyết các lĩnh vực khác nhau của mục tiêu cụ thể. Chúng có thể được thực hiện bởi các bên liên quan khác nhau trong cộng đồng hay một bên liên quan hoặc với sự liên kết của các bên và/hoặc chính quyền địa phương;

• Kết hợp các kết quả dài, trung hoặc ngắn hạn. Các điểm cần cân nhắc đối với mỗi dự án hoặc với mỗi loại dự án như:

• Các dự án cần loại nguồn lực nào (như về tài chính, nhân lực, các khu vực tư nhân, tổ chức hay chính trị); các nguồn lực đó đến từ đâu?

• Các dự án yêu cầu gì về mặt quản lý, sự ủng hộ và sự liên kết với các đối tác thực hiện?

• Người nào thường xuyên thực hiện các dự án đó; cơ quan nào thích hợp nhất để thực hiện dự án đó?

• Dự án đó hướng trực tiếp tới mục tiêu chung và mục tiêu cụ thể nào?

• Các cơ quan nhà nước và tư nhân nào có thể tham gia dự án bên cạnh cấp chính quyền địa phương?

Các dự án xác định sẽ tiếp tục được điển vào bảng 9: Bảng 9. Điền tiếp các dự án được lựa chọn vào bảng sau



động

Vào năm 2010, địa phương


Mục tiêu1: 01: Vào năm 2010, cải thiện tình trạng môi trường….


- 56 -



động sẽ có… Mục tiêu 2: Đảm

bảo sự cung cấp thích hợp…



Mục tiêu 3: 01: Vào năm 2015, đảm bảo sự đầu tư và các kế hoạc h thích hợp được thự c hiện nhằm loại bỏ hoặc giảm thiểu

Mục tiêu3:O1:dự án1:

Dự án xây dựng KCN

Mục tiêu 3:O1:Dự án 2:

Chương trình xây dựng nguồn nhân lực để

Mục tiêu 3: 02: Năng lực thích hợp được ..

Mục tiêu 4: Để thu hút thêm nhiều dự án đầu tư từ các cá nhân, các tô chức


Mục tiêu 4:O1:Dự án1:

Dự án xây dựng công nghệ xử lý…

Mục tiêu 4:O1:Dự án 2:

Chuẩn bị chiến lược thu hút đầu tư của địa phương….

3.3. Lựa chọn các hành động

Bước cuối cùng là cụ thể hóa các dự án thành những hành động rõ ràng hoặc các hoạt động với mục tiêu cụ thể, thực tế và có ảnh hưởng tới kết quả đầu ra. Việc lựa chọn bao gồm gồm 3 giai đoạn: xác định, đánh giá, và thực hiện. Xác định:

• Nên tính đến tất cả các cá nhân và nhóm có khả năng sẽ tham gia vào thực hiện dự án như nhân viên địa phương, chủ doanh nghiệp, lãnh đạo các ban ngành, cơ quan;


- 57 -

• Giai đoạn này, điều quan trọng là phải tính đến tất cả các bên có liên quan để khuyến khích họ đóng góp và hợp tác;

• Lưu ý tới một loạt các hành đông/hoạt động khác nhau để có được dự án;

• Việc xác định một cách hiệu quả các hành động sẽ thiết lập tiêu chí và phân tích liệu có cần gì nữa không.

Đánh giá:

• Mục tiêu của việc đánh giá là xác định các hoạt động thực tế và chất lượng;

• Các hoạt động phạm vi rộng sẽ cần nhiều nguồn lực và phức tạp, phạm vi thời gian dài sẽ cần được xem xét nghiêm túc bao gồm các nghiên cứu, thiết kế, chuẩn bị kế hoạch kinh doanh khả thi và đánh giá. Việc này có thể cần có người tư vấn hỗ trợ;

• Đảm bảo việc xác định và ưu tiên hóa các hoạt động nhỏ và dễ đạt được kết quả sẽ tạo đà và duy trì thúc đẩy.

Xác định các hành động và hoạt động ưu tiên sẽ dựa trên các vấn đề nhạy cảm, mục tiêu chung, mục tiêu cụ thể và mục tiêu chiến lược. Một số hoạt động có thể phức tạp và được thực hiện trong một thời gian dài, một số thì không. Có nhiều hoạt động phù hợp với dự án và đạt mục tiêu. Hơn 60 hoạt động KSON thường gặp ở cấp địa phương được đề cập ở mục 4.1 trên nằm trong các vấn đề sau:

• Các văn bản pháp quy;

• Vấn đề quy hoạch;

• Vấn đề cơ chế, chính sách;

• Vấn đề ô nhiễm theo điểm;

• Sự tham gia của cộng đồng;

• Vấn đề quan trắc;

• Hợp tác liên ngành;

• Vấn đề hành chính. Các hành động được lựa chọn sẽ tiếp tục hoàn thiện và thể hiện ở bảng 10

Bảng 10. Điền tiếp các hành động lựa chọn vào bảng sau


Các mục tiêu cụ thể Các dự án Các hành động

Vào năm 2010, địa phương sẽ có…


Mục tiêu 1: 01: Vào năm 2010, cải thiện tình trạng môi trường….

Mục tiêu 2: Đảm bảo sự cung cấp thích hợp…



- 58 -


Các mục tiêu cụ thể Các dự án Các hành động


Mục tiêu 3: 01: Vào năm 2015, đảm bảo sự đầu tư và các kế hoạc h thích hợp được thự c hiện nhằm loại bỏ hoặc giảm thiểu

Mục tiêu3:O1:dự án1:

Dự án xây dựng KCN

Mục tiêu 3: O1: Dự án 1: Hđ 1: Xây dựng khu xử lý nước thải loại X cho nhà máy… …

Mục tiêu3:O1:Dự án1: Hđ2: Tiến hành nghiên cứu tính chất phát sinh…

Mục tiêu 3: O1: Dự án 2:

Chương trình xây dựng nguồn nhân lực để

Mục tiêu 3: O1: Dự án 2: Hđ 1: Tiến hành đánh kỹ năng cần thiết cho….

Mục tiêu 3: O1: Dự án 2: Hđ 2: Xây dựng kế hoạch phát triển nhân lực cho nhà máy xx…

Mục tiêu 3: 02: Năng lực thích hợp được ...

Mục tiêu 4: Để thu hút thêm nhiều dự án đầu tư từ các cá nhân, các khu vực công và thứ ba


Mục tiêu 4: O1: Dự án 1:

Dự án xây dựng công nghệ xử lý…

Mục tiêu 4 :O1: Dự án 2:

Chuẩn bị chiến lược thu hút đầu tư của địa phương….

Mục tiêu 4: O1: dự án1: Hđ1: Đánh giá lại và duy trì cơ sở dữ liệu chương trình tài trợ

Mục tiêu 4: O1: Dự án 1: Hđ 2:

Mục tiêu 4:O1: Dự án2: Hđ 1:

Mục tiêu 4: O1: Dự án 2:Hđ 2


- 59 -

3.4. Chỉ số đánh giá sản phẩm đầu ra và kết quả

Mỗi hoạt động chính trong kế hoạch hành động kiểm soát ô nhiễm đều phải bao gồm chỉ số đánh giá, cho phép đánh giá sự tiến triển và thành công (hoặc thiếu sót) tác động của chúng. Chỉ số đánh giá cụ thể sẽ được bắt đầu “bảng kế hoạch công tác và đối tượng” chương 2, khung kế hoạch hành động. Chỉ số đánh giá sản phẩm đầu ra Các chỉ số đánh giá sản phẩm đầu ra đo đếm kết quả cụ thể - số lượng (đôi khi là chất lượng) của các hoạt động được đề sướng trong kế hoạch hành động kiểm soát ô nhiễm sử dụng đầu ra cung cấp bởi địa phương hoặc thông qua dự án. Tùy thuộc vào từng hoạt động riêng biệt, điều này có thể bao gồm các nhân tố sau:

- Tấn BOD tách ra từ điểm phát thải; - Số lượng các ngành công nghiệp đã ký với cấp có thẩm quyền của địa phương

về thỏa thuận hợp tác về giảm thiểu ô nhiễm; - Số lượng các công trình xử lý được xây dựng và hoạt động; - Số lượng chứng nhận đạt tiêu chuẩn ISO 14000 mới được hoàn tất sau khi

KHHĐKSON ban bố; - Việc đánh giá kiểm soát ô nhiễm được thiết lập hoặc là động cơ thúc đẩy hoặc

là quy định ép buộc (việc kiểm soát ô nhiễm hoặc không khí hoặc dự án cải thiện chất lượng nước)

Chỉ số đánh giá kết quả Chỉ số đánh giá kết quả đo đếm các tác động về mặt số lương và/hoặc chất

lượng của kết quả của hành động đạt được hoặc góp phần đạt được mục đích của KHHĐKSON. Mỗi dự án nên đưa ra ít nhất một chỉ số đánh giá kết quả. Tùy thuộc vào loại hình dự án mà có thể bao gồm:

- Làm giảm tác động tới các bệnh hô hấp và dạ dày (thông qua đặc trưng giảm thiểu ô nhiễm khu vực);

- Làm giảm tỷ lệ tử vong thông qua việc làm sạch không khí và nước tại một khu vực cụ thể;

- Tăng việc thực hiện hệ thống thực hành như kết quả của chiến dịch thông tin môi trường và tập huấn các cán bộ môi trường;

- Giảm mức độ ô nhiễm môi trường không khí sau khi thi hành tiêu chuẩn chất lượng không khí và kiểm toán môi trường đối với từng KCN hoặc khu vực địa lý.

4. Tính toán chi phí cho các hành động đề xuất Trong quyển 1 Khung KHHĐ đã có giải thích về chi phí và ví dụ về 1) vốn; 2) chi phí vận hành và bảo dưỡng; 3) Chi phí lợi ích và 4) tài chính. Đặc trưng của chi phí vốn bao gồm: a) xây dựng; b) công trình; c) đất đai; d) luật pháp, tài chính và hành chính; e) mức độ quan tâm trong giai đoạn xây dựng.

Chi phí vận hành bảo dưỡng bao gồm: a) nhân sự; b) năng lượng; c) hóa học; d) nước; e) các tiện ích hỗn hợp f) nguyên liệu và cung ứng hỗn hợp;


- 60 -

Chi phí vốn và chi phí vận hành bảo dưỡng là quan trọng đối với khả năng của nhóm kế hoạch, dựa trên chi phí cục bộ và các dự án xây dựng hiện tại.

Quyển 2 Hướng dẫn sẽ tập trung vào phân tích Chi phí - Lợi nhuận và Tài chính. Thậm chí, khi nhóm lập kế hoạch không tiến hành phân tích thì cũng cần phải hỗ trợ cung cấp thông tin cần thiết cho nhóm chuyên gia.

4.1. Phân tích chi phí - lợi ích

Tính toán một số chi phí nhằm xác định giá trị đầu tư thực. Việc xác định, định lượng và đánh giá tất cả các thông số liên quan dựa trên một phương pháp luận chắc chắn, đảm bảo có tính đến tất cả yếu tố liên quan.

Những yếu tố chính dưới đây thường được xác định và đánh giá: a) Đánh giá khu vực dự án:

a. Khu vực ảnh hưởng gián tiếp và trực tiếp; b. Môi trường tự nhiên (tài nguyên, quần thể động thực vật…); c. Xu hướng phát triển nhân khẩu học (dân số, cơ sở hạ tầng, các hoạt

động kinh tế xã hội). b) Chất lượng môi trường:

a. Nguồn ô nhiễm/tải lượng; b. Tác động sức khoẻ - môi trường; c. Phương pháp hỗ trợ kế hoạch KSON đã có.

c) Phân tích chi phí: a. Cạn kiệt tài nguyên; b. Tác động tiêu cực tới sức khoẻ; c. Đầu tư cho KSON kết hợp với chi phí vận hành và bảo dưỡng (O/M); d. Giám sát ô nhiễm (các giải pháp kỹ thuật và tài chính, luật pháp, hành

chính, thể chế, kinh tế). d) Xác định - định lượng lợi nhuận:

a. Nâng cao các hoạt động giải trí, du lịch và sản xuất nông; b. Các tác động tích cực tới sức khoẻ (ví dụ giảm tỉ lệ tử vong) và môi

trường (bảo tồn tài nguyên, bảo vệ tự nhiên); c. Tăng giá đất.

4.2. Tài chính

4.2.1. Chi phí đầu tư

Quỹ đầu tư có thể được phân phối bởi địa phương, các đơn vị tài chính quốc tế (ví dụ Ngân hàng Thế giới, Ngân hàng đầu tư Châu âu) ngân hàng trong nước.

Trước khi nộp đơn xin hỗ trợ tài chính nên lưu ý các vấn đề sau:

• Thống kê chi tiết các chương trình tài chính đang diễn ra do các đơn vị tài trợ quốc tế, trong nước thực hiện…;

• Đánh giá tình hình để nộp báo cáo (hạn chót, thời gian biểu thực hiện dự án, phần trăm tài trợ, giai đoạn trả tiền vay…);


- 61 -

• Kiểm tra theo các điều kiện bắt buộc xem dự án có phù hợp không để xin hỗ trợ tài chính;

• Bảo hiểm cho đóng góp tài chính của người đề xuất nếu có yêu cầu;

• Miêu tả chính xác các đặc điểm của dự án và tính toán chi phí theo yêu cầu của chương trình (các pha thực hiện, kế hoạch tài chính…);

• Tư vấn đề xuất với chính quyền quốc gia/khu vực/địa phương quan tâm tới đơn đề nghị và yêu cầu hỗ trợ (bảo lãnh ngân hàng…).

4.2.2. Doanh thu

Theo nguyên tắc người gây ô nhiễm phải trả tiền, người dùng chịu chi phí vận hành-bảo dưỡng. Thực tế này khá rõ ràng đối với các hoạt động công nghiệp nhưng gây nhiều khó khăn cho chính quyền địa phương, ví dụ phí nước cấp tăng cao bù vào chi phí xử lý nước thải. Trong trường hợp này các trang thiết bị vận hành đơn giản không chỉ là yếu tố tích cực đối với mục đích kỹ thuật và môi trường mà còn cả mục đích kinh tế.

Việc ứng dụng công nghệ sạch và phương pháp tái chế sẽ làm tăng thu nhập giảm chi phí vận hành-bảo dưỡng do bảo toàn năng lượng/nước và phục hồi phụ phẩm.

Do vậy việc tiếp cận mang tính ngăn ngừa thay thế cho xử lý cuối đường ống không chỉ xu thế nhằm bảo vệ môi trường mà còn có lợi cho kinh tế. Việc thu các phí môi trường phải được lập kế hoạch cẩn thận và lưu ý tới các hiện trạng như:

• Hiện trạng khung hành chính/pháp luật;

• Giảm lượng xả thải ô nhiễm (các đơn vị du lịch/sản xuất có liên quan tới hệ thống thoát nước địa phương, dân số…);

• Xu thế phát triển trong khu vực (kế hoạch cho các hoạt động mới, tăng dân số…);

• Yêu cầu nộp phí (trả lại chi phí đầu tư, chi phí vận hành -bảo dưỡng);

• Sự hỗ trợ từ chính quyền/các cơ quan liên quan;

• Cơ chế tìm kiếm doanh thu đều đặn;

• Nhận thức cộng đồng, thông tin của người sử dụng. Cần phải nhấn mạnh một điều là không được đánh giá thấp vấn đề cuối cùng

(nhận thức cộng đồng) do phí đóng góp từ các bên liên quan (dân cư, nhà máy, doanh nghiệp, du lịch) là điều kiện tiên quyết cho thành công của bất kỳ hệ thống tìm kiếm doanh thu nào.

5. Lựa chọn các ưu tiên Mục này miêu tả cách nhóm lập kế hoạch chọn lọc các dự án và hành động đề xuất theo “ Cách lựa chọn ưu tiên” nhằm xác định và hoàn thiện thiếu sót. Khi hiểu rõ những ưu nhược điểm của dự án địa phương sẽ có nhiều thuận lợi hơn trong việc xác lập các ưu tiên và đối thoại với Trung ương cũng như các nhà đầu tư.

5.1. Các tiêu chí lựa chọn ưu tiên


- 62 -

Thiết lập các tiêu chí cho các lựa chon ưu tiên là phần khó nhất khi hoàn thiện Kế Hoạch Hành Động KSON. Do vậy quá trình lựa chọn phải càng đơn giản càng tốt. Cần lưu ý tới một số vấn đề sau:

• Làm thế nào có thể đáp ứng ở mức độ hợp lý bốn mục tiêu của QĐ 328?

• Làm thế nào để quan tâm tới những ưu tiên thực sự tại địa phương?

• Làm thế nào có thể xây dựng hoặc điều chỉnh các dự án hay hành động để phù hợp với ngân sách và điều kiện tài chính?

• Làm thế nào để chắc chắn được các giải pháp kỹ thuật đề xuất là phù hợp?

• Liệu chỉ nên tập trung vào 1 loại dự án khi mà có nhiều loại khác cũng rất quan trọng? Tại Cách lựa chọn các ưu tiên sẽ chỉ ra chi tiết các vấn đề về kỹ thuật - tài

chính nhằm làm rõ tầm quan trọng của quá trình lựa chọn dự án để nhóm quản lý KSON tại địa phương hiểu rõ hơn. Trước khi đi vào chi tiết, tổng quan quá trình xác định - lựa chọn - ưu tiên hoá được trình bày tại hình 12 dưới đây. Quá trình a) Xác định, b) phân nhóm theo thời gian 1 năm, 5 năm, 10 - 20 năm, c) đánh giá, chọn lọc theo các nhu cầu và mục tiêu của địa phương, d) đánh giá nguồn tài chính của các dựa án ưu tiên hàng đầu hay kết hợp các dự án. Sự phân bổ các nguồn lực phụ thuộc vào ngân sách địa phương, các nhà tài trợ và các nguồn tài chính khác; e) thực hiện và f) Cuối cùng nếu có những mục tiêu hay nhu cầu nào mới hoặc chưa đáp ứng được sẽ phản hồi để cập nhật/đánh giá lại Kế Hoạch Hành Động KSON (hàng năm). Ví dụ: mặc dù đã thực hiện dự án nhưng nước sông ô nhiễm vẫn chưa đáp ứng được mục tiêu, do đó tại sao lại thực hiện dự án bổ sung để đạt được mục tiêu.

Hình 13. Quá trình xác định, ưu tiên, lựa chọn và thực hiện dự án

Bắt đầu

XÁC ĐỊNH DỰ ÁN

Lần lượt:

5 năm 10 năm

Đánh giá để sàng

lọc

Dự án đã được

lựa chọn

Có đáp ứng được nhu

cầu và mục tiêu không?

Lựa chọn ưu tiên

KHÔNG

Các nguồn lực đã có

Kết thúc

CÓ

NHU CẦU VÀ MỤC TIÊU CỦA CÁC BÊN LIÊN QUAN

• Các sở ban ngành ngành • Dân cư bị ảnh hưởng • Các tổ chức phi chính phủ

THỰC HIỆN


- 63 -

5.2. Cách lựa chọn ưu tiên

Đôi khi việc đưa ra quyết định dựa trên những tính toán phức tạp bao gồm nhiều cơ sở dữ liệu. Sẽ thuận lợi hơn khi chỉ có một số ít thông số để so sánh và càng đơn giản càng tốt. Tuy nhiên, trong trường hợp này nên sử dụng những câu hỏi dưới đây như là một bảng liệt kê đơn giản để phát hiện điểm mạnh và điểm yếu của các dự án đề. Phân tích điểm mạnh điểm yếu sẽ cho thấy dự án nào có thể thực hiện được, dự án nào nên thiết kế lại. Mức độ “thấp, trung bình, cao” dựa trên các tiêu chí cho các ưu tiên. Cần phải phân tích và thảo luận cẩn thận (lưu ý tới thông số riêng biệt) tại sao vấn đề bị đánh giá là thấp. Không nên đầu tư vào dự án mà ngay từ đầu đã không thấy tính khả thi.

1. Mức độ khả thi về tài chính của dự án?

• Dự án có chi phí cao và không rõ - Thấp. • Dự án cần chi phí tương đối nhưng khả thi - Trung bình. • Dự án có chi phí thấp và có thể thực hiện bởi những người tình nguyện - Cao. 2. Mức độ kỹ thuật của dự án ?

• Dự án rất phức tạp và cần nhiều kỹ sư trình độ cao - Thấp. • Dự án chỉ cần 1 lượng kỹ sư vừa phải - Trung Bình. • Dự án có mức độ kỹ thuật thấp và dễ thực hiện - Cao. 3. Mức độ đồng ý của chủ điền?

• Chủ điền không hợp tác hoặc không liên lạc được - Thấp. • Chủ điền có quan tâm tới dự án - Trung bình. • Chủ điền đồng ý với chiến lược và ký vào hợp đồng hoặc chuyển nhượng đất -

Cao. 4. Địa điểm có phù hợp với các hoạt động phục hồi không?

• Không đủ đất, địa chất không phù hợp, dự án không khả thi - Thấp. • Địa điểm có nhiều tiềm năng để hoàn thành dự án ngoại trừ một số thiết kế ban

đầu - Trung bình. • Có đủ diện tích để xây dựng dự án, không có yếu tố môi trường kiềm chế - Cao. 5. Dự án có được sự ủng hộ rỗng rãi của công chúng không?

• Một lượng dân cư nhất định không đồng ý và cố gắng để ngăn chặn - Thấp. • Dự án không có tranh chấp, phù hợp với tầm nhìn của cộng đồng và mục tiêu

của tổ chức - Trung bình. • Dự án tạo nên thay đổi tích cực cho cộng đồng và được sự ủng hộ của mọi

người - Cao. 6. Có nguồn tài trợ không?

• Không có nguồn tài trợ - Thấp. • Có thể có cùng nguồn tài trợ cạnh tranh với dự án khác - Trung bình. • Có nguồn tài trợ và không phải cạnh tranh - Cao. 7. Những thay đổi để dự án thành công là gì?

• Dự án không phải là trình diễn hoặc khả năng trình diễn thấp - Thấp.


- 64 -

• Dự án có tiềm năng trình diễn ở 1 mức độ nào đó - Trung bình. • Dự án có tiềm năng trình diễn cao - Cao. 8. Ảnh hưởng mà 1 dự án đơn lẻ có là gì?

• Ảnh hưởng tối thiểu và khó thực hiện - Thấp. • Có 1 vài ảnh hưởng và khả năng thực hiện không khó - Trung bình. • Ảnh hưởng lớn và dễ thực hiện - Cao. 9. Cần bao nhiêu giờ tình nguyện để thực hiện dự án ?

• Cần nhiều tình nguyện nếu không dự án không thực hiện được - Thấp. • Cần 1 số vừa phải tình nguyện để thực hiện dự án - trung bình. • Chỉ cần 1 vài tình nguyện để thực hiện dự án - Cao. 10. Dự án được vận hành và duy trì như thế nào ?

• Cần vận hành và duy trì ở mức độ cao và tốn chi phí - Thấp. • Vận hành và duy trì ở mức độ vừa phải với chi phí hợp lý - Trung bình. • Vận hành và duy trì ở mức độ tối thiểu với chi phí thấp - Cao. 11. Khi thiết kế dự án có lưu tâm tới cân bằng giới, các vấn đề môi trường, dân chủ

hóa và tôn trọng quyền con người?

• Các vấn đề ở trên không có trong dự án - Thấp. • Một hoặc vài vấn đề trên được đề cập tới nhưng không có những hành động cụ

thể hoặc đánh giá ảnh hưởng - Trung bình. • Cả 3 vấn đề đều được quan tâm - cao.

5.3. Tiêu chí thông qua dự án

Dưới đây là 12 tiêu chí đánh giá nhằm thông qua các dự án do nhóm lập kế hoạch xây dựng. Các tiêu chí phải rõ ràng để nhóm lập kế hoạch có thể rút ra được kinh nghiệm trong quá trình đánh giá.

1. Dự án thực hiện các mục tiêu chung về giới hạn xả thải vào nước, không khí và đất.

2. Dự án cải thiện chất lượng môi trường được xác định trong KHHĐKSON và cần dẫn chứng trong phân tích hiện.

3. Dự án nhằm vào một loại dự án chung do BTNMT phê chuẩn. 4. Dự án thực hiện các phương pháp quản lý bên cạnh các giải pháp kỹ thuật phù

hợp như: i. Ứng dụng quản lý tốt nhất ; ii. Nếu cần thiết được phép giám sát mà không cần xin phép trước; iii. Chính quyền địa phương hướng dẫn hợp tác đào tạo về các phương pháp

quản lý KSON; iv. Báo cáo lên Cục BVMT 2 năm một lần và/hoặc BTNMT quá trình thực hiện

các hành động.


- 65 -

5. Dự án ngăn chặn việc suy thoái chất lượng môi trường hoặc phục hồi chất lượng môi trường và sức khoẻ con người một một cách hiệu quả và đúng kỹ khuật.

6. Dự án sẽ cải thiện chất lượng môi trường và bao gồm các chỉ số thành công . 7. Dự án trình diễn sự hợp tác giữa các bên liên quan trong Tỉnh/Huyện/Xã và

đóng góp hiệu quả cho công tác quản lý môi trường. 8. Dự án góp phần giảm ô nhiễm các nguồn tập trung và phân tán trong khuôn khổ

dự án và có thể áp dụng trong toàn tỉnh và đất nước. 9. Dự án có chi phí hợp lý và nguồn tài trợ phù hợp. 10. Người đề xuất dự án phải trình bày khả năng thành công của dự án. 11. Dự án có thể xác định mối liên quan trực tiếp tới việc thực hiện Quyết định 328. 12. Đặc biệt đối với dự án do Danida tài trợ, dự án đề xuất phải trực tiếp hoặc gián tiếp giúp ích cho khu vực đông dân nghèo và đáp ứng được các vấn đề của Danida (về giới, HIV-AIDS và quản lý tốt).

6. Tổ chức thực hiện Sau khi lựa chọn các hành động và dự án ưu tiên, sẽ trình bày chúng trong Kế hoạch hành động.Kế hoạch hành động là một văn bản quan trọng trước, trong và sau quá trình thực hiện các hành động có tính kết hợp giữa các bên liên quan. Kế hoạch hành động có thể đựơc điều chỉnh hàng năm để xác định lại các ưu tiên theo tiến trỉên. Kế hoạch hành động trình bày

một cách logic từ việc xác định vấn đề trong hiện trạng nền (tải lượng ô nhiễm từ các nguồn tập trung và không tập trung, điểm nóng…), tầm nhìn của địa phương(trong 1năm, 5 năm, 10-20 năm), mục tiêu chung , mục tiêu cụ thể khi nào, rồi tới xây dựng dự án và một danh sách ngắn 4-6 dự án. Đặc biệt là các dự án ưu tiên phải được trình bày cẩn thận và hiệu quả của chúng đối với mục tiêu của Quyết định 328 phải thuyết phục.

Hình 14. Ví dụ được xây dựng trình bày các điểm nóng theo loại (mục tiêu A1, A2, A3, A4 trong

Quyết định 328) và ưu tiên (màu đỏ = đỏ; trung bình=vàng; thấp=ghi) tại cấp huyện


- 66 -

Hình 15. Ví dụ (được xây dựng)chỉ ra vị trí và số lượng các dự án ưu tiên (Nguồn bản đồ:

www.maproom.psu.edu)

Khi trình bày các hành động và dự án đã được xác định thì cần phải làm rõ khái niệm của dự án hoặc hành động là gì, địa điểm chính xác của dự án đề xuất ở đâu và Khi nào dự án được thực hiện (1, 5, 10 hay 20 năm);

Xây dựng Kế hoạch KSON là công việc có sự tham gia của các bên, do vậy cần phải trình những ý kiến và vấn đề một cách rõ ràng nhằm đưa ra quyết định trong quá trình xây dựng kế hoạch cũng như tạo sự đồng thuận giữa các bên liên quan.

6.1. Giải pháp thực hiện

Nội dung của Kế hoạch KSON phải mô tả giải pháp chung và giải pháp cụ thể, sẽ được trình bày trong từng hành động, dự án. Giải pháp chung là:

6.1.1. Giải pháp cơ chế chính sách

Công trình kiểm soát môi trường địa phương thường liên hệ chặt chẽ tới vấn đề vốn, đất, thuế… vì vậy cơ cấu tập chung vào:

- Cơ cấu, chính sách vốn: xác định nguồn, mức độ khả năng lưu động vốn để thực hiện dự án;

- Cơ cấu chính sách đất; - Cơ cấu chính sách thuế; - Cơ cấu chính sách công nghệ kiểm soát môi trường; - Cơ cấu chính sách thành phần tham gia kiểm soát môi trường;

3

2

3

1 2

4


- 67 -

- Các cơ chế khác.

6.1.2. Giải pháp về nguồn lực

Để hướng tới mục tiêu của dự án, kế hoạch KSON phải nhận biết được chi phí vốn, chi phí vận hành bảo dưỡng tích lũy cần thiết, nguồn nhân lực hoặc chi phí văn phòng cần thiết (trang thiết bị) để đảm bảo rằng kế hoạch đưa ra là có tính thuyết phục và có thể thực thi. Cũng cần phải đề xuất: làm thế nào để điều động nguồn tài chính, nhân lực và trang thiết bị; làm thế nào để tập huấn và tăng cường năng lực tổ chức tốt đạt doanh thu cần thiết…

6.1.3. Giải pháp kỹ thuật

Giải pháp kỹ thuật riêng cho từng dự án/hoạt động cần được kết hợp chặt chẽ trong phương án hành động dựa vào tiêu chuẩn, thủ tục đã ban hành với mỗi địa phương hoặc dựa vào kỹ thuật cụ thể đã đề xuất trong thuyết minh cơ sở.

6.1.4. Giải pháp cưỡng chế

Đề cập đến mối liên hệ với từng dự án, hoạt động; địa phương nên xem xét đến đề xuất cho việc thực thi áp dụng đối với công tác tổ chức chung hoặc riêng biệt để chắc chắn rằng Luật môi trường được tuân thủ và như vậy sẽ đảm bảo việc thực hiện thành công kế hoạch KSON. Như là việc đánh giá có thể bao gồm các lệ phí, phạt, khuyến khích động viên hoặc trường hợp đặc biệt là chấm dứt hoạt động nếu tái diễn việc vi phạm.

6.1.5. Tuyên truyền, giáo dục và nâng cao ý thúc cộng đồng

Là việc làm cần thiết để có được giải pháp chung cho công việc này tại mỗi địa phương. Công việc này cần thiết sự hợp nhất hoặc liên kết với nhiều dự án, hoạt động có cùng chung một mục đích.

6.2. Tổ chức, sắp xếp thực hiện

Để đảm bảo hiệu lực của KHKSON, việc sắp xếp thực hiện nên tập chung vào:

6.2.1. Giám sát môi trường ở các cấp khác nhau

KHKSON phải chỉ ra trách nhiệm của mỗi tổ chức, cá nhân cần thiết có sự hợp tác.

6.2.2. Thủ tục thi hành

Kế hoạch KSON cần mô tả thủ tục thi hành cho mỗi hoạt động, dự án. Điều này rất quan trọng, nó sẽ giúp quá trình giám sát công việc sau này.

6.3. Tổng hợp lập thành kế hoạch hành động KSONMT địa phương

Sau khi hoàn tất toàn bộ các nội dung công việc từ mục 1 đến mục 6.2 như đã hướng dẫn ở trên, nhóm lập KHHĐKSON địa phương tiến hành biên tập và lập thành bản kế hoạch HĐKSONMT chính thức trình UBND tỉnh xem xét và phê duyệt. Nội dung bản Kế hoạch viết theo trình tự nêu ở mục 9 của KKHHĐKSON (Quyển 1).

7. Thực hiện và giám sát/quan trắc


- 68 -

Giám sát môi trường ở một mức độ nhất định là điều kiện tiên quyết cho KHHĐKSONMT. Việc giám sát môi trường sẽ hướng dẫn cho địa phương xác định các khu vực liên quan và viết hiện trạng môi trường. Thêm vào đó, nó sẽ cho thấy hiệu quả tiến bộ nhờ các ứng dụng của Kế Hoạch Hành Động Kiểm Soát Môi Trường. Phần này sẽ chỉ ra cách để thiết kế một chiến lược giám sát đơn giản và làm thế nào đê xây dựng và vận hành một

chương trình giám sát nhỏ. Sẽ rất tốt nếu như các chỉ số được đề ra để hỗ trợ mỗi hành động ưu tiên trong KHHĐKSONMT sẽ được thẩm tra bằng giám sát đơn giản để xem có đạt được mục tiêu hay không. Việc giám sát được tiến hành đối với 1) ô nhiễm nước; 2) ô nhiễm không khí; 3) chất thải rắn và 4) chất thải nguy hại và nên được thiết kế sao cho thể hiện được những thành quả đạt được khi thực hiện Quyết Định 328. Trong phần sau, giám sát chất lượng nước sẽ được sử dụng như là một ví dụ chính để chỉ ra cách thiết kế và tiến hành giám sát, vì hầu hết các địa phương hiện tại có vấn đề nghiêm trọng với ô nhiễm nguồn nước. Cũng nên hiểu rằng cả chẩt thải rắn và lỏng cuối cùng cũng đều gây ô nhiễm nguồn nước.

7.1. Mô tả đối tượng giám sát/quan trắc

Bước đầu tiên trong việc xác định giám sát là tìm hiểu lý do mà địa phương muốn giám sát. Ví dụ về lý do giám sát trở nên quan trọng có thể là:

• Để xây dựng cơ sở dữ liệu chính xác, chất lượng vì không có thông tin đáng tin cậy về chất lượng nước;

• Để xác định liệu mục tiêu giảm ô nhiễm cụ thể đã đạt được, cụ thể là các mục tiêu trong Quyết Định 328;

• Để giáo dục cộng đồng về vấn đề chất lượng nguồn nước, khiến việc tìm kiếm hỗ trợ từ cộng đồng và thiết lập các dự án xã hội hoá trở nên dễ dàng hơn;

• Để phát triển và giáo dục giới trẻ (các chương trình học đường và các chương trình giới trẻ khác);

• Để xác định quan tâm của cộng đồng về việc tại sao và làm thế nào để tiến hành giám sát và các kết quả có ý nghĩa ra sao;

• Để đẩy mạnh sự liên đới của cộng đồng với các nguồn nước; • Để đối phó lại cuộc khủng hoảng trong nghề nuôi trồng thuỷ sản và ngư nghiệp

gây ra bởi điều kiện chất lượng nước kém; • Để nêu ra các mối quan tâm về chất lượng nước uống trong cộng đồng địa

phương. Những băn khoăn cần giải đáp và các loại môi trường cần quan tâm sẽ xác định

các thông số cần giám sát. Chỉ đơn giản “quan tâm đến chất lượng nguồn nuớc” là chưa đầy đủ, điều quan trọng là phải hiểu được về chất lượng nước một cách cụ thể.

Bảng 11. Các loại môi trường

Sông / Dòng chảy Đất Biển

Hồ / Ao Hồ chứa Dải san hô ngầm

Đầm lầy Đước Bải biển

Không khí Cửa sông Nước ngầm / Giếng


- 69 -

Bảng 12. Các thông số giám sát tiềm năng

Thông số Lý / Hoá

Nhiệt độ Lượng ôxy hoà tan Tính kiềm

pH Độ mặn Photpho

Ni tơ Độ cứng Lưu lượng

Clo Độ đục Kim loại

Động vật không xương lớn Lượng thuốc BVTV Lượng mưa

Độ dẫn Hydrocarbons Độ độc

Loài ngoại lai (BOD) Tổng chất rắn lơ lửng

Thông số Sinh Học

Động vật hoang dã Vi khuẩn

Cá

Thực vật trên cạn, dưới nước

Lấy ví dụ nếu như một con sông hoặc một dòng chảy nào đó từng có một lượng cá khoẻ mạnh mà giờ đây đã giảm đáng kể, câu hỏi có thể đặt ra “Liệu chất lượng nguồn nước có thích hợp với loại cá này không?” Để trả lời câu hỏi điều cần thiết là phải biết được ít nhiều về loại cá và các điều kiện cần thiết cho chúng (ví dụ nhiệt độ trong khoảng bao nhiêu thì hợp lý, thức ăn của cá là gì). Giám sát các thông số tiềm năng nhằm tìm hiểu lý do tại sao lượng cá lại giảm bằng cách xác định các chỉ số của lượng cá khỏe mạnh Bởi vì cá rất nhạy cảm với các thay đôi của độ ôxy hoà tan, nhiệt độ nước, và độ pH, những thông số mà thường được đánh giá để xác định nguồn nước thích hợp cho cá. Bảng 13. Ảnh hưởng của chất lượng nguồn nước thông thường liên quan tiềm ẩn với việc lựa chọn sử dụng đất

Nguồn Yếu tố ô nhiễm / Ảnh hưởng thông thường

Đất trồng trọt Độ đục, tổng chất rắn, chất dinh dưỡng, ảnh hưởng của nhiệt độ, lượng thuốc BVTV.

Đất chăn nuôi Phân vi sinh, độ đục, chất dinh dưỡng, ảnh hưởng của nhiệt độ

Rừng Độ đục, tổng chất rắn, ảnh hưởng của nhiệt độ.

Mỏ Tính kiềm, pH, tổng chất rắn hòa tan.

Chẩt thải công nghiệp Độ đục, Tổng chất rắn, độ dẫn, pH, độ độc.

Khu xử lý chẩt thải DO/ BOD, Độ đục, tổng chất rắn, độ dẫn, chất dinh dưỡng, vi sinh vật, ảnh hưởng của nhiệt độ, pH.

Công trường Độ đục, tổng chất rắn, ảnh hưởng của nhiệt độ, DO/BOD, độ độc.


- 70 -

Nguồn Yếu tố ô nhiễm / Ảnh hưởng thông thường

Đô thị Độc cứng, chất dinh dưỡng, ảnh hưởng nhiệt độ, độ dẫn, DO/BOD vi khuẩn, kim loại nặng, hydrocarbon.

Hệ thống nhiễm khuẩn Vi sinh, chất dinh dưỡng, DO/BOD, độ dẫn, ảnh hưởng của nhiệt độ.

7.2. Mô tả cách sử dụng dữ liệu

Để sàng lọc các thông số, cần phải xác định được dữ liệu được sử dụng như thế nào. Thông thường thì việc giám sát dữ liệu sẽ được sử dụng cho: 1) Giáo dục 2) Xác định vấn đề và 3) Quyết định của địa phương. Cũng nên nhớ rằng hầu hết các dữ liệu có nhiều cách sử dụng và nhiều người sử dụng. Do vậy, việc đưa ra các mục tiêu dữ liệu một cách rõ ràng cần trao đổi với những người sẽ sử dụng, đặc biệt nếu như đó là kế hoạch so sánh kết quả với những tiêu chuẩn đã thiết lập cấp quốc gia hoặc địa phương. Thông thường thì các cơ quan sẽ đưa ra quy trình được “chấp nhận” để đánh giá các thông số khác nhau. Khi dữ liệu được sử dụng để xác định liệu nguồn nước nào đó có đáp ứng được tiêu chuẩn quốc gia hay không, sẽ có các quy trình đề ra tương ứng

7.3. Xác định các nguồn lực đã có

Khi thiết kế chương trình giám sát, điều quan trọng là phải xem lại và cân nhắc các nguồn (nhân lực và tài chính) có thể. Lý tưởng nhất là khi tất cả các chương trình giám sát sẽ sử dụng thiết bị nghhiên cứu hiện đại để thu thập và phân tích các mẫu. Tuy nhiên, điều này rất khó nằm trong khả năng tài chính và kĩ thuật của nhiều cấp quản lý môi trường. Tương tự như vậy cũng không thực tế khi mong rằng nhân viên hay các tình nguyên viên sẽ làm việc không giới hạn mỗi tuần, đặc biệt nếu như nhiệm vụ được giao lặp lại hoặc là quá phức tạp.

Danh sách các thông số và quy trình tiềm năng chỉ ra chất lượng nước được chấp nhận vì đó mà được đánh giá cẩn thận để xác định trên thực tế những nguồn lực nào có thể được huy động. Một khi các nguồn được xác định,các thông số và quy trình giám sát được lựa chọn sẽ được đánh giá lại để xác định xem liệu chúng có thích hợp với kế hoạch sử dụng các dữ liệu kết quả.

Ví dụ, nhiều chương trình giám sát quan tâm tới các chất dinh dưỡng mà sẽ tốn chi phí để phân tích vì các thiết bị vừa kinh phí thì lại khó có thể đo nồng độ dinh dưỡng, đặc biệt là phôtpho, thường được tìm thấy ở các nguồn nước tự nhiên trong nhiều khu vực. Các thông số khác, ví dụ như độ ôxy hoà tan và nhu cầu ôxy hoá sinh học (BOD) là các thông số không tốn nhiều chi phí để giám sát nếu như các thiết bị được bảo quản tốt. Thêm vào đó, hai thông số này là những thông số thường gặp và hữu dụng nhất liên quan đến độ ô nhiễm hữu cơ từ các nguồn theo điểm và theo diện.

7.4. Đánh giá, thiết kế chương trình giám sát/quan trắc

Trong Bảng 14 duới đây đưa ra các thông tin về năm loại: hoạt động giám sát, mục tiêu dữ liệu, thiết bị và công cụ, giáo dục và đào tạo, tần suất giám sát và tiêu chuẩn chất lượng.


- 71 -

Bảng 14. Các hoạt động giám sát

Các hoạt động giám sát

Mục tiêu dữ liệu

Ví dụ các hoạt động

Các nguồn cần thiết

Thiết bị và cung cấp

Giáo dục đào tạo

Tần suất giám sát

QA/QC & Tiêu chuẩn

Đánh giá lưu vực sông

Sàng lọc hay xác định tất cả vấn đề; Dữ liệu hiện trạng; các vị trí tiếp tục nghiên cứu.

Quan trắc hiện trường.

Lập bản đồ lưu vực song, tài liệu hiện trường, máy quay, cấp phép tiếp cận khu vực tư, thiết bị GPS.

Hiểu bản đồ và đặc tính liên quan, có thể tự học hoặc đào tạo để hoàn thiện bản đồ và bảng dữ liệu.

Hàng năm hoặc thường xuyên hơn.

Không cần kế hoạch QA/QC chính thức. Quan chắc hiện trường theo mẫu tiêu chuẩn.

Xác định các đặc trưng vật lý

Thu thập dữ liệu hiện trạng; Phân tích xu thế; Đưa ra quyết định cấp địa phương; Xác định vị trí tiếp tục nghiên cứu.

Tính toán các thông số như dòng chảy, độ đục hay cặn; độ trong của nước, đô sâu hay đặc tính lưu vực tại ao hồ.

Bản đồ lưu vực sông, bảng dữ liệu hiện trường, thước đo, đồng hồ đếm, dụng cụ đo độ đục, chai lấy mẫu tổng CTR lơ lửng hoặc cặn Hồ: máy quay, GPS, thiết bị đo độ sâu.

Cần đào tạo cách thức lấy mẫu nước và sử dụng bộ công cụ đo tại hiện trường cũng như cách hoàn thiện bảng dữ liệu. Đối với các dự án sử dụng thiết bị đo tại hiện trường cần đào tạo.

Tuỳ thuộc vào nhu cầu, thường thì hàng tháng là ít nhất. .

Kế hoạch được viết một cách cơ bản - Giám sát, mục đích, phương pháp, vị trí, và thời gian. Có thể cần một kế hoạch QA chính thức , sử dụng mục lục và phương thức cụ thể, và/hoặc sử dụng phòng thí nghiệm tiêu chuẩn.

Khảo sát sinh học (bao gồm nhiều Hoạt động

Xác định hoặc sàng lọc vấn đề, Dữ liệu hiện trạng, Phân tích xu hướng, quyết định

Khảo sát chất lượng và/hoặc số lương sinh vật, thường bao gồm cả động vật không xương sống

Lưới hoặc que, thùng hoặc túi, dụng cụ xác định, dữ liệu hiện trường: bản đồ, máy quay, GPS.

Cần đào tạo cách thu thập và xác định sinh vật cũng như cách hoàn thiện dữ liệu hiện trường.

Ưu tiên nhiều lần một năm trong những mùa hoặc chế độ

Mục đích đánh giá, phương pháp, vị trí và thời gian. Có thể cần một kế hoạch QA chính thức , sử dụng mục


- 72 -









tiềm năng

cấp địa phương, các vị trí nhằm tiếp tục nghiên cứu/phục hồi.

lớn ếch, cá hoặc thực vật vĩ mô.

chảy khác nhau.

lục và phương thức cụ thể, và/hoặc sử dụng phòng thí nghiệm tiêu chuẩn

Phân tích thành phần hoá học của nước

Thu thập dự liệu hiện trạng; Phân tích xu hướng; Quyết định cấp địa phương; Các vị trí cần nghiên cứu thêm/phục hồi .

;Lấy mẫu nước về phân tịch tại phòng thí nghiệm hoặc phân tích trực tiếp.

Lấy mẫu vào chai để phân tích, ướp đá và làm lạnh bảo quản, dữ liêu hiện trường ưu tiên: bộ công cụ phân tích nhanh.

Cần đào tạo cách thức lấy mẫu nước và sử dụng bộ công cụ đo tại hiện trường cũng như cách hoàn thiện bảng dữ liệu. Đối với các dự án sử dụng thiết bị đo tại hiện trườn

Tuỳ thuộc vào nhu cầu , thường thì hàng tháng là ít nhất.

Kế hoạch được viết cơ một cách cơ bản – Giám sát, mục đích, phương pháp, vị trí, và thời gian. Có thể cần một kế hoạch QA chính thức , sử dụng mục lục và phương thức cụ thể, và/hoặc sử dụng phòng thí nghiệm tiêu chuẩn.

Phân tích cặn

Thu thập dự liệu hiện trạng; Phân tích xu hướng; Quyết định cấp địa phương; Các vị trí cần nghiên cứu

lấy mẫu cặn để phân tích ngay hoặc phân tích tring phòng thí nghiệm.

Lấy mẫu vào chai hoặc túi để phân tích, ướp đá và làm lạnh bảo quản, dữ liêu hiện trường ưu tiên : bộ công cụ phân tích nhanh

Cần đào tạo cách lấy mẫu . Có thể cần giám sát hoặc trợ giúp.

Tuỳ vào nhu cầu. Có thể hàng năm, mỗi mùa, hàng tháng hoặc thường xuyên hơn.

Kế hoạch được viết cơ một cách cơ bản - giám sát, mục đích, phương pháp, vị trí, và thời gian. Có thể cần một kế hoạch QA chính thức , sử dụng mục lục và


- 73 -









thêm/phục hồi.

meters. phương thức cụ thể, và/hoặc sử dụng phòng thí nghiệm tiêu chuẩn.

Một nguồn hữu ích trên internet là “WaterWatch Tasmania Equipment Guide “ của Úc, vừa chỉ dẫn về thiết bị lại vừa cung cấp sự so sánh giữa các phương pháp. Hướng dẫn dài 34 trang này có thể tìm thấy tại : http://

WWW.taswaterwatch.org.au/pdf/Equipment Guide 2002.pdf. Hướng dẫn này sẽ cung cấp một cách tổng thể về các thiết bị và phương pháp cũng như đưa ra các mức giá của các thiết bị khác nhau.

7.5. Quy trình giám sát/quan trắc

Khi đã xác định chính xác những gì cần giám sát, bước tiếp theo sẽ là xác định giám sát như thế nào, việc này nên được định nghĩa trong phương thức giám sát. Thường thì sẽ chọn các phương pháp giám sát đã có ở Việt nam được xác minh là các phương pháp khoa học và hiệu quả, nếu không thì có thể tìm thấy rất nhiều phương pháp sẵn có trên internet: http:// WWW.standardmethods.org là xuất phát điểm thích hợp cho việc xác định quá trình giám sát hoá học và sinh học . Dữ liệu sẽ là tin cậy nếu tuân theo các quá trình giám sát đã được phê chuẩn và chấp nhận rộng rãi.

7.6. Đảm bảo chất lượng

Xây dựng qui trình đảm bảo kiểm soát chất lượng (QA/QC), và tốt nhất là phải viết ra được kế hoạch kiểm soát, đó là một phần quan trọng trong việc xây dựng chương trình giám sát. Một địa chỉ về Kế hoạch chương trình giám sát đảm bảo chất lượng:

http:// WWW. envirotols.org/factscheets/fs quality assurance.pdf http://WWW.kdheks.gov/nps/QAPPGuidance.pdf http://WWW.swrcb.ca.gov/nps/docs/mod qapp instr deg1101.doc

7.7. Giám sát/quan trắc chất thải rắn và nước thải

Thu gom và xử lý chất thải răn và nước thải là một trong những việc tốn kém nhiều nhất cho chính quyền địa phương. Vì việc thải ra chất thải rắn và lỏng sẽ ngày càng gia tăng cùng với sự tăng trưởng của nền kinh tế. Nhu cầu giải quyết và xử lý chất


- 74 -

thải rắn một cách hợp sẽ tăng trong tương lai. Giám sát tình hình chất thải rắn thường được tiến hành thông qua :

- Nghiên cứu về thành phần và tính chất chất thải; - Hiệu quả công tác thu gom chất thải; - Các phương tiện lưu giữ trong thu gom; - Các phương pháp lưu giữ trong xử lý; - Địa điểm và khu vực trữ rác và nước thải hở. - Xây dựng và củng cố năng lực chôn lấp chất thải rắn và vận hành xử lý

nước thải.

7.8. Chỉ số đánh giá (đầu ra và kết quả)

Sản phẩm đầu ra và các chỉ tiêu ảnh hưởng để áp dụng cho tất cả các dự án và các hoạt động cho việc giám sát thực hiện được mô tả trong mục 3.4 của hướng dẫn này.

7.9. Thông tin phản hồi

Kinh nghiệm có được qua việc thực hiện một hoạt động có thể được sử dụng phản hồi quá trình dựa trên các bài học đã trải qua.

-----------------------------

Education

Huong dan xay dung ke hoach hanh dong kiem soat o nhiem cap dia phuong