Kansen bij krimpOplossingsrichtingen bij teruglopende leerlingaantallen met ICT

Sandra ter Horst

Krimpregio’s en anticipeergebieden

Krimpcijfers in relatie tot onderwijs

• Zeer manifest in het PO

Tot 2015: daling 67.000 kinderen

In 2020: totale afname 100.000 leerlingen (daling van 6,6% t.o.v.

2012)

Daling komende 3 jaar in 326 van de 415 gemeenten.

In 208 gemeenten zware krimp: tenminste 10%

• VO en MBO nog beperkt tot krimpgebieden

In de komende twintig jaar zal het voortgezet onderwijs echter in vrijwel

alle regio’s met matige tot sterke krimp te maken krijgen.

Gevolgen van krimp voor onderwijs

• Leerlingenaantallen lopen terug

• Minder inkomsten

• Exploitatieproblemen (5% overcapaciteit -> 12% extra

exploitatiekosten)

• Een groter aandeel personele kosten

• Instroom jonge docenten vertraagt

• Kwaliteit van onderwijs staat onder druk

Kleine scholen

Boze ouders bezetten school Visvliet

Boze ouders bezetten school Visvliet

Wet- en regelgeving kleine scholen

• Lumpsum: personeelsbudget is gebaseerd op een bedrag per

leerlingen

• < 145: kleine scholen toeslag

• < 23: zeer klein scholen toeslag

• Opheffingsnorm: hangt af van # inwoners per vierkante kilometer in

een gemeente (23 – 200)

• Compensatie met scholen uit ander bestuur

• 3 jaar onder opheffingsnorm: dan bekostiging stop

• Maar: < 23 dan volgend jaar opgeheven

• Uitzonderingen mogelijk op <23: discretionaire bevoegdheid minister

Grenzen aan kleine scholen (Onderwijsraad)

Aanbeveling 2: steun experimentele initiatieven van scholenAangezien wetswijzigingen de nodige tijd vergen, bepleit de raad een optimale toepassingvan de wettelijke experimenteerruimte, zodat scholen op korte termijn de gevolgen van dalendeleerlingaantallen kunnen aanpakken. Voorwaarde is dat de experimenten bijdragen aan deversterking van de onderwijskwaliteit op de lange termijn en pluriformiteit waar mogelijk blijvengaranderen. Dit geldt voor zowel het basisonderwijs als het voortgezet onderwijs.

Initiatieven

Kansen met ICT

• Krimpvraagstuk:

mogelijkheden met ICT

• begeleidingstrajecten: PO

(Friesland), MBO (Zeeland)

• Oplossingsrichting: integrale

benadering, gericht op

betaalbaar houden van het

onderwijs en op het

introduceren van meer

flexibiliteit in het onderwijs

zelf.

http://vastgoedpro.blogspot.nl/2010/11/krimp.html

Onderwijs in krimpregio’s

financieel

schaal

huisvestingpersoneel

Effe

cte

n v

oo

r sc

ho

len

Be

tro

kke

ne

n

Op

loss

ing

sric

htin

ge

n

Inric

hte

n v

an

pro

cess

en

On

de

rste

un

d m

et

ICT

Onderwijs in krimpregio’s

Betaalbaar organiserenFlexibeler onderwijs

Vergroten competentiesleerkrachten

Slimmer, flexibelerplannen en roosteren

Vergrotenschaal van organiseren

Variëteit en flexibiliteit in het onderwijs

Effe

cte

n v

oo

r sc

ho

len

Be

tro

kke

ne

n

Op

loss

ing

sric

htin

ge

n

Inric

hte

n v

an

pro

cess

en

On

de

rste

un

d m

et

ICT

Leerling Leerkracht Schooldirectie SchoolbestuurOuders

financieel

schaal

huisvestingpersoneel

Onderwijs in krimpregio’s

Betaalbaar organiserenFlexibeler onderwijs

Vergroten competentiesleerkrachten

Slimmer, flexibelerplannen en roosteren

Vergrotenschaal van organiseren

Variëteit en flexibiliteit in het onderwijs

Effe

cte

n v

oo

r sc

ho

len

Be

tro

kke

ne

n

Op

loss

ing

sric

htin

ge

n

Inric

hte

n v

an

pro

cess

en

On

de

rste

un

d m

et

ICT

Leerling Leerkracht Schooldirectie SchoolbestuurOuders

financieel

schaal

huisvestingpersoneel

Op groepsniveauDoor effectief klassenmanagement de leerlingen maatwerk bieden.Optimaal gebruik maken van de moderne ICT-mogelijkheden op het gebied van:• plannen (flexibele organisatie in relatie tot flexibel aanbod)• leren en begeleiden van leerlingen• communicatie

Onderwijs in krimpregio’s

Betaalbaar organiserenFlexibeler onderwijs

Vergroten competentiesleerkrachten

Slimmer, flexibelerplannen en roosteren

Vergrotenschaal van organiseren

Variëteit en flexibiliteit in het onderwijs

Effe

cte

n v

oo

r sc

ho

len

Be

tro

kke

ne

n

Op

loss

ing

sric

htin

ge

n

Inric

hte

n v

an

pro

cess

en

On

de

rste

un

d m

et

ICT

Leerling Leerkracht Schooldirectie SchoolbestuurOuders

financieel

schaal

huisvestingpersoneel

Op leerlingniveau:Krachtige ICT-omgeving die leidt tot:• Leerstofaanbod in leerlijnen (leermiddelenmagazijn)• Reflectie op leren en leerbehoeftes• Samenwerking op leerlingniveau• Digitale samenwerkingsstructuur op leerling niveau

Doorlopen proces

Kennis/kunde optimaal inzettenVerwachtingen managenSamen optrekken en aanvullen

Wat is er al?Bestaande

situatie schetsen en toekomst ontwerpen

Stap voor stap behoeften en

gewenste onderwijsproces

schetsen

Programma van eisen; acties

benoemen per handeling

planning, fasering

Inschrijven

Inschrijven leerling

Vaststellen kenmerken en

behoeftes

Plannen komende roosterperiode

Vaststellen schoolrooster

Vaststellen onderwijs- en bedrijfsregels

Inschrijven personeel

Vaststellen rooster

leerkracht

Uitvoeren tactische planning

Vaststellen leertraject

komende periode

Plannen korte termijn

Vaststellen leeractiviteiten

Inplannen leeractiviteiten

Publiceren planning

Registreren aan-en afwezigheid

Vaststellen en reserveren resources

CommunicerenVastleggen afsprakenCommuniceren

Leren en begeleiden

Klaarzetten leermiddelen

Uitvoeren leeractiviteit

Beoordelen resultaat

Vaststellen observaties

Vaststellen voortgang

Inzien notities en afspraken

Summatieftoetsen

Beheren en arrangeren

Beheren beschrijving

leermiddelen

Beheren digitale leermiddelen

Beheren arrangementen

Onderwijs catalogus

Onderwijs Magazijn

Mini-stap Dotco

msc

hool

Cito L

OVS

MM

S Dot

com

scho

olSc

hatk

ist re

kene

nSc

hatk

ist le

zen

Veilig

lere

n lez

enM

aatw

erk

Ambr

asoft

Reke

ntuin

Taalz

eeTa

al op

maa

tTa

al in

beeld

Spell

ing op

maa

tSp

elling

in be

eldLe

kker

leze

nTa

ke it

easy

Nieu

wsbe

grip

XLPr

owise

pres

ente

rDr

. Digi

digib

ords

oftwa

reKla

ssen

assis

tent

Veil

ig ler

en le

zen

MS O

utloo

k mail

MS O

utloo

k age

nda

MS O

utloo

k ged

eelde

agen

daM

icros

oft O

utloo

k ged

eelde

take

nLiv

e@ed

u ged

eelde

docu

men

ten

Intra

net o

nder

wijsg

roep

Fier

1 Beheren beschrijving leermiddelen2 Beheren arrangementen3 Beheren digitale leermiddelen4 Inschrijven leerling5 Inschrijven personeel6 Vaststellen kenmerken en behoeftes7 Vaststellen onderwijs- en bedrijfsregels8 Vaststellen schoolrooster9 Vaststellen rooster leerkracht

10 Vaststellen leertraject komende periode11 Uitvoeren tactische planning12 Vaststellen leeractiviteiten13 Inplannen leeractiviteiten14 Publiceren planning15 Vaststellen en reserveren resources16 Registreren aan- en afwezigheid leerling17 Registreren aan- en afwezigheid leerkracht18 Klaarzetten leermiddelen19 Uitvoeren leeractiviteit20 Beoordelen resultaat21 Vastleggen observaties22 Vaststellen voortgang23 Inzien notities en afspraken24 Summatief toetsen25 Communiceren26 Vastleggen afspraken

ICT-systeem

Pro

cess

tap

Opb

reng

st

2.6 Vaststellen behoeftes en kenmerken van

de leerling

2.1 De leerkracht kan per leerling beschrijven

wat de voorkeur-leerstijl is, in termen die

matchen op de in de

Leermiddelencatalogus gehanteerde

beschrijvingen voor Leermiddelen.

2.2 De leerkracht kan van elke leerling

registreren, welk Leertraject deze

eventueel al op een andere school heeft

doorlopen en welke Leerdoelen dus reeds

zijn behaald.

Droom

Huidige situatie

Plateau 1

Communicatie

Primair proces

Logistiek

Administratief

Website Communityvoor docenten

Elektronischeleeromgeving

Digitaal / adaptief leermateriaal

Leerling-volgsysteem

Planning enroostering

Leerlingadministratie

Onderwijscatalogus

Nieuwe media

Functionaliteiten - systeemgebieden

Koppeling met leerlingvolgsysteem

Geïntegreerde leeromgeving

Analyse van aanwezige systemen

Mini-stap Dot

com

scho

ol

Cito

LO

VS

MM

S D

otco

msc

hool

Scha

tkis

t rek

enen

Scha

tkis

t lez

en

Veili

g le

ren

leze

n

Maa

twer

k

Ambr

asoft

Reke

ntui

n

Taal

zee

Taal

op

maa

t

Taal

in b

eeld

Spel

ling

op m

aat

Spel

ling

in b

eeld

Lekk

er le

zen

Take

it e

asy

Nie

uwsb

egrip

XL

Prow

ise

pres

ente

r

Dr.

Dig

i dig

ibor

dsoft

war

e

Klas

sena

ssis

tent

Vei

lig le

ren

leze

n

MS

Out

look

mai

l

MS

Out

look

age

nda

MS

Out

look

ged

eeld

e ag

enda

Mic

roso

ft O

utlo

ok g

edee

lde

take

n

Live

@ed

u ge

deel

de d

ocum

ente

n

Intr

anet

ond

erw

ijsgr

oep

Fier

1 Beheren beschrijving leermiddelen2 Beheren arrangementen3 Beheren digitale leermiddelen4 Inschrijven leerling5 Inschrijven personeel6 Vaststellen kenmerken en behoeftes7 Vaststellen onderwijs- en bedrijfsregels8 Vaststellen schoolrooster9 Vaststellen rooster leerkracht

10 Vaststellen leertraject komende periode11 Uitvoeren tactische planning12 Vaststellen leeractiviteiten13 Inplannen leeractiviteiten14 Publiceren planning15 Vaststellen en reserveren resources16 Registreren aan- en afwezigheid leerling17 Registreren aan- en afwezigheid leerkracht18 Klaarzetten leermiddelen19 Uitvoeren leeractiviteit20 Beoordelen resultaat21 Vastleggen observaties22 Vaststellen voortgang23 Inzien notities en afspraken24 Summatief toetsen25 Communiceren26 Vastleggen afspraken

ICT-systeem

Droom

Huidige situatie

Plateau 1

Tijdspad

ICT kansen bij krimp: adaptief leermateriaal

Inspelen op individuelebehoeftes van leerlingen

ICT kansen bij krimp: flip de klas

Meer tijd voor interactie in de klas

ICT kansen bij krimp: Afstandsleren MBO

Leerprestaties vergelijkbaar met ‘reguliere’ wijze

ICT kansen bij krimp: webinar

Via web, op afstand instructie geven, vragen stellen

Rijdende school: mix op afstand, op locatie

Criteria onderwijstijd

• Docent: activiteit valt onder pedagogisch-didactische

verantwoordelijkheid van docent

• Onderwijsprogramma: activiteit draagt bij aan te realiseren onderwijsdoelen

• Leerling: activiteit is uitdagend, inspirerend, leerzaam

Registratie: adequate administratie van deelname/participatie

Verantwoordelijkheid: instelling beschikt over mogelijkheden om kwaliteit te

controleren en indien nodig in te grijpen

Huidige casuïstiek gericht op:

leren en instructie op afstandstand

adaptief digitaal leermateriaal

Zie: http://onderwijstijd.kennisnet.nl/

Tips voor aanpak

• Integrale aanpak vanwege complexiteit en urgentie

• Programma van Eisen helpt dit inzichtelijk maken en

scherpe vragen aan leverancier te stellen

• Inventariseer wat je al hebt en plot dit op het PvE

• Digitaal leermateriaal en leerling volgsysteem

uitermate belangrijk.

• Niet alles tegelijk maar wacht niet af!

Stappen voor vervolg

• Nieuwe begeleidingstrajecten

• Webdossier: kennisnet.nl/kansenbijkrimp

• Vervolgactiviteiten:

Themasessies

Samenwerkingsverbanden, expertisecentrum krimp PO-Raad

Inventariseren MBO en VO

Cases verzamelen, oplossingsrichtingen

verder uitwerken en onderzoeken

Bedankt voor uw aandacht!

Sandra ter Horst- programmamanager e-mail: s.terhorst@kennisnet.nltwitter: @sandraterhorst

Kennisnet.nl

twitter: @kennisnet