İNSAN KAYNAKLARI AÇISINDAN KURUMSAL SOSYAL SORUMLULUK

SOSYAL BİLİMLER ENSTİTÜSÜ OTEL İŞLETMECİLİĞİ

Selma AYDIN Yrd. Doç. Dr. Gül YILMAZ

2015-İstanbul

2İÇERİK;1. Kurumsal Sosyal Sorumluluk 1.1. Kavramsal Bakış Açısı

1.1.1. Kurum İçi & Kurum Dışı Sorumluluk Şeması 1.1.2. Tanımsal Çerçeve

1.2. Köken 1.2.1. Amerika ve Avrupa Modeli Kıyaslaması

2. Kurumsal Sosyal Sorumluluk Teorileri 2.1. Klasik Yaklaşım 2.2. Yardımseverlik Yaklaşımı 2.3. Sosyo-Ekonomik Yaklaşım 2.4. Modern Yaklaşım: Örgütsel Taraflar Yaklaşımı 2.5. Kurumsal Sosyal Sorumluluğa iki boyutlu Yaklaşım (Grafik) 2.5.1. Kurumsal Sosyal Sorumluluk Piramidi 2.6. Sosyal Sorumluluk Projelerinin Aşamaları

3

4. Kurumsal Sosyal Sorumluluk ve Stratejik İnsan Kaynakları5. KSS ve İKY Arasındaki İki Yönlü İlişki (Şema)6. Sonuç7. Kaynakça

3. İnsan Kaynaklarının Kurumsal Sosyal Sorumlulukta Rol Ve Sorumluluğu 3.1. KSS Ne işe yarar (Şema)

2.6.1. Sosyal Odaklı Projelere Başlangıç 2.6.2. Değerlendirme Aşaması 2.6.3. Örgütsel Konumlanma 2.6.4. Aksiyon Planının Geliştirilmesi 2.6.5. Aksiyon Planının Uygulamaya Konulması 2.6.6. Performans Ölçümü

4

Bu çalışmada önce sosyal sorumluluk kavramı tanımlanarak, sosyal sorumluluğa ilişkin teoriler açıklanacak, sosyal sorumluluk uygulamalarının aşamaları anlatılacak ve insan kaynakları açısından sosyal sorumluluğun önemi ele alınacaktır. Çalışmanın yöntemi literatür araştırmasında ikincil kaynakların değerlendirilmesine dayanmaktadır. Çalışma insan kaynakları yönetiminin başarısında, sosyal sorumluluk uygulamalarının işletmeler açısından önemine vurgu yapmayı amaçlamaktadır.

5 1. KURUMSAL SOSYAL SORUMLULUK 1.1. Kavramsal Bakış Açısı

Kavram olarak kurumsal sosyal sorumluluk, bir işletmenin toplumda üretici, satıcı, işveren, müşteri ve vatandaş olarak rolünü sorumlu ve sürdürülebilir bir tarzda yönetmesine dönük bağlılığını ifade etmektedir. Dolayısıyla kurumsal sosyal sorumluluk yasal ve örgütsel gerekliliklerin ötesinde ki pozitif tutum ve davranışları ifade eder.

6Kurumsal Sosyal Sorumluluk;

Sadece bir hayırseverlik çeşidi değildir. Uzun vadeli amaçları destekleyen tutarlı bir politikadır.

Sadece bir proje değildir. Sosyal ihtiyaç ve konuları saptamayı amaçlayan bir yönetim yaklaşımıdır.

Bir çeşit harcama değildir. Geri dönüşümü olan bir yatırımdır.

Kar getirmesi beklenen bir yatırım değildir. Sadece karlılığı sağlayacak ve koruyacak bir yatırımdır.

7

Bu açıdan kurumsal sosyal sorumluluk işletmenin müşteriler, toplumsal kesimler, çalışanlar, yatırımcılar, hükümet, yerel yönetimler, rakipler ve tedarikçiler gibi tüm örgütsel taraflarla ilişkisini tanımlamaktadır. (Committee on Public Finance; 2002; 5).

1.1.1. KURUM İÇİ & KURUM DIŞI SOSYAL SORUMLULUK ŞEMASI

8

1.1.2. TANIMSAL ÇERÇEVE;

Kurumsal sosyal sorumluluk, işletmelerin örgütsel süreçlerini toplumsal yararlılık ilkesi çerçevesinde yönetmeleridir.

91.2. Köken

Kurumsal sosyal sorumluluk kavramını analiz ederken kültürel, sosyal ve ekonomik faktörleri de dikkate almak gerekir. Bu değişkenler sosyal sorumluluk programlarının biçimlenmesinde önemli bir rol oynamaktadır. Dolayısıyla her toplumdaki kurumsal sosyal sorumluluk alanları farklılaşabilmektedir.

10Amerika Modelinde;

• Geleneksel olarak Amerika’da sosyal sorumluluk faaliyetleri yardımseverlik kavramı çerçevesinde ele alınmaktadır. Bu ülkede İşletmeler vergilerini verdikleri sürece faaliyetlerini sürdürmekte geniş bir özgürlük alanına sahiptirler. İşletmeler ABD’de toplumsal projelere destek vererek yardımseverliklerini toplumla paylaşma yoluna gitmektedirler. (Mallenbaker.net; 2004).

Avrupa Modelinde;

• Avrupa Modelinde ise sosyal sorumluluk programları zenginlik yaratma sürecinin bir parçasıdır ve işletmelerin rekabet edebilirliğini destekleyerek, toplumsal refahı yaratmak ve yaymak amacıyla kullanılmaktadır. (Mallenbaker.net; 2004).

11 2. KURUMSAL SOSYAL SORUMLULUK TEORİLERİ

a-) Klasik Yaklaşım

b-) Yardımse

verlik Yaklaşım

c-) Sosyo-Ekonomik Yaklaşım

d-) Modern

Yaklaşım

12 2.1. Klasik Yaklaşımİşletmelerin en önemli sorumlulukları (nihai

hedefleri); Karlılığı maksimize etmektir. (Brummer; 1991) Hisse sahipleri için daha yüksek kazançlar

yaratmaktır.( Milton Friedman)

Dolaysıyla temelde her türlü sosyal projenin işletmeye net bir maliyetle geri döneceği düşüncesini savunmaktadır (Johansson &

Larsson; 2000; 44).

13 2. 2. Yardımseverlik Yaklaşımı

Bu projeler örgüte net maliyet yaratsa bile desteklenmelidir.

Bu yaklaşım geniş bir bakış açısı taşır

Etik değerler ve toplumsal ahlaki kaygılar üzerinde kurgulanmıştır.

2. 3. Sosyo-Ekonomik Yaklaşım

Bu yaklaşım dar bir bakış açısından uzaklaşmayı savunmaktadır.

Uzun dönemde örgütün müşteri ve tedarikçilerle iyi ilişkiler kurmasına olanak sağlayacaktır (Johansson & Larsson; 2000; 45).

14

15 2. 4. Modern Yaklaşım: Örgütsel Taraflar Yaklaşımı

Sübjektif özelliklidir,Bir tarafta karlılık güdüsü, öte yanda ise

yardımseverlik duygusu çatışan görüşler olarak ön plana çıkabilmektedir.

Çatışamadan kaçınmak için örgütün sosyal sorumluluk projelerini içselleştirmesi, bunun yönetsel ve stratejik bir alan olarak tanımlanması gerekmektedir.

Böyle bir yaklaşım, hem yönetsel hem de çalışanlar açısından sosyal sorumluluk projelerine katılımı daha güçlü bir şekilde teşvik edecektir.

16

Modern Yaklaşım Sosyo-Eknomik Yaklaşım

Yardımseverlik Yaklaşımı

Kalsik bakış açısı

Geniş bakış açısı

Dar bakış açısı

Getiri Odaklı bakış açısı

Maliyet odaklı bakış açısı

2.5. KURUMSAL SOSYAL SORUMLULUĞA İKİ BOYUTLU YAKLAŞIM

Kaynak: Johansson & Larsson; 2000;43)

17 2.5.1. Kurumsal Sosyal Sorumluluk Piramidi

Carroll (1991) KSS’nin ekonomik, yasal, etik ve hayırseverlik olmak üzere dört boyutu olduğunu belirtmiştir. İşletmelerin sosyal sorumluluk faaliyetlerinde bu dört farklı sorumluluk alanı belirli seviyelerde olmakla birlikte, etik ve hayırseverlik boyutu gün geçtikçe artmaktadır.

18

Hayırseverlik Sorumlulukları

«İyi bir vatandaş ol»Etik

Sorumluluklar«Etik ol»

Yasal Sorumluluklar

«Yasal ol»Ekononomik

Sorumluluklar«Karlı ol»

2.5.1.KURUMSAL SOSYAL SORUMLULUK PİRAMİDİ

19 2.6. Sosyal Sorumluluk Projelerinin Aşamaları

Sosyal sorumluluk projelerine angaje olmak 6 aşamalık bir süreci gerektirmektedir.

Sosyal Odaklı Projelere Başlangıç Değerlendirme Aşaması Örgütsel Konumlama Aksiyon Planının Geliştirilmesi Aksiyon Planının Uygulamaya Konulması Performans Ölçümü

20 2.6.1. Sosyal Odaklı Projelere Başlangıç

Kamusal imaj kaygısının bir gereği olarak başlamıştır.

İşletme sosyal odaklı programların örgüt ve çalışanlar tarafından fark edilmesi için çalışır,

Projenin önemi, bu aşamada örgütsel taraflara aktarılır.

21 2.6.2. Değerlendirme Aşaması

Daha açık bir örgütsel yönetimi gerektirir,

Sosyal sorumluluk programın getirileri tanımlanır,

Ekonomik getiriden ziyade sosyal getiri esası ile yapılır,

Çok boyutlu bir analiz metodunun oluşturulması gerekir.

22 2.6.3. Örgütsel Konumlanma

Projenin sürekliliği, işbirliği yapılacak sivil toplum kuruluşları,

Kurumsal sorumluluk ve görev tanımları, Seçilecek projeler için kamuoyu

yoklaması özellikle dikkate alınması gereken unsurlardır.

23 2.6.4. Aksiyon Planının Geliştirilmesi

Uygulama planı, projelerin detaylarının nasıl uygulanması gerektiğiyle ilgilidir,

Projenin hedeflerinin ölçüldüğü son aşama için önemli bir alt yapı oluşturur.

24 2.6.5. Aksiyon Planının Uygulamaya Konulması

Projelerdeki tıkanma noktaları, uygulamadaki sorunlar ve çözüm alternatifleri planın uygulamaya konulması sırasında dikkate alınması gereken unsurlardır.

Sonraki projeler için vizyon niteliği taşır.

25 2.6.6. Performans Ölçümü

Projenin etkinliğinin sorgulandığı aşamadır.

Önceki aşamalarda saptanmış performans kriteri bu aşamada ölçülür

Geribildirim yaratılarak sonraki projeler için bir veri alanı yaratılır (Johansson&Larsson; 2000; 44).

26 3. İNSAN KAYNAKLARININ KURUMSAL SOSYAL SORUMLULUKTA ROL VE SORUMLULUĞU

Modern işletmelerde İKY‘nın önemli kurumsal rollerinden biri de çalışanların örgüte kattığı rekabet avantajını desteklemektir. Ekonominin tüm sektörlerinde müşteri merkezli rekabet anlayışının ortaya çıkması, insan kaynakları yönetimini de müşteri ihtiyaçlarını daha iyi anlamaya ve bunlara dönük gereksinimleri çalışanları yönlendirerek sağlamaya zorlamaktadır (Bennett & Genevieve; 1998; 48).

27

Sosyal Sorumluluk bilinci gelişmiş işletmelerde, örgütsel bağlılık ve aidiyet açısından da çalışanlar bu alanda daha az deneyimli işletmelere göre daha

yüksek bir özgüven kazanmaktadırlar.

28 4. KURUMSAL SOSYAL SORUMLULUK VE STRATEJİK İNSAN KAYNAKLARI

Sosyal sorumluluk programları İKY’nin stratejik rolünü özellikle dört temel alanda destekleyebilmektedir.

1. Stratejik insan kaynağının yönetimi; Örgütsel stratejiyle ile İKY arasındaki kurgunun tamamlanması,

2. Değişimin yönetimi; Yani örgütsel değişim kapasitenin yaratılması,

3. Yetkinlik yönetimi; Çalışanların performans beklentilerine uygun bir işyeri ortamının yaratılması

4. Kurumsal etkinliğe ulaşmada örgütsel motivasyonun sağlanmasıdır.

295. KSS VE İKY ARASINDAKİ İKİ YÖNLÜ İLİŞKİ

30Bu çerçevede kurumsal sosyal sorumluluk boyutuyla insan kaynakları yönetiminin stratejik rolü değerlendirildiğinde; Çalışanlar hem toplumsal projelerin

gerçekleştirilmesine aktif şekilde katkıda bulunmakta, hem de bu projelerin bir sonucu olarak yaratılan pozitif örgütsel ortamının sonuçlarından etkilenmektedirler.

Çalışanların moral, motivasyon ve bağlılığı bu programlar yoluyla daha da güçlendirilmektedir (Zappalâ & Cronin; 2003; 66).

6.SONUÇ

31Yakın gelecekte kurumsal sosyal

sorumluluğun işletmecilik anlayışının bir yansıması olarak kabul edileceği ve bu açıdan insan kaynakları yönetiminin daha yüksek bir sorumluluk üstleneceği açıktır.

Bu rol, uzun dönemli olarak hem iş gücünün hem de örgütün sürdürülebilir bir rekabet ortamı yaratmasının da bir gereğidir (Kramar; 2004).

32 KSS bakımından en başarılı bulunan ilk 8 şirket, 2008- 2009 yılında da

aynı sonuçlara ulaşmıştır. Bu da bu işletmelerin KSS anlayışını örgütün temel ve devamlı bir felsefesi olarak benimsediklerini göstermektedir.

33

2012- 2013 yılında ki sonuçlara bakıldığında 2008-2009 yıllları arasında da yerini koruyan ilk beş şirket göze çarpıyor.

Kaynak : http://www.pazarlamasyon.com/is-dunyasi/kurumsal-sosyal-sorumluluk/capital-dergisi-kurumsal-sosyal-sorumluluk-arastirmasini-yayimladi/

342012- 2013 yılında ki en başarılı KSS projelerine bakıldığında ise

yeni şirketleri görüyoruz.

Kaynak : http://www.pazarlamasyon.com/is-dunyasi/kurumsal-sosyal-sorumluluk/capital-dergisi-kurumsal-sosyal-sorumluluk-arastirmasini-yayimladi/

357.KAYNAKLAR

1. Akgeyik, T. (2007). İnsan Kaynakları Yönetimi Boyutuyla Kurumsal Sosyal Sorumluluk:(Bir Alan Araştırması). Sosyal Siyaset Konferansları Dergisi, (52). http://journals.istanbul.edu.tr/iusskd/article/view/1023000164/0 alanından. Erişim 15.11.15

2. TARAMASI, Y. B. L. (2010). İŞLETMELERİN KURUMSAL SOSYAL SORUMLULUK DÜZEYLERİNİN BELİRLENMESİNE. http://www.acarindex.com/dosyalar/makale/acarindex-1423876978.pdf alanından. Erişim 21.11.15

3. Görsel şema : http://www.slideshare.net/ilkerserdar/kurumsal-sosyal-sorumluluk-is-etigi-ve-etik alanından, ödev sunumu. Erişim: 15.11.15

4. Görsel : http://www.avea.com.tr/web/Hakkimizda/KurumsalSosyalSorumluluk alanından. Erişim: 15.11.15

5. Görsel: http://www.halklailiskiler.com/ortakliga-deger.html alanından. Erişim: 15.11.156. Görsel: http://www.kssrehberi.org/politik-kurumsal-sosyal-sorumluluk alanından.

Erişim: 15.11.157. Görsel tablo: http://

www.pazarlamasyon.com/is-dunyasi/kurumsal-sosyal-sorumluluk/capital-dergisi-kurumsal-sosyal-sorumluluk-arastirmasini-yayimladi alanından Erişim: 30.11.2015