International Trade 5

Ãàäààä õóäàëäààíû òºëáºð òîîöîî

1. Ãàäààä õóäàëäààíû òºëáºð òîîöîîã ã¿éöýòãýõ àðãà õýëáýð¿¿ä2. Òºëáºðèéí òýíöýë

Ëåêö

5Îëîí óëñûí õóäàëäààХААИС, Ìàðêåòèíãèéí òýíõìèéí áàãø

Ç.Óíäðàõ

1

Ãàäààä õóäàëäààíû òºëáºð òîîöîîã ã¿éöýòãýõ àðãà õýëáýð¿¿ä

2


À÷èëòûí ºìíºõ òºëáºð áóþó

óðüä÷èëãàà òºëáºð (Advance

payment).

Òºëáºðèéã óðüä÷èëàí

õèéõ àðãûã àøèãëàæ áóé

íºõöºëä èìïîðòëîã÷ òàë

ýêñïîðòëîã÷îîñ áàðàà áîëîí

ò¿¿íèéã à÷óóëñàí òóõàé

äàãàëäàõ áàðèìòóóäûã õ¿ëýýí

àâàõààñàà ºìíº ãýðýýíä çààñàí

õýìæýýíèé òºëáºðèéã òºëäºã.

3


Óðüä÷èëãàà òºëáºðèéã õî¸ð õýëáýðýýð õèéæ áîëíî.

Ìºíãºí õýëáýðýýð

Òàâààðûí õýëáýðýýð (ñýëáýã õýðýãñýë, ò¿¿õèé ýä)

4


Óðüä÷èëãàà òºëáºð íü 2 ¿íäñýí ¿¿ðýã ã¿éöýòãýäýã.

Ýêñïîðòëîã÷èéã èìïîðòëîã÷èéí ç¿ãýýñ ñàíõ¿¿æ¿¿ëæ ºãäºã.

Õóäàëäàí àâàã÷èéí ãýðýýãýýð õ¿ëýýñýí ¿¿ðãèéã áèåë¿¿ëñíèé áàòàëãàà áîëæ ºãäºã.

5


À÷èëòûí äàðààõ òºëáºð

(Payment after Shipment).

À÷èëòûí äàðààõ òºëáºð

ãýäýãò ýêñïîðòëîã÷ áàðààã

à÷óóëæ, òýýâðèéí

áàðèìòóóäûã õóäàëäàí

àâàã÷èä õ¿ëýýëãýí ºãñºí

öàãààñ õîéø õèéãäýæ áóé

òºëááºðèéã õàìààðóóëàí

îéëãîäîã.

6


À÷èëòûí äàðààõ òîîöîîíû íýã õýëáýð íü çýýë òîîöîî þì.

Îð÷èí ¿åèéí ãàäààä õóäàëäààíä, íýí ÿëàíãóÿà ºíäºð ¿íý ºðòºã á¿õé ìàøèí, òîíîã òºõººðºìæèéí õóäàëäààíä çýýë òîîöîî ÷óõàë ¿¿ðýãòýé.

Ãàäààä õóäàëäààíû ïðàêòèêò õàìãèéí ºðãºí àøèãëàãääàã çýýëèéí áàòàëãààíû õýëáýð íü âåêñåëü þì.

7


ªºðººð õýëáýë, çýýëäýã÷ ýòãýýäèéí ç¿ãýýñ òîãòîîñîí õóãàöààíä áàãòààí çààñàí õýìæýýíèé òºëáºðèéã áàðàãäóóëàõ òàëààð àâñàí ¿¿ðýã àìëàëò á¿õèé ºðèéí áè÷èã áîë âåêñåëü þì.

Âåêñåëèéã äîòîð íü äàðààõ õî¸ð àíãèëàëä õóâààí àâ÷ ¿çäýã.

8


o Ýíãèéí – Çýýë îëãîã÷èéí ç¿ãýýñ çýýëäýã÷èä îëãîõ ºðèéí ¿¿ðýã.

o Øèëæèõ(Draft) – Òàâààðûí çýýë îëãîã÷èéí ç¿ãýýñ çýýëäýã÷èä ÿìàð íýãýí áîëçîëã¿éãýýð òîãòîîñîí õóãàöààíä, çààñàí õýìæýýíèé ìºíãèéã çýýë îëãîã÷ áóþó âåêñåëèéã øèëæ¿¿ëýí àâñàí ãóðàâäàã÷ ýòãýýäýä òºëºõèéã òóøààñàí ºðèéí áè÷èã þì.

9


Øèëæèõ âåêñåëü ¿íýò öààñíû òºðºëä õàìààðàõ áà òºëáºðèéí õýðýãñýë áîëîí àøèãëàãääàã.

Øèëæèõ âåêñåëèéí 2 òºðºë áàéíà.o Õóãàöàà çààãààã¿é âåêñåëü (sight draft). Çýýëäýã÷ ººðèéí õ¿ññýí öàãò âåêñåëèéí òºëáºðèéã õèéäýã.o Õóãàöààò âåêñåëü (time draft). Øèëæèõ âåêñåëèéã õ¿ëýýí àâñàí òàë ò¿¿íä çààñàí õóãàöààíä áàãòààí òºëáºðèéã õèéäýã.

10


Ãàäààä õóäàëäààíû òºëáºð òîîöîîã:

Òàâààð

Ìºíãº

¯íýò öààñ(âåêñåëü, áàíêíû äðàôò, ÷åê) ãýñýí òºëáºðèéí õýðýãñë¿¿äýýð ¿éëäýõ áîëîìæòîé.

11


Îëîí óëñûí ïðàêòèêò ìºíãºí õýëáýðýýð ¿éëäýæ áàéãàà òºëáºð òîîöîîíû íºõöë¿¿äèéã òºëáºðèéã ¿éëäýæ áàéãàà áóé àðãà õýëáýðýýñ íü õàìààðóóëàí:

Áýëýí ìºíãºíèé òîîöîî Áýëýí áóñ òîîöîî

ãýæ àíãèëäàã.

12


Áýëýí ìºíãººð òºëáºð õèéõ àðãà (Cash payment). Áýëýí ìºíãºíèé òºëáºð íü ýêñïîðòëîã÷ áàðààã ýñâýë ò¿¿íèéã äàãàëäàõ áàðèìò áè÷ã¿¿äèéã èìïîðòëîã÷èéí ìýäýëä øèëæ¿¿ëýí ºãºõ õ¿ðòýë áóþó ºãñíèé äàðàà áàíêààð äàìæèí õèéãääýã.

Òºëáºð òîîöîîíû ýíý õýëáýðèéã ýêñïîðòëîã÷ áàðààã ýêñïîðòûí à÷èëòàä áýëýí áîëãîñîí ¿åýñ ýõëýí èìïîðòëîã÷ áàðààã õ¿ëýýí àâàõ ¿å õ¿ðòýëõ ¿å¿äýä àøèãëàæ áîëíî ãýæ ¿çäýã. ªºðººð õýëáýë, á¿ðìºñºí áîëîí õýñýã÷èëýí ã¿éöýòãýæ áîëíî.

13


Áýëýí áóñ òîîöîîíû àðãà (Payment on a Clearing

Basis). Îð÷èí ¿åä ãàäààä õóäàëäààíû òºëáºð òîîöîîíû èõýíõ õýñýã íü áýëýí áóñ õýëáýðýýð ÿâàãäàæ áàéíà. Áàíêààð äàìæèí õèéãääýã áýëýí áóñ òîîöîîã ¿éëäýõ àðãààð íü:

Àêêðåäèòèâûí Èíêàññûí Íýýëòòýé äàíñíû Øèëæ¿¿ëãèéí

ãýæ àíãèëàõ áîëîìæòîé.

14


Àêêðåäèòèâ (Letter of Credit).

Ýêñïîðòëîã÷, èìïîðòëîã÷ õî¸ð òàë õàðèëöàí õóäàëäààíû ãýðýý áàéãóóëæ òºëáºðèéã àêêðåäèòèâýýð õèéõèéã òîõèðíî.

Èìïîðòëîã÷ òàë ººðèéí ¿éë÷ëýã÷ áàíêèíä î÷èæ ýêñïîðòëîã÷ òàëä çîðèóëàí ò¿¿íèé íýð äýýð àêêðåäèòèâèéí äàíñ íýýëãýõ õ¿ñýëò ãàðãàíà. ¯éë÷ëýã÷ áàíêààðàà äàìæóóëàí áàðàà à÷èãäñàíûã áàòëàõ áàðèìòóóäûã àëü áîëîõ õóðäàí ÿâóóëàõûã ýêñïîðòëîã÷îîñ øààðäàíà. Ýäãýýð áàðèìòóóäàä òýýâðèéí äàãàëäàõ õóäàëäààíû òºëáºðèéí íýõýìæëýë, äààòãàëûí ãýð÷èëãýý áàãòàíà.

Èìïîðòëîã÷èéí áàíê

Ýêñïîðòëîã÷èéí áàíê

Èìïîðòëîã÷ Ýêñïîðòëîã÷

Õàðèëöàã÷ áàíê

À÷àà òýýâðèéí áàéãóóëëàãà

1

2

3

4

5

6

7

8

15


Èìïîðòëîã÷èéí áàíê ýêñïîðòëîã÷èéí îðîíä áàéðëàæ áàéãàà õàðèëöàã÷ áàíêèíäàà õàíäàí àêêðåäèòèâ íýýãäñýí òóõàé ýêñïîðòëîã÷èä ìýäýãäýí ìºí ÿìàð áàðèìò á¿ðä¿¿ëýõ øààðäëàãàòàéã äàìæóóëíà.

Õàðèëöàã÷ áàíê íü ýêñïîðòëîã÷ òàëä àêêðåäèòèâ íýýãäñýí òóõàé ìýäýãäýæ èõýíõ òîõèîëäîëä àêêðåäèòèâèéí òºëáºðèéã ò¿¿íä øóóä øèëæ¿¿ëíý.

Ýêñïîðòëîã÷ áàðààãàà à÷óóëàõ áºãººä à÷àà òýýâðèéí áàéãóóëëàãààñ øààðäëàãàòàé áàðèìòàà á¿ðä¿¿ëýí àâíà.






1

2

3

4

5

6

7

8

16


Ýêñïîðòëîã÷ àêêðåäèòèâèéí íºõöºëä çààñàí áàðèìòóóäûã ººðèéí ¿éë÷ë¿¿ëýã÷ áàíêèíäàà àâ÷ èðýõ áºãººä áàíê òýäãýýð áàðèìòóóäûã øàëãàæ öýãöýëíý. Áàðèìòóóä çîõèõ æóðìûí äàãóó áàéâàë ýêñïîðòëîã÷ âåêñåëü áè÷èæ èìïîðòëîã÷èéí áàíê ðóó òºëáºðò ÿâóóëíà.

Ýêñïîðòëîã÷èéí áàíê áàðèìòóóä, âåêñåëèéã èìïîðòëîã÷èéí áàíê ðóó èëãýýæ òºëáºðºº íýõýìæèëæ àâíà.

Èìïîðòëîã÷èéí áàíê áàðààíû á¿õ áàðèìò áè÷ã¿¿äèéã èìïîðòëîã÷èéí òàëä øèëæ¿¿ëæ ºãºõ áºãººä èìïîðòëîã÷ óðüä íýýãäñýí àêêðåäèòèâèéí òºëáºð, ¿éë÷èëãýýíèé õóðààìæ çýðãèéã òºëíº.






1

2

3

4

5

6

7

8

17


Àêêðåäèòèâûí òºðë¿¿ä: Ýêñïîðò, èìïîðòûí Áàòàëãààò

áîëîí áàòàëãààã¿é Áóöààí

äóóäàãäàõ áîëîí áóöààí ¿ë äóóäàãäàõ

Õóâààãäàõ áîëîí ¿ë õóâààãäàõ

Ñýðãýýãäýõ Øèëæèõ Êîíòð Óëààí áîëîí íîãîîí

íºõöºëò

Áàòàëãààò àêêðåäèòèâ íýýñýí áàíê ò¿¿íèéã íýýõèéã õ¿ññýí èìïîðòëîã÷èéí áàíêíààñ íºõºí òºëºëò àâàõ ýñýõýýñ ¿ë õàìààðàí ýêñïîðòëîã÷ òàëä òºëáºðèéí çîõèõ ä¿íã òºëºõ áàíêíû ¿¿ðýã þì.

Áàòàëãààã¿é àêêðåäèòèâ íü äýýð äóðüäñàí ¿¿ðã¿¿äèéã àãóóëäàãã¿é áºãººä ýêñïîðòëîã÷èéí áàíê àêêðåäèòèâ íýýãäñýí òóõàé ¿éë÷ë¿¿ëýã÷äýý ìýäýãäýõ òºäèéãººð õÿçãààðëàäàã. Ýêñïîðòëîã÷èéí áàíê èìïîðòëîã÷èéí áàíêíààñ ò¿¿íä òºëáºðèéí çîõèõ ä¿íã øèëæ¿¿ëñýí òîõèîëäîëä òºëáºð ã¿éöýòãýäýã.

18


Àêêðåäèòèâûí òºðë¿¿ä: Ýêñïîðò, èìïîðòûí Áàòàëãààò áîëîí

áàòàëãààã¿é Áóöààí




íºõöºëò

Áóöààí äóóäàãäàõ àêêðåäèòèâ. Ýíý íü èìïîðòëîã÷èéí äààëãàâàðààð áîëîí àêêðåäèòèâ íýýñýí õóäàëäàã÷èéí áàíê ººðèéí ¿çýìæýýð õóäàëäàí àâàã÷èéí ñàíõ¿¿ãèéí áàéäàë äîðîéòîí çîõèõ òºëáºðèéí ÷àäâàðòàé ýñýõýä ýðãýëçñýí òîõèîëäîëä õóãàöààíààñ íü ºìíº õ¿÷èíã¿é áîëãîæ áîëäîã àêêðåäèòèâ þì.

Áóöààí ¿ë äóóäàãäàõ àêêðåäèòèâèéã ýêñïîðòëîã÷èéí çºâøººðºëã¿éãýýð õóãàöàà äóóñàõààñ ºìíº èìïîðòëîã÷èéí áàíê ººð÷ëºõ þìóó õ¿÷èíã¿é áîëãîæ áîëäîãã¿é. Ýíýõ¿¿ àêêðåäèòèâèéã íýýñýí áàíê íü ¿¿ðýã õ¿ëýýæ áàéäàã ó÷ðààñ ýêñïîðòëîã÷ òàëä íîãäîõ òºëººëëèéã áàòàëãààæóóëæ ºãäºã.

19







íºõöºëò

Ãýðýýíä òîõèðîëöñîí òºëáºðèéí ä¿íã õóäàëäàí àâàã÷ õýñýã÷èëñýí à÷èëò á¿ðèéí äàðàà òºëºõèéã õóâààãäàõ àêêðåäèòèâ ãýíý.

¯ë õóâààãäàõ àêêðåäèòèâ ãýäýã íü á¿õ à÷èëò äóóññàíû äàðàà ýêñïîðòëîã÷ òàëä çîõèõ ¿íèéí ä¿íã òºëºõèéã õýëíý. ¯¿íèéã òåõíîëîãèéí õóâüä íÿãò óÿëäàà õîëáîîòîé òîíîã òºõººðºìæ íèéë¿¿ëýõýä àøèãëàíà.

20







íºõöºëò

Àêêðåäèòèâ àøèãëàõ íèéò õóãàöààíû äîòîð èìïîðòëîã÷ àêêðåäèòèâ íýýñýí áàíêèíä õóäàëäàã÷ òàëä òºëñºí òºëáºðèéí ä¿íãýýð àêêðåäèòèâ íºõºí ñýðãýýãäýõèéã ñýðãýýãäýõ àêêðåäèòèâ ãýíý.

Øèëæèõ àêêðåäèòèâ íü æèíõýíý õóäàëäàã÷ íýã áóþó ò¿¿íýýñ äýýø õýä õýäýí áýëòãýí íèéë¿¿ëýã÷äýä àêêðåäèòèâ ýçýìøèõ ýðõèéã øèëæ¿¿ëýõ ÿâäàë áºãººä ¿¿íèé çýðýãöýý àêêðåäèòèâ íýìýãäýõ ¿åä íýìæ ãàðàõ ¿¿ðýã õàðèóöëàãûã ìºí øèëæ¿¿ëíý.

21







íºõöºëò

Êîíòð àêêðåäèòèâ íü óãòàà õî¸ð ººð àêêðåäèòèâ áîëîâ÷ àêêðåäèòèâûí íºõöºëä òàâèãäàõ øààðäëàãà íü èæèë áàéäàã. ¯¿íèéã ýêñïîðòëîã÷ ¿íäñýí áàðàà íèéë¿¿ëýã÷ áóñ òîõèîëäîëä õýðýãëýõýä òîõèðîìæòîé.

22






Ñýðãýýãäýõ Øèëæèõ Êîíòð Óëààí áîëîí

íîãîîí íºõöºëò

Óëààí íºõöºëò àêêðåäèòèâ. Áàðàà õ¿ðýëöýí èðýõýýñ ºìíº òºëáºðèéíõºº çàðèì õýñãèéã óðüä÷èëæ àâàõûã õóäàëäàã÷ òàëä õóäàëäàí àâàã÷ çºâøººðºõ ÿâäàë áàéäàã. ¯¿íòýé óÿëäàí èìïîðòëîã÷ ººðèéí ¿éë÷èëãýýã áàíêèíä õàíäàí óëààí íºõöºëò ààêðåäèòèâ íýýõèéã õ¿ñíý. Íîãîîí íºõöºëò àêêðåäèòèâ. Óëààí íºõöºëò àêêðåäèòèâûí õóâüä òîäîðõîé õýìæýýíèé àç òóðøèëò áàéíà. Èéìýýñ ýíý ðèñêèéã áàãàñãàõ çîðèëãîîð óã àêêðåäèòèâûã íýýæ áîëäîã. Íîãîîí íõöºëò àêêðåäèòèâ íýýãäñýí ¿åä óëààí íºõöºëò àêêðåäèòèâûí àðãààð õóäàëäàã÷ òàëäàà óðüä÷èëãàà òºëºõ áîëîâ÷ áàðààíû àãóóëàõàä áýëíýýð õóäàëäàãäàæ áàéãàà ýñýõèéã áàòàëñàí àãóóëàõûí îðëîãûí áàðèìòûã áàðèìòàíä õàâñàðãàõ õýðýãòýé.

23

Education

International Trade 5