Κεφ.9 Το Τουρκοαιγυπτιακό σχέδιο (1824-1825)

Ο Ιμπραήμ στην Πελοπόννησο

Στις αρχές του 1825 ο Σουλτάνος ήρθε σε συνεννόηση με τον Μωχάμετ Άλυ-πασά της Αιγύπτου, ενός τυπικά υποτελούς στο Σουλτάνο ισχυρού ηγεμόνα, για να καταστείλουν την Επανάσταση στην Πελοπόννησο.

Το τουρκοαιγυπτιακό σχέδιο είχε δύο σκέλη:

Οι τουρκικές δυνάμεις, με επικεφαλής τον Ρεσίντ πασά (Κιουταχή), θα εξορμούσαν από την Ήπειρο και θα σάρωναν την ηπειρωτική χώρα από Βορρά προς Νότο. Ταυτόχρονα ο οθωμανικός στόλος θα επιχειρούσε στο βόρειο Αιγαίο.

Το δεύτερο σκέλος ο αιγυπτιακός στόλος θα κατέπνιγε την επανάσταση στο νότιο Αιγαίο, ενώ ο ο Ιμπραήμ – θετός γιος του Μωχάμετ Άλυ – θα αποβιβαζόταν με το στρατό του στη νότια Πελοπόννησο με στόχο να πορευτεί προς το Βορρά και να ενωθεί με τη στρατιά του Κιουταχή.

Οι Τουρκικές δυνάμεις

Οι Αιγυπτιακές δυνάμεις

Το Μάιο του 1824, ο αιγυπτιακός στόλος αποβίβασε εύκολα στην Κάσο με χιλιάδες ενόπλους αφού τις προηγούμενες ημέρες είχε καταστείλει την επανάσταση στην Κρήτη.

Η Κάσος, στην οποία είχαν καταφύγει αρκετοί επαναστάτες Κρητικοί, είχε αφεθεί αβοήθητη εξαιτίας του εμφύλιου πολέμου. Μέσα σε λίγες μέρες ο αιγυπτιακός στρατός κυρίευσε το νησί προβαίνοντας σε σφαγές και λεηλασίες.

"Μαύρο πουλάκι κάθεται στης Κάσου τ' αγριοβούνι,βγάλλει φωνίτσα θλιερή και μαύρο μοιρολόι.Μάνα, κλαμός και βουγκητός εις το νησί της Κάσου!Η μάνα κλαίει το παιδί και το παιδί τη μάνακι ο αερφός την αερφή κι άουρος την καλή του.Μπας και πανούκλα πλάκωσε, μπας και σεισμός εϊνη;Μηδέ πανούκλα πλάκωσε, μητέ σεισμός εϊνη,Χουσεϊν πασάς επλάκωσεν από την Αλεξάντρα.Γίνονται στίβες τα κορμιά, τα αίματα ποτάμια.Σφάζουν τους γέρους και τις γριές κι όλα τα παλικάριατις κοπελιές και τα μωρά στη φλότα τους μπαρκάρουνσκλάβους να τους πουλήσουσι στης Μπαρμπαριάς τα μέρη.Και μια απ' τις σκλάβες ήλεγε με θλιερή φωνίτσα.Χίλια κι αν κάμεις, Χουσεϊν, χίλια κι αν μας πουλήσεις,εμείς του Τούρκου το σπαθί 'εθ θα το φοηθούμεγια θα μας κόψεις ούλους μας, για λευτεριά θα 'ούμε."

Η κασιώτικη δημοτική μούσα τραγούδησε την καταστροφή του νησιού από τις αιγυπτιακές δυνάμεις.

Ταυτόχρονα ο οθωμανικός στόλος τον Ιουνίο του 1824 κατέλαβε και κατέστρεψε τα Ψαρά. Περισσότεροι από τους μισούς κατοίκους σκοτώθηκαν ή αιχμαλωτίστηκαν, ενώ ένα μεγάλο κύμα προσφύγων κατευθύνθηκε στις Σπέτσες και σε νησιά των Κυκλάδων.

«Μετά την καταστροφή των Ψαρών». Έργο του Νικόλαου Γύζη

Ο ελληνικός στόλος ανοίχτηκε στο Αιγαίο και έτσι κατάφερε να αντιμετωπίσει τις επιθέσεις στη Σάμο. Στην ναυμαχία του Γέροντα (1824) ο ελληνικός στόλος, με ναύαρχο τον Μιαούλη, αντιμετώπισε νικηφόρα τον ενωμένο τουρκοαιγυπτιακό στόλο. Ο τουρκοαιγυπτιακός στόλος αποσύρεται σε ασφαλές μέρος και το σχέδιό του στη θάλασσα αποτυγχάνει.

"Εμπρησμός της Οθωμανικής Φρεγάτας εις Γέροντα", πίνακας του Γ. Κ. Μιχαήλ, που φιλοξενείται στο Εθνικό Ιστορικό Μουσείο (Παλαιά Βουλή)

Ο Ιμπραήμ αποβίβασε τον στρατό του στην Πελοπόννησο τον Φεβρουάριο του 1825. Οι Έλληνες δεν μπόρεσαν να τον εμποδίσουν επειδή ήταν διαιρεμένοι από τον εμφύλιο πόλεμο. Ο Κολοκοτρώνης και άλλοι οπλαρχηγοί ήταν φυλακισμένοι.

Πολύ σύντομα ο οργανωμένος από Γάλλους αξιωματικούς στρατός του Ιμπραήμ ξεκίνησε τις πολεμικές επιχειρήσεις. Έως το τέλος της άνοιξης κατάφερε χωρίς ιδιαίτερη δυσκολία να καταλάβει το Νεόκαστρο και το Παλαιόκαστρο στη σημερινή Πύλο.

Ο υπουργός Εσωτερικών Παπαφλέσσας συγκέντρωσε στρατό και οχυρώθηκε στο Μανιάκι της Μεσσηνίας για να αντιμετωπίσει τον Ιμπραήμ ενώ ταυτόχρονα πρότεινε την αποφυλάκισή του Κολοκοτρώνη. Στη μάχη που δόθηκε σκοτώθηκε ο ίδιος και όλοι του οι άνδρες, δίνοντας ένα υψηλό παράδειγμα αυτοθυσίας.

Το φίλημα του Ιμπραήμ στο νεκρό Παπαφλέσσα. Λάδι. Πίνακας του Ανδρέα Γεωργιάδη.

Μετά τη μάχη στο Μανιάκι, η κυβέρνηση έδωσε γενική αμνηστία και διόρισε τον Κολοκοτρώνη αρχιστράτηγο.

Ο Ιμπραήμ κινήθηκε γρήγορα προς το κέντρο της Πελοποννήσου και στις 11 Ιουνίου 1825 μπήκε στην Τριπολιτσά καταλαμβάνοντας μια πόλη εγκαταλειμμένη απ' όλους τους κατοίκους της.

Δύο μέρες αργότερα, κατευθυνόμενος προς το Ναύπλιο βρέθηκε στους Μύλους, τοποθεσία στην πεδιάδα του Άργους. Εκεί ο Δ. Υψηλάντης, ο Κ. Μαυρομιχάλης, ο Μακρυγιάννης και μερικές εκατοντάδες ένοπλοι ανέκοψαν την πορεία του υποχρεώνοντάς τον να επιστρέψει προς το κέντρο της Πελοποννήσου.

«Εκεί οπού φκιαχνα τις θέσες εις τους Μύλους ήρθε ο Ντερνυς (Derigny Anri Gautier, Γάλλος ναύαρχος) να με ιδή. Μου λέγει. ‘Τι κάνεις αυτού; Αυτές οι θέσεις είναι αδύνατες. Τι πόλεμον θα κάνετε με τον Μπραϊμη αυτού; – Του λέγω, είναι αδύνατες οι θέσεις κι’ εμείς, όμως είναι δυνατός ο θεός όπου μας προστατεύει. Και θα δείξωμεν την τύχη μας σ’ αυτές τις θέσεις τις αδύνατες. Κι αν είμαστε ολίγοι εις το πλήθος του Μπραϊμη, παρηγοριόμαστε μ’ ένα τρόπον, ότι η τύχη μας έχει τους Έλληνες πάντοτε ολίγους. Ότι αρχή και τέλος, παλαιόθεν και ως τώρα, όλα τα θεριά πολεμούν να μας φάνε και δεν μπορούνε. Τρώνε από μας και μένει και μαγιά. Και οι ολίγοι αποφασίζουν να πεθάνουν. Κι όταν κάνουν αυτήνη την απόφασιν, λίγες φορές χάνουν και πολλές κερδαίνουν».

Απόσπασμα από τα απομνημονεύματα του

Στρατηγού Μακρυγιάννη

Ο Κολοκοτρώνης από νωρίς κατάλαβε την αδυναμία αντιμετώπισης του καλά εκπαιδευμένου αιγυπτιακού στρατού, που διέθετε σύγχρονα όπλα και εφάρμοζε δυτικές πολεμικές τακτικές.

Για μια ακόμη φορά προκρίθηκε η τακτική του κλεφτοπόλεμου. Οι νυχτερινές επιθέσεις, οι ενέδρες, οι επιχειρήσεις δολιοφθοράς σε εφοδιοπομπές στάθηκαν ικανά να ανακόψουν την ορμή του Ιμπραήμ και να τον περιορίσουν σε όσα είχε πετύχει έως τότε.

Η στασιμότητα αυτή δεν ήταν ζημιογόνα για την ελληνική πλευρά. Αν και καμιά εντυπωσιακή νίκη δε σημειώθηκε εναντίον του Ιμπραήμ η ύπαρξη εστιών αντίστασης επέτρεψε τη διατήρηση του ελληνικού ζητήματος στο διπλωματικό πεδίο.

Ο Ιμπραήμ Πασάς