KALITIM

KalıtımKalıtsal Karakter:

Nesilden nesile genlerle aktarılan özelliklere kalıtsal özellik (kalıtsal karakter) denir.

Mendel’in Kalıtım Çalışmaları

Mendel çalışmalarında bezelye bitkisini kullandı. Bezelye bitkileri çaprazlama için çok elverişli özelliklere sahiptir.

Çünkü bu bitkiler;

kısa zamanda döl verir, çeşitleri çoktur, çiçeğin taç yaprakları, dişli ve erkek organları tamamen sardığından yumurta hücresi başka bir bitkinin polenleriyle tozlaşma yapmaz.

Bir canlının sahip olduğu genlerin toplamına genotip, canlının bu genetik yapısına ve çevresel etkenlere bağlı olarak ortaya çıkan dış görünüşüne de fenotip adı verilir.

Uu Uu Uu Uu

Uzun boyluArı döl

UU

Kısa boyluArı döl

uu

Uzun boyluMelez döl

Uu

Uzun boyluMelez döl

Uu

Uzun boyluMelez döl

Uu

Uzun boyluMelez döl

Uu

Biri baskın saf döl

diğeri çekinik saf döl

iki bireyin çaprazlanması

sonucu % 100

baskın melez döl yavru doğar.

Uzun boyluMelez döl

Uu

Kısa boyluMelez döl

Uu

Uzun boyluArı döl

UU

Uzun boyluMelez döl

Uu

Uzun boyluMelez döl

Uu

Kısa boyluArı döl

uu

UU Uu Uu uu

İkisi debaskın melez döl

iki bireyin çaprazlanması

sonucu % 25 saf baskın döl

% 50 baskın melez döl%25 çekinik saf döl

yavru doğar.

Uzun boyluArı döl

UU

Uzun boyluMelez döl

Uu

Uzun boyluArı döl

UU

Uzun boyluArı döl

UU

Uzun boyluMelez döl

Uu

Uzun boyluMelez döl

Uu

UU UU Uu Uu

Biri baskın saf döl

diğeri baskın melez döl

iki bireyin çaprazlanması

sonucu % 50 baskın saf döl

%50 baskın melez dölyavru doğar.

Uzun boyluMelez döl

Uu

Kısa boyluSaf döl

uu

Kısa boyluArı döl

uu

Uu Uu uu uu

Uzun boyluMelez döl

Uu

Uzun boyluMelez döl

Uu

Kısa boyluArı döl

uu

Biribaskın melez döl

diğeriçekinik saf döl

iki bireyin çaprazlanması

sonucu % 50 baskın melez döl

%50 çekinik saf döl yavru doğar.

KALITIM CİNSİYETİ BELİRLER

Dişi ve erkekten alınan birer vücut hücresi mikroskoptaincelendiğinde; dişi kromozomlarını 23 çift olarak eşleştirebiliriz.Erkeklerdeyse 22 çift kromozomu eşleştirebildiğimiz halde 23. çiftinbirbirinden farklı olduğunu görürüz. Kalan iki kromozom birbirinin eşideğildir. Birinin şekli X’e benzerken, diğeri daha küçüktür ve ters dönmüşminik bir Y’ye benzer. Yani 23. çift kromozom erkekte XY şeklinde, dişideXX şeklindedir. İşte bu kromozomlara eşey kromozomları denir.

Öyleyse hücrede bulunan 46 kromozomun iki tanesi eşeykromozomudur. Çocuk olurken bu eşey kromozomları (X ve Y) cinsiyetibelirler. Cinsiyetin belirlenmesinde annenin herhangi bir etkisi olamaz.Anne sadece X geni gönderebilir. Ancak baba X geni gönderirse çocuk kızolurken Y geni gönderirse çocuk erkek olur.

ERKEK

ERKEK

KIZ

KIZ

BİR ANNE İLE BABANIN

GÖNDERDİKLERİGENLERDEN

4 İHTİMAL OLUŞUR.BUNLARDAN2 TANESİ KIZ

2 TANESİ ERKEKİHTİMALİDİR.

YANİ

%50 KIZ%50 ERKEK

KALITSAL HASTALIKLAR

ORAK HÜCRELİ ANEMİ

RENK KÖRLÜĞÜ HEMOFİLİ

Vücut hücrelerinde görülür.SS : Sağlıklı bireySs : Taşıyıcı bireySs : Hasta birey

Eşey hücrelerinde görülür.

XY : Sağlıklı Erkek XY : Hasta Erkek

XX: Sağlıklı Dişi XX: Taşıyıcı Dişi XX: Hasta Dişi

H h

H H H h h h

Baba sağlıklı ise kız çocuklar hasta olamaz Kız çocukların hasta olması için

baba KESİNLİKLE hasta olmalıdır.

Anne hasta ise erkek çocuklar KESİNLİKLE hasta olur.

FEN VE TEKNOLOJİÖĞRETMENİ

NAZMİDELİGÖZOĞLU

ANKARA - 2013