Inkuadrim i përgjithshëm mbi KomisioninEvropian

Komisioni Evropian (European Commission – EC) njohurfillimisht si Komisioni i Komuniteteve Evropian, 1958, ështëtrupi ekzekutiv i Bashkësisë Evropiane (neni 17 TBE) meSelia në Bruksel.

Së bashku me Parlamentin dhe Këshillin, është një nga treinstitucionet kryesore të Bashkësisë.

Por ndryshe nga te tjerët është i pari organ vërtetëmbikombëtar.

Keshtu Komisarët nuk duhet të veprojnë për llogari tëvendeve të tyre të origjinës (për këtë është i njohur dhendryshe si organe i individëve), por duhet të angazhohen nëpavarësi të plotë për interesin e Komunitetit.

Inkuadrim i përgjithshëm mbi Komisioni Evropian

Komisioni është institucion politikisht i pavarur, i cilipërfaqëson dhe përkrah interesat e BE-së në tërësi.

Komisioni mbetet politikisht përgjegjës para Parlamentit, icili ka fuqinë ta shkarkojë me anë të miratimit të njëmocioni mosbesimi.

Komisioni merr pjesë në të gjitha seancat e Parlamentit, kuduhet të shpjegoje dhe të justifikojë politikat e veta. Aigjithashtu rregullisht iu përgjigjet pyetjeve me shkrim dheme gojë, të parashtruara nga Deputetët e Parlamentit.

Përbërja dhe përzgjedhjaSi rezultat i rritjes së numrit të shteteve, Traktati iAmsterdamit përcaktoi një reduktim në numrin eKomisionerëve duke kaluar nga dy ne një për shtetet më tëmëdha.

Me Traktatin e Nisës, u vendos qe Komisioni i parë që do tëemërohet pasi numri i vendeve anëtare te arrije në 27 do tëduhet të reduktohet në "më pak se numri i shteteve anëtare".

Numri i saktë i Komisionerëve do te vendosej nga një votimunanim i Këshillit Evropian dhe anëtarësimi do të rrotullohetnë mënyrë të barabartë në mes të shteteve anëtare.

Pas pranimit të Rumanisë dhe Bullgarisë në janar të vitit2007, kjo klauzolë u be e detyrueshme me hyrjen në fuqi përKomisionin e ardhshëm.

Procesi i Integrimit Europiane

Përbërja dhe përzgjedhjaMe projektin e Traktatit te Lisbonës u parashikuar (përveçnëse Këshilli vendos ndryshe) se prej vitit 2014, KomisioniEvropian do të ketë një numër Anëtarësh që do tëkorrespondojnë në dy të tretat e numrit të Shteteve Anëtare(neni 17(5)).

D.m.th. për numrin e përgjithshëm aktual të ShteteveAnëtare 28, numri i Anëtarëve të Komisionit në vitin 2014duhet te jete 18.

Për këtë arsye, sistemi i rotacionit do të ndërtohet qe temund te garantoj se për çdo Shtet Anëtar do të ketë nga njëKomisioner, në dy, nga çdo tre periudha konsekutive tëmandatit të Komisionit.

Përbërja dhe përzgjedhjaMegjithatë, ratifikimi i traktatit qe u refuzua nga votuesit nëIrlandë në 2008 kishte nder shqetësimet kryesor ate tehumbjes se Komisionerit të tyre.

Ne këtë kuadër, nisur nga fakti se Këshillit Evropian i ështëdhënë fuqia të ndryshojë përbërjen me votë unanime, u dhasi garanci për përsëritjen e votimit qe Këshilli do të përdorëfuqinë e tij për të ndryshuar numrin e Komisionerëve.

Me saktësisht se pari Këshilli Evropian i 11 dhe 12 dhjetor2008 vendosi se sistemi rotacioni nuk do tëimplementohej.

Vendim i cili u konfirmuar në konkluzat e mbledhjes së vetmë 18 dhe 19 qershor 2009 në Bruksel.

Përbërja dhe përzgjedhjaNë këtë mbledhje, Këshilli Evropian u pajtua të marrëvendim pas hyrjes në fuqi të Traktatit të Lisbonës.Njëkohësisht në përputhje me procedurat e nevojshmeligjore u vendose se Komisioni do të vazhdojë të ketë njështetas nga çdo Shtet Anëtar.

Me këtë u plotësua një nga kërkesat themelore të kërkuaranga Irlanda, kur organizoi referendumin e vet të dytë mbiTraktatin e Lisbonës, aprovimi i se cilës solli dhe hyrjen nefuqi te këtij te fundit.

Megjithatë sipas traktateve mbete se numri i përgjithshëm ianëtarëve duhet te jete sa 2/3 (neni 17(5)). Kështu upropozua që shteti anëtar që nuk ka marrë një Komisioner dotë marrë postin e Përfaqësuesit të Lartë - e ashtuquajturaformulë 26 + 1.

Përbërja dhe përzgjedhja

Përbërja28

AnëtarëDuke përfshirë Presidentin

Zëvendës Presidentin e parë6 Zëvendës Presidentë

(përfshire Përfaqësuesin e Lartë te Unionit për Politikë të Jashtme dhe Siguri)

PresidencaKomisionin e udhëheq Presidenti (aktualisht Jean-ClaudeJuncker), të cilin e ndihmojnë Zëvendës Presidenti i Pare(Frans Timmermans) dhe gjashte Zëvendës Presidentë(Federica Mogherini, Kristalina Georgieva, Jyrki Katainen,Valdis Dombrovskis, Andrus Ansip, Maroš Šefčovič), dukepërfshirë këtu edhe Përfaqësuesin e Lartë të Unionit përPolitikë të Jashtme dhe Siguri (CFSP).

Pozita e Presidentit përbrenda Komisionit është përforcuardukshëm. Ai nuk është më ‘i pari midis të barabartëve’ porgëzon një pozitë prominente në aspektin se Komisioni duhettë punojë ‘në suaza të udhëzimeve politike’ të Presidentit tëvet (Neni 17(6) TBE).

Pozita dhe Kompetencat e PresidentitSipas (Neni 17(6) TBE) Presidenti:

ka ‘fuqi për të ofruar udhëzime’ ne baze te te cilave duhette punoj komisioni.

vendos lidhur me organizimin e brendshëm të Komisionit,për t’u siguruar qe te veproj në mënyrë konsistente dheefikase.

u ndan përgjegjësitë Komisionerëve, dhe mund tëriorganizojë shpërndarjen e këtyre përgjegjësive gjatëmandatit të Komisionerit.

Presidenti emëron Zëvendës Presidentët, dhe mund tëdetyrojë një Anëtar të Komisionit të japë dorëheqje.

Pozita e spikatur e Presidentit reflektohet gjithashtu edhenga anëtarësia e tij në Këshillin Evropian.

Presidenca dhe përzgjedhjaPresidenti dhe Anëtarët e Komisionit emërohen me mandatpesë vjeçar.

Për ketë Këshilli Evropian, me mazhorancë te kualifikuar,emëron personin të cilin planifikon ta propozojë, dukembajtur parasysh mazhorancën e votave të ParlamentitEvropian, në mënyrë që Parlamenti Evropian ta zgjedhë përPresident të Komisionit.

Per sa me siper Parlamenti Evropian shprehet memazhorancën e anëtarëve të vet.

Nëse kandidati nuk fiton mazhorancën e nevojshme nëParlament, Këshilli Evropian propozon një kandidat të ripërbrenda një muaji. (Neni 17(7) TBE)

Presidenca dhe përzgjedhjaShtetet Anëtare atëherë hartojnë një listë të kandidatevepër ti propozuar si Anëtarë të Komisionit.

Këtë listë e miraton Këshilli, duke vepruar me mazhorancëtë kualifikuar dhe ne pajtim me Presidentin.

Pas zgjedhjes së Presidentit nga Parlamenti, Anëtarët e tjerëtë Komisionit i nënshtrohen votës miratuese të Parlamentit.

Pas miratimit të Parlamentit, Anëtarët e Komisionit, përveçPresidentit zyrtarisht emërohen nga Këshilli i BE-së, memazhorancë të kualifikuar. (Neni 17/7 TBE)

Struktura Administrative e KomisionitKomisioni vepron si një kabinet qeveritare, dhe ka nepërbërje 28 anëtarë të Komisionit. Anëtarët e Komisionitduhet të zgjidhen ‘në bazë të kompetencave të tyre tëpërgjithshme’ dhe të jenë ‘plotësisht të pavarur në kryerjene detyrave të tyre’ (Neni 17(3) TEU). Ata nuk mund as tëkërkojnë dhe as të marrin instruksione nga asnjë qeveri.

Termi Komision përdoret ose në kuptimin e ngushtë tëKolegjit të 28-anëtarëshe ose dhe të te strukturësburokratike te 26 Drejtorive te përgjithshme (DG) përfshirëedhe organin administrativ të rreth 23.000 nëpunësve civilëevropianë të cilët janë të ndarë në departamente të quajturDrejtoritë e Përgjithshme dhe Shërbimet (siç janë ShërbimetLigjore dhe Shërbimet e Përkthimit).

Struktura Administrative e KomisionitStrukture e cila ne tërësinë e saj mund të grupohen në katërkategori të mëdha:

sektorët e politikave (bujqësia dhe zhvillimi rural, politikae konkurrencës, politika industriale etj.)

marrëdhëniet me jashtë (zhvillimi, zgjerimi, tregtia etj.)

shërbimet e përgjithshme (Eurostat, Sekretaria ePërgjithshme etj.)

shërbimet e brendshme (buxheti, përkthimet etj.)

Drejtoritë e Përgjithshme zhvillojnë dhe përpilojnë në faktpropozimet legjislative të Komisionit, mirëpo këto propozimebëhen zyrtare vetëm kur ‘miratohen’ nga Kolegji nëmbledhjen e vet javore. Procedura është afërsisht si sqariminë vijim.

Prasi i ndërhyrje legjislativeNe rastin qe Komisioni sheh nevojën për një ndërhyrjelegjislative të BE-së, për parandalimin e ndotjes së lumenjvetë Evropës, Drejtoria e Përgjithshme për Mjedis do tëpërpilojë një propozim, në bazë të konsultimeve tëpërgjithshme me industrinë dhe bujqit e Evropës, meministritë e mjedisit në Shtetet Anëtare dhe me organizatate mjedisit.

Propozimet janë të hapura për konsultime publike, duke udhënë mundësi individëve të japin mendime me titullpersonal ose në emër të një organizate.

Prasi i ndërhyrje legjislativeLegjislacioni i propozuar diskutohet me të gjithadepartamentet relevante duke reflektuar ndryshimet qeshihem te nevojshme. Pastaj kontrollohet nga ShërbimiLigjor. Pas kompletimit të propozimit, Sekretari Gjeneral dotë përfshijë atë në agjendën për mbledhjen e ardhshme tëKomisionit.

Në këtë mbledhje, Komisioneri për Mjedis do t’u sqarojëkolegëve pse propozohet dhe pastaj do e diskutojnë atë.

Nëse ekziston marrëveshje: kolegji do të miratojëpropozimin dhe dokumenti do të dërgohet në Këshill dhenë Parlamentin Evropian për shqyrtim.

Nëse ekziston mosmarrëveshje: Presidenti kërkon arritjendhe votimin e saj. Nëse shumica janë në favor, propozimimiratohet. Pas kësaj, ajo do të ketë mbështetjen e tëgjithë anëtarëve të Komisionit.

Detyrat Kryesore të KomisionitDetyrat qendrore të Komisionit mund të përshkruhen mekatër drejtimi kryesore:

Detyrat

Inicimi i legjislacionit të Unionit

Mbikëqyrja monitoruese dhe zbatimi i duhur i të

drejtës së Unionit

Administrimi dhe Implementimi i

legjislacionit të Unionit

Përfaqësimi i BE-së në organizatat

ndërkombëtare

E drejta e marrjes se iniciativësÇdo vendim i Këshillit duhet të paraprihet nga një propozimi Komisionit. Ai, si «një motor i integrimit», duhet tëpërpunojë propozime për zhvillimin e politikës komunitare.

E drejta për të përcaktuar rendin e ditës, për të bërëpropozime në një moment të caktuar si dhe për të lidhuriniciativat me njëra-tjetrën, i lejon Komisionit të ushtrojënjë ndikim të konsiderueshëm në procedurat ligjvënëse.

Gjithsesi edhe Këshilli (Neni 241 TFBE), Parlamenti Evropian(Neni 225 TFBE) dhe një grup i qytetarëve të BE-së qëveprojnë në emër të iniciativës së qytetarëve (Neni 11(4)TBE) mund të kërkojnë që Komisioni të hartojë një propozim.

E drejta e marrjes se iniciativësKomisioni ka fuqi primare për të iniciuar legjislacion nëfusha të caktuara siç është buxheti i Unionit, FondetStrukturore, masat që merren me diskriminimet tatimore,dispozita e financimit dhe klauzolat e mbrojtjes.

Nga ana tjetër me hyrjen në fuqi të Traktatit të Lisbonës, nërastet e veçanta që përcaktohen me Traktatet, aktetlegjislative mund të merren me iniciativën e një grupi tëShteteve Anëtare ose te Parlamentit Evropian, merekomandimin e Bankës Evropiane për Investime ose mekërkesën e Gjykatës të së Drejtës ose Bankës Evropiane tëInvestimeve.

Mbrojtës i marrëveshjeveMirëpo, shumë më të mëdha janë fuqitë e implementimit tërregullave të Unionit, të cilat i janë transferuar Komisionitnga Këshilli dhe Parlamenti (Neni 290 TFBE).

Komisioni mbikëqyr zbatimin e dispozitave të marrëveshjevedhe të vendimeve të marra nga organet e KomunitetitEvropian dhe, në rast se konstaton shkelje të tyre, mund tëkërkojë ndërmjetësinë e Gjykatës Evropiane.

Pra Komisioni si ‘gardiani i të drejtës së Unionit’:

monitoron aplikacionin e Shteteve Anëtare dheimplementimin e legjislacionit primar dhe sekondar tëUnionit (Neni 258 TFEU) dhe, nëse është nevoja, i referonçështjen Gjykatës të Drejtësisë.

Dhe njëkohësisht Komisioni gjithashtu ndërhynë nëse bëhetshkelja e ligjit të Unionit nga ndonjë person fizik osejuridik dhe imponon gjoba të rënda.

Mbrojtës i marrëveshjeveLidhur ngushtë me rolin e gardianit është detyra epërfaqësimit të interesave të Unionit. Në parim, Komisionimund t’u shërbejë vetëm interesave të Unionit.

Ai duhet në mënyrë konstante të përpiqet lidhur menegociatat e vështira përbrenda Këshillit, në mënyrë qëinteresi i Unionit të mbizotërojë. Dhe të kërkojë kompromisedhe zgjidhje që marrin parasysh këtë interes.

Duke bërë këtë, ai gjithashtu luan rolin e mediatorit midisShteteve Anëtare, një rol për të cilin është i përshtatshëmdhe i kualifikuar duke marrë parasysh virtytin e asnjanësisësë tij.

Përfaqësim i jashtëmKomisioni përfaqëson Komunitetin përballë organizatavendërkombëtare për shembull në seancat e GATT/WTO. Kjorealizohet pjesërisht së bashku me shtetet anëtare dhe/oseme Presidencën e radhës.

Komisioni përgjigjet edhe për funksionimin e përditshëm tëmisioneve diplomatike të Unionit, jashtë dhe përbrenda BE-së.

Në bazë të fuqive të transferuara nga Këshilli, Komisionipërgjigjet për marrëveshjet negociuese me organizatatndërkombëtare dhe vendet jo anëtare, përfshirë këtu edheTraktatet e Anëtarësimit me Shtetet e reja Anëtare.

Komisioni përfaqëson Unionin në gjykatat e Shteteve Anëtaredhe — aty ku është e nevojshme së bashku me Këshillin —para Gjykatës të Drejtësisë.

Organ ekzekutiv për zbatimin e politikaveKomisioni është organi ekzekutiv për zbatimin e politikëskomunitare përfshire zbatimin e politikave dhe administrimine financave publike.

Kjo, natyrisht, nuk do të thotë, që vetë Komisioni do tëmarrë përsipër zbatimin konkret në shtetet anëtare tëurdhëresave dhe direktivave të panumërta.

Ai nuk do të kishte qenë absolutisht në gjendje për ta bërëkëtë, qoftë edhe vetëm duke u nisur nga struktura epersonelit të tij. Kjo është detyrë e administratës sështeteve anëtare apo edhe e njësive të tyre rajonale.

Ndërsa detyra kryesore e Komisionit qëndron në mbikëqyrjendhe kontrollin e zbatimit të këtyre rregullave nga shtetetanëtare.

Organ ekzekutiv për zbatimin e politikës komunitare

Pra Komisioni është organ ekzekutiv — ndonëse në masë tëkufizuar. Per shembull në fushën e ligjit të konkurrencës, kuKomisioni vepron si autoritet normal administrativ, me atë qëkontrollon fakte, jep miratime ose ndalon, dhe nëse ështënevoja imponon gjoba. Fuqitë e Komisionit në lidhje meFondet Strukturore dhe buxhetin e BE-së janë gjithashtu tëshumta.

Mirëpo, në parim, janë Shtetet Anëtare ato që duhet tëgarantojnë zbatimin e rregullave të unionit në rasteindividuale. Kjo zgjidhje e selektuar nga Traktatet e Unionitka përparësi pasi që qytetarët janë më afër asaj që ata ekonsiderojnë si realitet të ‘huaj’ të sistemit Evropian,përmes aksionit formues së njohur të sistemeve të tyrekombëtare (brendshme).

Detejat dhe Kontaktet: 

Av. Lorenc Gordani, PhD

Profesor i se Drejtes të Bashkimit Evropian

Phone: +355 69 95 32 443

Skype: lorenc_Gordani

www.albaniaenergy.org

Biografi e këshilluar për këtëtrajtim Jean Paul Jacqué, EDrejta Institucionale eBashkimit Evropianë, Papirus,Tirane, 2010, dhe veçanërishtpjesët qe shkojnë nga faqja 267-285.