Mis lecture 8

1

СЭЗДС. MBA хөтөлбөр. Менежментийн Мэдээллийн Системүүд

2011-2012 оны хичээлийн жил

СЭЗДС. МСМ Тэнхим. Багш Д.Болормаа

11.1 © 2006 by Prentice Hall

Лекц 8

Дижитал байгууллагын

шийдвэр гаргалтыг

сайжруулах

Менежментийн Мэдээллийн Системүүд Дижитал байгууллагын шийдвэр гаргалтыг сайжруулах

Багш Д.Болормаа, СЭЗДС-МСМ Тэнхим

[email protected]


• Шийдвэрийн төрлүүд ба шийдвэр гаргах

процесс

• Ганцаар болон бүлгээр ажиллаж байгаа

хүмүүст шийдвэрүүдийг илүү үр дүнтэй

гаргахад нь мэдээллийн системийн гүйцэтгэж

буй үүрэг

• Дээд шатны менежерүүдийн илүү сайн

шийдвэрийг дэмждэг Дээд Удирдлагыг Дэмжих

системүүд

ХИЧЭЭЛИЙН ЗОРИЛГО



• Шийдвэрийг дэмждэг системүүдийн пүүс

компанид бий болгож буй үнэ цэнэ

• Шийдвэрийг дэмжих системүүд, бүлгийн

шийдвэр гаргалтын системүүд, дээд удирдлагыг

дэмжих систем болон удирдлагын шийдлүүдийн

үр дүнд гарч ирдэг сорилтууд

Хичээлийн зорилго



Удирдлагын шийдвэр гаргалт

ба мэдээллийн технологи



Менежментийн сонгодог тодорхойлолт:

• Менежментийн уламжлалт тодорхойлолт

• Албан ёсны функцүүдэд анхаарна: төлөвлөх, зохион байгуулах, зохицуулах, шийдвэр гаргах, хянах

Менежментийн зан төлвийн загварууд:

• Ажлын байран дээр менежерүүд яг юу хийж байгаа ажиглалтан дээр тулгуурлан менежментийг тодорхойлно.

Менежерийн үүрэг роль:

• Менежерүүдийн байгууллага дээр хийх ёстой үйл ажиллагаануудын таамаглал

Менежерүүдийн байгууллагад гүйцэтгэх үүрэг роль


Бизнесийн шийдвэр гаргалт ба Шийдвэр гаргах процесс


Менежерүүдийн үүрэг ролиуд:

ХҮМҮҮСИЙГ ХОЛБОГЧ:

Бэлэгдлийн удирдагч & Манлайлагч

МЭДЭЭЛЛЭГЧ:

Чухал мэдээллийг хүлээн авч, тараах, нервийн

төвүүд

ШИЙДВЭР ГАРГАГЧ:

Ажлуудыг санаачилж, нөөцүүдийг хуваарилж, зөрчилдөөнүүдийг арилгах



2







Менежерүүдийн үүрэг ролиуд ба дэмждэг МС-үүд:



• Дээд шатны удирдлага

• Дунд шатны удирдлага ба төслийн багууд

• Үйл ажиллагааны түвшний удирдлага ба төслийн багууд

• Ажилчид

Шийдвэр гаргалтын түвшингүүд:




Компани доторх гол шийдвэр гаргах бүлэглэлүүдийн мэдээллийн

хэрэгцээ

Figure 13-2

Байгууллагын удирдлагын янз бүрийн түвшингүүд нь өөр өөр ажлын үүргийн хуваарилалт,

түвшин бүр дээр гаргаж байгаа шийдвэрийн шинж чанараасаа хамаараад шийдвэр

гаргалтанд шаардлагатай өөр өөр мэдээллийн хэрэгцээтэй байдаг




Бүтэцчилэгдээгүй шийдвэрүүд:

Шийдвэрийн төрлүүд

• Онцлог, давтагдаад байдаггүй, шийдвэр гаргахад

зориулагдсан хүлээн зөвшөөрөгдсөн дүрэм,

журмууд байхгүй,

• Үнэлэх дүгнэх чадвар ба гярхай байдлыг шаарддаг

шинэ, өдөр тутмын биш шийдвэрүүд

• Жишээ: Капиталын төсвийг батлах; компаний

зорилтуудын талаар гаргах шийдвэрүүд


Unstructured decision – Бүтэцчилэгдээгүй шийдвэр



Бүтэцчилэгдсэн шийдвэрүүд:

• Тодорхой процедуруудыг хэрэглэн өдөр тутам гаргадаг шийдвэрүүд

• Жишээ: Агуулахыг сэлбэх; Хэрэглэгчдэд зориулж гаргах

тусгай саналуудыг тодорхойлох

Хагас бүтэцчилэгдсэн шийдвэрүүд:

• Шийдвэрийн зөвхөн зарим хэсэг нь л хүлээн

зөвшөөрөгдсөн процедуруудаар хангагдсан тодорхой

хариултуудтай байдаг

• Жишээ: Менежерүүд рүү нөөцүүдийг хуваарилах;

маркетингийн төлөвлөгөө боловсруулах


Structured decision – Бүтэцчилэгдсэн шийдвэр

Semi-Structured decision – Хагас бүтэцчилэгдсэн шийдвэр



• ÒÀÍÄÀËÒ: Ìýäýýëýë öóãëóóëàõ; òóëãàðñàí àñóóäëûã òîäîðõîéëîõ

• ÇÎÕÈÎÌÆ: Õóâèëáàðóóäûã ýðæ õàéõ, áîäîõ; øàëãóóðûã ñîíãîõ

• ÑÎÍÃÎËÒ: Õóâèëáàðóóäûã ¿íýëæ öýãíýõ øàëãóóðûã õýðýãëýõ; ñîíãîëò õèéõ

• ÕÝÐÝÃÆ¯¯ËÝËÒ: Øèéäâýðýý õýðýãæ¿¿ëýõ; íººöèéã õóâààðèëàõ; õÿíàõ



ШИЙДВЭР ГАРГАХ ПРОЦЕСС (Симоны загвар)

3





Шийдвэр гаргах процесс (Симоны загвар)

ÒÀÍÄÀËÒ

ÑÎÍÃÎËÒ

ÇÎÕÈÎÌÆ

ÕÝÐÝÃÆ¯¯ËÝËÒ

ÀÑÓÓÄÀË ÁÀÉÍÀ ÓÓ?

ßÌÀÐ ÕÓÂÈËÁÀÐÓÓÄ ÁÀÉÍÀ ÂÝ?

ÀËÈÉÃ ÍÜ ÑÎÍÃÎÕ ÂÝ?

ÑÎÍÃÎËÒ ÀÆÈËËÀÆ ÁÀÉÍÀ ÓÓ?

МС-үүдийн менежментийн шийдвэр гаргалтанд үзүүлэх үр нөлөө



ШИЙДВЭР ГАРГАЛТ БА ШИЙДВЭРИЙГ ДЭМЖИХ СИСТЕМҮҮД

Бизнесийн тандан шинжилгээ нь компанид дараахь боломжийг

олгоно:

Бизнесийн тандан шинжилгээ ба шийдвэр гаргалт

• Мэдээлэл хуримтлуулах (өгөгдлийн агуулах

бүрдүүлэх)

• Үйл ажиллагааны тухай мэдлэгийг хөгжүүлэх

• Ашиг орлого олох болон бусад бизнесийн

зорилтуудад хүрэхийн тулд шийдвэр гаргалтын зан

төлвийг өөрчлөх


Business Intelligence - Бизнесийн тандан шинжилгээ


Бизнесийн шинжилгээнд зориулсан системүүд ба технологиуд

Хэрэглэгчтэй түншлэх

үйл ажиллагааг

удирдах (CRM)

Өгөгдлийн

агуулах

Өгөгдөл

олборлолт

(OLAP)

Нийлүүлэлтийн

гинжийг удирдах

(SCM)

Байгууллагын

Нөөцийн

Төлөвлөлт (ERP) Мэдлэгийн

удирдлага

УМС

ДУДС

БШГДС

ШГТС

Шийдвэр гаргалт

ба Бизнесийн

шинжилгээ



• Одоогийн болон түүхэн мэдээллийг байгууллагын олон тооны үйл ажиллагааны мэдээллийн сангуудаас шүүж авна.

• Тэдгээр өгөгдлүүдийг гадаад эх сурвалжуудаас авсан өгөгдлүүдтэй нэгтгэж, тунгаан цэвэрлэж, боловсруулаад, удирдлагын тайлан ба шинжилгээнд зориулсан төв мэдээллийн сан руу дахин зохион байгуулж, каталогижуулан хадгална.

• Мэдээллийн каталоги нь өгөгдлийн агуулахад байгаа өгөгдлүүдийн тухай мэдээллээр хэрэглэгчдийг хангана.

• Өгөдлийн дэд олонлог – Газар, хэлтсийн онцлог, тусгай хэрэглээнд зориулсан өгөгдлийн агуулахын дэд олонлог

Өгөгдлийн агуулах


Data warehouse – Өгөгдлийн агуулах Data mart – Өгөгдлийн дэд олонлог


Өгөгдлийн агуулахад ашигладаг ӨС-ийн бүтэц



• Менежерүүд, бизнесийн мэргэжлийн хүмүүс

– Өгөгдөл олборлолт

– Онлайн шинжилгээний процесс

– Бизнесийн шинжилгээ

– Зах зээлийн судалгаа

– Шийдвэр гаргалтанд хэрэглэнэ.

Өгөгдлийн агуулахын хэрэглээ


4





Өгөгдлийн агуулахын бүрэлдэхүүн хэсгүүд



• Удирдлагын Мэдээллийн Системүүд (УМС)

• Шийдвэр гаргалтанд тусалдаг системүүд (ШГТС)

• Дээд Удирдлагыг Дэмжих Системүүд (ДУДС)

• Бүлгийн шийдвэр гаргалтанд туслах системүүд (БШГТС)

Шийдвэрийг дэмжих системүүд

Янз бүрийн түвшний менежерүүдийн янз бүрийн

шийдвэрүүдийг дэмждэг дөрвөн төрлийн

мэдээллийн систем байдаг:




• Тандалт. Асуудлыг олж илрүүлэх. Асуудал байна уу?

Баримт, үзэл бодол, санаануудыг цуглуулна. Бизнест баримтууд нь сая сая өгөгдлүүд байж магадгүй.

• Зохиомж. Шийдлүүдийг олж, илрүүлэх. Боломжтой шийдэл байна уу? Өгөгдлүүдийг авч үзэх аргыг зохионо. Аргууд - маш олон тооны

хувилбаруудыг удирдаж болохуйц тоо хэмжээтэй хувилбарууд болгон системтэйгээр бууруулах боломжийг олгосон дэс дараалласан алхам, үе шатууд, томъёонууд, загварууд болон бусад хэрэгслүүд

• Сонголт. Шийдэл/хувилбарыг сонгоно. Аль нь хамгийн сайн хувилбар/шийдэл вэ?

Цөөн тооны хувилбар/шийдлүүдээс сонголт хийнэ. Хамгийн найдвар төрүүлж байгаа нэг хувилбар/шийдлийг сонгож авна гэсэн үг.

• Хэрэгжүүлэлт. Сонгож авсан хувилбар буюу шийдлийг турших. Шийдэл ажиллаж байна уу? Түүнийг илүү сайн болгож болох уу?

Яг нарийн тааруулж тохируулахын тулд шинжилгээний загварууд ба өгөгдлүүдийг хэрэглэнэ.

ШИЙДВЭР ГАРГАЛТЫН ҮЕ ШАТУУД


Intellegence – Тандалт Design - Зохиомж

Choice - Сонголт Implementation - Хэрэгжүүлэлт




Системийн дэмжлэг

Удирдлагын мэдээллийн систем (MIS):

Тогтмол тайлангууд ба онцгой тохиолдлуудыг тайлагнах

Шийдвэр гаргалтанд туслах систем (DSS):

Өгөгдлийг уян хатан шинжлэх, боломжит шийдлүүдийг

зохиомжлохын тулд шинжилгээний загварууд ба электрон

хүснэгтүүдийг хэрэглэх

Шийдвэр гаргалтанд туслах систем (DSS):

Хамгийн “оновчтой” шийдлийг тодорхойлохын тулд

шинжилгээний загварууд ба их хэмжээний өгөгдлийн иж

бүрдлүүдийг ашиглах

Бүлгийн шийдвэр гаргалтанд туслах систем (GDSS):

Хамгийн хүлээн авахуйц, өргөн дэмжигдсэн шийдлийг

сонгохын тулд онлайн хурал , хамтын ажиллагааны

хэрэгслүүдийг ашиглах

Удирдлагын мэдээллийн систем (MIS): Тогтмол

тайлангууд ба онцгой тохиолдлуудыг тайлагнах

Шийдвэр гаргалтанд туслах систем (DSS): Сонгож

авсан шийдлийг нарийвчлахын тулд шинжилгээний

загварууд ба өгөгдлийг ашиглах

Асуудлыг илрүүлэх:

Ямар асуудал байна вэ?

Шийдлийг илрүүлэх:

Боломжит шийдэл нь юу

вэ?

Шийдлүүдээс сонгох:

Аль нь хамгийн сайн

шийдэл вэ?

Шийдлийг турших:

Тухайн шийдэл ажиллаж

байна уу? Түүнийг илүү

сайн болгож болох уу?


• Мэдээллийн чанар: Алдаагүй, нэгдмэл, бүрэн

гүйцэд, тохиромжтой, хүчинтэй, шинэлэг,

ашиглахад бэлэн байх

...

Бодит амьдрал дээрх шийдвэр гаргалт

Бодит амьдрал дээр шийдвэр гаргалтанд туслах

системүүдэд оруулсан хөрөнгө оруулалтууд үргэлж

үр дүнгээ өгч чаддагүй.

Учир нь мэдээлэл чанаргүй байдаг



Information Quality – Мэдээллийн чанар


Мэдээллийн чанар

Цаг хугацаа

Цаг үеэ олсон

байх

Мэдээлэл хэрэгтэй болсон үед түүнийг хангаж байх

Шинэлэг байх Хангаж буй мэдээлэл шинэлэг байх

Давтамжтай

байх

Хэрэгтэй болох болгонд аль болох байнга мэдээллээр

хангаж байх

Цаг хугацааны

үе

Мэдээлэл нь өнгөрсөн, одоо болон ирээдүйн цаг хугацааны

үеүүдийн тухай байх


5






Агуулга

Алдаагүй

байх

Мэдээлэл алдаагүй байх ёстой

Хамааралтай

байх

Тодорхой нөхцөл байдалд, тодорхой хүлээн авагчийн

мэдээллийн хэрэгцээ, шаардлаганд хамааралтай байх

Бүрэн гүйцэд Шаардлагатай байгаа бүх мэдээлэл хангагдаж байх

Цар хүрээ Мэдээлэл өргөн эсвэл явцуу цар хүрээтэй, эсвэл

дотоод эсвэл гадаад орчинд төвлөрсөн байж болно

Гүйцэтгэл Гүйцэтгэсэн ажлууд, гарсан ахиц дэвшил, эсвэл

хуримтлагдсан нөөцүүдийг хэмжих замаар мэдээлэл

нь гүйцэтгэлийг илрүүлж чадна




Хэлбэр

Ойлгомжтой Мэдээлэл ойлгоход хялбар хэлбэрт байх ёстой

Дэлгэрэнгүй Мэдээлэл дэлгэрэнгүй эсвэл нэгтгэсэн хэлбэрт байх

Дараалал Мэдээлэл нь урьдчилан тодорхойлсон дарааллаар

цэгцлэгдсэн байх

Дүрслэл Мэдээлэл нь хүүрнэл, тоон, график эсвэл бусад

хэлбэрээр дүрслэгдсэн байж болно

Зөөгч Мэдээллийг хэвлэсэн цаасан баримт, видео дэлгэц,

эсвэл бусад зөөгчийн хэлбэрээр хангаж болно



• Удирдлагын шүүлтүүд: Нэг талыг барьсан

үзэл, менежерүүдийн муу шийдвэр

• Байгууллагын идэвхгүй байдал: Өөрчлөлтийг

эсэргүүцдэг байгууллага доторх нөлөөтэй

хүчнүүд


Бодит амьдрал дээрх шийдвэр гаргалт



• Гол төлөв бүтэцчилэгдсэн асуудлуудыг шийднэ

• Өгөгдлийн өдөр тутмын урсгал дээр тулгуурласан

тогтмол, хуваарт тайлагуудыг гаргаж, бизнесийн үйл

ажиллагааг ерөнхийд нь хянахад тусална.

ШИЙДВЭРИЙГ ДЭМЖИХЭД ЗОРИУЛСАН СИСТЕМҮҮД

УМС ба ШГТС-ийн хоорондын ялгаа

Удирдлагын Мэдээллийн Системүүд:


Management Information Systems (MIS) – Удирдлагын Мэдээллийн систем (УМС)


• Хагас бүтэцчилэгдсэн ба бүтэцчилэгдээгүй

асуудлуудыг шийдэхэд тусална.

• Загварууд, таамаглалууд, тусгай хүсэлтүүд, үзүүлэн,

график диаграмыг маш их ач холбогдолтой гэж үзнэ.

• Өөрчлөлт, уян хатан байдал, ба хурдан хариулт

өгөхийг чухалчилна.

Шийдвэр гаргалтанд туслах системүүд:



Decision Support Systems (DSS) – Шийдвэр гаргалтанд туслах систем (ШГТС)


Загварт суурилсан ШГТС

• Голдуу бие даасан тусдаа системүүд

• “Ингэвэл яах бол” болон гэсэн функцийг янз

бүрийн шинжилгээнүүдэд хэрэглэх

Шийдвэр гаргалтанд туслах мэдээллийн системийн төрлүүд


Model driven DSS – Загварт суурилсан ШГТС What if – Ингэвэл яах бол

6





Өгөгдөлд суурилсан ШГТС:

• Өгөгдлүүдийн том сангуудыг байгууллагын үндсэн системүүд

ба Вэб сайтуудтай нэгтгэсэн систем

• Хэрэгтэй мэдээллийг олж авахад боломжийг хэрэглэгчид олгох

замаар шийдвэр гаргалтыг дэмжинэ

• Өгөгдөл олборлолт: Том мэдээллийн сангууд доторх

өгөгдлүүдийн хоорондын уялдаа холбоо, харилцан

хамаарлууд, дараалал, ангилал, бүлэглэл, таамаглалууд зэрэг

төрөл бүрийн мэдээллийг олж авах



Data driven – Өгөгдөлд суурилсан ШГТС Data Mining – Өгөгдөл олборлолт


• ШГТС-ийн мэдээллийн сан: Өгөгдөл удирдах хэсэг - одоогийн эсвэл өнгөрсөн үеийн мэдээллийн цуглуулга. Холбоотой мэдээллийг гаргаж авч чадах мэдээллийн сангууд руу хандахад нь хэрэглэгчид тусална.

• ШГТС-ийн програм хангамж: Загвар удирдах хэсэг - Програм хангамжийн хэрэгслүүд ба математик ба шинжилгээний загваруудын цуглуулга. Өгөгдлүүдийг шинжлэхэд тохирох загварыг сонгоно эсвэл хэрэглэгчид сонгоход нь тусална.

• Хэрэглэгчийн интерфейс: Харилцах хэсэг - Хэрэглэгч болон бусад хоёр хэсгүүдийг хооронд нь холбох үүрэг гүйцэтгэх бөгөөд хэрэглэгчид хүсэлт, параметруудаа оруулж, дараа нь үр дүнгүүдийг хүснэгт эсвэл график зэрэг зохих эсвэл сонгож авсан хэлбэрээр дүрслэх боломжийг олгоно.

Шийдвэр гаргалтанд туслах системийн (ШГТС) ерөнхий бүтэц



• Статистикийн загварууд

• Оптимизацийн загварууд

• Таамаглалын загварууд

• Мэдрэмжийн шинжилгээ (“ингэвэл яах бол”

загварууд)

Загвар: Бүрэлдхүүн хэсгүүд буюу уялдаа

холбоонуудыг харуулсан хийсвэр дүрслэл



Model – Загвар


Шийдвэрийг дэмжих системийн ерөнхий бүтэц




Мэдрэмжийн шинжилгээ


Хэрэглэгч загвар доторх нэг эсвэл хэд хэдэн параметруудыг өөрчлөх

замаар өөрчлөлтийн үр нөлөөг тодорхойлохын тулд “хэрэв ингэвэл яах

бол” гэдэг асуултыг дахин дахин асуулж, зохих хариултыг авна.



• Дотоод ба гадаад бизнес процессуудыг хоёуланг нь

илүү нарийн сайн зохицуулах боломжийг компанид

олгох шийдвэрүүдэд зориулсан үр өгөөжтэй

мэдээллээр хангаж,

• талаарх шийдвэрүүдэд тусална.

ШГТС-ийн бизнесийн үнэ цэнэ

• Нийлүүлэлтийн сүлжээг удирдах

• Хэрэглэгчтэй харилцах



7





• Үнэ тогтоох шийдвэрүүд

• Хөрөнгийн ашиглалт

• Өгөгдлийн дүрслэл: График, зураг дүрсийн хэлбэрээр

өгөгдлүүдийг дүрсэлж, уялдаа холбоо, харилцан

хамаарлуудыг харах, ойлгоход нь хэрэглэгчдэд

тусална.

ШГТС-ийн бизнесийн үнэ цэнэ (Үргэлжлэл)



Data visualization – Өгөгдлийн дүрслэл


• Нийлүүлэлтийн удирдлагын сүлжээг олон талаас нь шалгана

• Хамгийн үр дүнтэй, зардлын хувьд үр ашигтай комбинацийг хайна

• Нийт зардлыг бууруулна

• Үйлчлүүлэгчийн захиалгыг биелүүлэх хурд ба оновчтой байдлыг дээшлүүлнэ.

ШГТС ба Нийлүүлэлтийн гинжийн удирдлага



• Шийдвэрүүдийг чиглүүлэхийн тулд өгөгдөл

олборлолтыг хэрэглэнэ.

• Хэрэглэгчийн мэдээллийг их хэмжээний

өгөгдлийн агуулах руу нэгтгэнэ.

• Мэдээллийг жижиг сегментүүдэд хуваахын

тулд янз бүрийн шинжилгээний хэрэгслүүдийг

хэрэглэнэ

ШГТС ба Хэрэглэгчтэй харилцах



Хэрэглэгчийн шинжилгээ ба сегментийн ШГТС




Газар зүйн мэдээллийн систем (GIS)

• Газар зүйн бүсүүдтэй холбоотой өгөгдлүүдийг шинжлэх, дүрсэлж харуулахын тулд дижитал газрын зургуудыг ашигладаг ШГТС-ийн тусгай төрөл

• Байршил ба зам маршруттай холбоотой шийдвэр гаргахад тусална.

• Жишээ: ГЗМС-ийн тусалж чаддаг нийтлэг шийдвэр бол жижиглэн худалдааны сүлжээний шинэ дэлгүүрийг хаана байгуулах вэ гэдгийг шийдэхэд тусалдаг.


Geographic Information Systems (GIS) – Газар зүйн мэдээллийн систем (ГЗМС)


Газар зүйн мэдээллийн систем (GIS)

• Өгөгдлүүдийг таних

тэмдгүүд ба өнгөөр ялгасан

дижитал газрын зургуудаар

дүрсэлнэ.

• Өгөгдлүүдийн жишээ:

– Хүн амын нягтрал

– Боломжтой байгалийн

баялгууд

– Цагдаагийн хүчний тараан

байршуулалт болон байрлал

– Зам маршруттай бусад хүчин

зүйлүүд г.м


8





• Вэб ба Интернетэд суурилсан ШГТС-үүд нь өгөгдөл

шинжлэхэд зориулагдсан програмтай хамт янз бүрийн

өгөгдлийн сангууд ба мэдээллийн нөөцүүд рүү

онлайнаар хандах боломжийг олгох замаар шийдвэр

гаргалтанд тусалж чадна

• Тэдгээр ШГТС-үүдийн зарим нь удирдлагад

зориулагдсан байдаг боловч ихэнх нь хэрэглэгчдийг

татах зорилгоор хийгддэг

Вэбд суурилсан ШГТС



Web based DSS – Вэбд суурилсан ШГТС


• Интернетийн хайлтын хэрэгслүүд, шинжилгээний

зуучлагчууд, онлайн каталогууд, Вэб директориуд, и-мэйл

болон бусад хэрэгслүүд нь шийдвэр гаргахад нь туслах

баялаг мэдээллээр хангаж байна.

• Хэрэглэгчийн шийдвэр гаргалтанд туслах системүүд

(ХШГТС) одоогийн болон чадавхтай хэрэглэгчийн шийдвэр

гаргах процессыг дэмждэг.

Вэбд суурилсан ШГТС (Үргэлжлэл)




• Тусгай конференцийн өрөөнд суурилуулдаг

• Компьютерт суурилсан интерактив систем

• Бүтэцчилэгдээгүй асуудлуудын шийдлийг олоход

тусална

• Бүлгээр ажиллаж байгаа шийдвэр гаргагчдыг дэмжинэ

БҮЛГИЙН ШИЙДВЭР ГАРГАЛТАНД ТУСЛАХ СИСТЕМҮҮД

Бүлгийн Шийдвэр Гаргалтанд Туслах Системүүд


Group Decision-Support Systems (GDSS) – Бүлгийн шийдвэр гаргалтанд туслах систем

(БШГТС)


• Техник хангамж: Хурлын хэрэгслүүд, цахим

техник хангамж

• Программ хангамжийн хэрэгслүүд:

Санаануудыг зохион байгуулах, мэдээллийг

цуглуулах, ач холбогдлыг нь илрүүлж, тэдгээрийн

зэрэглэлийг тогтоох хэрэгслүүд

• Хүмүүс: Оролцогчид, сургагдсан зохион

байгуулагчид, техник ба програм хангамжийг

ажиллуулах ажилтнууд

БШГТС-ийн гурван бүрэлдхүүн хэсэг



• БШГТС-ийн электрон хуралд оролцогч бүр компьютертай байна.

• Компьютерууд сүлжээнд холбогдохоос гадна хурал удирдагчийн

компьютер ба удирдах самбарын үүрэг гүйцэтгэдэг хурал

удирдагчийн хянах самбар болон хурлын файл сервертэй

холбогдоно

• Оролцогчдын компьютеруудаас бүлэг рүү явуулж байгаа бүх

өгөгдлүүдийг файл сервер дээр цуглуулж, хадгална.

БШГТС-ийн хурлын ерөнхий бүтэц

БҮЛГИЙН ШИЙДВЭРИЙГ ДЭМЖИХ СИСТЕМҮҮД



• Хурал удирдагч компьютерын

дэлгэцэн дээрх мэдээллийг өрөөны

урд талд байрлуулсан прожекторын

дэлгэц рүү тусгах боломжтой байна

• Электрон хурлын олон өрөөнүүд олон

тооны оролцогчдыг оруулах

боломжийг олгосон хагас дугуй

хэлбэрээр, хэд хэдэн эгнээгээр

байрлуулсан суудлуудтай байдаг.

• Хурал удирдагч хурлын явцад

хэрэгслүүдийн ашиглалтыг хянаж

байдаг.

БШГТС-ийн хурлын ерөнхий бүтэц (Үргэлжлэл)



9





Бүлгийн ШГТС- ийн хэрэгслүүд

Source: From Nunamaker et al.,

“Electronic Meeting Systems to

Support Group Work,” Communication of the ACM, July

1991. Reprinted with permission.




• Уламжлалт шийдвэр гаргах хурлууд гурваас таван

оролцогчийг дэмжиж чаддаг бол харин БШГТС илүү

олон тооны хүн оролцох боломж олгодог.

• Оролцогчийн хэн гэдгийг мэдэгдүүлэхгүйгээр хамтач

уур амьсгалыг бий болгоно.

• Хуралд оролцоогүй хүмүүст хурлын дараа зохион

байгуулсан мэдээлэл рүү хандах боломжийг олгоно.

БШГТС-ийн бизнесийн үнэ цэнэ




• Цөөн тооны хурлаар хүссэн үр дүнгүүдийг гаргах

явцад гарах санаануудын тоо хэмжээ нэмэгдэж,

шийдвэрүүдийн чанар сайжирна

• Илүү оролцоо сайтай, ардчилсан шийдвэр гаргалт руу

чиглэнэ.

БШГТС-ийн бизнесийн үнэ цэнэ

(Үргэлжлэл)




• Байгууллагын стратегийн түвшин дээрх мэдээллийн систем

• Дээд түвшний гүйцэтгэх захирлуудын үүрч байдаг

мэдээллийн ачааллыг багасгадаг ШГТС-ийн нэг онцгой

төрөл

• Боловсронгуй график болон харилцаа холбооны

хэрэгслүүдээр дамжуулан бүтэцчилэгдээгүй шийдвэрийг

гаргахад тусална

• Шинжилгээнд зориулан асуудалд хамгийн холбоотой

өгөгдлүүдийг сонгож, үр дүнгүүдийг ойлгоход амархан

харьцуулалт ба график диаграмаар дүрсэлж, шийдвэр

гаргалтанд ашиглана.

Дээд Удирдлагыг Дэмжих Системүүд (ДУДС)


Executive Support Systems (ESS) – Дээд Удирдлагыг Дэмжих Систем (ДУДС)


• Байгууллагын талаарх бүхий л мэдээллээр хангана.

• Мэдээ, мэдээллийг сонгох, хандах, хэрэгцээндээ

тааруулах боломжийг менежерүүдэд олгоно

• Дээд удирдлага ба бусад менежерүүдийг яг ижил

аргаар ижил мэдээ мэдээллийг харах боломжоор

хангана

ДУДС-ийн байгууллагад гүйцэтгэх үүрэг роль



ДУДС:

• Хэрэглэхэд хялбар

• Гадаад орчны хүчин зүйлүүдийг илрүүлэх

хэрэгслүүдтэй

• Гадаад орчны хүчин зүйлүүдийг илрүүлэхэд

хэрэглэгдэх гадаад ба дотоод эх сурвалжуудаар

хангагдана.

ДУДС-ийн байгууллагад гүйцэтгэх үүрэг роль


10





• ДУДС нь компанийн бүх хэсгүүдийн өгөгдлүүдээр

хангаж менежерүүдэд хэрэгтэй үедээ тэдгээрээс

сонгох, хандах, өөрийн хэрэгцээнд тохируулан

хэрэглэх боломж олгоно.

• Цаасан тайлангуудад нийтлэг байдаг өгөгдлийн

хэт ачааллын асуудлаас зайлсхийх боломж

олгоно.

Дээд Удирдлагыг Дэмжих Системийн (ДУДС)

компанид гүйцэтгэх үүрэг роль

ДЭЭД УДИРДЛАГЫГ ДЭМЖИХ



• Гүнзгийрүүлэн ухаж төнхөх боломж нь зөвхөн дээд

түвшний захирлуудад төдийгүй өгөгдлүүдийг шинжлэх

шаардлагатай байдаг компаний доод түвшний

ажилчдад хэрэгтэй.

• Хэрэгтэй үед нь компаний хэмжээний олон талт

мэдээлэл ба гадаад орчны өгөгдлүүдийг нэгтгэж болно.

• Хамгийн бага хэмжээний сургалтын үр дүнд загварын

хэсэг болон шинжилгээний хэрэгслүүдийг ашиглаж

чадна.

ДУДС-ийн компанид гүйцэтгэх үүрэг роль

(Үргэлжлэл)


Удирдлагын Мэдээллийн Системүүд Дижитал байгууллагын шийдвэр гаргалтыг сайжруулах


• Хандлагуудыг шинжлэх, харьцуулах ба тодруулах

• График интерфейс нь өгөгдлүүдийг илүү хурдан

дахин, тодруулж харах, шийдвэр гаргалтыг

хурдасгах боломж

• Цагаа олсон, бэлэн байгаа өгөгдлүүд нь шийдвэр

гаргалтыг цагт нь гаргах боломжийг олгож,

“мэдрээд хариу үйлдэл хийх” стратеги руу шилжих

ДУДС-ийн бизнесийн үнэ цэнэ




• Дээд удирдлагын хяналтын хугацааг нэмэгдүүлж,

хяналтыг илүү сайжруулна

• Байгууллагын хэмжээний өгөгдөл дээр суурилсан

ДУДС -ийг шийдвэр гаргалтын төвлөрлийг

арилгах эсвэл удирдлагын төвлөрлийг

сайжруулахад ашиглаж болно

ДУДС-ийн бизнесийн үнэ цэнэ(Үргэлжлэл)




• Дөрвөн одтой түгээлт: Өрсөлдөөний шинжилгээнд

ДУДС-ийг ашиглах; Борлуулалтын сезон эхлэхээс

өмнө хэрэглэгч рүү хамгийн сүүлийн үеийн

бүтээгдхүүнүүдийг хүргэхийн тулд глобал худалдан

авалтын чиг хандлагуудыг үйлдвэрлэгч, дистрибутор,

борлуулалтын төлөөлөгчидтэй дундаа ашиглаж

болно

ДУДС ба Дижитал компани




• Шийдвэрийг дэмжих системүүд нь

шийдвэрүүдийн нарийвчлал, алдаагүй байдал,

хурдан байдлыг нэмэгдүүлэх боломжуудаар

хангаж, ашиг олоход шууд нөлөөлнө.

Удирдлагад гарч буй боломжууд:

УДИРДЛАГЫН БОЛОМЖ, СОРИЛТ БА ШИЙДВЭРҮҮД


11





• Дээд удирдлагын мэдээллийн хэрэгцээ

шаардлагуудыг бодитоор бүрэн дүүрэн хангаж

чадах системүүдийг байгуулах

• Шийдвэр гаргалтанд системүүдийг илүү сайн

ашиглахын тулд удирдлагын үзэл бодлыг өөрчлөх

• Байгууллагын эсэргүүцэл

Удирдлагын сорилтууд:




• Хэрэглэгчид асуудлыг болон асуудлын шийдэлд

хүрэхэд нь тэдэнд туслах тодорхой иж бүрэн

чадваруудыг гаргаж өгөхийн тулд МС-ийн

мэргэжилтнүүдтэй хамт ажиллах ёстой.

• Систем нь уян хатан, хэрэлхэд хялбар, шийдвэрийн

альтернатив сонголтуудыг дэмжих чадвартай байх

ёстой

Шийдвэрлэх аргууд:

Уян хатан зохиомж ба хөгжил




• Хэрэглэгчдийн сургалт, оролцоо, туршлага;

• Дээд шатны удирдлагын дэмжлэг;

• Ашиглах хугацаа бол удирдлагыг дэмждэг

системүүдийн амжилтын хамгийн чухал хүчин

зүйл юм.

Сургалт ба Удирдлагын дэмжлэг:

Шийдвэрлэх аргууд: (Үргэлжлэл)




Лекц 8

Дижитал байгууллагын

шийдвэр гаргалтыг

сайжруулах

Удирдлагын Мэдээллийн Системүүд Дижитал байгууллагын шийдвэр гаргалтыг сайжруулах

Багш Д.Болормаа, СЭЗДС-МСМ Тэнхим

[email protected]

Education

Mis lecture 8