Mis lecture 2

1

СЭЗДС. MBA хөтөлбөр. Менежментийн Мэдээллийн Системүүд

2011-2012 оны хичээлийн жил

СЭЗДС. МСМ Тэнхим. Багш Д.Болормаа

3.1 © 2006 by Prentice Hall

БИЗНЕСИЙН

МЭДЭЭЛЛИЙН

СИСТЕМҮҮД

Лекц 2

Менежментийн Мэдээллийн Системүүд Бүлэг 2. Бизнесийн Мэдээллийн системүүд

Багш Д.Болормаа, СЭЗДС-МСМ Тэнхим

[email protected]


• Бизнесийн байгууллагад ямар үндсэн мэдээллийн системийн төрлүүдийг хэрэглэдэг вэ? Тэдгээр нь ямар үүрэг гүйцэтгэдэг вэ?

• Мэдээллийн системүүд бизнесийн үндсэн функцүүдийг хэрхэн дэмждэг вэ?

• Менежерүүд яагаад бизнесийн процесст анхаарлаа хандуулах ёстой вэ?

• Байгууллагын нэгтгэсэн системүүдийг хэрэглэхэд ямар үр өгөөж, сорилтууд гардаг вэ?

Хичээлийн зорилго



• Сорилт: Хувцасны загварууд сар бүр өөрчлөгддөг; Mango

72 оронд 731 дэлгүүртэй

• Шийдлүүд. Агуулах сэлбэх систем нь бүх борлуулалтыг

мөрдөж, дэлгүүрүүдийнхийг агуулахынхтай харьцуулдаг.

• Загварын багууд загваруудаа загварын хандлагуудад

зохицуулахын тулд 7 хоног бүр уулздаг.

• Түгээлтийн систем нь дэлгүүр/бүтээгдэхүүний хольц дээр

тулгуурлан бар код бүхий хувцаснуудыг тодорхой

дэлгүүрүүд рүү хуваарилдаг.

• Зах зээл дээр гаргах хугацааг бууруулж, овсгоотой байх

чадварыг дээшлүүлсэн.

• Шийдвэр гаргалтын зөв, оновчтой байдлыг дээшлүүлсэн

Mango: Хурдан загвар, Хүчирхэг системүүд



БИЗНЕСИЙН МЭДЭЭЛЛИЙН СИСТЕМИЙН ТӨРЛҮҮД

• Функциональ системүүд

– Борлуулалт ба маркетингийн системүүд

– Үйлдвэрлэл ба үйлчилгээний системүүд

– Санхүү ба нягтлан бодох бүртгэлийн системүүд

– Хүний нөөцийн системүүд

• Дэмжлэг үзүүлдэг системүүд

– Ажил гүйлгээ боловсруулах системүүд

– Удирдлагын мэдээллийн системүүд ба шийдвэр гаргалтанд туслах системүүд

– Дээд Удирдлагыг дэмжих системүүд

• Функциональ нэгж дундын нэгдсэн мэдээллийн системүүд - Бие биентэйгээ уялдаа холбоотой системүүд



БАЙГУУЛЛАГА ДАХЬ МЭДЭЭЛЛИЙН СИСТЕМИЙН ТӨРЛҮҮД

ШИЙДВЭР ГАРГАЛТАНД

ТУСЛАХ СИСТЕМҮҮД (ШГТС)

Захиалга

боловсруулах

Материалын

шилжилтийг

хянах

Цалин,

Өглөг,

Авлагын

данснууд

Хүний

нөөцийн

бүртгэл

Борлуулалтын удирдлага

Борлуулалтын бүсийн шинжилгээ

Бараа, материалын хяналт

Үйлдвэрлэлийн төлөвлөлт

Жил бүрийн төсөв зохиох

Ашиг, орлогын шинжилгээ

Тараан байрлуулалын зардлын хяналт

Гэрээний зардлын шинжилгээ

5 жилийн борлуулалтын хандлагын таамаглал

5 жилийн үйл ажиллагааны төлөвлөгөө

Ашгийн төлөвлөлт

Боловсон хүчний төлөвлөлт

БОРЛУУЛАЛТ & ҮЙЛДВЭРЛЭЛ САНХҮҮ, ХҮНИЙ

МАРКЕТИНГ НББ НӨӨЦ

ДЭЭД УДИРДЛАГЫГ

ДЭМЖИХ

СИСТЕМҮҮД (ДУДС)

МЕНЕЖМЕНТИЙН МЭДЭЭЛЛИЙН

СИСТЕМҮҮД (ММС)

АЖИЛ ГҮЙЛГЭЭ

БОЛОВСРУУЛАХ

СИСТЕМҮҮД (АГБС)

ҮЙЛ АЖИЛЛАГААНЫ

ТҮВШНИЙ СИСТЕМҮҮД

МЕНЕЖМЕНТИЙН

ТҮВШНИЙ СИСТЕМҮҮД

СТРАТЕГИЙН

ТҮВШНИЙ

СИСТЕМҮҮД


ДЭМЖДЭГ БҮЛГҮҮД

ТОП

МЕНЕЖЕРҮҮД

ДУНД ШАТНЫ


ҮЙЛ

АЖИЛЛАГААНЫ


СИСТЕМИЙН ТӨРЛҮҮД


Системийн төрлүүд

1. Үйл ажиллагааны түвшний системүүд: анхан шатны үйл ажиллагаа, ажил гүйлгээнүүдийг тасралтгүй хянаж байдаг үйл ажиллагааны менежерүүдийг дэмждэг.

2. Менежментийн түвшний системүүд: мониторинг, хяналт, шийдвэр гаргалт, захиргааны үйл ажиллагаануудад үйлчилдэг.

3. Стратегийн түвшний системүүд: стратегийн асуудлуудыг шийдэх, анхаарлаа хандуулахад дээд шатны менежментэд тусалдаг.

Байгууллагын өөр өөр ялгаатай түвшинд үйлчилдэг гурван

үндсэн төрлийн мэдээллийн системүүд :

БАЙГУУЛЛАГА ДАХЬ МЭДЭЭЛЛИЙН СИСТЕМИЙН ҮНДСЭН ТӨРЛҮҮД


2





Системийн үндсэн дөрвөн төрөл

• Ажил Гүйлгээ Боловсруулах Системүүд (АГБС)

• Менежментийн Мэдээллийн Системүүд (MМС)

• Шийдвэр Гаргалтанд Туслах Системүүд (ШГТС)

• Дээд Удирдлагыг Дэмжих Системүүд (ДУДС)

БАЙГУУЛЛАГА ДАХЬ МЭДЭЭЛЛИЙН СИСТЕМИЙН ҮНДСЭН ТӨРЛҮҮД

Transaction Processing Systems (TPS) - Ажил Гүйлгээ Боловсруулах Системүүд (АГБС)

Management Information Systems (MIS) - Менежментийн Мэдээллийн Системүүд (MМС)

Decision-Support Systems (DSS) - Шийдвэр Гаргалтанд Туслах Системүүд (ШГТС)

Executive Support Systems (ESS) - Дээд Удирдлагыг Дэмжих Системүүд (ДУДС)



Ажил Гүйлгээ Боловсруулах Системүүд (АГБС):

• Үйл ажиллагааны түвшинд үйлчилдэг бизнесийн

үндсэн системүүд

• Бизнесийг хөтлөн явуулахад шаардлагатай өдөр

тутмын ажил гүйлгээг гүйцэтгэж, бүртгэж байдаг

компьютержсэн системүүд

БАЙГУУЛЛАГА ДАХЬ СИСТЕМИЙН ҮНДСЭН ТӨРЛҮҮД

Transaction Processing Systems (TPS) – Aжил Гүйлгээ Боловсруулах Системүүд (АГБС)



Ажил Гүйлгээ Боловсруулах Системүүд (АГБС):

• ОРЦ: АЖИЛ ГҮЙЛГЭЭНИЙ ИХ ХЭМЖЭЭНИЙ МЭДЭЭ,

БАРИМТУУД

• БОЛОВСРУУЛАЛТ: ТООЦООЛОХ, ЖАГСААХ,

СОРТЛОХ, НЭГТГЭХ г.м

• ГАРЦ: НЭГТГЭСЭН ӨГӨГДӨЛ, МЭДЭЭ

• ХЭРЭГЛЭГЧИД: АНХАН ШАТНЫ АЖИЛЧИД

Жишээ: Цалингийн цэс




Цалингийн АГБС


Ажилчдын өгөгдөл (Янз бүрийн газар, хэлтэсүүдийн) Ерөнхий журнал руу: Цалин хөлс

Менежментийн тайлангууд

Улсын баримт бичгүүд

Ажилтны чекүүд / VISA карт руу

Цалингийн мастер

файл

Цалингийн систем

Онлайн хүсэлтүүд:

Цалин хөлс

Цалингийн мастер файл дахь өгөгдлийн элементүүд:

Ажилтан: Дугаар

Нэр

Хаяг Хэлтэс

Мэргэжил Цалингийн тариф

Амралтын хугацаа

Үндсэн цалин Цэвэр орлого

Суутгалууд: ХАОАТ

ЭМД&НД

Бусад

Цалин Ажилтны Ажилтны Үндсэн ХАОАТ ЭМ/НД Бусад Цэвэр

Дугаар нэр цалин орлого




АГБС-ИЙН ТӨРӨЛ

Системийн

үндсэн

функцүүд

Системийн

үндсэн

хэрэглээнүүд

Борлуулалт/Марк

етингийн

системүүд

Үйлдвэрлэл,

үйлчилгээний

системүүд

Санхүү, НББ-

ийн системүүд

Хүний нөөцийн

системүүд

Бусад төрлүүд

(Ж.нь Их

сургуулийн)

Хэрэглэгчдэд

үйлчлэх

Борлуулалтын

удирдлага

Урамшуулал

Үнийн өөрчлөлтүүд

Дилэрийн

мэдээллүүд

Төлөвлөлт

Худалдан авалт

Тээвэрлэлт/Хүлээн

авалт

Үйл

ажиллагаанууд

Ерөнхий журнал

Төлбөр тооцоо

Зардлын бүртгэл

ХН-ийн бүртгэл

Тэтгэлэгүүд

Нөхөн олговор

Хөдөлмөрийн

харилцаанууд

Сургалт

Элсэлт

Дүнгийн бүртгэл

Хичээлийн бүртгэл

Төгсөгчдийн

бүртгэл


захиалгын МС


хураамжийн

систем

Борлуулалтыг

дэмжих систем

Машины

хяналтын систем

Худалдан авах

захиалгын

системүүд

Чанарын

хяналтын

системүүд

Ерөнхий жургал

Цалин

Өглөг/авлагын

данс

Фондын

удирдлагын

системүүд

Ажилчдын

бүртгэл

Тэтгэлэгийн

системүүд

Ажилчдын ур

чадварын сан

Бүртгэлийн систем

Оюутны дүнгийн

систем

Сургалтын

төлөвлөгөөний

хяналтын систем

Төгсөгчдийн систем



Мэдээллийн систем ба дэд системүүд

Хэд хэдэн дэд систем байгууллагын НББ-

ийн системийг бүрдүүлж байна

Farmington Дунд Сургууль нь Farmington

Дүүргийн сургуулийн нэг дэд систем юм.


Д.Болормаа, СЭЗДС-МСМТ

3





Менежментийн Мэдээллийн Системүүд (ММС):

МЕНЕЖМЕНТИЙН ТҮВШИН

• ОРЦ: НЭГТГЭСЭН ӨГӨГДЛҮҮД

• БОЛОВСРУУЛАЛТ: ЭНГИЙН ЗАГВАР, МАЯГТУУД

• ГАРЦ: НЭГДСЭН ТАЙЛАНГУУД

• ХЭРЭГЛЭГЧИД: ДУНД ШАТНЫ МЕНЕЖЕРҮҮД

ЖИЛ БҮРИЙН ТӨСӨВ



Management Information Systems (MIS) – Удирдлагын Мэдээллийн Систем (УМС)


ММС

ММС-ИЙН ФАЙЛУУД

БОРЛУУЛАЛТЫН

МЭДЭЭНҮҮД

НЭГЖ

БҮТЭЭГДЭХҮҮНИЙ

ӨРТӨГИЙН

МЭДЭЭНҮҮД

БҮТЭЭГДЭХҮҮНИЙ

ӨӨРЧЛӨЛТЙИН

МЭДЭЭНҮҮД

ЗАРДЛЫН

МЭДЭЭНҮҮД

ММС ТАЙЛАНГУУД


АГБС

ЗАХИАЛГА БОЛОВСРУУЛАХ

СИСТЕМ

МАТЕРИАЛЫН НӨӨЦ ТӨЛӨВЛӨЛТИЙН

СИСТЕМ

ЕРӨНХИЙ ЖУРНАЛЫН

СИСТЕМ

ЗАХИАЛГЫН ФАЙЛ

БҮТЭЭГДЭХҮҮНИЙ МАСТЕР ФАЙЛ

НББ-ИЙН ФАЙЛУУД

АГБС ба ММС-ИЙН ХООРОНДЫН УЯЛДАА ХОЛБОО




БҮТ-ХҮҮНИЙ БҮТ-ХҮҮНИЙ БОРЛУУЛАЛЫН БОДИТ ТӨЛӨВЛӨСӨН ТӨЛӨВЛ. КОД НЭР БҮС БОРЛУУЛАЛТ БИЕЛЭЛТ

4469 Хивс цэвэрлэгч УБ Дархан

Эрдэнэт

Замын-Үүд

НИЙТ ДҮН

5674 Агааржуулагч УБ Дархан

Эрдэнэт

Замын-Үүд

НИЙТ ДҮН

ММС-ийн тайлангийн жишээ



• Анхан шатны ба менежментийн хяналтын түвшин дээрх бүтэцчилэгдсэн ба хагас бүтэцчилэгдсэн шийдвэрүүдийг дэмжинэ.

• Тайлан гаргах, хянахад чиглэнэ.

• Өнгөрсөн ба одоогийн мэдээ, мэдээллийг хэрэглэн шийдвэр гаргахад тусална.

• Дотоод мэдээлэлд тулгуурлана.

• Харьцангуй уян хатан бус, шинжилгээний боломжууд багатай

Менежментийн Мэдээллийн Системүүдийн (ММС) шинж чанарууд:




Шийдвэр Гаргалтанд Туслах Системүүд (ШГТС):

МЕНЕЖМЕНТИЙН ТҮВШИН

• ОРЦ: БАГА ХЭМЖЭЭНИЙ ӨГӨГДЛҮҮД

• БОЛОВСРУУЛАЛТ: ИНТЕРАКТИВ

• ГАРЦ: ШИЙДВЭРИЙН ШИНЖИЛГЭЭ, ХУВИЛБАРУУД

• ХЭРЭГЛЭГЧИД: МЭРГЭЖИЛТЭН, АЖИЛТНУУД

Жишээ: Гэрээний зардлын шинжилгээ


Decision Support Systems (DSS) – Шийдвэр Гаргалтанд Туслах Системүүд (ШГТС)



Шийдвэр Гаргалтанд Туслах Системүүд (ШГТС):

Аяллын урьдчилсан тооцоог хийхэд туслах ШГТС

ПК

Графикууд

Тайлангууд

Аналитик загваруудын

мэдээллийн

сан

Хөлөг онгоцны файл (Ж.нь хурдны чадвар)

Портын зайн хязгаарлалтын файл

Шатахуун зарцуулалтын зардлын файл

Хөлөг онгоцны түрээсийн зардлын

файл

Портын зарлагын файл



4





• Уян хатан, зохицомтгой, хурдан хариулт өгдөг.

• Хэрэглэгч оролт / гаралтыг удирдаж, хянана.

• Мэргэжлийн програмистын тусламжгүйгээр ажиллаж чадна.

• Урьдчилан тодорхойлох боломжгүй асуудлуудад хариулж, шийдвэр гаргахад тусална.

• Маш нарийн шинжилгээний ба загварчлалын хэрэгслүүдтэй

ШИЙДВЭР ГАРГАЛТАНД ТУСЛАХ СИСТЕМИЙН ШИНЖ ЧАНАРУУД




Дээд Удирдлагыг Дэмжих Системүүд (ДУДС):

Стратегийн түвшин

• ОРЦ: НЭГТГЭСЭН ӨГӨГДЛҮҮД

• БОЛОВСРУУЛАЛТ: ИНТЕРАКТИВ

• ГАРЦ: ТӨСӨЛ, ТӨЛӨВЛӨГӨӨНҮҮД

• ХЭРЭГЛЭГЧИД: ДЭЭД ШАТНЫ МЕНЕЖЕРҮҮД

Жишээ: 5-жилийн үйл ажиллагааны төлөвлөгөө


Executive Support Systems (ESS) – Дээд Удирдлагыг Дэмжих Системүүд (ДУДС)



Дээд Удирдлагыг Дэмждэг системийн загвар


ДУДС Ажлын станц/Портал



• Цэснүүд • Графикууд

• Харилцаа, холбоонууд • Боловсруулалтууд





ДОТООД ӨГӨГДЛҮҮД

АГБС/ММС-ийн


Санхүүгийн


Офисын системүүд

Загварчлал /

шинжилгээ

ГАДААД ӨГӨГДЛҮҮД

Dow Jones

Bloomberg

Интернетийн

мэдээнүүд

Стандартууд



• Дээд түвшний удирдлагыг дэмждэг

• Хувь хүнд зориулагдсан

• CEO-г бүх түвшинтэй холбож өгнө

• Өргөтгөж, өөрчлөхөд зардал өндөртэй

• Олон тооны дэмжих хүмүүстэй

• Дотоод ба гадаад мэдээлэлд тулгуурладаг

Дээд Удирдлагыг Дэмжих Системүүд (ДУДС)




ДУДС

АГБС

ШГТС ММС

БАЙГУУЛЛАГА ДАХЬ СИСТЕМИЙН ҮНДСЭН ТӨРЛҮҮДИЙН

УЯЛДАА ХОЛБОО



Системийн үндсэн функцүүд:

• Борлуулалтын удирдлага, зах зээлийн судалгаа, сурталчилгаа, үнэ тогтоох

Үндсэн хэрэглээний системүүд:

• Борлуулалтын захиалгын мэдээллийн системүүд, зах зээлийн судалгааны системүүд, үнэ тогтоох системүүд

Борлуулалт ба Маркетингийн Системүүд

ФУНКЦИОНАЛЬ СИСТЕМҮҮД

Functional Systems – Функциональ системүүд


5





СИСТЕМ ТОДОРХОЙЛОЛТ БАЙГУУЛЛАГЫН ТҮВШИН

ЗАХИАЛГА ОРУУЛАХ, БОЛОВСРУУЛАХ, ҮЙЛ АЖИЛЛАГААНЫ

БОЛОВСРУУЛАХ ЗАХИАЛГЫГ МӨРДӨХ

ЗАХ ЗЭЭЛИЙН ХУДАЛДАН АВАГЧИД БА ЗАХ МЭДЛЭГИЙН

СУДАЛГАА ЗЭЭЛИЙГ ТОДОРХОЙЛОХ

ӨРТГИЙН ӨРТГИЙГ ТОДОРХОЙЛОХ УДИРДЛАГЫН

ШИНЖИЛГЭЭ

БОРЛУУЛАЛТЫН СТРАТЕГИЙН

ХАНДЛАГА

Борлуулалт ба Маркетингийн Системүүд





• Хуваарь гаргах, худалдан авалт хийх, тээвэрлэх, хүлээн авах, зохион бүтээх, үйлдвэрлэх


• Материалын нөөцийн төлөвлөлтийн системүүд, худалдан авалтын захиалгын системүүд, зохион бүтээх системүүд, чанарын удирдлагын системүүд

Үйлдвэрлэл, үйлчилгээний системүүд





МАШИНЫ ХЯНАЛТ БАГАЖ ТӨХӨӨРӨМЖИЙН МАШИНЫ ХЯНАЛТ ҮЙЛ АЖИЛЛАГААНЫ

КОМПЬЮТЕРТ СУУРИЛСАН ШИНЭ БҮТЭЭГДХҮҮНИЙ ЗОХИОМЖ МЭДЛЭГИЙН

ЗОХИОМЖ

ҮЙЛДЛЭРЛЭЛИЙН БҮТЭЭГДХҮҮНИЙ ТОО ШИРХЭГ, ХУВААРИЙГ УДИРДЛАГЫН

ТӨЛӨВЛӨЛТ ШИЙДЭХ

ТОНОГ ТӨХӨӨРӨМЖИЙН ТОНОГ ТӨХӨӨРӨМЖИЙГ ХААНА СТРАТЕГИЙН

БАЙРШУУЛАЛТ БАЙРЛУУЛАХЫГ ШИЙДЭХ

Үйлдвэрлэл, үйлчилгээний системүүд




Бараа материалын удирдлагын системүүд

Энэ систем нь үйлдвэрлэл ба үйлчилгээний үйл ажиллагааг дэмжихийн тулд агуулахад бэлэн байгаа барааны тоо ширхэгийн тухай мэдээллээр хангана


Тээвэрлэлт ба захиалгын өгөгдлүүд

Материалын

хяналтын

систем Менежментийн тайлангууд

Материалын мастер файл

Материалын мастер файл доторх өгөгдлийн элементүүд:

Бүт-ний код

Бүт-ний нэр

Бэлэн бүт-н Захиалсан бүт-н

Дахин захиалгын цэг Онлайн хүсэлтүүд




• Төсөв зохиох, ерөнхий дэвтэр, төлбөр тооцоо,

зардлын бүртгэл


• Ерөнхий дэвтэр, өглөг ба авлагын бүртгэл,

төсөв, фондын удирдлагын системүүд

Санхүү, нягтлан бодох бүртгэлийн системүүд





АВЛАГЫН ДАНС КОМПАНИЙН ЭЗЭМШИХ МӨНГИЙГ ҮЙЛ АЖИЛЛАГААНЫ

ХЯНАХ

ПОРТФОЛИОГИЙН КОМПАНИЙН ХӨРӨНГӨ МЭДЛЭГИЙН

ШИНЖИЛГЭЭ ОРУУЛАЛТЫГ БОЛОВСРУУЛАХ

ТӨСӨВЛӨЛТ БОГИНО ХУГАЦААНЫ ТӨСВИЙГ УДИРДЛАГЫН

ЗОХИОХ

АШГИЙН ТӨЛӨВЛӨГӨӨ УРТ ХУГАЦААНЫ АШГИЙГ СТРАТЕГИЙН

ТӨЛӨВЛӨХ

Санхүү, нягтлан бодох бүртгэлийн системүүд



6





Системийн үндсэн функцүүд: • Боловсон хүчний бүртгэл, тэтгэмж, нөхөн

олговор, хөдөлмөрийн гэрээ, сургалт

Үндсэн хэрэглээний системүүд: • Цалин, боловсон хүчний бүртгэл, тэтгэмжийн

системүүд, албан тушаалын ахиц дэвшлийн системүүд, сургалтын системүүд

Хүний нөөцийн системүүд





СУРГАЛТ& ХӨГЖҮҮЛЭХ СУРГАЛТ, УР ЧАДВАР, ҮР ДҮНГ МӨРДӨХ ҮЙЛ АЖИЛЛАГААНЫ

АЛБАН ТУШААЛЫН ЗАМНАЛ АЖИЛЧНЫ АЛБАН ТУШААЛЫН АХИЦ МЭДЛЭГИЙН

ДЭВШЛИЙГ ТОДОРХОЙЛОХ

НӨХӨН ТӨЛБӨРИЙН ШИНЖИЛГЭЭ ЦАЛИН, ХӨЛС, УРАМШУУЛЛЫГ ХЯНАХ УДИРДЛАГЫН

ХҮНИЙ НӨӨЦИЙН ТӨЛӨВЛӨЛТ АЖИЛЛАХ ХҮЧНИЙ УРТ ХУГАЦААНЫ СТРАТЕГИЙН

ХЭРЭГЦЭЭГ ТӨЛӨВЛӨХ







Хүний Нөөцийн

Систем

Менежментийн тайлангууд

Цалин руу Ажилчдын өгөгдөл

(Янз бүрийн газар, хэлтэсүүдийн)

Онлайн хүсэлтүүд

Ажилчдын мастер файл дахь өгөгдлийн элементүүд:

Ажилтны: Дугаар

Нэр

Хаяг Хэлтэс

Нас Хүйс

Цалин

Боловсрол Албан тушаал

Ажилд орсон өдөр Ажлаас гарсан өдөр

Гарсан шалтгаан

Ажилчдын мастер

файл

Хөдөлмөрийн гэрээний цуцлалтын тайлан

Огноо Нэр Дугаар Шалтгаан

Ажлын байр

байхгүй болсон

Тэтгэвэрт гарсан

Ажлаас халагдсан



Бизнес Процесс ба Мэдээллийн Системүүд

Бизнес процессууд:

• Үнэ цэнэтэй бараа бүтээгдхүүн, үйлчилгээг

үйлдвэрлэж, хүргэх үйл ажиллагааг зохион

байгуулж, зохицуулж байгаа хэлбэр

• Цогц үйл ажиллагаанууд болох материал, ажил,

мэдээлэл ба мэдлэгийн ажлын тодорхой

урсгалуудыг удирдан зохицуулахын тулд

удирдлагын сонгож авсан онцгой арга замууд

ФУНКЦҮҮД БА БИЗНЕС ПРОЦЕССУУДЫГ НЭГТГЭХ : Байгууллагын хэмжээний програмуудын тухай ойлголт



Бизнес Процесс ба Мэдээллийн Системүүд

(Үргэлжлэл)

• Мэдээллийн системүүд:

• Бизнес процессуудын хэсгийг автоматжуулах

замаар дээд зэргийн үр ашигт хүрэх

• Бизнес процессуудыг дахин зохион байгуулж,

оновчтой болгоход тусалдаг

• Бизнес процессууд гол төлөв хэд хэдэн өөр өөр

функциональ хэсгүүдийг хамарч байдаг




• Үйлдвэрлэл ба үйлчилгээ: Бүтээгдхүүнийг

угсрах, чанар шалгах, материалын тооцоог

гаргах

• Борлуулалт ба маркетинг: Хэрэглэгчдийг

тодруулах, үйлчлүүлэгчдийн мэдрэмжийг

хөгжүүлэх, борлуулалт хийх

Бизнес процессийн жишээнүүд



7





• Санхүү ба нягтлан бодох бүртгэл: Зээлээ

төлөх, санхүүгийн тайлан гаргах, бэлэн

мөнгөний урсгалыг удирдах

• Хүний нөөц: Хүмүүсийг ажилд авах,

гүйцэтгэлийг үнэлэх, тэтгэвэр тэтгэмжийн

төлөвлөгөөнд ажилчдыг хамруулах

Бизнес процессийн жишээнүүд




Функциональ нэгж дундын бизнес процесс

• Борлуулалт, маркетинг, судалгаа, үйлдвэрлэл, санхүү, нягтлан бодох бүртгэл г.м хэд хэдэн функцийн хил хязгаарыг давж, тэдгээрийн бизнес процессуудыг агуулна

• Ямар нэгэн ажлын хэсгийг хийхийн тулд янз бүрийн функцүүдийн мэргэжлийн хүмүүсийг бүлэг болно

Жишээ: Захиалга гүйцэтгэх процесс

Бизнес процесс ба мэдээллийн системүүд

Cross-functional Business Process– Функциональ нэгж дундын бизнес процесс






Борлуулалт

Нягтлан бодох

бүртгэл

Үйлдвэрлэл ба

Үйлчилгээ

Захиалга авах

Захиалгыг танилцуулах

Кредитийг шалгах

Зээлийг зөвшөөрөх

Нэхэмжлэх бичих

Бүтээгдэ-хүүнийг

угсрах

Бүтээгдэ-хүүнийг

тээвэрлэх

Захиалга гүйцэтгэх процесс


БАЙГУУЛЛАГА ДАХЬ УЛАМЖЛАЛТ МС-ҮҮД БА СОРИЛТ

• АГБС нь байгууллагын бусад олон системүүдэд шаардлагатай

үндсэн мэдээллийг цуглуулж нэгтгэнэ.

• Өөр системүүдэд шаардлагатай мэдээллийг боловсруулж гаргадаг

учраас байгууллагын МЭДЭЭЛЛИЙН САН-г бүрдүүлдэг хамгийн

чухал систем.

• Өөр өөр төрлийн системүүд нь ихэнх байгууллагуудад хоорондоо

мэдээллээ солилцдоггүй, тусдаа ажиллагаатай, өөр өөр

технологиудыг ашигласан байдаг.

• Мэдээллийг чөлөөтэй солилцох зорилгоор байгууллагын янз

бүрийн түвшин ба функцүүдэд зориулсан НЭГТГЭСЭН

мэдээллийн системүүдийг байгуулах шаардлага гарч байна.




Байгууллага доторх олон янзын функц, түвшин, бизнесийн нэгжүүдийн хоорондох үйл ажиллагаа, шийдвэр, мэдлэгийг зохицуулахад зориулагдсан систем:

• Байгууллагын хэмжээний процессыг дэмжихэд зориулагдсан системүүд:

– Байгууллагын нэгтгэсэн системүүд (ERP)

– Нийлүүлэлтийн сүлжээг удирдах системүүд (SCM)

– Хэрэглэгчтэй харилцах, түншлэх системүүд (CRM)

– Мэдлэгийн менежментийн системүүд (KMS)

Enterprise systems – Байгууллагын нэгтгэсэн системүүд




Байгууллагын нэгтгэсэн системүүд

• Байгууллагын Нөөцийн Төлөвлөлтийн (ERP) системүүд гэж

нэрлэгддэг байгууллагын нэгтгэсэн системүүд нь бизнесийн

үндсэн гол процессуудыг байгууллагын хэмжээнд зохицуулах,

нэгтгэхэд зориулагдсан нэг мэдээллийн системээр хангадаг

• Өмнө нь өөр өөр системүүд дээр хэсэгчлэгдсэн байсан

мэдээллүүд байгууллагын хэмжээнд хялбар, саадгүй

дамжигдаж, түүнийг үйлдвэрлэл, НББ, хүний нөөц болон бусад

хэсгүүдийн бизнес процессууд дундаа ашиглах боломжтой

болдог .


Еnterprise Systems - Байгууллагын системүүд

Enterprise resource planning (ERP) - Байгууллагын Нөөцийн Төлөвлөлтийн системүүд


8





Байгууллагын хэмжээний програмуудын тухай

ойлголт

• Байгууллагын гол гол дотоод бизнес процессуудыг

нэг програм хангамжийн системд нэгтгэнэ

• Мэдээллийн систем нь өөр байгууллагуудын бизнес

процессуудтай бас холбогдсон байж болно.

• Мэдээлэл байгууллагын хэмжээгээр урсах боломжтой

болж, зохицуулалт, үр ашиг, шийдвэр гаргалт

сайжирна.

ФУНКЦҮҮД БА БИЗНЕС ПРОЦЕССУУДЫГ НЭГТГЭХ :



Байгууллагын хэмжээний програмуудын архитектур



Хэрэглэгчид, Дистрибуторууд

Нийлүүлэгчид, Бизнесийн түншүүд Процессууд

Процессууд

Процессууд

Мэдлэгийн

Менежментийн

Системүүд

Хэрэглэгчтэй

харилцах

систем (CRM)

Нийлүүлэлтийн

сүлжээг

удирдах систем

(SCM)

БОРЛУУЛАЛТ & ҮЙЛДВЭРЛЭЛ САНХҮҮ, ХҮНИЙ

МАРКЕТИНГ НББ НӨӨЦ


• Байгууллага дотор : Tус бүрдээ өөр өөрийн ашигладаг мэдээллийн системүүдтэй функцүүд

• Байгууллагын хил хязгаараас гадна: Үйлчлүүлэгчид ба борлуулагчидтай байдаг.

Функцүүд нь тусгаар ажиллах хандлагатай байдаг

Байгууллагын талаарх системийн уламжлалт ойлголт





Байгууллагын талаарх системийн уламжлалт ойлголт

Байгу

улл

агы

н х

ил

хязг

аар

Байгу

улл

агы

н х

ил

хязг

аар

Бизнесийн функцүүд

Мэдээллийн системүүд

Бизнес процесс




Нийлүүлэгчид



Хэрэглэгчид



Үйлдвэрлэл, Үйлчилгээ

Санхүү, НББ

Борлуулалт, Маркетинг

Хүний нөөц

Үйлдвэрлэл, Үйлчилгээний

системүүд

Санхүү, НББ-ийн

системүүд

Борлуулалт, Маркетингийн

системүүд

Хүний Нөөцийн

системүүд



Ни

йл

үү

лэг

ч

Хэр

эгл

эгч

ҮЙЛДВЭРЛЭЛ НББ

ХҮНИЙ НӨӨЦ

БОРЛУУЛАЛТ,

МАРКЕТИНГ

САНХҮҮ

Бай

гуул

лаг

ын

хи

л х

язга

ар

Бай

гуул

лаг

ын

хи

л х

язга

ар

Төвлөрсөн Мэдээллийн сантай Байгууллагын Нэгтгэсэн

Систем




Байгууллагын хэмжээний бизнес

процесс




• Пүүсийн бүтэц ба зохион байгуулалт: Нэг байгууллага

• Удирдлага: Пүүсийн хэмжээний мэдлэгт суурилсан удирдлагын процессууд

• Технологи: Нэгдсэн платформ

• Бизнес: Илүү үр ашигтай үйл ажиллагаанууд, хэрэглэгчээр хөтлөгдсөн бизнес процессууд

Байгууллагын нэгтгэсэн системүүдийн үр өгөөж



9





• Байгуулахад хэцүү: Бизнесийг явуулах арга замд үндсэн өөрчлөлтүүдийг хийхийг шаарддаг

• Технологи: Цаг хугацаа, хөрөнгө мөнгө, мэдлэг туршлагын их хэмжээний хөрөнгө оруулалтыг шаарддаг нарийн төвөгтэй хэсгүүдтэй програм хангамжийг шаардана.

• Байгууллагын төвлөрсөн зохицуулалт ба шийдвэр гаргалт: Байгууллагын үйл ажиллагааг явуулах хамгийн сайн арга биш

Байгууллагын нэгтгэсэн системүүдэд тулгардаг сорилтууд




• Бизнесийн үнэ цэнийг олж авах, ашгийг

нэмэгдүүлэхэд мэдээллийн системүүдийг хэрэглэх

гайхамшигтай боломжууд байна.

Менежментийн боломжууд:

Мэдээллийн системүүдийн менежментийн өмнө гаргаж ирж байгаа

боломж, сорилт, шийдлүүд



Удирдлагын сорилт:

• Нэгтгэл ба байгууллагын цогц үзэл баримтлал: Байгууллага доторх тодорхой сонирхолуудад үйлчлэх, байгууллагын хэмжээний мэдээллээр хангахын тулд системүүдийг нэгтгэх

• Ашиглалт: Системүүдийг зөв зохистой ашиглах

• Удирдлагууд ба ажилчдын сургалт: Удирдлага ба ажилчдын сургалтын хэрэгцээг тодорхойлох

• Системүүдийн өртөг зардлыг тооцох, системийн эрэлтийг удирдах: Байгууллагын болон санхүүжилтийн хувьд хамгийн ач холбогдолтой, тэргүүлэх чиглэлийн системүүдийг тодорхойлох





Шийдлийн удирдамжууд:

• Байгуулагын мэдээллийн системүүдийг тодорхойлох:

Байгууллагын хэмжээний мэдээллийн хэрэгцээ

шаардлагуудыг тогтоохын тулд компанийн мэдээллийн

системүүдийг бүртгэж, шинжилгээ хийх

• Ажилчид ба удирдлагын боловсрол: Ажилчид ба

удирдлагыг сургах

• Зардал ба үр өгөөжийг тооцох: Мэдээллийн

системүүдийн өртөг зардлууд, үр ашгийг тооцоолох

• Системийн эрэлтийг удирдах: Мэдээллийн

системүүдийн эрэлт хэрэгцээг удирдах тогтолцоог бий

болгох





БИЗНЕСИЙН

МЭДЭЭЛЛИЙН

СИСТЕМҮҮД

Лекц 2


Багш Д.Болормаа, СЭЗДС-МСМ Тэнхим

[email protected]

Documents

Mis lecture 2