Murarz- Wykonywanie tynków wewnętrznych

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

9933

MINISTERSTWO EDUKACJI NARODOWEJ

Krzysztof Wojewoda Wykonywanie tynków wewnętrznych 712[06]. Z2.01 Poradnik dla ucznia Wydawca Instytut Technologii Eksploatacji – Państwowy Instytut Badawczy Radom 2006


1

Recenzenci: mgr inż. Teresa Florczak mgr inż. Alicja Zajączkowska Opracowanie redakcyjne: mgr inż. Barbara Olech Konsultacja: mgr inż. Krzysztof Wojewoda

Poradnik stanowi obudowę dydaktyczną programu jednostki modułowej 712[06]. Z2.01 ,,Wykonywanie tynków wewnętrznych’’ zawartej w modułowym programie nauczania dla zawodu murarz Wydawca Instytut Technologii Eksploatacji – Państwowy Instytut Badawczy Radom 2006


2

SPIS TREŚCI 1. Wprowadzenie 3 2. Wymagania wstępne 5 3. Cele kształcenia 6 4. Materiał nauczania 7

4.1. Wprowadzenie do robót tynkarskich 7 4.1.1. Materiał nauczania 7 4.1.2. Pytania sprawdzające 10 4.1.3. Ćwiczenia 10 4.1.4. Sprawdzian postępów 12

4.2. Narzędzia, sprzęt oraz rusztowania do robót tynkarskich 13 4.2.1. Materiał nauczania 13 4.2.2. Pytania sprawdzające 17 4.2.3. Ćwiczenia 17 4.2.4. Sprawdzian postępów 19

4.3. Przygotowanie podłoża pod tynki 20 4.3.1. Materiał nauczania 20 4.3.2. Pytania sprawdzające 25 4.3.3. Ćwiczenia 25 4.3.4. Sprawdzian postępów 28

4.4. Wyznaczenie lica tynku 29 4.4.1. Materiał nauczania 29 4.4.2. Pytania sprawdzające 32 4.4.3. Ćwiczenia 32 4.4.4. Sprawdzian postępów 34

4.5. Wykonywanie tynków zwykłych 35 4.5.1. Materiał nauczania 35 4.5.2. Pytania sprawdzające 40 4.5.3. Ćwiczenia 41 4.5.4. Sprawdzian postępów 45

4.6. Wykończenie tynków wewnętrznych 46 4.6.1. Materiał nauczania 46 4.6.2. Pytania sprawdzające 49 4.6.3. Ćwiczenia 49 4.6.4. Sprawdzian postępów 51

4.7. Organizacja robót tynkarskich 52 4.7.1. Materiał nauczania 52 4.7.2. Pytania sprawdzające 53 4.7.3. Ćwiczenia 54 4.7.4. Sprawdzian postępów 54

5. Sprawdzian osiągnięć 55 6. Literatura 60


3

1. WPROWADZENIE

Poradnik, ten będzie Ci pomocny w przyswajaniu wiedzy na temat wykonywania tynków wewnętrznych.

W poradniku zamieszczono: 1. Wymagania wstępne, czyli wykaz niezbędnych umiejętności i wiedzy, które powinieneś

posiadać, aby przystąpić do realizacji jednostki modułowej ,,Wykonywanie tynków wewnętrznych’’

2. Cele kształcenia tej jednostki modułowej. 3. Materiał nauczania (rozdział 4)- umożliwia samodzielne przygotowanie się do wykonania

ćwiczeń i zaliczenie sprawdzianów. Wykorzystaj do poszerzenia wiedzy wskazaną literaturę oraz inne źródła informacji. W tej części poradnika zamieszczone są ćwiczenia, które zawierają: − pytania sprawdzające wiedzę potrzebną do wykonania ćwiczeń, − wykaz materiałów, narzędzi i sprzętu potrzebnych do realizacji ćwiczeń. Ponadto materiał nauczania zawiera sprawdzian postępów umożliwiający sprawdzenie poziomu wiedzy po wykonaniu ćwiczeń.

4. Sprawdzian osiągnięć, który umożliwi sprawdzenie wiadomości i umiejętności jakie powinieneś opanować podczas realizacji programu tej jednostki modułowej. Sprawdzian osiągnięć powinieneś wykonać według instrukcji załączonej w poradniku. Jeżeli masz trudności ze zrozumieniem tematu lub ćwiczenia, to poproś nauczyciela lub

instruktora o wyjaśnienie i ewentualne sprawdzenie, czy dobrze wykonujesz daną czynność. Sprawdzian z zakresu jednostki modułowej pomoże Ci określić stopień w jakim opanowałeś materiał nauczania. Bezpieczeństwo i higiena pracy

W czasie pobytu w pracowni musisz przestrzegać regulaminów, przepisów bhp oraz

instrukcji przeciwpożarowych, wynikających z rodzaju wykonywanych prac.


4

Schemat jednostek modułowych

712[06].Z2 Technologia tynkarstwa

712[06].Z1.01 Stosowanie przepisów bhp przy wykonywaniu robót murarskich

712[06].Z1.02 Organizacja stanowiska pracy murarza

712[06].Z1.03 Dobieranie materiałów narzędzi i sprzętu do robót budowlanych

712[06].Z1.04 Wykonywanie zapraw budowlanych i betonów

712[06].Z2.01 Wykonywanie tynków wewnętrznych

712[06].Z2.02 Wykonywanie tynków zewnętrznych

712[06].Z2.03 Wykonywanie tynków specjalnych


5

2. WYMAGANIA WSTĘPNE Przystępując do realizacji programu jednostki modułowej, powinieneś umieć:

− posługiwać się podstawowymi pojęciami z zakresu budownictwa, − stosować przepisy bhp, ochrony przeciwpożarowej oraz ochrony środowiska, − rozpoznawać podstawowe materiały budowlane, − posługiwać się dokumentacją techniczną, − wykonywać zaprawy budowlane, − wykonywać beton, − przygotowywać i stosować materiały pomocnicze, − oszczędzać materiał, − szacować ilość materiału niezbędnego do wykonania robót, − magazynować, składować i transportować materiały budowlane, − stosować przepisy bhp podczas wykonywania robót budowlanych.


6

3. CELE KSZTAŁCENIA W wyniku realizacji programu jednostki modułowej powinieneś umieć:

− odczytać dokumentację w zakresie niezbędnym do wykonania robót, − dokonać pomiarów, posłużyć się sprzętem pomiarowym, − zorganizować stanowisko pracy, − dobrać narzędzia potrzebne do robót, − wykonać zaprawę, − rozpoznać i ocenić rodzaj i stan techniczny podłoża, − zbadać i ocenić równość płaszczyzn: pion, poziom oraz kąty między płaszczyznami ścian

i sufitów, − dobrać materiały, narzędzia i sprzęt potrzebny do wykonania robót, − przygotować podłoża pod różnego rodzaju tynki, zapewniające przyczepność i trwałość, − wyznaczyć płaszczyznę lica tynku metodą stosowaną w robotach tynkarskich, − wykonać warstwę obrzutki, − wykonać warstwę narzutu, − wykonać warstwę gładzi, − wykonać tynki jednowarstwowe kategorii I, − wykonać tynki dwuwarstwowe kategorii II, − wykonać tynki trójwarstwowe zwykłe kategorii III, − wykonać tynki trójwarstwowe doborowe kategorii IV, − wykonać tynki pocienione, − wykonać tynki z gotowych mas tynkarskich, − wykonać tynki ciągnione przy użyciu szablonu, − wykonać rusztowanie niezbędne do wykonania robót, − zastosować racjonalnie materiał, − określić szacunkowo ilość materiału niezbędnego do wykonania robót, − sporządzić zapotrzebowanie materiałowe, − porozumieć się z przełożonymi i współpracownikami, − wykonać pracę z zachowaniem przepisów bhp, przeciwpożarowych i ochrony środowiska.


7

4. MATERIAŁ NAUCZANIA 4.1. Wprowadzenie do robót tynkarskich 4.1.1. Materiał nauczania

Tynkiem nazywamy warstwy stwardniałej zaprawy pokrywające i kształtujące powierzchnie ścian, stropów, widocznych części belek stropowych. W literaturze i praktyce można spotkać się również z terminem „wyprawa". Dawniej termin ten był jednoznaczny z terminem „tynk". Obecnie przy znacznym rozwoju materiałów używanych do pokrywania ścian i stropów, tynkiem określa się elementy wykonane z zapraw tradycyjnych, natomiast przez wyprawę rozumie się również powłoki wykonane z tynkarskich zapraw plastycznych. Tynki wewnętrzne nadają powierzchniom estetyczny wygląd i pożądaną fakturę, kształtują potrzebne formy architektoniczne, chronią elementy budowli przed korozją oraz przed działaniem ognia.

Tabela 1 Podział tynków w zależności od techniki wykonania, grubości i dokładności wykonania [3, s.658

Rodzaj tynku Kategoria Podłoże Grubość tynku, mm

Dopuszczalne

odchyłki, mm

Tynki zwykłe Tynki surowe rapowane 0 12 Tynki surowe wyrównywane kielnią Tynki surowe ściągane pacą

I Ia

cegła, beton, drobnowymiarowe elementy ceramiczne i betonowe

10

-6 +4

Tynki pocienione (na prefabrykatach)

II jw. oraz płyty wiórkowo-cementowe itp.

15 -5 +3

siatka stalowa lub druciano-ceramiczna, otrzcinowanie

Tynki pospolite dwuwarstwowe II

wielkowymiarowe elementy prefabrykowane betonowe

20 5

±3

Tynki pocienione (na prefabrykatach)

III jw. 5 ±3

gipsowe i gipsobetonowe 12 Tynki pospolite trójwarstwowe III cegła, beton, drobnowymiarowe elementy ceramiczne i betonowe, płyty wiórkowo-cementowe itp.

18

-4

+2 Tynki doborowe IV siatka stalowa lub druciano-

ceramiczna, otrzcinowanie, podłoże gipsowe i gipsobetonowe

23 12

—4 +2

Tynki doborowe filcowane IVf cegła, beton, drobnowymiarowe elementy ceramiczne i betonowe, płyty wiórkowo-cementowe

18

Tynk wypalany IVw siatka stalowa lub druciano-ceramiczna, otrzcinowanie

23

-4 +2

Ze względu na miejsce zastosowania rozróżnia się tynki: zewnętrzne oraz wewnętrzne.

Tynki wewnętrzne mogą być słabsze, powinny jednak być gładsze, aby nie gromadził się na nich kurz. Ze względu na liczbę warstw rozróżnia się tynki: jednowarstwowe, dwuwarstwowe (obrzutka i narzut) oraz trójwarstwowe (obrzutka, narzut i gładź).


8

W zależności od rodzaju użytej zaprawy tynki dzielimy na: wapienne, cementowo-wapienne, cementowe, gipsowo-wapienne, gipsowe, cementowo-gliniane, na spoiwie silikatowym lub ze szkła wodnego, z zapraw szlachetnych, specjalne, z włóknistych zapraw plastycznych, pocienione, z suchych mieszanek tynkarskich.

Tabela 2 Skład i rodzaje zapraw oraz ich zastosowanie [3 s.659]

Zaprawa Stosunek składników Podłoże Zastosowanie Wapienna wapno (ciasto):piasek 1:1,5 1:2,

1:3, 1:3,5, 1:4,5 wapno (hydratyzowane): piasek 1:1, 1:2, 1:2,5, 1:3, 1:4

cegła, drewno, trzcina

obrzutka, narzut i gładź - najczęściej do tynków wewnętrznych

Cementowo-wapienna

cement: ciasto wapienne: piasek 1:2:12, 1:1:9, 1:1,5:8, 1:2:10, 1:1:6, 1:1:7, 1:0,3:4, 1:0,5:4,5 cement: wapno hydratyzowane: piasek 1:2:12, 1:1:9, 1:1,5:8, 1:2:10, 1:1:6, 1:1:7, 1:0,3:4, 1:0,5:4,5

cegła beton, płyty izolacyjne, drewno, trzcina

obrzutka na stropach ceramicznych i na powierzchni betonowej - do tynków zewnętrznych oraz w pomieszczeniach narażonych na wilgoć

Cementowa cement 32,5:piasek 1:2, 1:3, 1:4, 1:5 cement 42,5:piasek 1:3, 1:4, 1:5

cegła, beton, siatka

obrzutka na powierzchni betonowej oraz w pomieszczeniach narażonych na wilgoć (łazienki, ubikacje, pralnie), do zewnętrznych cokołów budynków oraz do tynków szlachetnych

Gipsowo-wapienna

gips: wapno: piasek 1:2:4, 1:2:6, 1:0,5:3, 1:0,5:2

cegła, drewno, trzcina

do tynków wewnętrznych i powierzchni betonowych po uprzednim wykonaniu obrzutki zaprawą wapienno-cementową (stropy ceramiczne i ścianki drewniane), w pomieszczeniach z normalną wilgotnością (przez dodanie gipsu - przyspieszenie twardnienia tynku)

Ze względu na technikę wykonania i fakturę tynki dzieli się na: tynki zwykłe (tabela1), szlachetne, z zapraw plastycznych,

Spoiwami stosowanymi do tradycyjnych zapraw tynkarskich są: cement, wapno, gips. Tabela 3. Marka i konsystencja zapraw cementowych w zależności od ich przeznaczenia[3, s.660]

Konsystencja zaprawy wg

stożka pomiarowego cm

Marka zaprawy M

Obrzutka pod tynki wewnętrzne 9÷10 2, 4, 15

Narzut dla tynków wewnętrznych 6÷9 2, 4, 7

Warstwa wierzchnia tynków zwykłych wewnętrznych 9÷10 2, 4, 7

Tablica.4 Skład zapraw cementowo-wapiennych do narzutów[3, s.660]

Przeznaczenie Cement: ciasto wapienne piasek przy klasie cementu 32,5

Tynki wewnętrzne 1:1:9, 1:1,5:8, 1:2:10

W robotach tynkarskich stosuje się cement portlandzki 32,5, portlandzki biały 32,5

i cement hutniczy Do tynków szlachetnych cement powinien pochodzić z jednej wytwórni i z tego samego okresu. Zaleca się by odcień cementu był jasny.


9

Wapno niegaszone otrzymuje się przez wypalanie kamienia wapiennego. Wapno gaszone, czyli ciasto wapienne, otrzymywane w wyniku gaszenia wodą wapna niegaszonego, nie może zawierać szkodliwych domieszek ani cząstek nie zgaszonych całkowicie. Cząstki, które dogaszałyby się już w tynku, powodowałyby powstawanie odprysków i pęknięć. Wapno gaszone do tynków zwykłych powinno być dołowane przynajmniej 3 miesiące, wapno do tynków szlachetnych - nie krócej niż 6 miesięcy, a wapno do robót sztukatorskich - około 3 lat. Mleko wapienne przygotowane z ciasta wapiennego powinno mieć jednakową konsystencję dla wszystkich układanych warstw tynku.

Tabela 4 Sposoby przygotowania zapraw [3 s.661]

Rodzaj zaprawy Sposób ręczny Sposób mechaniczny Wapienna (przy użyciu ciasta wapiennego)

Ciasto wapienne rozcieńczyć wodą do gęstości śmietany Następnie dodać łopatami piasek i dolać wody. Mieszanie odbywa się nieprzerwanie podczas napełniania foli aż do czasu uzyskania jednorodnej masy.

Do mieszanki dodawać składniki w kolejności: woda, piasek, ciasto wapienne. Mieszać do czasu uzyskania jednolitej masy.

Wapienna (przy użyciu wapna hydratyzowanego

Wapno w postaci proszku uprzednio wymieszać z piaskiem aż do uzyskania jednorodnej mieszaniny i potem dodać wody.

Kolejność czynności mieszania jak dla ciasta wapiennego.

Cementowo-wapienna

Najpierw mieszać składniki sypkie (cement, wapno suchogaszone i piasek) aż do uzyskania jednorodnej masy. Dodatki sypkie mieszać na sucho z cementem przed zmieszaniem go z pozostałymi składnikami sypkimi. Dodatki ciekłe, takie jak. ciasto wapienne zamiast wapna hydratyzowanego, rozprowadzić w wodzie przed dodaniem do składników sypkich.

Kolejność czynności jak przy przygotowaniu zaprawy sposobem ręcznym, lecz mieszanie mechaniczne.

Cementowa Najpierw mieszać cement z piaskiem aż do uzyskania jednolitej mieszaniny, a następnie dodać wodę i mieszać aż do uzyskania jednorodnej masy. Dodatki sypkie, nierozpuszczalne w wodzie, zmieszać na sucho z cementem przed zmieszaniem go z piaskiem, a dodatki rozpuszczalne w wodzie stosować w postaci roztworów. Dodatki ciekłe rozprowadzić w wodzie przed dodaniem ich do składników sypkich.

Kolejność czynności jak przy sposobie ręcznym lecz mieszanie mechaniczne.

Składniki zaprawy w postaci sypkiej piasek i spoiwo, zmieszać na sucho, a następnie wsypać do odmierzonej ilości wody lub wody z rozprowadzonym w niej ciastem wapiennym, jeżeli do zaprawy użyto ciasta wapiennego.

Do odmierzonej ilości wody w mieszarce dodawać piasek i wapno, mieszając każdy z dodawanych składników po l minucie od chwili wrzucenia go do mieszarki, a następnie dodać gips i całość mieszać aż do uzyskania jednorodnej masy zaprawy.

Gipsowo-wapienna

Opóźniacz wiązania gipsu przygotować i dodać do odmierzonej ilości wody. Wodę wraz z opóźniaczem dokładnie wymieszać przed wsypaniem do niej innych składników zaprawy. Mieszać aż do uzyskania jednorodnej masy zaprawy, lecz nie dłużej niż 5 min.

Mieszanie zaprawy gipsowej nie powinno trwać dłużej niż l minutę, gipsowej z dodatkiem opóźniaczy lub gipsowo-wapienne bez lub z opóźniaczem nie dłużej niż 5minut.

Podczas lasowania doły na wapno powinny mieć umocnione ściany. Doły powinny mieć

zabezpieczenia w postaci barier ochronnych o wysokości 1,1m ustawionych w odległości nie mniejszej niż l m.


10

Tablica 6. Ilość składników na l m3 zaprawy gipsowo-

wapiennej przy użyciu wapna hydratyzowanego [3, s.660] Stosunek

objętościowy gips: ciasto:

piasek

Gips kg

Ciasto wapienne

m3

Piasek m3 Woda m3

1:1:2 1:1:3 1:2:4

284 223 160

0,30 0,23 0,33

0,78 0,81 0,67

0,24 0,26 0,20

Tablica 7. Ilość składników na l m3 zaprawy gipsowo-

wapiennej przy użyciu wapna hydratyzowanego [3, s.660] Stosunek

objętościowy gips: ciasto:

piasek

Gips kg

Wapno kg

Piasek

m3

Woda m3

1:1:2 1:1:3 1:2:4

320 250 179

200 156 224

0,67 0,78 0,75

0,38 0,36 0,37

Wapno hydratyzowane, czyli gaszone fabrycznie i sproszkowane, jest dostarczane na

budowę w workach, tak jak cement. Stosuje się je głównie do produkcji suchych mieszanek tynkowych.

Gips budowlany to spoiwo otrzymywane ze skały gipsowej wyprażonej i zmielonej. Jest przeznaczony do przygotowywania zaczynów, zapraw. Gipsy specjalne stosowane w budownictwie to: gips szpachlowy, gips tynkarski oraz klej gipsowy.

Glina stosowana do tynków powinna zawierać 5÷20% piasku i nie mieć innych zanieczyszczeń.

Jako kruszywo do zapraw tynkarskich stosuje się: piasek o uziarnieniu 0,05÷2mm.Woda do zapraw tynkarskich powinna odpowiadać warunkom normowym dotyczącym wody do betonów i zapraw.

Przygotowanie zapraw do tynków zwykłych wykonuje się analogicznie jak przygotowanie zapraw murarskich. Zaprawę gipsową należy przygotowywać w czystym naczyniu, wsypując gips do wody małymi porcjami. 4.1.2.Pytania sprawdzające

Odpowiadając na pytania, sprawdzisz, czy jesteś przygotowany do wykonania ćwiczeń. 1. Co nazywamy tynkiem? 2. Jakie funkcje pełnią tynki wewnętrzne? 3. Jakie zaprawy stosujemy do wykonania tynków wewnętrznych? 4. Jakie warstwy występują w tynku dwu i trójwarstwowym? 5. Jak przygotowujemy zaprawy tynkarskie?

4.1.3.Ćwiczenia

Ćwiczenie 1

Określ jakie funkcje pełnią tynki wewnętrzne i jakie zaprawy stosujemy do wykonania poszczególnych warstw.

Sposób wykonania ćwiczenia


11

Aby wykonać ćwiczenie powinieneś: 1) wypisać funkcję tynków, 2) wypisać zaprawy jakie stosuje się do wykonania poszczególnych warstw tynków

wewnętrznych, 3) zaprezentować wykonane ćwiczenie, 4) dokonać oceny poprawności wykonania ćwiczenia.

Wyposażenie stanowiska pracy:

– papier kancelaryjny, – ołówek, długopis, − literatura z rozdziału 6 poradnika dla ucznia. Ćwiczenie 2

Oblicz ilości składników do wykonania 2m3 zaprawy gipsowo - wapiennej o proporcji 1:1:3 przy użyciu ciasta wapiennego.

Sposób wykonania ćwiczenia Aby wykonać ćwiczenie powinieneś:

1) zapoznać się z danymi normowymi (Tab.4.), 2) korzystając z tabeli wypisać ilość materiału na 1m3 zaprawy, 3) obliczyć ilość składników, 4) zaprezentować wykonane ćwiczenie, 5) dokonać oceny prawidłowości wykonania obliczeń,


– papier kancelaryjny, – ołówek, długopis, – kalkulator, − literatura z rozdziału 6 poradnika dla ucznia.

Ćwiczenie 3

Oblicz ilości składników do wykonania 0,5m3 zaprawy gipsowo - wapiennej o proporcji 1:2:4 przy użyciu wapna hydratyzowanego.


1) zapoznać się z danymi normowymi (Tab.5.), 2) korzystając z tabeli wypisać ilość materiału na 1m3, 3) obliczyć ilość składników, 4) zaprezentować wykonane ćwiczenie, 5) dokonać oceny prawidłowości wykonania obliczeń,


– papier kancelaryjny, – ołówek, długopis, – kalkulator, − literatura z rozdziału 6 poradnika dla ucznia.


12

4.1.4. Sprawdzian postępów Czy potrafisz: Tak Nie

1) scharakteryzować tynki wewnętrzne ? 2) scharakteryzować tynki zwykłe ? 3) obliczyć odpowiednią ilość materiału potrzebną do wykonania tynków

zwykłych?

4) scharakteryzować tynki ze względu na użytą zaprawę?


13

4.2. Narzędzia, sprzęt oraz rusztowania do robót tynkarskich 4.2.1. Materiał nauczania

Podstawowym narzędziem do robót tynkarskich jest kielnia. Tynkarz używa kielni do nabierania zaprawy i narzucania jej na ścianę lub sufit (rys. 1).

Rys.1 Kielnia [1, s.41] Rys.2 Sprawdzenie zrównoważenia kielni [1, s.41]

Na prawidłowe posługiwanie się kielnią ma wpływ należyte zrównoważenie rękojeści

z łopatką. Aby to sprawdzić, należy położyć kielnię na palcu wskazującym tak, aby palec znalazł się tuż za rękojeścią (rys. 2). Jeżeli kielnia znajduje się w stanie równowagi, oznacza to że rękojeść jest zrównoważona z łopatką.

Czerpak tynkarski może być stosowany zamiast kielni. Jest on bardziej wydajny od kielni, a umiejętne posługiwanie się nim zmniejsza wysiłek robotnika (rys. 3).

Rys.3 Czerpak tynkarski [1, s.42] Rys.4 Deska z trzonkiem (sokół) [1, s.42]

Do nakładania zaprawy na sufity oraz przy naprawach tynku używa się poza kielnią

również deski z trzonkiem (rys.4). Podobnie jest przy nakładaniu zaprawy pacą, deskę z zaprawą dociska się do sufitu, lekko ją przy tym przesuwając.

Pace jest to gładkie drewniane, styropianowe albo stalowe narzędzie zaopatrzone w uchwyt . Służy do narzucania pierwszej warstwy tynku na ściany drewniane osiatkowane lub otrzcinowane, jak również do wyrównania drugiej warstwy tynku na podłożach betonowych, murowanych i innych.

Rys.5 Paca stalowa [8] Rys.6 Packa styropianowa [8] Rys.7. Packa zaokrąglona [1, s.44]


14

Do robót tynkarskich używa się również pacek do zacierania powierzchni na gładko lub na ostro. Bardzo gładkie powierzchnie uzyskuje się dzięki zacieraniu ścian i sufitów packą obłożoną filcem. Packi stalowe oraz styropianowe są używane do wykonywania tynków o gładkiej powierzchni.

Do tynkowania wklęsłych powierzchni między ścianami i sufitem używa się specjalnych pacek zaokrąglonych. Do ściągania zaprawy stosuje się łaty (rys.8).

Rys.8. Łaty [3, s.678]

a) do wyrównania wstępnego, b) do wyrównania ostatecznego

Rys.9. Łata aluminiowa [8]

Do sprawdzenia równości powierzchni tynku służy drewniana łata murarska o przekroju

prostokątnym i długości 2m. Mogą być również stosowane łaty aluminiowe długości 2, 2,5 lub 3m (rys.9). Łaty wyposażone w libelle stanowią poziomnice (rys.10a).

Rys.10. Sprzęt do poziomowania [1, s.47]

a) poziomnica, b) ustawienie poziomnicy, c) wąż wodny

Do wyznaczania poziomu na długich odcinkach (10÷15 m) służy wąż wodny (rys.10c). Składa się on z rurki gumowej lub plastykowej i dwóch rurek szklanych osadzonych na obu końcach węża i zamykanych korkami gumowymi. Wąż napełniamy wodą albo podstawiając jedną z rurek szklanych pod kurek czerpalny wodociągu, albo można cały wąż zanurzyć w beczce z wodą i czekać aż z rurek szklanych przestaną się ulatniać pęcherzyki powietrza. Poziom za pomocą węża wyznacza się w ten sposób, że jedną z rurek ustawiamy przy kresce lub punkcie, którego poziom chcemy przenieść, drugą zaś ustawiamy w miejscu, gdzie chcemy poziom wyznaczyć. Wąż pomiędzy obu rurkami powinien być rozciągnięty bez załamań. Po ustawieniu obu rurek otwieramy korki i poziom wody w rurce przy kresce stabilizujemy na poziomie kreski. Poziom wody w drugiej rurce wyznacza nam szukany poziom.

Do wyznaczania powierzchni tynku są używane listwy tynkarskie. Mogą być wykonane z płaskownika stalowego 25 x 24mm, wzmocnionego prętami o przekroju kwadratowym 12 x 12mm (rys. 11a). W odległości około 5cm od obu końców i przy listwach dłuższych od 1,6m pośrodku listwa ma przyspawane zaczepy, za pomocą których zawiesza się ją na hakach wbitych w spoiny muru. Stosowane są też listwy z teowników (rys.11b) ustawiane na plackach z zaprawy i przybijane hakami. Podobnie mocuje się listwy drewniane (rys.11c).


15

Muszą one być starannie ostrugane i nasycone olejem lnianym, aby nie chłonęły wilgoci z zaprawy

Rys.11. Listwy i gwoździe tynkarskie [3, s.662]

a) listwy z płaskownika z zaczepami, b) listwy z teownika, c) listwy drewniane, d) gwoździe Do wyznaczania powierzchni tynku stosuje się również gwoździe (rys. 11d) oraz

specjalne listwy aluminiowe, które zostają w tynku. W razie potrzeby tynkarz używa również narzędzi murarskich.

Do transportu zaprawy z miejsca jej przygotowania na stanowisko tynkowania służy taczka o pojemności 50dm3, lub rzadziej japonka pojemności 200dm3. Na stanowisku tynkarza zaprawę wylewa się do skrzyni murarskiej.

Do mechanicznego przygotowania zapraw tynkarskich stosuje się betoniarki, a dla mas plastycznych, tynków cienkościennych mieszarki do zapraw (rys.12).

Rys.12. Przykłady mieszarek [8]

W tynkowaniu mechanicznym do przygotowania, transportu i narzucania zaprawy stosuje

się agregaty tynkarskie. Stosowane są dwa rodzaje agregatów: ze sprężarką i bezsprężarkowe. Pneumatyczny sposób narzucania polega na rozdrabnianiu strumienia zaprawy przez sprężone powietrze. Dozowanie sprężonego powietrza pozwala uzyskać równomierny natrysk i regulację stopnia rozdrobnienia.

Agregat tynkarski składa się z: − mieszarki, najczęściej bębnowej umożliwiającej wymieszanie składników, − sita wibracyjnego, − pompy do zapraw, − rurociągu elastycznego, − aparatu natryskowego wraz ze sprężarką powietrza, − instalacji zdalnego sterowania i sygnalizacji umożliwiającej operatorowi aparatu

natryskowego sygnalizowanie potrzeby włączenia pompy. Zestaw do tynkowania bezsprężarkowego składa się z mieszarki korytkowej z silnikiem,

wibrosita (do przesiewania zaprawy), zbiornika do gromadzenia przesianej zaprawy, pompy tynkarskiej o wydajności 2 — 3 m3/h oraz przewodu tłocznego i dyszy.


16

Przy tynkowaniu wewnątrz pomieszczeń, najczęściej na małych budowach stosuje się rusztowania na kozłach, zwanych również kobyłkami (rys.13).

W celu otynkowania sufitu i górnych części ścian ustawia się kozły w odległości co około 1,2 do 1,5m. Do nich przybija się gwoździami (aby uniknąć przesunięcia się lub przeważenia, co może być przyczyną wypadku) deski grubości 38 mm, tworząc w ten sposób pomost.

Rys.13 Rusztowanie na kozłach dwupoziomowe [7, s.257] Rys.14 Rusztowanie ramkowe [1, s.85]

Można też stosować gotowe pomosty z blatów, czyli desek połączonych ze sobą

poprzeczkami - jak to pokazano w przykładzie rusztowania ramkowego (rys.14), gdzie kozły zostały zastąpione ramkami zbitymi z desek. Ramki można zastąpić dużymi kozłami. Wówczas należy na kozłach ułożyć najpierw leżnie, a na nich dopiero pomost z gotowych blatów. Kozły powinny być stężone ukośnie przybitymi krzyżulcami z desek.

Rusztowania na kobyłkach lub na ramkach można zastąpić rusztowaniem stolikowym. Składa się ono z elementów w formie stolików, ustawianych na styk. Ten typ pomostu nie wymaga zbyt wielkiej ilości drewna, bo grubsze deski rusztowaniowe dadzą się zastąpić cieńszymi (od 25mm), odpadowymi. Aby uzyskać rusztowania podwójnej wysokości (1,8m), ustawia się dwa stoliki jeden na drugim, łącząc je specjalnymi trzpieniami łącznikowymi. Dla ułatwienia przesuwania stoliki mogą być zaopatrzone w kółka.

Podobną konstrukcję wysuwanych nóżek mają rusztowania stojakowe montowane na stojakach teleskopowych (rys. 16), co pozwala regulować ich wysokość. Stojaki są wyrabiane fabrycznie lub we własnym zakresie.

Rys.15. Rusztowanie stojakowe [7, s.256] Rys.16 Rusztowanie stojakowe pomost na ryglach

podłużnych [7, s.256] Stojaki tego typu są lepsze od kobyłek ponieważ można je ustawiać na wysokość

zmienną dzięki wysuwanemu z rury trzpieniowi. Trzpień ustawia się następnie w wybranym położeniu za pomocą zawleczki przepuszczonej przez otwór w nim i w rurze (rys. 16). Stojaki łączy się poprzeczkami z łat drewnianych (rys. 16) lub z kątownika, zapewniającymi statyczność rusztowania.

Rozpowszechnione są również rusztowania ramowe typu Warszawa, składające się z ram zespawanych z rur stalowych o średnicy 12,5mm. Pomost jest wykonany z płyt (blatów), zbijanych z desek grubości od 32 do 38mm.


17

Zgodnie z przepisami bhp rusztowania użytkować można dopiero po zakończeniu ich budowy i po komisyjnym odbiorze. W widocznym miejscu na rusztowaniu musi być podana jego nośność, której bezwarunkowo nie wolno przekraczać. Po pomostach rusztowań nie wolno biegać. Wchodzić i schodzić można tylko po drabinach i schodach do tego celu przeznaczonych. Muszą one być oczyszczane z zapraw i śmieci co najmniej raz w tygodniu. Stan rusztowań musi być co pewien czas kontrolowany. 4.2.2.Pytania sprawdzające

Odpowiadając na pytania, sprawdzisz, czy jesteś przygotowany do wykonania ćwiczeń.

1. Co zaliczamy do podstawowego sprzętu tynkarskiego? 2. Jakie narzędzia pomocnicze stosuje się robotach tynkarskich? 3. Jaki sprzęt jest niezbędny do wykonania tynków wewnętrznych kategorii IVf? 4. Do czego służą rusztowania? 5. Jakie elementy składają się na rusztowanie na kozłach? 6. Jakie są warunki wykonania rusztowania na kozłach? 7. Jakie elementy składają się na rusztowanie typu Warszawa? 8. Jakie są warunki wykonania rusztowania typu Warszawa? 9. Jakie podstawowe przepisy bhp powinny być przestrzegane w czasie pracy na

rusztowaniach?

4.2.3.Ćwiczenia

Ćwiczenie 1 Dobierz sprzęt i narzędzia potrzebne do wykonania tynku wewnętrznego

w pomieszczeniu o wysokości 4,5m. Sposób wykonania ćwiczenia Aby wykonać ćwiczenie powinieneś:

1) sprawdzić jaki sprzęt i urządzenia masz do dyspozycji na stanowisku pracy, 2) zastanowić się czy potrzebny jest sprzęt mechaniczny czy wystarczy ręczny, 3) wybrać odpowiedni sprzęt i narzędzia do wykonania tynku, 4) wybrać sprzęt i narzędzia pomocnicze, 5) wybrać odpowiednie rusztowanie, 6) zaprezentować efekty swojej pracy, 7) dokonać oceny wykonania ćwiczenia.


− odzież ochronna i sprzęt ochrony osobistej, − podstawowy sprzęt pomiarowy, − podstawowy zestaw narzędzi i sprzętu do robót tynkarskich, − podstawowy zestaw narzędzi i sprzętu do robót murarskich, − rusztowania do robót tynkarskich wewnętrznych, − apteczka, − literatura z rozdziału 6 poradnika dla ucznia.


18

Ćwiczenie 2 Dobierz sprzęt i narzędzia potrzebne do wykonania tynku zwykłego kategorii IVf

w pomieszczeniu o wysokości 3,0m. Sposób wykonania ćwiczenia Aby wykonać ćwiczenie powinieneś:

1) sprawdzić jaki sprzęt i urządzenia masz do dyspozycji na stanowisku pracy, 2) zastanowić się czy potrzebny jest sprzęt mechaniczny czy wystarczy ręczny, 3) wybrać odpowiedni sprzęt i narzędzia do wykonania tynku, 4) wybrać sprzęt i narzędzia pomocnicze, 5) wybrać odpowiednie rusztowanie, 6) zaprezentować efekty swojej pracy, 7) dokonać oceny wykonania ćwiczenia.


− odzież ochronna i sprzęt ochrony osobistej, − podstawowy sprzęt pomiarowy, − podstawowy zestaw narzędzi i sprzętu do robót tynkarskich, − podstawowy zestaw narzędzi i sprzętu do robót murarskich, − rusztowania do robót tynkarskich wewnętrznych, − apteczka, − literatura z rozdziału 6 poradnika dla ucznia.

Ćwiczenie 3

W wyznaczonym miejscu wykonaj ustawienie dwupoziomowego rusztowania na kozłach.


1) zorganizować elementy rusztowania, 2) przygotować miejsce w którym zostanie ustawione rusztowanie, 3) ustawić dwa pierwsze segmenty, 4) sprawdzić stabilność rusztowania, 5) sprawdzić pion rusztowania, 6) kontynuować montaż z jednoczesną kontrolą stabilności, 7) zaprezentować wykonane ćwiczenie, 8) dokonać oceny poprawności wykonania ćwiczenia.


− kobyłki, − miarka, poziomnica, pion, − podest, − apteczka, − literatura z rozdziału 6 poradnika dla ucznia.


19

Ćwiczenie 4 W wyznaczonym miejscu dokonaj montażu rusztowania typu ,,Warszawa” o wysokości

czterech segmentów. Sposób wykonania ćwiczenia Aby wykonać ćwiczenie powinieneś:

1) zgromadzić elementy rusztowania, 2) przygotować miejsce, w którym zostanie ustawione rusztowanie, 3) ustawić dwa pierwsze segmenty, 4) sprawdzić stabilność rusztowania, 5) sprawdzić pion rusztowania, 6) kontynuować montaż z jednoczesną kontrolą stabilności, 7) zaprezentować wykonane ćwiczenie, 8) dokonać oceny poprawności wykonania ćwiczenia.


− dziesięć elementów rusztowania typu Warszawa, − miarka, poziomnica, pion, − drabina, − podest, − apteczka, − literatura z rozdziału 6 poradnika dla ucznia. 4.2.4. Sprawdzian postępów Czy potrafisz: Tak Nie

1) dobrać podstawowy sprzęt i narzędzia do wykonania tynków wewnętrznych?

2) dobrać pomocniczy sprzęt i narzędzia do wykonania tynków wewnętrznych?

3) zorganizować stanowisko montażowe do rusztowań wewnętrznych?

4) wykonać montaż rusztowania na kozłach? 5) wykonać montaż rusztowania typu Warszawa? 6) współpracować z innymi w trakcie wykonywania prac? 7) określić przepisy bhp podczas pracy na rusztowań?


20

4.3. Przygotowanie podłoża pod tynki 4.3.1. Materiał nauczania

Trwałość i dobre wykonanie tynków zależy w dużej mierze od właściwego i starannego przygotowania podłoża. Każda powierzchnia pod tynk powinna zapewniać dobrą przyczepność, być dostatecznie trwała, sztywna i nie zmieniać wymiarów w czasie użytkowania. Aby uniknąć zbytecznego pogrubiania tynku, podłoże powinno być równe.

Podłoża z betonów komórkowych zarówno z bloczków jak i płyt, należy oczyścić z wystających grudek zaprawy, a zanieczyszczenia tłuste wyskrobać (rys.17).

Rys.17. Czyszczenie powierzchni z betonu komórkowego [6]

Podłoże z monolitycznych betonów keramzytowych powinno być równe, ale szorstkie.

Dlatego powierzchnie elementów betonowych wykonywanych w deskowaniach ze struganych desek, sklejki lub metalu, charakteryzujące się dużym stopniem gładkości, należy naciąć dłutami ręcznymi lub pneumatycznymi, a następnie starannie oczyścić z pyłu i kurzu. Stare podłoże betonowe należy obowiązkowo ponacinać, nawet gdy było wykonane w deskowaniach z desek niestruganych.

Powierzchnia elementów betonowych prefabrykowanych przeznaczona do tynkowania powinna być czysta, nie pyląca i pozbawiona śladów smarów i środków do smarowania form. Powierzchnię należy oczyścić piaskownicą. Na takiej powierzchni mogą występować małe raki, ale nie może występować tzw. zendra, czyli złuszczenie fragmentów powierzchni prefabrykatu. Bezpośrednio przed tynkowaniem beton powinien być obficie nawilżony wodą.

Zaleca się spoiny wydrapać na głębokość 2 do 3mm od lica muru. Następnie podłoże należy oczyścić na sucho z kurzu i pyłu szczotkami.

Rys.18. Naprawa uszkodzenia podłoża [6]


21

Większe uszkodzenia należy naprawić poprzez wykonanie wycięcia w miejscu uszkodzenia w kształcie prawidłowego wielościanu i wpasowaniu w nie przyciętych kawałków betonu komórkowego tego samego rodzaju, co zastosowany w murze. Następnie należy pokryć je rzadką zaprawą cementową (rys.18). Gdy podłoże jest wysuszone należy zwilżyć je wodą (rys19).

Rys.19. Zwilżanie wodą powierzchni muru [6]

W przypadku podłoża gipsowego lub gipsobetonowego w kolorze białym lub szarym

wykonanego z płyt, dyli, bloczków lub pustaków gipsowych (rys.20), powierzchnię podłoża należy porysować w skośną siatkę, za pomocą ostrego narzędzia.

Rys.20. .Powierzchnie gipsowe [6]

Części metalowe przylegające do tworzywa gipsowego powinny być zabezpieczone

odpowiednim środkiem antykorozyjnym. Bezpośrednio przed tynkowaniem podłoże należy oczyścić z kurzu na sucho miękką szczotką, a następnie zwilżyć wodą.

Płyty wiórowo-cementowych. stosuje się do ocieplenia ścian jak również wykonuje się z nich ścianki działowe. Charakteryzują się dobrą przyczepnością tynku gdyż mają powierzchnię równą ale szorstką. Nie należy tynkować płyt świeżych. Aby zapobiec pęknięciom tynku w miejscach połączeń należy spoiny między płytami pokryć paskami siatki metalowej o szerokości 10cm, wolnej od łuszczącej się rdzy i przybijając do płyt w odstępach co 10cm (rys.21).


22

Rys.21. Mocowanie siatki na złączach płyt [6] Rys.22. Przybijanie dranic {4, s.284]

Podłoże drewniane powinno być wykonane z desek z drewna miękkiego, o szerokości nie

większej niż 12cm. Gdy stosuje się deski szersze, należy je rozłupywać w jednym lub w dwóch miejscach. Bez odpowiedniego przygotowania podłoże to nie nadaje się do tynkowania. Należy również pamiętać, że: − tynkowanie szczególnie ścian wieńcowych, należy wykonywać dopiero po zakończeniu

osiadania budynku i całkowitym ich wyschnięciu (około 1rok), − ściany i sufity budynków szkieletowych drewnianych tynkuje się po 6 – 12 miesiącach, − cienkie ściany działowe tynkuje się po kilku miesiącach.

Podłoże drewniane należy przygotować, przez wykonanie podkładu z trzciny (obecnie rzadko stosowane), listewek, dranic lub siatki metalowej.

Dranice są to listwy drewniane o szerokości od 20 do 50mm i grubości nie mniejszej niż 5mm. Nabija się je w dwóch warstwach. Na warstwę spodnią można użyć dranic cienkich i krzywych, a na wierzchnią - grubszych i prostych. Dranice przybija się w kratkę, tak aby listewki jednej warstwy były prostopadłe do listewek drugiej warstwy, jednocześnie przebiegały pod kątem 45° do desek ściany (rys.22).

Odległość między dranicami powinna wynosić 5cm na ścianach i 4cm na sufitach. Spodnią warstwę dranic przybija się w rzadkich odstępach. Listewki warstwy wierzchniej przybijane są do podkładu przez co drugą dranicę warstwy spodniej (rys.23).

Rys.23. Ułożenie dranic w dwóch warstwach [6]

Rys.24. Materiał i narzędzia do montażu siatki a) siatka stalowa w zwoju, b) nożyce do cięcia

siatki, c) młotek z gwoździami [6] Na podkłady siatkowe stosuje się siatki cięto-ciągnione lub plecione z drutów 1mm

o oczkach 10x10mm (rys.24). Przed zamocowaniem siatkę należy oczyścić z łuszczącej się rdzy. Pod tynki gipsowe należy stosować tylko siatki ocynkowane lub powleczone lakierem asfaltowym. Siatkę należy mocować do prętów stalowych o średnicy 3 do 4mm, przymocowanych do podłoża drewnianego (rys.25).


23

Rys.25. Montaż siatki na podłożu do prętów

stalowych [6] Rys.26. Przykład mocowania siatki do podłoża

drewnianego [6] W stykach arkuszy lub pasów siatki należy stosować zakłady szerokości 3cm

z połączeniem siatek miękkim drutem wiązałkowym o średnicy około 1mm.

Rys.27. Zakład siatki stalowej [6] Rys.28. Pokrycie styków płyt siatką [6]

Po zamocowaniu siatkę należy obrzucić rzadką zaprawą cementową. Na podłożach z płyt pilśniowych twardych oraz paździerzowych powinno stosować się

podkłady z siatki metalowej. Wykonanie podkładu z siatki metalowej powinno się odbywać tak, jak na podłożach drewnianych.

W przypadku podłoża z płyt pilśniowych porowatych, nie stosuje się podkładów z siatek metalowych. Ich przygotowanie powinno być bardzo staranne. Wszelkie styki płyt i narożniki pokrywa się paskami z siatki drucianej szerokości 8 do 10cm. Siatkę przybija się gwoździami ocynkowanymi (rys.28). Gdy nie stosuje się na stykach siatki, to podczas układania płyt należy zostawić między płytami odstępy szerokości od 5 do 7mm. Zaprawa wejdzie wtedy między płyty i stworzy lepsze połączenie tynku z płytami. Dla zwiększenia przyczepności można także porysować powierzchnię płyt gwoździem lub szczotką drucianą. Przed rozpoczęciem tynkowania należy płyty obficie zwilżyć wodą.

Słupy i belki stalowe należy na całej powierzchni osłonić siatką stalową lub druciano-ceramiczną. Najczęściej stosuje się siatkę drucianą (Rabitza). Elementy metalowe i siatka powinny być oczyszczone z łuszczącej się rdzy i innych zanieczyszczeń. Przy zastosowaniu tynków gipsowych i wapienno-gipsowych podłoże stalowe powinno być zabezpieczone środkami antykorozyjnymi. Siatkę owija się dookoła belek bądź słupów i wiąże drutem lub przybija haczykowatymi gwoździami w materiał przylegający do nich (rys.29).

Rys.29. Okrywanie siatką stalowych belek stropowych [6]


24

Sama siatka jako podłoże pod tynk może występować w sufitach pod stropami żelbetowymi lub żeberkowymi, nie wypełnionymi pustakami, w sufitach pod przewodami klimatyzacyjnymi, jako pokrycie bruzd instalacyjnych centralnego ogrzewania, na powierzchniach o różnych złożonych kształtach. Jeżeli siatka ma służyć jako samodzielne podłoże, musi być dostatecznie sztywna. W tym celu najczęściej stosuje się siatkę cięto-ciągnioną o oczkach nie większych niż 10x10mm.

Podczas wykonywania stropu należy wypuszczać z żeberek druty o średnicy 5-6mm w odstępach 35cm. Odstępy są uzależnione od sztywności stosowanej siatki.

Rys.30. Okrywanie siatką stalowych elementów stropu [6]

Do wystających drutów przymocowuje się pręty nośne o średnicy 6÷8 mm, na które

następnie kładzie się siatkę. W miejscach zamocowania do stropu pręty nośne i siatkę okręca się zwisającymi ze stropu drutami. Gęstość rozmieszczenia punktów zawieszenia siatki powinna być taka, aby siatka nie zwisała (średnio co najmniej 1 punkt na około 0,25m2 siatki).

Na bruzdach siatkę mocuje się gwoździami haczykowatymi, wbijając je w spoiny między cegłami (rys.31).

Rys.31. Okrywanie siatką stalowych elementów

stropu [6] Rys.32. Zabezpieczenie siatką połączenia dwóch

różnych materiałów [6] Występujące w podkładach metalowych pręty i siatki należy przed przystąpieniem do

tynkowania zabezpieczyć powlekając je zaczynem cementowym. Mury i stropy ceglane można tynkować dopiero po upływie pewnego czasu od ich

wykonania ze względu na ich osiadanie. Tynkowane ściany powinny być suche, gdyż tynk hamuje wysychanie. W celu zapewnienia lepszej przyczepności zaprawy do muru ceglanego pożądane jest pozostawienie przy murowaniu spoin pustych na głębokość 1÷1,5 cm od lica ściany. Jeżeli mur został wykonany od zewnątrz na pełne spoiny, to zaleca się przed otynkowaniem częściowo wydrapać zaprawę ze spoin.

Bezpośrednio przed rozpoczęciem tynkowania należy mur oczyścić starannie szczotkami i zmyć z kurzu. Zbyt suchą powierzchnię muru należy przed samym narzuceniem tynku gruntownie zwilżyć wodą. Zwilżanie należy stosować zwłaszcza podczas upałów i przy


25

ciepłych wiatrach. Przy tynkach gipsowych nie trzeba zwilżać muru z taką starannością jak przy tynkach wapiennych lub cementowo-wapiennych, ponieważ gips wiąże bardzo szybko.

Na starym tynku można wykonać tynkowanie jeżeli jest dostatecznie mocny. Podłoże takie musi być najpierw naprawione i oczyszczone ze starych farb. Miejsca zniszczone lub odparzone należy całkowicie odbić i wypełnić nową zaprawą. Należy naprawić pęknięcia i rysy. Podłoże gładkie lub twarde powinno się posiekać i porysować gwoździami wbitymi w deskę. Następnie należy podłoże oczyścić, zmyć wodą i dobrze zwilżyć. Przed przystąpieniem do tynkowania należy wykonać obrzutkę z zaprawy cementowej 1:1. Pod wyprawę gipsową obrzutki nie wykonuje się.

Podczas przygotowania podłoża pod tynk należy stosować środki ochrony osobistej, chroniące oczy. Ponadto należy zachować ostrożność podczas cięcia i mocowania siatki na podłożu drewnianym.

4.3.2.Pytania sprawdzające

Odpowiadając na pytania, sprawdzisz, czy jesteś przygotowany do wykonania ćwiczeń. 1. Jak należy sprawdzić równość płaszczyzn przewidzianych pod tynk? 2. Jak należy sprawdzić kąt pomiędzy płaszczyznami sufitu i ściany przeznaczonymi do

wykonania tynków? 3. Jakim warunkom powinno odpowiadać podłoże pod tynk? 4. Jak należy przygotować pod tynk podłoże z betonu komórkowego? 5. Jak należy przygotować pod tynk podłoże z cegły? 6. Jak przygotowujemy do tynkowania belki stalowe? 7. Jak należy przygotować podłoże gipsowe pod tynk? 8. Jak należy przygotować pod tynk podłoże z płyt wiórowo- cementowych? 9. Jak należy przygotować podłoże drewniane pod tynk? 10. Jaka jest kolejność czynności podczas mocowania dranic? 11. Jak należy przygotować podłoże z płyt pilśniowych pod tynk?

4.3.3.Ćwiczenia Ćwiczenie 1

Rozpoznaj rodzaj i oceń stan podłoża przewidzianego pod tynk uwzględniając równość płaszczyzn oraz kąty między nimi.


1) dobrać odpowiedni sprzęt i narzędzia, 2) zorganizować stanowisko pracy, 3) dokonać rozpoznania podłoża, 4) sprawdzić pion, poziom oraz kąt między płaszczyznami przewidzianymi do tynkowania, 5) przedstawić rezultaty wykonanych działań, 6) dokonać oceny poprawności wykonania ćwiczenia.


− odzież ochronna i sprzęt ochrony osobistej, − podstawowy sprzęt pomiarowy, − rusztowania do robót tynkarskich wewnętrznych,


26

− narzędzia i sprzęt pomocniczy, − apteczka, − literatura z rozdziału 6 poradnika dla ucznia. Ćwiczenie 2

Przygotuj pod tynk podłoże z betonu komórkowego . Sposób wykonania ćwiczenia Aby wykonać ćwiczenie powinieneś:

1) dobrać odpowiedni sprzęt i narzędzia, 2) zorganizować stanowisko pracy, 3) zgromadzić potrzebne materiały potrzebne do wykonania ćwiczenia, 4) oczyścić podłoże z zaprawy, 5) uzupełnić ubytki w podłożu, 6) oczyścić na sucho podłoże z kurzu i pyłu, 7) zwilżyć podłoże, 8) oczyścić sprzęt i narzędzia, 9) posprzątać stanowisko pracy, 10) zaprezentować wykonane ćwiczenie, 11) dokonać oceny poprawności wykonania ćwiczenia.


− odzież ochronna i sprzęt ochrony osobistej, − stanowisko z podłożem z betonu komórkowego, − podstawowy sprzęt pomiarowy, − materiał do wykonania zapraw tynkarskich, − podstawowy zestaw narzędzi i sprzętu do robót tynkarskich, − podstawowy zestaw narzędzi i sprzętu do robót murarskich, − rusztowania do robót tynkarskich wewnętrznych, − narzędzia i sprzęt pomocniczy, − apteczka, − literatura z rozdziału 6 poradnika dla ucznia. Ćwiczenie 2

Przygotuj podkład z siatki na podłożu drewnianym. Sposób wykonania ćwiczenia Aby wykonać ćwiczenie powinieneś:

1) dobrać odpowiedni sprzęt i narzędzia, 2) zorganizować stanowisko pracy, 3) zgromadzić potrzebne materiały potrzebne do wykonania ćwiczenia, 4) przymocować pręty do podłoża, 5) dociąć siatkę, 6) przymocować siatkę stalową uwzględniając zakłady, 7) posprzątać stanowisko pracy, 8) zaprezentować wykonane ćwiczenie, 9) dokonać oceny poprawności wykonania ćwiczenia.


27

Wyposażenie stanowiska pracy: − odzież ochronna i sprzęt ochrony osobistej, − stanowisko z podłożem drewnianym, − siatka, − pręty stalowe, gwoździe, drut wiązałkowy, − podstawowy sprzęt pomiarowy, − nożyce do cięcia siatki, − narzędzia i sprzęt pomocniczy, − apteczka, − literatura z rozdziału 6 poradnika dla ucznia. Ćwiczenie 3

Przygotuj do tynkowania podłoże z płyt pilśniowych. Sposób wykonania ćwiczenia Aby wykonać ćwiczenie powinieneś:

1) dobrać odpowiedni sprzęt i narzędzia, 2) zorganizować stanowisko pracy, 3) zgromadzić potrzebne materiały potrzebne do wykonania ćwiczenia, 4) dociąć siatkę, 5) przymocować siatkę stalową na stykach płyt, 6) porysować płyty, 7) posprzątać stanowisko pracy, 8) zaprezentować wykonane ćwiczenie, 9) dokonać oceny poprawności wykonania ćwiczenia.


− odzież ochronna i sprzęt ochrony osobistej, − stanowisko z podłożem z płyty pilśniowej, − siatka, − gwoździe, − podstawowy sprzęt pomiarowy, − rusztowania do robót tynkarskich wewnętrznych, − nożyce do cięcia siatki, − narzędzia i sprzęt pomocniczy, − apteczka, − literatura z rozdziału 6 poradnika dla ucznia. Ćwiczenie 4

Przygotuj pod tynk mur z cegły ceramicznej wykonany na spoinę pustą. Sposób wykonania ćwiczenia Aby wykonać ćwiczenie powinieneś:

1) dobrać odpowiedni sprzęt i narzędzia, 2) zorganizować stanowisko pracy, 3) zgromadzić potrzebne materiały potrzebne do wykonania ćwiczenia, 4) oczyścić podłoże z zaprawy,


28

5) uzupełnić ubytki w podłożu, 6) oczyścić na sucho podłoże z kurzu i pyłu, 7) zwilżyć podłoże, 8) oczyścić sprzęt i narzędzia, 9) posprzątać stanowisko pracy, 10) zaprezentować wykonane ćwiczenie, 11) dokonać oceny poprawności wykonania ćwiczenia.


− odzież ochronna i sprzęt ochrony osobistej, − stanowisko z podłożem z cegły, − podstawowy sprzęt pomiarowy. − rusztowania do robót tynkarskich wewnętrznych, − narzędzia i sprzęt pomocniczy, − apteczka, − literatura z rozdziału 6 poradnika dla ucznia.

4.3.4. Sprawdzian postępów Czy potrafisz: Tak Nie

1) rozpoznać i ocenić rodzaj i stan techniczny podłoża? 2) zbadać równość płaszczyzn oraz kąty między nymi? 3) przygotować pod tynk podłoże z betonu komórkowego? 4) przygotować pod tynk podłoże z cegły? 5) przygotować pod tynk podłoże z płyt pilśniowych? 6) przygotować pod tynk podłoże gipsowe? 7) przygotować pod tynk podłoże z płyt wiórowo - cementowych? 8) przygotować pod tynk podłoże drewniane? 9) przygotować pod tynk podłoże metalowe? 10) porozumiewać się z innymi pracownikami na placu budowy? 11) stosować przepisy bhp podczas wykonywania prac?


29

4.4. Wyznaczenie lica tynku 4.4.1.Materiał nauczania

W pomieszczeniach gdzie przewiduje się tynki trójwarstwowe wyznacza się lico tynku.

Ma to na celu umożliwienia utworzenia równych powierzchni, przy zachowaniu odpowiedniej grubości powłoki. Ściany i sufity mają pewne odchylenia do pionu i poziomu oraz nierówności.

Wyznaczanie lica tynku metodą pasów kierunkowych tzw. „bicie pasów” wykonuje się w następującej kolejności: − 15÷20cm od sufitu wyznacza się za pomocą gwoździ linię horyzontu (rys. 33, 34),

Rys.33. Sprawdzenie poziomu za pomocą łaty

murarskiej i poziomnicy [7, s.261] Rys.34. Sprawdzenie poziomu za pomocą węża wodnego

[7, s.261] − do główki gwoździa wyznaczającego horyzont przykłada się pion i opuszcza go do

podłogi, − w odległości 15 do 20cm od podłogi wbija się gwóźdź tak, aby główka dotykała do

sznura pionu, − między wbitymi gwoździami napina się sznur, − wzdłuż sznura osadza się klocki drewniane tak, aby górna ich powierzchnia licowała

w linii pionowej z napiętym sznurem.

Rys.35. Wyznaczenie horyzontu za pomocą gwoździ i

klepek [7, s.261] Rys.36. Wyznaczenie horyzontu za pomocą gwoździ

[7, s.262]


30

− czynności te należy powtórzyć dla drugiego skrajnego gwoździa na tej samej ścianie (drugi górny róg), a następnie kolejno dla pozostałych gwoździ, które wyznaczają linię horyzontu,

− klocki mocuje się na ścianie w odległości 1,5 do 2,0m mają odległość w poziomie(rys.35), − zamiast klocków można stosować placki z zaprawy, które wyrównuje się przez zatarcie

packą (jest to sposób mniej staranny), − w celu ułatwienia sobie pracy przy biciu pasów kierunkowych dobrze jest obok gwoździ

(rys. 36) osadzić klocki lub narzucić placki z zaprawy. Powierzchnię tynku wyznacza się także za pomocą łaty z poziomnicą. Na gwoździu

wyznaczającym punkt kierunkowy (w górnym rogu ściany) opiera się pionowo łatę. Następnie wbijamy gwóźdź pod dolny koniec łaty do momentu, gdy łata wskaże kierunek pionowy. W ten sposób wyznacza się pozostałe punkty w tej samej pionowej linii. Czynności te powtarza się dla pozostałych gwoździ wyznaczających linię horyzontu. Podobnie jak w poprzednim sposobie obok gwoździ osadza się klocki lub stosuje placki z zaprawy (rys.37).

Rys.37. Wyznaczenie lica powierzchni tynku łatą

i poziomnicą [4, s.295] Rys.38. Wyznaczenie lica powierzchni tynku na

suficie kątownikiem murarskim [6] Po wyznaczeniu lica tynku na ścianach wyznacza się powierzchnię tynku sufitu.

Powierzchnię tynku sufitu najlepiej jest wyznaczyć za pomocą dużego kątownika murarskiego w następujący sposób: − w jednym z górnych narożników pomieszczenia ustawia się kątownik tak, aby pionowe

ramię dotykało łebków dwóch gwoździ na ścianie, − drugie ramię (poziome) zbliża się do powierzchni sufitu na odległość 1,5 do 2,0cm tak,

aby ramię oddalone było od najbardziej wystającego miejsca sufitu o około 1cm (rys. 38), − po ustawieniu kątownika, na suficie rysuje się linię znaczącą jego położenie, − wzdłuż wyznaczonej linii wbija się dwa gwoździe tak, aby ich łebki dotykały poziomego

ramienia kątownika, − w taki sam sposób należy wyznaczyć płaszczyznę tynku w pozostałych narożnikach

pomieszczenia, − między wbitymi gwoździami rozciąga się sznurek lub cienki drut, − wzdłuż sznurków (drutów) wbija się gwoździe, w odległości co 1,5 do 2,0m (rys.39) tak,

aby ich łebki stykały się ze sznurkiem (drutem)., − w miejscach wbitych gwoździ wykonuje się placki z zaprawy, których powierzchnia

licuje z łebkiem gwoździa. Po wyznaczeniu powierzchni tynku poprzez wykonanie placków z zaprawy lub przybiciu

klocków drewnianych przystępuje się do wykonania pasów kierunkowych. W czasie


31

tynkowania pasy kierunkowe służą do równania wzdłuż nich narzucanej zaprawy. Kolejność czynności przy ich wykonaniu jest następująca: − przygotowuje się zaprawę o takim składzie jak przyszły tynk, − na pionowe linie między klocki lub placki zaprawy narzuca się zaprawę, − na suficie pasy wykonuje się wzdłuż dłuższych ścian pomieszczenia, − narzuconą zaprawę ściąga się łatą równo z powierzchnią klocków (placków), − po stężeniu zaprawy na pasach, usuwa się gwoździe i klocki (rys.40), − powstałe ubytki zarzuca się zaprawą i zaciera.

Rys.39. Wyznaczenie lica powierzchni tynku na suficie za pomocą łaty i poziomnicy [7, s.265]

Rys.40. Kolejne czynności przy biciu pasów [7, s.263]

Omówiony sposób jest pracochłonny obecnie stosuje się drewniane lub metalowe listwy

tynkarskie (rys.11). Mocowane są do ściany w odstępach 1,5÷2,5m, kontrolując pion i położenie w licu tynku przykładając łatę do przynajmniej trzech ustawionych obok siebie listew. Listwy aluminiowe mogą być przyklejane do ściany na zaprawę i nie usuwane po wykonaniu powierzchni tynku (rys.41).

Rys.41.Wyznaczenie lica tynku za pomocą listew aluminiowych [8]

Pasy kierunkowe mogą być wykonywane bezpośrednio na powierzchni podłoża lub po

wykonaniu pierwszej warstwy tynku – obrzutki.


32


Odpowiadając na pytania, sprawdzisz, czy jesteś przygotowany do wykonania ćwiczeń. 1. Jakie listwy stosujemy do wyznaczenia powierzchni tynku? 2. Jakie są sposoby mocowania listew do podłoża? 3. Jakie narzędzia są potrzebne do wyznaczenia lica tynku? 4. Jaka jest kolejność czynności podczas wyznaczenia lica tynku metodą pasów

kierunkowych? 5. Jak wyznaczamy linie horyzontu? 6. Co rozumiesz pod nazwą ,,bicie pasów’’? 4.4.3.Ćwiczenia Ćwiczenie 1

Wyznacz lico tynku na określonym podłożu za pomocą listew z teowników za pomocą zaprawy i haków.

Sposób wykonania ćwiczenia. Aby wykonać ćwiczenie powinieneś:

1) zorganizować stanowisko pracy, 2) dobrać materiał, 3) dobrać narzędzia, 4) wymierzyć miejsca mocowania listew, 5) wykonać zaprawę tynkarską, 6) przymocować listwy do zaprawy, 7) wzmocnić mocowanie listw hakami, z jednoczesną kontrolą ich pionu i lica 8) posprzątać stanowisko pracy, 9) zaprezentować wykonane ćwiczenie, 10) dokonać oceny poprawności wykonania ćwiczenia.

Wyposażenie stanowiska pracy: − odzież ochronna i sprzęt ochrony osobistej, − stanowisko robocze, − zestaw listew do wyznaczenia lica tynku, − zaprawa tynkarska, − haki, − rusztowania do robót tynkarskich wewnętrznych, − podstawowy zestaw narzędzi i sprzętu do robót tynkarskich, − podstawowy sprzęt pomiarowy, − apteczka, − literatura z rozdziału 6 poradnika dla ucznia.

Ćwiczenie 2

Wyznacz lico tynku na określonym podłożu za pomocą listew aluminiowych. Sposób wykonania ćwiczenia.


33

Aby wykonać ćwiczenie powinieneś: 1) zorganizować stanowisko pracy, 2) dobrać materiał, 3) dobrać narzędzia, 4) wymierzyć miejsca mocowania listew, 5) wykonać zaprawę tynkarską, 6) przymocować listwy na zaprawę, z jednoczesną kontrolą ich pionu i lica, 7) oczyścić narzędzia, 8) posprzątać stanowisko pracy, 9) zaprezentować wykonane ćwiczenie, 10) dokonać oceny poprawności wykonania ćwiczenia.

Wyposażenie stanowiska pracy: − odzież ochronna i sprzęt ochrony osobistej, − stanowisko robocze, − zestaw listew do wyznaczenia lica tynku, − zaprawa tynkarska, − rusztowania do robót tynkarskich wewnętrznych, − podstawowy zestaw narzędzi i sprzętu do robót tynkarskich, − podstawowy sprzęt pomiarowy, − apteczka, − literatura z rozdziału 6 poradnika dla ucznia. Ćwiczenie 3

Wyznacz lico tynku na określonym podłożu metodą pasów kierunkowych sposobem zaproponowanym przez prowadzącego.

Sposób wykonania ćwiczenia. Aby wykonać ćwiczenie powinieneś:

1) zorganizować stanowisko pracy, 2) dobrać materiał, 3) dobrać narzędzia, 4) wyznaczyć linię horyzontu, 5) wyznaczyć lico na powierzchni ściany, 6) wyznaczyć lico na powierzchni sufitu, 7) wykonać zaprawę tynkarską, 8) wykonać pasy kierunkowe, 9) oczyścić narzędzia, 10) posprzątać stanowisko pracy, 11) zaprezentować wykonane ćwiczenie, 12) dokonać oceny poprawności wykonania ćwiczenia.

Wyposażenie stanowiska pracy: − odzież ochronna i sprzęt ochrony osobistej, − materiał do wykonania zapraw tynkarskich, − gwoździe, klocki drewniane, − stanowisko robocze, − rusztowania do robót tynkarskich wewnętrznych,


34

− podstawowy zestaw narzędzi i sprzętu do robót tynkarskich, − podstawowy sprzęt pomiarowy, − apteczka, − literatura z rozdziału 6 poradnika dla ucznia. 4.4.4. Sprawdzian postępów Czy potrafisz: Tak Nie

1) wyznaczyć lico tynku metodą pasów kierunkowych na ścianach i sufitach?

2) wyznaczyć lico tynku za pomocą listew tynkarskich? 3) zastosować przepisy bhp podczas wykonywania prac?


35

4.5. Wykonywanie tynków zwykłych 4.5.1.Materiał nauczania

Zadaniem obrzutki jest stworzenie warstwy zapewniającej dobrą przyczepność tynku do podłoża.

Obrzutkę narzuca się na podłoże zwykle za pomocą kielni w ten sposób, że tynkarz po nabraniu na kielnie silnym, szybkim ruchem rzuca zaprawę na podłoże, przesuwając się wzdłuż ściany (rys.42).

Rys.42. Sposób narzucania obrzutki na ścianę [7, s.264]

Pracować powinien przy tym tylko przegub dłoni, a nie cała ręka. Zamach nie powinien

być zbyt silny, by zaprawa nie rozpryskiwała się dookoła. Można ją narzucać w położeniu z lewa na prawo lub z prawa na lewo na różnych wysokościach ściany (rys.43).

Rys.43. Narzucanie obrzutki na różnych wysokościach ścian [7, s.264]

Na sufit można zaprawę narzucać trzema sposobami: przez głowę (rys. 44a), nad sobą

(rys. 44b), od siebie (rys. 44c).

Rys.44. Sposoby narzucania zaprawy na sufit [7, s.265]

a) przez głowę, b) nad sobą c) od siebie


36

Przy narzucaniu zaprawy przez głowę poszczególne, porcje narzuconej zaprawy układają się za plecami tynkarza, przy narzucaniu zaś nad sobą prawie nad samą jego głową. Stosując ten sposob zamach kielnią powinien być skierowany nieco w prawo. Przy narzucaniu zaprawy od siebie zamach kielnią i narzut zaprawy odbywa się w kierunku od tynkarza.

Narzucanie zaprawy kielnią wymaga dużej wprawy. Rzadką zaprawę przy obrzutce trzeba nakładać strumieniem szerokim i cienkim, a przy narzucie - wąskim i grubym. W pierwszym wypadku zamach kielnią powinien być krótki i gwałtowny, w drugim dłuższy i wolniejszy. Przy narzucaniu zaprawy w zespole dwójkowym należy przyjmować zawsze takie położenie, aby nie opryskiwać pracującego obok.

Po wykonaniu obrzutki i lekkim jej stwardnieniu przystępuje się do nanoszenia drugiej warstwy tynku, czyli narzutu. Jest to czynność najważniejsza, najbardziej pracochłonna i wyczerpująca. Wymaga odpowiedniej umiejętności, siły i wprawy. Istnieją dwa zasadnicze sposoby narzucania zaprawy: za pomocą kielni lub czerpakiem tynkarskim (rys.45).

Rys.45. Sposoby narzucania zaprawy czerpakiem

[6] Rys.46. Sposoby zanoszenia zaprawy za pomocą pacy

[6] Sposób nakładania narzutu kielnią jest taki sam jak obrzutki - z tą różnicą, że gęstsza

zaprawa rozkłada się na podłożu grubszymi warstwami. Narzut można nanosić bezpośrednio z pacy (rys.46). Silnym, gwałtownym ruchem z dołu do góry, nanosi się zaprawę na ścianę, a następnie rozprowadza ją pacą po powierzchni ściany, aby uzyskać założoną grubość tynku.

Po położeniu narzutu jednym z opisanych wyżej sposobów ściąga się go i wyrównuje. Czynność tę przeprowadza się za pomocą łaty lub pacy drewnianej, przesuwanej ruchem falistym od dołu do góry po pasach kierunkowych lub listwach tynkarskich (rys.47).

Rys.47. Ściąganie zaprawy [7, s.266]

a) w dolnej części ściany, b) na suficie, c) wyrównanie ruchem falistym W podobny sposób wyrównuje się również narzut na sufitach, ciągnąc pacę ruchem

zygzakowatym, zawsze w kierunku do siebie (rys. 47b). Zgarnięty nadmiar zaprawy wrzuca się do skrzyni ustawionej obok.

W narożach najlepiej jest wyrównywać narzut pacą w kształcie kątownika, z krawędzią ostrą lub owalną (rys.7). Tynkarz, trzymając pacę oburącz, przesuwa ją od dołu do góry przy jednoczesnym miejscowym przeciąganiu jej krótkimi ruchami w dół i do góry.


37

We wnękach, na słupach, gzymsach narzut wyrównuje się używając wzorników specjalnie przygotowanych wyciętych w kształcie odpowiadającym wyrównywanym powierzchniom.. Tynki takie noszą nazwę ciągnionych i są omówione w punkcie 4.6 poradnika dla ucznia.

W tynkach trójwarstwowych - kładzie się jeszcze trzecią, cienką warstwę gładzi z rzadkiej zaprawy, przygotowanej z drobnego piasku, odsianego przez sito o prześwicie oczek 0,5mm. Taka zaprawa jest zwykle bardziej tłusta, z większą ilością spoiwa, niż do wykonania narzutu. W celu zapewnienia należytej przyczepności należy narzut dobrze nawilżyć wodą. Grubość gładzi wynosi od 1 do 3mm. Zaprawę nanosi się ręcznie kielnią, a następnie rozprowadza pacą. Gdy tylko stężeje, zaciera się ją packą styropianową lub obłożoną filcem albo stalową - zależnie od kategorii tynku.

Gładź zaciera się ruchami kolistymi (rys.48). W czasie zacierania należy tynk zwilżać, skraplając go wodą za pomocą pędzla ławkowca. Chodzi o uniknięcie ciągnięcia się zaprawy za packą, albo kruszenia się jej i odpadania - jeżeli jest za sucha. Tynkarz trzyma zwykle w lewej ręce pędzel, który moczy w postawionym obok wiadrze wodą, a drugą zaciera tynk za pomocą packi, aż do uzyskania gładkiej powierzchni.

Rys.48. Zacieranie tynku [7, s.267] Rys49. Narzucanie zaprawy i równanie kielnią[6]

Tynki surowe (rapowane) kategorii 0 wykonuje się narzucając kielnią na mur zaprawę

cementową, cementowo-wapienną lub wapienną, w ten sposób, że każda porcja zaprawy rzucona z kielni układa się prawidłowo obok poprzedniej, bez wzajemnego pokrywania się. Przy wprawnym i równomiernym narzucaniu tynk taki ma dość ładny wygląd. Stosuje się go tam, gdzie nie wymaga się uzyskanie gładkiej powierzchni: na strychach, w piwnicach, w podrzędnych pomieszczeniach gospodarczych.

Wykonanie tynku surowego równanego kielnią (kat. I) polega na narzuceniu zaprawy jak przy wykonaniu tynku rapowanego. Równanie wykonuje się kielnią od ręki, gdy zaprawa jest świeża. Zadaniem równania jest wygładzenie większych nierówności powstałych w czasie narzucania (rys.54). Powstała po równaniu powierzchnia powinna być gładka i w miarę jednakowa na całej tynkowanej płaszczyźnie. Mogą być widoczne ślady równania kielnią. W czasie wyrównywania, kielnię prowadzimy zawsze z dołu do góry.

Tynki surowe ściągane pacą narzuca się jak przy tynku rapowanego. Ściąganie wykonuje się poprzez prowadzenie pacy z dołu do góry, gdyż w przeciwnym wypadku mogłoby występować odpadanie zaprawy. W ten sposób uzyskuje się tynk dość równy, ale szorstki (rys.50).


38

Rys.50. Ściąganie zaprawy pacą oraz sposób trzymania pacy [6] Rys.51. Równanie tynku pędzlem [6]

Podczas wykonywania tynku jednowarstwowego pędzlowanego, wyrównuje się

powierzchnię narzutu pędzlem, maczając go często w wodzie lub rzadkiej zaprawie. W ten sposób powinno otrzymać się w miarę jednakową fakturę, bez prześwitów (rys 51).

Wykonując tynk jednowarstwowy z zatarciem na ostro, należy wyrównać powierzchnię tynku pacą i zatrzeć packą po częściowym stwardnieniu packą. Zacieranie packą powinno się wykonywać ruchami w kształcie okręgu o dużej średnicy, lekko dociskając packę do zaprawy. Uzyskana powierzchnia powinna być jednolita, bez prześwitów, dopuszczalne są ślady ściągania pacą i zacierania packą.

Rys.52. Narzucenie zaprawy [6] . Rys.53. Zatarcie na ostro [6]

Tynki gipsowe zacierane należy wykonać z czystej zaprawy gipsowej z dodatkiem

opóźniacza wiązania. Kolejność robót jest następująca: narzucenie zaprawy, wyrównanie narzutu pacą, zatarcie packą. Tynk pod malowanie zaciera się packą metalową, a pod tapetowanie packą styropianową. Otrzymana powierzchnia tynku powinna być równa i gładka z równomierną fakturą.

Tynki pospolite dwuwarstwowe stosuje się w podrzędnych pomieszczeniach. Sposób wykonania obrzutki i narzutu został omówiony wcześniej. Zacieranie powierzchni narzutu jest ostatnim etapem wykonania tynku dwuwarstwowego. Ma na celu wyrównanie drobnych nierówności i uzyskanie odpowiedniej gładkości powierzchni tynku. Tynk dwuwarstwowy kat. II i III zaciera się packą lub rzadziej pacą. Do zacierania przystępuje się gdy zaprawa w warstwie narzutu stężeje ale jeszcze nie stwardnieje całkowicie. Bezpośrednio przed rozpoczęciem i w czasie zacierania należy skrapiać tynk wodą za pomocą pędzla. Podczas zacierania wykonuje się ruchy koliste dociskając odpowiednio packę do powierzchni. Należy przy tym jednocześnie przesuwać packę tak, aby nie zacierać wielokrotnie w tym samym miejscu (rys.54).


39

Rys.54. Zatarcie narzutu [6] .Rys.55. Sposób sprawdzenia równości tynku [6]

W trakcie zacierania należy dostosowywać siłę docisku do twardości zaprawy oraz

wielkości nierówności. Zbyt duży docisk przy słabo stężałej zaprawie może spowodować powstawanie nierówności przy zacieraniu. Jeżeli występują większe ubytki w narzucie to należy je uzupełnić w czasie zacierania taką samą zaprawą. Szczególnie starannie należy zacierać naroża wklęsłe i wypukłe. Po zatarciu płaszczyzna tynku powinna być równa i mieścić się w granicach tolerancji wykonania danych tynków. Sprawdzenie równości wykonania tynku można wykonać za pomocą łaty tynkarskiej w różnych kierunkach przykładając ją do powierzchni tynku w różnych miejscach.

Tynki pospolite trójwarstwowe z gładzią, , stosuje się w dobrze wykończonych wnętrzach. Tynk składa się z trzech warstw do, których należą obrzutka i narzut grubości 8÷15mm, tak jak w tynkach dwuwarstwowych, oraz z gładź grubości 2÷3mm. Obrzutkę i narzut wykonuje się tak jak w tynkach dwuwarstwowych, wyrównując dokładnie warstwę narzutu łatą prowadzoną wzdłuż pasów kierunkowych.

Kiedy narzut już dostatecznie zwiąże i stwardnieje (gdy można go zarysować dopiero silnym pociągnięciem paznokcia), przystępuje się do wykonania trzeciej warstwy – gładzi.

Tynki doborowe (kategoria IV) różnią się od tynków zwykłych trójwarstwowych tylko tym, że użyta do gładzi zaprawa jest dokładnie przetarta przez bardzo drobne sito, a gładź jest zatarta packą na gładko. Można również, po nałożeniu i przeschnięciu gładzi, powlec ją za pomocą pędzla rozwodnioną tłustą zaprawą, a następnie starannie zatrzeć packą stalową lub obłożoną filcem. Tynki tego rodzaju noszą nazwę tynków filcowanych (kategoria IVf).

Tynki pocienione wykonuje się jako jedno- lub dwuwarstwowe zależnie od tego, jak duże są nierówności na wykańczanych powierzchniach tworzącymi między elementami. Obecnie stosuje się do ich wykonania tynkarskie masy plastyczne, które po rozmieszaniu z odpowiednią ilością wody tworzy zaprawę o potrzebnej konsystencji. Tynki jednowarstwowe wykonuje się na ścianach, na których występują tylko drobne nierówności i uszkodzenia, tynki dwuwarstwowe - gdy występują większe nierówności i uskoki. W tradycyjny sposób zaprawę cementowo-wapinną przygotowuje się z drobnego piasku rzecznego lub kopalnego, ciasta wapiennego i cementu portlandzkiego. Orientacyjny skład zaprawy: na l m3 piasku zużywa się ok. 0,5 m3 ciasta wapiennego i 50kg cementu. Ciasto wapienne można zastąpić wapnem hydratyzowanym. Ilość wody ustala się zależnie od wymaganej konsystencji zaprawy.

Do wypraw dwuwarstwowych stosuje się na warstwę spodnią zaprawę cementową 1:3 z dodatkiem mleka wapiennego, a na warstwę wierzchnią - zaprawę wapienną 1:3 z bardzo drobnego odsianego piasku. Zaprawę nanosi się ręcznie lub za pomocą agregatu tynkarskiego. Warstwę wierzchnią zaciera się packą obłożoną filcem. Przed przystąpieniem do tynkowania konieczne jest oczyszczenie elementu z kurzu, tłuszczu i szkliwa cementowego, a następnie naprawienie uszkodzonych powierzchni zaprawą cementową 1:1 z drobnego piasku z dodatkiem ciasta wapiennego dla uplastycznienia zaprawy.


40

Tynki wewnętrzne na podłożu z betonu komórkowego wykonuje się je najczęściej z zapraw wapiennych. Niezależnie od kategorii tynku, do wykonania obrzutki stosujemy zaprawę tłustą, a na narzut chudszą.

W tynkach trójwarstwowych gładź wykonuje się z zaprawy o takim składzie, jaki stosuje się do narzutu lub z zaprawy bardziej tłustej, pod warunkiem użycia drobno przesianego piasku. Całkowita grubość tynku trójwarstwowego nie powinna przekraczać 18mm.

Do obliczenia potrzebnej ilości materiału należy wykorzystać odpowiednie dla danych prac Katalogi Nakładów Rzeczowych. Dla robót tynkarskich określają one, między innymi, zużycie danego rodzaju zaprawy. Tabela 8. Tynki zwykłe wewnętrzne I, II, III kategorii, wykonywane ręcznie

Ściany i słupy Stropy i podciągi Kategoria tynku

I II III I II III

Wyszczególnienie rodzaju

materiału

Jednostki

miary

01 02 03 04 05 06 Zaprawa wapienna M4 Zaprawa cementowo – wapienna M15 Zaprawa cementowo – wapienna M50

m3/m2

m3/m2

m3/m2

-

0,0131 -

-

0,0186

0,002

0,0027

0,0206

0,0021

-

0,0138 -

-

0,0161

0,004

0,0027

0,0173

0,004

Przykład obliczeniowy nr1 Oblicz ilość zaprawy potrzebną do wykonania tynku kategorii II na stropie. Powierzchnia stropu 25 m2. Tynk będzie wykonywany ręcznie. − obliczenie ilości zaprawy cementowo-wapiennej M15 (tabela 8, kolumna05)

25 m2 x 0,0161 m3/m2= 0,4025 m3, − obliczenie ilości zaprawy cementowo-wapiennej M50 (tabela8, kolumna05)

25 m2 x 0,004 m3/m2= 0,1m3 Odpowiedź: Na zaplanowany tynk należy zaplanować 0,4025m3 zaprawy cementowo-wapiennej M15 oraz 0,1m3 zaprawy cementowo-wapiennej M50 4.5.2.Pytania sprawdzające

Odpowiadając na pytania, sprawdzisz, czy jesteś przygotowany do wykonania ćwiczeń. 1. Jakie są sposoby narzucania zaprawy na ścianę? 2. Jakie są sposoby narzucania zaprawy na sufit? 3. Jak wykonujemy pierwszą warstwę tynku? 4. Jak wykonujemy narzut? 5. Jak wykonujemy gładź? 6. Jak wykonujemy tynk rapowany? 7. Jakie są kolejne czynności przy wykonaniu tynku kategorii I? 8. Jakie czynności podejmujemy podczas wykonywania tynku kategorii II? 9. Jakie są kolejne czynności przy wykonaniu tynku kategorii III? 10. Jakie są zasady wykonania tynku kategorii IV? 11. Jakie są zasady wykonania tynku kategorii IVf? 12. Jak obliczyć potrzebną ilość materiału do wykonania określonej kategorii tynku?


41

4.5.3.Ćwiczenia Ćwiczenie 1

Wykonaj tynk rapowany na podłożu betonowym o wymiarach 2x1,5m. Sposób wykonania ćwiczenia Aby wykonać ćwiczenie powinieneś:

1) dobrać odpowiedni sprzęt i narzędzia, 2) zorganizować stanowisko pracy, 3) dobrać odpowiedni materiał, 4) wyznaczyć powierzchnie podłoża i przygotować je do tynkowania, 5) przygotować zaprawę zgodnie z recepturą, 6) wykonać tynk, 7) oczyścić sprzęt i narzędzia, 8) posprzątać stanowisko pracy, 9) zaprezentować wykonane ćwiczenie, 10) dokonać oceny poprawności wykonania ćwiczenia.


− odzież ochronna i sprzęt ochrony osobistej, − materiał do wykonania zaprawy tynkarskiej, − stanowisko robocze, − rusztowania do robót tynkarskich wewnętrznych, − podstawowy zestaw narzędzi i sprzętu do robót tynkarskich, − podstawowy sprzęt pomiarowy, − apteczka, − literatura z rozdziału 6 poradnika dla ucznia. Ćwiczenie 2

Wykonaj tynk wapienny kategorii Ia na ścianie ceglanej o powierzchni 2x2,5m. Sposób wykonania ćwiczenia Aby wykonać ćwiczenie powinieneś:

1) dobrać odpowiedni sprzęt i narzędzia, 2) zorganizować stanowisko pracy, 3) dobrać odpowiedni materiał, 4) wyznaczyć powierzchnie podłoża i przygotować je do tynkowania, 5) przygotować zaprawę zgodnie z recepturą, 6) wykonać warstwę tynku z jednoczesnym ściągnięciem pacą, 7) oczyścić sprzęt i narzędzia, 8) posprzątać stanowisko pracy, 9) zaprezentować wykonane ćwiczenie, 10) dokonać oceny poprawności wykonania ćwiczenia.


42

Wyposażenie stanowiska pracy: − odzież ochronna i sprzęt ochrony osobistej, − materiał do wykonania zaprawy tynkarskiej, − stanowisko robocze, − rusztowania do robót tynkarskich wewnętrznych, − podstawowy zestaw narzędzi i sprzętu do robót tynkarskich, − podstawowy sprzęt pomiarowy, − apteczka, − literatura z rozdziału 6 poradnika dla ucznia. Ćwiczenie 3

Wykonaj tynk cementowo-wapienny kat. III na ścianie betonowej o powierzchni 2x2,0m. Sposób wykonania ćwiczenia Aby wykonać ćwiczenie powinieneś:

1) dobrać odpowiedni sprzęt i narzędzia, 2) zorganizować stanowisko pracy, 3) dobrać odpowiedni materiał, 4) wyznaczyć powierzchnie podłoża i przygotować je do tynkowania, 5) przygotować podłoże, 6) wykonać porcję zaprawy do mocowania listew, 7) wyznaczyć lico tynku za pomocą listew tynkarskich, 8) przygotować zaprawę zgodnie z recepturą, 9) wykonać pierwszej warstwy tynku, 10) oczyścić listwy kierunkowe, 11) wykonać i wyrównać narzut, 12) wykonać gładź, 13) oczyścić sprzęt i narzędzia, 14) posprzątać stanowisko pracy, 15) zaprezentować wykonane ćwiczenie, 16) dokonać oceny poprawności wykonania ćwiczenia.


− odzież ochronna i sprzęt ochrony osobistej, − materiał do wykonania zapraw tynkarskich, − stanowisko robocze, − zestaw listew do wyznaczenia lica tynku, − rusztowania do robót tynkarskich wewnętrznych, − podstawowy zestaw narzędzi i sprzętu do robót tynkarskich, − podstawowy sprzęt pomiarowy, − apteczka, − literatura z rozdziału 6 poradnika dla ucznia. Ćwiczenie 4

Wykonaj tynk cementowo-wapienny kategorii II na suficie stropu monolitycznego o powierzchni 2x2,0m.

Sposób wykonania ćwiczenia


43

Aby wykonać ćwiczenie powinieneś: 1) dobrać odpowiedni sprzęt i narzędzia, 2) zorganizować stanowisko pracy, 3) dobrać odpowiedni materiał, 4) wyznaczyć powierzchnie podłoża i przygotować je do tynkowania, 5) przygotować podłoże, 6) wykonać porcję zaprawy do mocowania listew, 7) wyznaczyć lico tynku za pomocą listew tynkarskich, 8) przygotować zaprawę zgodnie z recepturą, 9) wykonać pierwszej warstwy tynku, 10) oczyścić listwy kierunkowe, 11) wykonać i wyrównać narzut, 12) oczyścić sprzęt i narzędzia, 13) posprzątać stanowisko pracy, 14) zaprezentować wykonane ćwiczenie, 15) dokonać oceny poprawności wykonania ćwiczenia.



Wykonaj tynk pocieniony na powierzchni sufitu o wymiarach 2x2,0m . Podłoże stanowią płyty prefabrykowane.


1) dobrać odpowiedni sprzęt i narzędzia, 2) zorganizować stanowisko pracy, 3) dobrać odpowiedni materiał, 4) wyznaczyć powierzchnie podłoża i przygotować je do tynkowania, 5) przygotować podłoże, 6) wykonać porcję zaprawy do wyznaczenia lica, 7) wyznaczyć lico, 8) przygotować zaprawę zgodnie z recepturą, 9) wykonać tynk, 10) oczyścić sprzęt i narzędzia, 11) posprzątać stanowisko pracy, 12) zaprezentować wykonane ćwiczenie, 13) dokonać oceny poprawności wykonania ćwiczenia.


44

Wyposażenie stanowiska pracy: − odzież ochronna i sprzęt ochrony osobistej, − materiał do wykonania zapraw tynkarskich, − stanowisko robocze, − zestaw listew do wyznaczenia lica tynku, − rusztowania do robót tynkarskich wewnętrznych, − podstawowy zestaw narzędzi i sprzętu do robót tynkarskich, − podstawowy sprzęt pomiarowy, − apteczka, − literatura z rozdziału 6 poradnika dla ucznia. Ćwiczenie 6

Wykonaj ostatnią warstwę tynku kategorii IVf na powierzchni ściany o wymiarach 2x3,0m.


1) dobrać odpowiedni sprzęt i narzędzia, 2) zorganizować stanowisko pracy, 3) dobrać odpowiedni materiał, 4) przygotować narzut do wykonania następnej warstwy, 5) wykonać gładź, 6) oczyścić sprzęt i narzędzia, 7) posprzątać stanowisko pracy, 8) zaprezentować wykonane ćwiczenie, 9) dokonać oceny poprawności wykonania ćwiczenia.



Wykonaj sposobem ręcznym tynk pocieniony jednowarstwowy z gotowej masy tynkarskiej na powierzchni ściany o wymiarach 3x3m.


1) dobrać odpowiedni sprzęt i narzędzia, 2) zorganizować stanowisko pracy, 3) dobrać odpowiedni materiał, 4) przygotować podłoże uzupełniając ubytki i gruntując, 5) przygotować masę plastyczną, 6) wykonać tynk pocieniany, 7) zatrzeć tynk po pewnym czasie,


45

8) oczyścić sprzęt i narzędzia, 9) posprzątać stanowisko pracy, 10) zaprezentować wykonane ćwiczenie, 11) dokonać oceny poprawności wykonania ćwiczenia.

Wyposażenie stanowiska pracy: − odzież ochronna i sprzęt ochrony osobistej, − materiał do wykonania zapraw tynkarskich, − stanowisko robocze, − rusztowania do robót tynkarskich wewnętrznych, − podstawowy zestaw narzędzi i sprzętu do robót tynkarskich, − podstawowy sprzęt pomiarowy, − apteczka, − literatura z rozdziału 6 poradnika dla ucznia. Ćwiczenie 8

Oblicz ilość zaprawy potrzebną do wykonania tynku kategorii III na ścianie o wymiarach 10x3,5m. Tynk będzie wykonywany ręcznie.


1) obliczyć powierzchnię ściany, 2) dobrać odpowiednią tabelę, 3) odczytać dane wyjściowe, 4) wykonać obliczenia, 5) zaprezentować wyniki obliczeń.

Wyposażenie stanowiska pracy: − Katalogi Nakładów Rzeczowych − kalkulator − literatura z rozdziału 6 poradnika dla ucznia. 4.5.4. Sprawdzian postępów Czy potrafisz: Tak Nie

1) przygotować stanowisko pracy do wykonania tynku zwykłego? 2) dobrać odpowiedni sprzęt do ręcznego wykonania tynków

wewnętrznych?

3) wykonać obrzutkę na dowolnym podłożu? 4) wykonać poszczególne warstwy tynku na ścianach? 5) wykonać warstwy tynku na suficie? 6) prawidłowo wykonać tynk kategorii 0? 7) prawidłowo wykonać tynki kategorii I? 8) prawidłowo wykonać tynki kategorii II? 9) prawidłowo wykonać tynki kategorii III? 10) prawidłowo wykonać gładź w tynku kategorii IV? 11) porozumiewać się z innymi pracownikami na placu budowy? 12) stosować przepisy bhp podczas wykonywania tynków zwykłych?


46

4.6. Wykończenie tynków wewnętrznych 4.6.1.Materiał nauczania

Wykonywanie tynków na ościeżach i narożnikach należy do wykończeniowych robót tynkarskich. Tynkowanie ościeży okiennych i drzwiowych zaczynamy od ustawienia listew i przymocowania ich do muru gwoździami lub specjalnymi zaciskami (rys. 56).

Rys. 56. Tynkowanie ościeży za pomocą wykroju zwykłego [1, s.134]

Najpierw wykonuje się obrzutkę i po jej stężeniu nanosi się narzut. Narzut wyrównuje się

deseczką, która na jednym końcu ma wycięcia do prowadzenia po ościeżnicy, a drugi koniec prowadzi się po przybitej do ściany listwie. Najpierw wyrównuje się tynk ościeżach górnych, a potem nzboczne (rys.57, 58).

Rys. 57. Ściąganie i wyrównanie narzutu na ościeżach:

[6,s.267] a) pionowych, b) poziomych Rys. 58. Zatarcie tynku na ościeżach

[1, s.164; 4, s.348] Taka metoda wykonywania tynków ościeży jest bardzo pracochłonna i trudna. Duże

ułatwienie umożliwia wprowadzenie specjalnych ramek okiennych i drzwiowych (rys.59). Można wtedy jednocześnie wykonywać tynk na ościeżach bocznych.

Rys. 59. Ramka do wyrównywania i

zacierania tynków na ościeżnicach bocznych różnych wymiarach [4, s.348]

Rys. 60. Ochrona narożników: a) kątownikami z blachy, b) specjalnymi narożnikami metalowymi [1, s.134]


47

Narożniki wykańczane tynkiem i narażone na uderzenia zabezpiecza się kątownikami lub specjalnymi metalowymi narożnikami osadzonymi w tynku (rys.60).

Obecnie narożniki w tynkach wewnętrznych osadza się na zaprawie bez łączników metalowych (rys.61).

Rys. 61. Ochrona narożników

kątownikami z aluminium [8] Rys. 62. Profile belek [1, s.136]

a) niskiej, b) wysokiej Wykończenie faset i naroży wklęsłych wykonujemy specjalnymi pacami. We wnętrzach

tynki ciągnione wykonuje się często na belkach i podciągach. Drewniane elementy wykroju powinny być dobrze zaimpregnowane, by chłonąc wodę nie zmieniły swych kształtów. Jako drugą warstwę nanosi się narzut. Przeciągając wykrój, dociska się narzut, ścinając jednocześnie jego nadmiar. Tam, gdzie po przejściu wykroju brakuje zaprawy, trzeba ją uzupełnić i wrócić w to miejsce wykrojem, który przesuwa się tyle razy, aż uzyska się zupełnie równą powierzchnię tynku. Ruch wykroju powinien być jednostajny, płynny i niezbyt szybki. Narzut należy wykonywać na takim odcinku, by można go było wyprofilować przed związaniem zaprawy. Jest to szczególnie ważne przy pracy w zaprawie gipsowej. Wykrój prowadzi się najpierw do przodu, by ściąć nadmiar zaprawy („na zdziery"), a następnie do tyłu, by zaprawę wygładzić („na wygładzenie"). W czasie pracy trzeba zwracać uwagę na zachowanie czystości wzornika i prowadnic. Przy belkach wysokich trzeba tę pracę podzielić na etapy. Najpierw obciąga się jedną stronę belki i pół spodu, a następnie drugą stronę belki i nie obciągnięty jeszcze fragment spodu. Przy małych wysokościach szablony obejmują całą belkę, przy dużych wykrój obejmuje tylko jeden bok i połowę jej podstawy (rys.62).

Profilowanie tynku na słupie o przekroju kołowym wykonuje się za pomocą prowadnic pierścieniowych, nakładanych w odstępach 1,5÷2m na słup. Prowadnicę wykonuje się w ten sposób, że w tarczy z desek grubości co najmniej 32mm najpierw wycina się koło o promieniu odpowiadającym otynkowanej grubości słupa, następnie tarczę tę rozcina się na dwie połowy, łączone ze sobą za pomocą haczyków. Gotową tarczę nakłada się na słup (rys.63), a szczelinę pomiędzy trzonem słupa a krawędzią otworu tarczy zalewa się zaprawą gipsową lub gipsowo-wapienną. Po stwardnieniu zaprawy tarczę zdejmuje się, zaś odlew wygładza, otrzymując gotową prowadnicę. Po wykonaniu prowadnic, pola pomiędzy nimi zapełnia się zaprawą, którą następnie ściąga się pacą i zaciera packą jak na ścianie płaskiej.


48

Rys. 63. Profilowanie słupa kołowego za pomocą prowadnic pierścieniowych [1 s.139]: a) widok z

boku, b) przekrój poziomy

Rys. 64. Profilowanie kolumny zbieżnej za pomocą prowadnic pionowych [1 s.139] : a) gładkiej, b)

kanelowanej Drugi sposób wyprofilowania tynku polega na ułożeniu drewnianych prowadnic wzdłuż

słupa i profilowaniu tynku za pomocą wykroju przesuwanego najlepiej z dołu ku górze z tym, że ścinaną przez wykrój zaprawę trzeba z niego zgarniać kielnią. Zaprawę tę wykorzystujemy od razu do zapełnienia miejsc, gdzie grubość tynku jest zbyt mała (rys.64).

Rys. 65. Profilowanie kolumny zbieżnej [1, s.139] Rys. 66. Profilowanie bazy kolumny [1, s.139]

Kolumny cylindryczne tynkuje się tak samo, jak słupy okrągłe. Zazwyczaj jednak

kolumny zwężają się ku górze. Stosując pierwszy sposób trzeba wyciąć szereg tarcz, o coraz mniejszym otworze. Tarcze powinny mieć wszystkie zewnętrzne wymiary równe, a środki otworów powinny leżeć w środku tarczy. Tak wykonane tarcze nakładamy na kolumnę


49

i łączymy je przynajmniej trzema łatami (rys.65). Następnie pionujemy całość i zaklinowujemy łaty pomiędzy belką spoczywającą na kolumnie a podstawą kolumny. Prowadnice i tynkowanie wykonujemy tak samo, jak w przypadku kolumny prostej. Stosując drugi sposób należy kolumnę podzielić na kilka odcinków i dla każdego sporządzić wykrój o innej średnicy. Wykrój ten musi być osadzony na saniach za pomocą zawiasów w miarę unoszenia lekko nachylamy go ku górze. W efekcie otrzymamy nieco eliptyczny przekrój kolumny, ale przy podziale na dużą liczbę odcinków zniekształcenie to nie jest widoczne. Sposób ten jest stosowany raczej do kolumn rowkowych (kanelowanych), gdyż wykrojem można od razu wyciąć rowki.

Podstawę i głowicę kolumny można wyprofilować za pomocą wykroju przesuwanego po prowadnicy ułożonej wokół kolumny (rys. 66). W celu wygięcia łaty, nacina się ją wielokrotnie w niewielkich odległościach na pół głębokości w odstępach paru centymetrów.


Odpowiadając na pytania, sprawdzisz, czy jesteś przygotowany do wykonania ćwiczeń. 1. Jak wykonujemy tynkowanie ościeży za pomocą wykroju zwykłego? 2. Jak tynkujemy ościeża za pomocą ramki? 3. Jakie są sposoby ochrony narożników? 4. Jak wykonuje się profilowanie słupów i kolumn? 4.6.3.Ćwiczenia Ćwiczenie 1

Wykonaj, za pomocą ramki, tynkowanie ościeża okiennego o wymiarach 100x100cm z jednoczesnym wykończeniem naroży.


1) dobrać odpowiedni sprzęt i narzędzia, 2) zorganizować stanowisko pracy, 3) dobrać odpowiedni materiał, 4) osadzić ramkę, 5) przygotować zaprawę zgodnie z recepturą, 6) przygotować podłoże, 7) wykonać tynk, 8) oczyścić sprzęt i narzędzia, 9) posprzątać stanowisko pracy, 10) zaprezentować wykonane ćwiczenie, 11) dokonać oceny poprawności wykonania ćwiczenia.


− odzież ochronna i sprzęt ochrony osobistej, − materiał do wykonania zapraw tynkarskich, − stanowisko robocze, − rusztowania do robót tynkarskich wewnętrznych, − podstawowy zestaw narzędzi i sprzętu do robót tynkarskich, − podstawowy sprzęt pomiarowy, − apteczka, − literatura z rozdziału 6 poradnika dla ucznia.


50

Ćwiczenie 2 W narożniku wypukłym o wysokości 3m osadź narożnik metalowy. Sposób wykonania ćwiczenia Aby wykonać ćwiczenie powinieneś:

1) dobrać odpowiedni sprzęt i narzędzia, 2) zorganizować stanowisko pracy, 3) przygotować narożnik o odpowiedniej długości, 4) osadzić narożnik w wyznaczonym miejscu, 5) posprzątać stanowisko pracy, 6) zaprezentować wykonane ćwiczenie, 7) dokonać oceny poprawności wykonania ćwiczenia.


− odzież ochronna i sprzęt ochrony osobistej, − materiał do wykonania zapraw tynkarskich, − stanowisko robocze, − narożnik metalowy, − rusztowania do robót tynkarskich wewnętrznych, − podstawowy zestaw narzędzi i sprzętu do robót tynkarskich, − podstawowy zestaw narzędzi i sprzętu o robót murarskich, − piłka do metalu, − podstawowy sprzęt pomiarowy, − apteczka, − literatura z rozdziału 6 poradnika dla ucznia. Ćwiczenie 3

Wykonaj tynk za pomocą wykroju zwykłego w otworze drzwiowym o grubości ściany 50cm.


1) dobrać odpowiedni sprzęt i narzędzia, 2) zorganizować stanowisko pracy, 3) dobrać odpowiedni materiał, 4) osadzić listwę, 5) przygotować zaprawę zgodnie z recepturą, 6) wykonać część tynku naścianie, 7) zmienić położenie listwy po stwardnieniu tynku wcześniej wykonanego, 8) wytynkować samą ościeżnice, 9) oczyścić sprzęt i narzędzia, 10) posprzątać stanowisko pracy, 11) zaprezentować wykonane ćwiczenie, 12) dokonać oceny poprawności wykonania ćwiczenia.


51

Wyposażenie stanowiska pracy: − odzież ochronna i sprzęt ochrony osobistej, − materiał do wykonania zapraw tynkarskich, − stanowisko robocze, − rusztowania do robót tynkarskich wewnętrznych, − podstawowy zestaw narzędzi i sprzętu do robót tynkarskich, − wykrój tynkarski, − podstawowy sprzęt pomiarowy, − apteczka, − literatura z rozdziału 6 poradnika dla ucznia. 4.6.4. Sprawdzian postępów Czy potrafisz: Tak Nie

1) przygotować stanowisko pracy do wykonania tynków ciągnionych? 2) wykonać ochronę narożnika wypukłego? 3) wykonać tynkowanie ościeży za pomocą wykroju zwykłego? 4) wykonać tynkowanie ościeży za pomocą ramki? 5) stosować przepisy bhp podczas wykonywania prac wykończeniowych?


52

4.7. Organizacja robót tynkarskich 4.7.1. Materiał nauczania

Do układania tynków wewnętrznych można przystąpić dopiero po: − wykonaniu pokrycia dachu, − wykonaniu ścian działowych, − osadzeniu stolarki, przy czym powinna ona być należycie zabezpieczona, − założeniu rur ochronnych do elektrycznej instalacji podtynkowej, − zamurowaniu bruzd do przewodów wodociągowych i kanalizacyjnych, centralnego

ogrzewania. Średnia dobowa temperatura tynkowanego elementu (pomieszczenia) powinna wynosić

co najmniej 5°C, a najniższa temperatura 0°C. Podstawowym warunkiem sprawnego przebiegu robót tynkowych oraz uzyskania pełnej wydajności tynkarza jest właściwa organizacja robót. Przed przystąpieniem do robót należy wykonać wszystkie prace przygotowawcze, omówione poprzednio. Po takim przygotowaniu stanowisk pracy w kilku kolejnych pomieszczeniach, zespół w składzie l tynkarz + pomocnik może przystąpić do wykonania tynków.

Tynkarz wykonuje wszystkie czynności, a pomocnik dostarcza mu zaprawę i pomaga w czynnościach wymagających współpracy dwóch osób (wyznaczania powierzchni tynków). Wydajność zmianowa takiej dwójki wynosi 20÷25 m2 powierzchni tynków.

Tynkowanie, zarówno mechaniczne jak i ręczne dzieli się na kilka operacji. Do wykonania każdej z nich dobiera się odpowiedni zespół ludzi. Na początek należy przygotować powierzchnię do tynkowania. Wykonuje to zespół złożony z dwóch tynkarzy. Obrzutkę wykonuje zespół dwuosobowy. Jeden z tynkarzy narzuca zaprawę końcówką tynkarską, a drugi oczyszcza listwy kierunkowe, ten sam zespół może po lekkim stwardnieniu obrzutki wykonać narzut. Za zespołem wykonującym narzut idzie dwóch tynkarzy, którzy wyrównują go i usuwają listwy, a także ślady po nich (zarzucają je ręcznie zaprawą i zacierają packą). Ostatni zespół składający się z trzech albo czterech tynkarzy zaciera tynk dwuwarstwowy, a jeżeli tynk jest trójwarstwowy, to nanosi i zaciera gładź.

W tynkowaniu mechanicznym najbardziej racjonalne i wydajne są brygady dwunastoosobowe wyposażone w jedną końcówkę. Brygada tynkarska dzieli się na trzy zespoły. Zespół 1. składa się z tynkarza i pomocnika. Ma on za zadanie przygotowanie powierzchni do tynkowania. Zespół 2. składa się z czterech ludzi: robotnika operującego końcówką, tynkarza wykwalifikowanego i dwóch tynkarzy przyuczonych. Zespół ten wykonuje obrzutkę oraz nanosi i wyrównuje narzut. Zespół 3. składa się z sześciu tynkarzy, którzy zacierają gładź, wykończają ościeża, wnęki, naroża, osadzają parapety itp. Aby zapewnić ciągłą pracę zespołów, dzieli się front robót dla brygady na 4 odcinki po około 500m2. Wydajność brygady obsługującej końcówkę agregatu wynosi 250÷300m2 tynku w czasie zmiany roboczej.

Na organizację miejsca pracy składają się zwykle następujące czynności: − wybór metody robót, − przygotowanie stanowiska roboczego, − transport i składowanie materiałów, − samo wykonanie robót.

Przepisy technologiczne zawierają wskazówki co do: − warunków technicznych jakim powinny odpowiadać materiały i roboty, − wyposażenia i organizacji miejsca pracy, stanowisk roboczych, stosowania sprzętu,


53

urządzeń i narzędzi, − sposobu wykonywania i kolejności poszczególnych robót, − organizacji i składu zespołów roboczych, − norm robocizny, zużycia materiałów, sprzętu i narzędzi, − przepisów bezpieczeństwa pracy.

Po dokonaniu wyboru metody robót, przystępujemy do przygotowania stanowiska roboczego, stosownie do obranego sposobu. W przypadku tynkowania indywidualnego, przygotowanie to ogranicza się do ustawienia rusztowania. Przy zespołowym tynkowaniu zadaniem kierownictwa (majstra lub brygadzisty) jest wyznaczenie i przygotowanie stanowisk pracy dla zespołów w taki sposób, aby była zapewniona ciągłość pracy.

Wykonanie robót tynkarskich wymaga dostawy znacznej ilości zaprawy. Dostawa ta musi przebiegać rytmicznie i odbywać się w ten sposób, aby nie zakłócać pracy. W tym celu musi być przestrzegana zasada wydzielania pasa na część roboczą, materiałową i transportową.

Rys.72. Stanowisko pracy tynkarza przy tynkowaniu ręcznym[ 1, s.210]

Roboty tynkarskie powinny być wykonywane wyłącznie z rusztowań lub stałych

pomostów. Niedopuszczalne jest wykonywanie tych robót z drabin przystawnych. Stanowiska robocze trzeba utrzymywać w czystości, a z pomostów - od razu usuwać rozlaną zaprawę. Otwory w ścianach, w stropach lub inne, których dolna krawędź znajduje się poniżej 0,8m od poziomu stropu lub pomostu, powinny być zabezpieczone deskami.

Robotnicy narażeni na rozprysk zaprawy powinni być zaopatrzeni w okulary ochronne i rękawice. Podczas tynkowania mechanicznego należy stale utrzymywać przewody doprowadzające zaprawę w czystości, a sprężarki i pompy sprawdzać pod nadzorem specjalisty.

Silnik może podłączyć do sieci tylko elektromonter. Pompa do zapraw, mieszarki i inne maszyny muszą mieć pokrywę ochronną na kołach zębatych oraz uziemiony silnik. 4.7.2.Pytania sprawdzające

Odpowiadając na pytania, sprawdzisz, czy jesteś przygotowany do wykonania ćwiczeń. 1. Jakie czynniki wpływają na organizację robót tynkarskich? 2. Jakie są zasady organizacji robót tynkarskich? 3. Jaki należy zorganizować stanowisko do wykonania tynku sposobem ręcznym? 4. Jakie przepisów bhp należy przestrzegać podczas wykonywania robót tynkarskich?


54

4.7.3.Ćwiczenia

Ćwiczenie 1 Wskaż czynniki, które decydują o organizacji robót tynkarskich. Sposób wykonania ćwiczenia Aby wykonać ćwiczenie powinieneś:

1) prześledzić materiał nauczania (poradnik dla ucznia rozdz. 4.7.1), 2) wypisać czynniki decydujące o organizacji robót tynkarskich, 3) zaprezentować wykonane ćwiczenie, 4) dokonać oceny poprawności wykonania ćwiczenia.


– papier kancelaryjny, – ołówek, długopis, – literatura z rozdziału 6 poradnika dla ucznia. Ćwiczenie 2

Zorganizuj stanowisko robocze dla jednego tynkarza, wykonującego tynk sposobem ręcznym.


1) dobrać odpowiedni sprzęt i narzędzia, 2) dobrać odpowiedni materiał, 3) ustawić odpowiednio sprzęt, narzędzia i materiały z uwzględnieniem pasów

komunikacyjnych i materiałowych, 4) zaprezentować wykonane ćwiczenie, 5) dokonać oceny poprawności wykonania ćwiczenia.


− odzież ochronna i sprzęt ochrony osobistej, − materiały do wykonania zapraw tynkarskich, − rusztowania do robót tynkarskich wewnętrznych, − podstawowy zestaw narzędzi i sprzętu do robót tynkarskich, − podstawowy sprzęt pomiarowy, − apteczka, − literatura z rozdziału 6 poradnika dla ucznia. 4.7.4. Sprawdzian postępów Czy potrafisz: Tak Nie

1) przygotować stanowisko pracy do wykonania tynków ? 2) scharakteryzować czynniki które decydują o organizacji robót

tynkarskich?

3) porozumieć się z innymi pracownikami na placu budowy? 4) wskazać przepisy bhp podczas wykonywania tynków?


55

5. SPRAWDZIAN OSIĄGNIĘĆ INSTRUKCJA DLA UCZNIA 1. Przeczytaj uważnie instrukcję. 2. Podpisz imieniem i nazwiskiem kartę odpowiedzi. 3. Zapoznaj się z zestawem zadań testowych. 4. Test zawiera 20 zadań dotyczących wykonywania tynków wewnętrznych. Zarówno

w części podstawowej jak i ponadpodstawowej znajdują się zadania wielokrotnego wyboru( jedna odpowiedź jest prawidłowa).

5. Udzielaj odpowiedzi tylko na załączonej karcie odpowiedzi, prawidłową odpowiedź w zadaniach wielokrotnego wyboru zaznacz znakiem X (w przypadku pomyłki należy błędną odpowiedź zaznaczyć kółkiem, a następnie ponownie zakreślić odpowiedź prawidłową).

6. Pracuj samodzielnie, bo tylko wtedy będziesz miał satysfakcję z wykonanego zadania. 7. Kiedy udzielenie odpowiedzi będzie Ci sprawiało trudność, wtedy odłóż rozwiązanie

na później i wróć do zadania gdy zostanie Ci wolny czas. 8. Na rozwiązanie testu masz 45 min.

Powodzenia


56

ZESTAW ZADAŃ TESTOWYCH 1. Tynki surowe rapowane to tynki kategorii

a) 0. b) I. c) Ia. d) III.

2. Druga warstwa w tynku trójwarstwowym to a) obrzutka. b) gładź. c) narzut. d) szlichta.

3. Spoiwami stosowanymi do tradycyjnych zapraw tynkarskich są cement a) wapno, gips i glina. b) wapno i glina. c) gips i szkło wodne. d) glina i szkło wodne.

4. Jako kruszywo do zapraw tynkarskich stosuje się piasek o uziarnieniu a) 0,5÷3mm. b) 5÷12mm. c) 0,05÷4mm. d) 0,05÷2mm.

5. Przygotowując zaprawę wapienną sposobem mechanicznym należy zachować następującą kolejność dozowania składników a) woda, piasek, ciasto wapienne. b) piasek, ciasto wapienne, woda. c) ciasto wapienne, woda, piasek. d) woda, ciasto wapienne, piasek.

6. Na rysunku przedstawiona jest

a) paca metalowa. b) paca styropianowa. c) łata drewniana. d) poziomnica.

7. Do sprawdzania równości powierzchni tynku służy a) drewniana łata o długości 1m. b) paca stalowa. c) drewniana łata o długości 2 m. d) paca styropianowa.

8. Na rysunku przedstawione jest rusztowanie a) na wysuwnicach. b) ramowe. c) na kozłach. d) stojakowe.


57

9. Złącza tynkowanych płyt pokrywa się paskami siatki metalowej o szerokości a) 3 cm. b) 5 cm. c) 10 cm. d) 15 cm.

10. Ściany drewniane wieńcowe można tynkować po upływie około a) 2 miesięcy. b) 1 roku. c) 6 miesięcy. d) 2 lat.

11. Dranice przybija się w kratkę , tak aby listewki jednej warstwy były prostopadłe do listewek drugiej warstwy, jednocześnie przebiegały w stosunku do desek ściany pod kątem a) 30°. b) 60°. c) 45°. d) 40°.

12. Siatki na podkładach metalowych przed przystąpieniem do tynkowania zabezpiecza się powlekając je a) zaczynem cementowym. b) zaczynem gipsowym. c) mlekiem wapiennym. d) farbą olejna.

13. Wyznaczanie lica tynku metodą pasów kierunkowych rozpoczyna się od a) osadzenia klocków drewnianych. b) napięcia sznura w narożach. c) wyznaczenia linii horyzontu. d) wykonania placków z zaprawy.

14. Obecnie do wyznaczania lica tynku stosuje się drewniane lub metalowe listwy tynkarskie mocowane są do ściany w odstępach a) 0,5÷1,0m. b) 1,5÷2,5m. c) 0,8÷2,2m. d) 1,0÷2,0m.

15. Po położeniu narzutu ściąga się go i wyrównuje za pomocą łaty lub pacy drewnianej, przesuwanej ruchem falistym a) od dołu do góry. b) od góry do dołu. c) od lewej do prawej. d) od prawej do lewej.


58

16. Całkowita grubość tynku trójwarstwowego nie powinna przekraczać a) 5mm. b) 10mm. c) 15mm. d) 25mm.

17. We wnętrzach tynki ciągnione wykonuje się na a) stropach gęstożebrowych. b) stropach płytowych. c) belkach i podciągach. d) sufitach.

18. Profilowanie słupa o przekroju kołowym wykonuje się za pomocą prowadnic pierścieniowych nakładanych w odstępach a) 0,5÷1m. b) 1,5÷2m. c) 1,5÷3m. d) 2÷3m.

19. Wyprofilowanie tynku słupa można wykonać za pomocą wykroju przesuwanego a) z dołu ku górze. b) z góry do dołu. c) z dołu ku górze tylko do połowy słupa, wyżej odwrotnie. d) z góry do dołu tylko do połowy słupa, wyżej odwrotnie.

20. Brygadę tynkarską do tynkowania mechanicznego najkorzystniej jest podzielić na a) pięć zespołów roboczych. b) trzy zespoły robocze. c) cztery zespoły robocze. d) dwa zespoły robocze.


59

KARTA ODPOWIEDZI

Imię i nazwisko …………………………………………………….. Wykonywanie tynków wewnętrznych Zakreśl poprawną odpowiedź

Nr zadania Odpowiedź Punkty

1. a b c d 2. a b c d 3. a b c d 4. a b c d 5. a b c d 6. a b c d 7. a b c d 8. a b c d 9. a b c d 10. a b c d 11. a b c d 12. a b c d 13. a b c d 14. a b c d 15. a b c d 16. a b c d 17. a b c d 18. a b c d 19. a b c d 20. a b c d

Razem:


60

6. LITERATURA 1. Lenkiewicz W. Urban L.: Roboty tynkarskie Arkady, Warszawa 1980r. 2. Martyniak W. Pieniążek J.: Technologia budownictwa 5 WSiP, Warszawa 1997 r. 3. Nowy poradnik majstra budowlanego-praca zbiorowa. Arkady, Warszawa 2004r. 4. Urban. L. Technologia robót murarskich i tynkarskich WSiP, Warszawa 1988r. 5. Warunki techniczne wykonania i odbioru robót budowlano-montażowych ITB Warszawa

1997 z nowymi specyfikacjami uwzględniającymi nowe technologie wykonywania robót w budownictwie.

6. Wojewoda K.: Wykonywanie robót tynkarskich KOWEZ, Warszawa 2002r. 7. Wszechnica budowlana-praca zbiorowa. RSW, Warszawa 1988r. 8. Katalogi firm

Education

Murarz- Wykonywanie tynków wewnętrznych