„Obrzędy noworoczne na Żywiecczyźnie”.

Pedagogiczna Biblioteka Wojewódzka Filia w Żywcu.

W Pedagogicznej Bibliotece Wojewódzkiej Filia w Żywcu w dniach 9.01.2012 – 5.02.2012 r.

miała miejsce wystawa zatytułowana:„Obrzędy noworoczne na Żywiecczyźnie”.

Celem wystawy było zaprezentowanie zwyczajów kolędniczych związanych z okresem noworocznym pieczołowicie kultywowanym na

Żywiecczyźnie. Na wystawie zgromadzono oryginalne stroje przebierańców

noworocznych tzw. „Dziadów” oraz zaprezentowano archiwalne zdjęcia z

Żywieckich Godów, przedstawiające kolorowe korowody przebierańców. Przedstawiono

także

literaturę przedmiotu dostępną w zbiorach biblioteki.

Wystawa zbiegła się w czasie z

Żywieckimi Godami , które

organizowane są co roku na

terenie Żywiecczyzny od 1969 r.

Jest to jedna z najbardziej

oryginalnych imprez w

województwie śląskim, których

celem jest kontynuowanie

tradycji ludowych.

Postać „śmierci” i „diabła”autorstwa Tadeusza Bury ze Zwardonia.

Zbiór literatury dotyczącej obrzędów i zwyczajów Żywiecczyzny

Zdjęcia przedstawiające przebierańców noworocznych

Charakterystyka postaci występujących w tradycyjnych grupach kolędniczych „Dziady”:

Konie - bogato zdobione bibułą czapy , kolorowe tkaniny na ramach stylizujące gabaryty konia oraz drewniana rzeźbiona głowa konika z dzwonkami przymocowane do ramy.Pachołek - kierujący końmi.Macindula inaczej tez zwany sznurkorz - postać z maską i strojem złożonym z mnóstwem małych kolorowych skrawków tkaniny naszytych na siebie. Diabły - czerwony i czarny, bogato zdobione maski z rogami barana, atrybut widły.Śmierć - postać ubrana na biało z maską drewnianą i kosą w ręku.Kominiarz - z cylindrem na głowie, wymazany sadzą, jako atrybut posiadający małą drabinkę oraz wycior do komina .Żyd - postać z maską z długim cylindrem, obfitą brodą, ubrana w długi płaszcz trzymająca w ręku długą „loge” służącą do pomiaru posesji na której, „dziady” mają tańczyć, grać spektakl. Niedźwiedzie - postacie w baranich skórach z maskami przedstawiającymi łeb niedźwiedzia, często ciągnęły sanie lub inne przedmioty jak np.: kawał drewna. W grupach kolędniczych pojawiają się także postacie:Cygan i Cyganka , Młoda Panii, Dziekciorz. Obecnie grupy kolędnicze często dodają nowe

postacie np.: Fotograf, Policjant, Ksiądz

A oto wybrane przykłady przedstawicieli przebierańców noworocznych:

W każdej grupie kolędniczej występują dwa diabły, czerwony i czarny symbolizujące zło.

Diabeł czarny: postać ubrana w

kostium w kolorze czarnym w ręku widły i

ogon zakończony mosiężnym dzwonkiem.

Konie w wielkich kolorowych czapach i bajecznych tkaninach symbolizują siłę i witalność.

Para Żydów postacie występujące w każdej grupie przebierańców.

Grupa Dziekciorzy .

Niedźwiedzie w futrzanych strojachsymbolizujące siłę, obfitość i płodność.

Macindula (Sznurkorz)postać fantastyczna, obca etnicznie i kulturowo.

Śmierć symbol końca ale

też początku, nowej kategorii

życia, transformacji .

W prezentacji wykorzystano materiały: Fotografie z prywatnych zbiorów Tadeusza Bury, Piotra Gwizdonia.Skany z materiałów Regionalnego Ośrodku Kultury w Bielsku-Białej. Opracował: Grzegorz

Wiercigroch