ÖNCEL AKADEMİ: OKULLARDA DEPREM EĞİTİMİ

Prof. Dr. Ali Osman Öncelİstanbul Üniversitesi

Jeofizik Mühendisliği Sismoloji Anabilim Dalı - Öğretim Üyesi

Okullarda Gençler İçin Depreme Hazırlık Eğitimi












The long-term seismicity of the Marmara region(Seismicity between 32 AD –1983 taken from Ambraseys and Finkel, 1991)












Kaynak: http://www.bgs.ac.uk/schoolseismology/schoolSeismology.cfc?method=viewStations

LİTOSFER Katı Kabuk ve Üst Manto (~ 50 ve 200 km) Gevrek (brittle) ve kırılgan (breakable) soğuk (buzlukta çıkarılmış tereyağı gibi)

ASTENOSFER Ilık, litosferin altında plastik özellikte

lithosphere Mantodan itibaren ~ 150 ve 700 km aralıkta Gözenekli (squishy) ve plastik Ilık (Yumuşamaya başlayan tereyağı gibi)

ALT MANTO Katı (solid) ~700 ve 2900 km aralıklarında

DIŞ ÇEKİRDEK Sıvı (Liquid)

İÇ ÇEKİRDEK Katı (Solid)

Park and Plates, 2005, Lillie

Between 1969 and 1972, Apollo astronauts placed seismometers at their landing sites around the moon. The Apollo 12, 14, 15, and 16 instruments faithfully radioed data back to Earth until they were switched off in 1977.http://science.nasa.gov/science-news/science-at-nasa/2006/15mar_moonquakes/

TEHLİKEOlay

MALİYET

ETKİLENME

HASARHassasiyet

Deprem Riski – Unesco Tanımı$ RİSK = Sismik Tehlike x Hasar Görebilirlik x Etkilenme x $ Maliyet


Yıllı

k A

şılm

a O

lası

lığı

Sismik Tehlike, Hasar Görebilirlik, Etkilenme ve Maliyet

Aşılma olasılığı, M büyüklüğünde ki depremin bir X noktasında oluşma olasılığıdır.

Kaynak: http://www.unisdr.org/

Afetlerin İnsan ve Ekonomiye Etkileri – Son 12 Yıl

Tahmin edilen kayıp > son binyıl içinde 8 milyon kişi depremde öldü

20th yüzyılda 2 milyon ölü

1990-1999 maliyeti US $ 215 milyar

40’dan fazla ülke büyük yıkıcı deprem tehdidi altındadır

100'ü aşkın yerde, bir yıl içinde ciddi bir deprem (M>6) olma potansiyeli var

Kaynak: USGS

Deprem Büyüklüğü

YıllıkOrtalam

aÇok büyük M>8 1Büyük 7-7.9 17Kuvvetli 6-6.9 134Orta 5-5.9 1319Hafif 4-4.9 13,000 Küçük 3-3.9 130,000Çok küçük 2-2.9 1,300,000

TÜRKİYE'DE DEPREME BAĞLI KAYIPLARTarih Ölüm Ekonomik

(000 US$)26.12.1939 32962 2000000017.08.1999 17127 150000029.04.1903 6000 100000026.11.1942 4000 100000001.02.1944 3959 75000024.11.1976 3840 55000020.12.1942 3000 55000026.11.1943 2824 31700019.08.1966 2394 24400006.09.1975 2385 205800

Created on: Jan-28-2013. - Data version: v12.07Source: "EM-DAT: The OFDA/CRED International Disaster

TehlikeTehlike Hasar Hasar GörebilirlikGörebilirlik

AfetAfet Risk Riski !i !

KapasiteKapasite

=*

İlkışık, M., 2013Okullarda Gençler İçin Depreme Hazırlık Eğitimi

Büyüklük Daha Çok Açığa Çıkan Enerji

Mesafe Sarsıntı Mesafeyle Azalır

Yerel Zemin Sarsıntıyı Büyütür












Kentsel Risk Senaryosu: İstanbul

20 km Uzaklıkta Mw=7.5 Senaryo Depremi

Kaynak: IBB Deprem Senaryo ModeliOkullarda Gençler İçin Depreme Hazırlık Eğitimi






Source: http://geodesy.unr.edu/publications/bird_BSSA_2015.pdfOkullarda Gençler İçin Depreme Hazırlık Eğitimi





1

10

100

1000

5.5 6 6.5 7 7.5Magnitude

Kilo

met

ers

8

1935 Marmara Depremi Yaklaşık Kırık Uzunluğu

Dep

rem

Fay

ının

Uzu

nluğ

u


1

10

100

5.5 6 6.5 7 7.5 8

Magnitude

Sec

onds 1935 Marmara Depremi

Yaklaşık 18 saniye

Dep

rem

in S

üres

i


Deprem Yasası: Log N (M) = a – bM Deprem Büyüklük – Enerji Değişimi


http://www.thetech.org/exhibits/online/quakes/intro/


Bir Deprem Zonu’nda Kırılma


Depth

Into the

earth

Surface of the earth

Distance along the fault plane 100 km (60 miles)

START
















M5

M7

M6


Kaynak: Stein et al., 1997. Okullarda Gençler İçin Depreme Hazırlık Eğitimi

Kaynak: Stein et al., 1997.

Sismik Boşluk


Özmen ve diğ., 1997Okullarda Gençler İçin Depreme Hazırlık Eğitimi


Kaynak: http://www.annalsofgeophysics.eu/index.php/annals/article/viewFile/3773/3837Okullarda Gençler İçin Depreme Hazırlık Eğitimi



Farklı Deprem Büyüklüklerine (M6.7, M7.2 ve M7.4)

Bağlı Olarak Yerin Deprem İvmesi Nasıl Değişiyor?






Northridge, CA 1994Okullarda Gençler İçin Depreme Hazırlık Eğitimi

Northridge, CA 1994Okullarda Gençler İçin Depreme Hazırlık Eğitimi

KGO-TV News ABC-7Loma Prieta, CA 1989Okullarda Gençler İçin Depreme Hazırlık Eğitimi

Kobe, Japan 1995Okullarda Gençler İçin Depreme Hazırlık Eğitimi


Kobe, Japan 1995Okullarda Gençler İçin Depreme Hazırlık Eğitimi

Landers, CA 1992Okullarda Gençler İçin Depreme Hazırlık Eğitimi

Source: National Geophysical Data Center Niigata, Japan 1964Okullarda Gençler İçin Depreme Hazırlık Eğitimi

Source: National Geophysical Data Center Santa Cruz Mtns, California , 1989Okullarda Gençler İçin Depreme Hazırlık Eğitimi

KGO-TV News ABC-7Loma Prieta, CA 1989 Okullarda Gençler İçin Depreme Hazırlık Eğitimi

Photograph Credit: Henry Helbush. Source: National Geophysical Data Center

1957 Aleutian Tsunami



http://www.sigortatder.org.tr/eski/sunum/M_Erdik_std.pdf



Riskli (Şiddetli) alan değişiminin nedeni, yerin dayanımının değişik ve göreceli dayanımının farklı olmasıdır. Çünkü riskli alan yerin durumuna göre değişir. Adreslere dayalı olarak bir depremden sonra toplanan veriler Yer veya Yapıya, hem yere hem de yapıya bağlı olarak risk değişimini göstererek RİSKLİ ALAN (GeoCoding) belirlemesinde kullanılabilir.

Toprak

Kaya

Courtesy: Soil amplification maps of Ottawa prepared by GSC & Carleton Univ, John Adams, 2011.

Riskli alanlar veya yapılar şiddeti büyütür!


Unreinforced Masonry, Facility Class 75

Modified Mercalli Intensity

Pro

babi

lity

of h

eavy

dam

age

or w

orse

0.0

0.2

0.4

0.6

0.8

1.0

V VI VII XIXVIII XI XII

ATC-13 the Applied Technology Council, Redwood City, California.


İnsan Ölü ve ağır yaralı

Binalar Çökme ve Ağır hasarHastane, Okul Kamu binaları

Altyapı Elektrik, su, doğal gazHaberleşme, internetYollar, köprülerUlaşım, araçlar

Endüstri Yıkım, hasarEnerjiPersonelPazar kaybıOkullarda Gençler İçin Depreme Hazırlık Eğitimi




http://www.sigortatder.org.tr/eski/sunum/M_Erdik_std.pdf

Ölü SayısıTamamen Hasar Görecek Binaların Sayısal Dağılımı


Model A Model B

Model C Model D

Model C L=174km, M=7.7

Model A L=119km,M=7.5


Ao =0.50Ao =0.70

Ao =0.35 Ao =0.25

(T=0.2 s) İvme Tepki Spektrumu Dağılımı (T=1 s)Okullarda Gençler İçin Depreme Hazırlık Eğitimi

40,000 ölü (40,000 ölü (%0.4)%0.4) 4,000 bina tamamen çökecek4,000 bina tamamen çökecek 40,000 ağır hasarlı bina40,000 ağır hasarlı bina 100,000 den fazla ağır yaralı100,000 den fazla ağır yaralı 2,000,000 geçici evsiz2,000,000 geçici evsiz 100 ± 30 milyar TL kayıp100 ± 30 milyar TL kayıp İSKİ; 7,568 km boruda, 1600 noktada hasarİSKİ; 7,568 km boruda, 1600 noktada hasar 480 köprüden 20 sinde ağır hasar olasılığı480 köprüden 20 sinde ağır hasar olasılığı İGDAŞ; 4670 km boruda, 13 hasarİGDAŞ; 4670 km boruda, 13 hasar 300,000 den fazla servis kutusunun %16 300,000 den fazla servis kutusunun %16

sında hasarsında hasar ...! ...! ...! ...!...! ...! ...! ...!

İstanbul’da Beklenen Etkiler

20 km Uzaklıkta Mw=7.5 Senaryo Depremi



Yerel Yönetimler SorumluAfetlerle İlgili Yasal Görevleri

1. Afet Zarar ve Risklerini Azaltmak2. Afet ve Acil Durum Planını Yapmak3.Ekip ve Donanımları Hazırlamak4. Halkı Eğitmek



Depremsiz ve Afetsiz Günler Dilerim


Education

ÖNCEL AKADEMİ: OKULLARDA DEPREM EĞİTİMİ