OKUL ÖNCESİ VE İLKÖĞRETİM ÖĞRETMENLERİNİN FEN ÖĞRETİMİ KONUSUNDAKİ İHTİYAÇLARI VE ÖZ-YETERLİLİKLERİ ( PİLOT ÇALIŞMA)

OKUL ÖNCESİ VE İLKÖĞRETİM ÖĞRETMENLERİNİN FEN ÖĞRETİMİ KONUSUNDAKİ İHTİYAÇLARI VE ÖZ-YETERLİLİKLERİ ( PİLOT ÇALIŞMA)

Doktora Öğrn.Susanne WALAN ( Çevre ve Yaşam Bilimleri Bölümü-Karlstad Üniversitesi-İsveç)

Yazar-Shu-Nu Chang Rundgren (Mühendislik ve Kimya Bilimler Fakültesi- Karlstad Üniversitesi-İsveç)

C.E.P.S JOURNAL / Sayı.4/ No:1 Yıl: 2014

Hazırlayan: Çağatay AYDOĞANKastamonu Üniversitesi Yabancı Diller Yüksekokulu

GİRİŞ

• Son zamanlardaki okulöncesi ve ilköğretim düzeyindeki müfredatta yapılan reformlar İsveç okullarında öğretmenlerin yeni talepler istemesine sebep olmuştur. Özelikle birçok öğretmen fen dersi eğitimi konusunda eğitim eksiklerinden bahsetmiştir.

• Bu çalışmanın öğretmenlerin fen öğretimi konusundaki öz-yeterlikleri ve ihtiyaçlarını araştırmayı amaçlamaktadır.

GİRİŞ

Araştırma Toplamda 71 öğretmen ile yapılmış ve öğretmenler 3 gruba ayrılmıştır. •Okul öncesi•1-3 Sınıf Öğretmenleri•4-6 Sınıf Öğretmenleri

Bu çalışmada Likert Ölçeği ( Anket) kullanılmıştır. Ölçekte 0-3 puan arası seçenekler kullanılmıştır.0- Bilmiyorum.1-Tamamen Katılmıyorum.2- Katılıyorum.3-Tamamen Katılıyorum.

GENEL SONUÇ (ÖZET)

• Okul öncesi öğretmenlerin %41’den fazlasının Fen Bilgisinde “içerik bilgisi (CK) eksiği olduğu;

• 1-3 Sınıf Öğretmenlerinin Fen Bilgisinde bilim-okuryazarlığı konusunda %52’sinin öğrencileri ile sosyo-bilimsel problem yaşadığı

• 4-6 Sınıf Öğretmenlerinin Fen Bilgisinde bilim-okuryazarlığı konusunda %56’sinin öğrencileri ile sosyo-bilimsel problem yaşadığı

• 1-3 Sınıf Öğretmenlerinin Fen Bilgisinde ödevlendirmede %44’ünün problem yaşadığı

• 4-6 Sınıf Öğretmenlerinin Fen Bilgisinde ödevlendirmede %61’inin problem yaşadığı

Bu çalışmadaki tartışma konusu ile ilgili varılan sonuçlarının hem öğretmen adayı hem de hizmetiçi eğitim faaliyetlerine “fen eğitimi” konusunda katılan öğretmenlere faydalı olması ümit edilmiştir.

Araştırma Öğretmenlerin mesleki bilgilerini geliştirmek şu 3 konuyu içine almaktadır.

•İçerik Bilgisi (CK)-Content Knowledge•Pedagojik Bilgisi (PK) -Pedagogical Knowledge•Pedagojik İçerik Bilgisi (PCK)- Pedagogical Content Knowledge

GİRİŞ:

• Öğretmenlerin öğrenci başarılarında kritik bir önem arz ettiği bilinmektedir. Bu sebeple İsveç’te okul öncesi ve ilköğretim kurumlarında 2008 yılında müfredat değişikliği yapılmıştır. Okul öncesinde 98 yılından beri kullanılan müfredat 2010 yılında yeniden gözden geçirilmiş, ilköğretimde 2011 yılında gözden geçirilmiş ve en son İsveç Milli Eğitim Ajansı 2011 yılında en son güncellemeleri yapmıştır.

• Eski müfredatta tek bir ders olarak ele alınan Fen Bilgisi dersi, biyoloji, kimya ve fizik branşlarında 3 bölüme ayrılmıştır.

GİRİŞ:

• Özellikle okul öncesi ve 1-6.Sınıf öğretmenlerindeki öz-yeterlilik eksikliği, öğretmenlerin kendi eğitimlerinde yeterli düzeyde fen eğitimi almamasından kaynaklandığı sonucuna varılmıştır.

(Appelton, 1995, 2006; Hackling, Peers, & Prain, 2007; Palmer, 2001; Riggs & Enochs, 1990; Yates & Goodrum, 1990).

• AB FP7 Projesi olarak, “PROFILES” (Proje No. 266589)’nin bir parçası olarak geliştirilen Likert Ölçeği, İsveç ülkesine ve bu araştırma kapsamına göre yeniden revize edilmiştir.

ÖZ-YETERLİLİK Nedir?

• Bir kişinin belirli bir durumda başarıya ulaşmakta gösterdiği yeteneğine olan inancı olarak tanımlanmıştır. Bandura (1993)

• Yine Bandura’ya göre öz-yeterlilik; aynı zamanda insanların nasıl hissettikleri, düşündükleri, davrandıkları ve kendilerini nasıl motive ettiklerini ortaya koyma becerisidir.

• İnsanın zorluk karşısında kaçmak yerine zorluğun üstesinden gelmek için gösterdiği çabadır.

• Öz-yeterlilik asıl olarak öğretmenin kendi öğrencilerinin öğrenmesini motive etmek için sahip olduğu inançları da kapsar.

ÖZ-YETERLİLİK Nedir?

• Öz-yeterlilik konusunda bir çok farklı araştırma yapılmıştır. (Örnek: Anderson, Bartholomew, & Moeed, 2009; Harlen & Holroyd, 1997; Nils son, 2008a) fakat öz-yeterlilik, güven ve öz-güven konularında net bir tanımlama yapılamamıştır.

• Bu araştırmada fen dersi öğretimindeki öz-yeterlilik ve öğretmen ihtiyaçları konusu, araştırmaya katılan öğretmenlerin fen dersi eğitimindeki organizasyon etkinliği konusundaki var olan inançlarını test etmek için bir araç olarak kullanılmıştır.

ÖZ-YETERLİLİK

• 2010 Yılında okul öncesi eğitimde İsveç’te yapılan fen dersi ile ilgili reform sonrası ders zorunlu hale gelmiştir. Bu durum mevcut öğretmenleri, öğretmen adaylarını ve hizmetiçi eğitim alan öğretmenlerin fen eğitiminde (Biyoloji, Kimya ve Fizik) kendilerini eksik hissetmesine sebep olmuştur. Buna benzer sorunlar Avusturalya ve Yeni Zellanda da görülmüştür. (Fleer, 2009; Garbett, 2003).

ÖZ-YETERLİLİK İLE İLGİLİ BENZER ÇALIŞMALAR

• Roehring, Dubosarsky, Mason, Carlson ve Murphy (2011) yılında özellikle okul öncesinde fen eğitiminin göz ardı edildiğini söylemiştir. Yaptıkları çalışmada okul öncesi öğretmenlerinin fen dersine karşı ilgi ve tutumlarındaki eksikliğin sebebi olarak kaygı, endişe ve yetersiz öz-yeterlilik duygularını ortaya koymuşlardır.

• 2011 Yılında Yoo yaptığı çalışmada ise, bu problemin üstesinden gelmek için okul öncesi öğretmenlerinin fen öğretimine karşı olumlu yaklaşım içinde olmaları ve uygulamalı bilginin sınıf içerisinde gerçekleştirilmesi gerektiğini ifade etmiştir.

ÖZ-YETERLİLİK İLE İLGİLİ BENZER ÇALIŞMALAR

• İsveç’te zorunlu eğitim olan (1-9 sınıflar) için İsveç Milli Eğitim Ajansının en son 2011 yılında yaptığı reform ile 1994’den beri okul öncesinde tek ders olarak okutulan fen dersi, bijoloji, kimya ve fizik olarak 3 kategoriye ayrılmış ve zorunlu olmuştur. Fakat öğretmenlerin bilgi eksikliği sebebiyle fen dersine karşı duydukları öz-yeterlilik eksikliğinin İçerik Bilgisi (CK)-Content Knowledge ve Pedagojik Bilgisi (PK) -Pedagogical Knowledge üzerine yoğunlaşarak aşılabileceği 2007 yılında Anderson ve Hackling tarafından vurgulanmıştır.

BİLİM OKUR-YAZARLIĞI

• Bilim okur-yazarlığı fen eğitiminin amaçlarından biri olmasına rağmen tanımın içeriği ile ilgili bir görüş birlikteliğine varılamamıştır. (Champagne & Lovitts, 1989; Millar, 2011; Smith, Loughran, Berry, & Dimitrakopoulos, 2012).

• Ulusal Bilim ve Eğitim Standardlarını belirleyen Ulusal Araştırma Konseyi 1996 yılında bilim okuryazarlığını öğrencinin öğrenme ihtiyacı ve farklı seviyelerde bilimsel olarak kendini ifade edebilmesini ve bilimsel okuryazarlığını çevresinde karşılaştığı günlük deneyimlerini açıklayabilme, tahmin edebilme, popüler basın-yayını takip edip, tartışabilme ve değerlendirebilmesi olarak tanımlamıştır.


• 2007 Yılında Robert ise bilim okur yazarlığının iki vizyonu olduğunu belirtmiştir.

• 2012 Yılında Smith ve arkadaşları da aynı konu üzerinde deney ve araştırmalarını yapmıştır. (Detaylı bilgiye makalenin “Scientific literacy” adlı başlığı altında ulaşabilirsiniz.)

• Fen bilgisi için sağlanabilecek en iyi öğrenme ortamının öğretmenin öz-yeterlilik ve Pedagojik İçerik Bilgisi (PCK) ile bağlantılı olarak olduğunu Shulman 1986’da, Bandura ise 1993’de ifade etmiştir.


• (Haworth, Kovas, Dale, & Plomin, 2008) ise fen bilgisinde öğrenme ortamının etkisinin diğer derslere göre daha etkin ve etkili olduğunu ifade etmişlerdir.

ARAŞTIRMANIN AMACI VE ARAŞTIRMA SORULARI

• Bu çalışmanın amacı yeni geliştirilen müfredat programına araştırma sonuçlarıyla katkı sağlamak ve aday öğretmen, hizmetiçi eğitim faaliyetinde yer alan veya mevcut okul öncesi öğretmenlerinin fen eğitimindeki ihtiyaçlarına cevap verip, etkinliğini arttırmaktır.

ARAŞTIRMANIN AMACI VE ARAŞTIRMA SORULARI

Bu araştımanın en önemli iki sorusu ise:

•Hizmetiçi eğitimde okul öncesi öğretmenlerine öz-yeterlilik ihtiyaçlarını karşılamak adına nelere ihtiyaçları olduğunu belirlemek•Okul öncesi, 1-3 Sınıf öğretmenleri ve 4-6.sınıf öğretmenleri arasındaki fen eğitimine karşı öz-yeterlilik ve ihtiyaçlarında farklar olup-olmadığını belirlemek.

KATILIMCI PROFİLİ

• Toplam 71 öğretmen • 22 öğretmen okul öncesi, ( 22 bayan)• 27 öğretmen 1-3.Sınıf Öğretmenleri, (26

bayan,1 erkek)• 22 öğretmen 4-6.Sınıf Öğretmenleri, (17 bayan,

5 erkek)• Bütün katılımcılar 2004 yılında başlayan bir

projede yer alan, Güney İsveç’te orta büyüklükteki bir yerleşim yerinden.

• Tüm katılımcılar gönüllülerden seçilmiş.

KATILIMCI PROFİLİ

TEST ARACI:

Likert Ölçeği uygulanmış.(0-3 arası cevaplar alınmış) .Bunlar;

•Tamamen katılmıyorum.(1)•Katılıyorum.(2)•Tamemen Katılıyorum(3)•Bir fikrim yok(0)

PROFILES adlı Avrupa birliği projesi uyarlanmış. Aslında projede öz-yeterlilik konusu 9 ana başlık ve 50 sorudan oluşmaktadır. Bu ana başlıklar ise;

PROFILES PROJE ANA BAŞLIKLARI

• Motivasyon Alanları• Bilimsel ve Teknolojik Okur-Yazarlık• Eğitimin Hedefleri• Sorgulama Tabanlı Fen Eğitimi• Bilimin Doğası• Sınıf Ortamı• Ödevler• Eğitim Teorileri• Kendini ifade etme yolu

ARAŞTIRMA PROJESİ KONU BAŞLIKLARI

Öğretmenlerin kısıtlı bir zamanda soruları en doğru şekilde cevaplayabilmesi için bu konu başlıkları üçe ayrılmış. Bunlar;

•Bilimsel Okur-Yazarlık (Bilim okur-yazarlığı)•Müfredat•Öğrenme Ortamı

Sorular okul öncesi ve ilköğretim öğretmenleri (1-3 ve 4-6 sınıflar) olmak üzere iki gruba ayrılmıştır. Okul öncesi için toplam 16, ilköğretim için ise toplam 13 soru bulunmaktadır.

DATA TOPLAMA VE ANALİZ

• Araştırmaya katılanlar çevrimiçi (online) anketin linki e-posta adreslerine gönderilmiş ve veriler elektronik ortamda toplanmış ve sonuçlar SPSS 12 ile analiz edilmiştir.

• Farklı gruplardaki öğretmenlerin verdikleri cevaplar tek yönlü ANOVA Analitik Metodu ile değerlendirilip karşılaştırılmıştır. Güvenilirlik sayısı 0.75 olarak bulunmuştur.(Cronbach Alpha)

ARAŞTIRMA SONUÇLARI

• 3 grup içerisinde en yüksek öz-yeterlilik becerisinin öğrenme ortamı açısından okul öncesi öğrt. olduğu görülmüş..

• Okul öncesi öğretmenlerinin fizik ve kimya dersinde daha fazla eğitime ihtiyaç duyduğu bulunmuş. ( > 41%)

• Müfredat kategorisinde tüm gruptaki öğretmenlerin öğrencilerin kabiliyetlerini geliştirme, araştırma, sorma ve sorgulama kabiliyetlerini geliştirmedeki oranı %49.

• Okul öncesi öğretmenlerinin %41’inin öğrencilerinin yaratıcı düşünme ve analiz etme becerilerinde (bilim okur-yazarlığı) eksikliği olduğu sonucuna varılmıştır.

ARAŞTIRMA SONUÇLARI

• 1-3.Sınıf öğretmenlerinin %56’sı öğrencilerinin sosyo-bilimsel problemlerinin çözümünde yardıma ihtiyaç olduğu sonucuna varılmıştır.

• 1-3.Sınıf öğretmenlerinin %44’ü öğrencilere verilecek ödevler konusunda kendini yeterli hissetmemiştir.

• 4-6.Sınıf öğretmenlerinin %52’sı öğrencilerinin sosyo-bilimsel problemlerinin çözümünde yardıma ihtiyaç olduğu sonucuna varılmıştır.

• 4-6.Sınıf öğretmenlerinin %61’i ise öğrencilere verilecek ödevler konusunda kendini yeterli hissetmemiştir.

• A

• A

GENEL DEĞERLENDİRME

• İsveç’te yapılan okul öncesi ve ilköğretim müfredatlarındaki reformlar öğretmenlerin fen dersi eğitimi ile ilgili içerik bilgisi ve pedagojik içerik bilgisi konularında eksikleri olduğu ve yeni taleplerinin olduğunu ortaya koymuştur.

• Fen bilgisi ile ilgili bilgi eksikliğinin öğretmenin dersi verirken öz-yeterlilik becerisi açısından eksik hissettiğini ortaya koymuştur.

• İçerik bilgisi ve pedagojik içerik bilgisi konularında yapılacak gelişmelerin bilim okur-yazarlığı, müfredat ve çevre eğitimi konularında daha etkin olacağını ortaya koymuştur.


• 71 öğretmen üzerinde ve 3 farklı grupta yapılan bu pilot çalışma sonucunda gruplar arasında öz-yeterlilik ve ihtiyaçlar konusunda çok farklılık bulunamamıştır. (p<0.05)


• Özellikle okul öncesi öğretmenlerinin içerik bilgisi konusunda (özellikle fizik ve kimya derslerinde) daha fazla eğitime ihtiyaç duyduğu gözlenmiştir. ( %55). Her ne kadar okul öncesi öğretmenleri içerik bilgisi konusunda eksikleri olsa da öz-yeterlilikleri çok düşük çıkmamıştır. Bunun sebebi olarak ise uzun yıllar çalışma ve okul öncesi ortamda kendilerini daha rahat hissetmeleri olarak gösterilmiştir. Harlen ve Holroyd(2007) eğitim geçmişi ve tecrübelerin öğretmenin kendi özgüvenine sahip olmasında çok büyük etkisi olduğunu ifade etmişlerdir.


• Araştırma sonuçlarına göre araştırmaya katılan öğretmenlerin %86’sı en az 40 saat fen eğitimi almış (yeterli değil) ve çoğunun deneyimi 4 yıldan fazla. Fakat daha önceki araştırmalarla karşılaştırıldığında bu araştırmaya katılanların öz-yeterliliklerinin yüksek olduğu gözlenmiştir. Bunun sebepleri olarak ise;

• Araştırmaya katılanlar 2004’den beri devam eden başka bir proje içerisinde yer aldıkları, yılda en az 2 kez çalıştaylar yaptıkları ve bir çok derslerde ve pratik uygulamalarda bulundukları için yöz-yeterlilikte yüksek puan alabilmişlerdir.


• Araştırma sonucunda tüm 3 kademedeki öğretmenlerin de içerik ve pedagojik içerik bilgisi konularında eğitim almaları gerektiği sonucuna varılmıştır.

• Morgan (2012) yılında yaptığı çalışmada fen bilgisi ile ilgili konuları meslektaşlarıyla tartışma fırsatı bulabilen öğretmenlerin bilim okur-yazarlığı ve öğretme stillerini geliştirdiği sonucuna varılmıştır. Bu sonuç yapılan bu araştırmayı desteklemektedir.


• Fen dersi ile ilgili uygun öğrenme ortamı sağlama konusunda ise okul öncesi öğretmenlerinin oyun, tartışma ve deney yaparak öğrenme konularında daha fazla eğitim desteğine ithiyacı olduğu sonucuna varılmıştır.

• Bu pilot uygulama sonucunda Likert Ölçeği sonucu güvenilirlik katsayısı 0,75 olduğu için, bu çalışma sonuçları okul öncesi ve ilköğretim fen dersi uygulamalarında kullanılabilecek olumlu sonuçlar ortaya koymuştur.


• Dar kapsamda sadece belirli bir bölgede yapılan bu araştırmadan elde edilen bulgular, ileriki aşamalarda daha geniş kapsamda İsveç’in diğer bölgelerinde de uygulanabilir.

Education

OKUL ÖNCESİ VE İLKÖĞRETİM ÖĞRETMENLERİNİN FEN ÖĞRETİMİ KONUSUNDAKİ İHTİYAÇLARI VE ÖZ-YETERLİLİKLERİ ( PİLOT ÇALIŞMA)