tiÕng viÖt 9

Bµi 1: - C¸c ph¬ng ch©m héi tho¹i.1. Ph ¬ng ch©m vÒ l îng.

Khi giao tiếp, cần nãi cho cã nội dung; nội dung của lời nãi phải đ¸p ứng đóng yªu cầu của cuộc giao tiếp, kh«ng thiếu, kh«ng thừa

- VÝ dô : "HÕt bao l©u" (truyÖn cêi T©y Ban Nha)Mét bµ giµ tíi phßng b¸n vÐ m¸y bay hái:

- Xin lµm ¬n cho biÕt tõ Madrid tíi Mªhic« bay hÕt bao l©u?Nh©n viªn ®ang bËn ®¸p: - 1 phót nhÐ.

- Xin c¶m ¬n! - Bµ giµ ®¸p vµ ®i ra.

2. Ph ¬ng ch©m vÒ chÊt. Trong giao tiếp, đừng nãi những điều mà m×nh kh«ng tin là đóng hoặc kh«ng

cã bằng chứng x¸c thực. Nãi đóng sự thật là phương ch©m về chất trong hội thoại.a. VÝ dô 1: Trong "B×nh Ng« ®¹i c¸o" , NguyÔn Tr·i viÕt:

"VËy nªn Lu Cung tham c«ng nªn thÊt b¹iTriÖu TiÕt thÝch lín ph¶i tiªu vong

Cöa Hµm Tö b¾t sèng Toa §«S«ng B¹ch §»ng giÕt t¬i ¤ M·

ViÖc xa xem xÐtChøng cø cßn ghi"

NguyÔn Tr·i nªu nh÷ng chøng cø lÞch sö, ng«n ng÷ ®anh thÐp hïng hån, kh¼ng ®Þnh søc m¹nh, nh©n nghÜa §¹i ViÖt víi tÊt c¶ niÒm tù hµo. b. VÝ dô 2 : Nh÷ng sù thËt lÞch sö kh«ng thÓ chèi c·i nh»m lªn ¸n, kÕt téi thùc d©n Ph¸p trong 80 n¨m thèng trÞ ®Êt níc ta: "Chóng lËp ra nhµ tï nhiÒu h¬n trêng häc. Chóng th¼ng tay chÐm giÕt nh÷ng ngêi yªu níc th¬ng nßi cña ta. Chóng t¾m nh÷ng cuéc khëi nghÜa cña ta trong nh÷ng bÓ m¸u. Chóng rµng buéc d luËn, thi hµnh chÝnh s¸ch ngu d©n Chóng dïng thuèc phiÖn, rîu cån lµm cho nßi gièng ta suy nhîc" (trÝch "Tuyªn ng«n ®éc lËp")c. Nh÷ng chuyÖn cêi ch©m biÕm nh÷ng kÎ ¨n nãi kho¸c l¸c ë ®êi:

"Con r¾n vu«ng""§i m©y vÒ giã""Mét tÊc lªn giêi"

3. Ph ¬ng ch©m quan hÖ. - Khi giao tiếp cần nãi đóng vào đề tài mà hội thoại đang đề cập, tr¸nh nãi lạc đề.

VD: “Trèng ®¸nh xu«i, kÌn thæi ngîc”“¤ng ch¼ng bµ chuéc”

4. Ph ¬ng ch©m c¸ch thøc. -Khi giao tiếp, cần chó ý nãi ngắn gọn, rành mạch ; tr¸nh c¸ch nãi mơ hồ VD: Trong truyÖn “§Æc s¶n T©y Ban Nha” Hai ngêi ngo¹i quèc tíi th¨m T©y Ban Nha nhng kh«ng biÕt tiÕng. Hä vµo kh¸ch s¹n vµ muèn ¨n mãn bÝt tÕt. Ra hiÖu, chØ trá, lÊy giÊy bót vÏ con bß vµ ®Ò mét sè “2” to tíng bªn c¹nh.Ngêi phôc vô “A” mét tiÕng vui vÎ vµ mang ra 2 chiÕc vÐ ®i xem ®Êu bß tãt.

5. Ph ¬ng ch©m lÞch sù. - Khi giao tiếp cần tế nhị và t«n trọng người kh¸c - Trong øng xö, giao tiÕp ph¶i ®Æc biÖt coi träng ph¬ng ch©m lÞch sù, tõ ng«n ng÷ ®Õn cö chØ ph¶i tÕ nhÞ, khiªm tèn vµ biÕt t«n träng, kÝnh träng ng-êi ®ang ®èi tho¹i víi m×nh. - Trong TiÕng ViÖt c¸c ®¹i tõ nh©n xng nh “«ng, bµ, anh, chÞ” cïng víi c¸c tiÕng nh “tha, kÝnh tha, v©ng, d¹” cã tÝnh biÓu c¶m ®Æc biÖt, thÓ hiÖn tÝnh c¸ch, th¸i ®é, quan hÖ th©n mËt gi÷a c¸c bªn trong ®èi tho¹i. - Ngêi ta coi lÞch sù nh mét chuÈn mùc x· héi. ChuÈn mùc x· héi giao tiÕp kh«ng chØ thÓ hiÖn ë lêi mµ con thÓ hiÖn ë giäng, ë ®iÖu.

Chim kh«n kªu tiÕng r¶nh rangNgêi kh«n nãi tiÕng dÞu dµng dÔ nghe

- LÞch sù: TÕ nhÞ + khoan dung + khiªm tèn + c¶m th«ng ®Õn ngêi kh¸c.

6. Nh÷ng lêi rµo ®ãn trong giao tiÕp. a. Khi mét ngêi nhËn thÊy mèi nguy hiÓm cña sù vi ph¹m nguyªn t¾c vÒ chÊt, hä h¹n chÕ ph¸n ®o¸n cña m×nh b»ng c¸ch nãi.

- NÕu t«i kh«ng lÇm th×.- T«i kh«ng nhí râ trong…

- T«i kh«ng d¸m ch¾c trong…- T«i ®o¸n lµ (hai ®øa giËn nhau)

b. NÕu kh«ng thÓ th«ng tin ®Çy ®ñ (vi ph¹m nguyªn t¾c vÒ lîng) th× ngêi ta cã thÓ quy sù bÊt lùc cho mét sè søc m¹nh bªn ngoµi vµ nãi:

+ T«i kh«ng ®îc phÐp tiÕt lé.+ §ã lµ bÝ mËt quèc gia.

- Khi mét ngêi nãi nhiÒu h¬n th«ng tin yªu cÇu, hä còng gi¶i thÝch sù vi ph¹m cña m×nh lµ hîp ph¸p.

VD: + nh c¸c anh ®· biÕt.+ Tãm l¹i lµ.

+ Xin lçi, t«i ®· nãi d«ng dµi. c. Khi muèn chuyÓn ®Ò tµi nãi cã thÓ dïng mét sè chiÕn lîc:

+ T«i muèn nãi thªm lµ…+ Trë l¹i vÊn ®Ò mµ ta quan t©m…

d. Khi mét ngêi cè ý vi ph¹m nguyªn t¾c vÒ c¸ch thøc, hä cã thÓ dõng gi÷a chõng vµ nãi:

+ T«i xin më ngoÆc ®¬n lµ…+ Xin chê mét phót, t«i ®ang cè g¾ng suy nghÜ xem...

e. Nguyªn t¾c lÞch sù:- Nãi cho bá ngoµi tai, anh nhµ chÞ côc tÝnh l¾m.

- T«i hái thËt, anh cã m¾ng c« Êy kh«ng?

7. Quan hÖ gi÷a ph ¬ng ch©m héi tho¹i vµ t×nh huèng giao tiÕp. - ViÖc sö dông c¸c ph¬ng ch©m héi tho¹i cÇn ph¶i phï hîp víi ®Æc ®iÓm víi t×nh huèng giao tiÕp (®èi tîng, thêi gian, ®Þa ®iÓm, môc ®Ých).

1. Nh÷ng tr êng hîp kh«ng tu©n thñ ph ¬ng ch©m héi tho¹i. - Ngêi nãi v« ý, vông vÒ, thiÕu v¨n ho¸ giao tiÕp. VD: Lóng bóng nh ngËm hét thÞ. - Ngêi nãi ph¶i u tiªn cho mét ph¬ng ch©m héi tho¹i hoÆc mét yªu cÇu kh¸c quan träng h¬n.

VD: Ngêi chiÕn sü kh«ng may r¬i vµo tay giÆc -> kh«ng khai b¸o. - Ngêi nãi muèn g©y ®îc sù chó ý, ®Ó ngêi nghe hiÓu c©u nãi theo mét hµm ý nµo ®ã. VD: - Anh lµ anh em vÉn lµ em (Xu©n DiÖu). - ChiÕn tranh lµ chiÕn tranh. - Nã lµ con bè nã c¬ mµ!

Câu 1: (1,5 điểm)1.1 Trình bày nội dung của các phương châm hội thoại.1.2 Xác định phương châm hội thoại liên quan đến mỗi thành ngữ sau:

a. Nói có sách, mách có chứng.b. Ông nói gà, bà nói vịt.c. Dây cà ra dây muống.d. Nói như đấm vào tai.

1.1 Trình bày nội dung của các phương châm hội thoại: Học sinh có thể nêu nội dung ngắn gọn nhưng chính xác. (1 điểm)1.2 Xác định phương châm hội thoại liên quan đến mỗi thành ngữ: (0,5 điểm)

a. Nói có sách, mách có chứng.- Liên quan phương châm về chất.b. Ông nói gà, bà nói vịt.- Liên quan phương châm quan hệ.c. Dây cà ra dây muống.- Liên quan phương châm cách thức.d. Nói như đấm vào tai.- Liên quan phương châm lịch sự.

C©u 2: Lêi nãi ch¼ng mÊt tiÒn mua Lùa lêi mµ nãi cho võa lßng nhauC©u tôc ng÷ trªn khuyªn ta ®iÒu g×? Nã liªn quan ®Õn p/c héi tho¹i nµo?+ Gîi ý: C©u tôc ng÷ khuyªn chóng ta cÇn c©n nh¾c khi nãi,®Ó tr¸nh mÊt lßng hoÆc lµm tæn th¬ng ngêi nghe.- liªn quan ®Õn p/c lÞch sù trong héi tho¹i.C©u 3 : C¸c c©u sau kh«ng tu©n thñ p/c héi tho¹i nµo? 1. C« gi¸o nh×n em b»ng ®«i m¾t. 2. T«i nh×n thÊy mét con lîn to b»ng con tr©u. 3. B¹n Êy ®¸ bãng chØ b»ng ch©n. 4. ¨n nhiÒu rau qu¶ xanh sÏ ch÷a ®îc mét sè bÖnh vÒ tim m¹ch.+ gîi ý: 1.P/c vÒ lîng 2.p/c vÒ chÊt 3. p/c vÒ lîng 4. p/c vÒ chÊtC©u 4 : Pch©m héi tho¹i nµo ®· ®c thùc hiÖn trong cuéc héi tho¹i sau? BiÖn ph¸p tu tõ nµo ®· gióp thùc hiÖn pch©m ®ã? Bµ l·o l¸ng giiÒng l¹i Ët ®Ët ch¹y sang:

- B¸c trai ®· kh¸ råi chø?- C¶m ¬n cô, nhµ ch¸u ®· tØnh t¸o nh thêng. Nhng xem ý h·y cßn lÒ bÒ lÖt

bÖt chõng nh vÉn mâi mÖt l¾m. ( T¾t ®Ìn – Ng« TÊt Tè)

+ Gîi ý: Trong cuéc héi tho¹i pch©m lÞch sù ®· ®c thùc hiÖn : Bµ l·o l¸ng giÒng gäi anh DËu lµ “b¸c trai” hái th¨m skhoÎ b»ng tõ “ kh¸”. Cßn chÞ DËu th× “ C¸m ¬n cô”. - C¸ch x h« lich sù mµ tù nhiªn, ch©n thµnh , Êm ¸p t×nh ngêi. - Pch©m lÞch sù ®· ®c thùc hiÖn nhê biÖn ph¸p nãi gi¶m nãi tr¸nh.

Câu 5: Giải thích ý nghĩa của các thành ngữ sau và cho biết mỗi thành ngữ có liên quan đến phương châm hội thoại nào:

a. Ông nói gà, bà nói vịt

b. Nói như đấm vào tai

Giải thích được ý nghĩa của thành ngữ và nêu được phương châm hội thoại liên quan đến thành ngữ đó. Cụ thể là:

a. Ông nói gà, bà nói vịt: 

- Ý nghĩa: mỗi người nói một đằng, nói không khớp với nhau, không hiểu nhau.

- Phương châm hội thoại liên quan: phương châm quan hệ.

b. Nói như đấm vào tai:

- Ý nghĩa: nói mạnh, trái ý người khác, khó tiếp thu, gây khó chịu cho người khác. 

- Phương châm hội thoại liên quan: phương châm lịch sự.

Bµi 2: C¸ch dÉn trùc tiÕp vµ c¸ch dÉn gi¸n tiÕp.

- Dẫn trực tiếp : là nhắc lại nguyên văn lời nói hay ý nghĩ của người dẫn hoặc nhân vật, lời dẫn trực tiếp được đặt bên trong dấu ngoặc kép hoÆc xuèng dßng sau dÊu g¹ch ngang. VD : Mét h«m, c« t«i gäi t«i ®Õn bªn cêi hái: - Hång! Mµy cã muèn vµo Thanh Ho¸ ch¬i víi mÑ mµy kh«ng?

- Dẫn gián tiếp : là thuật lại lời nói hay ý nghĩ của người hoặc nhân vật, có điều chỉnh cho thích hợp, lời dẫn gián tiếp không đặt trong dấu ngoặc kép. Cã thÓ dïng tõ lµ hoÆc r»ng ®Æt tr-íc lêi dÉn. VD: - Mét h«m, c« t«i gäi t«i ®Õn bªn cêi hái t«i r»ng cã muèn vµo Thanh Ho¸ ch¬i víi mÑ t«i kh«ng?Lu ý: Khi chuyÓn ®æi lêi dÉn trùc tiÕp thµnh lêi dÉn gi¸n tiÕp cÇn chó ý:

- Bá dÊu hai chÊm vµ thay ®æi tõ xng h« cho thÝch hîp. Lîc bá c¸c t×nh th¸i tõ.

Bµi 3  : Sù ph¸t triÓn cña tõ vùng.

I. HiÖn t îng tõ nhiÒu nghÜa - ChuyÓn nghÜa lµ hiÖn tîng thay ®æi nghÜa cña tõ.- Trong tõ nhiÒu nghÜa cã:

+ NghÜa gèc: lµ nghÜa xuÊt hiÖn tõ ®Çu, lµm c¬ së ®Ó h×nh thµnh c¸c nghÜa kh¸c. + NghÜa chuyÓn lµ nghÜa ®îc h×nh thµnh trªn c¬ së cña nghÜa gèc

Th«ng thêng trong c©u mét tõ chØ cã mét nghÜa. Mét sè trêng hîp tõ võa ®îc hiÓu ®îc theo nghÜa gèc võa hiÓu theo nghÜa chuyÓn. VÝ dô : Tõ xu©n trong 2 c©u :a. Lµn thu thñy nÐt xu©n s¬n. ->NghÜa gèc chØ mïa xu©n.b.Xu©n xanh xÊp xØ ®Õn tuÇn cËp kª. -> NghÜa chuyÓn chØ tuæi trÎ

->, NghÜa cña tõ biÕn ®æi vµ ph¸t triÓn theo hai híng :- H×nh thµnh nghÜa míi vµ nghÜa cò mÊt ®i.- H×nh thµnh nghÜa míi cïng tån t¹i víi nghÜa gèc vµ cã quan hÖ víi nghÜa gèc.

II, Ph ¬ng thøc chuyÓn nghÜa cña tõ : Cã hai ph¬ng thøc- Èn dô :+ H×nh thøc. Dùa vµo sù gièng nhau+ C¸ch thøc. gi÷a hai sù vËt, hiÖn + Chøc n¨ng. tîng.+ KÕt qu¶.- Ho¸n dô :+LÊy bé phËn chØ toµn thÓ.+VËt chøa ®ùng chØ vËt ®îc chøa ®ùng.+ LÊy trang phôc thay cho ngêi.=> C¶ hai ph¬ng thøc nµy ®Òu c¨n cø vµo quy luËt liªn tëng.VD : - Từ "tay" trong câu "giở kim thoa với khăn hồng trao tay" có nghĩa là một bộ phận của cơ thể người. - Từ "tay" trong câu "cũng phường bán thịt cũng tay bán người" có nghĩa chỉ "kẻ buôn người" ( Dùng bộ phận để chỉ toàn thể).=> Hiện tượng chuyển nghĩa này được tiến hành theo phương thức hoán dụ

III, Sù kh¸c nhau gi÷a Èn dô vµ ho¸n dô tu tõ häc víi Èn dô, ho¸n dô tõ vùng häc.

- Èn dô, ho¸n dô tu tõ häc lµ nh÷ng biÖn ph¸p tu tõ, nã chØ mang nghÜa l©m thêi kh«ng t¹o ra ý nghÜa míi cho tõ. §©y lµ c¸ch diÔn ®¹t b»ng h×nh ¶nh, h×nh tîng, mang tÝnh biÓu c¶m cho c©u nãi. - Èn dô, ho¸n dô tõ vùng häc t¹o nghÜa míi thùc sù cña tõ, c¸c nghÜa nµy ®îc ghi trong tõ ®iÓn.

*. Bµi tËp øng dông:a. Trong c©u v¨n “Kh«ng! Cuéc ®êi cha h¼n ®· ®¸ng buån hay vÉn ®¸ng

buån nhng l¹i ®¸ng buån theo mét nghÜa kh¸c” (L·o H¹c - Nam Cao)

côm tõ “®¸ng buån theo mét nghÜa kh¸c” ë ®©y ®îc hiÓu víi nghÜa nµo?

A. Buån v× L·o H¹c ®· chÕt thËt th¬ng t©m.

B. Buån v× mét ngêi tèt nh L·o H¹c mµ l¹i ph¶i chÕt mét c¸ch d÷ déi.

C. Buån v× cuéc ®êi cã qu¸ nhiÒu ®au khæ, bÊt c«ng.

D. V× c¶ ba ®iÒu trªn.

b. Tõ nµo cã thÓ thay thÕ ®îc tõ “bÊt th×nh l×nh” trong c©u “Ch¼ng ai hiÓu l·o chÕt v× bÖnh g× mµ ®au ®ín vµ bÊt th×nh l×nh nh vËy” (L·o H¹c - Nam Cao)

A. nhanh chãng B. ®ét ngét C. d÷ déi D. qu»n qu¹i

Gîi ý: a. D b. B

IV. C¸c c¸ch ph¸t triÓn cña tõ vùng

1. T¹o tù míi : - T¹o tõ míi lµ mét c¸ch ®Ó ph¸t triÓn tõ vùng TiÕng ViÖt. VD : T¹o tõ ng÷ míi b»ng mÉu x + y (x, y lµ cã tõ ghÐp ®iÖn tho¹i ®iÖn tho¹i di ®éng: ®iÖn tho¹i v« tuyÕn nhá + C¸c tõ cÊu t¹o theo m« h×nh: x + tÆc (x lµ tõ ®¬n) : H¶i tÆc. Kh«ng tÆc. - Cã 2 c¸ch t¹o tõ míi: + Ph¬ng thøc l¸y: VÝ dô: ®iÖu ®µ, ®iÖu ®µng, lØnh kØnh, lÞch kÞch.............. + Ph¬ng thøc ghÐp: c¸c tõ ng÷ míi chñ yÕu ®îc t¹o ra b»ng c¸ch ghÐp c¸c tiÕng l¹i víi nhau. VÝ dô: xe m¸y, xe t¨ng,.., c«ng n«ng...... - Trong qu¸ tr×nh ph¸t triÓn, ®Ó biÓu thÞ nh÷ng kh¸i niÖm míi xuÊt hiÖn trong ®êi sèng vµ ®¸p øng yªu cÇu giao tiÕp cña x· héi, tiÕng ViÖt mîn thªm nhiÌu tõ ng÷ cña c¸c níc ph¬ng T©y.

2. M în tõ ng÷ cña tiÕng n íc ngoµi:

Trong qu¸ tr×nh ph¸t triÓn, TiÕng ViÖt ®· mîn rÊt nhiÒu tõ ng÷ níc ngoµi ®Ó lµm phong phó cho vèn TiÕng ViÖt. Chñ yÕu lµ mîn tiÕng H¸n

* VÝ dô: 1) Tõ cã nguån gèc tõ tiÕng H¸n: Thanh minh, tiÕt, lÔ, t¶o mé, héi, ®¹p thanh, yÕn thanh, bé hµnh, xu©n, tµi tö, giai nh©n. b¹c mÖnh, duyªn phËn, thÇn linh, chøng gi¸m, thiÕp, ®oan trang, tiÕt trinh, b¹ch, ngäc. 2) Tõ cã nguån gèc tõ tiÕng Anh: AIDS, Internet, Marketing

- > Trong qu¸ tr×nh ph¸t triÓn, ®Ó biÓu thÞ nh÷ng kh¸i niÖm míi xuÊt hiÖn trong ®êi sèng vµ ®¸p øng yªu cÇu giao tiÕp cña x· héi, tiÕng ViÖt mîn thªm nhiÌu tõ ng÷ cña c¸c níc ph¬ng T©y

*. Bµi tËp øng dông C©u1: T×m nh÷ng tõ ®îc t¹o ra tõ nh÷ng m« h×nh cÊu t¹o sau X + trêng X + ho¸ X + ®iÖn tö* Gîi ý: + chiÕn trêng, c«ng trêng... + « xi ho¸, l·o ho¸...................... + th ®iÖn tö, th¬ng m¹i ®iÖn tö......... C©u 2 : T×m 10 tõ ng÷ míi ®îc dïng gÇn ®©y vµ gi¶i thÝch nghÜa cña chóng* Gîi ý :

Bµn tay vµng – CÇu truyÒn h×nh – Du lÞch sinh th¸i- §êng vµnh ®ai – HiÖp ®Þnh khung- §a d¹ng sinh häc – C«ng viªn níc- Du lÞch vò trô - §êng cao tèc- Th¬ng hiÖu…C©u 3 : T×m nghÜa cña tõ ‘lµnh’’ trong nh÷ng trêng hîp kh¸c nhau  * Gîi ý :- Cã thÓ nghÜa ®Çu tiªn lµ : svËt nãi chung ë d¹ng nguyªn vÑn nh ban ®Çu : ¸o lµnh, b¸t lµnh….- VÒ sau ®îc bæ sung thªm c¸c nghÜa míi :+ Thuéc tÝnh phÈm chÊt cña con ngêi : tÝnh lµnh, hiÒn lµnh…+ Thùc phÈm kh«ng g©y ®éc h¹i cho con ngêi : nÊm lµnh…

* B µi tËp n©ng cao :

Câu 1: Cũng trong bài thơ trên có câu:

“Mùa xuân người cầm súngLộc giắt đầy trên lưng”

Trong câu thơ trên từ “lộc” được hiểu như thế nào? Theo em, vì sao hình ảnh “người cầm súng” lại được tác giả miêu tả “Lộc giắt đầy trên lưng”?

Từ “lộc” trong câu thơ là từ có tính nhiều nghĩa.

- Nghĩa chính: là những mầm non nhú lên ở cây khi mùa xuân đến.

Nghĩa chuyển: sức sống, sức phát triển của đất nước, với nhiệm vụ bào vệ đất nước trong những ngày đầu xuân.

- Hình ảnh “Người cầm súng” lại được tác giả miêu tả “Lộc giắt đầy trên lưng” là vì: Trên đường hành quân, trên lưng người lính lúc nào cũng có những cành lá để nguỵ trang, trên đó có những lộc non mới nhú lên khi mùa xuân đến. Với nghĩa chuyển của từ “lộc”, ta cảm  nhận anh bộ đội như mang trên mình mùa xuân của đất nước. Anh cầm súng để bảo vệ mùa xuân tươi đẹp đó. Cách diễn đạt sức sống của một đất nước vào mùa xuân với nhiệm vụ lớn lao: Bảo vệ đất nước thật cụ thể và sinh động.

C©u 2 : C¶m nhËn cña em vÒ c¸i hay trong nghÖ thuËt dïng tõ cña c¸c nhµ th¬ qua nh÷ng tõ g¹ch ch©n trong c¸c c©u th¬ sau : a.Rõng phong thu ®· nhuèm mµu quan san ( NguyÔn Du ) b. L¸ xanh ®· nhuém thµnh c©y l¸ vµng ( NguyÔn BÝnh ) c. Ve kªu rõng ph¸ch ®æ vµng (Tè H÷u )

§¶m b¶o c¸c yªu cÇu sau: + Ba c©u th¬ trªn lµ cã thÓ nãi lµ ba c©u th¬ tµi hoa bëi nghÖ thuËt dïng tõ ®éc ®¸o. Mçi c©u th¬ lµ nÐt ®Ñp riªng biÖt cña mçi t©m hån th¬ trong viÖc miªu t¶ sù thay ®æi cña s¾c mµu trong thêi kh¾c giao mïa .Tõ ng÷ chØ lµ nh÷ng § tr¹ng th¸i gi¶n dÞ b×nh thêng “nhuèm, nhuém, ®æ “ nhng trong mçi c©u th¬ l¹i trë nªn sinh ®éng ®Õn diÖu k× ( 0,5®)

+ Víi tõ nhuèm NguyÔn Du ®· gîi ra mét kh«ng gian kh¸ Ên tîng bëi c¸i mµu “ quan san” trong cuéc chia tay gi÷a kÎ ë ngêi ®i. Tõ nhuèm gîi sù lan táa ®· diÔn t¶ rÊt thó vÞ sù chuyÓn giao tõ tõ trong s¾c mµu .C¶ rõng phong dêng nh cø mê dÇn mê dÇn, nh¹t nhßa dÇn råi nhêng chç cho c¸i mµu rùc löa cña mµu quan san. §äc c©u th¬ ta nh thÊy hån ngêi nhuèm vµo c¶nh vµ c¶nh nhuèm vµo hån ngêi (0,5®) + §Õn víi NguyÔn BÝnh ta l¹i b¾t gÆp sù thay ®æi s¾c mµu riªng biÖt . Kh«ng lan táa,lan s©u mµ mang ®Õn c¶m gi¸c lan nhanh trong lßng ngêi ®äc .Mµu xanh cña l¸ chuyÓn thµnh mµu vµng lµ kho¶ng thêi gian dµi tõ xu©n sang thu. Nhng ë ®©y tõ nhuém cø ¸m ¶nh ta vÒ sù thay ®æi mµu s¾c cña l¸ c©y. Dêng nh c¶ kho¶ng kh«ng gian, thêi gian Êy ®· ®îc thu gän trong ch÷ nhuém. C¶m gi¸c véi vµng nhanh chãng cø lÊn chiÕm m¹nh mÏ.Kh«ng gîi sù c« ®¬n buån tÎ thêng cã cña mïa thu mµ gîi lªn c¸i m·nh liÖt nång nµn cña c¶m gi¸c yªu th¬ng. ( 0,5®) + Tè H÷u l¹i mang ®Õn cho chóng ta mét c¶m gi¸c kh¸c vÒ sù giao mïa .Tõ “®æ ” gîi ra sù trµn ®Çy, tu«n trµo.mµu vµng cña rõng ph¸ch trë thµnh mét gam mµu k× diÖu. C¸i gam mµu Êy ®æ xuèng nhanh m¹nh lµm ta cho¸ng ngîp.Vµ c¶ kh«ng gian ®· phñ kÝn mét mµu vµng hoµnh tr¸ng thÇn diÖu cña mïa hÌ sau tiÕng ve kªu.C©u th¬ gîi ra mét kh«ng gian trµn ngËp ¸nh s¸ng, giµu mµu s¾c ®êng nÐt t¬i t¾n…hïng vÜ mªnh «ng mµ man m¸c ( 0,5®)

C©u 3: §äc kü ®o¹n th¬ råi tr¶ lêi c¸c c©u hái sau:

Mèi r»ng : Gi¸ ®¸ng ngh×n vµng,Díp nhµ nhê lîng ngêi th¬ng d¸m nµi !

Cß kÌ bít mét thªm hai,Giê l©u ng· gi¸ v©ng ngoµi bèn tr¨m.

(Theo Ng÷ v¨n 9 – TËp mét – NXBGD 2005-tr 98)a) Mèi r»ng:Gi¸ ®¸ng ngh×n vµng”,néi dung lêi nãi ph¶i hiÓu theo nghÜa gèc hay nghÜa chuyÓnb) Ph¬ng thøc tu tõ trong c©u th¬ trªn lµ g×? Tõ nµo trong c©u th¬ cho em biÕt ®iÒu ®ã?c) Cß kÌ bít mét thªm hai cã ph¶i lµ mét c©u th¬ hay theo quan niÖm “lµ mét c©u th¬ cã søc gîi” (ch÷ dïng cña nhµ th¬ Lu Träng L)

* Gîi ý:a) Thóy KiÒu (S¾c ®µnh ®ßi mét, tµi ®µnh häa hai kh«ng thÓ mua b»ng tiÒn, lµ v« gi¸) ®îc hiÓu theo nghÜa chuyÓn.b) Ph¬ng thøc tu tõ Èn dô. Tõ “Gi¸” cho em biÕt ®iÒu ®ã. Gi¸ ë ®©y kh«ng ph¶i lµ gi¸ c¶, gi¸ c¶ chØ dïng khi mua hµng, KiÒu kh«ng ph¶i lµ hµng ho¸ theo nghÜa thùc. “ngµn vµng” lµ Èn dô ®Ó chØ KiÒu. c) §ã lµ mét c©u th¬ hay, cã søc gîi. C©u th¬ gióp ngêi ®äc h×nh dung ®îc “con ngêi thËt” – MGS: bØ æi, tr¾ng trîn, v« liªm sØ vµ v« c¶m

Câu 4   : Tìm nghĩa gốc, nghĩa chuyển và phương thức chuyển nghĩa của các từ in đậm trong các câu thơ sau:

Đuề huề lưng túi gió trăng,

Sau chân theo một vài thằng con con. (Nguyễn Du, Truyện Kiều)

Buồn trông nội cỏ rầu rầu

Chân mây mặt đất một màu xanh xanh. (Nguyễn Du, Truyện Kiều)

Học sinh xác định được nghĩa gốc, nghĩa chuyển và phương thức chuyển nghĩa của các từ in đậm trong các câu thơ. Cụ thể là:

a.  Từ chân: được dùng theo nghĩa gốc.

b. Từ chân: được dùng theo nghĩa chuyển theo p.t ẩn dụ

Câu 5: Trong các từ in đậm sau, từ nào được dùng theo nghĩa gốc, từ nào được dùng theo nghĩa chuyển ?- Ngang lưng thì thắt bao vàng, - Cái chân thoăn thoắtĐầu (1) đội nón dấu, vai mang súng dài. Cái đầu (3) nghênh nghênh.

(Ca dao) (Tố Hữu, Lượm)- Đầu (2) tường lửa lựu lập lòe đơm bông - Đầu (4) súng trăng treo.

(Nguyễn Du, Truyện Kiều) (Chính Hữu, Đồng chí) - Từ in đậm được dùng với nghĩa gốc: đầu (1) và đầu (3)

- Từ in đậm được dùng với nghĩa chuyển: đầu (2) và đầu (4)

C©u 6: Cho c¸c vd sau:1. Vµo vên h¸i qña cau xanhBæ ra lµm sau, mêi anh x¬i trÇu ( Cdao)2. “ §o¸i tr«ng theo ®· c¸ch xaTu«n mµu m©y biÕc tr¶i ngµn nói xanh” ( Chinh phô ng©m)3. “ Xanh kia th¨m th¼m tõng trªnV× ai g©y dùng cho nªn nçi nµy” ( chinh phô ng©m) 1- Em h·y chØ ra nghÜa cña tõ “xanh” trong tõng lÇn sö dông 2- NghÜa nµo lµ nghÜa gèc, nghÜa nµo lµ nghÜa chuyÓn ? 3- NghÜa nµo ®c mäi ngêi sdung, nghÜa nµo kh«ng ®c mäi nguêi sdông?+ Gîi ý: 1. Tõ “ xanh” nghÜa lµ cha giµ, cha chÝn, ®îc mäi ngêi ®Òu dïng. §îc hiÓu theo nghÜa chuyÓn. 2. Tõ “ xanh” chØ s¾c mµu cña l¸ c©y,cña níc biÓn. Tõ nµy ®c dïng theo nghÜa gèc, ®c mäi ngêi dung. 3. tõ “ xanh” chØ «ng trêi, ®c hiÓu theo nghÜa chuyÓn( ho¸n dô) kh«ng ®c mäi ng thêng dïng.

C©u 7: Tõ “ Ch©n” trong c¸c trêng hîp sau ®c sö dông theo nghÜa gèc hay nghÜa chuyÓn, chuyÓn theo ph¬ng thøc nµo?a. §Ò huÒ lng tói giã tr¨ng

Sau ch©n theo mét vµi th»ng con conb. N¨m hs líp 9a chã ch©n trong ®éi tuyÓn bãng ®¸ cña trêng.c. Dï ai nãi ng· nãi nghiªng

Lßng ta vÉn v÷ng nh kiÒng ba ch©n+ Gîi ý: a. nghÜa gèc b. ChuyÓn-> pthøc ho¸n dô c. ChuyÓn->pthøc Èn dô

C©u 8: §äc ®o¹n th¬ sau vµ tr¶ lêi c©u hái:¸o anh r¸ch vai

QuÇn t«i cã vµi m¶nh v¸.....................................

§Çu sóng tr¨ng treo Trong c¸c tõ : vai, miÖng, ch©n, ®Çu, tay ë ®o¹n th¬, tõ nµo ®c dïng theo nghhÜa gè ,tõ nµo ®c dïng theo nghÜa chuyÓn? ChuyÓn theo pthøc nµo? + Gîi ý: Tõ ®c dïng theo nghÜa gèc lµ: MiÖng, ch©n, tay. Cßn tõ ®c dïng theo nghÜa chuyÓn lµ: Vai -> chuyÓn theo pthøc Èn dô, -> chuyÓn theo pthøc ho¸n dô C©u 9: Tõ “ ®Çu” trong c¸c vÝ dô sau ®c sö dông theo nghÜa chuyÓn hay nghÜa gèc, nÕu lµ nghÜa chuyÓn th× chuyÓn theo ph¬ng thøc nµo?1. §Çu con ngêi, ®Çu con ngùa.2. Anh ta cã c¸i ®Çu tuyÖt vêi, nhí ®Õn tõng chi tiÕt.3. §Çu m¸y bay.4. DÉn ®Çu, lÇn ®Çu.5. S¶n lîng tÝnh theo ®Çu ngêi.

+ Gîi ý: 1. NghÜa gèc 2. NghÜa chuyÓn -> ho¸n dô 3. NghÜa chuyÓn -> Èn dô4. NghÜa chuyÓn-> Èn dô 5. NghÜa chuyÓn-> ho¸n dô.

*- C¸c biÖn ph¸p tu tõ* Đoạn văn phân tích hiệu quả nghệ thuật của biện pháp tu từ.

Hướng dẫn viết đoạn:Yêu cầu về nội dung:- Xác định chính xác câu thơ, câu văn trích trong tác phẩm nào, của tác giả nào, nội dung

phản ánh là gì; biện pháp tu từ được sử dụng trong câu đó là biện pháp gì.- Phân tích hiệu quả tu từ của biện pháp tu từ trong việc thể hiện nội dung.- Đánh giá câu thơ, câu văn đó. Yêu cầu về hình thức: như yêu cầu về hình thức chung của đoạn văn. Ví dụ 1: - Bài tập:

Viết một đoạn văn phân tích giá trị gợi hình và biểu cảm của các từ láy trong hai câu thơ sau:

“ Một bếp lửa chờn vờn trong sương sớmMột bếp lửa ấp iu nồng đượm”.

( “ Bếp lửa” - Bằng Việt)- Đoạn văn minh hoạ:

Đây là hai câu thơ mở đầu bài thơ “ Bếp lửa”, khơi nguồn cho kí ức Bằng Việt từ nơi xanhớ về quê hương, nhớ về người bà kính yêu của mình:

“ Một bếp lửa chờn vờn trong sương sớmMột bếp lửa ấp iu nồng đượm”.

Nhà thơ nhớ về những kỉ niệm gắn với hình ảnh “ bếp lửa”: “ Một bếp lửa chờn vờn trong sương sớm”. Từ láy tượng hình “ chờn vờn” gợi ánh lửa cháy bập bùng được nhìn qua làn sương mỏng giăng giăng buổi sớm. Đó là một hình ảnh thực in dấu trong tâm khảm, được nhà thơ nhớ lại nó thành một hình ảnh huyền ảo trong ánh hồi quang, mang đầy kỉ niệm đẹp về bếp lửa quê hương. Từ hình ảnh ấy nhà thơ cảm nhận được một sức ấm nóng toả ra không chỉ từ bếp lửa hồng sớm mai: “ Một bếp lử ấp iu nồng đượm”. Từ láy tượng hình “ ấp iu” trong câu thơ có giá trị biểu cảm cao, gợi đôi bàn tay nhóm lửa khéo léo, tần tảo, chịu thương, chịu khó của bà “ mỗi sớm, mỗi chiều lại bếp lửa bà nhen”. Đồng thời từ “ấp iu” còn gợi tấm lòng chăm chút yêu thương của tình bà dành cho cháu trong suốt những năm tháng tuổi thơ sống bên bà. Tình cảm bà cháu lớn lên cùng hình ảnh bếp lửa ngày càng “nồng đượm”. Với sự góp mặt của hai từ láy “ chờn vờn”, “ấp iu” khiến cho câu thơ mang nặng kỉ niệm về kí ức ân tình, về bếp lửa, về tấm lòng bà, về tình bà cháu thiêng liêng.

Ví dụ 2:- Bài tập: Viết một đoạn văn tổng phân hợp trình bày cảm nhận của em về hai câu thơ:

“ Cỏ non xanh tận chân trờiCành lê trắng điểm một vài bông hoa”.

( “Truyện Kiều” - Nguyễn Du)( Trong đó có sử dụng câu văn đánh giá, so sánh câu thơ của Nguyễn Du với câu thơ cổ Trung Quốc có nội dung tương tự).

- Đoạn văn minh hoạ: Hai câu thơ trên trích trong bài “ Cảnh mùa xuân” ( “ Truyện Kiều” - Nguyễn Du) là hai câu

thơ đặc sắc tả cảnh thiên nhiên mùa xuân trong tiết thanh minh. Nguyễn Du không miêu tả nhiều mà ông chỉ chọn tả một số hình ảnh đặc sắc, tiêu biểu, đó là hình ảnh “ cỏ non xanh” tận chân trời, “ cành lê trắng” điểm vài bông hoa. Cỏ xanh non, tươi tốt mơn mởn, mỡ màng được trải dài đến tận chân trời dường như còn được nối với mµu xanh của bầu trời mùa xuân. Thảm cỏ non làm nền để làm nổi bật vẻ đẹp của mấy cành lê đang ra hoa, hoa nở điểm xuyết trên cành. Bằng nghệ thuật đảo ngữ “ trắng điểm”, tác giả đã tạo nên một điểm nhấn cho bức tranh, tô đậm sắc trắng tinh khiết của hoa lê nổi bật trên nền xanh non của cỏ. Hai câu thơ của Nguyễn Du thực ra có mượn hai câu thơ cổ của Trung Quốc:

“ Phương thảo liên thiên bíchLê chi sổ điểm hoa”

( Cỏ thơm liền với trời xanhCành lê có điểm một vài bông hoa)

Hai câu thơ cổ Trung Quốc chỉ gợi mà không tả, còn hai câu thơ của Nguyễn Du tả rõ màu sắc khiến câu thơ sinh động, có hồn với màu sắc tươi tắn đậm chất hội hoạ. Từ câu thơ ngũ ngôn mang phong vị Đường thi, dưới ngòi bút tài hoa của Nguyễn Du thành câu thơ lục bát uyển chuyển mang đậm hồn thơ dân tộc. Chỉ với hai câu thơ tả cảnh với bút pháp chấm phá, Nguyễn Du cho ta cảm nhận được bức tranh xuân tươi tắn, tràn đầy sức sống phơi phới của mùa xuân.

Đoạn văn có mô hình cấu trúc tổng phân hợp:- Câu mở đoạn là câu chủ đề bậc 1: Nêu ấn tượng chung về hai câu thơ Nguyễn Du.- Các câu tiếp triển khai phân tích giá trị nội dung và nghệ thuật của hai câu thơ đó, có so sánh với hai câu thơ cổ Trung Quốc.- Câu kết đoạn là câu chủ đề bậc 2: Nêu nhận xét về giá trị hai câu thơ đó.

Ví dụ 3:- Bài tập: Viết một đoạn văn ngắn phân tích hiệu quả nghệ thuật được sử dụng trong hai câu thơ sau ( trong đó có sử dụng câu mở rộng thành phần, gạch chân câu đó):

“ Mặt trời của bắp thì nằm trên đồiMặt trời của mẹ em nằm trên lưng”

( “ Khúc hát ru những em bé trên lưng mẹ” - Nguyễn Khoa Điềm)- Đoạn văn minh hoạ:

Trong chiến tranh gian khổ, xuất hiện những con người giàu đức hi sinh, cống hiến hết mình cho đất nước. Tiêu biểu cho những con người đó là bà mẹ Tà – ôi, Nguyễn Khoa Điềm đã khắc hoạ hình ảnh của bà mẹ:

“ Mặt trời của bắp thì nằm trên đồiMặt trời của mẹ em nằm trên lưng”

Với hai câu thơ này, người đọc thấy hiện ra trước mắt hình ảnh bà mẹ Tà – ôi địu con lên núi Ka – lưi trỉa bắp thật thân thương. Trong thơ của Nguyễn Khoa Điềm có dãy núi hoang sơ, có nương bắp đang trồng, có mặt trời trên đỉnh núi, có “ mặt trời” trên lưng mẹ. Hình ảnh mặt trời ở câu thơ thứ nhất là mặt trời của tự nhiên, của vũ trụ toả sáng đem sự sống đến cho vạn vật. Còn ở câu thơ thứ hai, hình ảnh mặt trời mang ý nghĩa ẩn dụ thật độc đáo. Em bé Cu – tai nằm trên lưng mẹ được tác giả ví như “ mặt trời của mẹ”. Em là mặt trời bé bỏng, đáng yêu, ấm áp của lòng mẹ. Em là ánh sáng là niềm vui, là báu vật, là hạnh phúc của đời mẹ. Hai hình ảnh sóng đôi “ mặt trời của bắp”, “ mặt trời của mẹ” tạo nên một sự liên tưởng bất ngờ, thú vị. Mặt trời có ý nghĩa với muôn loài thế nào thì em Cu – tai có ý nghĩa thiêng liêng với đời mẹ như thế. Với cách viết như vậy, Nguyễn Khoa Điềm đã tạo ra một câu thơ hay, độc đáo trong thơ hiện đại. Ví dụ 5:

- Bài tập: Viết một đoạn văn phân tích giá trị tu từ của biện pháp hoán dụ trong khổ thơ cuối bài thơ “ Bài thơ về tiểu đội xe không kính” của Phạm Tiến Duật:

“ Không có kính, rồi xe không có đènKhông có mui xe, thùng xe có xước

Xe vẫn chạy vì miền Nam phía trướcChỉ cần trong xe có một trái tim”.

- Đoạn văn minh hoạ: Khổ cuối đã làm nổi bật cái dữ dội và khốc liệt của chiến tranh. Chiếc xe mang đầy thương

tích:“ Không có kính, rồi xe không có đènKhông có mui xe, thùng xe có xước”

Hai dòng thơ với sự tập hợp của ba cái “ không có” và chỉ có một cái “ có”. Tất cả đã khắc hoạ lên trước mắt người đọc hình ảnh những chiếc xe vận tải quân sự mang đầy thương tích chiến tranh. Nhưng những chiếc xe không kính đó vẫn chạy bon bon trên đường Trường Sơn với một niềm tự hào, khẳng định dáng đứng và tâm thế của người lính - thể hiện tuổi trẻ Việt Nam:

“ Chỉ cần trong xe có một trái tim”Hình ảnh hoán dụ “ trái tim” là biểu tượng của ý chí, của bầu nhiệt huyết, của khát vọng tự do,

hoà bình cháy bỏng trong tim người chiến sĩ. Không mà lại có, cái có của người lính lái xe là một trái tim, một người yêu nước, một lòng khao khát giải phóng miền Nam thì tất cả những cái thiếu kia đâu có hề gì. Vậy đó, khí phách ngang tàng mà vẫn tha thiết yêu thương, đó là anh lính lái xe thời chống Mĩ của Phạm Tiến Duật.

1.1 Xác định các phép tu từ từ vựng có trong đoạn trích. Phân tích ngắn gọn giá trị của các phép tu từ đó.1.2 Xét về cấu tạo, câu văn “ Tre giữ làng, giữ nước, giữ mái nhà tranh, giữ đồng lúa chín.” thuộc kiểu câu gì ? Vì sao

1.1 - Xác định phép tu từ : + Phép điệp ngữ ( tre, giữ, anh hùng) + Phép nhân hóa (tre) - Phân tích giá trị của hai phép tu từ trên : + Phép điệp ngữ: Nhấn mạnh hình ảnh cây tre với nhiều chiến công; tạo sự nhịp nhàng cho câu văn.

+ Phép nhân hóa: Làm cho hình ảnh cây tre gần gũi với con người, gây ấn tượng mạnh cho người đọc. 1.2 - Xét về mặt cấu tạo, câu văn “ Tre…lúa chín.” thuộc kiểu câu đơn. - Vì câu trên chỉ có một kết cấu C-V.

C©u 2: Ph©n tÝch gi¸ trÞ nghÖ thuËt cña c¸c biÖn ph¸p tu tõ trong hai c©u sau:

1. Nh÷ng mïa qu¶ mÑ t«i h¸i ®ù¬cMÑ vÉn tr«ng vµo tay mÑ vun trång

Nh÷ng mïa qu¶ mäc råi l¹i lÆnNh mÆt trêi, khi nh mÆt tr¨ng

( MÑ vµ qu¶ - NguyÔn Khoa §iÒm)2. ...T«i nhí me t«i thuë thiÕu thêi

Lóc ngêi cßn sèng t«i lªn mêiNh÷ng lÇn n¾ng míi reo ngoµi néi

¸o ®á ngêi ®a tríc giËu ph¬i ( N¾ng míi-Lu träng L)

+ Yªu cÇu: 1.a. “ Tay mÑ vun trång” lµ h×nh ¶nh Èn dô ( dïng bé phËn ®Ó chØ c¸i toµn thÓ) -> Gi¸ trÞ cña biÖn ph¸p ho¸n dô : tay mÑ vun trång gîi lªn h×nh ¶nh ngêi mÑ cÇn mÉn gieo trång vun xíi ®Ó cã nh÷ng gi©y phót n©ng trªn tay m×nh nh÷ng mïa qu¶. §ã chÝnh lµ lóc mÑ h¸i ®c nhòng niÒm vui ,h¹nh phóc lao ®éng. PhÐp ho¸n dô kh¼ng ®Þnh niÒm tin hi väng tin yªu cña ngêi mÑ vµo csèng, mïa mµng vµ søc l®éng. Qua ®ã, ta c¶m nhËn ®c niÒm tù hµo cña ngêi con vµo mÑ, niÒm tù hµo ®îc dÖt nªn b»ng tÊm lßng cña mét ngêi con yªu mÑ. b. phÐp so s¸nh: “ Nh÷ng qu¶ mäc råi l¹i lÆn” vÝ “ Nh mÆt trêi, khi nh mÆt tr¨ng”: xem nh÷ng thµnh qu¶ lµ nh÷g mµu qu¶ mµ mÑ trång nh ¸nh s¸ng k× diÖu cña mÆt trêi mÆt tr¨ng. Mçi s¸ng mäc lªn mçi ®ªm räi m¸t, bµn tay mÑ nh cã ph¸ep mµu k× l¹. §ã lµ phÐp mµu cña t×nh thu¬ng vµ søc lao ®éng bÒn bØ.Nhµ th¬ ®· dµh cho mÑ niÒm tr©n träng, ngìng mé ®øc thµnh kÝnh , thiªng liªng trong s¸ng. Lêi th¬ th©n quen qu¸, ch©n thµnh qu¸! Vµ h×nh ¶nh ngêi mÑ cua nhµ th¬ hoµ nhÞp trong h×nh ¶nh ngêi mÑ VN r¹ng ngêi nh÷ng phÈm chÊt cao ®Ñp. 2.§o¹n th¬ ghi l¹i nh÷ng c¶m xóc cña Lu Träng L khi kÝ øc trµn vÒ. Tgi¶ ®c trë vÒ víi khung trêi cæ tÝch, ®c tËn hëng niÒm h¹nh phóc dÞu ngät, Êm ¸p khi sèng bªn mÑ: “ t«i nhí mÑ t«i...” a. PhÐp nh©n ho¸: “ n¾ng míi gieo ngoµi néi” .N¾ng gieo, n¾g h¸t,cïng giã nh¶y móa cïng cá c©y hoa l¸ ®ång néi. N¾ng tr¶i trong kh«nggian mªnh m«ng, bõng s¸ng,phãng kho¸ng. §ã chÝnh lµ n¾ng cña niÒm h¹nh phóc dÞu hång t¬i m¸t, trong trÎo cña tuæi th¬ nh÷ng ngµy bªn mÑ. b. PhÐp ®¶o ng÷: “ ¸o ®á ngêi ®a tríc giËu ph¬i” nhÊn m¹nh nçi nhí cña con ngêi. Trong nçi nhí Êy, ¸o ®á trë thµnh kØ niÖm ®á t¬i, th¾m thiÕt. “¸o ®á” lµ h×nh ¶nh g¾n liÒn víi bãng h×nh, cö chØ,ho¹t ®éng cña mÑ khi cßn sèng. Mµu ¸o ®á mÑ ph¬i tríc giËu thËt gÇn gòi,b×nh dÞ vµ th¾m thiÕt trong n¾g míi. Vµ m·i m·i, h×nh ¶nh mÑ kh¾c in trong tim con vÑn nguyªn, kh«ng mê, kh«ng phai theo n¨m th¸ng. Nçi xóc ®éng cø vËy mµ trµo d©ng trong lßng ng-êi ®äc.

C©u 3: H·y chØ ra vµ nªu gi¸ trÞ nghÖ thuËt cña biÖn ph¸p tu tõ chñ yÕu trong nh÷ng vÝ dô sau:

1. Sèng trong c¸t, chÕt vui trong c¸tNh÷ng tr¸i tim nh ngäc s¸ng ngêi

( MÑ T¬m- Tè H÷u)2. MÆt trêi xuèng biÓn nh hßn löa.

( §oµn thuyÒn ®¸nh c¸- Huy CËn)+ Gîi ý: 1.a BiÖn ph¸p tu tõ : Ho¸n dô “ Nh÷ng tr¸i tim” lµ mét bé phËn ®c dïng ®Ó thay thÕ cho toµn thÓ. b. Tdông: Lµm cho lêi th¬ giµu h×nh ¶nh, t¨ng søc biÓu c¶m, néi dung ®îc nhÊn m¹nh. Ca ngîi nhg con ngêi chung thuû, trung thµnh víi c¸ch m¹ng. 2.BiÖn ph¸p so s¸nh: C©u th¬ më ®Çu bµi th¬ ng¾n gän, gthiÖu 1 kh«ng gian nghÖ thuËt “ biÓn” vµ thêi gian “ lóc hoµng h«n bu«ng xuèng” ®c so s¸nh nh mét qu¶ cÇu ®á rùc löa khæng lå ®ang tõ tõ lÆn xuèng biÓn s©u. NghÖ thuËt ss ®c sö dông gîi lªn tríc m¾t ngêi ®äc c¶nh biÓn lóc hoµng h«n k× vÜ víi mét vÎ ®Ñp tr¸ng lÖ. C©u 4: Ph©n tÝch c¸i hay cña viÖc sö dông bph¸p tu tõ trong ®o¹n th¬ sau:

B·o bïng th©n bäc lÊy th©nTay «m tay nÝu tre gÇn nhau h¬n

Th¬ng nhau tre ch¼g ë riªngLuü thµnh tõ ®ã mµ nªn hìi ngêi

( Tre VN – NguyÔn Duy)+ Gîi ý: §o¹n th¬ sdông biÖn ph¸p nh©n ho¸ : tre cã nh÷ng cö chØ, t×nh c¶m cña con ngêi “ th©n bäc lÊy th©n, tay «m ,tay nÝu”,vµ ®iÖp ng÷.Tdông cña phÐp nh©n ho¸: võa miªu t¶ rÊt sinh ®éng h×nh ¶nh c©y tre quÊn quýt trong giã b·o võa gîi lªn t×nh yªu th¬ng, ®oµn kÕt, g¾n bã gi÷a con ngêi víi con/ng trong csèng.

Câu 5 : Nêu tác dụng của việc sử dụng từ láy trong những câu thơ sau:

Nao nao dòng nước uốn quanh,Dịp cầu nho nhỏ cuối ghềnh bắc ngang.

Sè sè nấm đất bên đường,Rầu rầu ngọn cỏ nửa vàng nửa xanh.

(Nguyễn Du, Truyện Kiều)

Học sinh cần thể hiện một số yêu cầu sau:

- Chỉ ra những từ láy được sử dụng trong đoạn thơ: nao nao, rầu rầu.

- Nêu tác dụng của việc sử dụng từ láy trên trong đoạn thơ, cụ thể là:

+ Các từ láy nao nao, rầu rầu là những từ láy vốn thường được dùng để diễn tả tâm trạng con người.

+ Trong đoạn thơ, các từ láy nao nao, rầu rầu chẳng những biểu đạt được sắc thái cảnh vật  (từ nao nao: góp phần diễn tả bức tranh mùa xuân thanh nhẹ với dòng nước lững lờ trôi xuôi trong bóng chiều tà; từ rầu rầu: gợi sự ảm đạm, màu sắc úa tàn của cỏ trên nấm mộ Đạm Tiên) mà còn biểu lộ rõ nét tâm trạng con người (từ nao nao: thể hiện tâm trạng bâng khuâng, luyến tiếc, xao xuyến về một buổi du xuân, sự linh cảm về những điều sắp xảy ra - Kiều sẽ gặp nấm mộ Đạm Tiên, gặp Kim Trọng; từ rầu rầu: thể hiện nét buồn, sự thương cảm của Kiều khi đứng trước nấm mồ vô chủ).

+ Được đảo lên đầu câu thơ, các từ láy trên có tác dụng nhấn mạnh tâm trạng con người - dụng ý của nhà thơ. Các từ láy nao nao, rầu rầu đã làm bật lên nghệ thuật tả cảnh đặc sắc trong đoạn thơ: cảnh vật được miêu tả qua tâm trạng con người, nhuốm màu sắc tâm trạng con người.

C©u 6. Trong c©u ca dao :Nhí ai båi hæi båi håi

Nh ®øng ®èng löa nh ngåi ®èng thana) Tõ båi hæi båi håi lµ tõ g×?b) G¶i nghÜa tõ l¸y båi hæi båi håic) Ph©n tÝch c¸i hay cña c©u th¬ do phÐp so s¸nh ®em l¹i.

Gîi ý: a) §©y lµ tõ l¸y chØ møc ®é cao. b) Gi¶i nghÜa : tr¹ng th¸i cã nh÷ng c¶m xóc, ý nghÜ cø trë ®i trë l¹i trong c¬ thÓ con ngêi. c) Tr¹ng th¸i m¬ hå, trõu tîng chØ ®îc béc lé b»ng c¸ch ®a ra h×nh ¶nh cô thÓ: ®øng ®èng löa, ngåi ®èng than ®Ó ngêi kh¸c hiÓu ®îc c¸i m×nh muèn nãi mét c¸ch dÔ dµng. H×nh ¶nh so s¸nh cã tÝnh chÊt phãng ®¹i nªn rÊt gîi c¶m. C©u 7: T×m vµ ph©n tÝch phÐp so s¸nh (theo m« h×nh cña so s¸nh) trong c¸c c©u th¬ sau: a) Ngoµi thÒm r¬i chiÕc la ®a TiÕng r¬i rÊt máng nh lµ r¬i nghiªng. (TrÇn §¨ng Khoa) b) Quª h¬ng lµ chïm khuÕ ngät Cho con chÌo h¸i mçi ngµy Quª h¬ng lµ ®êng ®i häc Con vÒ rîp bím vµng bay. (§ç Trung Qu©n) Gîi ý: Chó ý ®Õn c¸c so s¸nh a) TiÕng r¬i rÊt máng nh lµ r¬i nghiªng b) Quª h¬ng lµ chïm khuÕ ngät Quª h¬ng lµ ®êng ®i häc

C©u 8 Trong c©u ca dao sau ®©y:Tr©u ¬i ta b¶o tr©u nµy

Tr©u ¨n no cá tr©u cµy víi ta C¸ch trß chuyÖn víi tr©u trong bµi ca dao trªn cho em c¶m nhËn g× ? Gîi ý:

- Chó ý c¸ch xng h« cña ngêi ®èi víi tr©u. C¸ch xng h« nh vËy thÓ hiÖn th¸i ®é t×nh c¶m g× ? TÇm quan träng cña con tr©u ®èi víi nhµ n«ng nh thÕ nµo ? Theo ®ã em sÏ tr¶ lêi ®îc c©u hái. C©u 9: T×m phÐp nh©n ho¸ vµ nªu t¸c dông cña chóng trong nh÷ng c©u th¬ sau:

Trong giã trong maNgän ®Ìn ®øng g¸c

Cho th¾ng lîi, nèi theo nhau§ang hµnh qu©n ®i lªn phÝa tríc.

(Ngän ®Ìn ®øng g¸c) Gîi ý: Chó ý c¸ch dïng c¸c tõ vèn chØ ho¹t ®éng cña ngêi nh:§øng g¸c, nèi theo nhau, hµnh qu©n, ®i lªn phÝa tríc.

C©u 10: Cµy ®ång ®ang buæi ban tra

Må h«I th¸nh thãt nh ma ruéng cµya. Nh÷ng biÖn ph¸p tu tõ nµo ®· ®c sö dung trong bµi ca dao trªn?b. ViÕt ®o¹n v¨n kho¶ng 8 c©u diÔn t¶ c¸ch hiÓu cña em vÒ lêi nh¾n göi

trong bµi ca dao trªn.+ Gîi ý: So s¸nh “ Må h«i nh ma” vµ biÖn ph¸p nãi qu¸-> Ngêi n«ng d©n v« cïng vÊt v¶, h·y biÕt c¶m th«ng, tr©n träng c«ng søc cña hä.

C©u 11 : H·y chØ ra vµ nªu gi¸ trÞ nghÖ thuËt cña biÖn ph¸p tu tõ chñ yÕu trong 2 c©u th¬ sau:

Ngêi vÒ chiÕc bãng n¨m canhKÎ ®i mu«n dÆm mét m×nh xa x«i

( KiÒu- NguyÔn Du)+ Gîi ý: BiÖn ph¸p t¬ng ph¶n: T¬ng ph¶n gi÷a 2 c©u “ Ngêi vÒ – KÎ ®i”, T¬ng ph¶n trong tõng c©u : ChiÕc bãng – N¨m canh, Mu«n dÆm – mét m×nh-> tdông: chia ®Òu th¬ng nhí, chia ®Òu xa c¸ch, chia ®Òu c« ®¬n cho 2 con ngêi ®¸ng th¬ng trong c¶nh biÖt ly. C©u 12: H·y ptÝch gtrÞ nghÖ thuËt cña c©u hái tu tõ trong 2 khæ th¬ sau:

Nhng mçi n¨m mçi v¾ngNgêi thuª viÕt nay ®©u ?

GiÊy ®á buån kh«ng th¾m Mùc ®äng trong nghiªng sÇu...

N¨m nay ®µo l¹i në Kh«ng thÊy «ng ®ß xa Nh÷ng ngêi mu«n n¨m cò Hån ë ®au b©y giê ?

( ¤ng ®å – Vò §×nh Liªn)+ Gîi ý:

1. Thêi gian tr«i qua, nh÷ng mïa xu©n còng nèi tiÕp tr«i qua. Xh ®· cã nhiÒu ®æi thay. ¤ng ®ß dÇn bÞ r¬i vµo quªn l·ng. C©u hái tu tõ: Ngêi thuª viÕt nay ®©u ?Gîi bao xãt thu¬ng thÊm thÝa, bao xóc ®éng c¶m th¬ng ®víi «ng ®å giµ. Ngêi ®êi ko cßn ngîi khen nÐt ch÷ ®Ñp tµi hoa ,®iªu luyÖn “ nh rång móa ph¬ng bay”. «ng ®å trë nªn c« ®äc gi÷a mét ®Êt trêi tµn t¹, buån th¬ng, gi÷a c¸i tÊp nËp döng dng cña con ngêi “ qua ®êng kh«ng ai hay” 2 .Hai c©u th¬ cuèi qu¶ lµ c¶ 1 nçi buån th¬ng thÊm saau vµo tõng c©u,tõng ch÷. C¶nh ®Êy mµ ngêi ®©u? C©u hái tu tõ xo¸y s©u vµo lßng ng-êi ®äc mét t×nh th¬ng v« h¹n:

Nh÷ng ngêi mu«n n¨m còHån ë ®au b©y giê ?

C©u th¬ ®· kh¬i gîi trong t©m hån chóng ta nhiÒu tr¾c Èn xãt th¬ng vÒ bãng h×nh «ng ®å giµ ®¸ng th¬ng khuÊt nÎo d¬ng gian, xãt th¬ng mét nÒn v¨n ho¸ lôi tµn. Hai c©u th¬ kÕt nh mét tiÕng thë dµi, cÈm th¬ng, tiÕc nuèi kh«n ngu«i.

Câu 13: Cho đoạn văn sau: “ Mưa mùa xuân xôn xao, phơi phới. Những hạt mưa bé nhỏ, mềm mại, rơi mà như nhảy nhót.

Hạt nọ tiếp hạt kia đan xuống mặt đất (...). Mặt đất đã kiệt sức bỗng thức dậy, âu yếm đón lấy nhữ iọt mưa ấm áp, trong lành. Đất trời lại dịu mềm, lại cần mẫn tiếp nhựa cho cây cỏ. Mưa mùa xuân đã mang lại cho chúng cái sức sống ứ đầy, tràn lên các nhánh lá mầm non. Và cây trả nghĩa cho mưa bằng cả mùa hoa thơm trái ngọt.”

( Tiếng mưa - Nguyễn Thị Thu Trang)

2.1 Xác định và nêu ngắn gọn tác dụng của các biện pháp tu từ từ vựng được dùng trong đoạn văn trên.

2.2 Chỉ rõ tính liên kết của đoạn văn.

2.1 Xác định và nêu ngắn gọn tác dụng của các biện pháp tu từ từ vựng: (1,5 điểm)- Phép nhân hóa (0,25 điểm) làm cho các yếu tố thiên nhiên (mưa, đất trời, cây cỏ)(0,25 điểm) trở

nên có sinh khí, có tâm hồn.(0,25 điểm)- Phép so sánh (0,25 điểm ) làm cho chi tiết, hình ảnh (những hạt mưa) (0,25 điểm) trở nên cụ thể,

gợi cảm.(0,25 điểm)

2.2 Chỉ rõ tính liên kết của đoạn văn: (1,5 điểm)- Liên kết nội dung:(0,75 điểm)

+ Các câu trong đoạn cùng phục vụ chủ đề của đoạn (0,25 điểm) là: miêu tả mưa mùa xuân và sự hồi sinh của đất trời. (0,25 điểm)

+ Các câu trong đoạn được sắp xếp theo một trình tự hợp lý. (0,25 điểm)- Liên kết hình thức: (0,75 điểm)

+ Phép lặp: mưa mùa xuân, mưa, mặt đất+ Phép đồng nghĩa, liên tưởng: mưa, hạt mưa, giọt mưa; mặt đất, đất trời; cây cỏ, cây, nhánh

lá mầm non, hoa thơm trái ngọt+ Phép thế: cây cỏ - chúng+ Phép nối: và* Cho điểm:

+ HS xác định đúng, có dẫn chứng 4 phép liên kết : 0,75 điểm+ HS xác định đúng, có dẫn chứng 2-3 phép liên kết : 0,5 điểm+ HS xác định đúng, có dẫn chứng 1 phép liên kết : 0,25 điểm

Câu 14: (1,5 điểm) Phân tích giá trị của phép điệp ngữ trong đoạn thơ sau :"Cháu chiến đấu hôm nayVì lòng yêu Tổ quốcVì tiếng gà thân thuộcBà ơi cũng vì bàVì tiếng gà cục tácỔ trứng hồng tuổi thơ."(Tiếng gà trưa - Xuân Quỳnh)

Điệp ngữ trong đoạn thơ là từ vì, được sử dụng nhằm thể hiện mục đích chiến đấu của cháu - anh chiến sĩ trong bài thơ. Những lí do anh đưa ra rất giản dị : vì tiếng gà, vì bà, vì lòng yêu Tổ quốc. Mỗi từ vì nhằm nhấn mạnh một mục đích của anh, thể hiện tình yêu thiêng liêng với Tổ quốc bắt nguồn từ tình cảm chân thực giản dị : tình gia đình với những kỉ niệm mộc mạc đáng yêu đã hun đúc và là động lực giúp anh thêm sức mạnh vượt qua gian khó, chiến đấu và chiến thắng kẻ thù.

Bµi 4: khëi ng÷

* Kh¸i niÖm:- Lµ thµnh phÇn c©u ®øng tríc CN . - Nªu lªn ®Ò tµi ®îc nãi ®Õn trong c©u chøa nã .

* DÊu hiÖu nhËn biÕt : - Tríc khëi ng÷ cã thÓ thªm c¸c quan hÖ t÷ : vÒ , ®èi víi .- Sau khëi ng÷ cã thÓ thªm trî tõ " th× " * Gi¸o viªn lu ý häc sinh :- Ph©n biÖt khëi ng÷ vµ bæ ng÷ ®¶o . VD1 : QuyÓn s¸ch nµy t«i ®äc råi -> B N ®¶o VD2 : QuyÓn s¸ch nµy , t«i ®äc nã råi . -> Khëi ng÷ .

- Ph©n biÖt khëi ng÷ vµ chñ ng÷ . VD1 : B«ng lóa nµy h¹t máng qu¸ . -> Chñ ng÷ VD2 : B«ng lóa nµy , h¹t máng qu¸ . -> Khëi ng÷

- Khëi ng÷ cã quan hÖ trùc tiÕp hoÆc gi¸n tiÕp víi phÇn c©u cßn l¹i :+ Quan hÖ trùc tiÕp: Khëi ng÷ cã thÓ ®îc lÆp l¹i nguyªn v¨n hoÆc thay thÕ b»ng tõ ng÷ kh¸c . VD : Giµu , t«i còng giµu råi .+ Quan hÖ gi¸n tiÕp : VD : KiÖn ë huyÖn , bÊt qu¸ m×nh tèt lÔ, quan trªn míi xö cho ®îc .

Câu 1Hãy viết một đoạn văn có sử dụng khởi ngữ, thành phần biệt lập và phép liên kết nối (gạch chân

xác định) để trình bày cách hiểu của em về ý kiến sau:“ Bắt rễ ở cuộc đời hằng ngày của con người, văn nghệ lại tạo được sự sống cho

tâm hồn người.” (Nguyễn Đình Thi -Tiếng nói của văn nghệ, Ngữ văn 9-Tập 2, Tr.15)

- Học sinh viết đoạn văn, biết cách giải thích một vấn đề lý luận văn học.

- Đoạn văn có đủ các yếu tố: khởi ngữ, thành phần biệt lập, phép liên kết nối (gạch chân xác định). - Bố cục hợp lý, diễn đạt trôi chảy, bài sạch, chữ rõ. ■ Yêu cầu về kiến thức: - Học sinh có thể trình bày cách hiểu về ý kiến của Nguyễn Đình Thi theo nhiều hướng, miễn là bám sát văn bản, có lí lẽ và dẫn chứng. - Sau đây là một số gợi ý:+ Hiện thực cuộc sống là nơi khởi nguồn, là gốc rễ của văn nghệ; (0,75 điểm)+ Văn nghệ có tác động trở lại đối với đời sống xã hội; đặc biệt góp phần to lớn, hiệu quả trong việc xây dựng và bồi dưỡng đời sống tâm hồn của con người, giúp cuộc sống con người ngày càng tốt đẹp, ý nghĩa hơn. (0,75 điểm)

Câu 2

a) Thế nào là thành phần khởi ngữ?

b) Tìm thành phần khởi ngữ trong các câu sau:

- Ông cứ đứng vờ vờ xem tranh ảnh chờ người khác đọc rồi nghe lỏm. Điều này ông khổ tâm hết

sức. (Kim Lân, Làng)

- Còn mắt tôi thì các anh lái xe bảo: “Cô có cái nhìn sao mà xa xăm!”.

(Lê Minh Khuê, Những ngôi sao xa xôi)

b) - Điều này - mắt tôi

Câu 3: ChuyÓn c¸c c©u sau thµnh c©u cã chøa thµnh phÇn khëi ng÷.

1. T«i thÊy nã cã lçi vÒ viÖc nµy.

2. Nam lµ ngêi häc giái m«n to¸n nhÊt líp t«i.

3. ¤ng gi¸o Êy kh«ng hót thuèc, kh«ng uèng rîu.

4. T«i cø ë nhµ cña t«i, lµm viÖc cña t«i.

+ Gîi ý:

1. VÒ viÖc nµy,t«i thÊy nã cã lçi.

2. §èi víi m«n to¸n Nam lµ ngêi häc giái nhÊt líp t«i.

3.Thuèc, ¤ng gi¸o kh«ng hót; rîu, «ng gi¸o kh«ng uèng rîu.

4. Nhµ t«i, t«i cø ë; viÖc t«i, t«i cø lµm..

Bµi 5 c¸c thµnh phÇn biÖt lËp

* Thµnh phÇn biÖt lËp lµ thµnh phÇn phô trong c©u , t¸ch rêi khái nghÜa sù viÖc cña c©u , dïng ®Ó biÓu thÞ c¸c quan hÖ giao tiÕp .

1 . Thµnh phÇn t×nh th¸ i : * - Thµnh phÇn t×nh th¸i ®îc dïng ®Ó thÓ hiÖn th¸i ®é , c¸ch nh×n cña ngêi nãi ®èi víi sù viÖc ®îc nãi ®Õn trong c©u .

- Thµnh phÇn t×nh th¸i thêng thÓ hiÖn nh÷ng néi dung : + ChØ mèi quan hÖ gi÷a ngêi nãi víi ngêi nghe . VD : - Mêi u x¬i khoai ®i ¹ ! + ChØ c¸ch ®¸nh gi¸ chñ quan cña ngêi nãi ®èi víi sù viÖc ®îc nªu lªn trong c©u . ( Nh VD a, b trong SGK ) . 2. Thµnh phÇn c¶m th¸n : * Thµnh phÇn c¶m th¸n ®îc dïng ®Ó béc lé t©m lÝ cña ngêi nãi ( vui , buån, mõng ...... ) .

- Thµnh phÇn c¶m th¸n cã thÓ do mét th¸n tõ ®Ých thùc ®¶m nhËn , cã khi lµ th¸n tõ ®i kÌm víi thùc tõ .

VD : - ¤i tiÕng hãt vui say con chim chiÒn chiÖn .- Trêi ¬i , sinh giÆc lµm chi .

§Ó chång t«i ph¶i ra ®i diÖt thï . ( CD )- Khi thµnh phÇn c¶m th¸n t¸ch riªng ra b»ng mét c©u riªng theo kiÓu c©u ®Æc biÖt - th× nã lµ c©u c¶m th¸n .

VD : ¤i Tæ quèc ! §¬n s¬ mµ léng lÉy.- PhÇn cÊu tróc có ph¸p cña c©u thêng ®øng sau thµnh phÇn c¶m th¸n nãi râ nguyªn nh©n cña c¶m xóc .

VD : Trêi ¬i , chØ cßn 5 ' 3 . Thµnh phÇn gäi - ®¸p .

* Thµnh phÇn gäi ®¸p lµ thµnh phÇn biÖt lËp , dïng ®Ó t¹o lËp hoÆc duy tr× quan hÖ giao tiÕp . 4. Thµnh phÇn phô chó:

* lµ thµnh phÇn bæ sung néi dung cho mét sè chi tiÕt cña c©u

Bµi 4/19 – SGK:ViÕt ®o¹n v¨n nãi vÒ c¶m xóc khi ®îc thëng thøc 1 TP v¨n nghÖ (truyÖn,

th¬, phim, ¶nh, tîng ...), trong ®o¹n v¨n cã chøa thµnh phÇn c¶m th¸n hoÆc t×nh th¸i:

Trong rÊt nhiÒu phim ®ang chiÕu trªn VTV3, em thÝch nhÊt bé phim ThÇn y H¬-Jun cña Hµn Quèc. ¤i, 1 bé phim kh«ng hÒ cã c¸c n÷ diÔn viªn xinh ®Ñp víi m¾t xanh, m«i tÝm, tãc vµng; kh«ng hÒ cã c¸c nam diÔn viªn b¶nh trai, sµnh ®iÖu, & ®a tµi ®a t×nh; nhng mµ sao vÉn hÊp dÉn & c¶m ®éng. H¬-Jun lµ 1 chµng trai cã tr¸i tim nh©n hËu, l¹i ®îc häc 1 bËc danh y lõng lÉy & còng lµ ngêi v« cïng nh©n hËu, cho nªn H¬-Jun sím trë thµnh 1 ngêi thÇy thuèc tµi ®øc vÑn toµn. Lµ ngêi kh«ng mµng danh väng, H¬-Jun chÊp nhËn 1 c/s khã kh¨n, thiÕu thèn ®Ó hÕt lßng ch÷a bÖnh cho nh÷ng ngêi nghÌo khæ. H/¶ H¬-Jun dïng miÖng cña m×nh ®Ó hót m¸u mñ cho bÖnh nh©n hoÆc b¹t khãc sung síng khi thÊy ®«i m¾t ngêi bÖnh ®· s¸ng trë l¹i khiÕn em v« cïng c¶m phôc & xóc ®éng. Em tin r»ng, tÊt c¶ nh÷ng ai ®nag xem bé phim nµy, ch¾c ch¾n ®Òu cã c¶m nghÜ nh em.

Bµi 5/33 – SGK:

ViÕt ®o¹n v¨n ng¾n tr×nh bµy suy nghÜ cña em vÒ viÖc TN chuÈn bÞ hµnh trang bíc vµo thÕ kØ míi, trong ®ã cã c©u chøa thµnh phÇn phô chó:

Mét n¨m khëi ®Çu tõ MX. Mét ®êi khëi ®Çu tõ tuæi trÎ. Tuæi tr¶ lµ MX vÜnh cöu cña nh©n lo¹i & tuæi trÎ bao giê còng híng tíi t¬ng lai! T¬ng lai - ®ã lµ nh÷ng g× ch a cã trong h«m nay , nhng chÝnh v× thÕ mµ nã l¹i cã søc hÊp dÉn ghª gím ®èi víi con ngêi, nÕu kh«ng nãi r»ng nhê cã niÒm hi väng vµo t-¬ng lai mµ con ngêi cã thÓ vît qua mäi khã kh¨n trë ng¹i ®Ó tiÕp tôc sèng 1 c¸ch cã Ých h¬n. Tuy nhiªn, ngêi ta nhÊt lµ thanh niªn kh«ng thÓ thô ®éng chê ®îi t¬ng lai, cµng kh«ng thÓ ®i tíi t¬ng lai víi hai bµn tay tr¾ng; nghÜa lµ ph¶i chuÈn bÞ cho m×nh 1 hµnh trang cÇn thiÕt, ®Æc biÖt lµ hµnh trang tinh thÇn ®Ó cã thÓ v÷ng bíc ®i tíi t¬ng lai. Hµnh trang t×nh thÇn - ®ã lµ tri thøc, kÜ n¨ng, thãi quen; ®îc coi lµ ®iÒu kiÖn cÇn & ®ñ ®Ó TN cã thÓ tù tin tríc m¹ng th«ng tin toµn cÇu, tríc héi nhËp KT TG víi tÝnh kØ luËt & cêng ®é l® cao.Muèn cã hµnh trang tinh thÇn nh vËy th× h¬n bao giê hÕt, TN ph¶i lµ nh÷ng ngêi ®i tiªn phong trong häc tËp & häc tËp cã hiÖu qu¶; nhanh chãng n¾m v÷ng tri thøc & kÞp thêi vËn dông c¸c tri thøc Êy vµo sù nghiÖp CNH, H§H ®Êt níc. ChØ cã nh vËy th× chóng ta míi nhanh chãng tho¸t khái t×nh tr¹ng nghÌo ®ãi, l¹c hËu ®Ó héi nhËp KT víi khu vùc & TG 1 c¸ch b×nh ®¼ng, PT ®Êt ncí 1 c¸ch bÒn v÷ng. Vµ còng chØ cã nh vËy, TN míi xøng ®¸ng lµ MX vÜnh cöu cña nh©n lo¹i!

Câu 1: Tìm các thành phần tình thái, cảm thán trong những câu sau:

a. Nhưng còn cái này nữa mà ông sợ, có lẽ còn ghê rợn hơn cả những tiếng kia nhiều. (Kim Lân, Làng)

b. Chao ôi, bắt gặp một con người như anh ta là một cơ hội hãn hữu cho sáng tác, nhưng hoàn thành sáng tác còn là một chặng đường dài. (Nguyễn Thành Long, Lặng lẽ Sa Pa)

a. Sử dụng thành phần tình thái: có lẽ

b. Sử dụng thành phần cảm thán: chao ôi

Câu 2: Chỉ ra các từ ngữ là thành phần biệt lập trong các câu sau. Cho biết tên gọi của mỗi thành phần biệt lập đó.

Ngoài cửa sổ bấy giờ những bông lăng đã thưa thớt – cái giống hoa ngay khi mới nở, màu sắc đã nhợt nhạt. Hẳn có lẽ vì đã sắp hết mùa, hoa đã vãn trên cành, cho nên mấy bông hoa cuối cùng còn sót lại trở nên đậm sắc hơn. (Nguyễn Minh Châu, Bến quê, Ngữ văn 9, tập hai)

c đã nhợt nhạt : thành phần phụ chú- có lẽ : thành phần tình thái

Câu 3: Chỉ ra các từ ngữ là thành phần biệt lập trong các câu sau. Cho biết chøc n¨ng của mỗi thành phần biệt lập đó.

1. Chao «i, b¾t gÆp mét ngêi nh anh ta lµ c¬ héi h¹n h÷u cho sang t¸c.2. ¤ng l·o bçng ngõng l¹i, ngê ngî nh lêi m×nh kh«ng ®c ®óng l¾m. Chj¶

nhÏ c¸i bän nµy ë lµng l¹i ®èn ®Õn thÕ sao?+ Gîi ý:

1. Chao «i: biÓu thÞ tc¶m tiÕc nuèi cña ngêi nãi ®víi sviÖc ®c nãi ®Õn trong c©u

2. Ch· nhÏ : biÓu thÞ th¸i ®é gi¶ ®Þnh, íc ®o¸n cña ng nãi ®víi sviÖc ®c nãi ®Õn trong c©u.

Bµi 6: nghÜa têng minh vµ hµm ý.

1 . NghÜa têng minh : - Lµ phÇn th«ng b¸o ®îc diÔn ®¹t trùc tiÕp b»ng tõ ng÷ trong c©u . 2. Hµm ý : - Lµ phÇn th«ng b¸o tuy kh«ng ®îc diÔn ®¹t trùc tiÕp b»ng tõ ng÷ trong c©u nhng cã thÓ suy ra tõ nh÷ng tõ ng÷ Êy .( PhÇn th«ng b¸o nhiÒu h¬n nh÷ng g× ®îc nãi ra ) .

Câu 1 : Cho biết hàm ý trong các câu sau (phần tô đậm):

- Vợ chàng quỷ quái tinh ma,Phen này kẻ cắp bà già gặp nhau.

- Dễ dàng là thói hồng nhan,Càng cay nghiệt lắm càng oan trái nhiều.

Cho biết hàm ý trong các câu sau:

"Kẻ cắp, bà già gặp nhau": “Kẻ cắp” là kẻ có nhiều thủ đọan mánh lới nhưng nếu gặp “bà già” có nhiều kinh nghiệm sống, lão luyện, cẩn thận thì cũng khó mà thi thố được.

Hàm ý của câu thơ có thành ngữ “Kẻ cắp, bà già gặp nhau”: Thúy Kiều “thông báo” cho Thúc Sinh về cuộc gặp gỡ sắp tới giữa mình và Hoạn Thư. Thúy Kiều không còn non nớt, ngây ngô như trước. Do đó được dự báo sẽ căng thẳng.

"Càng cay nghiệt lắm càng oan trái nhiều": Câu thơ đưa ra một so sánh tương quan giữa “cay nghiệt” và “oan trái”.

Hàm ý của câu thơ: Thúy Kiều “đe dọa” Họan Thư sẽ phải lãnh hậu quả "tương đương” với những “oan trái” mà Hoạn Thư đã gây ra cho người khác.

Câu 2 Đọc đoạn trích sau:

“ Đối với những người ở quanh ta, nếu ta không cố tìm mà hiểu họ, thì ta chỉ thấy họ gàn dở, ngu ngốc, bần tiện, xấu xa, bỉ ổi... toàn những cớ để cho ta tàn nhẫn; không bao giờ ta thấy họ là những người đáng thương; không bao giờ ta thương... Vợ tôi không ác, nhưng thị khổ quá rồi.(...)Tôi biết vậy, nên tôi chỉ buồn chứ không nỡ giận.”

(Nam Cao, Lão Hạc - Theo Ngữ văn 9, Tập 1,Tr.137) 2.1 Trong đoạn văn tự sự trên, để tạo tính triết lí, tác giả đã sử dụng kết hợp yếu tố gì? 2.2 Hãy trình bày ngắn gọn hàm ý của câu văn:“Đối với…không bao giờ ta thương...”

2.1 Trong đoạn văn tự sự trên, để tạo tính triết lí, tác giả đã sử dụng kết hợp yếu tố nghị luận. (0,5 điểm)2.2 Trình bày ngắn gọn hàm ý của câu văn: “Đối với... không bao giờ ta thương...”: (1,5 điểm)

- Do chưa có thành ý, thành tâm, ta thường không thấy được những điều tốt của những người xung quanh ta, có lúc ta còn đối xử tàn tệ với họ. (0,75 điểm)- Sống trong cuộc đời, ta cần biết thông cảm, thấu hiểu, giàu lòng nhân ái, vị tha… để con người có cơ hội hiểu nhau, sống tốt đẹp, thân ái với nhau hơn. (0,75 điểm)

C ©u 3 : Cho biÕt hµm ý trong nh÷ng c©u sau: a. - B©y giê míi 11h th«I ( cßn sím, cø tõ tõ) - B©y giê ®· 11h råi ( muén råi, nhanh lªn) b. – H«m nay, m«n to¸n chØ cã 5 bµi tËp vÒ nhµ.(Ýt bt vÒ nhµ, cã thêi gian lµm viÖc kh¸c)

– H«m nay, m«n to¸n cã nh÷ng 5 bµi tËp vÒ nhµ.(nhiÒu bt vÒ nhµ, ko cã thêi gian lµm viÖc kh¸c)