View
142
Download
0
Embed Size (px)
Citation preview
UNIVERSIDAD PÚBLICA DE EL ALTOÁREA DE CIENCIAS SOCIALES
CARRERA DE LINGÜÍSTICA E IDIOMAS
PÄ TUNUPAN SARNAQAWIPXATA: TARIPIR TUNUPATAASKI THAKHINCHIR TUNUPATA
Zacarías Alavi Mamani
E mail: [email protected]
www.saberesandinos.org/webmail
TUNUPAXAT YAXATIRINAKA
Tunupax tatitun wawaptatituw sapxiwa
Yaqhawjanx Tunupax Tarapaka satarakiwa
Tunupax Tiwanakutaw sapxiwa, uka qala inti jalsu qarqa
jach’a tujrupax uñsti, ukataw sapxiwa
Titiqaqat lamar quta thiyakamaw thakhichasitayna sapxiwa
(Cook 1994; Bittman 1985; Isbell 1983),
May qhiph qhipxarux Warimp Tiwanakump mayakikaspas
ukhamaw niy tukxapxatayna (simbiosis) (Cook 1994:161-
162).
TUNUPAXAT YAXATIRINAKA
• .Cook 1994; Bittman 1985; Isbell 1983, Warimp Tiwanakump mayar mayacha-sxapxarakitayna (simbiosis) (Cook 1994:161-162). Gisbert 1980; Kolata 1993; Ponce 1982 Betanzos (1987 [1551]) Cieza de León (1986 [1553]), Pachacuti Yamki (1993 [1613]:188).Bouysse Cassagne (1988:82).Juan Chacama y Gustavo Espinosa (2005 [1999]).
PÄ TUNUPAN SARNAQAWIPXATA
• Alay awki chacha Tunupa.
• Manqha tawaq warmi Tunupa
• Kunatakisa: Yatxatañataki, mayacht’añataki, amuyt’añataki
• Nayra pachanx jaqinakax aski suman qamasipxiritayna
• Jap’i ñuñu, achaqalla Jaqir jan walt’ayiritayna.
• Tunupaw uk askichir tatitun mimk’apaw purinitayna
• Mayni Tunupax Püpu quta thiyan sarnaqiritayna
TUNUPAN SARNAQAWIPA
Tunupax k’ithasxata
Chaka marka awllaqaAwllaq jawira
Q’ara PhukhunUmantu qhisintu
Tiwanak qarqantata
Warmi wak’a
Pukara uma quta
TAWAQ WARMI TUNUPA
CHACHA AWKI TUNUPA
Asanakimp panichasita Chukisakata
qhuch’apampat wrasilata
Tunupax ñanqhachataMayt’jata
Uruchäsita tanthapita q’urut
K’ilarayata
Umamp ninamp
chikachasita
TUNUPAN SARXATAPA
• .
ASANAKI QALLAPACHA
QHILLA Q’ASA
PHUTINA WAYLLANI
PAMPA AWLLAQA
SATU
TAKAWANA
Sullka ayllu
Khuchhi khuchhi
JURIN JUQHU
Wari w.qullu Siwar uyu
Wat’a
TUNUPAN SARNAQATAPA
.
WAYLLANI
JURIN JUQHU
SUK’ARANI
Jayu quta
Tiwiña
Chitachita
Chitari
. KUSKU
QUSUÑA
KUSKU
MIKA TAYKAQHURA QHURA
P0TO
SÍ
QHIPH QHIPHA AMUYU
Tunupax Awkimp Tawaqunpi Chachamp warmimpi
Uraqix amstani aynachani Umampi ninampi
Alax pacha nina uraq manqha nina
Alax pacha uma uraq manqha uma
Jiwañani jakañaniArax quta umampi aynach qutaumampi
jalsumpi jalantampiQullump pampampi
Jisk’a qullumpi jach’a qullumpi
jisk’a jawirampi jach’a jawirampi
Jichhax qhipha qhipha amuyt’akirakiñani, aka amuyunakx paris parisawa, mä pitay uñxañani:
QHIPH QHIPHA AMUYU
TARIPIRI SUMA QAMAÑA
Awki TunupaYatichaña taripañaIst’ir jan ist’riChhaqhayañ jani mayampitaki
Chhuxurata Phutina qulla uma Payaña manq’a wakiyasina Jupha phurmuntayan manq’a
achuyaña Wiskhu Isi lurasiña Tiwaraña manq’a wakiyaña jayuüma ......Manq’a wakiyaña Qulla umaña jakaña jan
ñanqhachata Yapu yapuchaña Uywa
uywacha