Phuong phap-tiep-can-cong-dong-1214373155509235-9

Download:: Http://Ariviet.Com

Bé N«ng nghiÖp & PTNT ViÖt Nam

Céng ®ång chung Ch©u ¢u

Dù ¸N PH¸T TRIÓN N¤NG TH¤N CAO B»NG - B¾C K¹N

Tµi liÖu tËp huÊn

Ph−¬ng ph¸p vμ kü n¨ng tiÕp cËn céng ®ång

Cao b»ng-2004


Bé N«ng nghiÖp & PTNT ViÖt Nam

Céng ®ång chung Ch©u ¢u

Dù ¸N PH¸T TRIÓN N¤NG TH¤N CAO B»NG - B¾C K¹N

Tµi liÖu tËp huÊn

Ph−¬ng ph¸p vμ kü n¨ng tiÕp cËn céng ®ång

Cao b»ng-2004

Dù ¸n ph¸t triÓn n«ng th«n Cao B»ng-B¾c K¹n 4

Môc lôc Lêi giíi thiÖu.................................................................... Error! Bookmark not defined.

i. Mét sè vÊn ®Ò c¬ b¶n vÒ ph¸t triÓn vμ tiÕp cËn céng ®ång....... 9

1.1. kh¸i niÖm vÒ sù ph¸t triÓn..................................................................................... 9

1.2. céng ®ång vμ ph¸t triÓn céng ®ång........................................................... 11

ii. tiÕp cËn céng ®ång vμ sù tham gia cña ng−êi d©n........................ 15

2.1. ng−êi trong cuéc vμ ng−êi ngoμi cuéc .................................................... 15

2.2. Sù tham gia cña céng ®ång-®éng lùc vμ môc tiªu cña ph¸t triÓn céng ®ång.................................................................................................................... 19

2.3. Mét sè ph©n tÝch vÒ ng−êi d©n......................................................................... 24

iii. Ng−êi lμm c«ng t¸c ph¸t triÓn céng ®ång vμ nh÷ng kü n¨ng cÇn thiÕt ........................................................................................................................ 30

3.1. ng−êi lμm c«ng t¸c ph¸t triÓn céng ®ång ............................................. 30

3.2. Kü n¨ng khuyÕn khÝch, ®éng viªn vμ thóc ®Èy....................................... 32

3.3. Kü n¨ng ra quyÕt ®Þnh vμ gi¶i quyÕt vÊn ®Ò............................................ 36

3.4. Çc kü n¨ng tiÕp cËn céng ®ång.................................................................... 38

3.5. Kü n¨ng hç trî l·nh ®¹o ®Þa ph−¬ng .......................................................... 57

iv. mét sè ph−¬ng ph¸p tiÕp cËn céng ®ång .......................................... 60

4.1. ph©n tÝch “c©y vÊn ®Ò” .......................................................................................... 60

4.2. Ph−¬ng ph¸p ph©n lo¹i ABC ................................................................................. 61

4.3. VÏ s¬ ®å th«n b¶n .................................................................................................... 63

4.4. BiÓu ®å biÕn ®éng theo thêi gian ................................................................... 63

4.5. §iÒu tra theo tuyÕn vμ x©y dùng s¬ ®å mÆt c¾t .................................. 65

4.6. ph−¬ng ph¸p SWOT .................................................................................................... 66

4.7 nghiªn cøu Çc vÊn ®Ò cña phô n÷ ................................................................. 67

4.8. §¸nh gi¸ t×nh h×nh s¶n xuÊt n«ng-l©m nghiÖp........................................ 68

4.9. §¸nh gi¸ vÒ gi¸o dôc ................................................................................................ 74

4.10. §¸nh gi¸ vÒ t×nh h×nh y tÕ .................................................................................. 75


CAO BANG-BAC CAN RURAL DEVELOPMENT PROJECT

Ministry of Agriculture & Rural Development in partnership with the European Commission

Training Manual

Community-BASED approaches

Cao bAng-2004


TABLE OF CONTENTS INTRODUCTION .................................................................. Error! Bookmark not defined.

i. GENERAL CONCEPTS IN COMMUNITY DEVELOPMENT AND COMMUNITY-BASED APPROACHES ................................................................................................... 9

1.1. Concept of development ...................................................................................... 9

1.2. community and community development .................................................. 11

ii. community-based and participatory approaches ........................ 15

2.1. Insiders and outsiders ........................................................................................ 15

2.2. Participation of community-motivity and objective of community development .................................................................................... 19

2.3. Analyses of grassroots.................................................................................... 24

iii. community development workers and necessary skills ..... 30

3.1. Community development workers................................................................ 30

3.2. Skills for incentive making, encouragement and facilitation 32

3.3. Skills for decision making and problem solvin ............................... 36

3.4. Skills for community-based approaches ............................................... 38

3.5. Skills for local leader assistance .......................................................... 57

iv. several community-based approaches .............................................. 60

4.1. analysis of “problem tree” .............................................................................. 60

4.2. ABC well-being ranking and analysis ........................................................ 61

4.3. community mapping ................................................................................................. 63

4.4. trend analysis........................................................................................................... 63

4.5. Community and farm transects ..................................................................... 65

4.6. SWOT analysis.............................................................................................................. 66

4.7 analysis of gender problems .......................................................................... 67

4.8. appraisal of agricultural production and forestry................... 68

4.9. appraisal of education ........................................................................................ 74

4.10. appraissal of public health .......................................................................... 75


Lêi giíi thiÖu

Ph−¬ng ph¸p vµ kü n¨ng tiÕp cËn céng ®ång lµ bé tµi liÖu ®−îc Dù ¸n ph¸t triÓn n«ng th«n Cao B»ng - B¾c K¹n biªn so¹n ®Ó dïng lµm tµi liÖu gi¶ng d¹y vµ h−íng dÉn gióp cho çn bé çc cÊp t¨ng c−êng kü n¨ng vµ ph−¬ng ph¸p lµm viÖc víi céng ®éng, ®Æc biÖt lµ céng ®ång d©n c− n«ng th«n, d©n téc thiÓu sè vµ phô n÷. Tµi liÖu nµy ®· ®−îc dïng ®Ó gi¶ng d¹y cho nhiÒu ®èi t−îng kh¸c nhau trong vïng Dù ¸n, b−íc ®Çu gãp phÇn kh«ng nhá vµo viÖc thay ®æi nhËn thøc vµ ph−¬ng ph¸p lµm viÖc cña çn bé çc cÊp, gióp cho çc ho¹t ®éng ®−îc triÓn khai nhanh vµ ®¸p øng tèt h¬n nhu cÇu cña thùc tiÔn.

Néi dung cña tµi liÖu nµy tËp trung giíi thiÖu chñ yÕu vÒ mét sè vÊn ®Ò c¬ b¶n vÒ ph¸t triÓn vµ tiÕp cËn céng ®ång, çch tiÕp cËn céng ®ång vµ sù tham gia cña ng−êi d©n, giíi thiÖu nh÷ng kü n¨ng cÇn thiÕt cÇn cho çn bé lµm c«ng t¸c céng ®ång vµ mét sè ph−¬ng ph¸p tiÕp cËn céng ®éng chñ yÕu ®ang ®−îc sö dông hiÖn nay trong ph¸t triÓn N«ng nghiÖp n«ng th«n.

Tµi liÖu nµy ®−îc biªn so¹n ®Ó ®µo t¹o vµ h−íng dÉn t¨ng c−êng kü n¨ng vµ ph−¬ng ph¸p tiÕp cËn céng ®ång cho çn bé çc cÊp.

Sau kho¸ häc häc viªn sÏ:

- N¾m v÷ng çc vÊn ®Ò c¬ b¶n vÒ ph¸t triÓn vµ vai trß cña céng ®ång trong c«ng t¸c ph¸t triÓn, ®Æc biÖt lµ ph¸t triÓn n«ng nghiÖp n«ng th«n ë vïng cao.

- BiÕt çch tiÕp cËn céng ®ång vµ khuyÕn khÝch sù tham gia cña ng−êi d©n víi vai trß lµ chñ thÓ trong c«ng t¸c ph¸t triÓn.

- N¾m v÷ng ®−îc mét sè kü n¨ng cÇn thiÕt trong c«ng t¸c céng ®ång (kü n¨ng khuyÕn khÝch ®éng viªn, kü n¨ng ra quyÕt ®Þnh, kü n¨ng tiÕp cËn céng ®éng còng nh− kü n¨ng hç trî ®¹o...).

- §−îc trang bÞ mét sè ph−¬ng ph¸p tiÕp cËn chñ yÕu gióp çn bé cã thÓ vËn dông thuËn lîi trong viÖc ph©n tÝch vÊn ®Ò vµ gióp céng ®ång ph¸t triÓn bÒn v÷ng.

Trong qu¸ tr×nh biªn so¹n tµi liÖu nµy, chóng t«i ®· nhËn ®−îc sù gióp ®ì nhiÖt t×nh cña çc çn bé trong vµ ngoµi dù ¸n. Tuy nhiªn, tµi liÖu ch¾c ch¾n cßn nhiÒu thiÕu sãt cÇn ®−îc bæ sung, chØnh lý cho phï hîp h¬n. Dù ¸n rÊt mong ®−îc sù ®ãng gãp ý kiÕn cña çc b¹n ®äc vµ nh÷ng ai quan t©m ®Õn lÜnh vùc nµy.

dù ¸n ptnt cao b»ng-b¾c k¹n



i. Mét sè vÊn ®Ò c¬ b¶n vÒ ph¸t triÓn vμ tiÕp cËn céng ®ång

1.1. kh¸i niÖm vÒ sù ph¸t triÓn

1.1.1. Çc häc thuyÕt vÒ ph¸t triÓn

Tõ nh÷ng n¨m 1930 trë l¹i ®©y, çc häc thuyÕt vÒ ph¸t triÓn ®· lÇn l−ît ra ®êi vµ thay thÕ lÉn nhau. Cã 3 lo¹i häc thuyÕt cã thÓ nªu lªn nh− sau:

Häc thuyÕt 1: Ph¸t triÓn lμ sù lín m¹nh vÒ kinh tÕ

• Çc häc thuyÕt cæ ®iÓn vÒ ph¸t triÓn ®· nhÊn m¹nh ®Õn sù t¨ng tr−ëng trong c«ng nghiÖp vµ kinh tÕ vµ gîi ý r»ng ®iÒu nµy sÏ ch¾c ch¾n mang l¹i sù ph¸t triÓn ë tÊt c¶ çc lÜnh vùc trong mçi quèc gia vµ khu vùc.

• Theo thêi gian mäi ng−êi ®· c«ng nhËn r»ng çc häc thuyÕt nµy ®· bá quªn rÊt nhiÒu mÆt cña cuéc sèng. H¬n thÕ n÷a, nh÷ng häc thuyÕt nµy cã xu h−íng t¹o ra sù ph¸t triÓn mang dÊu Ên t¨ng kho¶ng çch gi÷a ng−êi giÇu vµ ng−êi nghÌo.

Häc thuyÕt 2: Ph¸t triÓn lμ ®¸p øng çc nhu cÇu c¬ b¶n

• Häc thuyÕt nµy lµ sù c¶i tiÕn cña häc thuyÕt 1 bëi nã tËp trung vµo çc kinh nghiÖm cña con ng−êi h¬n lµ vµo c«ng nghiÖp vµ kinh tÕ.

• Søc m¹nh míi cña sù ph¸t triÓn lµ ®¸p øng çc nhu cÇu c¬ b¶n cña con ng−êi nh−: L−¬ng thùc vµ nhµ ë. ViÖc ph©n tÝch vÉn cßn nhÊn m¹nh ®Õn “vËt chÊt”, nªn viÖc n©ng cao kh¶ n¨ng cña con ng−êi ®Ó tiÕn tíi tù lùc cßn Ýt ®−îc chó ý tíi.

Häc thuyÕt 3: Ph¸t triÓn lμ hiÖn ®¹i ho¸

• Häc thuyÕt nµy lµ mét trong 3 häc thuyÕt hiÖn ®¹i nhÊt, nã chó träng ®Õn çc nhu cÇu con ng−êi trong thêi kú hiÖn ®¹i. Víi ý t−ëng ®ã, ng−êi ta tin r»ng mét quèc gia sÏ ph¸t triÓn toµn diÖn khi ®−îc hiÖn ®¹i ho¸.

Trong tÊt c¶ çc häc thuyÕt ph¸t triÓn trªn, ®iÓm tËp trung cña ph¸t triÓn lµ tån t¹i ë mét ®iÒu g× ®ã ngoμi con ng−êi. Ph¸t triÓn ®−îc thÊy nh− lµ mét yÕu tè can thiÖp tõ bªn ngoµi. Tõ ®ã chóng ta ®· thÊy sù ph¸t triÓn ph¶i ®−îc b¾t ®Çu tõ


nhu cÇu vµ nguyÖn väng cña con ng−êi, ph¸t triÓn ph¶i ®−îc ®an kÕt quanh con ng−êi chø kh«ng ph¶i con ng−êi ®an kÕt quanh sù ph¸t triÓn.

1.1.2. BiÓu ®å ph¸t triÓn

Qu¸ tr×nh ph¸t triÓn cã thÓ m« t¶ qua s¬ ®å sau ®©y:

Ph¸t triÓn lµ mét qu¸ tr×nh x¸c ®Þnh çc nguån lùc s½n cã trong céng ®ång ®Ó sö dông chóng nh»m gi¶i quyÕt çc khã kh¨n vµ c¶n trë trong qu¸ tr×nh ph¸t triÓn. Th«ng qua sù t¸c ®éng qua l¹i cña çc nguån lùc trong céng ®ång vµ nh÷ng c¶n trë sÏ cã sù thay ®æi vµ tiÕn bé h−íng tíi mét t−¬ng lai mong ®îi.

Çc nguån lùc trong céng ®ång chÝnh lµ con ng−êi vµ c¬ së vËt chÊt vµ qóa tr×nh ph¸t triÓn ®ßi hái ph¶i cã sù tham gia réng r·i cña nh÷ng ng−êi sÏ ®−îc h−ëng lîi trong qóa tr×nh ®ã.

1.1.3. §Þnh nghÜa vÒ sù ph¸t triÓn

Sù ph¸t triÓn cã thÓ ®−îc ®Þnh nghÜa nh− sau:

T×nh tr¹ng mong ®îi

Çc trë ng¹i vµ khã kh¨n

Çc nguån lùc vµ kh¶ n¨ngT×nh tr¹ng hiÖn t¹i


• Ph¸t triÓn lµ mét qu¸ tr×nh chuyÓn biÕn n¨ng ®éng nh»m c¶i thiÖn chÊt l−îng cuéc sèng cña çc thµnh viªn tham gia, sù t¨ng tr−ëng nµy diÔn ra ngay trong hoµn c¶nh sèng cña hä.

• Ph¸t triÓn lµ mét qu¸ tr×nh gióp con ng−êi xo¸ bá nh÷ng c¶n trë vµ khai th¸c tiÒm n¨ng cña chÝnh m×nh mét çch toµn diÖn.

• Ph¸t triÓn lµ mét qu¸ tr×nh gióp con ng−êi xo¸ bá nh÷ng c¶n trë vµ khai th¸c tiÒm n¨ng cña chÝnh m×nh mét çch toµn diÖn, nh»m c¶i thiÖn chÊt l−îng cuéc sèng cña çc thµnh viªn trong céng ®ång.

1.2. céng ®ång vμ ph¸t triÓn céng ®ång

1.2.1. Kh¸i niÖm vÒ céng ®ång

Céng ®ång (theo nghÜa hÑp) lµ céng ®ång d©n c− ®ang sinh sèng t¹i mét vïng vµ çc thµnh viªn trong ®ã cã quan hÖ mËt thiÕt vµ l©u dµi víi nhau.

1.2.2. §Þnh nghÜa vÒ ph¸t triÓn céng ®ång

Ph¸t triÓn céng ®ång lµ “TiÕn tr×nh qua ®ã nç lùc cña d©n chóng kÕt hîp víi nç lùc cña chÝnh quyÒn ®Ó c¶i thiÖn çc ®iÒu kiÖn kinh tÕ, x· héi, v¨n ho¸ cña çc céng ®ång, gióp çc céng ®ång nµy héi nhËp vµ ®ãng gãp vµo ®êi sèng quèc gia” (§Þnh nghÜa chÝnh thøc cña Liªn hiÖp Quèc, 1956).

Th¶o luËn nhãm

- Çc yÕu tè cÊu thμnh sù ®a d¹ng cña céng ®ång?

- T¸c ®éng vμ vËn dông tÝnh ®a d¹ng cña céng ®ång trong Dù ¸n ph¸t triÓn n«ng th«n Cao B»ng-B¾c


Ph¸t triÓn

Céng ®ång = Nç lùc cña

d©n chóng + Nç lùc cña

chÝnh quyÒn

1.2.3. Môc tiªu ph¸t triÓn céng ®ång

Ph¸t triÓn h−íng tíi 2 môc tiªu c¬ b¶n sau ®©y:

- Môc tiªu ph¸t triÓn con ng−êi - môc tiªu nµy liªn quan ®Õn qu¸ tr×nh n©ng cao n¨ng lùc con ng−êi ®Ó kh¾c phôc trë ng¹i, khã kh¨n nh»m ®¹t nh÷ng môc tiªu mong muèn.

- Môc tiªu vËt chÊt - môc tiªu nµy liªn quan ®Õn t¨ng tr−ëng vÒ vËt chÊt, kinh tÕ nh»m c¶i thiÖn cuéc sèng, gãp phÇn xo¸ ®ãi gi¶m nghÌo vµ n©ng cao chÊt l−îng cuéc sèng.

a) Môc tiªu ph¸t triÓn con ng−êi

• Quan hÖ gi÷a çc thµnh viªn trong céng ®ång ®−îc b×nh ®¼ng, ch©n thµnh vµ cëi më.

• Çc cÊp l·nh ®¹o vµ ng−êi d©n cã quan hÖ tèt; ng−êi d©n ®−îc tham gia vµo çc ho¹t ®éng ph¸t triÓn.

• Ng−êi d©n ®−îc huy ®éng vµ tæ chøc ®Ó hä tù gi¶i quyÕt çc vÊn ®Ò cña céng ®ång m×nh.

• Tinh thÇn tËp thÓ, tÝnh céng ®ång ®−îc x©y dùng vµ hoµn thiÖn.

Th¶o luËn nhãm:

LiÖu ù ¸n PTNT CB-BK víi çc ph−¬ng thøc tiÕp cËn cña m×nh cã ®¸p øng tèt 2 môc tiªu nμy kh«ng? V× sao?


• N¨ng lùc cña çc thµnh viªn trong céng ®ång ®−îc n©ng cao ®Ó cã thÓ tù lùc gi¶i quyÕt çc khã kh¨n trong cuéc sèng.

b) Môc tiªu vËt chÊt (kinh tÕ )

• T¨ng s¶n phÈm x· héi vµ ®¶m b¶o r»ng s¶n phÈm Êy ®−îc ph©n ph«Ý c«ng b»ng.

• Phóc lîi x· héi vµ çc dÞch vô ®−îc t¨ng c−êng nh»m c¶i thiÖn chÊt l−îng cuèc sèng cña mäi thµnh viªn trong céng ®ång.

• Gi¶m c−êng ®é lao ®éng b»ng viÖc ¸p dông çc tiÕn bé kü thuËt.

• T¹o ®−îc nhiÒu c¬ héi ®Ó mäi thµnh viªn cã thÓ lùa chän nghÒ nghiÖp nh»m ph¸t huy tiÒm n¨ng s¸ng t¹o cña hä.

• T¨ng nguån lùc cho t−¬ng lai (c¬ së vËt chÊt, kü thuËt,...).

1.2.4. TiÕn tr×nh ph¸t triÓn céng ®ång

TiÕn tr×nh ph¸t triÓn céng ®ång bao gåm çc b−íc nh− sau:

- Thøc tØnh céng ®ång

Lµ tiÕn tr×nh ®Ó céng ®ång hiÓu râ, ®¸nh gi¸ ®óng vµ ®Èy ®ñ çc nguån lùc cña céng ®ång.

- T¨ng c−êng n¨ng lùc

Lµ tiÕn tr×nh t¨ng c−êng çc nguån lùc cña céng ®ång ®Ó céng ®ång ®ñ kh¶ n¨ng v−ît qua çc khã kh¨n.

- Tù lùc

Võa lµ tiÕn tr×nh võa lµ môc ®Ých quan träng nhÊt cña ph¸t triÓn céng ®ång. Céng ®ång tù lùc lµ céng ®ång cã ®ñ çc nguån lùc ®Ó tù ph¸t triÓn.

C©u hái th¶o luËn

1) Çc d©n téc hiÖn cã ë ®Þa ph−¬ng vμ çc mèi quan hÖ cña hä trong céng ®ång cña hä?

2) Nh÷ng tËp qu¸n, phong tôc, nhu cÇu vμ nguyÖn väng ®Æc thï cña çc d©n téc cÇn ph¶i chó ý trong ph¸t triÓn hiÖn nay ë ®Þa ph−¬ng?

3) Th¸ch thøc vμ gi¶i ph¸p cho ph¸t triÓn céng ®ång t¹i ®Þa ph−¬ng?


1.2.5. Ph−¬ng ch©m cña çc dù ¸n ph¸t triÓn céng ®ång

• §¸p øng ®óng nhu cÇu vµ nguyÖn väng cña céng ®ång.

• Tu©n thñ tiÕn tr×nh ph¸t triÓn céng ®ång (Thøc tØnh/t¨ng n¨ng lùc/tù lùc).

• Trao quyÒn ®Ó qu¶n lý tõ cÊp thÊp nhÊt.

• Çc bªn cïng ®ãng gãp.

• Lång ghÐp víi çc ch−¬ng tr×nh dù ¸n kh¸c trªn cïng ®Þa bµn.

• §¶m b¶o hiÖu qu¶ vµ tÝnh bÒn v÷ng.

• Gióp d©n cÇn c©u mµ kh«ng ph¶i lµ x©u ç.

• Thùc hiÖn d©n chñ c¬ së.

• B¶o vÖ tµi nguyªn thiªn nhiªn vµ m«i tr−êng sinh th¸i ®Ó ph¸t triÓn bÒn v÷ng.

• Gi¶m dÇn sù hç trî.

• Kh«ng lµm hé/kh«ng lµm thay mµ chØ hç trî.

• Chó träng vÊn ®Ò giíi vµ ®¶m b¶o b×nh ®¼ng giíi.

• Chó träng ®Õn ng−êi nghÌo vµ v× ng−êi nghÌo.

• Chó träng ®Õn ®ång bµo d©n téc thiÓu sè .


ii. tiÕp cËn céng ®ång vμ sù tham gia cña ng−êi d©n

2.1. ng−êi trong cuéc vμ ng−êi ngoμi cuéc

2.1.1. ý t−ëng vÒ ng−êi trong cuéc vµ ng−êi ngoµi cuéc

• H·y coi céng ®ång (gåm nh÷ng ng−êi trong cuéc) nh− mét dßng s«ng ®ang ch¶y vµ tiÕp tôc ch¶y. Con s«ng ®· ch¶y tõ thÕ hÖ nµy sang thÕ hÖ kh¸c, vµ råi ®©y sÏ cßn ch¶y.

• Lµ nh÷ng ng−êi lµm dù ¸n ph¸t triÓn (ng−êi ngoμi cuéc), chóng ta ®i vµo dßng ch¶y cña con s«ng (céng ®ång) t¹i mét thêi ®iÓm nµo ®ã vµ ®i ra ë mét ®iÓm kh¸c.

• VÝ dô: Dù ¸n ph¸t triÓn n«ng th«n Cao B»ng-B¾c K¹n sÏ ®Ó l¹i mét çi g× ®ã cô thÓ vµ l−u niªn t¹i céng ®ång ®Ó çc céng ®ång ®ã cã sù ph¸t triÓn bÒn v÷ng.

2.1.2. §Æc ®iÓm cña ng−êi trong cuéc vµ ng−êi ngoµi cuéc Ng−êi trong cuéc vµ ng−êi ngoµi cuéc cã nh÷ng ®iÓm m¹nh vµ ®iÓm yÕu ®Æc thï cña m×nh. Sù kh¸c nhau ®ã cã thÓ thÊy ®−îc qua b¶ng sau:


Ng−êi trong cuéc Ng−êi ngoμi cuéc

§iÓm m¹nh:

HiÓu râ hoµn c¶nh, t×nh h×nh thùc tÕ.

Lµ mét céng ®ång, ®«ng ng−êi.

Cã nhiÒu kinh nghiÖm thùc tÕ.

Cã lÞch sö, truyÒn thèng, quan hÖ céng ®ång.

§iÓm yÕu:

Cã thÓ h¹n chÕ vÒ ph−¬ng ph¸p, ph−¬ng tiÖn lµm viÖc, kiÕn thøc hiÖn ®¹i.

Cã thÓ cã khã kh¨n vÒ nguån lùc.

H¹n chÕ vÒ th«ng tin, quan hÖ.

§iÓm m¹nh:

Th−êng cã kiÕn thøc khoa häc, cã kinh nghiÖm.

Th−êng cã ph−¬ng ph¸p, ph−¬ng tiÖn lµm viÖc cã hiÖu qu¶ h¬n.

§iÓm yÕu:

Th−êng gÆp khã kh¨n do ng«n ng÷, ®iÒu kiÖn sèng, lµm viÖc.

Kh«ng hiÓu râ vÒ céng ®ång.

Khã cã ®iÒu kiÖn quan hÖ réng r·i víi ®Þa ph−¬ng.

Cã sù kh¸c nhau vÒ v¨n ho¸, phong tôc, tËp qu¸n.

2.1.3. Quan hÖ gi÷a “Ng−êi trong cuéc” vµ “Ng−êi ngoμi cuéc”

Trong mÊy thËp kû qua mèi quan hÖ gi÷a “ng−êi trong cuéc” vµ “ng−êi ngoµi cuéc” trong çc ho¹t ®éng v× sù ph¸t triÓn ®· tr¶i qua çc ph−¬ng thøc sau:

Ph−¬ng thøc 1: MÖnh lÖnh vμ ¸p ®Æt

§©y lµ ph−¬ng thøc mµ nh÷ng ng−êi ngoµi cuéc ®· ®Ò ra çc quyÕt ®Þnh vµ ¸p ®Æt cho ng−êi trong cuéc.

• Hä ®· quyÕt ®Þnh cã nh÷ng vÊn ®Ò g× vµ çch gi¶i quyÕt chóng ra sao.

• Hä ®· thiÕt kÕ dù ¸n, ¸p ®Æt çc môc tiªu vµ çc ho¹t ®éng ù ¸n.

• Hä ®· cung cÊp çc ®Çu vµo cÇn thiÕt, çc çn bé qu¶n lý, råi kiÓm tra vµ ®¸nh gi¸ ®Ó xem çc ho¹t ®éng, môc tiªu cã ®¹t ®−îc kh«ng.


KÕt qu¶ lµ:

• Sù quan t©m cña céng ®ång th−êng theo thêi gian mµ l¾ng xuèng.

• RÊt Ýt céng ®ång tiÕp tôc ho¹t ®éng sau khi nh÷ng ng−êi ngoµi cuéc rót lui. Râ rµng tÝnh bÒn v÷ng ®· kh«ng ®¹t ®−îc.

Ph−¬ng thøc 2: Cã sù tham gia cña céng ®ång mét çch h¹n chÕ

Theo ph−¬ng thøc nµy, nh÷ng ng−êi ngoµi cuéc vÉn cßn ®Ò ra phÇn lín çc quyÕt ®Þnh, nh−ng hä ®· b¾t ®Çu hái nh÷ng ng−êi trong cuéc nhiÒu c©u hái h¬n.

Nh×n chung vai trß cña nh÷ng ng−êi ngoµi cuéc vÉn phÇn lín gièng ph−¬ng thøc tõ trªn xuèng, ¸p ®Æt vµ mÖnh lÖnh.

KÕt qu¶ lµ:

?

• Nh÷ng ng−êi ngoµi cuéc ®· b¾t ®Çu nhËn thøc ®−îc r»ng nh÷ng ng−êi trong cuéc cã kh¸ nhiÒu hiÓu biÕt.

• Nh÷ng ng−êi trong cuéc th−êng cã thÓ x¸c ®Þnh ®−îc t¹i sao çc ho¹t ®éng tiÕn hµnh ®−îc hoÆc kh«ng.

Ph−¬ng thøc 3: Ph©n quyÒn vμ trao quyÒn

§©y lµ tr−êng hîp ng−êi trong cuéc, víi sù hç trî cña nh÷ng ng−êi ngoµi cuéc, tÝch cùc ®Ò ra quyÕt ®Þnh.

?

?

• Ng−êi trong cuéc x¸c ®Þnh çc vÊn ®Ò cña hä vµ gi¶i ph¸p. Hä ®Æt ra çc môc tiªu vµ ho¹t ®éng, kiÓm tra vµ ®¸nh gi¸ çc tiÕn ®é ®Ó xem chóng cã ®¹t kh«ng hoÆc cßn ®ang ph¶i lµm thªm.

• Nh÷ng ng−êi ngoµi cuéc vËn dông çch tiÕp cËn cã sù tham gia, khuyÕn khÝch ng−êi trong cuéc tù x¸c ®Þnh çc nhu cÇu cña hä, tù ®Ò ra çc môc tiªu cña chÝnh m×nh, tù qu¶n lý, kiÓm tra vµ ®¸nh gi¸ çc ho¹t ®éng.


KÕt qu¶ lµ:

• Çch tiÕp cËn nµy ®· b¾t ®Çu ®em l¹i nh÷ng kÕt qu¶ ®¸ng khÝch lÖ.

• Cïng víi thêi gian vµ kinh nghiÖm, çch tiÕp cËn nµy sÏ ph¸t triÓn thªm ph−¬ng ph¸p vµ c«ng cô, mang l¹i nhiÒu kh¶ n¨ng cho céng ®ång, cho viÖc ph¸t triÓn (kinh tÕ ) bÒn v÷ng.

C©u hái th¶o luËn:

1. Víi dù ¸n cña PTNT CB-BK ë ®Þa ph−¬ng, anh chÞ lμ ng−êi trong cuéc hay ngoμi cuéc?.

2. Theo anh chÞ, dù ¸n cña PTNT CB-BK nªn tiÕn hμnh theo ph−¬ng thøc nμo th× tèt? Nh÷ng trë ng¹i/ th¸ch thøc cho viÖc vËn dông ph−¬ng thøc ®ã trong bèi c¶nh cña ®Þa ph−¬ng anh chÞ lμ g×?

3. Chóng ta cÇn lμm g× ®Ó kh¾c phôc çc trë ng¹i vμ th¸ch thøc nãi trªn.

4. §Ó ph¸t triÓn céng ®ång th× vai trß cña ng−êi trong cuéc lμ quyÕt ®Þnh. ý kiÕn cña B¹n vÒ vÊn ®Ò nμy?


2.2. Sù tham gia cña céng ®ång-®éng lùc vμ môc tiªu cña ph¸t triÓn céng ®ång

Nh− chóng ta ®· biÕt, “sù tham gia cña ng−êi d©n” ®· trë thµnh ph−¬ng ch©m hµnh ®éng vµ lµ môc tiªu quan träng nhÊt cña nh÷ng ng−êi lµm c«ng t¸c ph¸t triÓn trong çc dù ¸n “Ph¸t triÓn n«ng th«n”.

2.2.1. Sù cÇn thiÕt vÒ sù tham gia cña ng−êi d©n trong dù ¸n ph¸t triÓn n«ng th«n

Sù tham gia cña céng ®ång (ng−êi d©n) kh«ng chØ lµ ®Ó nãi mµ thùc sù lµ mét sù cÇn thiÕt ®Ó dù ¸n vµ ng−êi d©n lµ çc ®èi t¸c b×nh ®¼ng, ®Ó tr¸nh coi ng−êi d©n chØ lµ “®èi t−îng” cña dù ¸n, mµ ng−êi d©n, céng ®ång ph¶i ®−îc coi lµ ng−êi chñ thùc sù cña dù ¸n. Môc tiªu lµ:

• §Ó thùc hiÖn trong thùc tÕ: D©n biÕt, D©n bµn, D©n lµm, D©n kiÓm tra gi¸m s¸t, D©n qu¶n lý vµ sö dông thµnh qu¶, D©n h−ëng lîi Ých tõ dù ¸n.

• §Ó h¹n chÕ çc thÊt b¹i trong çc ho¹t ®éng cña dù ¸n. TÊt nhiªn ë ®©u còng cã s¬ suÊt, nh−ng cã thÓ tr¸nh ®−îc rÊt nhiÒu sai lÇm chØ b»ng çch ®¬n gi¶n hái ý kiÕn ng−êi d©n tr−íc khi ra quyÕt ®Þnh.

• §Ó lµm xÝch l¹i gÇn nhau gi÷a çc bªn liªn quan trong dù ¸n trong çc mèi liÖn hÖ trao ®æi th«ng tin. Th«ng tin ph¶n håi cña ng−êi d©n dÔ cã t¸c ®éng tíi chÝnh s¸ch, ch−¬ng tr×nh h¬n nÕu th«ng tin ®ã ®−îc truyÒn trùc tiÕp cho çc vÞ l·nh ®¹o dù ¸n mµ kh«ng ph¶i tr¶i qua nhiÒu tÇng tæ chøc.

• §Ó t¨ng kh¶ n¨ng cã ®−îc sù phï hîp gi÷a çc ho¹t ®éng (dù ¸n) víi çc nhu cÇu cña ng−êi d©n, víi ®iÒu kiÖn h¹n chÕ cña tõng ®Þa ph−¬ng.

• §Ó tËn dông vµ khai th¸c çc nguån lùc cña ®Þa ph−¬ng cïng v× môc tiªu ph¸t triÓn.

• §Ó t¹o c¬ héi gi¸o dôc cho ng−êi d©n.


2.2.2. Çc giai ®o¹n cÇn sù tham gia cña ng−êi d©n trong chu kú dù ¸n

Çc c¬ quan tham gia dù ¸n ph¸t triÓn n«ng th«n ®Òu ph¶i coi sù tham gia cña ng−êi d©n lµ c−¬ng lÜnh, lµ chÝnh s¸ch th−êng trùc. Do ®ã çc ph−¬ng thøc, ph−¬ng ph¸p tiÕp cËn céng ®ång sÏ cã nhiÒu tiÕn bé.

Tuy nhiªn, sù tham gia lµ c¶ mét qu¸ tr×nh. Qu¸ tr×nh ®ã chØ cã thÓ c¶i thiÖn nhanh khi mµ c¶ c¬ quan tham gia dù ¸n vµ ng−êi d©n trong vïng dù ¸n cïng cã çc nç lùc ®Ó ®¸p øng môc tiªu nµy. Trong nhiÒu dù ¸n, sù tham gia cña ng−êi d©n cßn nhiÒu h¹n chÕ, chØ giíi h¹n trong viÖc thùc hiÖn mét sè ho¹t ®éng ®· lËp ra tõ tr−íc hoÆc tr¶ lêi çc c©u hái ®iÒu tra.

Trong dù ¸n ph¸t triÓn n«ng th«n, vÒ nguyªn t¾c ng−êi d©n cã thÓ tham gia vµ thùc tÕ cho thÊy hä sÏ tham gia vµo tÊt c¶ çc giai ®o¹n cña chu kú dù ¸n: tõ b−íc ®Çu x¸c ®Þnh vÊn ®Ò, chän c«ng tr×nh, lËp kÕ ho¹ch, tæ chøc thi c«ng, theo dâi, kiÓm tra vµ ®¸nh gi¸ tiÕn ®é thùc hiÖn... Nh÷ng sù tham gia nh− thÕ cña ng−êi d©n chØ cã thÓ cã ®−îc khi:

• Cã ph−¬ng ph¸p, biÖn ph¸p thÝch hîp ®Ó t¹o c¬ héi cho ng−êi d©n tham gia;

• Cã sù ®éng viªn cÇn thiÕt ®Ó ng−êi d©n tham gia.

H×nh thøc vµ møc ®é tham gia cña ng−êi d©n vµo tiÕn tr×nh cña mét dù ¸n ph¸t triÓn n«ng th«n cã thÓ m« t¶ qua s¬ ®å sau:

Tham gia thô ®éng

Tham gia vµo viÖc cung cÊp th«ng tin/

Tr¶ lêi pháng vÊn

Tham gia v× çc

kho¶n thï lao/ ¦u ®∙i

vËt chÊt

Tham gia cã vai trß/ theo chøc

n¨ng

Tham gia phèi hîp/ cïng hîp

t¸c

Tham gia chñ ®éng,

tù huy ®éng


Mçi giai ®o¹n trong chu kú dù ¸n sù tham gia cña céng ®ång ®Òu cã môc ®Ých vµ lîi Ých cô thÓ nh− sau:

Giai ®o¹n Môc ®Ých vμ lîi Ých

B¾t ®Çu • Ng−êi d©n hiÓu râ h¬n hoµn c¶nh cña m×nh;

• Ng−êi d©n cã thªm kü n¨ng ph©n tÝch, hiÓu vÒ tr×nh tù c«ng viÖc;

• Tù ®Ò xuÊt c«ng tr×nh, ®Ò ra gi¶i ph¸p cã kh¶ n¨ng thùc thi cao.

Gi÷a kú • Nh×n nhËn, ®¸nh gi¸ çc ho¹t ®éng;

• N©ng cao kü n¨ng vÒ tæ chøc vµ tù tin;

• Cã thÓ söa ®æi, ®iÒu chØnh kÕ ho¹ch, ph−¬ng thøc tiÕn hµnh.

Cuèi kú • T×m nguyªn nh©n thÊt b¹i hay thµnh c«ng;

• §Ò ra çc kÕ ho¹ch, ch−¬ng tr×nh tiÕp theo ®Ó duy tu, b¶o d−ìng, h−ëng lîi tõ c«ng tr×nh mét çch l©u dµi, bÒn v÷ng;

• NhËn ra kh¶ n¨ng cña céng ®ång m×nh.

2.2.3. Lîi Ých tõ sù tham gia cña céng ®ång

• Ph¸t triÓn chÝnh lµ ph¸t triÓn kh¶ n¨ng cña con ng−êi, nh−ng ®iÒu nµy chØ cã thÓ cã ®−îc th«ng qua sù tham gia cña hä.

• Mét trong nh÷ng môc tiªu cña ph¸t triÓn lµ tù lùc, nh−ng qu¸ tr×nh ®ã chØ cã ®−îc khi tù b¶n th©n ng−êi d©n lµm thay ®æi cuéc sèng cña hä.

• Khi ng−êi d©n tham gia, hä sÏ dÇn tù n©ng cao nhËn thøc vµ tù tin.

• Sù tham gia sÏ cho phÐp t×m ra çc gi¶i ph¸p thÝch hîp. §ã lµ qu¸ tr×nh hîp t¸c, kÕt hîp kiÕn thøc, kinh nghiÖm quý b¸u cña ng−êi d©n víi kiÕn thøc khoa häc.

• Tham gia t¹o ra sù hîp t¸c, chia sÎ vµ cïng nç lùc v−ît qua mäi khã kh¨n, t¹o ra tÝnh céng ®ång vµ ®oµn kÕt.


• Sù tham gia ®Æt ng−êi d©n ë ®Þa vÞ tù chñ, gi¶m bít lÖ thuéc, h¹n chÕ t− t−ëng tr«ng chê, û l¹i.

KÕt luËn quan träng:

ViÖc tham gia cña chÝnh céng ®ång vµo çc c«ng viÖc trong dù ¸n ph¸t triÓn céng ®ång lµ mét sù viÖc cã tÝnh gi¸o dôc vµ cã thÓ cßn quan träng h¬n viÖc ®Çu t− tiÒn b¹c.

Qua viÖc tham gia vµo çc ho¹t ®éng ®¸nh gi¸ nhu cÇu vµ x¸c ®Þnh khã kh¨n, x¸c ®Þnh çc ho¹t ®éng −u tiªn... ng−êi d©n sÏ häc ®−îc çc kü n¨ng ph©n tÝch.

Qua viÖc tham gia vµo lËp kÕ ho¹ch vµ qua viÖc tham gia vµo thùc hiÖn dù ¸n hä sÏ dÇn dÇn tù tin vµ cã kü n¨ng tæ chøc.

T¹o ®−îc çc kü n¨ng vÒ tæ chøc vµ thùc hiÖn çc ho¹t ®éng cña dù ¸n nµy, chóng ta sÏ ®Æt ®−îc nÒn mãng cho sù thµnh c«ng cña çc ho¹t ®éng ph¸t triÓn hiÖn t¹i vµ t−¬ng lai.


2.2.4. So s¸nh 2 ph−¬ng thøc tiÕp cËn céng ®ång

Ho¹t ®éng Ph−¬ng thøc mÖnh lÖnh/ tõ trªn xuèng

Ph−¬ng thøc cïng tham gia/ tù quyÕt

1. B−íc ®i ban ®Çu

• Thu thËp sè liÖu, lËp kÕ ho¹ch

• Thøc tØnh ng−êi d©n

2. ThiÕt kÕ ch−¬ng tr×nh hµnh ®éng

• Cøng nh¾c, do çc c¬ quan chuyªn m«n tiÕn hµnh

• Hµnh ®éng linh ho¹t, ng−êi d©n cïng tham gia

3. Çc tæ chøc hç trî

• Çc c¬ quan chuyªn m«n ë cÊp trªn

• Ng©n s¸ch quèc gia, dù ¸n

• ThiÕt lËp tõ d−íi

4. Nguån lùc chÝnh

• Çn bé kü thuËt

• Tµi chÝnh

• Nguån lùc vµ sù hiÓu biÕt cña ng−êi d©n ®Þa ph−¬ng.

• Nguån lùc ®Þa phu¬ng cïng víi nguån hç trî cña dù ¸n

5. HuÊn luyÖn ®éi ngò çn bé

• Trong líp häc gi¸o huÊn, chÝnh quy

• TËp huÊn ng¾n h¹n, võa häc, võa lµm

• Çn bé ®Þa ph−¬ng ®−îc n©ng cao n¨ng lùc

6. Ph−¬ng thøc thùc hiÖn

• Nhanh, ph¹m vi réng • Ph¹m vi nhá, tiÕn ®é theo ®iÒu kiÖn cô thÓ tõng ®Þa ph−¬ng

7. Träng t©m qu¶n lý

• Chi tiªu vÒ mÆt tµi chÝnh • HiÖu qu¶ l©u dµi

8. Néi dung çc ho¹t ®éng

• Ch−¬ng tr×nh ®· Ên ®Þnh, kÕ ho¹ch tõ trªn xuèng.

• Phong phó vµ ®a d¹ng

• KÕ ho¹ch tõ d−íi lªn

9. Th«ng tin

• BÞ khu«n mÉu

• Hai chiÒu, gi÷a trªn d−íi vµ trao ®æi th«ng tin réng r·i

10. §¸nh gi¸ • Tõ bªn ngoµi vµ ®Þnh kú • Tù gi¸m s¸t vµ ®¸nh gi¸ th−êng xuyªn

11. Sai sãt • Lu«n bá qua • Lu«n ®−îc ph©n tÝch vµ rót kinh nghiÖm.

12. T¸c ®éng • Cho ng−êi d©n ®Þa ph−¬ng tÝnh lÖ thuéc

• Ng−êi d©n ®Þa ph−¬ng tù tin vµ tù lùc


2.2.5. Nh÷ng trë ng¹i ®èi víi sù tham gia cña ng−êi d©n

§Ó cã ®−îc sù tham gia cña ng−êi d©n çc dù ¸n ph¸t triÓn céng ®ång th−êng gÆp ph¶i mét sè trë ng¹i sau ®©y:

• Ng−êi d©n cã thÓ e ng¹i v× ch−a thùc sù quen víi çch lµm viÖc míi.

• Ai còng bËn víi rÊt nhiÒu c«ng viÖc gia ®×nh vµ kÕ ho¹ch ç nh©n nªn Ýt thêi gian ®Ó tham gia.

• Ng−êi d©n cã thÓ kh«ng c¶m nhËn ®−îc lîi Ých cña sù tham gia.

• Nh÷ng ng−êi l·nh ®¹o c¶m thÊy d−êng nh− “uy quyÒn” bÞ gi¶m ®i khi khÝch lÖ sù tham gia.

• Sù tham gia réng r·i sÏ mÊt nhiÒu thêi gian.

• C¶n trë do khu«n mÉu, t«n tin trËt tù, vai vÕ trong quan hÖ x· héi.

§Ó kh¾c phôc nh÷ng trë ng¹i trªn cÇn ph¶i:

• T¹o c¬ héi ®Ó ng−êi d©n tham gia th«ng qua viÖc ®−a ra quan ®iÓm míi vÒ çch thøc tiÕp cËn céng ®ång, ®ång thêi t¹o mäi c¬ héi vµ tiÕn tr×nh phï hîp ®Ó ng−êi d©n dÔ dµng tham gia.

• Cã sù ®éng viªn cÇn thiÕt trªn c¶ ph−¬ng diÖn vËt chÊt vµ tinh thÇn.

2.3. Mét sè ph©n tÝch vÒ ng−êi d©n

Ng−êi lµm c«ng t¸c ph¸t triÓn th−êng xuyªn ph¶i tiÕp xóc, trao ®æi vµ quan hÖ víi ng−êi d©n ë céng ®ång. Mét sè ph©n tÝch sau ®©y sÏ cã Ých cho ng−êi lµm c«ng t¸c ph¸t triÓn.

2.3.1. Ng−êi lín tuæi

Nh÷ng ng−êi lín tuæi trong céng ®ång lµ nh÷ng ng−êi tham gia chÝnh vµo çc dù ¸n ph¸t triÓn. Hä cã nh÷ng ®Æc ®iÓm chÝnh sau:

• Cã rÊt nhiÒu kinh nghiÖm sèng;

• Cã thãi quen l©u dµi;

• Th−êng bËn rén víi rÊt nhiÒu vÊn ®Ò, c«ng viÖc trong cuéc sèng;

• Cã lßng tù träng cao, hay tù ¸i;

• Lu«n muèn gi÷ g×n danh tiÕng, b¶n s¾c v¨n ho¸;


• Cã tÝnh quyÕt ®o¸n;

• TiÕp thu cã tÝnh phª ph¸n, chän läc;

• ChØ hµo høng tiÕp thu nh÷ng vÊn ®Ò cÇn thiÕt víi hä;

• Hay nãi chuyÖn lÞch sö, truyÒn thèng.

Khi trao ®æi chia sÎ kinh nghiÖm víi ng−êi lín tuæi nh÷ng ng−êi lµm c«ng t¸c ph¸t triÓn céng ®ång cßn gÆp trë ng¹i do hä chÞu nh÷ng ¶nh h−ëng sau:

• TÝnh kiªu ng¹o.

• TÝnh tù m·n.

• ThiÕu tin t−ëng.

• ThiÕu h¨ng say.

• ThiÕu ®éng c¬.

• ChÞu ¶nh h−ëng cña nh÷ng ®iÒu ®· häc tr−íc.

Do vËy, hiÖu qu¶ cña viÖc trao ®æi, tham gia phô thuéc nhiÒu vµo ph−¬ng ph¸p vµ th¸i ®é tiÕp cËn cña çn bé lµm c«ng t¸c céng ®ång, còng nh− phô thuéc nhiÒu vµo m«i tr−êng héi häp vµ hoµn c¶nh lµm viÖc.

§Ó khÝch lÖ ng−êi lín trao ®æi vµ chia sÎ kinh nghiÖm cÇn ph¶i biÕt ®−îc khi nµo lµm viÖc víi hä lµ tèt nhÊt. Kinh nghiÖm cho thÊy trao ®æi tèt nhÊt víi ng−êi lín tuæi khi:

• ViÖc trao ®æi nµy liªn quan ®Õn viÖc hä ®ang lµm hoÆc mét môc tiªu mµ hä muèn ®¹t ®−îc.

• Hä thÊy gi¸ trÞ vµ sù liªn quan cña nh÷ng ®iÒu mµ hä ®ang th¶o luËn víi c«ng viÖc cña hä.

• Hä tham gia mét çch tù nguyÖn, kh«ng bÞ Ðp buéc.

• Hä vµ kinh nghiÖm cña hä ®−îc coi träng.

• Hä tham gia mét çch tÝch cùc cïng víi nh÷ng ng−êi kh¸c.

• Thêi gian vµ ®Þa ®iÓm thÝch hîp.

• M«i tr−êng thuËn lîi cho viÖc trao ®æi.


2.3.2. Ng−êi nghÌo

Ng−êi nghÌo th−êng bÞ lÐp vÕ trong céng ®ång vµ do vËy trong çc ho¹t ®éng céng ®ång hä Ýt tham gia. T×nh c¶nh cña ng−êi nghÌo ®−îc thÓ hiÖn bëi “hÖ thèng” sau ®©y:

2.3.3. Giíi vµ çc vÊn ®Ò vÒ giíi trong ph¸t triÓn

a) Kh¸i niÖn vÒ giíi tÝnh

• Sù kh¸c nhau vÒ sinh häc gi÷a ®µn «ng vµ ®µn bµ lµ ®Æc ®iÓm tù nhiªn kh«ng thay ®æi.

C« lËp

YÕu kÐm vÒ thÓ chÊt

DÔ tæn th−¬ng

V« quyÒn

NghÌo khæ

Th¶o luËn nhãm:

- §Þa vÞ ng−êi nghÌo trong céng ®ång?

- VÞ trÝ, ý kiÕn cña ng−êi nghÌo trong héi häp?

- Ng−êi nghÌo trong ph¸t triÓn?


• Sù kh¸c nhau ®−îc thÓ hiÖn ra b»ng sù kh¸c nhau vÒ cÊu t¹o c¬ thÓ, thÓ chÊt vµ sinh lý cña tõng giíi tÝnh tõ khi cßn lµ bµo thai trong bông mÑ.

b) Kh¸i niÖn vÒ giíi

• Lµ mèi t−¬ng quan gi÷a ®Þa vÞ x· héi cña phô n÷ vµ nam giíi trong mét bèi c¶nh x· héi cô thÓ.

• Khi nãi ®Õn giíi lµ nãi ®Õn çc ®iÒu kiÖn, çc yÕu tè x· héi quy ®Þnh vÞ trÝ, chøc n¨ng cña mçi giíi trong mét m«i tr−êng cô thÓ.

c) Nh÷ng biÓu hiÖn vÒ giíi tÝnh vμ giíi

- BiÓu hiÖn vÒ giíi tÝnh:

Sù kh¸c biÖt gi÷a nam vµ n÷ vÒ mÆt sinh häc ta cã thÓ ph©n biÖt qua mÊy yÕu tè sau:

• Bé phËn sinh dôc

• H×nh d¸ng c¬ thÓ kh¸c nhau, giäng nãi kh¸c nhau (do néi tiÕt quy ®Þnh).

• Sù ph©n chia nhiÔm s¾c thÓ giíi tÝnh (®µn bµ XX, ®µn «ng XY).

- BiÓu hiÖn vÒ giíi:

Nam tÝnh:

• Gia tr−ëng

• M¹nh mÏ, lý trÝ

• QuyÕt ®o¸n, kû luËt

• HiÕu th¾ng

N÷ tÝnh:

• HiÒn tõ, nh©n hËu

• NhÉn n¹i, cÇn cï

• Nh¹y c¶m

• Hy sinh, khiªm nh−êng.

Nh÷ng tÝnh çch nµy h×nh thµnh, do qu¸ tr×nh häc vµ rÌn luyÖn mµ cã. Do vËy chóng cã thÓ thay ®æi vµ h×nh thµnh ë mçi ng−êi nam hoÆc n÷ vµ trong ®êi sèng thùc tÕ. Kh«ng ph¶i tÊt c¶ mäi ng−êi ®µn «ng ®Òu cã ®øc tÝnh Êy vµ ng−îc l¹i (theo quan niÖm x· héi).

d) Vai trß cña giíi

- Vai trß sinh s¶n


Sù ph©n c«ng lao ®éng ®Çu tiªn cã tÝnh chÊt tù nhiªn (sinh häc) ®èi víi giíi lµ:

• §µn «ng lµm cho thô thai.

• §µn bµ mang thai vµ sinh ®Î.

- Vai trß s¶n xuÊt

Vai trß s¶n xuÊt lµ nh÷ng ho¹t ®éng s¶n xuÊt kinh doanh mang l¹i thu nhËp. C«ng viÖc nµy c¶ nam vµ n÷ ®Òu cã vai trß s¶n xuÊt. Sù ph©n biÖt nam, n÷ vÒ tÝnh chÊt vµ qu¸ nhÊn m¹nh thiªn chøc sinh ®Î vµ nu«i con cña phô n÷, ®· trãi buéc ng−êi phô n÷ trong gia ®×nh, bÕp nóc.

Trong lao ®éng, ®µn «ng næi bËt lªn çc c«ng viÖc liªn quan ®Õn kh¸m ph¸, ph¸t hiÖn çi míi, s¸ng t¹o. Phô n÷ th−êng ®−îc coi chØ thÝch hîp víi nh÷ng nghÒ nh−: y tÕ, gi¸o dôc, nu«i dËy trÎ hoÆc s¶n xuÊt n«ng nghiÖp, nh÷ng lo¹i viÖc rÊt vÊt v¶ nh−ng l¹i ®−îc tr¶ c«ng thÊp vµ kÐm gi¸ trÞ.

- Vai trß qu¶n lý

Trong ho¹t ®éng céng ®ång th× c«ng t¸c qu¶n lý phÇn lín do nam giíi ®¶m nhiÖm. HiÖn nay, vai trß sinh ®Î vµ ho¹t ®éng céng ®ång cña ng−êi phô n÷ cßn ch−a ®−îc ®¸nh gi¸ ®óng møc. §µn «ng cho r»ng ®ã lµ chøc n¨ng tù nhiªn, lµ phi s¶n xuÊt, kh«ng cã gi¸ trÞ. §ã còng chÝnh lµ nguyªn nh©n cña sù bÊt b×nh ®¼ng vÒ giíi.

e) V× sao cÇn quan t©m ®Õn giíi trong ph¸t triÓn?

Sau ®©y lµ nh÷ng lý do chÝnh cÇn ph¶i quan t©m ®Õn vÊn ®Ò giíi trong çc dù ¸n ph¸t triÓn:

• Phô n÷ vµ nam giíi cã nhu cÇu −u tiªn kh¸c nhau.

• Phô n÷ vµ nam giíi cã çc kü n¨ng chuyªn m«n kh¸c nhau.

• Phô n÷ vµ nam giíi cã çch tiÕp cËn vµ qu¶n lý nguån lùc kh¸c nhau.

• Phô n÷ th−êng quan t©m ®Õn ®êi sèng hµng ngµy, ch¨m sãc con çi nhiÒu h¬n nam giíi.

• Phô n÷ vµ nam giíi cã çch ®¸nh gi¸ vµ ph©n tÝch vÊn ®Ò kh¸c nhau.

Trong khi t¹o ra sù tham gia cña ng−êi d©n trong çc dù ¸n ph¸t triÓn n«ng th«n, mét vÊn ®Ò t−ëng nh− ph¶i râ rµng nh−ng th−êng rÊt hay bÞ bá qua hay kh«ng ®−îc quan t©m ®óng møc lµ sù tham gia cña phô n÷. Çc lý do lµ:


• Çc ch−¬ng tr×nh kh«ng tÝnh ®Õn çc h¹n chÕ nhÊt ®Þnh mµ phô n÷ ph¶i chÞu trong viÖc tham gia çc ho¹t ®éng céng ®ång;

• Do t− t−ëng träng nam, khinh n÷;

• Do thùc tÕ phô n÷ cã rÊt Ýt thêi gian v× ph¶i ®¶m ®−¬ng kh«ng biÕt bao nhiªu c«ng viÖc trong ch¨m sãc gia ®×nh, con çi.

Th¶o luËn nhãm:

1) VÞ trÝ phô n÷ th−êng ngåi trong çc cuéc häp? V× sao ?

2) TØ lÖ tham gia tha gia cña phô n÷ trong çc cuéc häp céng ®ång? V× sao ?

3) ý kiÕn tham gia cña phô n÷ (Sè l−îng, chÊt l−îng)?

4) Møc ®é t«n träng, th¸i ®é l¾ng nghe cña céng ®ång ®èi íi kiÕ ñ h ÷?


iii. Ng−êi lμm c«ng t¸c ph¸t triÓn céng ®ång vμ nh÷ng kü n¨ng cÇn thiÕt

3.1. ng−êi lμm c«ng t¸c ph¸t triÓn céng ®ång

3.1.1. Ai lµ ng−êi lµm c«ng t¸c ph¸t triÓn céng ®«ng?

Ng−êi lµm c«ng t¸c ph¸t triÓn lµ nh÷ng ng−êi th−êng xuyªn tiÕp xóc víi

céng ®ång, gióp céng ®ång ph¸t triÓn. ë ®Þa ph−¬ng, nh÷ng ng−êi nµy chÝnh lµ çc çn bé th«n, x·. Do ®ã çn bé ph¸t triÓn kh«ng ph¶i lµ:

- Quan chøc quan liªu, mÖnh lÖnh.

- L·nh ®¹o, trùc tiÕp ®iÒu hµnh ch−¬ng tr×nh ®· cã s½n.

3.1.2. Vai trß, nhiÖm vô cña çn bé ®Þa ph−¬ng trong ph¸t triÓn céng ®ång

Çn bé ®Þa ph−¬ng víi t− çch lµ çn bé ph¸t triÓn céng ®ång cã nh÷ng vai trß vµ nhiÖm vô chÝnh d−íi ®©y:

1. T¹o thuËn lîi

Muèn trë thµnh nhµ tæ chøc th× chóng ta ph¶i t¹o ra ®−îc bÇu kh«ng khÝ thuËn lîi ®Ó ng−êi d©n tù tæ chøc. Çch “t¹o thuËn lîi” ®−îc nhÊn m¹nh trong mäi lÜnh vùc ho¹t ®éng v× chØ cã çch nµy míi ph¸t huy ®−îc mäi tiÒm n¨ng cña tËp thÓ. VÝ dô: Trong mét cuéc th¶o luËn nhãm, ng−êi “çn bé th«n, x·” t¹o bÇu kh«ng khÝ thuËn lîi ®Ó nhãm viªn tù béc lé, ph¸t biÓu, nèi kÕt çc ý kiÕn, hç trî chø kh«ng ®iÒu khiÓn. Çc quyÕt ®Þnh kh«ng do “ng−êi t¹o thuËn lîi ®−a ra” mµ do c¶ nhãm lµm nªn.

2. Nhμ nghiªn cøu

Çn bé th«n, x· ph¶i biÕt t×m hiÓu çc khÝa c¹nh kh¸c nhau cña céng ®ång, v¹ch ra mét kÕ ho¹ch, çc h−íng dÉn cÇn thiÕt ®Ó cïng ng−êi ®Þa ph−¬ng t×m hiÓu vÒ céng ®ång m×nh. Çn bé th«n, x· ph¶i cã kü n¨ng thu thËp, ph©n tÝch çc d÷ kiÖn vÒ céng ®ång. §iÒu quan träng lµ t¹o ®iÒu kiÖn cho ng−êi d©n tham gia ngµy tõ ®Çu.


3. Nhμ huÊn luyÖn

§iÒu ng−êi d©n trong céng ®ång cÇn thiÕt lµ cã ®−îc nhËn thøc míi, ph©n

tÝch ®−îc t×nh tr¹ng x· héi trong ®ã hä ®ang sèng, t×m ra çc nguyªn nh©n cña çc

vÊn ®Ò. Do ®ã mäi môc tiªu tiÕp xóc, ®èi tho¹i víi d©n ®Òu cã t¸c dông gi¸o dôc.

Çc cuéc th¶o luËn mang tÝnh gi¸o dôc cao. Çn bé th«n, x· ph¶i cã kü n¨ng tæ

chøc çc líp tËp huÊn, sö dông çc ph−¬ng ph¸p th«ng tin, huÊn luyÖn kh¸c nhau

b»ng líi nãi, ch÷ viÕt, h×nh ¶nh, s¾m vai, diÔn kÞch,...

4. V¹ch kÕ ho¹ch

Çn bé th«n, x· cÇn gióp ng−êi d©n v¹ch ra kÕ ho¹ch. KÕ ho¹ch ph¶i tõ c¬

së ®−a lªn, xuÊt ph¸t tõ nhu cÇu vµ çc vÊn ®Ò cña céng ®ång. Trong kÕ ho¹ch

ph¶i ®Ò ra môc tiªu kh¶ thi, nh÷ng c«ng viÖc cÇn lµm theo tõng ®èi t−îng vµ thêi

gian, ai thùc hiÖn? bao giê b¾t ®Çu? khi nµo kÕt thóc? thùc hiÖn b»ng ph−¬ng tiÖn,

®iÒu kiÖn g×? thùc hiÖn dù ¸n t¹i ®©u?

5. Xóc t¸c

Çn bé th«n, x· ph¶i t¹o ra ®−îc nh÷ng chuyÓn biÕn quan träng nh− lµm

thay ®æi th¸i ®é vµ hµnh vi ç nh©n, biÕn ®æi çc mèi quan hÖ, chuyÓn ®éng trong

çc nhãm vµ tæ chøc céng ®ång. Ng−êi ®ãng vai “næi”, chñ ®éng lµ ng−êi ®Þa

ph−¬ng, ng−êi xóc t¸c rÊt “ch×m” (vÝ dô nh− men trong b¸nh mú).

3.1.3. Nh÷ng phÈm chÊt cÇn thiÕt cña çn bé ph¸t triÓn céng ®ång

1. N¨ng lùc

Çn bé th«n, x· ph¶i cã ®Çy ®ñ n¨ng lùc chuyªn m«n ®Ó tù tin vµ t¹o niÒm

tin n¬i ng−êi d©n. Do vËy, hä cÇn ®−îc ®µo t¹o ®Ó cã çc kiÕn thøc vµ kü n¨ng cÇn

thiÕt cho c«ng t¸c ph¸t triÓn céng ®ång (xem chi tiÕt ë çc môc sau).

2. Hoμ ®ång

Çn bé th«n, x· ph¶i cã phong çch hoµ ®ång, cïng ¨n, cïng ë, cïng lµm

víi d©n. BiÕt l¾ng nghe, ®ång c¶m, chÊp nhËn gióp cho çn bé th«n, x· hoµ ®ång

víi ng−êi d©n. Tuy nhiªn, trong hoµ ®ång çn bé céng ®ång kh«ng nªn sa lÇy vµo

nhËu nhÑt- ®iÒu th−êng xÈy ra t¹i n«ng th«n ngµy nay. Tr¸nh çc mèi quan hÖ qu¸

riªng t− lµm ¶nh h−ëng ®Õn quan hÖ chung, ®Õn toµn céng ®ång.

Download» http://Agriviet.Com


3. Trung thùc

Çn bé th«n, x· cÇn ph¶i trung thùc víi d©n vµ víi chÝnh m×nh. Hä ph¶i lu«n

tù kh¸m ph¸ m×nh vµ kh«ng e ng¹i khi ng−êi kh¸c nh×n vµo m×nh ®Ó gióp m×nh trau

chuèt phÈm chÊt. Ng−êi d©n nhËn thøc çc gi¸ trÞ mµ çn bé th«n, x· ®em l¹i cho

hä nh− d©n chñ, hîp t¸c, c«ng b»ng x· héi, t«n träng nh©n phÈm, kh«ng ph¶i qua

lêi nãi mµ qua con ng−êi vµ çch sèng cña hä. Sù ba hoa, høa hÑn, t¹o uy tÝn

b»ng çi m×nh kh«ng cã, kh«ng thuéc vÒ phÈm chÊt cña çn bé th«n, x·.

4. Kiªn tr×, nhÉn n¹i

Çn bé th«n, x· míi, ch−a cã kinh nghiÖm th−êng hay nãng véi, muèn thÊy

thµnh tÝch ngay nªn ¸p ®Æt ý kiÕn, s¸ng kiÕn cña m×nh. Hä ®· bùc tøc khi d©n

kh«ng thùc hiÖn ®iÒu hä mong muèn. CÇn ph¶i hiÓu r»ng sù thay ®æi trong th¸i ®é,

hµnh vi kh«ng thÓ diÔn ra mét sím, mét chiÒu. BiÕt kiªn tr×, chê ®îi lµ mét phÈm

chÊt quan träng. §iÒu quan träng kh«ng ph¶i lµ ta lµm ®−îc g× mµ ng−êi d©n lµm

®−îc g×.

4. Khiªm tèn, biÕt häc hái n¬i ng−êi d©n

Trong c«ng t¸c sù häc hái kh«ng chØ cã mét chiÒu tõ çn bé th«n, x· ®Õn

ng−êi d©n mµ çn bé th«n, x· sÏ häc rÊt nhiÒu tõ hiÓu biÕt, kinh nghiÖm vµ cuéc

sèng cña ng−êi d©n. ChØ cã sù khiªm tèn míi gióp cho çn bé th«n, x· l»ng nghe,

®ãn nhËn tr©n träng ý kiÕn tõ d©n. ChÊp nhËn sù gãp ý míi thùc hiÖn tèt ch−¬ng

tr×nh ph¸t triÓn vµ lu«n lu«n n©ng cao n¨ng lùc vµ phÈm chÊt cña chÝnh m×nh.

5. Kh¸ch quan v« t−

Çn bé th«n, x· cÇn cã ®øc t×nh nµy vµ kh«ng nªn cã th¸i ®é phª ph¸n.

T×nh thÇn kh¸ch quan, v« t− gióp çn bé th«n, x· gi¶i quyÕt çc m©u thuÉn trong

céng ®ång vµ lµm tèt vai trß xóc t¸c, liªn kÕt çc nhãm trong céng ®ång l¹i víi

nhau.

3.2. Kü n¨ng khuyÕn khÝch, ®éng viªn vμ thóc ®Èy

3.2.1. Nhu cÇu cña ng−êi d©n

§Ó khuyÕn khÝch, ®éng viªn vµ thóc ®Èy ng−êi d©n tham gia tÝch cùc vµo

tiÕn tr×nh ph¸t triÓn cña céng ®ång, tr−íc tiªn çn bé ph¸t triÓn céng ®ång ph¶i



hiÓu ®−îc çc nhu cÇu cña hä. Con ng−êi cã nhiÒu nhu cÇu kh¸c nhau, nh−ng

Maslow ®· ph©n ra lµm 5 lo¹i nhu cÇu lµ:

1. Çc nhu cÇu c¬ b¶n

Ph¶n ¸nh çc môc ®Ých sinh lý vµ sinh tån, nh− ¨n, uèng, hÝt thë, t×nh dôc,

tr¸nh çc khã chÞu vÒ thÓ lùc hay do m«i tr−êng (nãng, l¹nh...), cã çc tiÖn nghi...

2. Çc nhu cÇu vÒ an toμn

Khi tho¶ m·n ®−îc mét phÇn çc nhu cÇu c¬ b¶n, con ng−êi sÏ bÞ nh÷ng

søc Ðp vÒ çc nhu cÇu liªn quan ®Õn trËt tù, an ninh, nh÷ng biÖn ph¸p b¶o vÖ

tr¸nh çc nguy c¬. Çc nhu cÇu nµy ®−îc tho¶ m·n nhê ®ång l−¬ng thÝch ®¸ng,

çc chÕ ®é b¶o hiÓm, çc hÖ thèng chèng trém c¾p...

3. Çc nhu cÇu x· héi

Khi çc nhu cÇu vÒ an toµn ®· ®−îc ®¸p øng th× con ng−êi Ýt bËn t©m h¬n

®Õn b¶n th©n vµ sÏ cè g¾ng t¹o lËp nªn çc mèi quan hÖ gi÷a ng−êi víi ng−êi

(b¶n chÊt con ng−êi vèn mang tÝnh x· héi, do quan hÖ s¶n xuÊt), çc nhu cÇu nµy

cã liªn quan ®Õn çc rµng buéc gia ®×nh, t×nh b¹n, t×nh ®ång nghiÖp... nhÊt lµ t×nh

yªu vµ c¶m t×nh cña ng−êi kh¸c víi m×nh.

4. Çc nhu cÇu ®−îc t«n träng

Khi con ng−êi ®· c¶m thÊy an t©m trong mèi quan hÖ víi nh÷ng ng−êi kh¸c,

ch¾c ch¾n ng−êi ®ã sÏ t×m çch ®Ó ®¹t ®−îc mét ®Þa nµo ®ã; nhu cÇu ®−îc t«n

träng nµy sÏ thóc ®Èy ng−êi ®ã t×m kiÕm dÞp béc lé kh¶ n¨ng cña m×nh cè ®¹t ®−îc

sù khen th−ëng x· héi vµ nghÒ nghiÖp. ¸p lùc vÒ nhu cÇu nµy sÏ kÕt hîp víi ham

muèn vµ ý thÝch tréi h¬n kh¸c ng−êi.

5. Çc nhu cÇu tù kh¼ng ®Þnh m×nh vμ s¸ng t¹o

NÕu con ng−êi ®· ®−îc tho¶ m·n ë møc thø 4 (tuy khã lßng ®−îc mü m·n),

ng−êi ®ã sÏ quan t©m ®Õn sù tr−ëng thµnh ç nh©n vµ cã thÓ tho¶ m·n ®−îc nhu

cÇu nµy b»ng çch th¸ch thøc b¶n th©n ®Ó trë thµnh s¸ng t¹o h¬n, ®ßi hái b¶n

th©n ®¹t ®−îc thµnh tÝch lín h¬n b»ng çch tù ®¸nh gi¸ thµnh tÝch ç nh©n theo

nh÷ng tiªu chuÈn do chÝnh m×nh ®Æt ra.

Nh÷ng hµnh vi tù kh¼ng ®Þnh m×nh bao gåm c¶ sù chÊp nhËn çc nguy c¬,

t×m çch tù lËp vµ tù do ph¸t triÓn mäi ho¹t ®éng.



Tam gi¸c nhu cÇu con ng−êi

S¸ng t¹o

T«n träng

Nhu cÇu x· héi

Nhu cÇu an toµn

Nhu cÇu ¨n, ë, häc hµnh

KÕt luËn quan träng:

Çc nhu cÇu lµ nh÷ng ¶nh h−ëng tr−íc tiªn ®èi víi hµnh vi cña con ng−êi. Khi cã nhu cÇu ®Æc biÖt nµo ®ã næi lªn th× nã thóc ®Èy ç nh©n ®ã chän −u tiªn vµ hµnh ®éng.

Môc ®Ých cña hµnh vi lµ lµm gi¶m søc Ðp cña nhu cÇu b»ng çch tho¶ m·n çc nhu cÇu ®ã: chØ nh÷ng nhu cÇu kh«ng ®−îc tho¶ m·n míi lµ nh÷ng nguån gèc tr−íc tiªn cña ®éng c¬ hµnh ®éng.

Muèn hiÓu râ çc hµnh vi vµ ®ßi hái cña mét ç thÓ, ph¶i nh×n thÊu suèt çc nhu cÇu mµ ç thÓ ®ã hiÖn ch−a ®−îc tho¶ m·n.

Nhu cÇu tù kh¼ng ®Þnh m×nh lµ ®éng c¬ hµng ®Çu cña mét con ng−êi khoÎ m¹nh.



3.2.2. Gi¶ thuyÕt X vµ Y cña Douglas Mc. Gregor

Douglas cho r»ng viÖc qu¶n lý con ng−êi tËp trung vµo hai lo¹i gi¶ thiÕt X vµ Y

a) Gi¶ thuyÕt X

Çc gi¶ ®Þnh lµ:

• Con ng−êi kh«ng thÝch lµm viÖc vµ sÎ trèn tr¸nh c«ng viÖc nÕu cã thÓ trèn tr¸nh ®−îc.

• V× con ng−êi kh«ng thÝch lµm viÖc nªn ph¶i Ðp buéc, chØ ®¹o vµ khiÕn hä lµm viÖc b¨ng çch ®e do¹ ph¹t hä ®Ó b¾t hä lµm nh÷ng g× cÇn thiÕt cho céng ®ång, ®¬n vÞ cña hä.

• Con ng−êi th−êng muèn ®−îc ng−êi kh¸c chØ b¶o cho hä ph¶i lµm g×, muèn trèn tr¸nh tr¸ch nhiÖm, Ýt cã tham väng vµ muèn cã sù an toµn lµ trªn hÕt.

b) Gi¶ thuyÕt Y

Çc gi¶ ®Þnh lµ:

• Con ng−êi tù gi¸c lµm viÖc vµ ®èi víi hä lµm viÖc lµ mét nhu cÇu.

• Con ng−êi th−êng mong muèn tù m×nh ®Þnh h−íng vµ kiÓm so¸t b¶n th©n ®Ó ®¹t ®Õn nh÷ng môc tiªu mµ hä tin t−ëng vµ muèn ®¹t ®−îc.

• ViÖc khen th−ëng khuyÕn khÝch nh÷ng ng−êi lµm viÖc tèt, ®¹t ®ùîc môc tiªu, nhiÖm vô ®Ò ra vµ phô thuéc vµo tr×nh ®é vµ kh¶ n¨ng cña tõng ng−êi.

3.2.3. Mét sè gîi ý thùc tÕ vÒ çch khuyÕn khÝch, ®éng viªn vµ thóc ®Èy mäi ng−êi

• H·y ®èi xö tèt ®èi víi ng−êi d©n, nh©n viªn cña m×nh ch©n thµnh.

• H·y cëi më vµ ch©n thµnh khi khen ngîi. KhiÓn tr¸ch riªng vµ khen ngîi tr−íc ®¸m ®«ng.

• H·y ®Ò ra nh÷ng môc tiªu cã thÓ thùc hiÖn ®−îc cho b¶n th©n vµ cho nh÷ng ng−êi kh¸c.

• ChØ ra quyÕt ®Þnh khi ®· cã sù tham gia ý kiÕn thÝch hîp cña mäi ng−êi.

• H·y l«i kÐo mäi ng−êi cïng tham gia quyÕt ®Þnh nh÷ng vÊn ®Ò khã kh¨n.



• T×m hiÓu vµ ph¶n håi th«ng tin l¹i cho mäi ng−êi biÕt hä ®ang lµm viÖc nh− thÕ nµo, nh÷ng tiÕn bé mµ hä ®¹t ®−îc.

• Gi¶i quyÕt m©u thuÉn b»ng sù cëi më, hiÓu biÕt vµ suy xÐt ®óng. Nªn tËp trung vµo viÖc gi¶i quyÕt m©u thuÉn h¬n lµ khiÔn tr¸ch.

• H·y lu«n lu«n l¾ng nghe nh÷ng ®iÒu mµ mäi ng−êi nãi víi b¹n. Cè g¾ng hiÓu hä vµ cã nh÷ng nhËn x¸t ®óng vÒ ý kiÕn cña hä.

• H·y quan t©m tíi tõng ç nh©n nh÷ng ng−êi lµm viÖc d−íi quyÒn cña b¹n.

• B¹n cÇn cã kh¶ n¨ng kiÒm chÕ sù sù nãng giËn.

• H·y s½n sµng l¾ng nghe nh÷ng ý kiÕn míi, ngay c¶ khi chóng kh¸c víi ý kiÕn cña b¶n th©n m×nh.

• H·y giao phã c«ng viÖc cho mäi ng−êi nÕu cÇn thiÕt.

• ChØ khiÓn tr¸ch khi cÇn thiÕt.

• §õng lµm cho mäi ng−êi ho¶ng sî.

• §õng sî ph¶i thõa nhËn m×nh sai khi ng−êi kh¸c ®óng.

• H·y lµm viÖc cã hÖ thèng.

3.3. Kü n¨ng ra quyÕt ®Þnh vμ gi¶i quyÕt vÊn ®Ò

3.3.1. Çc b−íc trong gi¶i quyÕt vÊn ®Ò

a) X¸c ®Þnh vÊn ®Ò vμ ph©n tÝch vÊn ®Ò

VÊn ®Ò tån t¹i lµ sù lÖch h−íng gi÷a nh÷ng g× ®ang x¶y ra vµ nh÷ng môc tiªu mong ®îi. Khi cã vÊn ®Ò x¶y ra cÇn ®−îc gi¶i quyÕt ®Ó nã kh«ng c¶n trë qu¸ tr×nh ph¸t triÓn.

§iÒu quan träng nhÊt trong gi¶i quyÕt vÊn ®Ò lµ x¸c ®Þnh vÊn ®Ò, nguyªn nh©n g©y ra vµ ¶nh h−ëng cña nã. ChØ khi nhËn biÕt ®óng vÊn ®Ò th× míi cã thÓ t×m gi¶i ph¸p thÝch hîp cho vÊn ®Ò ®ã.

Ph©n tÝch vÊn ®Ò cÇn xem xÐt ®Õn nh÷ng ph−¬ng diÖn sau:

• T¸c h¹i c¶ vÊn ®Ò.

• Møc ®é nghiªm träng.

• Ph¹m vi phæ biÕn cña vÊn ®Ò.

• Nguyªn nh©n g©y ra hoÆc liªn quan ®Õn vÊn ®Ò.



b) T×m gi¶i ph¸p cã thÓ

• LiÖt kª çc gi¶i ph¸p.

• So s¸nh çc gi¶i ph¸p lµm c¬ së ®Ó lùa chän gi¶i ph¸p thÝch hîp vµ cã hiÖu qu¶ nhÊt.

c) Lùa chän gi¶i ph¸p tèt nhÊt

§Ó lùa con gi¶i ph¸p tèt nhÊt cÇn dùa vµo çc tiªu chuÉn nh−:

• TÝnh phï hîp.

• TÝnh kh¶ thi.

• Møc chi phÝ.

• §iÓm m¹nh, yÕu cña gi¶i ph¸p.

• Møc ®é rñi ro.

d) Thùc hiÖn gi¶i ph¸p ®· lùa chän

LËp kÕ ho¹ch thùc hiÖn:

• Nguån lùc cÇn thiÕt, tiÒn, th«ng tin, hæ trî vÒ kû thuËt v.v.

• Çc ho¹t ®éng cÇn ph¶i tiÕn hµnh.

• Çc b−íc tiÕn hµnh.

• Bè trÝ nh©n lùc cho tõng ho¹t ®éng.

• Thêi gian cÇn cho tõng ho¹t ®éng.

e) §¸nh gi¸ gi¶i ph¸p ®· ¸p dông

• X¸c ®Þnh tiªu chÝ ®¸nh gi¸.

• X¸c ®Þnh ph−¬ng ph¸p vµ nguån d÷ liÖu ®¸nh gi¸.

• Ph©n tÝch kÕt qu¶ vµ ph¶n håi th«ng tin.

• §iÒu chØnh.

Qu¸ tr×nh x¸c ®Þnh vµ ra quyÕt ®Þnh gi¶i quyÕt vÊn ®Ò cã thÓ tãm t¾t nh− sau:



X¸c ®Þnh vÊn ®Ò T×m gi¶i ph¸p Lùa chän quyÕt

®Þnh

Thùc hiÖn gi¶i

ph¸p

Ra quyÕt ®Þnh

Gi¶i quyÕt vÊn ®Ò

3.3.2. Nh÷ng lêi khuyªn thùc tÕ khi ra quyÕt ®Þnh

• X¸c ®Þnh møc ®é lín nhá cña quyÕt ®Þnh.

• Kh«ng ra quyÕt ®Þnh mét çch véi vµng.

• Dùa vµo çc chÝnh s¸ch ®· ®−îc thiÕt lËp.

• Tham kh¶o ý kiÕn cña nh÷ng ng−êi kh¸c khi b¶n th©n ch−a d¸m ch¾c.

• Tr¸nh nh÷ng quyÕt ®Þnh cã tÝnh khñng ho¶ng.

• Ra quyÕt ®Þnh kÞp thêi.

• §õng nghiÒn ngÉm qu¸ l©u mét quyÕt ®Þnh mét khi sù viÖc ®· ®−îc thùc

hiÖn.

3.4. Çc kü n¨ng tiÕp cËn céng ®ång

3.4.1. Kü n¨ng vÒ kü thuËt

Kh¶ n¨ng vÒ kü thuËt lµ kh¶ n¨ng cña ng−êi lµm c«ng t¸c ph¸t triÓn biÕt

mét chuyªn m«n nµo ®ã vµ biÕt sö dông çc ph−¬ng ph¸p vÒ kü thuËt cô thÓ ®Ó

thùc hiÖn nh÷ng nhiÖm vô nhÊt ®Þnh.

HiÖn nay, kü n¨ng vÒ kü thuËt ®ßi hái çn bé cÇn hiÓu biÕt kh«ng chØ vÒ

khoa häc tù nhiªn mµ cßn c¶ vÒ khoa häc vÒ x· héi vµ nh©n v¨n.



3.4.2. Kü n¨ng quan hÖ víi mäi ng−êi (Kü n¨ng giao tiÕp, truyÒn

th«ng)

Lµ kh¶ n¨ng lµm viÖc víi mäi ng−êi, trªn c¬ së ®ã ¸p dông çch thóc ®Èy cã hiÖu qu¶. Muèn vËy, ng−êi çn bé ph¸t triÓn céng ®ång cÇn ph¶i:

• L¾ng nghe ý kiÕn vµ l«i kÐo mäi ng−êi cïng tham gia ra quyÕt ®Þnh.

• Thóc ®Èy mäi ng−êi lµm viÖc.

• ThØnh tho¶ng cÇn biÓu lé sù tin t−ëng vµo hä.

• Khen ngîi hä tr−íc mÆt mäi ng−êi nh−ng chØ ®−îc khiÓn tr¸ch riªng.

• Kh«ng −u ¸i nh÷ng ng−êi cã thÓ lµm nh÷ng g× hä muèn.

• Giao tiÕp cëi më víi mäi ng−êi vµ ®Ó cho hä biÕt nh÷ng g× ®ang x¶y ra ë ®Þa ph−¬ng m×nh.

• C«ng b»ng víi tÊt c¶ mäi ng−êi.

3.4.3. Kü n¨ng vÒ nhËn thøc

Kü n¨ng nhËn thøc lµ nh÷ng g× cho phÐp ng−êi çn bé thÊy ®−îc ®Þa ph−¬ng m×nh qu¶n lý mét çch tæng thÓ. Kü n¨ng nµy cho phÐp ng−êi çn bé hiÓu ®−îc tÊt c¶ bé phËn cña tæ chøc, çc ho¹t ®éng vµ tÝnh chÊt ho¹t ®éng cña çc bé phËn trong ttæ chøc.

TÊt c¶ çn bé cÇn cã c¶ 3 kü n¨ng nªu trªn. Tuy nhiªn, nÕu ë cÊp chuyªn viªn kü thuËt th× hä cÇn nhiÒu kü n¨ng vÒ kü thuËt h¬n, cßn ë cÊp qu¶n lý cao h¬n th× cÇn Ýt kü n¨ng vÒ kü thuËt h¬n, nh−ng l¹i cÇn kü n¨ng vÒ nhËn thøc cao h¬n. Kü n¨ng giao tiÕp/ truyÒn th«ng víi mäi ng−êi th× dï ë cÊp nµo còng quan träng vµ ®ãng vai trß chñ chèt trong c«ng t¸c tiÕp cËn céng ®ång v× con ng−êi lµ thµnh phÇn cã gi¸ trÞ nhÊt trong mäi céng ®ång, tæ chøc.

3.4.4. Kü n¨ng hái vµ çch sö dông c©u hái

a) Hái vμ giao tiÕp

• Chóng ta th−êng b¾t ®Çu lµm quen víi nhau b»ng çc c©u hái.

• Qu¸ tr×nh trao ®æi nh»m môc ®Ých chÝnh lµ t¨ng c−êi sù hiÓu biÕt lÉn nhau.

• Qu¸ tr×nh trao ®æi sÏ kh«ng thùc hiÖn ®−îc nÕu “ch¼ng ai hái ai”.

• C©u hái cµng nhiÒu, vÊn ®Ò cµng râ, “hái kÐm tøc lµ t− duy kÐm”.



b) Çc d¹ng c©u hái vμ çch sö dông

TT D¹ng c©u hái VÝ dô

1 C©u hái ®ãng: Lµ lo¹i c©u hái cã c©u tr¶ lêi cã-kh«ng, ®óng-sai (kh«ng cã th«ng tin)

- Anh cã xe m¸y kh«ng?

- 3+ 5= 8 cã ®óng kh«ng?

- Anh B×nh cã ph¶i lµ chñ tÞch x· m×nh kh«ng?

2 C©u hái më: Lµ lo¹i c©u hái mµ c©u tr¶ lêi tuú thuéc t×nh h×nh thùc tÕ, tõ suy nghÜ vµ nhËn thøc cña ng−êi ®−îc hái (cung cÊp th«ng tin)

2.1 C©u hái cã çc tõ ®Ó hái (Ai, çi g×, ë ®©u, nh− thÕ nµo; khi nµo, ra sao...)

- Khi nµo cã thÓ ®i ®−îc, anh b¹n?

- Ai lµ chñ tÞch x· ta?

- ChÞ ®· ¸p dông kü thuËt g× ®Ó t¨ng n¨ng xuÊt lóa?

2.2 C©u hái lùa chän: Lµ lo¹i c©u hái mµ c©u tr¶ lêi ®· ®−îc dÉn ra. Ng−êi tr¶ lêi ®−îc gîi ý vµ ph¶i lùa chän (khi ®· cã mét sè th«ng tin).

- Gia ®×nh chÞ sö dông biÖn ph¸p tr¸nh thai nµo ? §Æt vßng, uèng thuèc, ®×nh s¶n hay bao cao su?

- Nhµ chÞ nu«i lîn ngo¹i, lîn lai hay lîn néi?

- Chñ tÞch x· lµ anh B×nh, anh H¶i hay anh T©m?

- ChÞ lµ ng−êi d©n téc g×?

2.3. C©u hái t×nh huèng: Lµ lo¹i c©u hái vÒ mét t×nh huèng cô thÓ (t×nh huèng cã thÓ gi¶ ®Þnh)

- ChÞ sÏ lµm g× nÕu con chÞ bÞ Øa chÈy ?

- Gi¶ sö cã ch¸y rõng th× anh sÏ tham gia ch÷a ch¸y thÕ nµo?

2.4 C©u hái cã c©u tr¶ lêi tèt nhÊt: Lµ c©u hái mµ c©u tr¶ lêi th−êng ®−îc ®−a ra vµ ph¶i so s¸nh.

- Trong çc gièng lóa hiÖn trång t¹i ®Þa ph−¬ng, gièng nµo chÞu bÖnh ®¹o «n tèt nhÊt?

Çch ®Æt c©u hái

1 C©u hái trùc tiÕp: Lµ lo¹i c©u hái ®Æt ra cho mét ng−êi. C©u hái nµy dïng ®Ó kiÓm tra, t¹o kh«ng khÝ th¶o luËn, ®−a ng−êi m¬ méng vµo ®óng chñ ®Ò.

- Anh B×nh, theo anh th× gièng ng« DK 999 cã cho n¨ng suÊt cao h¬n ng« ®Þa ph−¬ng kh«ng?

2 C©u hái tæng thÓ: Lµ lo¹i c©u hái ®Æt chung cho c¶ nhãm. Ai còng cã thÓ tr¶ lêi.

- Chóng ta cã thÓ ¸p dông kü thuËt gieo m¹ th−a ë ®Þa ph−¬ng ta ®−îc kh«ng ?

- B¸c nµo cã thÓ cho biÕt t¸c dông cña viÖc tiªm phßng ?



Tãm l¹i: §iÒu quan träng lµ biÕt sö dông linh ho¹t çc d¹ng c©u hái ®óng t×nh huèng vµ cã môc ®Ých râ rµng.

c) Môc ®Ých hái

• H−íng chó ý vµo m«t ®iÓm, mét ý, m«t sù kiÖn, mét vÊn ®Ò hay mét t×nh huèng.

• §¸nh gi¸ çc quan ®iÓm.

• Ph¸t hiÖn çc lý do vµ sù viÖc.

• Kh¸m ph¸ çc nguån th«ng tin.

• KiÓm so¸t viÖc th¶o luËn.

• Tãm t¾t hoÆc chÊm døt mét cuéc th¶o luËn.

• H−íng chó ý vµo mét mÆt kh¸c cña vÊn ®Ò hoÆc cuéc th¶o luËn.

• §¹t ®−îc kÕt luËn hoÆc tho¶ thuËn.

• Thay ®æi suy nghÜ cña nhãm.

• KiÓm so¸t hµnh vi cña nhãm.

• Gîi ý hµnh ®éng, ý kiÕn hoÆc quyÕt ®Þnh.

d) Kü n¨ng øng xö khi ®Æt c©u hái:

1. §−a ra c©u hái.

2. Ngõng

- Cho ng−êi ®−îc hái cã thêi gian ®Ó suy nghÜ.

- Thêi gian ngõng phô thuéc vµo ®é khã cña c©u hái.

3. Mêi ng−êi ®−îc hái tr¶ lêi.

4. §¸nh gi¸ c©u tr¶ lêi

- Khen ngîi çc c©u tr¶ lêi chÝnh x¸c.

- Nh÷ng c©u tr¶ lêi chÝnh x¸c mét phÇn cÇn ph¶i ®−îc khen ngîi phÇn chÝnh x¸c ®ã.

5. Tr¸nh thãi quen lÆp ®i, lÆp l¹i c©u hái.

6. Nh¾c l¹i vµ nhÊn m¹nh nh÷ng c©u tr¶ lëi ®óng ®Ó t¨ng møc ®é tiÕp thu cña nh÷ng ng−êi kh¸c, t¨ng sù tù tin.



7. LÆp l¹i mét phÇn hoÆc c¶ c©u hái nÕu cÇn.

8. Kh«ng tù tr¶ lêi c©u hái c¶u m×nh.

9. Gi÷ giäng nãi b×nh th−êng, th©n thiÖn.

10. Tr¸nh viÖc tr¶ lêi ®ång thanh.

3.4.5. Kü n¨ng l¾ng nghe

Chóng ta th−êng ®−îc ®µo t¹o ®Ó ph¸t biÓu, Ýt khi ®−îc ®µo t¹o ®Ó l¾ng nghe. L¾ng nghe còng cÇn ph¶i ®−îc ®µo t¹o. BiÕt çch l¾ng nghe lµ mét ®iÒu quan träng. Chóng ta cÇn ph¶i l¾ng nghe nh− thÕ nµo ®Ó kh«ng ¶nh h−ëng ®Õn ý kiÕn, th¸i ®é vµ niÒm tin cña ng−êi ®èi tho¹i?

a) ThÕ nμo lμ biÕt l¾ng nghe?

• Chó ý vµ tá th¸i ®é tèt ®èi víi ng−êi ph¸t biÓu.

• Ghi nhí hoÆc ghi chÐp ý chÝnh.

• Hái l¹i cho râ nh÷ng g× ch−a râ, ch−a hiÓu.

• Suy nghÜ, ph©n tÝch nh÷ng ý chÝnh.

• Th¶o luËn thªm b»ng çch ®Æt c©u hái hoÆc tranh luËn.

• Chó ý ®Õn nh÷ng ý kiÕn m©u thuÉn, tr¸i ng−îc.

b) Nh÷ng trë ng¹i cho sù l¾ng nghe

• Sù ph©n ®o¸n hay ®Þnh kiÕn tr−íc mµ kh«ng cã c¨n cø.

• Thµnh kiÕn.

• Sù ®¸nh gi¸, phª b×nh.

• §Çu ãc b¶o thñ.

• Sù chÓnh m¶ng, kh«ng chó ý.

• Sù sî h·i hay ®e do¹.

• Sù thiÕu khiªm tèn.

• Sù giËn d÷.

• Th«ng tin qu¸ nhiÒu.

• Th«ng tin, lêi nãi vµ ng«n ng÷ kh«ng râ rµng.



• Véi vµng kÕt luËn.

• Lßng tù phô, sù kiªu c¨ng.

• Néi dung th«ng tin kh«ng hÊp dÉn, kh«ng phï hîp.

3.4.6. Kü n¨ng truyÒn th«ng (Trao ®æi th«ng tin)

a) Môc ®Ých:

• ChuyÓn th«ng tin ®Õn ®óng ®èi t−îng, ®óng lóc.

• Th«ng tin chuyÓn ®i ®Çy ®ñ, chÝnh x¸c.

• Th«ng tin ®−îc göi ®i ®−îc hiÓu, chÊp nhËn vµ thùc hiÖn.

• NhËn ®−îc th«ng tin ph¶n håi.

b) Nh÷ng yÕu tè ¶nh h−ëng ®Õn sù chuyÓn giao th«ng tin

• Ng«n ng÷.

• Møc ®é ph¸t triÓn cña ®èi t−îng (tuæi, tr×nh ®é häc vÊn, kinh nghiÖm chuyªn m«n, kinh nghiÖm sèng).

• Nh÷ng kh¸c biÖt gi÷a çc ç nh©n (tÝnh t×nh, quan niÖm sèng).

• T×nh c¶m.

• Nh÷ng sù viÖc ç nh©n ®· tr¶i qua trong qu¸ khø.

• Quan hÖ (cÊp bËc, vai vÕ, sù t«n träng, sù tin cËy lÉn nhau,…).

• Phong tôc tËp qu¸n.

• Kho¶ng çch kh«ng gian.

• M«i tr−êng.

• Thµnh kiÕn.

• §iÖu bé, cö chØ, nÐt mÆt, th¸i ®é.

c) Çc b−íc trong giao tiÕp, truyÒn th«ng cã hiÖu qu¶

• Ng−êi nãi vµ ng−êi nghe ®Òu chó ý ®Õn nhau.

• Ng−êi nãi truyÒn ®¹t th«ng tin râ rµng vµ dÔ hiÓu.

• Ng−êi nghe nghe th«ng tin vµ nghe mét çch ch¨m chó.



• Ng−êi nghe ®¸p l¹i th«ng tin b»ng çch: c¶m ¬n, tr¶ lêi hoÆc hái l¹i ®Ó râ h¬n.

• Ng−êi nãi biÕt ch¾c r»ng th«ng tin ®· ®−îc hiÓu ®óng. NÕu cã sù hiÓu nhÇm cÇn nhanh chãng lµm s¸ng tá.

• KÕt qu¶ lµ c¶ hai hiÓu lÉn nhau.

3.4.7. Kü n¨ng tiÕp thu ý kiÕn ph¶n håi/gãp ý

ViÖc tiÕp thu ý kiÕn ph¶n håi/gãp ý, gióp chóng ta cã c¬ héi ®Ó thay ®æi söa ch÷a çi mµ chóng ta lµm ch−a tèt vµ biÕt çch söa ch÷a thÕ nµo.

a) Ph¶n øng khi nhËn ý kiÕn ph¶n håi/ gãp ý

• CÇn chó ý nghe nh÷ng ®iÒu ng−êi ta ®ang nãi

• CÇn yªu cÇu ng−êi ®−a ý kiÕn ph¶n håi/gãp ý gi¶i thÝch râ bÊt cø ®iÒu g× mµ m×nh ch−a râ.

• CÇn khuyÕn khÝch ng−êi ®−a ra ý kiÕn ph¶n håi, gãp ý tiÕp tôc ®−a ý kiÕn. NÕu cã thÓ so s¸nh ý kiÕn ph¶n håi cña mét nguêi víi nh÷ng nhËn xÐt cña ng−êi kh¸c ®Ó xem ý kiÕn cã gièng nhau kh«ng.

• C¶m ¬n ng−êi ®−a ra ý kiÕn ph¶n håi/ gãp ý.

b) Sau khi nhËn ý kiÕn ph¶n håi/ gãp ý:

• CÇn suy nghÜ xem ý kiÕn ph¶n håi/ gãp ý nãi g× vÒ t¸c phong, hµnh vi c− xö cña b¹n.

• CÇn c©n nh¾c xem b¹n muèn thay ®æi hoÆc söa ®æi nh÷ng g×.

c) Nh÷ng ®iÒu cÇn tr¸nh

• §èi phã khi nhËn ý kiÕn ph¶n håi/gãp ý (§èi phã sÏ g©y ra c¶n trë viÖc ®−a ra ý kiÕn ph¶n håi/ gãp ý).

• Sau ®ã phít lê ý kiÕn ph¶n håi/gãp ý (Phít lê ý kiÕn ph¶n håi sÏ c¶n trë viÖc häc tËp cña çc b¹n).

3.4.8. Kü n¨ng ®−a ra ý kiÕn ph¶n håi/gãp ý

a) §−a ra ý kiÕn ph¶n håi/gãp ý lμ gióp cho mäi ng−êi

• NhËn thøc râ thªm çi mµ chóng ta cÇn lµm.

• Häc tËp ®Ó tr−ëng thµnh vµ ph¸t triÓn.



b) §−a ra ý kiÕn ph¶n håi/gãp ý vÒ mét vÊn ®Ò

• Nªn tËp trung vµo çi ®· lµm hoÆc ®· nãi, chø kh«ng ph¶i lµ çi mµ chóng ta nghÜ nã lµ nh− vËy.

• Nªn tËp trung vµo çi mµ chóng ta quan s¸t thÊy nã xÈy ra, chø kh«ng ph¶i lµ çi chóng ta nghÜ vÒ con ng−êi ®ã.

• Nªn tËp trung vµo viÖc m« t¶, tr×nh bÇy chø kh«ng ph¶i lµ xÐt ®o¸n.

• Nªn tËp trung vµo çi cô thÓ chø kh«ng ph¶i lµ çi chung chung.

• Nªn tËp trung vµo viÖc chia sÎ nh÷ng t×nh c¶m, ý nghÜ chø kh«ng ph¶i lµ gi¸o huÊn.

• Nªn tËp trung vµo viÖc ®−a ra çc ý kiÕn mµ ng−êi nghe cã thÓ sö dông chø kh«ng ph¶i lµ tÊt c¶ mäi thø mµ b¹n muèn gãp ý cho anh ta.

• Nªn tËp trung vµo vÊn ®Ò/néi dung mµ ng−êi nghe cã thÓ phÇn nµo lµm theo.

• Nªn tËp trung vµo viÖc b¾t ®Çu víi nh÷ng khÝch lÖ, t¸n th−ëng vÒ nh÷ng ®iÓm tÝch cùc cña ng−êi nghe.

3.4.9. Kü n¨ng tæ chøc héi häp vµ th¶o luËn

Héi häp vµ th¶o luËn nhãm th−êng ®−îc tiÕn hµnh víi mét nhãm ng−êi. §©y lµ h×nh thøc th−êng ®−îc sö dông víi chñ ®Ò vµ môc tiªu ®· ®−îc x¸c ®Þnh.

a) Lîi Ých cña tæ chøc héi häp vμ th¶o luËn

• TiÕp cËn ®−îc víi nhiÒu ng−êi.

• ChÊp nhËn çc ®−êng lèi cña çc chñ ®Ò mét çch thùc tiÔn.

• NhËn thøc ®−îc sù th«i thóc cña ç nh©n ®èi víi viÖc giao tiÕp trong x· héi.

• T©m lý cña nhãm kÝch thÝch ph¸t huy s¸ng kiÕn vµ thuyÕt phôc mäi ng−êi ®Ó cïng hµnh ®éng.

• Cã kh¶ n¨ng thu ®−îc mét l−îng th«ng tin lín.

• T¹o ra sù ®ång bé, nhÊt qu¸n vµ hîp ®ång hµnh ®éng.



b) H¹n chÕ cña tæ chøc héi häp vμ th¶o luËn

• Ç tÝnh vµ sù quan t©m ®a d¹ng cã thÓ t¹o nªn khã kh¨n trong th¶o luËn.

• N¬i tæ chøc héi häp th−êng kh«ng cã s½n.

• Cã thÓ cã mét sù ®ßi hái th¸i qu¸ vÒ çc lîi Ých kh¸c nhau.

• Cã thÓ chØ cã mét Ýt ng−êi tham dù buæi häp, kh«ng ®ñ thµnh phÇn.

c) ChuÈn bÞ cho buæi häp nh− thÕ nμo?

a/ X¸c ®Þnh môc tiªu cuéc häp:

• HÖ thèng çc môc tiªu.

• Ph−¬ng ph¸p ®Ó hoµn thµnh çc môc tiªu ®ã.

b/ KÕ ho¹ch cuéc häp:

• ChuÈn bÞ kü néi dung.

• Cã ch−¬ng tr×nh vµ thêi gian biÓu cô thÓ.

• Thµnh phÇn tham dù.

• §Þnh ngµy, giê, ®Þa ®iÓm.

c/ Th«ng b¸o buæi häp:

• LËp kÕ ho¹ch yÕt thÞ, giÊy mêi..

• KiÓm tra nh©n lùc.

• ChuÈn bÞ çc t− liÖu cÇn thiÕt.

• Giao nhiÖm vô.

d/ S¾p ®Æt chç ngåi vμ çc t− liÖu:

• Bè trÝ chç ngåi.

• KiÓm tra çc t− liÖu, ph−¬ng tiÖn phôc vô buæi häp.

d) DÉn d¾t mét buæi häp nh− thÕ nμo?

a/ Khai m¹c buæi häp:

• B¾t ®Çu ®óng giê.

• Tuyªn bè môc tiªu cuéc häp vµ gi¶i thÝch kÕ ho¹ch.



• Gîi sù quan t©m cña mäi ng−êi

b/ Tr×nh bμy hay thu thËp çc sù kiÖn vμ ý t−ëng

• Tr×nh bµy hoÆc thu thËp çc sù kiÖn vµ ý kiÕn

• §¶m b¶o çc sù kiÖn ®−îc tr×nh bµy râ rµng.

• KÝch thÝch th¶o luËn trùc tiÕp.

• Gi÷ cho cuéc th¶o luËn ®i ®óng vÊn ®Ò;

• §éng viªn sù suy nghÜ cña mäi ng−êi.

c/ C©n nh¾c çc sù kiÖn vμ çc ý kiÕn:

• Gióp nhãm c©n nh¾c vµ ph©n tÝch çc ý kiÕn;

• T¹o sù chÊp nhËn hay ®ång ý cña nhãm;

• Th−êng xuyªn tãm t¾t;

• Tr¸nh nhÇm lÉn.

d/ Tæng kÕt

• Tãm t¾t nh÷ng ®iÒu ®· nhÊt trÝ hay kÕt luËn b»ng d¹ng c©u hái.

• X¸c ®Þnh hµnh ®éng sÏ lµm;

• Giao nhiÖm vô;

• BÕ m¹c ®óng giê.

e) Çc h×nh thøc häp d©n

• Häp toµn thÓ céng ®ång.

• Häp nhãm theo chñ ®Ò.

• Häp ®Ó tuyªn truyÒn, huÊn luyÖn.

• Häp ®Ó bµn b¹c, th¶o luËn vµ x©y dùng kÕ ho¹ch, quy chÕ, quy ®Þnh.

• Häp ®¸nh gi¸ tæng kÕt.

g) Khi nμo th× häp nhãm nhá vμ häp ®«ng ng−êi?

• Dï lµ häp nhãm nhá hay häp ®«ng ng−êi th× çn bé céng ®ång còng ph¶i cã kÕ ho¹ch cô thÓ vµ chuÈn bÞ chu ®¸o cho cuéc häp víi nh÷ng kü n¨ng cÇn thiÕt nh− ®· tr×nh bµy ë phÇn trªn.



• Häp nhãm nhá thÝch häp cho viÖc th¶o luËn, gãp ý kiÕn v× nh− vËy çc thµnh viªn trong nhãm míi cã c¬ héi trong viÖc tham gia ý kiÕn cña m×nh mét çch tÝch cùc h¬n, ®¹t ®−îc sù thèng nhÊt dÔ dµng h¬n.

• Häp ®«ng ng−êi thÝch hîp cho viÖc phæ biÕn çc chñ tr−¬ng, ®−êng lèi cña cÊp trªn hoÆc kÕ ho¹ch hµnh ®éng cña ®¬n vÞ, ®Þa ph−¬ng m×nh, ®¸nh gi¸ tæng kÕt v× ®ã lµ c¬ héi ®Ó tiÕp xóc víi nhiÒu ng−êi. Khi cÇn ph¶i th¶o luËn nªn chia thµnh nhãm nhá, sau ®ã ®¹i diÖn cho çc nhãm tr×nh bµy kÕt luËn cña nhãm m×nh tr−íc tÊt c¶ mäi ng−êi.

3.4.10. Kü n¨ng h−íng dÉn th¶o luËn nhãm

a) Ph−¬ng ch©m ®Ó lμm cho th¶o luËn dÔ dμng

- Nh÷ng yÕu tè quan träng cña mét cuéc häp nhãm:

• Ng−êi h−íng dÉn cuéc häp ph¶i ®µo t¹o, huÊn luyÖn tèt.

• N¬i häp yªn tÜnh vµ tiÖn nghi.

• Cã b¶ng, phÊn hoÆc giÊy khæ to ®Ó ghi chÐp.

• Cã tµi liÖu ®Ó chiÕu lªn mµn h×nh nÕu cÇn thiÕt.

• Cã n−íc uèng nÕu cuéc häp kÐo dµi.

- Mét ng−êi h−íng dÉn giái cÇn:

• X©y dùng quan hÖ tèt víi ng−êi tham dù ®Ó cã ®−îc sù tin cËy.

• BiÕt tá ra linh ho¹t, nh¹y c¶m vµ kh«ng nãng véi.

• Kh«ng tù coi m×nh lµ mét chuyªn gia, kh«ng xÐt ®o¸n ý kiÕn cña ng−êi kh¸c, kh«ng gi¸o huÊn mäi ng−êi, kh«ng ¸p ®Æt ý kiÕn ç nh©n.

• Kh«ng ®Ó th¶o luËn lan man mµ kh«ng khèng chÕ ®−îc.

• Lu«n lu«n n¾m ®−îc t©m tr¹ng cña nhãm vµ cã biÖn ph¸p hµnh ®éng thÝch hîp (vÝ dô: khi nhãm tá vÎ ch¸n n¶n hoÆc qu¸ c¨ng th¼ng nªn cho nghØ gi¶i lao).

• Lu«n trùc quan ho¸ kÕt qu¶ th¶o luËn.



- NhiÖm vô cña ng−êi h−íng dÉn:

• Giíi thiÖu chñ ®Ò th¶o luËn.

• Lµm cho nhãm c¶m thÊy dÔ chÞu vµ tho¶i m¸i.

• H−íng dÉn nhãm vµ lµm cho nhãm tËp trung vµo chñ ®Ò ®ang th¶o luËn.

• TÝch cùc ®éng viªn mäi ng−êi trong nhãm tham gia th¶o luËn vµ can thiÖp nÕu cÇn thiÕt, kh«ng ®Ó mét hoÆc hai ng−êi khèng chÕ cuéc th¶o luËn.

• ChuyÓn cuéc th¶o luËn mét çch l«gÝc tõ ®iÓm nµy sang ®iÓm kh¸c.

• Cung cÊp vµ h−íng dÉn sö dông v¨n phßng phÈm ®Ó trùc quan ho¸ kÕt qu¶ th¶o luËn.

b) T¹o sù nhÊt trÝ trong nhãm

- Mét sè gîi ý ®Ó ®¹t ®−îc sù nhÊt trÝ cña nhãm:

• Nh÷ng ng−êi tham kh«ng ®−îc cè c·i ®Ó giµnh phÇn th¾ng vÒ m×nh, ý kiÕn ®óng vµ tèt nhÊt lµ ý kiÕn cña c¶ nhãm.

• Sù bÊt ®ång vÕ ý kiÕn, kÕt luËn, dù ®o¸n.v.v.. ph¶i ®−îc xem lµ yÕu tè tÝch cùc trong viÖc ®¹t ®−îc sù nhÊt trÝ cña nhãm.

• Çc vÊn ®Ò ®−îc gi¶i quyÕt tèt nhÊt khi mçi thµnh viªn trong nhãm ý thøc ®−îc tr¸ch nhiÖm ph¶i l¾ng nghe ng−êi kh¸c vµ ®ãng gãp ý kiÕn cña m×nh ®Ó ai còng cã thÓ ®ãng gãp vµo quyÕt ®Þnh chung.

• Mäi lêi nãi, mäi viÖc lµm cã tÝnh hoµ gi¶i ®Ó kh«ng khÝ th¶o luËn bít c¨ng th¼ng chØ cã lîi khi cuéc tranh c·i quan träng, kh«ng xoa dÞu qu¸ sím çc ý kiÕn tr¸i ng−îc nhau.

• Mçi thµnh viªn trong nhãm cã tr¸ch nhiÖm gãp phÇn lµm cho cuéc th¶o luËn cã kÕt qu¶.



§èi víi nh÷ng ng−êi cã tÝnh çch ®Æc biÖt trong cuéc häp:

Ng−êi nãi lu«n miÖng: H·y ®Ò nghÞ ng−êi ®ã dõng l¹i khi cã thÓ.

Ng−êi hay ng¾t lêi ng−êi kh¸c: Yªu cÇu ng−êi ®ã t¹m gi÷ ý kiÕn cña m×nh ®Ó chê ng−êi kh¸c nãi xong.

Ng−êi th−êng xuyªn l¹c ®Ò: Nh¾c l¹i vÊn ®Ò hoÆc nªu c©u hái ®Ó buæi th¶o luËn trë l¹i vÊn ®Ò cÇn bµn.

Ng−êi hay th× thÇm nãi chuyÖn riªng: Yªu cÇu ng−êi ®ã nãi to ý kiÕn cña m×nh cho mäi ng−êi nghe.

Ng−êi lu«n im lÆng: T¹o ®iÒu kiÖn ®Ó khuyÕn khÝch ng−êi ®ã tham gia ý kiÕn.

- M«i tr−êng thuËn lîi trong héi häp vμ th¶o luËn:

• KhuyÕn khÝch mäi ng−êi tÝch cùc tham gia.

• Thóc ®Èy vµ gióp ®ì mçi ng−êi kh¸m ph¸ gi¸ trÞ cña b¶n th©n.

• C«ng nhËn quyÒn m¾c sai lÇm cña mçi ng−êi.

• ChÊp nhËn nh÷ng sù kh¸c biÖt.

• Cho phÐp cã nh÷ng gi¶i ph¸p kh¸c nhau trong nh÷ng t×nh huèng kh¸c nhau.

• KhuyÕn khÝch sù cëi më, t«n träng b¶n th©n vµ t«n träng lÉn nhau.

• Bè trÝ chç ngåi häp lý ®Ó mäi ng−êi cã thÓ nh×n thÊy nhau.

• Sè l−îng, cì nhãm võa ph¶i (5-10 ng−êi).



c) Nh÷ng t×nh huèng khã kh¨n trong th¶o luËn vμ çch øng xö

T×nh huèng Çch øng xö

T×nh tr¹ng im lÆng kÐo dμi

• H·y hái häc viªn t¹i sao häc cø im lÆng m·i nh− vËy, cã thÓ hä cã lý do chÝnh ®¸ng.

• Cã thÓ nh÷ng tµi liÖu cña b¹n hä ®· tõng ®−îc lµm quen tõ tr−íc.

• Cã thÓ hä kh«ng hiÓu b¹n ®ang nãi g×, còng cã thÓ b¹n cÇn thay ®æi ph−¬ng ph¸p gi¶ng.

Mäi viÖc diÔn ra qu¸ nhanh

• §«i khi c¶ nhãm trë nªn nhiÖt t×nh rÊt nhanh. §iÒu ®ã thùc ra lµ rÊt tèt nÕu b¹n ®· chuÈn bÞ s½n sµng cho t×nh huèng ®ã.

• B¹n cã thÓ hái ®Ó hä gi¶i thÝch thªm, yªu cÇu ng−êi kh¸c cho ý kiÕn hoÆc chØ ®¬n gi¶n ®−a ra nh÷ng c©u hái khã h¬n cho ç nh©n hoÆc cho c¶ nhãm.

Mäi viÖc tiÕn hμnh qu¸ chËm

• §ã cã thÓ lµ do nhãm kh«ng thÊy høng thó khi th¶o luËn. Ngoµi ra cßn nhiÒu lý do kh¸c nh−ng gi¶i ph¸p th× cã thÓ dïng chung.

• ViÖc cè t×nh ®−a ra mét th«ng tin sai cã thÓ dÉn tíi nhiÒu ý kiÕn kh¸c nhau cña nhãm, cßn nÕu kh«ng th× ®ã lµ lóc ph¶i ®¸nh thøc hä dËy.

• B¹n cÇn cho hä mét lý do ®Ó l¾ng nghe vµ råi tham gia.

Mét ng−êi nãi qu¸ nhiÒu

• Tr−íc khi b¹n trùc tiÕp can thiÖp, h·y sö dông nh÷ng häc viªn kh¸c gióp hä b×nh tÜnh l¹i.

• B¹n cã thÓ c¾t ngang lêi ng−êi nãi vµ tãm t¾t nh÷ng g× hä ®· nãi råi sau ®ã th× chuyÓn tiÕp ngay sang phÇn kh¸c.

• B¹n cã thÓ nãi chuyÖn víi hä trong giê nghØ, çm ¬n nh÷ng ý kiÕn ®ãng gãp cña hä nh−ng ®Ò nghÞ hä gi÷ yªn lÆng h¬n mét chót ®Ó dµnh phÇn cho nh÷ng ng−êi kh¸c cã thÓ tham gia.

Ng−êi lu«n im lÆng

• Cã thÓ nãi lµ ng−êi ®ã ®Õn chØ ®Ó nghe mµ th«i.

• NÕu b¹n muèn hä tham gia, b¹n cã thÓ ph¶i hái hä vµi c©u trùc tiÕp.

• NÕu b¾t ®Çu b»ng nh÷ng c©u hái t−¬ng ®èi dÔ.

Mét ng−êi tá biÕt tÊt c¶

• Mét ng−êi nh− thÕ lu«n tá ra biÕt hÕt tÊt c¶ mäi ®iÒu, lu«n söa sai, ph¶n ®èi, hái vÆn b¹n.

• §«i khi b¹n cã thÓ cö ng−êi nµy ghi chÐp ý kiÕn th¶o luËn.

• §Ó ng−êi nµy ngåi mét chç mµ b¹n Ýt chó ý ®Õn, ®ã gäi lµ çch “lµm l¬ mét çch lÞch sù”.



T×nh huèng Çch øng xö

Buæi häp ®i l¹c ®Ó

• §«i khi mét cuéc th¶o luËn b¾t ®Çu th× ®óng h−íng nh−ng sau ®ã l¹i ®i sai h−íng.

• B¹n ph¶i l¸i nã l¹i ®óng chñ ®Ò.

• Cã thÓ hái xem ®iÒu ®ã cã liªn quan g× ®Õn chñ ®Ò hay kh«ng.

• B¹n cÇn nãi lµ chóng ta chØ cã ®ñ thêi gian ®Ó tËp trung vµo nh÷ng néi dung ®· ®Ò ra mµ th«i.

VÒ ç tÝnh • Nh÷ng vÊn ®Ò liªn quan ®Õn ç tÝnh cã thÓ ¶nh h−ëng tíi tÊt c¶ mäi ng−êi.

• NÕu çc thµnh viªn b¾t ®Çu c·i nhau b¹n cÇn chÊm døt ngay lËp tøc.

• Yªu cÇu nh÷ng ng−êi kh¸c cho ý kiÕn.

• B¹n h·y nãi chuyÖn víi nh÷ng ng−êi hay c·i nhau (trong giê nghØ) r»ng mçi ng−êi h·y gi÷ ý kiÕn riªng cña m×nh, mäi chuyÖn sÏ ®−îc bµn ®Þnh tõng b−íc.

Nh÷ng vÊn ®Ò v−ît qu¸ kh¶ n¨ng, quyÒn h¹n

• §«i khi viÖc th¶o luËn v−ît qu¸ kh¶ n¨ng, quyÒn h¹n gi¶i quyÕt (vÝ dô nh− çc chÝnh s¸ch quy ®Þnh cña Nhµ n−íc). NÕu ®i qu¸ s©u vµo çc vÊn ®Ò ®ã sÏ tèn nhiÒu thêi gian, ®«i khi kh«ng gi¶i quyÕt ®−îc.

• B¹n cÇn nãi víi mäi ng−êi h·y dõng vÊn ®Ò nµy l¹i, khi kh¸c ta bµn vµ chuyÓn träng t©m cuéc th¶o luËn sang nh÷ng vÊn ®Ò thùc tÕ h¬n.

• B¹n cã thÓ cÇn ghi nhËn nh÷ng ý kiÕn ®ã ®Ó chuyÓn lªn çc c¬ quan cã chøc n¨ng.

Nãi chuyÖn riªng • NÕu b¹n thÊy cã ng−êi nãi chuyÖn riªng, ®Ò nghÞ hä ph¸t biÓu to lªn ®Ó mäi ng−êi cã thÓ nghe thÊy ý kiÕn cña hä. B¹n sÏ thÊy çch ®ã cã thÓ chÊm døt viÖc nãi chuyÖn riªng mét çch lÞch sù mµ kh«ng lµm hä ng−îng”.

C©u tr¶ lêi sai • §õng lµm hä lóng tóng b»ng çch nãi r»ng hä ®· sai.

• B¹n cã thÓ nãi r»ng ®iÒu ®ã lµ theo quan ®iÓm cña hä vµ ®ã còng lµ mét çch nh×n nhËn vÊn ®Ò.

• B¹n còng cã thÓ tãm t¾t c©u tr¶ lêi cña hä, sö dông nh÷ng th«ng tin ®óng.

• Mét çch kh¸c n÷a lµ hái nh÷ng ng−êi kh¸c xem hä cã ®ång ý víi ý kiÕn ®ã kh«ng?.


3.4.11. Kü n¨ng qu¶n lý vµ gi¶i quyÕt m©u thuÉn

a) Kh¸i niÖm vÒ m©u thuÉn

M©u thuÉn lµ hµnh vi øng xö cña mét ç nh©n, mét nhãm hay mét tæ chøc nh»m ng¨n c¶n hoÆc h¹n chÕ (Ýt nhÊt lµ t¹m thêi) mét ç nh©n, mét nhãm hay mét tæ chøc kh¸c ®¹t ®−îc nh÷ng môc ®Ých mong muèn.

b) Çc kiÓu m©u thuÉn

- M©u thuÉn ç nh©n: lµ m©u thuÉn gi÷a ng−êi nµy víi ng−êi kh¸c.

- M©u thuÉn nhãm: lµ m©u thuÉn gi÷a hai hoÆc nhiÒu nhãm/tæ víi nhau.

- M©u thuÉn néi bé: lµ m©u thuÉn gi÷a nh÷ng ng−êi hoÆc nhãm ng−êi trong cïng mét tæ chøc.

- M©u thuÉn bªn ngoμi: lµ m©u thuÉn gi÷a mét ng−êi (hoÆc mét nhãm hoÆc nhiÒu ng−êi) víi mét ng−êi (hoÆc mét nhãm hoÆc nhiÒu ng−êi) kh¸c tõ bªn ngoµi dù ¸n.

c) Çc quan niÖm vÒ m©u thuÉn

- Quan ®iÓm 1:

1. M©u thuÉn lµ kÕt qu¶ cña nh÷ng sai lÇm trong qu¶n lý.

2. M©u thuÉn lu«n g©y ra nh÷ng kÕt qu¶ tai h¹i, ch¼ng h¹n nh−:

+ Lµm gi¶m hiÖu qu¶ cña n¨ng suÊt.

+ T¹o nh÷ng phe çnh trong néi bé ®¬n vÞ.

+ G©y nªn nh÷ng bÊt æn vµ lßng nhiÖt t×nh.

3. M©u thuÉn cã thÓ tr¸nh ®−îc, vµ lo¹i bá tÊt c¶ çc m©u thuÉn lµ nhiÖm vô c¬ b¶n cña qu¶n lý.

- Quan ®iÓm 2:

1. M©u thuÉn lµ kh«ng thÓ tr¸nh ®−îc trong qu¸ tr×nh ph¸t triÓn vµ ®−îc t¹o nªn bëi nhiÒu yÕu tè.

2. M©u thuÉn cã thÓ tÝch cùc hoÆc tiªu cùc ë nh÷ng møc dé kh¸c nhau. Çc ¶nh h−ëng cña m©u thuÉn cã thÓ lµ:

+ KhiÕn cho nh÷ng vÊn ®Ò tiÒm Èn hiÖn ra ngoµi vµ ®−îc gi¶i quyÕt.

+ Buéc ng−êi ta ph¶i tá râ quan ®iÓm vµ t×m kiÕm ph−¬ng thøc míi.


+ T¹o cho ng−êi ta nh÷ng c¬ héi ®Ó thö th¸ch kh¶ n¨ng cña hä.

3. V× vËy, m©u thuÉn ph¶i ®−îc kiÓm so¸t vµ qu¶n lý.

d) Nh÷ng m©u thuÉn tÝch cùc vμ m©u thuÉn tiªu cùc

- M©u thuÉn tÝch cùc:

+ KÝch thÝch nh÷ng ý kiÕn, tÝnh s¸ng t¹o vµ sù quan t©m.

+ KhiÕn cho nh÷ng vÊn ®Ò tiÒm Èn hiÖn ra bªn ngoµi vµ ®−îc gi¶i quyÕt.

+ Buéc con ng−êi ph¶i tá râ lËp tr−êng vµ t×m kiÕm ph−¬ng thóc míi.

+ T¹o ®iÒu kiÖn cho con ng−êi thö th¸ch nh÷ng n¨ng lùc cña m×nh.

- M©u thuÉn tiªu cùc:

+ HiÖu qu¶ vµ n¨ng suÊt bÞ gi¶m sót.

+ Chñ nghÜa bÌ ph¸i.

+ Sù bÊt æn kh«ng cÇn thiÕt.

e) Nh÷ng nguyªn nh©n th−êng g©y ra m©u thuÉn

- Trao ®æi th«ng tin:

+ Çc môc ®Ých.

+ Çc nguyªn t¾c/tiªu chuÈn.

+ Çc ¶nh h−ëng.

- Çc gi¸ trÞ:

+ Ç nh©n

+ NghÒ nghiÖp

+ §Þa ph−¬ng/quèc gia/tÝn ng−ìng.

- Mèi quan t©m:

+ Çc ý t−ëng vµ niÒm tin kh¸c nhau.

+ Nh÷ng mèi quan t©m ®Õn kÕt qu¶.

- Con ng−êi:

+ Nh©n çch.

+ T×nh c¶m.


+ Çc vÊn ®Ò/m©u thuÉn trong qu¸ khø ch−a ®−îc gi¶i quyÕt.

g) Çc gi¶i ph¸p cho m©u thuÉn

1. Rót lui: Rót lui khái bÊt ®ång ®ang cã.

+ Chóng ta cã thÓ nh−îng bé vµ quªn nã ®i ®−îc kh«ng?

+ T«i kh«ng cã thêi gian ®Ó nghÜ vÒ nã.

+ Tèt h¬n lµ kh«ng nªn m¹o hiÓm lµm cho ®ång sù hoÆc sÕp næi giËn.

2. Lμm dÞu: Lµm gi¶m hoÆc tr¸nh tËp trung vµo çc ®iÓm kh¸c biÖt, vµ nhÊn m¹nh tíi nh÷ng ®iÓm t−¬ng ®ång.

+ T«i nghÜ r»ng ®ã chØ lµ mét sù hiÕu nhÇm.

+ Chóng ta kh«ng cÇn thiÕt ph¶i lµm to chuyÖn, chóng ta cã nhiÒu mèi quan t©m chung.

3. Ðp buéc: ¸p ®Æt quan ®iÓm cña mét ng−êi cho ng−êi kh¸c.

+ HoÆc lµ chÊp nhËn quan ®iÓm cña t«i, hoÆc lµ t«i sÏ chän mét céng sù kh¸c.

+ Nµo chóng ta h·y bá phiÕu.

+ H·y më s¸ch ra va xem nh÷ng nguyªn t¾c trong ®ã nh− thÕ nµo.

+ H·y ®i hái vµ lµm theo ý kiÕn cña ng−êi thø ba.

4. Tho¶ hiÖp hoÆc ®iÒu ®×nh: T×m ra nh÷ng gi¶i ph¸p mang l¹i sù hµi lßng nhÊt ®Þnh cho çc bªn tham gia tranh c·i, ®Æc tr−ng ho¸ bëi quan ®iÓm “cho vµ nhËn”.

+ NÕu t«i chÊp nhËn ®iÓm nµy, anh cã thÓ chÊp nhËn ®iÓm kia cña t«i chø?

5. §èi mÆt: §èi mÆt trùc tiÕp víi m©u thuÉn, víi ph−¬ng thøc gi¶i quÕt vÊn ®Ò, tõ ®ã lµm cho çc bªn v−ît qua vÊn ®Ò cña m×nh.

+ H·y ngåi l¹i vµ xem vÊn ®Ò cña chóng ta lµ g×, vµ nguyªn nh©n cña vÊn ®Ò lµ ë chç nµo?

+ Nh÷ng ph−¬ng ¸n kh¸c nhau nµo cã thÓ gi¶i quyÕt vÊn ®Ò nµy? Chóng ta ®¸nh gi¸ chóng nh− thÕ nµo?

+ Chóng ta cã thÓ nhÊt trÝ vÒ mét gi¶i ph¸p ®−îc kh«ng?


f) Çch thøc xö lý m©u thuÉn

Cã 5 kiÓu ph¶n øng chÝnh trong çc t×nh huèng m©u thuÉn. Trong ®ã, kh«ng cã kiÕu nµo ®−îc coi la duy nhÊt ®óng trong mäi tr−êng hîp. Cã kiÓu thÝch hîp víi tr−êng hîp nµy mµ kh«ng phï hîp hay kh«ng cã hiÖu qu¶ víi tr−êng hîp kh¸c. Sau ®©y lµ çc kiÓu chÝnh:

1. Tù lμm dÞu vμ tù ®iÒu chØnh

• Lµm dÞu ®i nghÜa lµ xãa bá quan ®iÓm bÊt ®ång ý kiÕn gi÷a çc ç nh©n trong khi b¹n nhÊn m¹nh nh÷ng së thÝch chung.

• Sù bÊt ®ång kh«ng ®−îc gi¶i quyÕt mét çch cëi më. Khi b¹n “®iÒu chØnh” b¶n th©n, b¹n bá qua së thÝch cña m×nh ®Ó tho¶ m·n nhu cÇu cña ng−êi kh¸c. Cã yÕu tè “hi sinh” trong phong çch nµy.

• §iÒu chØnh cã nghÜa lµ chÞu chi phèi cña ng−êi kh¸c, hµo hiÖp mét çch Ých kØ, hoÆc b¹n thùc hiÖn yªu cÇu cña hä khi thÊy nªn lµm ®iÒu ®ã. Nh−îc ®iÓm cña phong çch nµy lµ nh÷ng m©u thuÉn sÏ l¹i hiÖn ra.

• Khi b¹n t×m kiÕm mét gi¶i ph¸p ng¾n gän, hoÆc trong nh÷ng tr−êng hîp b¹n chØ cÇn çc gi¶i ph¸p t¹m thêi th× kiÓu tr¸nh m©u thuÉn nµy tá ra cã Ých.

2. NÐ tr¸nh hoÆc tho¸t khái

• Mét ç nh©n kh«ng nãi g× vÒ th¸i ®é cña anh ta hay cña ng−êi kh¸c, sù m©u thuÉn bÞ lê ®i hay bÞ nÐn l¹i.

• Nh÷ng ng−êi cã liªn quan ®Õn m©u thuÉn nÐ tr¸nh nhau, k×m nÐn c¶m xóc vµ quan ®iÓm cña m×nh l¹i. §iÒu nµy cã thÓ dÑp çc th¾c m¾c, ho·n hoÆc gi¶i quyÕt m©u thuÉn vµo dÞp thuËn lîi h¬n, hay tho¸t khái mét t×nh huèng mét çch tÕ nhÞ.

• Râ rµng lµ m©u thuÉn thùc chÊt kh«ng bao giê ®−îc gi¶i quyÕt. Thay vµo ®ã nã bÞ Èn giÊu ®i vµ l¹i hiÖn l¹i nÕu hai bªn tiÕp tôc lµm viÖc víi nhau.

3. Dμn xÕp

• Dµn xÕp nghÜa lµ t×m gi¶i ph¸p chÊp nhËn lÉn nhau ®Ó tho¶ m·n phÇn nµo c¶ hai bªn. Nã ®ßi hái mçi bªn ph¶i tö bá mét sè thø, ®ång


thêi anh ta còng nhËn ®−îc mét sè thø. Kh«ng ai “thua” còng kh«ng ai “th¾ng”.

• Dµn xÕp nghÜa lµ xoa bá bÊt ®ång, chuyÓn ®æi l¹i thuËn lîi vµ nhanh chãng t×m mét vÞ trÝ trung gian.

4. Hîp t¸c hoÆc gi¶i quyÕt vÊn ®Ò

• Lµ çch gi¶i quyÕt vÊn ®Ò theo çch “cïng th¾ng” khi gi¶i quyÕt m©u thuÉn. C¶ hai bªn gÆp nhau ®Ó tranh luËn vÒ nh÷ng t−¬ng ®ång hay bÊt ®«ng ý kiÕn gi÷a hai bªn.

• C¶ hai cïng chÞu tr¸ch nhiÖm t×m ra nh÷ng yªu cÇu c¬ b¶n cña m×nh vµ t×m ra nh÷ng gi¶i ph¸p cã thÓ tho· m·n chóng. Hîp t¸c cã thÓ thu gän l¹i hoµn toµn çc ý kiÕn kh¸c nhau vµ lµ çch häc hái lÉn nhau.

5. BÊt chÊp hay søc m¹nh

• BÊt chÊp cã nghÜa lµ b¹n cø thùc hiÖn môc ®Ých chung cña m×nh cho dï ng−êi kh¸c ph¶i tr¶ gi¸. §©y lµ çch mang h−íng quyÒn lùc mµ b¹n sö dông søc m¹nh hay quyÒn lùc ®Ó ®¹t ®−îc lîi Ých: b¹n sö dông kh¶ n¨ng tranh c·i, dùa vµo chøc vô ®Þa vÞ cña m×nh.

• Khi sö dông çc gi¶i ph¸p cã tÝnh tranh ®Êu quyÒn lùc th× kÕt qu¶ lµ mét ng−êi sÏ th¾ng cßn ng−êi kia hoµn toµn thua cuéc.

3.5. Kü n¨ng hç trî l·nh ®¹o ®Þa ph−¬ng Nh÷ng ng−êi lµm c«ng t¸c ph¸t triÓn céng ®ång th−êng ph¶i hç trî çn bé

l·nh ®¹o ®Þa ph−¬ng. §Ó hç trî tèt hä cÇn hiÓu mét sè vÊn ®Ò c¬ b¶n liªn quan ®Õn l·nh ®¹o.

3.5.1. Kh¸i niÖm vÒ l∙nh ®¹o

• L·nh ®¹o lµ qu¸ tr×nh t¸c ®éng lªn hµnh vi cña nh÷ng ng−êi kh¸c hoÆc mét nhãm ng−êi ®Ó h−íng tíi ®¹t ®−îc nh÷ng môc tiªu cña céng ®ång.

• L·nh ®¹o lµ mét qu¸ tr×nh chØ ®¹o vµ t¸c ®éng lªn nh÷ng ho¹t ®éng cã liªn quan ®Õn nhiÖm vô cña çc thµnh viªn trong nhãm.

• L·nh ®¹o lµ kh¶ n¨ng chØ huy ng−êi kh¸c sao cho ®¹t ®−îc nhiÒu nhÊt sù hîp t¸c tèi ®a vµ sù va ch¹m tèi thiÓu.


3.5.2. Çc lo¹i phong çch l∙nh ®¹o

a) Phong çch l·nh ®¹o chuyªn quyÒn

Ng−êi qu¶n lý quyÕt ®Þnh mäi viÖc vµ ®−a ra nh÷ng mÖnh lÖnh cho çn bé cÊp d−íi.

b) Phong çch l·nh ®¹o cã d©n chñ

Ng−êi qu¶n lý tham kh¶o ý kiÕn mäi ng−êi tr−íc khi ra quyÕt ®Þnh, nhê ®ã ý kiÕn cña çn bé cÊp d−íi ®−îc ng−êi qu¶n lý c©n nh¾c tr−íc khi ra quyÕt ®Þnh.

c) Phong çch l·nh ®¹o ®Ó mÆc mäi ng−êi tù do

Mét ng−êi qu¶n lý nµy kh«ng quan t©m l¾m ®Õn mäi ng−êi d−íi quyÒn nªn th−êng kh«ng cã nh÷ng ®−êng lèi chØ ®¹o ®óng ®¾n, thÝch hîp.

Bμi tËp:

Ph©n tÝch −u vμ nh−îc ®iÓm cña tõng phong çch l·nh ®¹o.

§ãng kÞch theo t×nh huèng cña 3 lo¹i h×nh l·nh ®¹o.

3.5.3. LËp kÕ ho¹ch

a) X¸c ®Þnh môc tiªu:

• Môc tiªu lµ sù thÓ hiÖn kÕt qu¶ mong muèn ®¹t ®−îc.

• X¸c ®Þnh ®óng môc tiªu cho ®¬n vÞ m×nh lµ mét ®iÒu rÊt quan träng ®èi víi ng−êi qu¶n lý.

• §Ò ra môc tiªu cho ®¬n vÞ, ®Þa ph−¬ng m×nh qu¶n lý, bao gåm môc tiªu chung vµ môc tiªu môc tiªu cô thÓ cho tõng ®¬n vÞ hoÆc ®Þa ph−¬ng trùc thuéc.

• Çc môc tiªu ®Æt ra cÇn ph¶i: thùc tÕ, cã thÓ ®¹t ®−îc, cã thÓ ®¸nh gi¸ ®−îc vµ ph¶i cã mét giíi h¹n thêi gian.


b) ThiÕt lËp çc thñ tôc hμnh ®éng tèt nhÊt ®Ó ®¹t ®−îc çc môc tiªu ®Ò ra

• Ph©n c«ng c«ng viÖc cô thÓ cho tõng ç nh©n thÝch hîp vµ t¹o ®iÒu kiÖn ®Ó hä hoµn thµnh tèt c«ng viÖc ®−îc giao.

• S¾p xÕp, bè trÝ çn bé, nh©n lùc mét çch hîp lý, phï hîp víi kh¶ n¨ng cña tõng ng−êi.

• KhuyÕn khÝch ph¸t triÓn tiÒm n¨ng s½n cã cña tõng ng−êi ë çc vÞ trÝ lµm viÖc cña hä.

• TuyÓn ng−êi, thuª ng−êi thÝch hîp víi c«ng viÖc.

c) Gi¸m s¸t

• ThiÕt lËp çc chuÈn mùc cña c«ng viÖc.

• §¸nh gi¸ c«ng viÖc hiÖn t¹i dùa trªn çc chuÈn mùc ®· thiÕt lËp.

• TiÕn hµnh çc c«ng viÖc cÇn thiÕt ®Ó söa sai khi çc chuÈn mùc kh«ng ®−îc ®¸p øng.

Ng−êi çn bé qu¶n lý ph¶i ®¶m b¶o r»ng çc thμnh viªn trong ®¬n vÞ m×nh ®ang lμm viÖc thùc sù ®Ó ®¹t ®−îc môc tiªu ®· ®Ò ra

.


iv. mét sè ph−¬ng ph¸p tiÕp cËn céng ®ång

4.1. ph©n tÝch “c©y vÊn ®Ò”

4.1.1. Môc ®Ých

• Gióp céng ®ång thÊy râ h¬n nh÷ng vÉn ®Ò ®ang tån t¹i.

• X¸c ®Þnh ®óng vÊn ®Ò ®Ó ®inh h−íng cho kÕ ho¹ch ph¸t triÓn th«n b¶n.

4.1.2. Çc b−íc tiÕn hµnh

Tæ chøc th¶o luËn nhãm theo çc b−íc sau:

B−íc 1: Dïng ph−¬ng ph¸p ®éng n·o khuyÕn khÝch çc thµnh viªn trong nhãm ®−a ra ý kiÕn vµ cïng nhau tranh luËn ®Ó t×m ra nh÷ng vÊn ®Ò c¬ b¶n ®ang tån t¹i g©y nªn thùc tr¹ng khã kh¨n cña th«n b¶n.

B−íc 2: ViÕt ra mét c©u ng¾n gän vÒ vÊn ®Ò cèt lâi. §ã lµ vÊn ®Ò ®−îc quan t©m nhÊt bëi çc nhãm lîi Ých, çc tæ chøc vµ ç nh©n cã liªn quan.

B−íc 3: ViÕt ra çc nguyªn nh©n cña vÊn ®Ò cèt lâi, mçi nguyªn nh©n ®−îc viÕt trªn mét tê b×a.

B−íc 4: ViÕt ra nh÷ng ¶nh h−ëng g©y nªn bëi nh÷ng vÊn dÒ cèt lâi nµy, mçi ¶nh h−ëng ®−îc viÕt trªn 1 tê b×a.


B−íc 5: LËp nªn biÓu ®å chØ râ mèi quan hÖ nh©n-qu¶ theo d¹ng mét biÓu ®å h×nh c©y- c©y vÊn ®Ò (problem tree).

B−íc 6: Xem xÐt toµn bé biÓu ®å vµ kiÓm tra tÝnh cã c¨n cø vµ sù hoµn thiÖn cña c©y vÊn ®Ò.

Mét sè l−u ý khi ph©n tÝch vÊn ®Ò:

o Xem nh÷ng vÊn ®Ò nµy nh− nh÷ng ®iÒu kiÖn bÊt lîi.

o Mét vÊn ®Ò trªn mét m¶nh giÊy.

o T×m ra çc vÊn ®Ò hiÖn cã, chø kh«ng ph¶i çc vÊn ®Ò t−ëng t−îng ra, hoÆc çc vÊn ®Ò gi¶ sö cã.

o Mét vÊn ®Ò kh«ng ph¶i lµ thiÕu lêi gi¶i ®¸p mµ ®ã lµ mét t×nh tr¹ng khã kh¨n, mét t×nh tr¹ng tiªu cùc thËt sù ®ang tån t¹i.

o VÞ trÝ trªn s¬ ®å kh«ng chØ ra tÇm quan träng cña çc vÊn ®Ò.

4.2. Ph−¬ng ph¸p ph©n lo¹i ABC

4.2.1. Kh¸i niÖm

§Ó cã kÕ ho¹ch ph¸t triÓn phï hîp cho mét céng ®ång cÇn ph©n ®Þnh mét sè chØ tiªu ph©n lo¹i vÒ t×nh tr¹ng kinh tÕ cña nh÷ng nhãm ng−êi kh¸c nhau ®ång thêi ph¸c th¶o nh÷ng h¹n chÕ trë ng¹i t¸c ®éng ®Õn møc thu nhËp cña nh÷ng nhãm ng−êi nµy. Ph−¬ng ph¸p ph©n lo¹i ABC lµ ph−¬ng ph¸p sÏ gióp chóng ta ph©n lo¹i hé gia ®×nh thµnh nh÷ng nhãm giµu, nghÌo, trung b×nh.

Ph−¬ng ph¸p ABC ®−îc ¸p dông ®Ó x¸c ®Þnh hiÖu qu¶ cña nh÷ng dù ¸n ph¸t triÓn ®èi víi nh÷ng ng−êi ë cÊp thÊp nhÊt trong giai tÇng x· héi (ng−êi nghÌo). §Ó ®¸nh gi¸ giµu nghÌo th× kh«ng ai cã thÓ ®¸nh gi¸ chÝnh x¸c h¬n nh÷ng ng−êi cïng sèng trong mét céng ®ång.


• LËp danh s¸ch chñ hé (do l·nh ®¹o ®Þa ph−¬ng cung cÊp sau khi ®· ®−îc kiÓm tra l¹i).

• ViÕt tªn chñ hé lªn çc thÎ riªng biÖt.

• Tæ chøc cuéc häp nhãm.


• Th¶o luËn víi nhãm vÒ nh÷ng chñ ®Ò nh− sù ph©n lo¹i gia ®×nh thµnh 3 nhãm giµu, trung b×nh, vµ nghÌo. Bµn b¹c ®Ó x©y dùng ra nh÷ng chØ tiªu, tiªu chuÈn cho tõng nhãm.

• LÇn l−ît ®−a thÎ ghi tªn chñ hé cho nhãm ®Ó hä bµn b¹c ®−a tªn chñ hé vµo nhãm nµo ®ã.

• Nhãm sÏ x¸c ®Þnh râ nh÷ng ®Æc ®iÓm nµo cña ®a sè chñ hé ë cïng nhãm vµ lµm thÕ nµo ®Ó ph©n biÖt víi nhãm kh¸c.

4.2.3. ¦u ®iÓm cña ph−¬ng ph¸p

• Kh«ng g©y nghi kþ vµ mäi ng−êi ®Òu hµo høng tham gia, tæ chøc vµo thêi ®iÓm nµo còng ®−îc.

• Th«ng th−êng ng−êi d©n s½n lßng cung cÊp th«ng tin, ph©n lo¹i chÝnh x¸c çc nhãm.

• Ph−¬ng ph¸p nµy lµm t¨ng sù hiÓu biÕt vÒ sù ph©n bè vµ chia xÎ çc nguån tµi nguyªn hiÖn h÷u.

4.2.4. Nh−îc ®iÓm cña ph−¬ng ph¸p

• NÕu kh«ng liÖt kª ®Çy ®ñ tªn çc gia ®×nh trong céng ®ång sÏ g©y ra sù ®¸nh gi¸ kh«ng ®óng møc çc chØ tiªu ®Ó ph©n nhãm.

• Mét vµi ng−êi cã xu h−íng h¹ thÊp tiªu chuÈn ®¸nh gi¸, nÕu häc cho r»ng lµm nh− vËy sÏ cã lîi cho céng ®ång tõ çc dù ¸n ph¸t triÓn.

4.2.5. Gîi ý nh÷ng c¨n cø ®Ó ph©n lo¹i ABC

• Møc ®é së h÷u ruéng ®Êt.

• Nguån thu nhËp.

• Lo¹i h×nh nhµ ë.

• C«ng cô s¶n xuÊt vµ dông cô sinh ho¹t gia ®×nh.

• Kh¶ n¨ng cho con çi ®i häc.

• Sè lao ®éng chÝnh.


4.3. VÏ s¬ ®å th«n b¶n

4.3.1. Môc ®Ých

• §¸nh gi¸, ph©n tÝch t×nh h×nh chung cña th«n b¶n nh»m ®−a ra ®−îc nh÷ng khã kh¨n vµ gi¶i ph¸p trong tõng lÜnh vùc cña th«n b¶n.

• Lµm c¬ së cho th¶o luËn x©y dùng kÕ ho¹ch ph¸t triÓn th«n b¶n.


B−íc 1: Thµnh lËp nhãm n«ng d©n c¶ nam vµ n÷ Ýt nhÊt tõ 5-7 ng−êi.

B−íc 2: Chän mét n¬i cao trong th«n, xãm dÔ quan s¸t toµn th«n, xãm, ®i l¹i thuËn lîi ®Ó cã nhiÒu ng−êi cïng tham gia.

B−íc 3: Th¶o luËn vµ vÏ s¬ ®å th«n xãm lªn mÆt ®Êt. Sau khi hoµn thµnh chuyÓn s¬ ®å ®· ph¸c ho¹ trªn mÆt ®Êt vµo giÊy khæ lín.

B−íc 4: §¸nh dÊu vÞ trÝ çc hé lªn s¬ ®å. Sö dông kÕt qu¶ ph©n lo¹i hé ®Ó ®¸nh dÊu çc lo¹i hé. Mçi lo¹i hé chän 1 mµu ®Ó ®¸nh dÊu trªn s¬ ®å.

4.4. BiÓu ®å biÕn ®éng theo thêi gian 4.4.1. Kh¸i niÖm

• §©y lµ lo¹i biÓu ®å thÓ hiÖn nh÷ng thay ®æi vÒ mÆt sè l−îng theo thêi gian.

• Lo¹i biÓu ®å nµy cã thÓ dïng cho nhiÒu sè liÖu thay ®æi kh¸c nhau nh−:

- S¶n l−îng çc lo¹i c©y trång.

- DiÖn tÝch canh t¸c çc lo¹i c©y trång.

- Sè l−îng gia sóc.

- D©n sè vµ sè hé.


- Gi¸ c¶ n«ng s¶n.

- Tû lÖ sinh vµ tö trong mét ®Þa ph−¬ng.

- L−îng m−a.

- Thay ®æi vÒ rõng tù nhiªn rõng trång vµ t×nh tr¹ng sö dông ®Êt.

- v.v...

4.4.2. Môc ®Ých

• Gióp çc thµnh viªn trong céng ®ång n¾m ®−îc mét sè biÓn ®æi trong th«n/b¶n theo thêi gian.

• Lµm c¬ së ®Ó t×m ra mét sè nguyªn nh©n g©y biÕn ®æi, gióp n«ng d©n thay ®æi nhËn thøc.

4.4.3. Çch lµm

• Dïng giÊy kÎ « ly hoÆc giÊy kh¸c còng ®−îc.

• Trao ®æi víi ng−êi cung cÊp th«ng tin vÒ ý ®Þnh cña m×nh.

• Giµnh cho hä mét sè thêi gian ®¸ng kÓ ®Ó hä suy nghÜ, nhí l¹i, so s¸nh.

• Cè g¾ng thu thËp çc sè liÖu Ýt nhÊt trong thêi gian kho¶ng thêi gian 10 n¨m trë l¹i ®©y.

• KÕt hîp hai hoÆc nhiÒu biÕn sè lªn mét biÓu ®å.

• KÕt hîp çc th«ng tin míi pháng vÊn ®−îc vµ çc th«ng tin ®· cã s½n

• H−íng dÉn çc thµnh viªn céng ®ång tù vÏ çc biÕn ®æi theo thêi gian.


4.5. §iÒu tra theo tuyÕn vμ x©y dùng s¬ ®å mÆt c¾t

4.5.1. Môc ®Ých

• X©y dùng çc tuyÕn ®i l¸t c¾t sÏ cung cÊp h×nh ¶nh s©u s¾c vÒ tiÒm n¨ng ®Êt ®ai, c©y trång, vËt nu«i vµ çc tiÒm n¨ng cña céng ®ång.

• Tõ ®ã lµm c¬ së ®Ó lËp kÕ ho¹ch ph¸t triÓn céng ®ång.

4.5.2. Çc b−íc thùc hiÖn

B−íc 1: ChuÈn bÞ çc dông cô nh− ®Þa bµn, s¬ ®å, b¶n ®å, çc dông cô quan s¸t, ®o ®Õm, giÊy bót. Çn bé PRA gi¶i thÝch thËt râ môc ®Ých ®i l¸t c¾t, yªu cÇu n«ng d©n dÉn ®−êng vµ s½n sµng th¶o luËn.

B−íc 2 : Th¶o luËn trªn sa bµn hoÆc trªn b¶n ®å, s¬ ®å ®Ó x¸c ®Þnh çc h−íng ®i l¸t c¾t.

B−íc 3: TiÕn hµnh ®i l¸t c¾t tõ vïng thÊp ®Õn vïng cao. §Õn mçi vïng ®Æc tr−ng cho c¶ khu vùc th× dõng l¹i th¶o luËn. Çn bé PRA ph¸c ho¹ nhanh ®Þa h×nh vµ ®Æc ®iÓm cña vïng ®ã nh»m t¹o ®iÒu kiÖn cho n«ng d©n th¶o luËn hoÆc tiÕn hµnh phßng vÊn hä.

B−íc 4: VÏ s¬ ®å mÆt c¾t (Sau ®©y lµ mét vÝ dô)

S¬ ®å l¸t c¾t

Th«n:.................X·:.......................

HÖ thèng nguån

Rõng C©y c«ng nghiÖp

V−ên +thæ c− Mµu 1 vô lóa + mµu

2 vô lóa S«ng

Thùc tr¹ng

Khã kh¨n

TiÒm n¨ng

Gi¶i ph¸p


4.6. ph−¬ng ph¸p SWOT

4.6.1. Kh¸i niÖm

§©y lµ ph−¬ng ph¸p thu thËp, ph©n tÝch vµ ®¸nh gi¸ nguån th«ng tin tõ n«ng d©n phôc vô cho çc ch−¬ng tr×nh ph¸t triÓn céng ®ång. Nã gióp ta h×nh dung râ nÐt nhÊt vÒ bèi c¶nh hiÖn t¹i vµ triÓn väng t−¬ng lai cña mét céng ®ång. SWOT lµ tËp hîp çc ch÷ viÕt t¾t cña çc tõ nh− sau:

S lµ ch÷ viÕt t¾t cña tõ Strengths: ®Ó chØ nh÷ng mÆt m¹nh.

W lµ viÕt t¾t cña tõ Weaknesses: ®Ó chØ nh÷ng mÆt yÕu, mÆt h¹n chÕ.

• lµ ch÷ viÕt t¾t cña tõ Opportunities: ®Ó chØ nh÷ng c¬ héi, triÓn väng.

T lµ ch÷ viÕt t¾t cña tõ Threats: ®Ó chØ nh÷ng rñi ro cña c«ng vÞªc.

4.6.2. TriÓn khai ph−¬ng ph¸p SWOT

• TiÕp xóc víi chÝnh quyÒn ®Þa ph−¬ng ®Ó gi¶i thÝch lý do vµ môc ®Ých c«ng viÖc.

• X¸c ®Þnh thµnh phÇn, sè ng−êi th¶o luËn, cung cÊp th«ng tin ë mçi nhãm. ChÝnh quyÒn sÏ giíi thiÖu ng−êi tham gia. Sè ng−êi tham gia tõ 5-10 ng−êi/nhãm.

• Ên ®Þnh thêi gian vµ ®Þa ®iÓm lµm viÖc cho mçi nhãm.

• Mçi nhãm cö ng−êi ghi biªn b¶n th¶o luËn trªn tê giÊy khæ lín (Ao) cã chia lµm 4 cét ®Òu nhau t−îng tr−ng cho çc môc m¹nh, yÕu, c¬ héi, rñi ro.

• Cö mét ng−êi phô tr¸ch nhãm.

• Ng−êi phô tr¸ch nhãm gi¶i thÝch râ lý do vµ môc ®Ých cÇn ®¹t ®−îc. Thêi gian cÇn thiÕt lµ tõ 1-2 giê. Nªn nhí cµng cã nhiÒu ý kiÕn tham gia th× cµng tèn.

• Mçi nhãm cö mét ng−êi tr×nh bµy kÕt qu¶ vµ tiÕn hµnh th¶o luËn ngay sau khi mçi nhãm tr×nh bµy kÕt qu¶ xong.

• Tæng hîp çc ý kiÕn thµnh tµi liÖu chÝnh thøc sau khi th¶o luËn xong.


L−u ý:

1. Çn bé h−íng dÉn vµ ng−êi d©n trong

th«n b¶n khi thùc hiÖn c«ng cô nµy,

nªn ghi trªn giÊy khæ to ®Ó mäi ng−êii

cïng th¶o luËn vµ cho ý kiÕn.

2. Sau ®ã tæng hîp vµ sao chÐp l¹i toµn

bé néi dung vµo trong khæ giÊy A4.

3. Néi dung trªn khæ giÊy to sÏ ®Ó l¹ii

b¶n, cßn néi dung trªn khæ giÊy A4 sÏ

®−îc sö dông ®Ó tæng hîp kÕt qu¶.

4.7 nghiªn cøu Çc vÊn ®Ò cña phô n÷

4.7.1. Môc ®Ých

Gióp cho phô n÷ ®Þa ph−¬ng x¸c ®Þnh vµ th¶o luËn çc ph−¬ng thøc c¶i thiÖn ®iÒu kiÖn sèng vµ vÞ thÕ cña m×nh trong céng ®ång.

4.7.2. Ph−¬ng ph¸p tiÕn hµnh

C«ng cô nµy ph¶i ®−îc mét çn bé h−íng dÉn lµ n÷ giíi thùc hiÖn víi mét nhãm phô n÷ cña céng ®ång qua çc b−íc sau:

B−íc 1: Th¶o luËn vµ tr¶ lêi c©u hái ®Çu tiªn: Riªng phô n÷ th−êng gÆp ph¶i nh÷ng khã kh¨n g× trong th«n/x∙? ViÕt c©u tr¶ lêi lªn khæ giÊy to theo mÉu biÓu ë d−íi.

B−íc 2: Th¶o luËn vµ tr¶ lêi c©u hái thø hai: VÊn ®Ò nµo g©y khã kh¨n nghiªm träng nhÊt ®èi víi phô n÷? Yªu cÇu nhãm cho ®iÓm theo tÇm quan träng. Quan träng nhÊt ®−îc 10 ®iÓm vµ cho ®iÓm tõ 1 ®Õn 10.


B−íc 3: Th¶o luËn vµ tr¶ lê× c©u hái thø ba: HiÖn t¹i phô n÷ ®èi mÆt víi nh÷ng khã kh¨n nµy nh− thÕ nµo?

ViÕt c©u tr¶ lêi vµo giÊy khæ to theo mÉu b¶ng d−íi ®©y. Sau ®ã sao chÐp l¹i ra khæ giÊy A4:

VÊn ®Ò khã kh¨n Lµm thÕ nµo ®Ó gi¶i quyÕt víi

nh÷ng khã kh¨n nµy? Cho ®iÓm (1 ®Õn 10)

B−íc 4: Th¶o luËn vµ tr¶ lêi c©u hái: Çc chÞ cã ý kiÕn gîi ý g× ®Ó gi¶m nh÷ng khã kh¨n cho phô n÷?

Tr¸ch nhiÖm

−u tiªn

Ho¹t ®éng Khèi l−îngCéng ®ång Bªn ngoµi

4.8. §¸nh gi¸ t×nh h×nh s¶n xuÊt n«ng-l©m nghiÖp 4.8.1. Môc ®Ých

§¸nh gi¸ ®−îc thÕ m¹nh trong s¶n xuÊt n«ng-l©m nghiÖp.

• X¸c ®Þnh ®−îc nh÷ng trë ng¹i mµ ng−êi d©n ®ang gÆp ph¶i.

• T×m ra ®−îc çc ho¹t ®éng ph¸t huy thÕ m¹nh vµ kh¾c phôc khã kh¨n.


4.8.2. §¸nh gi¸ s¶n xuÊt l−¬ng thùc

B−íc 1: Th¶o luËn nhãm vµ tr¶ lêi c©u hái vÒ t×nh h×nh s¶n xuÊt l−¬ng thùc. §iÒn çc th«ng tin chi tiÕt vµo trong b¶ng sau.

Sö dông gièng vµ kü thuËt canh t¸c

HiÖn t¹i th«n b¶n ®ang sö dông gièng g× lµ chÝnh? N¨ng suÊt cña gièng ®ã ®¹t bao nhiªu?

Gièng míi mµ b¶n ®ang sö dông lµ gièng g×? N¨ng suÊt gièng míi ®¹t bao nhiªu?

Cã bao nhiªu hé ®· sö dông gièng lóa míi?

Vô ®«ng xu©n: N¨m tíi (hay Vô tíi) Th«n b¶n sÏ lùa chän gièng nµo cho gieo trång?

Vô hÌ thu:

Th«n b¶n th−êng sö dông ph©n g× ®Ó bãn cho lóa vµ bãn nh− thÕ nµo?

Th−êng cã nh÷ng lo¹i s©u hay bÖnh g× ph¸ ho¹i mïa mµng?

Th«n b¶n ®· kh¾c phôc b»ng çch nµo?

B¶n cã trång c©y vô ®«ng kh«ng, trång lo¹i g× vµ nh− thÕ nµo?


B−íc 2: Cã nh÷ng khã kh¨n nµo liªn quan ®Õn viÖc th©m canh?

1. Khã kh¨n vÒ:

2. Khã kh¨n vÒ

3. Khã kh¨n vÒ

B−íc 3: Bµ con gîi ý g× ®Ó c¶i thiÖn t×nh h×nh th©m canh c©y l−¬ng thùc?

Tr¸ch nhiÖm ¦u tiªn Ho¹t ®éng Khèi l−îng

B¾t ®Çu

KÕt thóc Th«n b¶n Bªn

ngoµi

1

2

3

4.8.3. §¸nh gi¸ t×nh h×nh trång c©y ¨n qu¶/c©y c«ng nghiÖp

B−íc 1: Lo¹i c©y ¨n qu¶, rau mµu hay c©y c«ng nghiÖp (mÝa, cµ phª, chÌ) nµo lµ quan träng nhÊt? §iÒn th«ng tin chi tiÕt vµo b¶ng sau. Yªu cÇu nhãm th¶o luËn vµ cho ®iÓm theo tÇm quan träng cña tõng lo¹i. Cho ®iÓm tõ 1 ®Õn 10.

Sè ®iÓm:

Lo¹i c©y (gièng) Nh÷ng khã kh¨n gÆp ph¶i

Nguyªn nh©n Cho ®iÓm (tõ 1 ®Õn 10)


B−íc 2: Nh÷ng vÊn ®Ò khã kh¨n cã liªn quan ®Õn c©y ¨n qu¶, rau mµu vµ c©y c«ng nghiÖp?

1. Khã kh¨n vÒ:

2. Khã kh¨n vÒ

3. Khã kh¨n vÒ

B−íc 3: Th«n b¶n cã ý kiÕn gîi ý g× ®Ó gi¶i quyÕt çc vÊn ®Ò nµy?

Tr¸ch nhiÖm ¦u tiªn Ho¹t ®éng Khèi l−îng B¾t ®Çu KÕt

thóc th«n Bªn ngoµi

1

2

3

4.8.4. §¸nh gi¸ t×nh h×nh ch¨n nu«i

B−íc 1: Loµi vËt nu«i nµo quan träng nhÊt ®èi víi bµ con? §iÒn th«ng tin chi tiÕt vÒ sè l−îng vµ bÖnh dÞch cña vËt nu«i vµo b¶ng sau. Yªu cÇu nhãm th¶o luËn cho ®iÓm theo tÇm quan träng. Cho ®iÓm tõ 1 ®Õn 10.

Sè ®iÓm:


Lo¹i vËt nu«i

Sè l−îng Çch ch¨n th¶

T×nh h×nh dÞch bÖnh

Thø tù (tõ 1 ®Õn 10)

Tr©u

Bß

Lîn

Gia cÇm

Ç

Kh¸c .....

Th«ng tin bæ sung vÒ t×nh h×nh ch¨n th¶ gia sóc:

B·i ch¨n th¶ gia sóc

Çc quy ®Þnh céng ®ång vÒ qu¶n lý dÞch bÖnh

Çc dÞch vô thó y

Çn bé thó y th«n b¶n

B−íc 2: Nh÷ng vÊn ®Ò khã kh¨n cã liªn quan ®Õn ch¨n nu«i?

1. Khã kh¨n vÒ:

2. Khã kh¨n vÒ

3. Khã kh¨n vÒ

B−íc 3: Th«n b¶n cã ý kiÕn gîi ý g× ®Ó gi¶i quyÕt çc vÊn ®Ò nµy?

Tr¸ch nhiÖm ¦u tiªn

Ho¹t ®éng Khèi l−îng B¾t ®Çu

KÕt thóc Th«n Bªn ngoµi

1

2

3


4.8.5. §¸nh gi¸ t×nh h×nh l©m nghiÖp

B−íc 1: Ph©n tÝch t×nh h×nh qu¶n lý b¶o vÖ vµ sö dông rõng. Ho¹t ®éng vµ s¶n phÈm nµo lµ quan träng nhÊt. Yªu cÇu nhãm th¶o luËn cho ®iÓm theo tÇm quan träng. Cho ®iÓm tõ 1 ®Õn 10.

S¶n phÈm hoÆc ho¹t ®éng §iÓm

B−íc 2: Ph©n tÝch qu¸ tr×nh thùc hiÖn çc ch−¬ng tr×nh cña ChÝnh phñ vµ çc dù ¸n ph¸t triÓn. Ho¹t ®éng hoÆc s¶n phÈm nµo lµ quan träng nhÊt. Yªu cÇu nhãm th¶o luËn cho ®iÓm theo tÇm quan träng. Cho ®iÓm theo thang ®iÓm tõ 1 ®Õn 10.

H¹ng môc ®∙ thùc hiÖn Çch thøc tæ chøc thùc hiÖn Cho ®iÓm tõ

1 ®Õn 10

B−íc 3: Çc vÊn ®Ò khã kh¨n nhÊt cã liªn quan ®Õn l©m nghiÖp?

1. Khã kh¨n vÒ:

2. Khã kh¨n vÒ

3. Khã kh¨n vÒ

B−íc 4: Th«n b¶n cã ý kiÕn gîi ý g× ®Ó gi¶i quyÕt nh÷ng khã kh¨n nµy?

Tr¸ch nhiÖm ¦u tiªn Ho¹t ®éng Khèi l−îng B¾t ®Çu KÕt

thóc Th«n Bªn ngoµi

1

2

3


4.9. §¸nh gi¸ vÒ gi¸o dôc 4.9.1. Môc ®Ých

§Ó ng−êi d©n ®Þa ph−¬ng x¸c ®Þnh vµ th¶o luËn nh÷ng khã kh¨n vµ gîi ý nh÷ng ph−¬ng ph¸p ®Ó ®¶m b¶o cho trÎ ®Õn tr−êng.


B−íc 1: Th¶o luËn vµ tr¶ lêi c©u hái ®Çu tiªn: “Th«n b¶n gÆp khã kh¨n g× khi cho con ®Õn tr−êng häc?”

Th¶o luËn vµ tr¶ lêi c©u hái thø hai: “VÊn ®Ò khã kh¨n nµo lín nhÊt?” Yªu cÇu nhãm th¶o luËn cho ®iÓm theo tÇm quan träng. Cho ®iÓm theo thang ®iÓm tõ 1 ®Õn 10.

VÊn ®Ò khã kh¨n Cho ®iÓm (1 ®Õn 10)

XÕp lo¹i thø tù

B−íc 2: Th«n b¶n cã ý kiÕn gîi ý g× ®Ó gi¶i quyÕt çc vÊn ®Ò khã kh¨n ®ã?:



KÕt thóc th«n

Bªn ngoµi

1

2

3


4.10. §¸nh gi¸ vÒ t×nh h×nh y tÕ 4.10.1. Môc ®Ých

§Ó ng−êi d©n ®Þa ph−¬ng x¸c ®Þnh vµ th¶o luËn vµ vÊn ®Ò khã kh¨n vÒ y tÕ mµ hä gÆp ph¶i vµ gîi ý ph−¬ng ph¸p gi¶i quyÕt.


B−íc 1:

• Th¶o luËn vµ tr¶ lêi c©u hái : “Ng−êi d©n trong th«n b¶n th−êng gÆp ph¶i vÊn ®Ò g× vÒ søc khoÎ t¹i th«n b¶n?”

KhuyÕn khÝch mäi ng−êi cho biÕt tªn cña çc lo¹i bÖnh vµ t¹i n¹n mµ cã thÓ ¶nh h−ëng ®Õn søc khoÎ vµ nh÷ng bÖnh cña trÎ em, nam giíi vµ phô n÷.

Th¶o luËn vµ tr¶ lêi c©u hái thø hai: “Nh÷ng vÊn ®Ò khã kh¨n vÒ y tÕ nµo mµ d©n b¶n quan t©m nhÊt?” Yªu cÇu nhãm th¶o luËn cho ®iÓm theo tÇm quan träng. Cho ®iÓm theo thang ®iÓm tõ 1 ®Õn 10

B−íc 2: Sau ®ã th¶o luËn xem ng−êi d©n nghÜ g× vÒ nguyªn nh©n cña nh÷ng vÊn ®Ò nµy. §iÒn nh÷ng ý kiÕn tr¶ lêi cña çc c©u hái trªn vµo trong b¶ng sau.

Çc vÊn ®Ò vÒ søc khoÎ (bÖnh tËt, tai n¹n)

Nguyªn nh©n Cho ®iÓm

(1 ®Õn 10)

XÕp lo¹i thø tù

Dù ¸n ph¸t triÓn n«ng th«n Cao B»ng-B¾c K¹n

76

B−íc 3: Th«n b¶n cã ý kiÕn gîi ý g× ®Ó gi¶i quyÕt çc vÊn ®Ò khã kh¨n ®ã?:



KÕt thóc Th«n

Bªn ngoµi

1

2

3

Dù ¸n ph¸t triÓn n«ng th«n Cao B»ng-B¾c K¹n

77

Chñ biªn

TrÇn V¨n KhÈn

Ph¹m ThÞ §µo

T¸c gi¶

§ç §øc Kh«i

Ng« Xu©n Hoµng

NguyÔn Xu©n Tr¹ch

Biªn tËp

TriÖu §øc Ho¹t

NguyÔn Sü Hµnh

N«ng ThÞ Hµ

N«ng Xu©n Dòng

GIÔÙI THIEÄU VEÀ TAØI LIEÄU

Tài liệu bạn đang xem được download từ website

WWW.AGRIVIET.COM

WWW.MAUTHOIGIAN.ORG

»Agriviet.com là website chuyên đề về nông nghiệp nơi liên kết mọi thành viên

hoạt động trong lĩnh vực nông nghiệp, chúng tôi thường xuyên tổng hợp tài liệu về tất cả các lĩnh vực có liên quan đến nông nghiệp để chia sẽ cùng tất cả mọi người. Nếu tài liệu bạn cần không tìm thấy trong website xin vui lòng gửi yêu cầu về ban biên tập website để chúng tôi cố gắng bổ sung trong thời gian sớm nhất.

»Chúng tôi xin chân thành cám ơn các bạn thành viên đã gửi tài liệu về cho chúng tôi. Thay lời cám ơn đến tác giả bằng cách chia sẽ lại những tài liệu mà bạn đang có cùng mọi người. Bạn có thể trực tiếp gửi tài liệu của bạn lên website hoặc gửi về cho chúng tôi theo địa chỉ email [email protected] Lưu ý: Mọi tài liệu, hình ảnh bạn download từ website đều thuộc bản quyền của tác giả, do đó chúng tôi không chịu trách nhiệm về bất kỳ khía cạnh nào có liên quan đến nội dung của tập tài liệu này. Xin vui lòng ghi rỏ nguồn gốc “Agriviet.Com” nếu bạn phát hành lại thông tin từ website để tránh những rắc rối về sau.

Một số tài liệu do thành viên gửi về cho chúng tôi không ghi rỏ nguồn gốc tác giả, một số tài liệu có thể có nội dung không chính xác so với bản tài liệu gốc, vì vậy nếu bạn là tác giả của tập tài liệu này hãy liên hệ ngay với chúng tôi nếu có một trong các yêu cầu sau :

• Xóa bỏ tất cả tài liệu của bạn tại website Agriviet.com. • Thêm thông tin về tác giả vào tài liệu • Cập nhật mới nội dung tài liệu

www.agriviet.com

Education

Phuong phap-tiep-can-cong-dong-1214373155509235-9