Research Methods - Araştirma Yöntemleri - Sampling - Örnekleme

ARAŞTIRMAYÖNTEMLERİ

ÖRN

EKLE

ME

HATA

SİSTEMATİK

DOĞRULUK

RASSAL

TABAKALANDIRMA

TESADÜFİ BAĞI

MSI

Z

ANA KÜTLE

SİST

EMAT

İKO

RTAL

AMA

TAM SAYIM

ANKE

TÖR

ÖLÇEKLEME

HATA PAYIGÜVENİLİRLİK KA

RTO

PU

Ajanda

AraştırmaYöntemleri

ÖRN

EKLE

ME

•Örnekleme

•Örnekleme Hataları

•Örnekleme Süreci

•Örnekleme Yöntemleri

•Örnek Büyüklüğünün Belirlenmesi

2

Örneklem – Örnekleme

3

Örneklem •belli bir evrenden •belli kurallara göre seçilmiş•seçildiği evreni temsil yeteneği yeterli kabul edilen küçük kümedir.

ÖrneklemeEvrene(anakütle) ait birimlerin bir kısmının incelenerek bulunan sonuçlardan

evrene ait tahminlerde bulunmaktır.

Örneklem – Örnekleme

4maliyet

güçlüklerikontrol

güçlükleri etik

zorunlulukzaman

güçlükleri

Kısıtlar

İstanbul’daki tüm ev kadınları İstanbul’daki 1000 ev kadını

İstanbul’da ev hanımlarının TV sabah kadın programları çalışması hakkındaki görüşü incelenmektedir.

Türkiye’deki tüm seyahat acenteleri % 5’iTürkiye’de seyahat acenteleri arasında internet kullanımı incelenmektedir.

Anakütle Örneklem

Örnekleme Hataları

5

İşletme Fakültesi’nde eğitim görmüş kişilerin Araştırma Yöntemleri dersinin iş hayatındaki faydası incelenmektedir.

Tesadüfi Hata

örnek birimlerinin değerlerindeki farklılıkların neden olduğu hata

GÜVENİLİRLİK

Örnek Hacmi

Anakütle ortalaması 58 10 kişinin araştırmaya dahil edildiği 1. örnekleme ortalaması 4820 kişinin araştırmaya dahil edildiği 2. önekleme ortalaması 55

Güvenilirlik

Örnekleme Hataları

6

Sistematik hata ise veride var olduğundan örnek değerlerinin doğruluğu örnek hacmini büyütmekle arttırılmaz.Çok önemli bir kaynağı tesadüfi örnekleme yapılarak kontrol altına alınabilir.

İşletme Fakültesi’nde eğitim görmüş kişilerin Araştırma Yöntemleri dersinin iş hayatındaki faydası incelenmektedir.

Sistematik Hata

ana kütledeki bireylerin verilerin tanımlanmasında, gözlemlenmesinde, toplanmasında ortaya çıkan hata

DOĞRULUK

Dersi hiç almamış öğrencilerin araştırmaya dahil edilmesi

Yazılı sınavlarda yazı güzelliğine, ifade düzgünlüğüne, tertip ve düzene fazla puan verilmesi

50 puan alan kağıda 10, 60 puan alan kağıda 15, 70 puan alan kağıda 20 puan fazla vermesi

Cinsiyetlerine göre fazla puan vermesi

Örnekleme Süreci

7

Anakütleyi Tanımla

Örneklemenin Çerçevesini Belirle

Örnekleme Bireylerini Sapta

Örnekleme Yöntemini Sapta

Örnek Büyüklüğünü Belirle

Örnekleme Planını Belirle

Örneklerini Seç

Örnek Sonuçları İstenilen Geçerlilik Güven Sınırları İçinde mi? Dur

Hayır EvetAmaç

lana

n Ge

çerli

lik v

e G

üven

ilirli

ği S

ağla

yaca

k Bi

çim

de İl

gili

Aşam

alar

a Dö

nüş

Anakütle Tanımla

8

Ana Kütle Tanımla

ÖrneklemeÇerçevesini Belirle

ÖrneklemeBireylerini Sapta

ÖrneklemeYöntemini Sapta

ÖrnekBüyüklüğünü Belirle

ÖrneklemePlanını Belirle

Örneklerini Seç

Sonuçlar İstenilenGeçerlilik Güven

Sınırları İçinde mi?

İstanbul Üniversitesiİşletme Fakültesi Kulüpleri

2014-15 eğitim yılındaki İşletme Fakültesi gözündeki imajını incelemektedir.

Araştırmanın amacı ve sınırları çerçevesindeana kütlenin tereddüt uyandırmayacak şekilde tanımı yapılmalıdır.

2014-15 yılında eğitim gören 3568 fakülte öğrencisi

Türkiye’deki kadınlar (38 711 602 kişi)

Türk Kadınının Türkiye’de kadın erkek-eşitliği konusundaki görüşleri incelenmektedir.

hangi birimlerin örneklemede yer alabileceğihangi birimlerin yer alamayacağı belirlenir.X

İzmir’de tüketicilerin, bulaşık deterjanı tercih nedenleri belirlenmek istenmektedir.

İzmir’deki 18 yaşların üstündeki kadınlar

Örnekleme Çerçevesinin Belirlenmesi

9





Örneklerini Seç





Tanımlanan ana kütlede tüm birimlerin yazılı olduğu listedir.

2014-15 yılında eğitim gören 3568 öğrencinin listesi

İzmir’deki 18 yaşların üstündeki kadınların listesi

seçmen kütükleritapu ve sicil kayıtları ticaret odası üye listesisanayi kuruluşlarının listesi telefon rehberi, öğrenci kayıt listeleri

Örnekleme Bireylerinin SaptanmasıAnakütleyi

Tanımla




Örneklerini Seç




Doğrudan kişiler örneklenebileceği gibi sokaklar, mahalleler, evler veya caddeler de örneklenebilir.


Neyin seçileceği veya örnekleneceği açıkça belirlenmelidir.

*ABD’de yapılan 1980 yılındaki Ulusal Seyahat Araştırması

-ABD ‘ yi eyaletler bölgelendirmiş Metropol alanı ve metropol olmayan olarak sınıflandırmıştır.

-Telefon numarası ve adreslerin belirlenmesi ile başlamıştır.

Yaklaşık olarak aynı sayıda homojen gruplarbenzer ekonomik ve demogrofik grupların karakterine göre biraraya getirilmiştir.

İlk örneklem birimleri oluşturulmuş

Örneklem öncelikle mevcut nüfus araştırması ile gerçekleştirilmiştir.

*ABD’de yapılan 1977 yılındaki Ulusal Seyahat Araştırması

İlk örneklem birimleri gruplara ayrılmıştır.

10*Cannon

Mali olanaklar, eldeki zaman, elde edilmek istenen doğruluk derecesi dikkate alınarak; temsil gücü en yüksek olan örnek kütleyi oluşturacak en uygun yöntem belirlenir.

Örnekleme Yöntemi – Örnek BüyüklüğüAnakütleyi

Tanımla



Örneklerini Seç




11

ÖrneklemePlanını Belirle Örnek kütle büyüdükçe anakütle hakkında yapılan genellemelerde yanılma olasılığı azalır.

Bu durumu da göz önünde bulundurarak, araştırmacının uygun bir örnek için hem temsil yeteneği güçlü bir örnek büyüklüğü belirlenmesi hem de maliyet, zaman şartlarını dengeye

ulaştırması gerekir

ÖrnekBüyüklüğü Belirle Örnek Büyüklüğü Belirle


Örnekleme Planının BelirlenmesiAnakütleyi

Tanımla





Örneklerini Seç




12

Örnek bireyden ne anlaşılması gerektiği ve örnek bireye ulaşılmaması durumunda ne yapılması gerektiği gibi soruların cevabıdır.

•Evde çocuk yoksa anket sonlandır.•Evin reisi evde bulunmadığı takdirde 5. soruya atla.•20 yaştan küçükse anketi sonlandır.•Ev hanımı evde bulunmadığında en yakın evin aynı dairesinden bilgi toplanır.

•20 ve daha yukarı yaş•evli veya boşanmış •en az bir çocuklu•ev reisi

Açıklama

Yol Haritası

Örneklerin SeçimiAnakütleyi

Tanımla







Örneklerini Seç

13


Örnek bireylerin tek tek belirlenir.

SonuçAnakütleyi

Tanımla





Örneklerini Seç


Sınırları İçinde mi? 14



Örneklemenin Çerçevesini Belirle

Örnekleme Bireylerini Sapta


Örnek Büyüklüğünü Belirle

Örnekleme Planını Belirle

Örneklerini Seç

Örnek Sonuçları İstenilen Geçerlilik Güven Sınırları İçinde mi? Dur

Hayır EvetAmaç

lana

n Ge

çerli

lik v

e G

üven

ilirli

ği S

ağla

yaca

k Bi

çim

de İl

gili

Aşam

alar

a Dö

nüş

Örnekleme YöntemleriÖrnekleme Yöntemleri

TesadüfiÖrnekleme Yöntemleri

Tesadüfi OlmayanÖrnekleme Yöntemleri

Basit Tesadüfi

15

Sistematik Kümelere Ayrılmış

Zümrelere Ayrılmış Kolayda Kota Kartopu Yargısal

Anakütleyi oluşturan birimlerin hepsine eşit seçilebilme şansının verilir.

Anakütleyi temsil etmek amacıyla, seçilecek örneğe girecek birimler tesadüfi olarak seçilemeyip

araştırmacının kendi inisiyatifi ile seçilir.

Örnekleme Yöntemlerinin KarşılaştırılmasıÖrnekleme Yöntemleri

Tesadüfi Örnekleme Yöntemleri Tesadüfi Olmayan Örnekleme Yöntemleri

Basit Tesadüfi

16



az

yüksek (hata hesaplanabilir)

uzun

fazla

genellenebilir

çok

az (temsil etme derecesi bilinemez)

kısa

düşük

genellenemez

maliyet

doğruluk

zaman

sonuçlarınKabul edilebilirliği

sonuçlarıngenelleştirilebilirliği

Anakütleyi oluşturan her elemanın örneğe girme şansı eşittir.


Tesadüfi Örnekleme Yöntemleri Tesadüfi Olmayan

Basit Tesadüfi

17



nN

örnek birim sayısı

anakütle birim sayısı

Seyahat harcamalarının aile bütçesindeki ortalama payını bulmak istenirse;Basit tesadüfi örnekleme yöntemini kullanmak doğru değildir. Çünkü gelir, meslek vb. özellikler yönünden seyahat harcamalarını farklılaştırır.

bilgilerin evrene göre homojen olması gerekir

xKişisel özelliklerin ayakkabı satın alma davranışına etkisiniAnket basit tesadüfi örnekleme yöntemine göreİstanbul’da 470 tüketici üzerinde,ana kütleyi temsil etmesi açısından İstanbul’da, farklı karakteristikleri oldukları düşünülen, beş farklı semtte uygulanmıştır.

.993

•hasta dosyaları•işçi kayıtları•fişler•Listeler•İstanbul’da ev seçimi



Basit Tesadüfi

18



N=1000n = 100

N/n=k1000/100=10

Tesadüfi 1 – 10 arası

1. örnek için rakam

3132333

1000 öğrenciden oluşan İşletme Fakültesi’nde 100 öğrencilik örneklem oluşturulmak isteniyorsa

+10

+10+10

+10

Anakütleyi çok büyük olduğunda kullanılır.



Basit Tesadüfi

19

SistematikKümelere Ayrılmış


Evreni oluşturan elemanların tam olarak listelenemediği hallerde yararlanılır. (ülke çapında yapılan araştırmalar)

1.Evren küme adı verilen gruplara ayrılır.2.Her küme bir örnekleme birimi olarak tanımlanarak listelenir.

3.Tesadüfi olarak seçilen kümeler bir araya getirilerek örneklem oluşturulur. 4.Örnekleme seçilen kümelerin tam sayımı yapılır.

Üniversite öğrencilerinin işsizlikle ilgili fikirleri

birim

evren

küme

tesadüfitamsayım



Basit Tesadüfi

20


Zümrelere Ayrılmış

Kolayda Kota Kartopu Yargısal

İncelenen parametre, deneklerin herhangi bir özelliğine göre değişiklik gösteriyorsa (yaş, cinsiyet, sosyo-ekonomik özellikler)

Bu yöntemin etkin olabilmesi için;•Zümrelerdeki birimlerin kendi içinde homojen olması•Zümreler arasında gerçek bir farklılık bulunması gerekir.

Öğrencilerin fiziksel ve zihinsel gelişimleri arasındaki ilişki incelenmek istenirse

123 Be

nzeş

ik

grup

lar 24

15

7

kişi zümreler123

6

6

6

kişiHer sınıf eşit düzeyde ve evrendeki oranı ölçüsünde temsil edilir

Elde edilecek bulguların evreni temsil etme gücü de o ölçüde artar.

Alt zümrelerden örneklemler basit tesadüfi örnekleme ile seçilebilir



Basit Tesadüfi

21



Örnek kapsamına bilgi ve verilerin en kolay toplanabileceği bireylerin alınmasını amaçlar.

Sokakta önüne gelene soruyu sormak, kendi arkadaş çevresine anketi uygulamak

Cevap verenlerin tümü örnekleme dahil edilir.

Ülkemizde genelde bu yöntem tesadüfi örnekleme gibi kullanılmaktadır.Birimlere kolay ulaşılır ve fazla kaynak gerektirmez.

Fakat bu yöntemde tesadüfi seçim söz konusu değildir.Önyargı, hata payı yüksektir.

Evreni temsil etmesi son derece sınırlıdır.



Basit Tesadüfi

22



Araştırmacı seçtiği değişkenler açısından evreni benzer alt gruplara ayırır.(cinsiyet, yaş, gelir düzeyi, meslek, eğitim durumu, etnik köken, din, ırk vb)

Bir hastanede kanser üzerine yapılacak araştırmada, Hastanede 500 hasta’nın 100 adeti kanser100/500=%20Kanser heterojen yargısal 100 hasta görüşmesi yapacaksak 20 kanser hastasına ulaşılmalıdır

Genelleme yapılamaz. Yargısal seçim ve kolayda örnekleme söz konusudur.

Araştırmacı çalışacağı birim sayısını da kendi olanakları çerçevesinde saptar ve tabakalara dağıtılır. Her tabakaya verilen örnek büyüklüğü, o tabakanın kotasını oluşturur.Kolayda örnekleme yöntemi ile araştırma gerçekleştirilir.

X



Basit Tesadüfi

23



İstanbul Üniversitesi’nin kuruluş yıllarındaki felsefesini araştırmak istesek, İstanbul Üniversitesi’nde emekliliği yaklaşmış veya emekli olmuş birkaç öğretim üyesi çalışmanın ilk örneklemini oluşturabilir.

2. birimin yönlendirdiği 3. birime

Örneğe ilişkin gerçekçi bilgilere ulaşılamamaktadır.Çünkü genellikle aynı görüşlü kişilere yönlendirme söz konusudur.

X

İlk olarak evrene ait birimlerden 1 kişi ile temas kurulurTemas kurulan 1. birimin yönlendirdiği 2. birime

Anakütlenin sınırlarının ve elemanların kesin olarak belirlenemediği durumlarda kullanılır.

Dezavantajı

Önlem farklı görüşe yönlendirilmek istenir ya da başlangıç aşamasında farkı görüşteki kişilerle yola çıkılmalıdır.

Türkiye Cumhuriyet’i vatandaşlarının, hükümetin Suriye politikasına bakışı



Basit Tesadüfi

24



Kot taşlamanın sebep olduğu hastalıklar ile ilgili yapılacak bir araştırmada,

Araştırmanın amaçları gereğince anakütlenin tümünün değil bir kesiminin gözlenmesi demektir Araştırmacı cevap bulacağına inandığı deneklerden örneklem oluşturur.

Tüm işçiler evreni değil Orta yaşlı ve yaşlı işçilerXBir sanayi bölgesinde, çevre kirliliğinin nedenleri, sonuçları, araştırılıyorsa,

ana kütle

Tüm şehir değil çimento fabrikasının bulunduğu çevrede oturan hanehalkları

ana kütle

Örnek Büyüklüğünün BelirlenmesiAnakütleyi

Tanımla




Örneklerini Seç



ÖrnekBüyüklüğü Belirle

25


Sonuçların doğruluğunun ve güvenilirliğinin dikkate alınmadığı bir araştırmadan yararlı bir etki beklenemez.

Sınırlayıcılar1. Önceden belirlenen sabit bir örnekleme oranın/N=%1 oranının kararlaştırılarak evrenin %1’inin seçilmesi.

2. ZamanÖrneklemenin 30 günde tamamlanması zorunlu ise ve günde 50 anket yapılabilecekse örneklem büyüklüğü 1500 olacaktır.

3. Mali Kaynak 1 anket = 50 kr ve eldeki fon 1000 lira ise, örneklem büyüklüğü 1000/0,50 = 2000

4. Çalışan Sayısı1 anketör iş hacmi 30 anket ve 50 anketöre sahip ise, örneklem büyüklüğü 30*50=1500

5. Araştırma sonuçlarının doğruluğunun ve güvenilirliği


Tanımla




Örneklerini Seç




26


σ= anakütle varyansıe= standart sapma - hata payıN=evren büyüklüğüP= İstenen özelliğin görülme sıklığıZ= tablo değeri

GERÇEK değerler ORANSAL değerler

n =σ

_x

2

σp n =

σ

_p

2

σp

2

=P(1-P)

σ

_p

2Örnek

büyüklüğü

x N-nN-1

ile küçültnN

≥ 0,05 n= P(1-P)

(e/Z) 2

Araştırmacı kabulleneceği yanılma düzeyini Bu yanılmanın hangi güven sınırları içinde olacağını kendi belirler

Tahmini oran üzerinden gidiyorsak en doğru sonuç P= 0,5


Tanımla




Örneklerini Seç




27


1000000 kişilik bir anakütlede yapılacak bir araştırmada %99 güven aralığında %2 hata payı ile örnek büyüklüğü ne olmalıdır?

n

Tahmini oran üzerinden gidiyorsak en doğru sonuç P= 0,5

= P(1-P)(e/Z) 2

= 0,5(1-0,5)(0,02/2,58) 2

= 4160

< 0,05= 41601000000

Örnek büyüklüğü

nN

≥ 0,05


Tanımla




Örneklerini Seç




28


İstanbul Üniversitesi İşletme Fakultesi’ndeki öğrencilerin okul yemeklerinden hangiölçüde tatmin olduklarını inceleyiniz.

n = P(1-P)(e/Z) 2

= 0,5(1-0,5)(0,05/1,96) 2

= 384

> 0,05= 3844100

Örnek büyüklüğü

nN

≥ 0,05 x 4100-3844100-1

384 = n = 356

Anakütle(N): İ.Ü İşletme Fakultesi 1.,2.,3. ve 4. sınıf ÖğrencileriN(anakütle) =4100e(hata payı) =%5P =0,5Güven sınırları =%95Z(standart sapma) =1.96

ARAŞTIRMAYÖNTEMLERİ

ÖRN

EKLE

ME

1001090132ENVER DOĞUKAN ÖZBAY

Education

Research Methods - Araştirma Yöntemleri - Sampling - Örnekleme