1

Ewa Matczuk

Biblioteka Politechniki Lubelskiej

Rola coachingu jako instrumentu w realizacji celów biblioteki

Współczesne biblioteki to organizacje funkcjonujące w ciągle zmieniającym się otoczeniu, w

którym muszą być przygotowane na zmiany oraz wzrastające wymagania otoczenia. Czynnikiem

determinującym konkurencyjność i skuteczne działanie jest umiejętność pozyskiwania,

przekazywania i kreowania informacji oraz wiedzy. Efektywność funkcjonowania biblioteki

zależy od tego, jak jest zarządzana i zorganizowana. Zarządzanie powinno być skierowane na

zasoby organizacji – pracowników, ponieważ oni są najważniejszym czynnikiem decydującym o

jakości biblioteki. Wiedza, kwalifikacje i postawy zatrudnionych osób decydują

o tym, czy ich potencjał jest odpowiednio wykorzystywany i służy realizacji celów biblioteki.1

Aby dobrze wykorzystać silne strony pracownika, zarządzający powinni znaleźć czas na kontakty

interpersonalne, poznać potrzeby i dążenia swoich podwładnych. Takie działania ułatwiają

stosowanie właściwych bodźców i technik motywacyjnych.

Komunikowanie należy do podstawowych zadań i sposobów pracy współczesnego

bibliotekarza, jest warunkiem jego kompetencji zawodowych i rozwoju osobistego. Do

standardowych zachowań komunikacyjnych bibliotekarza, w stosunku do czytelnika

1B. Żołędowska, Znaczenie satysfakcji pracowników w zarządzaniu bibliotekami,” Zeszyty Naukowe Wyższej Szkoły Zarządzania i Marketingu w Sosnowcu”, [on-line], 2005 z. 7, [dostęp 27.06.2011]. Dostępny w World Wide Web: http://www.sbc.org.pl/dlibra/doccontent?id=1684&dirids=1.

2

i społeczności lokalnej, należy:

przestrzeganie zasad sprawnej organizacji pracy w bibliotekach;

prezentacja osobista;

efektywne reagowanie na potrzeby środowiska;

kreowanie własnego wizerunku zawodowego;

doskonalenie warsztatu pracy w bibliotece.

Wymienione zachowania komunikacyjne powinny opierać się na sprawnym zarządzaniu

w bibliotece, tak, by nie stworzyć w niej działań niepożądanych.2

Zaangażowanie pracowników wpływa na poziom osiąganych przez bibliotekę celów. Jednym

z wielu zadań biblioteki jest upowszechnianie wiedzy o niej samej, kształtowanie pozytywnego

wizerunku, przyciąganie rzeczywistych i potencjalnych użytkowników, a także wspieranie

edukacji, pomoc w rozwijaniu umiejętności samokształcenia użytkowników. Przygotowanie,

wdrożenie i realizacja wybranych celów wymaga wiedzy i rozwoju pracowników. Często

oczekuje też od nich zmiany postawy, poszukiwania nowych form pracy.

Za pomocą skutecznego zarządzania można osiągnąć większość celów. Odpowiednie

kierowanie podwładnymi może przyczynić się do kształtowania właściwego obrazu biblioteki

w oczach jej użytkowników. Właściwe postępowanie z personelem warunkuje uruchomienie

u pracownika potencjału umysłowego, wykazanie się przez niego kreatywnością i pomysłami

oraz pomaga mu w pełni zaangażować się w realizowane zadania.

Jedną z dróg, która może ułatwić wprowadzenie zmian i doskonalenie pracy bibliotek, jest

wykorzystanie takiego procesu, jak coaching.

Coaching jest wieloaspektowym i wielowymiarowym, a przede wszystkim zmiennym

procesem, którego przebieg zależy od celów i okoliczności. Przede wszystkim u podstaw

coachingu leży potrzeba zmiany lub ulepszenia zastanego stanu.

Istnieje wiele definicji coachingu. W najprostszym ujęciu jest to rozmowa lub seria rozmów

jednej osoby z drugą. Wymiany zdań prowadzone odpowiednio i skutecznie pozwalają na

zwiększenie świadomości oraz odpowiedzialności, wydajności działań podejmowanych przez

osoby podlegające coachingowi, co bezpośrednio przenosi się na efektywność całych zespołów

i organizacji. 2A. Zbroja,Wpływ zarządzania strategicznego w bibliotece uczelnianej na profesjonalną obsługę czytelników, W: Zarządzanie strategiczne i marketingowe w bibliotekach, red. M.Nowak, P.Pioterek, J.Przybysz, Poznań, Wydawnictwo Wyższej Szkoły Bankowej, 2004, s. 145.

3

Coaching można podzielić na dwa typy, indywidualny i zespołowy. W różnych źródłach

podawane są następujące definicje procesu indywidualnego:

uwolnienie potencjału jednostki;

rozwijanie umiejętności pracownika i jego wiedzy, by uzyskał lepsze wyniki pracy,

a co za tym idzie, by osiągnięto cele ekonomiczne całej firmy;

pomoc pracownikom w zidentyfikowaniu celów, a następnie ich szybsza i łatwiejsza

realizacja;

dążenie do osiągnięcia lepszych wyników pracy i efektywnego uczenia się.3

Coaching zespołowy to pomoc zespołowa polegająca na tym, by dzięki analizie i dialogowi

wpłynąć na poprawę wyników pracy i wesprzeć działania, które to umożliwiają.4

Głównym celem coachingu w organizacji jest poprawa efektów pracy, ponadto usprawnienie

i przyśpieszenie działań pracowników, zmiana dotychczasowych metod i trybów funkcjonowania

oraz zwiększenie umiejętności lidera w zarządzaniu wynikami pracy indywidualnych

pracowników. Coaching także wpływa na zamianę nawyków. Wspiera również tych, którzy

gorzej znoszą przyjmowanie nowych postaw i zachowań. Istotą coachingu jest kreowanie takiego

rozumienia siebie i otoczenia, dzięki któremu coachowany będzie potrafił nadać kierunek

swojemu życiu i pracy poprzez jasne określenie priorytetów i związanych z nimi celów, brać

odpowiedzialność za swoje życie i pracę oraz świadomie decydować o ich jakości.

Coaching skupia się na konkretnym celu. Pojawia się jako reakcja na problemy lub szanse.

Metoda ta ma doprowadzić do pożądanej zmiany. Proces staje się narzędziem – coach pokazuje

pracownikom, jak kierować procesami zmian.

Osoby poddawane coachingowi indywidualnemu i zespołowemu powinny dokładnie

wiedzieć, jakie rezultaty chcą osiągnąć i w jakich obszarach działania ponosiły dotychczas

porażki. Natomiast menedżer – coach, pomaga w sprecyzowaniu celów, a następnie ich szybszej

i łatwiejszej realizacji.

Coaching zespołowy przyczynia się do:

łagodzenia konfliktów wewnątrz jednego zespołu i pomiędzy innymi zespołami;

wzrostu wydajności działań zespołu i metod działania;

3D. Clutterbuck, Coaching zespołowy, Poznań, Rebis, 2009, s. 16. 4Tamże, s. 75.

4

podniesienia jakości komunikacji grupy z otoczeniem;

utrzymania wartościowych pracowników (pracownicy czują, że wciąż się uczą nowych

rzeczy);

planowania sukcesu poprzez podnoszenie rangi lidera i członków zespołu;

ogólnego zarządzania wiedzą (ponieważ członkowie grupy są zdolni do wykorzystania

swoich umiejętności coachingowych, by wesprzeć proces uczenia się osób spoza

zespołu).5

Coaching zespołowy sprawia, że poszczególni członkowie integrują się wokół wspólnych

celów oraz zwiększają swoje zaangażowanie i motywację do działania. Rezultatem jest zgrany,

efektywnie współpracujący ze sobą zespół bibliotekarzy.

W dzisiejszych czasach biblioteki potrzebują ludzi, którzy się uczą, myślą, interpretują

i wykorzystują dostępne informacje, oraz tych, którzy potrafią szybko reagować i adaptować się

do nowych okoliczności. Coachingowy styl zarządzania jest odpowiedzią na potrzebę szybkiego

przystosowywania się do zmian które zachodzą w bibliotekach. Jest jednym ze sposobów, który

pozwala efektywnie radzić sobie z wyzwaniami środowiska.

Jakie zatem korzyści płyną z coachingu?

Wzmacnia indywidualne wyniki pracy.

Usprawnia obsługę klientów.

Poprawia relacje między menedżerami a zespołem.

Umacnia samoświadomość i opanowanie.

Ułatwia konstruktywne używanie emocji.

Pielęgnuje pozytywną kulturę pracy.

Kreuje podwładnych zdolnych do otrzymania awansu.

Przezwycięża problemy związane z osiąganiem określonych wyników.

Zmniejsza retencję pracowników.6

Coaching z perspektywy biblioteki jako organizacji jest opłacalną inwestycją w jej stabilny

rozwój. Jest także użytecznym narzędziem do wspólnego ustalania celów związanych

z jakością współpracy i komunikacji (nie tylko w strukturach biblioteki, ale i z użytkownikiem),

5D. Clutterbuck, poz. cyt., s. 79. 6 O. Rzycka, Menedżer coachem: jak rozmawiać, by osiągnąć rezultaty, Kraków, Wolters Kluwer Polska, 2010, s. 35.

5

do rozwiązywania konfliktów i przechodzenia od wizji do działania. A na pewno pozwala na

doprowadzenie do zaangażowania każdego pracownika biblioteki do realizacji zadań,

wynikających z wprowadzanych zmian, zmianę sposobu myślenia bibliotekarzy i nastawienia do

użytkowników jako klientów warunkujących istnienie biblioteki.

Biblioteka to organizacja, której zasadniczym źródłem sukcesu jest potencjał pracowników,

ich kwalifikacje, umiejętności, predyspozycje oraz zaangażowanie. A stopień złożoności zadań

oraz warunków ich realizacji narzuca potrzebę stosowania odpowiedniego stylu zarządzania,

dzielenia się zdobytą wiedzą i nowymi informacjami.7

Rożne są cele bibliotek i różne środki prowadzące do ich realizacji. Rożne są również modele

organizowania pracy w bibliotekach. Niezależnie od przyjętej formy istotne jest, aby instytucja ta

zapewniała komfort pracy osobom zatrudnionym, zaś samej sobie – jak najlepsze wykorzystanie

potencjału koncepcyjnego pracowników.

Bibliografia

1. Clutterbuck, D., Coaching zespołowy, Poznań, Rebis, 2009.

2. Rzycka, O., Menedżer coachem: jak rozmawiać, by osiągnąć rezultaty, Kraków, Wolters

Kluwer Polska, 2010.

3. Zbroja, A., Wpływ zarządzania strategicznego w bibliotece uczelnianej na profesjonalną

obsługę czytelników, W: Zarządzanie strategiczne i marketingowe w bibliotekach, red.

Mateusz Nowak, Paweł Pioterek, Janina Przybysz. Poznań, Wydawnictwo Wyższej

Szkoły Bankowej, 2004, s. 145.

4. Żołędowska, B., Znaczenie satysfakcji pracowników w zarządzaniu bibliotekami,”

Zeszyty Naukowe Wyższej Szkoły Zarządzania i Marketingu w Sosnowcu”, [on-line],

2005 z. 7, [dostęp 27.06.2011]. Dostępny w World WideWeb:

http://www.sbc.org.pl/dlibra/doccontent?id=1684&dirids=1.

5. Żałędowska-Król, B., Wartości organizacyjne w kulturze jakości, W: Jakość usług

bibliotecznych w społeczeństwie informacyjnym, pod red. Joanny Kamińskiej i Beaty

Żołędowskiej-Król, Warszawa, SBP, 2009, s. 167.

7 B. Żałędowska-Król, Wartości organizacyjne w kulturze jakości, W: Jakość usług bibliotecznych w społeczeństwie informacyjnym, pod red. J. Kamińskiej i B. Żołędowskiej-Król, Warszawa, SBP, 2009, s. 167.

6