Sanaysay

SanaysaySanaysay

Mahalagang Katanungan:Mahalagang Katanungan: Paano makakatulong ang balangkas sa pagsulat ng Paano makakatulong ang balangkas sa pagsulat ng

isang makabuluhan at epektibong sanaysay?isang makabuluhan at epektibong sanaysay? Anu-anong pamamaraan o istilo ang maaring gamitin Anu-anong pamamaraan o istilo ang maaring gamitin

sa pagsulat ng sanaysay?sa pagsulat ng sanaysay? Gaano kahalaga ang isang sanaysay sa pagiging Gaano kahalaga ang isang sanaysay sa pagiging

bahagi sa mga isyung panlipunan sa bansa?bahagi sa mga isyung panlipunan sa bansa?

Bakit mahalagang matutunan ang mga uri ng Bakit mahalagang matutunan ang mga uri ng pangungusap? pangungusap?

Paano sumulat ng isang sanaysay gamit ang uri ng Paano sumulat ng isang sanaysay gamit ang uri ng pangungusap? pangungusap?

SanaysaySanaysay Alejandro G. Abadilla Alejandro G. Abadilla

salaysaysalaysay ngng sanaysanay

-pagpapahayag-pagpapahayag - kasanayan sa - kasanayan sa wikawika

gamit ng wikagamit ng wika

UriUri

pormalpormal di-pormaldi-pormal

SANAYSAYSANAYSAYPORMALPORMAL DI-PORMALDI-PORMAL

METODIKOMETODIKO PERSONALPERSONALMALINAW ANG MALINAW ANG BALANGKASBALANGKAS MALAYAMALAYAOBHEKTIBOOBHEKTIBO SABHEKTIBOSABHEKTIBO

MALINAW AT TIYAK NA DALOY NG MALINAW AT TIYAK NA DALOY NG IDEYAIDEYA

Pormal: Pormal: Ito ay nagbibigay ng Ito ay nagbibigay ng patalastas sa isang paraang maayos patalastas sa isang paraang maayos at mariin at bunga ng isang mariing at mariin at bunga ng isang mariing at bunga ng isang maingat na at bunga ng isang maingat na pagtitimbang-timbang ng mga pagtitimbang-timbang ng mga pangyayari at mga kaisipan. Kung pangyayari at mga kaisipan. Kung minsa’y tinatawag din itong minsa’y tinatawag din itong impersonal o siyentipiko sapagkat impersonal o siyentipiko sapagkat ito’y binabasa upang makakuha ng ito’y binabasa upang makakuha ng impormasyon.impormasyon.

HALIMBAWA:HALIMBAWA: editoryaleditoryal testimonyaltestimonyal kolumkolum investigativ/teknikal na investigativ/teknikal na

ulatulat revyurevyu research paperresearch paper panunuring pampanitikanpanunuring pampanitikan political manifestopolitical manifesto kathambuhaykathambuhay

Di-pormal:Di-pormal: Tinatawag din itong pamilyar Tinatawag din itong pamilyar o personal, at nagbibigay-diin sa isang o personal, at nagbibigay-diin sa isang estilong estilong nagpapamalas ng katauhan ng nagpapamalas ng katauhan ng maykatha. Karaniwan itong may himig na maykatha. Karaniwan itong may himig na parang nakikipag-usap. Nais magpakilala parang nakikipag-usap. Nais magpakilala ng isang panuntunan sa buhay. Ito’y ng isang panuntunan sa buhay. Ito’y naglalarawan ng pakahulugan ng may-naglalarawan ng pakahulugan ng may-akda sa isang pangyayari sa akda sa isang pangyayari sa buhay,nagtatala ng kanyang pagbubulay-buhay,nagtatala ng kanyang pagbubulay-bulay, at naglalahad ng kanyang uru-kuro bulay, at naglalahad ng kanyang uru-kuro o pala-palagay.o pala-palagay.

Pokus sa ProsesoPokus sa Proseso1.1. Pagpili ng tiyak ng paksaPagpili ng tiyak ng paksa

2.2. Pagpormula ng isang “ thesis statement”Pagpormula ng isang “ thesis statement”

3.3. Pagtatakda ng isang “ Conceptual Pagtatakda ng isang “ Conceptual framework”framework”

4.4. Paggawa ng banghayPaggawa ng banghay

5.5. Pagsulat at pagrebisaPagsulat at pagrebisa Paano makakatulong ang balangkas sa pagsulat ng isang makabuluhan at Paano makakatulong ang balangkas sa pagsulat ng isang makabuluhan at

epektibong sanaysay?epektibong sanaysay? Anu-anong pamamaraan o istilo ang maaring gamitin sa pagsulat ng sanaysay?Anu-anong pamamaraan o istilo ang maaring gamitin sa pagsulat ng sanaysay? Gaano kahalaga ang isang sanaysay sa pagiging bahagi sa mga isyung Gaano kahalaga ang isang sanaysay sa pagiging bahagi sa mga isyung

panlipunan sa bansa?panlipunan sa bansa?

Pagpili ng Tiyak na PaksaPagpili ng Tiyak na Paksa

Sapat ang kaalaman sa paksaSapat ang kaalaman sa paksaMay mga makakalap na datos o patunay May mga makakalap na datos o patunay

sa paksa.sa paksa.Napapanahon at ayon sa interes ng Napapanahon at ayon sa interes ng

inaasahang babasa.inaasahang babasa.

Paano makakatulong ang balangkas sa pagsulat ng isang makabuluhan at epektibong Paano makakatulong ang balangkas sa pagsulat ng isang makabuluhan at epektibong sanaysay?sanaysay?

Anu-anong pamamaraan o istilo ang maaring gamitin sa pagsulat ng sanaysay?Anu-anong pamamaraan o istilo ang maaring gamitin sa pagsulat ng sanaysay? Gaano kahalaga ang isang sanaysay sa pagiging bahagi sa mga isyung panlipunan sa Gaano kahalaga ang isang sanaysay sa pagiging bahagi sa mga isyung panlipunan sa

bansa?bansa?

Pokus sa Pokus sa Thesis StatementThesis Statement

Kahulugan: Kahulugan:

-Ang” Thesis statement “ ang sentro o -Ang” Thesis statement “ ang sentro o pinaka-nucleus ng buong sanaysay.pinaka-nucleus ng buong sanaysay.

Paano makakatulong ang balangkas sa pagsulat ng isang makabuluhan at Paano makakatulong ang balangkas sa pagsulat ng isang makabuluhan at epektibong sanaysay?epektibong sanaysay?

Anu-anong pamamaraan o istilo ang maaring gamitin sa pagsulat ng Anu-anong pamamaraan o istilo ang maaring gamitin sa pagsulat ng sanaysay?sanaysay?

Gaano kahalaga ang isang sanaysay sa pagiging bahagi sa mga isyung Gaano kahalaga ang isang sanaysay sa pagiging bahagi sa mga isyung panlipunan sa bansa?panlipunan sa bansa?


Pormula: Pormula:

-datos ( fact) + saloobin/ opinion-datos ( fact) + saloobin/ opinion

( Value judgment )( Value judgment )

Paano makakatulong ang balangkas sa pagsulat ng isang Paano makakatulong ang balangkas sa pagsulat ng isang makabuluhan at epektibong sanaysay?makabuluhan at epektibong sanaysay?


Gaano kahalagGaano kahalag


Kahalagahan: Kahalagahan:

- Sapagkat ang sanaysay ay itinuturing na- Sapagkat ang sanaysay ay itinuturing na “ expository “nagsisilbing gabay sa “ expository “nagsisilbing gabay sa

masusing pagsusuri at pagbubuo ng mga argumento masusing pagsusuri at pagbubuo ng mga argumento ng manunulat ang thesis statement.”ng manunulat ang thesis statement.”

Paano makakatulong ang balangkas sa pagsulat ng isang makabuluhan at Paano makakatulong ang balangkas sa pagsulat ng isang makabuluhan at epektibong sanaysay?epektibong sanaysay?


Gaano kahalaga ang isang sanaysay sa pagiging bahagi sa mga isyung Gaano kahalaga ang isang sanaysay sa pagiging bahagi sa mga isyung panlipunan sa bansa?panlipunan sa bansa?


Naknampungngalangala! Oo, ni hindi pa nakatatapos Naknampungngalangala! Oo, ni hindi pa nakatatapos ng isang istorya sa komiks ‘yan a, bakit tulog na ng isang istorya sa komiks ‘yan a, bakit tulog na agad? Ako nga, matatapos ko na ‘tong “Hamlet” agad? Ako nga, matatapos ko na ‘tong “Hamlet” hindi pa rin ako antukin, tapos siya … kahihiga lang hindi pa rin ako antukin, tapos siya … kahihiga lang n’yan a. Pareho lang naman kaming sa sahig n’yan a. Pareho lang naman kaming sa sahig natutulog: walang bentilador, ang daming lamok - e natutulog: walang bentilador, ang daming lamok - e ba’t himbing na agad ‘yan?ba’t himbing na agad ‘yan?


Anu-anong pamamaraan o istilo ang maaring gamitin sa pagsulat ng sanaysay?Anu-anong pamamaraan o istilo ang maaring gamitin sa pagsulat ng sanaysay? Gaano kahalaga ang isang sanaysay sa pagiging bahagi sa mga isyung panlipunan sa bansa?Gaano kahalaga ang isang sanaysay sa pagiging bahagi sa mga isyung panlipunan sa bansa?

Pokus sa “Conceptual Pokus sa “Conceptual Framework”Framework”

Kahulugan: Kahulugan:

-Halaw mula sa salitang “ konsepto” ay -Halaw mula sa salitang “ konsepto” ay nagsisilbing malikhaing katawan ng buong nagsisilbing malikhaing katawan ng buong sanaysay. Ito ang nagdidikta ng istraktura at sanaysay. Ito ang nagdidikta ng istraktura at paraan ng paglalahad ng datos.paraan ng paglalahad ng datos.



bansa?bansa?


Takang-taka talaga ‘ko sa kanya, tapos,medyo Takang-taka talaga ‘ko sa kanya, tapos,medyo naiinggit dahil ang bilis nga n’yang antukin. Ako? naiinggit dahil ang bilis nga n’yang antukin. Ako? Pagod na pagod na; eskwela,tapos,trabaho,pero Pagod na pagod na; eskwela,tapos,trabaho,pero nawawala ang antok pagdating sa higaan ewan nawawala ang antok pagdating sa higaan ewan ko kung bakit. Sabi nila, okey lang daw ‘yon; ko kung bakit. Sabi nila, okey lang daw ‘yon; nangyayari din daw naman sa iba-’yun bang nangyayari din daw naman sa iba-’yun bang nahihirapang matulog sa gabi,pero wala namang nahihirapang matulog sa gabi,pero wala namang insomya.insomya.



bansa?bansa?


Katuturan:Katuturan:- Binibihisan ng “ Conceptual framework” - Binibihisan ng “ Conceptual framework”

ng isang magarang kasuotan ang sanaysay. ng isang magarang kasuotan ang sanaysay. Ang matalinong paggamit nito’y makakatulong Ang matalinong paggamit nito’y makakatulong upang mapalutang ang husay ng manunulat sa upang mapalutang ang husay ng manunulat sa istilo at pagbibigay impormasyon ( style and istilo at pagbibigay impormasyon ( style and content )content )


Anu-anong pamamaraan o istilo ang maaring gamitin sa pagsulat ng sanaysay?Anu-anong pamamaraan o istilo ang maaring gamitin sa pagsulat ng sanaysay? Gaano kahalaga ang isang sanaysay sa pagiging bahagi sa mga isyung panlipunan sa bansa?Gaano kahalaga ang isang sanaysay sa pagiging bahagi sa mga isyung panlipunan sa bansa?


Si Bolong, sarap ng buhay n’yan: pastrol-Si Bolong, sarap ng buhay n’yan: pastrol-strol,pahataw-hataw. Ako, laging kulang sa strol,pahataw-hataw. Ako, laging kulang sa tulog. Mahirap talagang kumuha ng Law. E, tulog. Mahirap talagang kumuha ng Law. E, siya, hindi na kailangan ng pampaantok. siya, hindi na kailangan ng pampaantok. Kadalasan nga, nanonood lang yan ng kung Kadalasan nga, nanonood lang yan ng kung ano-anong pelikulang Tagalog na puro ano-anong pelikulang Tagalog na puro kababawan tapos, uuwi yan, magkukwento kababawan tapos, uuwi yan, magkukwento ng tungkol kay Robin,Mane, o Romnik,pero ng tungkol kay Robin,Mane, o Romnik,pero hindi pa nangangalahati ‘yong kwento hindi pa nangangalahati ‘yong kwento naghihilik na.naghihilik na.

Pokus sa IstrukturaPokus sa Istruktura

Pagsasanib ng elemento at istruktura Pagsasanib ng elemento at istruktura ng pamamahayag at panitikan sa ng pamamahayag at panitikan sa pagsulat ng sanaysay. Ang tawag pagsulat ng sanaysay. Ang tawag dito ay “ literary journalism”dito ay “ literary journalism”

Pokus sa IstrakturaPokus sa Istraktura

E ako, pagpaplano ng para sa “future” ko E ako, pagpaplano ng para sa “future” ko dahil ayokong maging mahirap habang-dahil ayokong maging mahirap habang-buhay. Kaya kadalasan, paghiga ko, buhay. Kaya kadalasan, paghiga ko, nawawala ang antok dahil sumasaksak sa nawawala ang antok dahil sumasaksak sa isip ko kung ano ang mangyayari isip ko kung ano ang mangyayari kinabukasan; kung paano ko ba mapapabilis kinabukasan; kung paano ko ba mapapabilis ang pag-asenso ko dahil awang-awa na ako ang pag-asenso ko dahil awang-awa na ako kay nanay. Ang dami pa naman naming kay nanay. Ang dami pa naman naming magkakapatid.magkakapatid.

Paano makakatulong ang balangkas sa pagsulat ng isang makabuluhan at epektibong sanaysay?Paano makakatulong ang balangkas sa pagsulat ng isang makabuluhan at epektibong sanaysay? Anu-anong pamamaraan o istilo ang maaring gamitin sa pagsulat ng sanaysay?Anu-anong pamamaraan o istilo ang maaring gamitin sa pagsulat ng sanaysay? Gaano kahalaga ang isang sanaysay sa pagiging bahagi sa mga isyung panlipunan sa bansa?Gaano kahalaga ang isang sanaysay sa pagiging bahagi sa mga isyung panlipunan sa bansa?

ANG MGA BAHAGI NG ANG MGA BAHAGI NG SANAYSAYSANAYSAY

PANIMULA: PANIMULA: Naglalahad ng kaisipan o suliraning ibig Naglalahad ng kaisipan o suliraning ibig talakayin sa sanaysay.talakayin sa sanaysay.

Mga gabay sa mahusay na panimula:Mga gabay sa mahusay na panimula: gumamit ng mga pangungusap na nakatatawag-pansin;gumamit ng mga pangungusap na nakatatawag-pansin; gumamit ng mga katanungan retorikal na tanong;gumamit ng mga katanungan retorikal na tanong; gumamit ng pambungad na salaysay;gumamit ng pambungad na salaysay; gumamit ng siniping pahayag;gumamit ng siniping pahayag; gumamit ng mga salitaan o diyalogo.gumamit ng mga salitaan o diyalogo. Ihayag ang “ thesis statement sa simula upangIhayag ang “ thesis statement sa simula upang

mabigyang pokus ang argumento at mensaheng nais mabigyang pokus ang argumento at mensaheng nais ipahayag. Maari ring gumamit ng tema maliban sa “ ipahayag. Maari ring gumamit ng tema maliban sa “ thesis statement”thesis statement”

GITNA O KATAWAN: GITNA O KATAWAN: Naglalahad ng Naglalahad ng paliwanag o pangangatwiran tungkol sa paliwanag o pangangatwiran tungkol sa kaisipan o suliraning binanggit sa simula.kaisipan o suliraning binanggit sa simula.

Mga gabay sa mahusay na katawan:Mga gabay sa mahusay na katawan: simulan sa mga bagay na alam na simulan sa mga bagay na alam na

patungo sa mga hindi pa nalalaman;patungo sa mga hindi pa nalalaman; simulan sa payak patungo sa mas simulan sa payak patungo sa mas

masalimuot;masalimuot; simulan sa tiyak patungo sa masaklaw;simulan sa tiyak patungo sa masaklaw; simulan sa masaklaw patungo sa tiyak;simulan sa masaklaw patungo sa tiyak; simulan sa di masyadong mahalaga simulan sa di masyadong mahalaga

patungo sa higit na mahalaga.patungo sa higit na mahalaga.

Gitna o KatawanGitna o Katawan

Isang ideya isang talataIsang ideya isang talataAng huling pangungusap ng isang talata Ang huling pangungusap ng isang talata

ang magsisilbing transisyonang magsisilbing transisyonAng sumusuportang ideya ay maaring Ang sumusuportang ideya ay maaring

ihiwalay bilang isang talatang ihiwalay bilang isang talatang pangungusap. Dapat lamang tiyaking ang pangungusap. Dapat lamang tiyaking ang susunod na talata pagkatapos nito ay susunod na talata pagkatapos nito ay talatang nagpapaliwanag sa ideya ng talatang nagpapaliwanag sa ideya ng sinundang talata.sinundang talata.

WAKAS: WAKAS: Nagbubuod ng mga ideyang nakapaloob sa Nagbubuod ng mga ideyang nakapaloob sa kabuuan ng sanaysay.Ito rin ang kabuuan ng sanaysay.Ito rin ang

nagbubunsod o nagmumunkahi ng nagbubunsod o nagmumunkahi ng pagkilos.pagkilos.

Mga gabay sa mahusay na wakas:Mga gabay sa mahusay na wakas: ang pangunahing kaisipan ay inuulit upang mabuod ang pangunahing kaisipan ay inuulit upang mabuod

ang buong nilalaman;ang buong nilalaman; paggamit ng tamang kopya sa isang teksto na paggamit ng tamang kopya sa isang teksto na

matatagpuan sa tula o tuluyan;matatagpuan sa tula o tuluyan; pagpaparamdam ng mga ideyang lubos na hinihingi pagpaparamdam ng mga ideyang lubos na hinihingi

ng sinundang paglalahad at pangangatwiran;ng sinundang paglalahad at pangangatwiran; pag-iwan sa isang palaisipan upang patuloy na limiin pag-iwan sa isang palaisipan upang patuloy na limiin

ng mambabasa ang nilalaman ng sanaysay;ng mambabasa ang nilalaman ng sanaysay; paglikha ng isang visyon o pangitain sa maaaring paglikha ng isang visyon o pangitain sa maaaring

maganap;maganap; pagsasabi ng pinakamensahe ng akda;pagsasabi ng pinakamensahe ng akda; pagbabalik-tanaw sa mga problemang inilahad sa pagbabalik-tanaw sa mga problemang inilahad sa

umpisa.umpisa.

ANG MGA KATANGIAN NG ANG MGA KATANGIAN NG SANAYSAYSANAYSAY

may paglilinaw sa mga bagay-may paglilinaw sa mga bagay-bagaybagay

naglalatatag ng paninindigan naglalatatag ng paninindigan upang humikayat o kumumbinsi upang humikayat o kumumbinsi sa iba ukol sa isang punto.sa iba ukol sa isang punto.

Naglalaman ng pagsusuri at Naglalaman ng pagsusuri at pagmumuni, pag-uulat at pagmumuni, pag-uulat at pagpapaliwanag o pangangaral pagpapaliwanag o pangangaral at sermon.at sermon.

MAHUSAY NA PAGTALAKAY MAHUSAY NA PAGTALAKAY NG PAKSA SA ISANG NG PAKSA SA ISANG

SANAYSAYSANAYSAY 1.1.Kaisahan: Kaisahan: ang mga pangungusap ay ang mga pangungusap ay

magkakaugnay tungkol sa isang paksa lamang.magkakaugnay tungkol sa isang paksa lamang. 2. 2. Kaganapan: Kaganapan: sapat ang patunay sa dahilan, sapat ang patunay sa dahilan,

pangyayari, kahulugan, detalye, at halimbawa.pangyayari, kahulugan, detalye, at halimbawa. 3. 3. Kalinawan: Kalinawan: malinaw at tiyak ang mga salitang malinaw at tiyak ang mga salitang

ginamit sa pagpapaliwanag at ginamit sa pagpapaliwanag at paghahalimbawa.paghahalimbawa.

4. 4. Kaayusan: Kaayusan: maayos ang paghahanay at maayos ang paghahanay at pagkakasunud-sunod ng mga ideya.pagkakasunud-sunod ng mga ideya.

5. 5. Pagkakaugnay-ugnay:Pagkakaugnay-ugnay: ang mga talataan at ang mga talataan at mga pangungusap na bumubuo sa mga ito mga pangungusap na bumubuo sa mga ito ay ay magkakaugnay.magkakaugnay.

Isang Mukha ng BuhayIsang Mukha ng BuhayMula sa Filipino sa Makabagong PanahonMula sa Filipino sa Makabagong Panahon

Nina: Teresita S. Buensuceso atNina: Teresita S. Buensuceso atDivina Corazon LegaspiDivina Corazon Legaspi

Isang malaking problema ng siyudad ang naglipanang Isang malaking problema ng siyudad ang naglipanang pulubi sa lahat ng sulok ng Kamaynilaan. Ang isa sa lalong pulubi sa lahat ng sulok ng Kamaynilaan. Ang isa sa lalong nagpasidhi ng nasabing suliranin ay ang pagkasangkapan sa nagpasidhi ng nasabing suliranin ay ang pagkasangkapan sa mga bata na walang malay, bilang bahagi ng kanilang mga bata na walang malay, bilang bahagi ng kanilang modus-operandi.modus-operandi.

Sila’y biktima ng isang sindikato ng mga pulubi. Sila’y biktima ng isang sindikato ng mga pulubi. Inuupahan sila ng kung ilang piso isang araw para magamit Inuupahan sila ng kung ilang piso isang araw para magamit ang nasabing musmos sa pagpapalimos. Nariyan ang ang nasabing musmos sa pagpapalimos. Nariyan ang pagdedistino sa mga miyembro sa iba’t ibang pook na pagdedistino sa mga miyembro sa iba’t ibang pook na pagkakakitaan. Nandiyan ang mga tagamanman kung saang pagkakakitaan. Nandiyan ang mga tagamanman kung saang simbahan maglilimos at kung anong oras ang paglilimos. simbahan maglilimos at kung anong oras ang paglilimos. Anupa’t lahat na halos ng paraan ay iniisip ng mga Anupa’t lahat na halos ng paraan ay iniisip ng mga matatalino para lalong dumami ang pagsayad ng pera sa matatalino para lalong dumami ang pagsayad ng pera sa kanilang palad.kanilang palad.

Parami nang parami ang nagpapalimos sa daan. Parami nang parami ang nagpapalimos sa daan. Yaong mga bulag, mga Igorot na nangangalabit sa mga Yaong mga bulag, mga Igorot na nangangalabit sa mga pasahero ng dyipni at mga batang nanlilimahid na lumapit pasahero ng dyipni at mga batang nanlilimahid na lumapit sa mga nakatigil na sasakyan, ang mga bata’t matandang sa mga nakatigil na sasakyan, ang mga bata’t matandang nakahambalang sa mga bangketa. nakahambalang sa mga bangketa. Anong uri ng tulong ang Anong uri ng tulong ang maibibigay sa kanila?maibibigay sa kanila?

Education

Sanaysay