Sáng kiến kinh nghiệm - Một số biện pháp chỉ đạo hoạt động đổi mới phương pháp dạy học của hiệu trưởng ở trường THCS

Mét sè biÖn ph¸p chØ ®¹o ho¹t ®éng ®æi míi ph¬ng ph¸p d¹y häc cña hiÖu

trëng ë trêng THCS

77777777777777777777777777777777777777777777777

Danh môc viÕt t¾t

CNH C«ng nghiÖp ho¸

H§H HiÖn ®¹i ho¸

THCS Trung häc c¬ së

GD §T Gi¸o dôc ®µo t¹o

PPDH Ph¬ng ph¸p d¹y häc

GV Gi¸o viªn

HS Häc sinh

DCH D©n chñ ho¸

CSVC C¬ së vËt chÊt

TBDH ThiÕt bÞ d¹y häc

H§NDHéi ®ång nh©n d©n

XHHGD X· héi ho¸ gi¸o dôc

BCHT¦ Ban chÊp hµnh Trung ¬ng

CBCC Çn bé c«ng chøc

CBQL Çn bé qu¶n lý

QLGD Qu¶n lý gi¸o dôc

THPT Trung häc phæ th«ng

THCN Trung häc chuyªn nghiÖp

më ®Çu

1. Lý do chän ®Ò tµi

§Êt níc ta ®ang bíc vµo giai ®o¹n c«ng nghiÖp ho¸ hiÖn ®¹i ho¸ víi môc

tiªu ®Õn n¨m 2020 ViÖt Nam sÏ tõ mét níc n«ng nghiÖp trë thµnh níc c«ng

nghiÖp , héi nhËp víi céng ®ång quèc tÕ. Nh©n tè quyÕt ®Þnh th¾ng lîi

cña c«ng cuéc CNH, H§H vµ héi nhËp quèc tÕ lµ con ngêi, lµ nguån lùc

ViÖt Nam ®îc ph¸t triÓn vÒ sè lîng vµ chÊt lîng trªn c¬ së mÆt b»ng d©n trÝ

®îc n©ng cao. V× vËy ph¶i ch¨m lo ®Õn nguån lùc ngêi, chuÈn bÞ líp ngêi

lao ®éng cã nh÷ng phÈm chÊt vµ ®¸p øng yªu cÇu cña giai ®o¹n míi vµ viÖc

nµy cÇn ph¶i b¾t ®Çu tõ gi¸o dôc phæ th«ng. Tinh thÇn ®ã ®îc thÓ hiÖn

qua nhiÒu v¨n kiÖn cña §¶ng vµ Nhµ níc. §Æc biÖt ngµy 9/12/2000 Quèc

héi Níc Céng Hoµ X· Héi Chñ NghÜa ViÖt Nam ®· phª chuÈn nghÞ quyÕt

sè 40/2000/QH 10 vÒ ®æi míi ch¬ng tr×nh gi¸o dôc phæ th«ng. ViÖc ®æi

míi ch¬ng tr×nh gi¸o dôc phæ th«ng qu¸n triÖt vÒ néi dung, ph¬ng ph¸p gi¸o

dôc ®· ®îc qui ®Þnh trong luËt gi¸o dôc ®èi víi çc bËc häc, cÊp häc.

Trung häc c¬ së lµ cÊp häc nèi gi÷a TiÓu häc vµ Trung häc phæ th«ng

t¹o nªn mét sù liªn th«ng g¾n bã çc cÊp, bËc häc cña gi¸o dôc phæ th«ngvµ

thùc hiÖn môc tiªu “ Nh»m gióp häc sinh cñng cè vµ ph¸t triÓn nh÷ng kÕt

qu¶ cña tiÓu häc. Cã tr×nh ®é häc vÊn phæ th«ng c¬ së vµ nh÷ng hiÓu

biÕt ban ®Çu vÒ kü thuËt vµ híng nghiÖp ®Ó tiÕp tôc häc THPT, THCN,

häc nghÒ hoÆc ®i vµo cuéc sèng lao ®éng”.

Ch¬ng tr×nh THCS míi chó ý môc tiªu: “ Ph¸t triÓn tiÕp tôc kü n¨ng häc

tËp chung vµ kü n¨ng häc tËp bé m«n, ®Æc biÖt lµ kü n¨ng vËn dông kiÕn

thøc vµo çc t×nh huèng häc tËp míi, vµo thùc tÕ s¶n xuÊt vµ ®êi sèng,

h×nh thµnh thãi quen vµ ph¬ng ph¸p tù häc, ph¸t triÓn n¨ng lùc thu thËp, xö

lý, vµ truyÒn th«ng tin, kh¶ n¨ng ph¸t triÓn vµ gi¶I quyÕt vÊn ®Ò. §éc lËp

suy nghÜ, s¸ng t¹o trong t duy vµ trong hµnh ®éng “.

ChØ thÞ 14/ 2001/ CT - TTg lµ ®æi míi néi dung gi¸o dôc, s¸ch gi¸o

khoa, ®æi míi ph¬ng ph¸p gi¸o dôc, ®æi míi ®¸nh gi¸ ®ång thêi víi ®æi míi c¬

2

së vËt chÊt thiÕt bÞ d¹y häc vµ c«ng t¸c qu¶n lý gi¸o dôc.

Thùc tÕ cho th¸y víi çch d¹y häc phæ biÕn hiÖn nay lµ ph¬ng ph¸p

truyÒn - thu 1 chiÒu “ thÇy ®äc, trß chÐp “ ghi nhí t¸i hiÖn kiÕn thøc lµ chÝnh,

cho nªn khã ®¹t ®îc nh÷ng yªu cÇu cña ch¬ng tr×nh gi¸o dôc ®· ®Æt ra. V× lÏ

®ã ®æi míi PPDH lµ ®iÒu hÕt søc cÇn thiÕt cïng víi ®æi míi néi dung ch¬ng

tr×nh, s¸ch gi¸o khoa. Trong nh÷ng n¨m qua ®· cã kh«ng Ýt nh÷ng nghiªn cøu

®Ò cËp tíi ®æi míi PPDH nhng çc ph¬ng ph¸p gi¶ng d¹y truyÒn thèng vÉn

chÕ ngù trong viÖc gi¶ng d¹y ë trêng THCS. VËy nguyªn nh©n nµo dÉn tíi

hiÖn tîng nµy? Theo chóng t«i cã rÊt nhiÒu nguyªn nh©n vµ mét trong nh÷ng

nguyªn nh©n lµ viÖc chØ ®¹o ho¹t ®éng ®æi míi PPDH cña çn bé qu¶n lý tr-

êng THCS cha ®¸p øng yªu cÇu. C«ng t¸c qu¶n lý gi¸o dôc cÇn ®æi míi ®Ó

theo kÞp çc yªu cÇu, çc nhiÖm vô míi, mét mÆt cÇn t¹o ®iÒu kiÖn cho gi¸o

viªn thuËn lîi h¬n, phÊn khëi h¬n trong viÖc thùc hiÖn ®æi míi ph¬ng ph¸p d¹y

häc, mét mÆt cÇn xem chØ ®¹o ®æi míi ph¬ng ph¸p d¹y häc lµ mét néi dung

cña c«ng t¸c qu¶n lý gi¸o dôc.

V× thÕ chóng t«i lùa chän vÊn ®Ò nghiªn cøu: “ Mét sè biÖn ph¸p chØ ®¹o

ho¹t ®éng ®æi míi ph¬ng ph¸p d¹y häc cña hiÖu trëng ë trêng THCS “.

2.Môc ®Ých nghiªn cøu:

§Ò xuÊt mét sè biÖn ph¸p chØ ®¹o ho¹t ®éng ®æi míi ph¬ng ph¸p d¹y

häc cña hiÖu trëng ë trêng THCS nh»m hiÖn thùc ho¸ chñ tr¬ng ®æi míi

PPDH cña ngµnh vµ gãp phÇn n©ng cao hiÖu qu¶ qu¶n lý cho çn bé qu¶n

lý trêng THCS.

3. NhiÖm vô nghiªn cøu:

3.1 Nghiªn cøu c¬ së lý luËn cña ®Ò tµi.

3.2 §iÒu tra, kh¶o s¸t vµ ®¸nh gi¸ thùc tr¹ng chØ ®¹o ho¹t ®éng ®æi míi

PPDH ë trêng THCS.

3.3 §Ò xuÊt mét sè biÖn ph¸p chØ ®¹o ho¹t ®éng ®æi míi PPDH cña

hiÖu trëng ë trêng THCS.

4. Ph¹m vi nghiªn cøu:

§Ò tµi tËp trung nghiªn cøu nh÷ng biÖn ph¸p chØ ®¹o cña hiÖu trëng tr-

êng THCS ®èi víi gi¸o viªn ®Ó thùc hiÖn ®æi míi PPDH theo híng ph¸t huy

3

tÝnh tÝch cùc tù gi¸c, chñ ®éng s¸ng t¹o cña häc sinh ®¸p øng ®æi míi néi

dung ch¬ng tr×nh, SGK ë THCS.

Ph¹m vi kh¶o s¸t ®îc thùc hiÖn ë mét sè trêng THCS cña Hµ Néi, Hµ

T©y, B¾c Ninh, VÜnh Phóc, Thanh Ho¸, Hµ Giang.

5. Ph¬ng ph¸p nghiªn cøu:

5.1. Ph¬ng ph¸p nghiªn cøu lý luËn: Nghiªn cøu tµi liÖu, thu thËp ph©n

tÝch th«ng tin ®Ó t×m hiÓu mét sè kh¸i niÖm vÒ PPDH, chØ ®¹o d¹y häc...

Nghiªn cøu mét sè v¨n b¶n vÒ ®Þnh híng ®æi míi gi¸o dôc phæ th«ng, ®æi

míi PPDH bËc THCS.

5.2. Ph¬ng ph¸p ®iÒu tra, kh¶o s¸t:

Th«ng qua phiÕu hái, pháng vÊn ç nh©n vµ dù giê. ViÖc ®iÒu tra kh¶o s¸t

®îc thùc hiÖn trªn hai nhãm ®èi tîng:

- Gi¸o viªn trùc tiÕp gi¶ng d¹y ë cÊp THCS nh»m ph©n tÝch, ®¸nh gi¸

thùc tr¹ng cña viÖc sö dông çc PPDH vÒ çc khÝa c¹nh liªn quan ®Õn viÖc

®åi míi PPDH.

- Çn bé qu¶n lý trêng THCS nh»m ®¸nh gi¸ thùc tr¹ng viÖc chØ ®¹o ho¹t

®éng ®æi míi PPDH ë trêng THCS.

5.3. Ph¬ng ph¸p chuyªn gia: Th«ng qua trao ®æi, th¶o luËn nh»m thu

thËp çc ý kiÕn ®ãng gãp cña çc nhµ khoa häc. Ngoµi ra nhãm nghiªn cøu

còng sö dông ph¬ng ph¸p tæng kÕt kinh nghiÖm, ph¬ng ph¸p thèng kª to¸n

häc ®Ó ph©n tÝch, tæng hîp lµm c¬ së cho viÖc ®Ò xuÊt çc biÖn ph¸p.

6. TiÕn tr×nh tæ chøc vµ thùc hiÖn nghiªn cøu:

6.1 Tõ th¸ng 5/ 2002 ®Õn 12/ 2002

- TËp hîp lùc lîng nghiªn cøu

- Tæ chøc häp bµn x¸c ®Þnh néi dung, kÕ ho¹ch nghiªn cøu.

- TriÓn khai nhiÖm vô nghiªn cøu ®Õn çc thµnh viªn tham gia nghiªn

cøu.

6.2 Tõ th¸ng 12/ 2002 ®Õn 5/ 2003

- Kh¶o s¸t thùc tr¹ng chØ ®¹o ho¹t ®éng ®æi míi PPDH cña hiÖu trëng

ë trêng THCS

- Xö lý kÕt qu¶ ®iÒu tra kh¶o s¸t

4

- Héi th¶o ®¸nh gi¸ thùc tr¹ng chØ ®¹o ho¹t ®éng ®æi míi ph¬ng ph¸p

cña hiÖu trëng ë trêng THCS

6.3 Tõ th¸ng 6/ 2003 ®Õn 12/ 2003

- ViÕt b¸o ço kÕt qu¶ nghiªn cøu

- B¶o vÖ cÊp c¬ së.

- §iÒu chØnh söa ch÷a b¸o ço kÕt qu¶ nghiªn cøu

- B¶o vÖ ®Ò tµi nghiÖm thu cÊp Bé.

Néi dung cña b¸o ço

1. C¬ së lý luËn liªn quan ®Õn chØ ®¹o ®æi míi PPDH ë trêng THCS

1.1 C¬ së ph¸p lý cña viÖc ®æi míi PPDH ë Trêng THCS

§æi míi ch¬ng tr×nh gi¸o dôc phæ th«ng nãi chung vµ THCS nãi riªng

thùc hiÖn NghÞ quyÕt §¹i héi §¶ng IX, NghÞ quyÕt 40/2000/QH 10.

ChØ thÞ sè 14/2001/CT-TTg lµ ®æi míi néi dung gi¸o dôc, s¸ch gi¸o

khoa; ®æi míi ph¬ng ph¸p gi¸o dôc, ®æi míi kiÓm tra ®¸nh gi¸ ®ång thêi

víi ®æi míi c¬ së vËt chÊt, thiÕt bÞ d¹y häc vµ c«ng t¸c qu¶n lý gi¸o dôc.

Trong ®ã ®æi míi PPGD gi÷ vai trß ®Æc biÖt quan träng ®Ó thùc hiÖn

môc tiªu gi¸o dôc THCS.

§æi míi ph¬ng ph¸p gi¸o dôc lµ mét chñ tr¬ng cña §¶ng vµ Nhµ níc.

NghÞ quyÕt Trung ¬ng 2 kho¸ 8 ®· nªu râ: “Ph¶i ®æi míi ph¬ng ph¸p gi¸o

dôc-®µo t¹o, kh¾c phôc lèi truyÒn thô mét chiÒu, rÌn luyÖn thµnh nÕp t

duy s¸ng t¹o cña ngêi häc. Tõng bíc ¸p dông çc ph¬ng ph¸p tiªn tiÕn vµ

ph¬ng tiÖn hiÖn ®¹i vµo qu¸ tr×nh d¹y häc b¶o ®¶m ®iÒu kiÖn vµ thêi

gian tù häc, tù nghiªn cøu cho häc sinh, nhÊt lµ sinh viªn ®¹i häc”.

LuËt gi¸o dôc, ®iÒu 24 kho¶n 2 quy ®Þnh: “Ph¬ng ph¸p gi¸p dôc phæ

th«ng ph¶i ph¸t huy tÝnh tÝch cùc, tù gi¸c, chñ ®éng, s¸ng t¹o cña häc

sinh phï hîp víi ®Æc ®iÓm cña tõng líp häc, m«n häc; båi dìng ph¬ng

ph¸p tù häc rÌn luyÖn kü n¨ng vËn dông kiÕn thøc vµo thùc tiÔn, t¸c

®éng ®Õn t×nh c¶m, ®em l¹i niÒm vui, høng thó häc tËp cho häc sinh”.

5

THCS lµ mét cÊp häc phæ cËp trong thêi gian tíi (n¨m 2010) nh»m

n©ng cao mÆt b»ng d©n trÝ, chuÈn bÞ ®µo t¹o nguån cho giai ®o¹n

CNH, H§H. Do vËy ®· cã nh÷ng ®æi míi ®ång bé vÒ môc tiªu, néi dung,

ph¬ng ph¸p, ph¬ng tiÖn ®Ó ®¸p øng çc yªu cÇu míi cña x· héi, còng nh

yªu cÇu míi cña ngêi häc. ViÖc biªn so¹n s¸ch gi¸o khoa míi víi nh÷ng yªu

cÇu ®Æt ra mét mÆt nh»m gãp phÇn t¹o ®iÒu kiÖn thuËn lîi cho gi¸o

viªn ®æi míi PPDH theo híng tÝch cùc ho¸ ho¹t ®éng häc tËp cña häc

sinh qua viÖc x©y dùng mét hÖ thèng çc c©u hái bµi tËp. MÆt kh¸c

s¸ch gi¸o khoa míi ®ßi hái gi¸o viªn ph¶i ®æi míi PPDH, gi¸o viªn lµ ngêi

thiÕt kÕ trªn gi¸o ¸n çc ho¹t ®éng cña thÇy vµ trß ë trªn líp, lµ ngêi th«ng

b¸o tin míi, tæ chøc híng dÉn cho häc sinh thu thËp th«ng tin, xö lý th«ng

tin vµ vËn dông kiÕn thøc ®· häc vµo cuéc sèng, lµ träng tµi trong khi

häc sinh tranh luËn víi nhau, gióp häc sinh tù hoµn thµnh nhiÖm vô häc

tËp. Nh÷ng ®iÒu nªu trªn ®ßi hái c«ng t¸c qu¶n lý gi¸o dôc ph¶i ®æi míi

®Ó ®¸p øng yªu cÇu çc nhiÖm vô míi trong viÖc thùc hiÖn ®æi míi ph-

¬ng ph¸p d¹y häc lµ mét néi dung cña c«ng t¸c qu¶n lý gi¸o dôc.

1.2. C¬ së gi¸o dôc häc cña viÖc ®æi míi ph¬ng ph¸p d¹y häc trong trêng

THCS.

1.2.1. Ph¬ng ph¸p d¹y häc

• Kh¸i niÖm vÒ ph¬ng ph¸p d¹y häc:

Ph¬ng ph¸p d¹y häc lµ tæ hîp çc çch thøc ho¹t ®éng thèng nhÊt cã sù t-

¬ng t¸c biÖn chøng gi÷a thÇy vµ trß nh»m thùc hiÖn môc ®Ých vµ nhiÖm

vô d¹y häc.

Ph¬ng ph¸p d¹y häc bao gåm ph¬ng ph¸p d¹y vµ ph¬ng ph¸p häc. Chóng

lµ hai ho¹t ®éng kh¸c nhau vÒ ®èi tîng, nhng thèng nhÊt víi nhau vÒ môc

®Ých vµ nhiÖm vô, t¸c ®éng qua l¹i víi nhau vµ lµ hai mÆt cña qu¸ tr×nh

d¹y häc.

• Çch ph©n lo¹i çc ph¬ng ph¸p d¹y häc:

Çch ph©n lo¹i cña BaBanxKi: ¤ng ph©n lo¹i hÖ thèng ph¬ng ph¸p d¹y

häc thµnh 3 nhãm:

- Çc ph¬ng ph¸p kÝch thÝch vµ thóc ®Èy ®éng c¬ ho¹t ®éng häc tËp.

6

- Çc ph¬ng ph¸p tæ chc vµ thùc hiÖn ho¹t ®éng nhËn thøc-häc tËp.

- Çc ph¬ng ph¸p kiÓm tra vµ tù kiÓm tra hiÖu qu¶ cña ho¹t ®éng

nhËn thøc, häc tËp.

Çch ph©n lo¹i cña §anilov M.A:

Çch ph©n lo¹i nµy dùa trªn môc ®Ých vµ nhiÖm vô d¹y häc ®îc thÓ

hiÖn trong mçi giai ®o¹n cña qu¸ tr×nh d¹y häc - «ng chia hÖ thèng ph-

¬ng ph¸p d¹y häc lµm 3 nhãm:

- Nhãm 1: Nghiªn cøu tµi liÖu míi.

- Nhãm 2: øng dông kiÕn thøc, kü n¨ng, kü x¶o, cñng cè kü n¨ng kü x¶o.

- Nhãm 3: KiÓm tra kiÕn thøc cña häc sinh.

Çch ph©n lo¹i cña Pªtr«vsky:

Trªn c¬ së çc ph¬ng tiÖn ®îc sö dông trong qu¸ tr×nh d¹y häc, «ng

chia hÖ thèng ph¬ng ph¸p d¹y häc thµnh 3 nhãm lín:

- Nhãm 1: Ph¬ng ph¸p dïng lêi

- Nhãm 2: Ph¬ng ph¸p trùc quan

- Nhãm 3: Ph¬ng ph¸p thùc hµnh

Çch ph©n lo¹i cña cè gi¸o s NguyÔn Ngäc Quang:

Theo «ng ph©n lo¹i lµ mét quy luËt vÒ mèi liªn hÖ qua l¹i biÖn chøng

gi÷a môc ®Ých, néi dung vµ ph¬ng ph¸p. Theo quan ®iÓm ®ã, «ng

ph©n lo¹i hÖ thèng ph¬ng ph¸p d¹y häc thµnh 5 nhãm nh sau:

- Nhãm 1: Nghiªn cøu tµi liÖu míi.

- Nhãm 2: Cñng cè kiÕn thøc

- Nhãm 3: VËn dông phøc hîp kiÕn thøc, kü n¨ng, kü x¶o

- Nhãm 4: Kh¸i qu¸t ho¸ vµ hÖ thèng ho¸ kiÕn thøc

- Nhãm 5: KiÓm tra ®¸nh gi¸ vµ uèn n¾n kiÕn thøc kü n¨ng, kü x¶o.

Trong nh÷ng n¨m gÇn ®©y víi sù ph¸t triÓn nh vò b·o cña khoa häc

c«ng nghÖ, nh÷ng yÕu tè kü thuËt hiÖn ®¹i ®· x©m nhËp s©u vµo tÊt

c¶ mäi lÜnh vùc ®êi sèng x· héi trong ®ã cã lÜnh vùc khoa häc gi¸o dôc.

ChÝnh v× thÕ trong lý luËn d¹y häc nãi chung còng nh trong lÜnh vùc

ph¬ng ph¸p d¹y häc nãi riªng ®· xuÊt hiÖn nh÷ng xu híng tiÕp cËn vÒ

ph¬ng ph¸p d¹y häc nh:

7

• D¹y häc theo quan ®iÓm hîp t¸c:

Trong qu¸ tr×nh d¹y häc hîp t¸c GVvµ HS ®Òu ®îc coi cã vai trß b×nh

®¼ng, çc ho¹t ®éng ç nh©n riªng biÖt ®îc tæ chøc l¹i, liªn kÕt h÷u c¬

víi nhau nh»m thùc hiÖn môc ®Ých chung.

PPDH hîp t¸c lµ ho¹t ®éng cã ®éng c¬ vµ tù nguyÖn cña HS, GV ®îc

®Æt vµo t thÕ s½n sµng hç trî, th«ng qua ®ã sÏ h×nh thµnh ®îc mèi

quan hÖ võa däc (ThÇy-Trß) võa ngang (Trß-Trß) ®¶m b¶o çc nguyªn

t¾c tÝch cùc, t¸c ®éng qua l¹i vµ tham gia, hîp t¸c.

• D¹y häc gi¶i quyÕt vÊn ®Ò:

D¹y häc gi¶i quyÕt vÊn ®Ò cã nÐt ®Æc trng lµ gi¸o viªn chÝnh lµ ngêi

t¹o ra nh÷ng t×nh huèng cã vÊn ®Ò, dÉn d¾t, ®Þnh híng cho häc sinh

ph¸t hiÖn ra vÊn ®Ò, tõ ®ã híng cho häc sinh høng thó ho¹t ®éng, tÝch

cùc vµ s¸ng t¹o gi¶i quyÕt vÊn ®Ò. Th«ng qua ®ã, HS cã thÓ lÜnh héi tri

thøc, rÌn luyÖn kü n¨ng vµ ®¹t ®îc çc môc ®Ých häc tËp.

• D¹y häc víi sù hç trî cña c«ng nghÖ th«ng tin:

Ngµy nay víi sù phæ cËp m¸y tÝnh ®iÖn tö vµ sù ph¸t triÓn cña c«ng

nghÖ th«ng tin, nhiÒu níc trªn thÕ giíi ®· cho ra ®êi nh÷ng phßng häc

th«ng minh, trêng häc nèi m¹ng, häc tËp trùc tiÕp, xªmina, héi th¶o trùc

tuyÕn. §©y lµ nh÷ng h×nh thøc häc tËp hiÖn ®¹i vµ cã tÝnh t¬ng t¸c cao

gi÷a ngêi häc víi ngêi häc, ngêi häc víi thÇy tõ bÊt cø kho¶ng çch nµo.

Víi ®iÒu kiÖn m¸y tÝnh ®iÖn tö ®·, ®ang vµ sÏ ®îc trang bÞ ®Çy ®ñ

h¬n cho çc trêng phæ th«ng, chóng ta cã thÓ khai th¸c triÖt ®Ó thÕ

m¹nh nµy nh»m n©ng cao chÊt lîng häc tËp cña häc sinh.

TÊt c¶ nh÷ng vÊn ®Ò lý luËn vÒ PPDH nãi trªn sÏ lµ ®iÓm tùa ®Ó

nghiªn cøu ®æi míi PPDH ë trêng THCS:

• §Þnh híng ®æi míi PPDH ë Trêng THCS cña ViÖt Nam.

NghÞ quyÕt Trung ¬ng 2 kho¸ VIII ®· kh¼ng ®Þnh: “Ph¶i ®æi míi ph-

¬ng ph¸p gi¸o dôc ®µo t¹o, kh¾c phôc lèi truiyÒn thô mét chiÒu, rÌn

luyÖn thµnh nÕp t duy s¸ng t¹o cña ngêi häc. Tõng bíc ¸p dông çc ph-

¬ng ph¸p tiªn tiÕn vµ ph¬ng ph¸p hiÖn ®¹i vµo qu¸ tr×nh d¹y häc, ®¶m

8

b¶o ®iÒu kiÖn vµ thêi gian tù häc, tù nghiªn cøu cho häc sinh, nhÊt lµ

sinh viªn ®¹i häc”

- §Þnh híng PPDH ë Trêng THCS lµ ph¬ng ph¸p d¹y häc tÝch cùc víi

nh÷ng ®Æc trng c¬ b¶n lµ:

+ Gi¸o viªn lµ ngêi tæ chøc, híng dÉn víi vai trß träng tµi, cè vÊn.

Häc sinh lµ chñ thÓ nhËn thøc, ®îc ph¸t triÓn trong ho¹t ®éng, ®îc

gi¸o viªn híng dÉn, khuyÕn khÝch, ®éng viªn häc sinh häc tËp b»ng

hµnh ®éng tuú theo høng thó vµ kh¶ n¨ng cña m×nh.

+ Sö dông ngµy cµng nhiÒu ph¬ng ph¸p vµ ph¬ng tiÖn kü thuËt

®Ó cã thÓ ç thÓ ho¸, ph©n ho¸ viÖc häc tËp cña häc sinh.

+ Quan t©m tíi viÖc híng dÉn häc sinh häc tËp ç nh©n.

- Ph¬ng ph¸p d¹y häc ph¶i :

+ KÕ thõa nh÷ng yÕu tè tÝch cùc cña ph¬ng ph¸p d¹y häc truyÒn

thèng.

+ Lùa chän, phèi hîp çc PPDH hiÖn ®¹i nh»m tÝch cùc ho¸ ho¹t

®éng nhËn thøc cña tõng ç nh©n häc sinh. CÇn tiÕp cËn víi

PPDH gi¶i quyÕt vÊn ®Ò vËn dông tinh thÇn cña lý thuyÕt d¹y

häc t×nh huèng, d¹y häc hîp t¸c…

- HÖ PPDH ®îc lùa chän ph¶i:

+ cã tÝnh thùc thi, cã kh¶ n¨ng ¸p dông vµo thùc tiÔn d¹y häc cña

níc ta vµ cã t¸c dông c¶i t¹o dÇn thùc tiÔn ®ã.

+ Çc PPDH sÏ phèi hîp çc ho¹t ®éng ®éc lËp cña häc sinh.

+ HS cÇn ®îc t¹o ®iÒu kiÖn ho¹t ®éng häc tËp ®éc lËp díi sù

kiÓm tra cña GV.

1.2.2. §æi míi ph¬ng ph¸p d¹y häc trong trêng THCS

• Quan niÖm chung vÒ ®æi míi PPDH

- §æi míi gi¸o dôc nãi chung, PPDH nãi riªng lµ quy luËt ph¸t triÓn cña

x· héi, cña gi¸o dôc vµ cña chÝnh b¶n th©n ngêi lµm c«ng t¸c gi¸o dôc,

cña gi¸o viªn vµ häc sinh trong ®iÒu kiÖn míi.

- §æi míi kh«ng ph¶i lµ thay çi cò b»ng çi míi. Nã lµ sù kÕ thõa, vµ

sö dông mét çch cã chän läc vµ s¸ng t¹o hÖ thèng ph¬ng ph¸p d¹y häc

9

truyÒn thèng hiÖn cßn cã gi¸ trÞ tÝch cùc trong viÖc h×nh thµnh trÝ

thøc, rÌn luyÖn kü n¨ng, kinh nghiÖm vµ ph¸t triÓn th¸i ®é tÝch cùc víi

®êi sèng, chiÕm lÜnh çc gi¸ trÞ x· héi.

- §æi míi ph¬ng ph¸p d¹y häc ®ßi hái ph¶i kiªn quyÕt lo¹i bá çc ph¬ng

ph¸p d¹y häc l¹c hËu, truyÒn thô mét chiÒu, biÕn häc sinh thµnh ngêi thô

®éng trong häc tËp, mÊt dÇn kh¶ n¨ng s¸ng t¹o vèn cã cña ngêi häc.

§ång thêi kh¾c phôc nh÷ng chíng ng¹i vÒ t©m lý, nh÷ng thãi quen cæ

hñ ®· trë thµnh th©m c¨n cè ®ã ë ngêi d¹y vµ ngêi häc.

- Ph¶i quyÕt t©m, m¹nh d¹n chiÕm lÜnh nh÷ng thµnh tùu míi cña khoa

häc, kü thuËt, c«ng nghÖ, tin häc cã kh¶ n¨ng øng dông trong qu¸ tr×nh

d¹y häc nh»m gãp phÇn n©ng cao chÊt lîng d¹y häc.

- §æi míi ph¬ng ph¸p d¹y häc ph¶i thùc sù gãp phÇn n©ng cao chÊt l-

îng d¹y häc.

• TiÕp cËn hÖ thèng trong ®æi míi ph¬ng ph¸p d¹y häc ë trêng

THCS

- §Æt sù ®æi míi PPDH trong mèi quan hÖ biÖn chøng víi sù ®æi míi

môc tiªu (M) - néi dung (N) trong ch¬ng tr×nh häc tËp.

- Ph¶i b¾t ®Çu tõ ®Æc ®iÓm ®èi tîng häc tËp theo tinh thÇn:

+ Ph¸t huy triÖt ®Ó tÝnh tÝch cùc, chñ ®éng, s¸ng t¹o cña häc sinh

trong giê häc tËp.

+ Ph©n ho¸ võa søc cè g¾ng cña ®èi tîng.

+ T¨ng cêng d¹y çch tù häc, tù hoµn thiÖn m×nh cho mçi häc sinh.

- §Çu t vµ sö dông tèi u çc nguån lùc phôc vô cho ho¹t ®éng d¹y häc.

+ TiÒm lùc cña ®éi ngò gi¸o viªn

+ C¬ së vËt chÊt thiÕt bÞ d¹y häc

+ M«i trêng gi¸o dôc tÝch cùc.

10

M N P

- §æi míi çch qu¶n lý cho phï hîp víi sù ®æi míi môc tiªu, néi dung ch-

¬ng tr×nh vµ ph¬ng ph¸p d¹y häc.

- §æi míi çch kiÓm tra, ®¸nh gi¸.

Nh×n chung, muèn ®æi míi ph¬ng ph¸p d¹y häc cã hiÖu qu¶ ph¶i

thùc hiÖn mét çch cã hÖ thèng ®ång bé trong b¶n th©n çc thµnh tè

cña qu¸ tr×nh d¹y häc còng nh toµn bé hÖ thèng gi¸o dôc quèc d©n trong

thêi ®¹i míi.

Trªn ®©y chóng t«i ®· tr×nh bÇy nh÷ng vÊn ®Ò cèt lâi nhÊt cña vÊn

®Ò lý luËn d¹y häc. Trong ®ã cã kÕ thõa nh÷ng gi¸ trÞ cña truyÒn thèng

vµ nh÷ng thµnh tùu míi hiÖn nay. Nh÷ng vÊn ®Ò lý luËn ®ã mét mÆt cã

thÓ øng dông mét çch s¸ng t¹o trong ®æi míi ph¬ng ph¸p d¹y häc ë tr-

êng phæ th«ng. MÆt kh¸c nã còng lµ mét trong nh÷ng c¬ së ®Ó chØ

®¹o ho¹t ®éng d¹y häc theo tinh thÇn ®æi míi ë trêng THCS .

1.3. C¬ së t©m lý häc cña ho¹t ®éng D¹y - Häc

1.3.1. Ho¹t ®éng d¹y vµ çc ®Æc ®iÓm t©m lý cña nã

Ho¹t ®éng d¹y bao gåm çc lo¹i c«ng viÖc: a) c«ng viÖc chuÈn bÞ cña

gi¸o viªn (v¹ch kÕ ho¹ch gi¶ng d¹y c¶ n¨m vµ tõng ch¬ng, tõng phÇn,

so¹n gi¸o ¸n,..v..v); b) c«ng viÖc truyÒn ®¹t hay tæ chøc sù lÜnh héi néi

dung vµ c) c«ng viÖc nh»m b¶o ®¶m mèi liªn hÖ ngîc tõ häc sinh ®Õn

gi¸o viªn, nghÜa lµ kiÓm tra tiÕn tr×nh vµ kÕt qu¶ cña ho¹t ®éng häc.

Gi¸o viªn ph¶i ho¹ch ®Þnh vµ thùc hiÖn çc lo¹i c«ng viÖc sau vµ ph¶i

cã nh÷ng n¨ng lùc t¬ng øng:

- X©y dùng l«gÝc cña néi dung tµi liÖu häc tËp;

- ThiÕt kÕ tµi liÖu häc tËp;

- ChuÈn bÞ phèi hîp çc thñ thuËt, ph¬ng ph¸p d¹y häc, c¶i tæ chóng

trong tiÕn tr×nh d¹y - häc;

- Dù th¶o vµ thùc hiÖn çc ph¬ng tiÖn d¹y häc;

- Ho¹ch ®Þnh hµnh vi vµ ho¹t ®éng cÇn thiÕt cña häc sinh;

- LËp kÕ ho¹ch tæng kÕt;

- Quan s¸t häc sinh nh»m nhËn biÕt b¶n chÊt t©m lý vµ nguån gèc hµnh

vi cña häc sinh, nguån gèc nh÷ng thµnh c«ng vµ sai sãt;

11

- BiÓu ®¹t çc tri thøc, niÒm tin, c¶m xóc b»ng ng«n ng÷ vµ b»ng kü

thuËt giao tiÕp phi ng«n ng÷: ®iÖu bé, nÐt mÆt, v..v..;

- ThiÕt lËp kh«ng khÝ t©m lý thuËn lîi vµ thùc hiÖn çc h×nh thøc giao

tiÕp kh¸c nhau (®éc tho¹i, ®èi tho¹i, tranh luËn, ra lÖnh,..);

- TËp trung sù chó ý cña häc sinh, ph©n phèi çc chøc n¨ng, x©y dùng

khung c¶nh lµm viÖc,v..v..

- TÊt c¶ nh÷ng viÖc lµm trªn ®©y cho ta thÊy râ rµng: ho¹t ®éng cña ng-

êi thÇy gi¸o cã mÆt néi dung (tri thøc, kü n¨ng, kü x¶o), cã mÆt t©m lý,

mÆt x· héi vµ mÆt nh©n çch. ViÖc thùc hiÖn qu¸ tr×nh d¹y häc ®ßi hái

ph¶i cã sù thÓ hiÖn tÝch cùc cña çc chøc n¨ng tri gi¸c; biÓu c¶m, giao

tiÕp, tæ chøc, vµ thiÕt kÕ ë ngêi gi¸o viªn.

§Æc trng t©m lý cña ho¹t ®éng d¹y cßn thÓ hiÖn ë viÖc sö dông çc

ph¬ng ph¸p vµ thñ thuËt d¹y häc. Th«ng thêng tr×nh ®é chuyªn m«n vÒ

gi¶ng d¹y ®îc thÓ hiÖn ë sù phèi hîp çc ph¬ng ph¸p d¹y häc mét çch

phï hîp víi tµi liÖu häc tËp ®a d¹ng vµ víi ngêi häc tµi liÖu ®ã. Nh÷ng tri

thøc lý luËn phøc t¹p nhÊt ®ßi hái ph¶i sö dông çc tri thøc bæ trî ®Ó

hiÓu ®îc tri thøc c¬ b¶n trong bµi ®ång thêi víi viÖc vËn dông çc tri thøc

phøc t¹p ®ã vµo nh÷ng t×nh huèng míi ®èi víi häc sinh, ®Ó lÜnh héi vµ

cñng cè ®îc çc tri thøc ®ã. Do ®ã, mét tµi liÖu häc tËp nh thÕ Ýt nhÊt

còng ®ßi hái ph¶i cã 3 - 4 ph¬ng ph¸p d¹y häc, bao gåm nhiÒu thñ thuËt

kh¸c nhau, ®Ó häc sinh cã thÓ lÜnh héi ®îc nã. TÝnh chÊt mÒm dÎo

trong viÖc x©y dùng çc thñ thËt vµ ph¬ng ph¸p d¹y häc tuú thuéc vµo

tÝnh chÊt cña tµi liÖu häc tËp vµ tr×nh ®é cña häc sinh - ®ã lµ mét

thuéc tÝnh ®Æc biÖt quan träng, cÇn thiÕt ®èi víi ngêi gi¸o viªn.

YÕu tè t©m lý khi so¹n bµi còng gi÷ mét vai trß lín. Gi¸o viªn ph¶i h×nh

dung tríc ®îc tr×nh ®é cña líp häc, t©m tr¹ng cña líp, dù kiÕn ph©n chia

líp häc thµnh tõng nhãm kh¸c nhau theo kh¶ n¨ng lÜnh héi tµi liÖu cã

thÓ cã ë häc sinh, dù kiÕn th¸i ®é, ph¶n øng cña häc sinh víi bµi

gi¶ng,v..v.. ë giai ®o¹n nµy, gi¸o viªn cßn ph¶i thiÕt kÕ çc thñ thuËt ç

thÓ ho¸ viÖc d¹y häc. Sù khÐo lÐo vµ tÕ nhÞ vÒ t©m lý ®ßi hái ph¶i ç

thÓ ho¸ viÖc d¹y häc. §iÒu quan träng lµ, trong mét møc ®é nh nhau

12

ph¶i b¶o ®¶m nh÷ng ®iÒu kiÖn ®Ó cho nh÷ng kh¶ n¨ng ç nh©n cña

tõng häc sinh - çc n¨ng lùc, nhÞp ®é lÜnh héi…®îc ph¸t huy; ®ång thêi

kh«ng h¹ thÊp häc sinh yÕu h¬n, còng kh«ng thóc ®Èy sù tù phô cña

häc sinh kh¸ h¬n.

Khi nhËn xÐt vµ ®¸nh gi¸ çc c©u tr¶ lêi cña häc sinh thêng xuÊt hiÖn

nh÷ng t×nh huèng t©m lý phøc t¹p. Çc c©u tr¶ lêi cña häc sinh thêng

thiÕu chÝnh x¸c, kh«ng ®Þnh h×nh. Trong nh÷ng ®iÒu kiÖn ®ã th×

®iÒu cùc kú quan träng lµ gi¸o viªn ph¶i biÕt nhËn ra çi g× lµ çi mµ häc

sinh muèn nãi ra nhng kh«ng biÕt çch biÓu ®¹t. Mét kü n¨ng c¬ b¶n lµ

kü n¨ng c¶m nhËn ®îc h¹t nh©n cña mét ý nghÜ ®óng ®¾n hoÆc ®Æc

s¾c trong c©u tr¶ lêi kh«ng chÝnh x¸c cña häc sinh, ñng hé çi mÇm

ch©n lý hay tÝnh ®éc ®¸o, ®em l¹i niÒm tin cho häc sinh.

Trong mét møc ®é ®¸ng kÓ, thµnh c«ng cña viÖc d¹y, häc phô thuéc

vµo chç: d¹y- häc nh lµ sù t¸c ®éng qua l¹i gi÷a thÇy vµ trß trªn c¬ së mét

néi dung d¹y häc x¸c ®Þnh.

KhÝa c¹nh t©m lý cña sù t¸c ®éng qua l¹i gi÷a thÇy vµ trß lµ ë chç: nã

chÝnh lµ sù giao tiÕp trong qu¸ tr×nh d¹y - häc. Sù t¸c ®éng qua l¹i gi÷a

thÇy vµ trß (nh lµ mét qu¸ tr×nh giao tiÕp víi môc ®Ých d¹y - häc) cã

mÆt th«ng tin, bëi v× thÇy th«ng b¸o cho trß nh÷ng th«ng tin x¸c ®Þnh.

Sù giao tiÕp nµy còng lµ sù tæ chøc ho¹t ®éng nhËn thøc cña häc sinh

(mÆt tæ chøc). Nã kh«ng tr¸nh khái sù t¸c ®éng gi¸o dôc ®Õn häc sinh

(mÆt gi¸o dôc). V× vËy, thÇy gi¸o cÇn ph¶i suy nghÜ c¶ vÒ tÝnh chÊt

cña th«ng tin, lÉn vÒ h×nh thøc biÓu ®¹t th«ng tin. Hä ph¶i suy nghÜ vÒ

tÝnh chÊt vµ søc m¹nh cña t¸c ®éng tæ chøc, ph¶i lu«n nhí r»ng mçi

hµnh ®éng giao tiÕp b»ng çch nµy hay çch kh¸c ®Òu cã t¸c ®éng gi¸o

dôc.

Khi thÇy gi¸o th«ng b¸o hay tæ chøc ho¹t ®éng cña häc sinh, sù giao

tiÕp gi÷a thÇy - trß mang tÝnh chÊt chÕ ®Þnh, t¸c ®éng cña nã sÏ kh¸c

víi giao tiÕp tù do trong giê nghØ, trong thêi gian ngoµi giê häc. C¶ hai

lo¹i giao tiÕp (chÕ ®Þnh vµ tù do) ®Òu cã nh÷ng ®Æc ®iÓm t©m lý

riªng ®èi víi çc nhãm häc sinh kh¸c nhau. Ch¼ng h¹n, cã nh÷ng häc sinh

13

nµy nÐ tr¸nh sù giao tiÕp tù do, cã nh÷ng häc sinh kh¸c l¹i t×m kiÕm nã.

§Æc ®iÓm t©m lý cña giao tiÕp phô thuéc nhiÒu vµo chÝnh ngêi gi¸o

viªn, vµo kü n¨ng thùc hiÖn h×nh thøc giao tiÕp nµy hay h×nh thøc giao

tiÕp kia. Do ®ã, trong d¹y- häc diÔn ra çc lo¹i giao tiÕp sau: a) gi÷a ç

nh©n (gi¸o viªn) víi ç nh©n (häc sinh); b) gi÷a ç nh©n (gi¸o viªn) víi

nhãm hay tËp thÓ häc sinh; c) Gi÷a ç nh©n (häc sinh) víi nhãm. §Æc

®iÓm t©m lý cña qu¸ tr×nh d¹y - häc trong lo¹i giao tiÕp nµy kh¸c víi

®Æc ®iÓm t©m lý cña qu¸ tr×nh day - häc trong lo¹i giao tiÕp kh¸c.

Giao tiÕp cßn lµ mét thµnh tè cña néi dung gi¸o dìng. Chóng ta cÇn

ph¶i d¹y cho häc sinh c¶ nghÖ thuËt giao tiÕp n÷a. Nh vËy, sù g¬ng

mÉu cña gi¸o viªn vÒ mÆt giao tiÕp còng rÊt quan träng. Sù tÕ nhÞ vµ

lÞch thiÖp cña gi¸o viªn lµ mét nh©n tè rÊt quan träng cho sù thµnh c«ng

cña d¹y häc vµ gi¸o dôc.

Giao tiÕp trong qu¸ tr×nh d¹y - häc lµ mét c«ng cô hiÖu lùc, nã khiÕn

cho häc sinh c¶m thÊy ®îc b¶o vÖ vµ b¶o trî mét çch cÇn thiÕt.

Cuèi cïng, cßn mét khÝa c¹nh t©m lÝ n÷a cÇn ®îc nãi ®Õn. Mét ngêi

thÇy gi¸o mµ kh«ng trau dåi tr¸ch nhiÖm, l¬ng t©m, n©ng cao tr×nh ®é

chuyªn m«n, tay nghÒ, th× tÊt yÕu sÏ bÞ tôt lïi. Muèn tr¸nh ®iÒu ®ã, th×

®iÒu quan träng ®èi víi ngêi gi¸o viªn lµ ph¶i cã t©m thÕ kh«ng ngõng

tù hoµn thiÖn b¶n th©n vµ s¸ng t¹o: Cã thÓ thÊy râ 3 ph¹m vi s¸ng t¹o

cña ngêi gi¸o viªn: ho¹t ®éng nghiªn cøu trong lÜnh vùc gi¸o dôc häc

hoÆc bé m«n gi¶ng d¹y; ho¹t ®éng thiÕt kÕ trong lÜnh vùc çc thñ

thuËt, çc ph¬ng ph¸p vµ ph¬ng tiÖn d¹y häc; sù s¸ng t¹o trong qu¸ tr×nh

tæ chøc vµ thùc hiÖn viÖc d¹y häc vµ gi¸o dôc.

Nh÷ng ®iÒu ®· tr×nh bµy ë trªn cho ta thÊy t©m lÝ häc d¹y häc gióp

chóng ta hiÓu b¶n chÊt cña ho¹t ®éng d¹y vµ ho¹t ®éng häc. KÕt qu¶

cña ho¹t ®éng nµy cã nh÷ng thÓ hiÖn bªn ngoµi cã thÓ quan s¸t ®îc vµ

®»ng sau nh÷ng sù kiÖn cã thÓ quan s¸t ®îc ®ã cßn Èn chøa nh÷ng

hiÖn tîng t©m lÝ mµ ngêi gi¸o viªn cÇn t×m hiÓu, xem xÐt, ®Ó ®iÒu

khiÓn ho¹t ®éng häc tËp cña häc sinh, x¸c lËp mèi quan hÖ gi÷a çc

14

hµnh ®éng cña thÇy vµ çc hµnh ®éng t¬ng øng cña trß vµ ®Þnh híng

kÕt qu¶ cña ho¹t ®éng phèi hîp cïng nhau nµy.

1.3.2. Ho¹t ®éng häc vµ çc ®Æc ®iÓm t©m lÝ cña nã

Ho¹t ®éng häc lµ ho¹t ®éng cña häc sinh nh»m lÜnh héi néi dung kinh

nghiÖm x· héi. §Ó lÜnh héi çc tri thøc, kÜ n¨ng, kÜ x¶o (kinh nghiÖm x·

héi) nhÊt ®Þnh, häc sinh cã thÓ cã hai çch häc, vµ do ®ã cã hai d¹ng

ho¹t ®éng häc kh¸c nhau. Çch thø nhÊt chØ nh»m n¾m çc kh¸i niÖm

vµ kü n¨ng míi, xem ®ã lµ môc ®Ých trùc tiÕp. Çch thø hai lµ tiÕp thu

çc tri thøc vµ kÜ n¨ng trong khi thùc hiÖn çc môc ®Ých kh¸c. Häc tËp

theo çch thø hai kh«ng ph¶i lµ mét ho¹t ®éng ®éc lËp, mµ lµ mét qu¸

tr×nh ®îc thùc hiÖn nh lµ mét thµnh phÇn vµ kÕt qu¶ cña mét ho¹t ®éng

kh¸c. Th«ng thêng viÖc häc cña häc sinh ®îc diÔn ra theo c¶ hai çch.

Cßn ho¹t ®éng häc mµ ta nãi ë trªn ®©y lµ ho¹t ®éng cã môc ®Ých theo

çch häc thø nhÊt híng trùc tiÕp vµo viÖc n¾m çc tri thøc vµ kÜ n¨ng

nhÊt ®Þnh. Çc ho¹t ®éng kh¸c trong nhµ trêng (vui ch¬i, lao ®éng) còng

gióp cho häc sinh n¾m ®îc çc tri thøc, kÜ n¨ng … nhng viÖc n¾m çc tri

thøc, kÜ n¨ng ®ã chØ lµ kÕt qu¶ phô, kÕt qu¶ ®i kÌm theo cña ho¹t

®éng mµ th«i. Cho nªn ho¹t ®éng häc kh¸c víi ho¹t ®éng do häc sinh tiÕn

hµnh trong qu¸ tr×nh häc tËp (vui ch¬i, lao ®éng…) ë chç: mét çch

kh¸ch quan nã còng híng vµo viÖc h×nh thµnh nh©n çch häc sinh. Nhng

kh¸c h¼n çc ho¹t ®éng kh¸c do häc sinh tiÕn hµnh trong qu¸ tr×nh häc

tËp, ho¹t ®éng häc híng mét çch chñ quan (cã môc ®Ých) vµo viÖc

h×nh thµnh nh©n çch cña b¶n th©n. “Ho¹t ®éng häc, tríc hÕt lµ ho¹t

®éng mµ nhê nã diÔn ra sù thay ®æi trong b¶n th©n häc sinh. §ã lµ ho¹t

®éng nh»m tù biÕn ®æi mµ s¶n phÈm cña nã lµ nh÷ng biÕn ®æi diÔn

ra trong chÝnh b¶n th©n chñ thÓ trong qu¸ tr×nh thùc hiÖn nã” (§. B.

Enc«nin).

Tuy nhiªn, häc tËp kh«ng ®ång nhÊt víi lÜnh héi. Trong ho¹t ®éng häc

tËp bao gåm viÖc ®Þnh híng häc tËp, lËp kÕ ho¹ch ho¹t ®éng, b¶n th©n

ho¹t ®éng häc vµ viÖc kiÓm tra hiÖu qu¶ cña nã. ViÖc häc ®ßi hái kÜ

n¨ng thùc hiÖn mét lo¹t çc hµnh ®éng kh«ng trùc tiÕp liªn quan ®Õn sù

15

lÜnh héi, nhng l¹i lµ tiÒn ®Ò cÇn thiÕt cho nã. Cã nh÷ng kÜ n¨ng häc

tËp nh: ®äc s¸ch, lËp ®Ò c¬ng ®¬n gi¶n vµ phøc t¹p, tãm t¾t, trÝch

dÉn; kÕt hîp ®óng ®¾n lµm viÖc vµ nghØ ng¬i, biÕt çc ph¬ng ph¸p

häc thuéc, t¸i hiÖn trong trÝ nhí, x©y dùng çc b¶n b¸o ço..v..v.. Hoµn

toµn râ rµng lµ: qu¸ tr×nh lÜnh héi g¾n liÒn víi çc thao t¸c ph©n tÝch -

tæng hîp, so s¸nh kh¸i qu¸t… cña t duy. §ång thêi, viÖc lÜnh héi cïng mét

néi dung nh nhau l¹i cã thÓ ®îc thùc hiÖn b»ng nhiÒu ph¬ng ph¸p vµ ph-

¬ng tiÖn häc tËp kh¸c nhau.

VÊn ®Ò t©m lÝ chñ yÕu cña häc tËp lµ xu híng, víi biÓu hiÖn tËp

trung lµ høng thó, ®èi víi lo¹i ho¹t ®éng nµy (thÝch häc), høng thó t×m

tßi, ham hiÓu biÕt, høng thó tù hoµn thiÖn b¶n th©n. NÕu sù høng thó

®èi víi viÖc häc tËp kh«ng ®îc h×nh thµnh, th× b¶n th©n sù lÜnh héi sÏ

diÔn ra thÊp h¬n nhiÒu so víi cêng ®é vèn cã cña häc sinh. Ngoµi høng

thó ra, th× sù æn ®Þnh, tËp trung t tëng, khuynh híng kh¾c phôc khã

kh¨n, t×nh c¶m tr¸ch nhiÖm vµ nghÜa vô còng gi÷ vai trß quan träng ®èi

víi viÖc häc tËp.

1.4. C¬ së lý luËn qu¶n lý gi¸o dôc

Qu¸ tr×nh qu¶n lý lµ qu¸ tr×nh ho¹t ®éng cña chñ thÓ qu¶n lý nh»m

thùc hiÖn tæ hîp çc chøc n¨ng qu¶n lý, ®a hÖ qu¶n lý tíi môc tiªu. Qu¸

tr×nh qu¶n lý bao gåm 4 chøc n¨ng:

• KÕ hoach ho¸

• Tæ chøc

• ChØ ®¹o

• KiÓm tra

Trong ph¹m vi nghiªn cøu cña ®Ò tµi chóng t«i tËp chung vµo chøc n¨ng

chØ ®¹o.

1.4.1. Kh¸i niÖm chøc n¨ng chØ ®¹o:

- Chøc n¨ng chØ ®¹o lµ qu¸ tr×nh t¸c ®éng ¶nh hëng tíi hµnh vi, th¸i ®é

cña nh÷ng ngêi kh¸c nh»m ®¹t tíi çc môc tiªu chÊt lîng cao.

1.4.2. VÞ trÝ, vai trß cña chøc n¨ng chØ ®¹o:

16

Chøc n¨ng chØ ®¹o lµ chøc n¨ng thø 3 trong 1 qu¸ tr×nh qu¶n lý, nã cã

vai trß cïng víi chøc n¨ng tæ chøc ®Ó hiÖn thùc ho¸ çc môc tiªu. Chøc

n¨ng chØ ®¹o ®îc x¸c ®Þnh tõ viÖc ®iÒu hµnh vµ híng dÉn çc ho¹t

®éng nh»m ®¹t ®îc môc tiªu cã chÊt lîng vµ hiÖu qu¶. Thùc chÊt cña

chøc n¨ng chØ d¹o lµ qu¸ tr×nh t¸c ®éng vµ ¶nh hëng cña chñ thÓ qu¶n

lý tíi nh÷ng ngêi kh¸c nh»m biÕn nh÷ng yªu cÇu chung cña tæ chøc, hÖ

thèng gi¸o dôc vµ nhµ trêng thµnh nhu cÇu cña mäi çn bé c«ng chøc,

trªn c¬ së ®ã mäi ngêi tÝch cùc tù gi¸c vµ mang hÕt kh¶ n¨ng ®Ó lµm

viÖc. Do ®ã chøc n¨ng chØ ®¹o lµ c¬ së ®Ó ph¸t huy çc ®éng lùc cho

viÖc thùc hiÖn çc môc tiªu qu¶n lý vµ gãp phÇn t¹o nªn chÊt lîng vµ

hiÖu qu¶ cao cña çc ho¹t ®éng.

1.4.3. Néi dung chñ yÕu cña chøc n¨ng chØ ®¹o

Chøc n¨ng chØ ®¹o lµ mét chøc n¨ng qu¶n lý quan träng vµ cÇn thiÕt

cho viÖc hiÖn thùc ho¸ çc môc tiªu, do trong chØ ®¹o gi¸o dôc qu¸n triÖt

ph¬ng ch©m “duy tr× - æn ®Þnh - ®æi míi - ph¸t triÓn” trong çc ho¹t

®éng cña nhµ trêng vµ c¶ hÖ thèng gi¸o dôc, tõ ®ã, chøc n¨ng chØ ®¹o

trong gi¸o dôc cÇn thùc hiÖn çc néi dung sau:

(1). Thùc hiÖn quyÒn chØ huy vµ híng dÉn triÓn khai çc nhiÖm vô

(2). Thêng xuyªn ®«n ®èc, ®éng viªn vµ kÝch thÝch.

(3). Gi¸m s¸t vµ söa ch÷a.

(4). Thóc ®Èy çc ho¹t ®éng ph¸t triÓn.

Chøc n¨ng chØ ®¹o cã nguån gèc tõ hai thuËt ng÷ Directing (®iÒu

hµnh) vµ thuËt ng÷ Leading ( L·nh ®¹o), do ®ã chØ ®¹o võa cã ý nghÜa

ra chØ thÞ ®Ó ®iÒu hµnh võa lµ t¸c ®éng ¶nh hëng tíi hµnh vi, th¸I ®é

(¶nh hëng tíi qu¸ tr×nh h×nh thµnh ®éng c¬ lµm viÖc) cña mäi thµnh viªn

trong toµn bé hÖ thèng trªn c¬ së sö dông ®óng ®¾n çc quyÒn cña ng-

êi qu¶n lý.

Thùc hiÖn quyÒn chØ huy vµ híng dÉn triÓn khai çc nhiÖm vô còng

nh t¸c ®éng ¶nh hëng tíi çc thµnh viªn kh¸c ph¶I ®¶m b¶o phï hîp, thiÕt thùc

vµ cô thÓ víi kh¶ n¨ng vµ tr×nh ®é cña tõng thµnh viªn trong tæ chøc hay

trong trêng häc.

17

ViÖc thùc hiÖn thêng xuyªn ®«n ®èc, ®éng viÖn vµ kÝch thÝch lao

®éng cã t¸c dông nh qu¸ tr×nh t¹o ®éng c¬ lµm viÖc cña mäi thµnh viªn.

Trong giai ®o¹n nµy, ngêi qu¶n lý cÇn cã nh÷ng t¸c ®éng cÇn thiÕt tíi çc

®èi tîng nghiªn cøu ®Ó biÕn çc yªu cÇu tËp thÓ thµnh nhu cÇu ho¹t ®éng

cña tõng ngêi. Khi ®ã mäi ngêi sÏ thÓ hiÖn ®îc hÕt kh¶ n¨ng vµ c«ng søc

cña m×nh cho viÖc thùc hiÖn çc môc tiªu chung cña tæ chøc.

Gi¸m s¸t lµ qu¸ tr×nh ho¹t ®éng cña chñ thÓ qu¶n lý theo dâi viÖc thùc

hiÖn çc nhiÖm vô cña cÊp díi, khi thÊy cã sù sai lÖch, lóng tóng th× gióp

s÷a ch÷a hoÆc hç trî, gióp ®ì ®èi tîng thùc hiÖn tèt çc nhiÖm vô ®îc giao.

Nh vËy chØ ®¹o ®æi míi PPDH n»m trong môc tiªu cña hÖ thèng gi¸o

dôc quèc d©n, chÞu sù chØ ®¹o chung vµ tu©n thñ theo lý luËn qu¶n lý.

ChØ ®¹o ho¹t ®éng ®æi míi PPDH cña HiÖu trëng ë trêng THCS vÒ thùc

chÊt lµ sù can thiÖp cña HiÖu trëng trong toµn bé qu¸ tr×nh d¹y häc, huy

®éng lùc lîng gi¸o viªn tham gia thùc hiÖn ®æi míi PPDH, ®iÒu khiÓn ho¹t

®éng ®æi míi PPDH, phèi hîp çc lùc lîng trong nhµ trêng thùc hiÖn kÕ

ho¹ch ®a ho¹t ®éng ®æi míi PPDH ®¹t tíi môc tiªu ®· ®Þnh.

Trong qu¸ tr×nh chØ ®¹o HiÖu trëng chó ý t¹o ®iÒu kiÖn thuËn lîi vÒ c¬

së vËt chÊt còng nh çc ®iÒu kiÖn kh¸c cho ho¹t ®éng ®æi míi PPDH.

1.5 NhiÖm vô, quyÒn h¹n cña hiÖu trëng, phã hiÖu trëng trêng THCS

1.5.1 HiÖu trëng cã nh÷ng nhiÖm vô vµ quyÒn h¹n sau:

• Tæ chøc bé m¸y nhµ trêng

• X©y dùng kÕ ho¹ch vµ tæ chøc thùc hiÖn nhiÖm vô n¨m häc

• Qu¶n lý gi¸o viªn, nh©n viªn, häc sinh; qu¶n lý chuyªn m«n; ph©n c«ng

c«ng t¸c; kiÓm tra ®¸nh viÖc thùc hiÖn nhiÖm vô cña gi¸o viªn, nh©n viªn.

• Qu¶n lý vµ tæ chøc gi¸o dôc häc sinh.

• Qu¶n lý hµnh chÝnh, tµi chÝnh, tµi s¶n cña nhµ trêng.

• Thùc hiÖn çc chÕ ®é chÝnh s¸ch cña nhµ níc ®èi víi gi¸o viªn, nh©n

viªn, häc sinh; tæ chøc thùc hiÖn qui chÕ d©n chñ trong ho¹t ®éng cña nhµ

trêng.

18

• §îc theo häc çc líp chuyªn m«n, nghiÖp vô vµ hëng çc chÕ ®é hiÖn

hµnh.

1.5.2 Phã hiÖu trëng cã nh÷ng nhiÖm vô vµ quyÒn h¹n sau:

• Thùc hiÖn vµ chÞu tr¸ch nhiÖm tríc hiÖu trëng vÒ nhiÖm vô ®îc hiÖu

trëng ph©n c«ng

• Cïng víi hiÖu trëng chÞu tr¸ch nhiÖm tríc cÊp trªn vÒ phÇn viÖc ®îc

giao.

• Thay mÆt hiÖu trëng ®iÒu hµnh ho¹t ®éng cña nhµ trêng khi ®îc uû

quyÒn.

• §îc theo häc çc líp chuyªn m«n, nghiÖp vô vµ hëng çc chÕ ®é hiÖn

hµnh.

2. Thùc tr¹ng chØ ®¹o ho¹t ®éng ®æi míi PPDH ë trêng trung häc c¬ së

§Ó t×m hiÓu thùc tr¹ng chØ ®¹o ho¹t ®éng ®æi míi ph¬ng ph¸p d¹y

häc ë trêng THCS, nhãm nghiªn cøu ®· tiÕn hµnh ®iÒu tra kh¶o s¸t thùc

tr¹ng qua nh÷ng ho¹t ®éng sau :

• Tæ chøc ®i nghiªn cøu thùc tÕ mét sè trêng THCS.

• Nghe b¸o ço vÒ thùc tr¹ng d¹y häc vµ chØ ®¹o ho¹t ®éng ®æi míi

PPDH ë mét sè trêng THCS .

• Dù giê cña mét sè gi¸o viªn trêng THCS thùc hiÖn ®æi míi PPDH.

19

• Tham gia héi nghÞ ®¸nh gi¸ viÖc thùc hiÖn ch¬ng tr×nh ®æi míi vµ

s¸ch gi¸o khoa líp 6 víi viÖc ®æi míi PPDH cña phßng gi¸o dôc

quËn §èng §a Hµ Néi.

• Pháng vÊn, to¹ ®µm víi mét sè hiÖu trëng trêng THCS.

• Sö dông phiÕu ®iÒu tra víi hai ®èi tîng: CBQL vµ GV trêng THCS.

(chóng t«i ®· thu ®îc tr¶ lêi cña 96 phiÕu trng cÇu ý kiÕn dµnh cho

CBQL trêng THCS, 368 phiÕu trng cÇu ý kiÕn dµnh cho GV trêng

THCS).

Trªn c¬ së nghiªn cøu thùc tÕ cïng víi ph©n tÝch vµ xö lý sè liÖu ®·

thu thËp ®îc nhãm nghiªn cøu ®a ra mét sè nÐt c¬ b¶n vÒ thùc tr¹ng

viÖc d¹y häc theo tinh thÇn ®æi míi PPDH vµ chØ ®¹o ho¹t ®éng ®æi

míi PPDH cña HiÖu trëng ë trêng THCS vµ còng nh mét vµi ý kiÕn ®¸nh

gi¸ tõ thùc tÕ ®iÒu tra.

2.1. Thùc tr¹ng chØ ®¹o ho¹t ®éng ®æi míi PPDH cña HiÖu trëng ë trêng

THCS.

2.1.1 Thùc tr¹ng viÖc d¹y häc theo tinh thÇn ®æi míi PPDH ë trêng THCS.

• Møc ®é sö dông çc PPDH trong qu¸ tr×nh d¹y häc cña gi¸o viªn

Qua thùc tÕ ®iÒu tra cho thÊy kho¶ng 73% gi¸o viªn thêng xuyªn sö

dông ph¬ng ph¸p thuyÕt tr×nh; kho¶ng 43% gi¸o viªn thêng sö dông ph¬ng

ph¸p nªu vµ gi¶I quyÕt vÊn ®Ò, kho¶ng 48% gi¸o viªn thêng xuyªn sö dông ph-

¬ng ph¸p gîi më, vÊn ®¸p; kho¶ng 8,3% gi¸o viªn th¬ng xuyªn d¹y häc cã sö

dông Video, ®Ìn chiÕu... kho¶ng 1.7% gi¸o viªn thêng d¹y häc cã sù hç trî cña

m¸y tÝnh, 13% gi¸o viªn thêng xuyªn sö dông ph¬ng ph¸p chia nhãm häc tËp.

Çc ph¬ng ph¸p kh¸c gi¸o viªn rÊt Ýt sö dông.

• Møc ®é hiÓu biÕt vµ kü n¨ng vËn dông çc PPDH cña gi¸o viªn.

Tõ kh«ng hiÓu (møc 1), (møc 2) hiÓu, ( møc 3 ) hiÓu râ vµ tõ cha biÕt

vËn dông (møc 1), ®Õn biÕt vËn dông ( møc 2 ), vËn dông thµnh th¹o (møc

3). KÕt qu¶ cho thÊy:

Sè Møc ®é hiÓu biÕt ( % )

20

TT PPDH 1 2 31 ThuyÕt tr×nh 0 20.5 79.52 Nªu vµ gi¶i quyÕt vÊn ®Ò 23.5 33.6 42.93 Gîi më, vÊn ®¸p 21.3 31.3 47.44 Dông cô hç trî cña m¸y

tÝnh

85.7 7.6 6.7

5 D¹y cã sö dông ®Ìn

chiÕu...

27.7 33.9 38.4

Sè

TT PPDH

Kü n¨ng vËn dông ( % )1 2 3

1 ThuyÕt tr×nh 0 28.7 71.32 Nªu vµ gi¶i quyÕt vÊn ®Ò 30.9 33.6 35.53 Gîi më, vÊn ®¸p 22.6 29.1 48.34 Dông cô hç trî cña m¸y

tÝnh

86 9.8 4.2

5 D¹y cã sö dông ®Ìn

chiÕu...

30.7 43.6 25.7

B¶ng 1: KÕt qu¶ ®iÒu tra vÒ møc ®é hiÓu biÕt vµ kü n¨ng vËn dông

PPDH

Víi kÕt qu¶ nh b¶ng 1 chøng tá r»ng bíc ®Çu çc gi¸o viªn ®· hëng

øng vµ thùc hiÖn ®æi míi PPDH víi ®æi míi ch¬ng tr×nh SGK ë trêng THCS

nhng chñ yÕu gi¸o viªn vÉn sö dông nhãm ph¬ng ph¸p b»ng lêi.

• ViÖc sö dông çc PPDH ®èi víi giê lý thuyÕt, giê bµi tËp, giê thùc

hµnh

Sè

TTPPDH

Giê lý

thuyÕtGiê bµi tËp

Giê thùc

hµnh1 ThuyÕt tr×nh 67.9% 3.5% 5.3%2 Nªu vµ gi¶i quyÕt vÊn ®Ò 35.3% 55.9% 28.8%

21

3 Gîi më, vÊn ®¸p 41.5% 63.6% 38.1%4 Dông cô hç trî cña m¸y tÝnh 12.3% 20% 13.6%5 D¹y cã sö dông ®Ìn chiÕu,

Video34.4%

25.7% 20.5%

B¶ng 2: KÕt qu¶ sö dông çc PPDH ®èi víi giê lý thuyÕt, giê bµi tËp, giê

thùc hµnh.

KÕt qu¶ ®iÒu tra cho thÊy trong çc giê lý thuyÕt PPDH chñ yÕu ®îc

sö dông vÉn lµ ph¬ng ph¸p thuyÕt tr×nh, ph¬ng ph¸p nªu vµ gi¶i quyÕt

vÊn ®Ò gîi më vµ vÊn ®¸p cã ®îc dïng nhng ë møc ®é thÊp. Giê bµi tËp

ph¬ng ph¸p thuyÕt tr×nh ®· ®îc h¹n chÕ, çc ph¬ng ph¸p ®îc sö dông

kh«ng nhiÒu.

• Nh÷ng vÊn ®Ò khã kh¨n cña gi¸o viªn trong qu¸ tr×nh ®æi míi

PPDH.

STT Nh÷ng vÊn ®Ò cßn gÆp khã kh¨n Tû lÖ % GV1 Kü n¨ng so¹n bµi theo híng ®æi míi PPDH 87,12 CSVC - TBDH thiÕu vµ kh«ng ®ång bé 713 øng dông m¸y tÝnh trong d¹y häc 83,74 Sè häc sinh/ líp ®«ng 79,75 Tµi liÖu phôc vô gi¶ng d¹y 32,56 Kü n¨ng sö dông thiÕt bÞ d¹y häc 53,67 Thêi gian dµnh cho so¹n gi¸o ¸n nhiÒu 32,48 C¬ chÕ qu¶n lý 41,6

B¶ng 3. Nh÷ng vÊn ®Ò khã khã kh¨n cña GV khi thùc hiÖn ®æi míi

PPDH.

KÕt qu¶ ®iÒu tra cho thÊy trong qu¸ tr×nh D¹y häc çc gi¸o viªn ®Òu

gÆp ph¶i nh÷ng khã kh¨n, tuy møc ®é cã kh¸c nhau nhng ®©y lµ nh÷ng

nguyªn nh©n chÝnh c¶n trë viÖc ¸p dông çc PPDH tÝch cùc. Ngoµi khã

kh¨n chñ quan cña mçi gi¸o viªn th× cã nguyªn nh©n kh¸ch quan cÇn quan

t©m nh CSVC - TBDH kh«ng ®¸p øng ®îc yªu cÇu ®æi míi PPDH, c«ng t¸c

chØ ®¹o cha hiÖu qu¶.

• Nh÷ng vÊn ®Ò cÇn quan t©m trong viÖc ®æi míi PPDH.

22

KÕt qu¶ th¨m dß ®îc xÕp theo thø tù tõ ý kiÕn cña nhiÒu ngêi nhÊt tíi ý

kiÕn cña Ýt ngêi nhÊt.

Sè TT Nh÷ng vÊn ®Ò cÇn quan t©m 1 Çch x©y dùng gi¸o ¸n theo tinh thÇn ®æi míi PPDH. 2 Trang bÞ ®Çy ®ñ thiÕt bÞ d¹y häc, ®ång bé víi s¸ch gi¸o khoa 3 Cã sù chØ ®¹o thèng nhÊt, ®ång bé. 4 §æi míi PPDH vµ sö dông thiÕt bÞ d¹y häc 5 T¨ng cêng dù giê cña gi¸o viªn 6 T¨ng thêi gian so¹n bµi 7 X©y dùng chuÈn ®¸nh gi¸ phï hîp 8 Coi träng viÖc rót kinh nghiÖm sau dù giê vµ ®¸nh gi¸ giê d¹y cña

GV

B¶ng 4: ý kiÕn vÒ nh÷ng vÊn ®Ò cÇn quan t©m ®Ó ®æi míi PPDH.

§©y lµ nh÷ng vÊn ®Ò mµ gi¸o viªn trùc tiÕp gi¶ng d¹y t¹i çc trêng

THCS thÊy cÇn quan t©m ®Ó ®æi míi PPDH.

• Sù quan t©m cña GV ®Õn çc yÕu tè khi ®¸nh gi¸ GV .

Nhãm nghiªn cøu ®a ra mét sè yÕu tè: Thùc hiÖn giê lªn líp, chuÈn

bÞ kÕ ho¹c bµi gi¶ng, kü n¨ng sö dông çc PPDH, kÕ qu¶ häc tËp

cña häc sinh... víi møc ®é quan t©m ë 5 møc ®é (tõ møc 1 lµ kh«ng

quan t©m ®Õn møc 5 lµ rÊt quan t©m). KÕt qu¶ quan t©m ë møc 4

vµ 5 nh sau:

- YÕu tè thùc hiÖn giê lªn líp ®¹t 92.7 %

- YÕu tè chuÈn bÞ kÕ ho¹ch bµi gi¶ng ®¹t 93.5 %

- YÕu tè kü n¨ng ¸p dông çc PPDH ph¸t huy tÝnh tÝch cùc cña HS ®¹t

89,1%

- YÕu tè kÕt qu¶ häc tËp cña HS ®¹t 93,7%.

• Nh÷ng biÖn ph¸p GV ®Ò ®¹t ®Ó thùc hiÖn ®æi míi PPDH

KÕt qu¶ ®iÒu tra ®îc xÕp theo thø tù tõ biÖn ph¸p ®îc nhiÒu ngêi ®a

ra tíi biÖn ph¸p cã Ýt ngêi ®a ra nhÊt.

Sè

TT

Çc biÖn ph¸p

1 N©ng cao nhËn thøc vÒ ®æi míi ph¬ng ph¸p d¹y häc cho gi¸o viªn.

23

2 Trang bÞ ®Çy ®ñ CSVC - TBDH 3 T¨ng cêng kü n¨ng x©y dùng bµi gi¶ng, tæ chøc héi th¶o vÒ ®æi míi

PPDH 4 T¨ng cêng c«ng t¸c qu¶n lý 5 Båi dìng çc PPDH ph¸t huy tÝnh tÝch cùc cña häc sinh 6 C¶i tiÕn çch kiÓm tra, ®¸nh gi¸ GV 7 T¨ng cêng dù giê 8 Cã chÝnh s¸ch khuyÕn khÝch gi¸o viªn

B¶ng 5: Nh÷ng biÖn ph¸p gi¸o viªn ®Ò ®¹t ®Ó cã thÓ ®æi míi PPDH

2.1.2 .Thùc tr¹ng chØ ®¹o ho¹t ®éng ®æi míi PPDH cña hiÖu trëng THCS:

Qua ®iÒu tra,kh¶o s¸t thùc tÕ cho thÊy tÊt c¶ çc trêng THCS ®· quan

t©m vµ thùc hiÖn chØ ®¹o ho¹t ®éng ®æi míi PPDH.

100% CBQL trêng THCS ®Òu cã nhËn thøc: ®æi míi PPDH lµ mét gi¶i

ph¸p quan träng ®Ó n©ng cao chÊt lîng vµ hiÖu qu¶ gi¸o dôc vµ ®µo t¹o.

83% CBQL trêng THCS ®ång ý ®æi míi PPDH lµ rÊt cÇn thiÕt

17% CBQL trêng THCS ®ång ý ®æi míi PPDH lµ cÇn thiÕt. Tuy nhiªn

hiÖu qu¶ cña viÖc chØ ®¹o ho¹t ®éng ®æi míi PPDH cña hiÖu trëng trêng

THCS cha cao v× viÖc chØ ®¹o ho¹t ®éng ®æi míi PPDH cña çc hiÖu tr-

ëng cßn nhiÒu bÊt cËp,nhiÒu yÕu tè kh«ng ®ång bé,sù thóc ®Èy çc ho¹t

®éng cña tæ chøc cßn h¹n chÕ... Nhãm nghiªn cøu xin ®Ò cËp tíi mét sè

thùc tr¹ng trong chØ ®¹o ho¹t ®éng ®æi míi PPDH cña hiÖu trëng trêng

THCS.

• Thùc tr¹ng chØ ®¹o cña hiÖu trëng lµm thay ®æi nhËn thøc cña gi¸o viªn vÒ

viÖc ®æi míi PPDH:

Trong viÖc thùc hiÖn ®æi míi PPDH th× vai trß cña gi¸o viªn lµ rÊt

quan träng bëi khã mµ chØ ®¹o ho¹t ®éng ®æi míi PPDH ®¹t kÕt qu¶ cao

khi gi¸o viªn kh«ng muèn ®æi míi. §©y lµ m©u thuÉn trong thùc tÕ mµ hiÖu

trëng çc trêng THCS cÇn ph¶i gi¶i quyÕt.

100% CBQL trêng THCS cho r»ng ®Ó gi¶i quyÕt m©u thuÉn nªu trªn

th× ph¶I t¸c ®éng tíi ®éi ngò gi¸o viªn ®Ó hä cã nhËn thøc ®óng ®¾n vÒ

®æi míi PPDH ®Ó råi hä tù gi¸c thùc hiÖn ®æi míi PPDH.

24

HÇu hÕt çc trêng ®Òu tæ chøc sinh ho¹t díi h×nh thøc phæ biÕn h-

íng dÉn thùc hiÖn nhiÖm vô n¨m häc vµ ®æi míi PPDH lµ mét nhiÖm vô ®îc

nh¾c tíi mang tÝnh lý thuyÕt. RÊt Ýt hiÖu trëng qu¸n triÖt ®ßi hái ®æi míi

PPDH dùa trªn mèi quan hÖ qua l¹i cña néi dung ph¬ng ph¸p vµ nh÷ng yªu

cÇu cña SGK míi. Nh÷ng thùc tiÔn ®ang tån t¹i trong qu¸ tr×nh d¹y häc nh

gi¸o viªn chØ truyÒn thô kiÕn thøc cã s½n,gi¸o viªn lªn líp chñ yÕu lµ gi¶ng

gi¶i, thuyÕt tr×nh... ®· kh«ng ®îc çc hiÖu trëng trêng THCS xem xÐt nh

nh÷ng lùc c¶n ®Ó t×m kiÕm biÖn ph¸p kh¾c phôc. §Æc biÖt quan cßn mét

bé phËn gi¸o viªn cã tuæi ®êi cao vµ ®· cã thãi quen trong gi¶ng d¹y rÊt khã

thay ®æi mét quan niÖm nhng çc hiÖu trëng trêng THCS cha cã t¸c ®éng

®ñ m¹nh ®Ó gi¸o viªn nhËn thøc ®óng tÇm quan träng cña ®æi míi PPDH.

KÕt qu¶ ®iÒu tra cho thÊy cßn 19% gi¸o viªn cha cã nhËn thøc ®óng

®¾n vÒ ®æi míi PPDH, chñ yÕu hä kh«ng muèn thay ®æi mét thãi quen ®·

tån t¹i l©u vµ hä cho r»ng ®æi míi PPDH cÇn cã nh÷ng ®iÒu kiÖn hç trî kh¸c

mµ thùc tÕ cha ®¸p øng.

• Thùc tr¹ng chØ ®¹o båi dìng gi¸o viªn ®Ó thùc hiÖn ®æi míi PPDH

HÇu hÕt çc trêng ®Òu chØ ®¹o båi dìng gi¸o viªn theo kÕ ho¹ch

chung, kÕ ho¹ch båi dìng gi¸o viªn d¹y theo s¸ch gi¸o khoa míi vµ chñ yÕu

diÔn ra trong hÌ. Tû lÖ gi¸o viªn tham gia båi dìng ®¹t 99.2% nhng hiÖu qu¶

cßn thÊp nªn gi¸o viªn gÆp nhiÒu khã kh¨n trong qu¸ tr×nh d¹y häc ®Æc

biÖt trong viÖc thùc hiÖn ®æi míi PPDH ( xem b¶ng 3 phÇn thùc tr¹ng ). Néi

dung båi dìng gi¸o viªn gãp phÇn ®æi míi PPDH nh:

- Kü n¨ng x©y dùng gi¸o ¸n theo híng ®æi míi PPDH

- Lùa chän PPDH phï hîp víi néi dung, ch¬ng tr×nh, SGK.

- Kü n¨ng sö dông çc PPDH tÝch cùc.

- Kü n¨ng sö dông thiÕt bÞ d¹y häc víi viÖc thùc hiÖn ®æi míi PPDH...

cha ®îc chØ ®¹o båi dìng tho¶ ®¸ng. Kü n¨ng sö dông thiÕt bÞ d¹y häc g¾n

víi ®æi míi PPDH kh«ng ®îc quan t©m vµ nhiÒu trêng cha chän ®©y lµ mét

néi dung cÇn båi dìng. Nguyªn nh©n chñ quan cña CBQL còng kh«ng n¾m

®îc kü n¨ng sö dông thiÕt bÞ d¹y häc, nguyªn nh©n chñ quan lµ thiÕu çc

phô t¸ phßng thÝ nghiÖm, thiÕu thiÕt bÞ d¹y häc.

25

• Thùc tr¹ng chØ ®¹o ho¹t ®éng ®æi míi PPDH trong qóa tr×nh d¹y häc:

Trong qu¸ tr×nh d¹y häc ngêi gi¸o viªn ®ãng vai trß chñ ®¹o vµ dÊu

hiÖu c¬ b¶n cña ®æi míi PPDH - gi¸o viªn lµ:

- Ngêi thiÕt kÕ trªn gi¸o ¸n çc ho¹t ®éng cña thµy vµ trß ë trªn líp

- Ngêi th«ng b¸o th«ng tin míi,tæ chøc híng dÉn cho häc sinh thu thËp

th«ng tin xö lý th«ng tin ( th«ng qua ho¹t ®éng ç nh©n hoÆc nhãm ) vµ vËn

dông kiÕn thøc ®· häc vµo cuéc sèng.

- Träng tµi khi häc sinh tranh luËn víi nhau, gióp häc sinh tù hoµn thµnh

nhiÖm vô häc tËp.

Víi quan ®iÓm trªn 97.3% hiÖu trëng trêng THCS cho r»ng chØ ®¹o ho¹t

®éng ®æi míi PPDH trong qu¸ tr×nh d¹y häc thêng tËp trung vµo:

- ChØ ®¹o thiÕt kÕ gi¸o ¸n ( kÕ ho¹ch d¹y häc ) theo híng ph¸t huy tÝnh

tÝch cùc cña häc sinh.

- ChØ ®¹o ho¹t ®éng d¹y häc trªn líp theo tinh thÇn ®æi míi PPDH

- ChØ ®¹o kiÓm tra ®¸nh gi¸ gi¸o viªn.

HÇu hÕt CBQL trêng THCS cho r»ng thiÕt kÕ gi¸o ¸n theo híng ph¸t huy

tÝnh tÝch cùc cña ngêi häc lµ tiªu ®Ò thùc hiÖn ®æi míi PPDH. §©y lµ lÜnh

vùc s¸ng t¹o cña gi¸o viªn nÕu gi¸o viªn chó ý thÝch ®¸ng ®Õn logic vËn

®éng cña néi dung vµ coi träng logic nhËn thøc cña ngêi häc. Tuy nhiªn thùc

tÕ viÖc chØ ®¹o thiÕt kÕ gi¸o ¸n cña çc hiÖu trëng cha ®¹t hiÖu qu¶ ®Ó

®¸p øng nh÷ng ®iÒu tr×nh bµy trªn. ViÖc chØ ®¹o thiÕt kÕ gi¸o ¸n cña çc

hiÖu trëng THCS chñ yÕu lµ nªu ph¬ng híng chung, thiÕu sù chØ ®¹o cô

thÓ ®Õn tæ, nhãm chuyªn m«n, ®Õn gi¸o viªn. HÇu hÕt hiÖu trëng chØ ®¹o

kiÓu ®¹i trµ, kh«ng chi ®¹o ®iÓm ®Ó trªn c¬ së ®ã nh©n réng trong ®éi ngò

gi¸o viªn. §Æc biÖt nh÷ng vÊn ®Ò c¬ b¶n ®Ó gi¸o viªn cã thÓ thiÕt kÕ ®îc

gi¸o ¸n theo tinh thÇn ®æi míi PPDH ®· kh«ng ®îc hiÖu trëng chØ ®¹o bµi

b¶n, kÕt qu¶ ®iÒu tra kh¶o s¸t cho thÊy:

- 31% gi¸o ¸n cha ®¸p øng yªu cÇu theo híng ®æi míi PPDH.

- Thêi gian thiÕt kÕ gi¸o ¸n theo tinh thÇn ®æi míi PPDH gÊp 5 - 6 lÇn

so víi so¹n gi¸o ¸n tríc ®©y.

26

Nguyªn nh©n nh÷ng h¹n chÕ trªn chñ yÕu do gi¸o viªn cha n¾m v÷ng

yªu cÇu cña SGK míi. NhiÒu vÊn ®Ò kiÕn thøc kh«ng ®îc tr×nh bµy têng

minh trong SGK mµ chØ nªu nh÷ng c©u hái hoÆc gîi ý ®Ó häc sinh t×m tßi

díi sù híng dÉn cña GV ®Ó ®I ®Õn kÕt luËn vµ lÜnh héi kiÕn thøc. Do ®ã

GV ph¶i lùa chän nh÷ng PPDH thÝch hîp ®Ó ®¸p øng yªu cÇu mµ SGK

®Æt ra. Gi¸o viªn kh«ng ®îc båi dìng vÒ mäi mÆt nh cËp nhËt kiÕn thøc

míi, b¶n chÊt cña PPDH tÝch cùc,kü n¨ng thiÕt kÕ gi¸o ¸n theo híng ®æi míi

PPDH.

ViÖc tËp huÊn gi¸o viªn trong hÌ ®Ó thùc hiÖn néi dung, ch¬ng tr×nh

SGK míi cña çc së cha tho¶ ®¸ng, nªn nhiÒu gi¸o viªn gÆp khã kh¨n trong

thiÕt kÕ gi¸o ¸n theo tinh thÇn ®æi míi PPDH.

ChØ ®¹o ho¹t ®éng d¹y häc trªn líp lµ kh©u nèi tiÕp ®Ó triÓn khai thùc

hiÖn viÖc ®æi míi PPDH. PhÇn lín hiÖu trëng çc trêng THCS ®Òu chØ

®¹o ®¹i trµ, çc gi¸o viªn phô tr¸ch tÊt c¶ çc bé m«n thùc hiÖn viÖc d¹y häc

trªn líp theo tinh thÇn ®æi míi PPDH. Trªn c¬ së thiÕt kÕ gi¸o ¸n,hiÖu trëng

çc trêng THCS ®· yªu cÇu GV thùc hiÖn ®óng gi¸o ¸n vµ thÓ hiÖn ®îc:

- Møc ®é chuÈn bÞ giê lªn líp.

- Çc thao t¸c s ph¹m trong giê lªn líp

- Kh¶ n¨ng sö dông çc PPDH kh¬i dËy tÝnh tÝch cùc chñ ®éng cña häc

sinh trong giê lªn líp.

- §¹t ®îc môc tiªu cña giê lªn líp.

- §¹t hiÖu qu¶ cña giê lªn líp.

KÕt qu¶ kh¶o s¸t ®iÒu tra cho thÊy: Thùc tÕ viÖc chØ ®¹o trªn chØ

mang tÝnh phong trµo, hiÖu qu¶ çc giê lªn líp ®¹t yªu cÇu ®æi míi PPDH

cßn thÊp: 73% gi¸o viªn thêng xuyªn sö dông ph¬ng ph¸p thuyÕt tr×nh. 43%

gi¸o viªn ®· cè g¾ng ¸p dông nh÷ng PPDH tÝch cùc nhng hiÖu qu¶ thÊp vµ

gîng Ðp. Çc giê thùc hµnh cha ®¹t yªu cÇu v× thiÕu thiÕt bÞ d¹y häc hoÆc

TBDH kh«ng ®ång bé. HiÖu trëng çc trêng THCS chØ ®¹o ho¹t ®éng d¹y

häc trªn líp mµ kh«ng n¾m ®îc thùc lùc cña GV, cha phèi hîp hiÖu qu¶ víi

tæ trëng chuyªn m«n vµ lùc lîng gi¸o viªn nßng cèt ®Ó gióp gi¸o viªn vËn

dông çc PPDH tÝch cùc cho bé tõng m«n.

27

Nh÷ng h¹n chÕ nªu trªn lµ do HiÖu trëng cha chó träng vµo c«ng t¸c

kiÓm tra, ®¸nh gi¸ GV trong viÖc ®æi míi PPDH, chØ ®¹o dù giê cña gi¸o

viªn lªn líp cña gi¸o viªn cßn cha hiÖu qu¶. HiÖu trëng hoÆc phã hiÖu trëng

phô tr¸ch chuyªn m«n míi dù ®îc 30% sè giê lªn líp ( cã ®¨ng ký ®æi míi

PPDH) cña gi¸o viªn. 70% sè giê cßn l¹i hiÖu trëng chØ ®¹o çc tæ chuyªn

m«n kÕt hîp víi mét sè gi¸o viªn cã kinh nghiÖm trong viÖc ®æi míi PPDH

dù giê. ViÖc ®¸nh gi¸ chÝnh x¸c, kh¸ch quan kÕt qu¶ giê lªn líp cña gi¸o viªn

còng lµ mét vÊn ®Ò khã kh¨n. thùc tÕ cßn cã m©u thuÉn khã gi¶i quyÕt.

HiÖu trëng çc trêng THCS ®Òu chØ ®¹o sö dông phiÕu dù giê in s½n çc

th«ng sè vµ kÕt qu¶ ®îc ®¸nh gi¸ b»ng viÖc cho ®iÓm cña ®ång nghiÖp.

95% hiÖu trëng trêng THCS coi ®©y lµ träng sè chñ yÕu ®Ó ®¸nh gi¸ gi¸o

viªn v× thÕ viÖc ®¸nh gi¸ thiÕu tÝnh kh¸ch quan vµ trong chõng mùc cha

®¶m b¶o ®é chÝnh x¸c cao do chñ quan cña ngêi dù giê.

Nhãm nghiªn cøu ®a ra mét sè biÖn ph¸p kiÓm tra ®¸nh gi¸ gi¸o viªn

(møc 1 lµ kh«ng cÇn thiÕ, møc 2 cÇn thiÕt, møc 3 lµ rÊt cÇn thiÕt ) cã kÕt

qu¶ nh sau:

STT Çc biÖn ph¸p Møc ®é cÇn thiÕt

%1 2 3

1 KiÓm tra ®Þnh kú viÖc x©y dùng kÕ ho¹ch bµi

gi¶ng

9.3 35.3 55.4

2 KiÓm tra ®Þnh kú viÖc thùc hiÖn KH bµi gi¶ng 14 33.7 52.33 Dù giê GV 0 45.3 54.74 KiÓm tra ®Þnh kú viÖc ¸p dông PPDH tÝch cùc 31.7 33 35.35 Sinh ho¹t tæ chuyªn m«n 18.6 32.1 49.36 Phèi hîp víi thanh tra cÊp trªn 48.8 21.3 27.57 T×m hiÓu d luËn HS 30.4 33.9 35.7

B¶ng 6. KÕt qu¶ ®iÒu tra vÒ møc ®é cÇn thiÕt ®èi víi çc biÖn ph¸p

®¸nh gi¸ GV.

Trªn 90 % hiÖu trëng ®îc hái cho r»ng çc biÖn ph¸p dù kiÕn trªn ®©y lµ

cÇn vµ rÊt cÇn thiÕt. Do ®ã cã thÓ coi nh÷ng biÖn ph¸p ®îc ®Ò xuÊt cã

kh¶ n¨ng ®îc vËn dông trong c«ng t¸c qu¶n lý gi¸o dôc vµ ®¸nh gi¸ GV khi

thùc hiÖn ®æi míi PPDH.

28

ViÖc chØ ®¹o rót kinh nghiÖm sau dù giê cña hiÖu trëng cßn mang tÝnh

h×nh thøc cha thùc sù lµ ®ßn bÈy ®Ó ph¸t huy nh÷ng kÕt qu¶ ®· ®¹t ®îc,

®Ó kh¾c phôc nh÷ng çi cha ®îc. Trong khi viÖc ®¸nh gi¸ chÝnh x¸c vµ

kh¸ch quan sÏ gióp hiÖu trëng t×m ®óng nguyªn nh©n ®Ó cã nh÷ng biÖn

ph¸p chØ ®¹o hiÖu qu¶ h¬n vµ còng cã ý nghÜa lín ®èi víi gi¸o viªn ®Ó hä tù

®iÒu chØnh viÖc ®æi míi PPDH cña b¶n th©n.

Mét sè thùc tÕ n÷a mµ nhãm nghiªn cøu quan t©m ®ã lµ çc HiÖu trëng

chØ ®¹o ho¹t ®éng ®æi míi PPDH kh«ng theo kÕ ho¹ch liªn tôc, kh«ng duy

tr× trong suèt n¨m häc mµ thêng tËp trung vµo dÞp kû niÖm ngµy nhµ gi¸o

ViÖt Nam 20/11 th«ng qua ho¹t ®éng héi gi¶ng. V× thÕ ®· v« t×nh ®Ó gi¸o

viªn rÊt dÔ quay trë l¹i ¸p dông PPDH truyÒn thèng mµ nã ®· trë thµnh cè

h÷u.

2.2. Mét sè nhËn xÐt tõ ®iÒu tra kh¶o s¸t thùc tr¹ng.

Dùa vµo kÕt qu¶ ®iÒu tra thùc tr¹ng vÒ viÖc chØ ®¹o ho¹t ®éng ®æi míi

PPDH cña hiÖu trëng vµ thùc tr¹ng d¹y häc ë trêng THCS, qua ph©n tÝch

çc ý kiÕn trao ®æi víi mét sè CBQL trêng THCS chóng t«i cã thÓ rót ra mét

sè nhËn xÐt ®¸nh gi¸ chung nh sau:

2.2.1.¦u ®iÓm:

HÇu hÕt hiÖu trëng trêng THCS ®Òu cã nhËn thøc ®óng ®¾n vÒ tÇm

quan träng cña viÖc ®æi míi PPDH vµ ®· chØ ®¹o ho¹t ®éng ®æi míi

PPDH ë trêng m×nh qu¶n lý.

2.2.2.Nh÷ng h¹n chÕ:

- C«ng t¸c chØ ®¹o ho¹t ®éng ®æi míi PPDH cßn nhiÒu bÊt cËp vµ

kh«ng ®ång bé. HÇu hÕt çc hiÖu trëng chØ ®¹o theo ph¬ng ph¸p chung,

thiÕu träng t©m, kh«ng theo qui tr×nh... nªn hiÖu qu¶ cha cao.

- TÝnh kÕ ho¹ch trong chØ ®¹o cßn h¹n chÕ nªn kh¶ n¨ng duy tr× ho¹t

®éng ®æi míi PPDH cha thêng xuyªn, liªn tôc.

- MÆc dï nhËn biÕt ®îc nh÷ng ®iÒu kiÖn cÇn thiÕt ®Ó viÖc chØ ®¹o

ho¹t ®éng ®æi míi PPDH thµnh c«ng nhng cha cã nh÷ng biÖn ph¸p thÝch

hîp nh t¨ng cêng ®Çu t c¬ së vËt chÊt vµ thiÕt bÞ d¹y häc... cßn 68.6% gi¸o

viªn gÆp khã kh¨n kh«ng ¸p dông PPDH tÝch cùc v× thiÕu thiÕt bÞ d¹y häc.

29

- C«ng t¸c chØ ®¹o båi dìng gi¸o viªn cßn nhiÒu h¹n chÕ, néi dông båi d-

ìng cha cô thÓ, mét sè néi dung cÇn thiÕt cha ®îc quan t©m, h×nh thøc båi

dìng cha hîp lý nªn hiÖu qu¶ thÊp.

- NhiÒu hiÖu trëng khi chØ ®¹o ho¹t ®éng ®æi míi PPDH cha chó ý

trong chØ ®¹o nh÷ng kh©u then chèt m¹ng tÝnh chÊt quyÕt ®Þnh nh:

+ ChØ ®¹o thiÕt kÕ gi¸o ¸n

+ ChØ ®¹o ho¹t ®éng d¹y häc trªn líp

+ Tæ chøc, chØ ®¹o dù giê, rót kinh nghiÖm vµ ®¸nh gi¸...

- ViÖc kiÓm tra ®¸nh gi¸ gi¸o viªn trong viÖc ®æi míi PPDH cßn cha

toµn diÖn, thiÕu chÝnh x¸c, thiÕu tÝnh kh¸ch quan. KiÓm tra ®¸nh gi¸ kh«ng

nªu ra nh÷ng çi ®îc, çi cha ®îc vµ nguyªn nh©n cña chóng nªn cã nhiÒu

h¹n chÕ cho viÖc chØ ®¹o ho¹t ®éng ®æi míi PPDH.

- ThiÕu t¸c ®éng n©ng cao ®éng lùc lµm viÖc ®èi víi gi¸o viªn trong ®æi

míi PPDH, cha khuyªn khÝch. ®éng viªn ®óng møc t¹o niÒm say mª, høng

thó ®Ó gi¸o viªn thùc hiÖn ®æi míi PPDH.

- Cha ®æi míi c«ng t¸c qu¶n lý kÞp thêi víi viÖc ®æi míi ch¬ng tr×nh gi¸o

dôc ë THCS, cha t¹o ®îc c¬ chÕ qu¶n lý h÷u hiÖu trong khi chØ ®¹o ho¹t

®éng ®æi míi PPDH.

2.3. KÕt luËn:

KÕt qu¶ kh¶o s¸t thùc tr¹ng d¹y häc theo tinh thÇn ®æi míi PPDH ë trêng

THCS cho thÊy mét bé phËn gi¸o viªn ®· cã nh÷ng cè g¾ng nhÊt ®Þnh

trong viÖc sö dông PPDH tÝch cùc nh»m t¹o høng thó, tÝch cùc ho¸ qu¸

tr×nh nhËn thøc cña häc sinh, song chóng ta ph¶i thõa nhËn mét thùc tÕ:

gi¸o viªn vÉn thiªn sö dông nhãm çc PPDH b»ng lêi. Thùc tr¹ng chØ ®¹o

ho¹t ®éng ®æi míi PPDH cßn tån t¹i mét sè nhîc ®iÓm cã ¶nh hëng lín tíi

hiÖu qu¶ ®æi míi PPDH ë trêng THCS.

Nguyªn nh©n cña thùc tr¹ng trªn lµ do thiÕu nh÷ng ®iÒu kiÖn cÇn thiÕt

nh GV, CSVC... nhng cÇn ph¶i nhÊn m¹nh vai trß cña yÕu tè qu¶n.V× thÕ

vai trß cña hiÖu trëng trong viÖc chØ ®¹o ho¹t ®éng ®æi míi PPDH ë trêng

THCS lµ rÊt quan träng vµ nh÷ng thùc tr¹ng nªu trªn còng chÝnh lµ ®iÓm

xuÊt ph¸t ®Ó t×m ra nh÷ng biÖn ph¸p phï hîp víi ®Æc ®iÓm vµ ®iÒu kiÖn

30

cña nhµ trêng ®Ó viÖc chØ ®¹o ho¹t ®éng ®æi míi PPDH ë trêng THCS cã

hiÖu qu¶ cao, ®¸p øng ®æi míi PPGD trong qu¸ tr×nh ®æi míi ch¬ng tr×nh

gi¸o dôc phæ th«ng.

3. Mét sè biÖn ph¸p chØ ®¹o ho¹t ®éng ®æi míi PPDH cña hiÖu trëng ë tr-

êng THCS.

3.1 ChØ ®¹o x©y dùng ®éi ngò gi¸o viªn phôc vô ®æi míi PPDH

3.1.1 N©ng cao nhËn thøc cho gi¸o viªn vÒ sù cÇn thiÕt cña viÖc ®æi míi

PPDH

Çn bé qu¶n lý trêng THCS cÇn kh¼ng ®Þnh l¹i néi dung cña nghÞ

quyÕt TW 2 kho¸ 8 ®· nªu: “ Gi¸o viªn lµ nh©n tè quyÕt ®Þnh chÊt lîng cña

gi¸o dôc ”, tõ ®ã lµm cho gi¸o viªn thÊy râ vai trß, tr¸ch nhiÖm cña b¶n th©n

trong viÖc thùc hiÖn môc tiªu gi¸o dôc chung vµ môc tiªu vµ gi¸o dôc THCS.

Qu¸n triÖt l¹i nghÞ quyÕt 40/ 2000 QH 10 vµ chØ thÞ 14/ 2000/ CT - TTg vÒ

®æi míi ch¬ng tr×nh gi¸o dôc phæ th«ng trong ®ã nhÊn m¹nh ®æi míi néi

dung, SGK, ph¬ng ph¸p gi¸o dôc... v× thÕ nhÊt thiÕt cÇn ®æi míi PPDH.

HiÖn nay ®æi míi PPDH lµ mét nhiÖm vô mµ Bé gi¸o dôc rÊt quan

t©m, 1 trong nh÷ng nh©n tè quan träng gãp phÇn thùc hiÖn môc tiªu gi¸o

dôc. §æi míi PPDH cßn lµ mét cÇu cña SGK míi, t¹o ®iÒu kiÖn cho sù phèi

hîp 2 chiÒu céng t¸c cïng lµm viÖc gi÷a gi¸o viªn vµ häc sinh, kh¾c phôc

tÝnh ¸p ®Æt trong d¹y häc.

HiÖu trëng cÇn gi¸o viªn biÕt lý do ph¶i ®æi míi PPDH v× ph¬ng ph¸p

thÇy ®äc trß chÐp, ghi nhí vµ häc thuéc lßng ®· kh«ng ph¸t huy kh¶ n¨ng

s¸ng t¹o, kh«ng kh¬i dËy ®îc néi lùc tiÒm Èn cña häc sinh vµ ®iÓm kh¸c

31

nhau c¬ b¶n cña PPDH míi víi PPDH truyÒn thèng. §ã lµ qu¸ tr×nh t¬ng t¸c

gi÷a gi¸o viªn víi häc sinh, t¬ng t¸c gi÷a häc sinh víi häc sinh, ngêi thÇy

chÝnh lµ ngêi tæ chøc, ®IÒu khiÓn, híng dÉn häc sinh häc tËp ®Ó häc sinh

tù chiÕm lÜnh kiÕn thøc mét çch chñ ®éng, s¸ng t¹o. HiÖu trëng çc trêng

THCS tæ chøc cho gi¸o viªn:

- Häc tËp çc nghÞ quyÕt cña §¶ng, çc v¨n b¶n cña Bé gi¸o dôc vµ

®µo t¹o.

- Sinh ho¹t tËp thÓ, qu¸n triÖt híng dÉn thùc hiÖn nhiÖm vô n¨m häc víi

nh÷ng nhiÖm vô cô thÓ trong ®ã cã viÖc ®æi míi PPDH.

- Sinh ho¹t tæ chuyªn m«n bao gåm çc néi dung ®Ó n©ng cao nhËn

thøc cho gi¸o viªn vÒ sù cÇn thiÕt ®æi míi PPDH.

3.1.2 T¹o ®éng lùc lµm viÖc cho gi¸o viªn trong ®æi míi ph¬ng ph¸p d¹y häc.

Trong chøc n¨ng chØ ®¹o nãi chung, ngêi CBQL ph¶i lu«n lu«n t×m

çch lµm thÕ nµo ®Ó mäi ngêi lµm viÖc tÝch cùc, hoµn thµnh tèt c«ng viÖc

®îc giao nh»m gãp phÇn thùc hiÖn çc môc tiªu cña tæ chøc.

Trong chØ ®¹o ®æi míi ph¬ng ph¸p d¹y häc ë nhµ trêng còng vËy, ng-

êi HiÖu trëng ph¶i lu«n lu«n t×m çch lµm sao ®Ó thóc ®Èy mäi gi¸o viªn

tÝch cùc ®æi míi PPDH, nãi mét çch kh¸c, ®ã lµ viÖc t¹o ®éng lùc lµm viÖc

cho gi¸o viªn trong ®æi míi PPDH.

§éng lùc lµm viÖc lµ ®éng lùc cã ý thøc hay v« thøc kh¬i dËy vµ híng

hµnh ®éng vµo viÖc ®¹t ®îc môc tiªu mong ®îi

• Çc yÕu tè t¹o ®éng lùc lµm viÖc.

Theo Frederick Herzberg, gi¸o s t©m lÝ ngêi MÜ, th× cã n¨m yÕu tè

t¹o ®éng lùc sau ®©y:

- B¶n th©n c«ng viÖc: Cã thÓ ¶nh hëng ®Õn sù tÝch cùc cña mçi

ngêi. Ch¼ng h¹n mét c«ng viÖc thó vÞ, ®a d¹ng, s¸ng t¹o vµ ®Çy

th¸ch thøc cã thÓ t¹o ®éng lùc cho nh÷ng ai ham mª lo¹i c«ng viÖc

nh thÕ.

- Sù thµnh ®¹t: §ã lµ sù tho¶ m·n cña b¶n th©n khi hoµn thµnh mét

c«ng viÖc, sù gi¶i quyÕt vÊn ®Ò vµ nh×n thÊy nh÷ng thµnh qu¶ tõ

nç lùc cña m×nh.

32

- Sù c«ng nhËn: §ã lµ sù ghi nhËn viÖc hoµn thµnh tèt mét c«ng viÖc.

NÕu sù ghi nhËn nµy lµ cña tËp thÓ th× cµng cã ý nghÜa h¬n.

- Tr¸ch nhiÖm: tr¸ch nhiÖm ®èi víi c«ng viÖc còng lµ mét ®éng lùc

thóc ®Èy con ngêi tÝch cùc hµnh ®éng.

- C¬ héi ph¸t triÓn: Lµ nh÷ng c¬ héi tiÕn bé trong c«ng viÖc. C¬ héi

ph¸t triÓn còng xuÊt hiÖn nÕu trong c«ng viÖc ngêi ta cã quyÒn

quyÕt ®Þnh nhiÒu h¬n ®Ó thùc thi çc s¸ng kiÕn.

Bªn c¹nh nh÷ng yÕu tè t¹o ®éng lùc, F. Herzberg cßn nªu ra nh÷ng

yÕu tè mµ «ng gäi lµ “ nh÷ng yÕu tè duy tr× “, ®ã lµ nh÷ng yÕu tè cã thÓ

g©y ra sù bÊt m·n nhng kh«ng lµm t¨ng ®éng lùc mét khi chóng ®îc ®¸p

øng. §ã lµ nh÷ng yÕu tè nh:

- §iÒu kiÖn lµm viÖc

- Nh÷ng quy ®Þnh qu¶n lÝ cña tæ chøc

- Sù gi¸m s¸t

- Nh÷ng mèi quan hÖ gi÷a ç nh©n víi ç nh©n

- C«ng viÖc æn ®Þnh

Chóng t«i kh«ng cã ý ®Þnh ®i s©u vµo çc yÕu tè duy tr× mµ chØ

muèn nãi thªm vÒ ý nghÜa cña chóng. Ch¼ng h¹n chóng ta nãi vÒ ®iÒu

kiÖn lµm viÖc. Theo F. Herzberg th× nÕu ®iÒu kiÖn lµm viÖc kÐm sÏ g©y

ra sù bÊt m·n trong nh©n viªn. Song nÕu ®iÒu kiÖn lµm viÖc ®· tèt mµ

chóng ta cã lµm tèt h¬n n÷a th× nã còng kh«ng lµm t¨ng ®éng lùc lµm viÖc

cña nh©n viªn ®îc lµ bao.

Nh×n chung l¹i F. Herzberg nhËn xÐt r»ng: çc yÕu tè t¹o ®éng lùc lµm

viÖc ®Òu liªn quan ®Õn b¶n th©n c«ng viÖc, cßn çc yÕu tè duy tr× th× liªn

quan ®Õn m«i trêng lµm viÖc. M«i trêng nãi ë ®©y bao gåm c¶ m«i trêng

bªn trong vµ bªn ngoµi tæ chøc.

•Mét sè biÖn ph¸p nh»m t¹o ®éng lùc lµm viÖc cho gi¸o viªn trong ®æi míi

ph¬ng ph¸p d¹y häc

- Sö dông môc tiªu ®Ó t¨ng cêng ®éng lùc.

Nh ®· biÕt, hµnh vi phô thuéc vµo th¸i ®é, mµ th¸i ®é l¹i chÞu sù chi

phèi cña nhËn thøc vÒ nh÷ng gi¸ trÞ x· héi. Do vËy ngêi HiÖu trëng ph¶i lµm

33

thÕ nµo ®Ó çc môc tiªu gi¸o dôc, mµ cô thÓ h¬n lµ çc môc tiªu cña ®æi

míi ph¬ng ph¸p d¹y häc trë thµnh nh÷ng gi¸ trÞ mµ ngêi gi¸o viªn híng tíi.

Muèn vËy ngêi HiÖu trëng ph¶i t×m kiÕm nh÷ng h×nh thøc sinh ®éng, hÊp

dÉn ®Ó lµm cho ngêi gi¸o viªn qu¸n triÖt çc môc tiªu cña ®æi míi ph¬ng

ph¸p d¹y häc, ch¼ng h¹n nh: tæ chøc héi th¶o, tæ chøc nghiªn cøu khoa häc

víi çc ®Ò tµi vÒ ph¬ng ph¸p d¹y häc bé m«n, tæ chøc d¹y thö theo kiÓu “

gi¸o dôc häc so s¸nh “ ( nghÜa lµ cho d¹y thö cïng mét bµi ë nh÷ng líp kh¸c

nhau víi ph¬ng ph¸p kh¸c nhau råi ®èi chiÕu so s¸nh kÕt qu¶ ), tæ chøc trao

®æi kinh nghiÖm víi çc trêng b¹n.

- §Ò cao tinh thÇn tr¸ch nhiÖm cña ngêi gi¸o viªn ®èi víi viÖc ®æi míi

PPDH.

Tinh thÇn tr¸ch nhiÖm còng lµ mét ®éng lùc lµm viÖc. Sau khi lµm

cho çc môc tiªu cña ®æi míi PPDH trë thµnh çc gi¸ trÞ ph¶i híng tíi vµ tríc

khi lµm cho viÖc ®æi míi PPDH trë nªn mét c«ng viÖc ®Çy høng thó, hÊp

dÉn gi¸o viªn th× ta h·y ®éng viªn tinh thÇn tr¸ch nhiÖm cña mçi gi¸o viªn tríc

çc häc sinh, tríc x· héi ®Ó hä b¾t tay vµo thùc hiÖn ®æi míi PPDH. NhiÒu

khi lµm thùc sù råi míi n¶y sinh say mª. Còng nh ta häc ch¬i cê hay mét trß

ch¬i nµo kh¸c. Lóc ®Çu ta cha biÕt ch¬i cê ta cha thÊy thÝch. Sau khi tù

ch¬i ®îc mét sè v¸n råi, ta thÊy cµng ngµy cµng say mª.

Theo nh nhµ t©m lÝ häc ngêi MÜ Abraham Maslow con ngêi ta cã

nhu cÇu ®îc t«n träng, nhu cÇu tù kh¼ng ®Þnh nªn mét khi ®îc ngêi l·nh

®¹o tÝn nhiÖm giao c«ng viÖc th× hä sÏ chñ ®éng, tÝch cùc lµm viÖc h¬n.

V× vËy, ®Ó t¹o ra mét phong trµo thi ®ua ®æi míi PPDH th× ngêi

HiÖu trëng cã thÓ giao nhiÖm vô cho mét sè gi¸o viªn lµm thÝ ®iÓm tríc, råi

sau ®ã lµm réng dÇn ra.

- Lµm cho viÖc ®æi míi ph¬ng ph¸p d¹y häc trë nªn thÝch thó h¬n

Cã thÓ l©u nay chóng ta ®· m¾c mét sai lÇm lµ lµm cho ngêi gi¸o viªn

c¶m thÊy viÖc ®æi míi ph¬ng ph¸p d¹y häc lµ “ mét c«ng viÖc cìng bøc “,” lµ

mét viÖc tõ trªn déi xuèng”, do ®ã hä “ dÞ øng “ víi c«ng viÖc nµy. B©y giê

chóng ta cÇn ph¶i lµm thay ®æi çi c¶m nhËn ®ã b»ng çch lµm cho ngêi

gi¸o viªn thÊy viÖc ®æi míi ph¬ng ph¸p d¹y häc lµ mét c«ng viÖc ®Çy høng

34

thó, ®Çy s¸ng t¹o, ®Çy th¸ch thøc.

Muèn vËy ta nªn t×m çch t¹o ra mét bÇu kh«ng khÝ thi ®ua s¸ng t¹o

trong ph¬ng ph¸p d¹y häc. Ta nªn dùa vµo nh÷ng gi¸o viªn say mª khoa häc,

nhÊt lµ lùc lîng gi¸o viªn trÎ, v× tuæi trÎ lu«n ham thÝch çi míi ( do trong ®Çu

ãc hä cha cã çc “ lèi mßn “ ), ham thÝch s¸ng t¹o, lu«n mong muèn chiÕn

th¾ng çc th¸ch thøc, cã nhiÒu hoµi b·o,…råi khuyÕn khÝch hä t×m tßi, s¸ng

t¹o trong ph¬ng ph¸p d¹y häc vµ ®Ó hä lµm thö.

Khi çc gi¸o viªn c¶m thÊy høng thó trong ®æi míi ph¬ng ph¸p d¹y häc

th× tøc lµ ta ®· t¨ng cêng ®éng lùc lµm viÖc ë hä.

- Sö dông ®ßn bÈy khen thëng mét çch thÝch ®¸ng

Nh trªn ®· nãi, sù thµnh ®¹t trong c«ng viÖc vµ sù ®îc c«ng nhËn

thµnh tÝch lµ nh÷ng yÕu tè t¹o ®éng lùc, do ®ã ta ph¶i biÕt khen thëng mét

çch thÝch ®¸ng.

ThÕ nµo lµ khen thëng mét çch thÝch ®¸ng?

Tríc hÕt ta ph¶i ®¸nh gi¸ ®óng kÕt qu¶ thùc hiÖn ®æi míi PPDH ë

mçi gi¸o viªn mét çch c«ng khai, th¼ng th¾n, c«ng b»ng, kh«ng h¹ thÊp mµ

còng kh«ng khen th¸i qu¸, cÇn lµm cho tËp thÓ thÊy r»ng ngêi gi¸o viªn Êy

®· cã nhiÒu nç lùc ®Ó ®¹t ®îc kÕt qu¶ ®ã. §¸nh gi¸ ph¶i dùa theo nh÷ng tiªu

chÝ thèng nhÊt vµ dùa trªn møc ®é hoµn thµnh c«ng viÖc ®· giao cho ngêi

®ã chø kh«ng nªn so s¸nh khèi lîng c«ng viÖc cña tõng ngêi víi nhau.

Thø hai lµ cÇn ç nh©n ho¸ sù khen thëng v× r»ng mçi ç nh©n cã

nh÷ng ®iÒu kiÖn, hoµn c¶nh kh¸c nhau. §èi víi ngêi nµy th× ®ã chØ lµ sù cè

g¾ng võa ph¶i

nhng ®èi víi ngêi kia th× l¹i lµ sù cè g¾ng vît bËc. MÆt kh¸c, mçi ç nh©n cã

nh÷ng nhu cÇu kh¸c nhau, do vËy h×nh thøc khen thëng nªn phï hîp víi nhu

cÇu cña mçi ngêi. §èi víi ngêi nµy th× cÇn nªu cao sù khen thëng tinh thÇn,

®èi víi ngêi kia l¹i lµ sù uû nhiÖm thªm quyÒn h¹n, nãi lªn sù tin tëng h¬n cña

l·nh ®¹o. TÊt nhiªn ta kh«ng coi nhÑ viÖc khen thëng b»ng vËt chÊt, v× ng¹n

ng÷ cã c©u:” Tr¨m ®ång tiÒn c«ng kh«ng b»ng mét ®ång tiÒn thëng”

ViÖc ç nh©n ho¸ sù khen thëng cßn cã nghi· lµ ai ®¸ng khen míi

khen, tr¸nh “ b×nh qu©n chñ nghÜa” trong viÖc khen thëng. NÕu chØ v× sî

35

mÊt lßng, v× sù khã xö nµo ®ã mµ ai còng ®îc khen c¶ th× nh÷ng ngêi cè

g¾ng sÏ dÇn dÇn kh«ng cÇn cè g¾ng n÷a.

- T¹o ®îc sù tiÕn bé ë mçi gi¸o viªn trong viÖc ®æi míi PPDH.

Cã thÓ ph©n tÝch biÖn ph¸p nµy tõ nh÷ng gãc ®é kh¸c nhau. Tríc hÕt

lµ lµm cho ngêi gi¸o viªn t×m thÊy lîi Ých riªng trong lîi Ých chung. NÕu ngêi

gi¸o viªn thÊy r»ng trong khi m×nh thùc hiÖn ®æi míi PPDH th× chuyªn m«n

cña m×nh ®îc n©ng cao h¬n, kÜ n¨ng s ph¹m cña m×nh trë nªn v÷ng vµng

h¬n,…th× hä sÏ tÝch cùc h¬n. Nãi chung ai còng muèn m×nh ngµy cµng ph¸t

triÓn h¬n, giái giang h¬n, v× vËy hä muèn m×nh ngµy cµng tiÕn bé h¬n

ngay trong chÝnh c«ng viÖc m×nh ®ang lµm.

3.1.3 T¨ng cêng c«ng t¸c båi dìng gi¸o viªn phôc vô ®æi míi PPDH

Trªn c¬ së ®¸nh gi¸ thùc tr¹ng nhãm nghiªn cøu thÊy: HiÖu trëng çc tr-

êng THCS cÇn t¨ng cêng c«ng t¸c båi dìng gi¸o viªn víi mét sè néi dung chñ

yÕu, b»ng çc h×nh thøc phï hîp.

• Néi dung båi dìng

- KiÕn thøc chung vÒ PPDH tÝch cùc

- Kü n¨ng thiÕt kÕ bµi gi¶ng theo híng ®æi míi PPDH.

- Kü n¨ng lùa chän vµ sö dông çc PPDH tÝch cùc

- Kü n¨ng sö dông TBDH ®Ó ®æi míi PPDH

- Kü n¨ng tæ chøc ho¹t ®éng d¹y häc trªn líp.

• H×nh thøc båi dìng

- Héi gi¶ng: h×nh thøc nµy cã hiÖn qu¶ cao v× ®îc duy tr× thêng

xuyªn, héi gi¶ng lµ ®iÒu kiÖn ®Ó mäi gi¸o viªn häc tËp kinh nghiÖm

cña ®ång nghiÖp.

- Héi th¶o theo chuyªn ®Ò : H×nh thøc nµy sÏ bæ xung nh÷ng kiÕn

thøc, kü n¨ng sö dông PPDH ®¸p øng yªu cÇu ®æi míi PPDH.

- Sinh ho¹t tæ chuyªn m«n: Sö dông nh÷ng gi¸o viªn giái, cã nhiÒu kinh

nghiÖm kÌm cÆp nh÷ng gi¸o viªn cßn cã h¹n chÕ trong khi ®æi míi

PPDH tõ so¹n gi¸o ¸n ®Õn viÖc tæ chøc ho¹t ®éng d¹y häc. Tæ trëng

tæ chuyªn m«n c¨n cø vµo thùc tr¹ng cña tæ ®Þnh ra nh÷ng néi dung

cÇn ®îc kÌm cÆp. Chó ý tæ chøc dù giê rót kinih nghiÖm.

36

- Tù båi dìng: H×nh thøc nµy m¹ng l¹i hiÖu qu¶ ®¸ng kÓ tuy nhiªn hiÖu

trëng cÇn ®éng viªn khÝch lÖ cïng víi nh÷ng ®Þnh híng c¬ b¶n ®Ó

mäi gi¸o viªn tù gi¸c häc tËp, rÌn luyÖn trau dåi nghiÖp vô s ph¹m ®Ó

®¸p øng ®ái hái cña gi¸o dôc phæ th«ng vµ yªu cÇu ®æi míi PPDH.

- Më çc líp tËp huÊn: HuÊn luyÖn kü n¨ng sö dông thiÕt bÞ d¹y häc

nãi chung vµ sö dông thiÕt bÞ d¹y häc ®Ó ®¸p øng yªu cÇu ®æi míi

PPDH.

3.2 ChØ ®¹o x©y dùng vµ sö dông CSVC - TBDH phôc vô ®æi míi PPDH .

CSVC - TBDH cã vai trß rÊt quan träng trong qu¸ tr×nh d¹y häc ®Æc

biÖt hç trî tÝch cùc ®Ó thùc hiÖn ®æi míi PPDH. XuÊt ph¸t tõ ®Æc trng t

duy h×nh ¶nh, t duy cô thÓ cña con ngêi trong qu¸ tr×nh d¹y häc sù trùc

quan cã vÞ trÝ quan träng ®èi víi sù lÜnh héi kiÕn thøc cña häc sinh. CSVC

- TBDH kh«ng chØ dõng ë møc ®é minh häc mµ trë thµnh c«ng cô nhËn

thøc. §Ó thùc hiÖn hiÖu qu¶ chØ ®¹o ®æi míi PPDH trong qu¸ tr×nh ®æi

míi ch¬ng tr×nh gi¸o dôc ë THCS cÇn xem TBDH lµ yÕu tè g¾n liÒn víi

SGK lµ mét bé phËn cña SGK, lµ nguån cung cÊp chi thøc, lµ ph¬ng tiÖn

®Ó thùc hiÖn néi dung, PPDH. TBDH cßn t¹o ra sù høng thó, l«i cuèn häc

sinh tÝch cùc t×m tßi, kh¸m ph¸, ph¸p hiÖn vµ lÜnh héi kiÕn thøc. CSVC

-TBDH ®îc coi lµ mét trong nh÷ng thiÕt bÞ cÇn thiÕt ®Ó ®æi míi PPDH v×

thÕ khi chØ ®¹o ho¹t ®éng ®æi míi PPDH ë trêng THCS th× çc hiÖu trëng

kh«ng thÓ kh«ng quan t©m ®Õn CSVC - TBDH.

3.2.1. ChØ ®¹o x©y dùng CSVC - TBDH

• Nh÷ng ®Þnh híng c¬ b¶n:

- PhÊn ®Êu x©y dùng vµ hoµn thiÖn CSVC - TBDH ®¸p øng yªu cÇu

®æi míi gi¸o dôc phæ th«ng, ®Æc biÖt lµ ®æi míi PPDH ë trêng THCS.

- PhÊn ®Êu hoµn thiÖn CSVC - TBDH: ®ñ, ®ång bé, s¸t víi yªu cÇu ®æi

míi vµ ®Æc thï riªng cña tõng m«n häc.

- Ph¸t huy cao ®é nguån vèn cña nhµ níc, cña céng ®ång, cña phô huynh

häc sinh ®Ó hoµn thiÖn CSVC - TBDH.

- Ph¸t ®éng trong toµn thÓ gi¸o viªn, häc sinh phong trµo thi ®ua tù lµm

®å dïng d¹y häc phôc vô cho ®æi míi PPDH.

37

• BiÖn ph¸p:

- HiÖu trëng trêng THCS tham mu víi cÊp uû §¶ng vµ chÝnh quyÒn ®Þa

ph¬ng qu¸n triÖt tíi toµn d©n çc nghÞ quyÕt cña §¶ng, Nhµ níc, Bé GD - §T

vÒ chñ trêng x©y dùng CSVC - TBDH ®¸p øng víi ®æi míi vÒ môc tiªu, néi

dung, ph¬ng ph¸p, SGK cña cÊp THCS.

- Cã nhËn thøc ®óng vÒ x©y dùng CSVC - TBDH cho çc trêng THCS lµ

mét viÖc lµm hÕt søc quan träng. HiÖu trëng çc trêng THCS cÇn tham mu

kÞp thêi víi cÊp uû §¶ng vµ chÝnh quyÒn ®Þa ph¬ng ®Ó cã kÕ ho¹ch x©y

dùng CSVC - TBDH.

Qu¸n triÖt tíi phô huynh häc sinh vÒ vai trß cña CSVC - TBDH trong qu¸

tr×nh ®æi míi gi¸o dôc phæ th«ng ®Ó huy ®éng nguån lùc gãp phÇn x©y

dùng vµ hoµn thiÖn CSVC - TBDH ë çc trêng THCS.

- C¨n cø theo quyÕt ®Þnh sè 2164/ Q§ - Bé GD - §T vÒ qui ®Þnh c¬ së

vËt chÊt TBDH ë trêng THCS, chØ ®¹o x©y dùng CSVC - TBDH ®¶m b¶o

tÝnh ®ång bé, hiÖu qu¶, hiÖu qu¶ kinh tÕ. Chó ý x©y dùng CSVC - TBDH

thiÕt thùc, tríc m¾t tËp trung x©y dùng CSVC - TBDH tèi thiÓu, ®ång bé víi

yªu cÇu ®æi míi cña SGK vµ thùc hiÖn ®æi míi PPDH.

- ThiÕt bÞ d¹y häc lµ mét trong nh÷ng ®iÒu kiÖn cÇn thiÕt ®Ó ®æi míi

PPDH theo híng ph¸t huy tÝnh tÝch cùc cña häc sinh cho nªn cÇn chó ý

nhiÒu ®Õn chøc n¨ng lµ nguån kiÕn thøc cña TBDH ®ång thêi t¹o ®iÒu

kiÖn ®Ó häc sinh ®îc lµm viÖc víi çc ph¬ng tiÖn nµy. §iÒu ®ã còng cã

nghÜa lµ hiÖu trëng çc trêng THCS cÇn ®Çu t TBDH ®Ó gi¸o viªn sö dông

lµm ph¬ng tiÖn minh ho¹ víi ®Æc thï riªng cña tõng m«n häc cïng víi ®Çu t

ph¬ng tiÖn, TBDH ®Ó häc sinh thùc hµnh rÌn luyÖn kü n¨ng theo yªu cÇu

®æi míi cña SGK.

- ChØ ®¹o x©y dùng TBDH hiÖn ®¹i song song víi thiÕt bÞ truyÒn thèng,

®Æc biÖt quan t©m ®Õn çc thiÕt bÞ nghe nh×n vµ c«ng nghÖ th«ng tin

øng dông trong ®æi míi PPDH.

- TÝch cùc triÓn khai quyÕt ®Þnh 159/Q§ - TTg cña Thñ tíng ChÝnh phñ

vÒ ®Çu t kinh phÝ ®Ó t¨ng cêng CSVC, trang thiÕt bÞ ®å dïng d¹y häc

38

trong çc nhµ trêng nh»m huy ®éng hiÖu qu¶ kinh phÝ tõ ng©n s¸ch Trung -

¬ng, ng©n s¸ch ®Þa ph¬ng, ®Ó x©y dùng CSVC - TBDH ë trêng THCS.

- Tuyªn truyÒn, vËn ®éng phô huynh häc sinh hç trî nguån lùc cho trêng

THCS ®Ó x©y dùng vµ hoµn thiÖn CSVC - TBDH nh»m n©ng cao chÊt lîng

d¹y häc nãi chung vµ ®æi míi PPDH nãi riªng.

- ChØ ®¹o thùc hiÖn x· héi ho¸ gi¸o dôc hiÖu qu¶ b»ng tuyªn truyÒn vËn

®éng ®Ó huy ®éng nguån lùc tõ çc tæ chøc kinh tÕ, çc doanh nghiÖp, çc

ban ngµnh... ®ãng ë ®Þa ph¬ng hç trî kinh phÝ gióp nhµ trêng x©y dùng

CSVC – TBDH.

- Ph¸t ®éng vµ duy tr× phong trµo thi ®ua tù lµm ®å dïng d¹y häc trong

gi¸o viªn phôc vô ®æi míi PPDH ®¸p øng ®Æc thï cña tõng m«n häc. KÕt

hîp ®éng viªn, khÝch lÖ gi¸o viªn cïng víi chÝnh s¸ch khen thëng th¶o ®¸ng.

3.2.2. ChØ ®¹o sö dông hiÖu qu¶ TBDH.

ViÖc chØ ®¹o sö dông hiÖu qu¶ TBDH lµ rÊt cÇn thiÕt cïng víi viÖc

x©y dùng CSVC -TBDH v× thÕ HiÖu trëng çc trêng THCS cÇn chó ý ®Õn

yÕu tè con ngêi sö dông TBDH ®Ó cã thÓ sö dông tèi ®a TBDH hiÖn cã,

tr¸ch “TBDH vÒ ®Õn trêng nhng kh«ng ®Õn líp”. ChØ ®¹o sö dông triÖt ®Ó

TBDH hiÖn cã trong qu¸ tr×nh d¹y häc nãi chung vµ thùc hiÖn ®æi míi

PPDH nãi riªng. Do kinh phÝ cßn h¹n hÑp, do ®ã kh«ng ®ñ thiÕt bÞ d¹y

häc cÇn thiÕt nªn nhiÒu trêng gÆp nhiÒu khã kh¨n trong chØ ®¹o ho¹t

®éng ®æi míi PPDH. Ngîc l¹i cã nhiÒu trêng cã TBDH nhng l¹i kh«ng ®îc sö

dông hiÖu qu¶ ®Ó thùc hiÖn ®æi míi PPDH.

T¹o tiÒm n¨ng cho GV Trong viÖc sö dông TBDH th«ng qua dù giê,

më líp tËp huÊn, huÊn luyÖn kü n¨ng sö dông thiÕt bÞ d¹y häc.

Trªn c¬ së n¾m v÷ng TBDH hiÖn cã vµ kh¶ n¨ng phôc vô ®æi míi

PPDH, ®Æc biÖt chó ý ®Õn nh÷ng m«n ®ßi hái ph¶i cã TBDH nh: Gi¸o dôc

c«ng d©n, §Þa lý, VËt lý... chØ ®¹o gi¸o viªn b¾t buéc ph¶i sö dông TBDH,

kh¾c phôc t×nh tr¹ng d¹y chay tån t¹i ®· l©u, t¨ng cêng thùc hµnh, thÝ

nghiÖm qua c¬ chÕ kiÓm tra ®¸nh gi¸ giê lªn líp.

Sö dông ph¬ng ph¸p hµnh chÝnh trong khi chØ ®¹o GV sö dông

TBDH lµ b¾t buéc b»ng nh÷ng quy ®Þnh ®îc coi lµ tiªu chuÈn ®¸nh gi¸ thi

39

®ua cïng víi chÝnh s¸ch ®éng viªn, khÝch lÖ gi¸o viªn tÝch cùc, tù gi¸c khai

th¸c,sö dông TBDH hiÖn cã trong ®æi míi PPDH. KhuyÕn khÝch gi¸o viªn sö

dông TBDH hiÖn ®¹i nh ph¬ng tiÖn nghe nh×n, c«ng nghÖ th«ng tin... ë

nh÷ng trêng cã ®iÒu kiÖn.

§æi míi PPDH g¾n liÒn víi lao ®éng s¸ng t¹o cña gi¸o viªn qua qu¸

tr×nh tù häc, tù båi dìng nhng ®Ó n©ng cao hiÖu qu¶ sö dông TBDH bªn

c¹nh tù båi dìng cña b¶n th©n gi¸o viªn th× HiÖu trëng çc trêng THCS cÇn

chó ý c«ng t¸c båi dìng ®Ó gi¸o viªn cã kü n¨ng sö dông TBDH nh»m kh¾c

phôc khã kh¨n cho gi¸o viªn khi thùc hiÖn ®æi míi PPDH.

Chóng ta ®· vµ ®ang thùc hiÖn dù ¸n ph¸t triÓn gi¸o dôc THCS, dù ¸n

®· cã nhiÒu hç trî ®Ó t¹o ®îc nh÷ng ®iÒu kiÖn cÇn thiÕt nh: biªn so¹n ch-

¬ng tr×nh, SGK, båi dìng gi¸o viªn, bæ xung CSVC - TBDH... Cho nªn khi

chØ ®¹o ®æi míi PPDH ë trêng THCS cÇn chó ý tíi çc ®IÒu kiÖn mµ trong

®ã CSVC - TBDH lµ ®IÒu kiÖn cÇn ®Ó ¸p dông PPDH tÝch cùc. §Æc biÖt

kÕt qu¶ kh¶o s¸t thùc tr¹ng cho thÊy mét trong nh÷ng trë ng¹i khi chØ ®¹o

ho¹t ®éng ®æi míi PPDH ë trêng THCS lµ thiÕu CSVC - TBDH. Chóng t«i

cho r»ng hiÖu trëng çc trêng THCS ®ång thêi quan t©m x©y dùng CSVC -

TBDH víi ®éng viªn khuyÕn khÝch gi¸o viªn sö dông TBDH trong khi ¸p dông

çc PPDH tÝch cùc phï hîp víi ®Æc ®iÓm m«n häc, yªu cÇu cña SGK sÏ

gióp cho viÖc chØ ®¹o ho¹t ®éng ®æi míi PPDH ë trêng THCS cã hiÖu qu¶

cao h¬n.

3.3. Quy tr×nh ho¸ viÖc chØ ®¹o ho¹t ®éng ®æi míi ph¬ng ph¸p d¹y häc ë tr-

êng trung häc c¬ së .

ViÖc chØ ®¹o ®æi míi ph¬ng ph¸p d¹y häc lµ vÊn ®Ò cùc kú khã kh¨n

phøc t¹p nhng l¹i lµ vÊn ®Ò cèt lâi trong qu¶n lý qu¸ tr×nh d¹y häc. Nã lµ ®ßn

bÈy trùc tiÕp ®Ó n©ng cao chÊt lîng d¹y häc. C«ng viÖc còng ®· thùc hiÖn tõ

l©u trong qu¶n lý nhng cßn tuú tiÖn nªn kÕt qu¶ cßn rÊt h¹n chÕ. V× thÕ viÖc

chØ ®¹o ®æi míi ph¬ng ph¸p d¹y häc ë çc trêng THCS hiÖn nay cÇn ®îc thùc

hiÖn mét çch cã hÖ thèng, cã khoa häc theo mét qui tr×nh chÆt chÏ theo çc

bíc sau ®©y:

3.3.1. Bíc chuÈn bÞ:

40

• Thµnh lËp ban chØ ®¹o:

Dùa trªn c¬ së cña c¬ chÕ qu¶n lý hiÖn cã cña nhµ trêng, hiÖu trëng tæ

chøc thµnh lËp mét ban chØ ®¹o phôc vô cho viÖc ®æi míi ph¬ng ph¸p d¹y

häc ë trêng THCS bao gåm:

- Trëng ban: HiÖu trëng.

- Phã ban: Phã hiÖu trëng phô tr¸ch chuyªn m«n.

- Uû viªn: Çc tæ trëng chuyªn m«n, çc gi¸o viªn d¹y giái, ®¹i diÖn ®oµn

thÓ vµ héi cha mÑ häc sinh.

- Cè vÊn ban chØ ®¹o: Chuyªn viªn phßng gi¸o dôc ®µo t¹o.

• NhiÖm vô cña ban chØ ®¹o:

- Kh¶o s¸t thùc tr¹ng vÒ çc nguån lùc hiÖn cã phôc vô cho viÖc ®æi míi

ph¬ng ph¸p d¹y häc:

- Nghiªn cøu thùc tr¹ng ®éi ngò gi¸o viªn, ®Æc biÖt lµ vÒ n¨ng lùc

chuyªn m«n nghiÖp vô, c¬ cÊu nh©n sù vµ ®iÒu kiÖn c«ng t¸c lµ nh÷ng

nh©n tè c¬ b¶n ®Ó ®æi míi PPDH.

- Nghiªn cøu ®Æc ®iÓm ®èi tîng häc sinh, ®Æc biÖt lµ møc ®é ph©n

ho¸ vÒ tr×nh ®é nhËn thøc, tÝnh tÝch cùc, chñ ®éng s¸ng t¹o cña häc sinh

vµ c¶ nh÷ng thãi quen thô ®éng vµ nh÷n mÆt h¹n chÕ tiªu cùc kh¸c ®· ®îc

h×nh thµnh trong suèt bËc tiÓu häc, g©y trë ng¹i cho viÖc ®æi míi PPDH.

Tõ ®ã ph©n tÝch nh÷ng m©u thuÉn thùc tÕ trong ho¹t ®éng vµ quan hÖ

d¹y häc. Nguyªn nh©n tån t¹i nh÷ng ph¬ng ph¸p d¹y häc lçi thêi, nh÷ng nh©n

tè tÝch cùc vÒ çch d¹y häc theo tinh thÇn ®æi míi bíc ®Çu thùc hiÖn cã

hiÖu qu¶.

- Kh¶o s¸t çc ®iÒu kiÖn phôc vô cho viÖc ®æi míi PPDH nh: c¬ së vËt

chÊt thiÕt bÞ, nguån tµi chÝnh hiÖn cã, m«i trêng s ph¹m vµ kh¶ n¨ng huy

®éng céng ®ång phôc vô cho ho¹t ®éng d¹y häc.

• X©y dùng ch¬ng tr×nh kÕ ho¹ch hµnh ®éng:

Dùa trªn c¬ së kh¶o s¸t çc nguån lùc c¬ b¶n nªu ë trªn, ban ®Çu chØ

®¹o tiÕn hµnh x©y dùng ch¬ng tr×nh kÕ ho¹ch hµnh ®éng ®Ó chØ ®¹o

triÓn khai thùc tÕ trong ho¹t ®éng d¹y häc cña nhµ trêng theo tinh thÇn ®æi

41

míi. Ch¬ng tr×nh kÕ ho¹ch hµnh ®éng nµy th«ng thêng ®îc x©y dùng theo

tõng n¨m häc vµ ®îc cô thÓ ho¸ theo tõng cÊp ®é kh¸c nhau:

- KÕ ho¹ch chØ ®¹o ch¬ng tr×nh cña nhµ trêng.

- Ch¬ng tr×nh kÕ ho¹ch hµnh ®éng cña çc tæ chøc ®oµn thÓ x· héi.

- KÕ ho¹ch cña çc tæ chuyªn m«n.

- KÕ ho¹ch ç nh©n cña tõng gi¸o viªn.

Cïng víi viÖc x©y dùng ch¬ng tr×nh kÕ ho¹ch hµnh ®éng ban chØ ®¹o

ph¶I x©y dùng qui tr×nh chØ ®¹o thùc hiÖn ®æi míi PPDH theo tõng bíc .

• 3.3.2.ChØ ®¹o ®iÓm .

§©y lµ bíc ®ét ph¸ rÊt quan träng , më ®Çu cho viÖc thùc thi tiÕn tr×nh

chØ ®¹o ®æi míi PPDH. Trong bíc nµy cÇn thùc hiÖn nh÷ng c«ng viÖc cô

thÓ sau ®©y:

• §Þnh híng thèng nhÊt:

- ThiÕt kÕ 1 bµi häc theo tinh thÇn ®æi míi:

Çc bµi häc cña çc m«n häc rÊt phong phó ®a d¹ng. V× thÕ kh«ng cã

mét khu«n mÉu chung cøng nh¾c vÒ viÖc thiÕt kÕ mét bµi häc (ta thêng

gäi lµ soan gi¸o ¸n) nhng viÖc thiÕt kÕ mét bµi häc cÇn ®Þnh híng theo mét

sè yªu cÇu c¬ b¶n sau ®©y.

- X¸c ®Þnh môc ®Ých yªu cÇu s¸t thùc víi tõng lo¹i bµi häc, tiÕt häc.

Trong ®ã ph¶i thùc hiÖn thèng nhÊt ®îc c¶ 3 yÕu tè: trÝ thøc, kü n¨ng, th¸i

®é. Ph¶n ¸nh râ sù thèng nhÊt biÖn chøng gi÷a ho¹t ®éng cña thÇy vµ ho¹t

®éng cña trß theo tõng ®¬n vÞ tri thøc vµ néi dung cô thÓ cña tõng bµi häc.

ThÓ hiÖn râ ph¬ng ph¸p d¹y cña thÇy vµ ph¬ng ph¸p häc cña trß trong ho¹t

®éng ®ã. Ph¶n ¸nh mèi th«ng tin liªn hÖ hai chiÒu thêng xuyªn liªn tôc trong

qu¸ tr×nh d¹y häc. Thµy híng dÉn céng t¸c gióp ®ì trß häc tËp. Trß ph¶i ph¶n

¸nh tõng bíc kÕt qu¶ häc tËp cña m×nh qua tõng ho¹t ®éng cô thÓ. Trªn c¬

së ®ã thÇy ®¸nh gi¸, ®iÒu chØnh söa ch÷a sai sãt vµ kÕt luËn tÝnh ®óng

®¾n cña çc tri thøc kü n¨ng cã trong bµi häc

- B¶n thiÕt kÕ bµi häc ph¶i ph¶n ¸nh râ çc ph¬ng tiÖn cÇn thiÕt cÇn sö

dông cho tõng néi dung bµi häc ®ã.

42

- TiÕn ®é thêi gian thùc hiÖn theo logic cña bµi häc.

- KÕt qu¶ chung cÇn ®¹t tíi cña bµi häc.

- Híng dÉn häc sinh tiÕp tôc hoµn thiÖn tri thøc kü n¨ng trong thêi gian

tù häc ngoµi giê lªn líp vµ chuÈn bÞ t©m thÕ cho bµi häc míi.

• X¸c ®Þnh chuÈn vµ thang ®¸nh gi¸ bµi häc.

- ChuÈn ®¸nh gi¸:

Dùa trªn c¬ së chuÈn ®¸nh gi¸ chung ®· ®îc qui ®Þnh khi x¸c ®Þnh

chuÈn ®¸nh gi¸ vÒ mét bµi häc theo tinh thÇn ®æi míi PPDH cÇn lu ý nhiÒu

h¬n ®Õn ph¬ng ph¸p d¹y vµ ph¬ng ph¸p häc cña thÇy vµ trß nh»m híng vµ

ph¸t huy tÝnh tÝch cùc chñ ®éng s¸ng t¹o cña häc sinh. §Æc biÖt quan t©m

®Õn nh÷ng ph¬ng ph¸p rÌn luyÖn kü n¨ng vµ çch øng xö, rÌn luyÖn ph¬ng

ph¸p tù häc cho häc sinh, khuyÕn khÝch viÖc sö dông çc ph¬ng tiÖn kü

thuËt, c«ng nghÖ nh»m gãp phÇn n©ng cao hiÖu qu¶ cña ho¹t ®éng d¹y

häc. Kiªn quyÕt lo¹i bá nh÷ng ph¬ng ph¸p thuyÕt gi¸o tuyªn truyÒn thô mét

chiÒu thô ®éng ®· tá ra l¹c hËu lçi thêi, kh«ng phï hîp víi ®Æc ®iÓm nhËn

thøc cña häc sinh trong ®iÒu kiÖn míi.

- Thang ®¸nh gi¸:

ViÖc x¸c ®Þnh thang ®¸nh gi¸ còng dùa trªn c¬ së ph©n ho¸ theo tõng

møc ®é giái - kh¸ - trung b×nh - yÕu kÐm. Tuy nhiªn trong viÖc chuÈn bÞ

d¹y häc thi ®iÓm viÖc ®¸nh gi¸ çc tiÕt d¹y chñ yÕu lµ ®Ó rót kinh nghiÖm

nªu lªn nh÷ng mÆt thµnh c«ng vµ mÆt cha ®¹t ®Ó rót ra nh÷ng bµi häc bæ

Ých chuÈn bÞ cho viÖc nh©n ®¹i trµ ®îc tèt h¬n. Kh«ng nªn qu¸ ®i s©u vµo

viÖc t×m tái tíi khuyÕt ®iÓm, v¹ch l¸ t×m s©u, ®iÒu nµy sÏ kh«ng khuyÕn

khÝch ®éng viªn ®îc gi¸o viªn h¨ng h¸i tÝch cùc tham gia vµo viÖc ®æi míi

ph¬ng ph¸p d¹y häc.

- Qui tr×nh tiÕn hµnh ®¸nh gi¸:

Dùa trªn c¬ së trªn ban chØ ®¹o x©y dùng qui tr×nh tiÕn hµnh ®¸nh

gi¸ vÒ çc tiÕt d¹y thÝ ®iÓm cho tÊt c¶ çc m«n häc theo mét yªu cÇu thèng

nhÊt.

• Chän ®èi tîng lµm thùc nghiÖm:

43

- Chän m«n häc vµ çc bµi häc lµm thÝ ®iÓm dÜ nhiªn cã thÓ chän

tÊt c¶ çc m«n häc cã trong ch¬ng tr×nh d¹y häc ë THCS nhng ®Ó thùc

hiÖn thÝ ®IÓm cã hiÖu qu¶ vµ tríc hÕt cã thÓ chän m«n häc nµo cã

nhiÒu u thÕ trong viÖc sö dông çc ph¬ng ph¸p ph¬ng tiÖn d¹y häc phôc

vô cho sù ®æi míi ph¬ng ph¸p d¹y häc.

- Chän gi¸o viªn lµm thùc nghiÖm, cã thÓ chän c¶ 3 lo¹i gi¸o viªn giái,

gi¸o viªn kh¸, gi¸o viªn trung b×nh ®Ó lµm thùc nghiÖm lµm cho viÖc nh©n

®¹i trµ ®îc thuËn lîi h¬n. Nhng trong mét sè giê thÝ ®iÓm bíc ®Çu ®Ó d¹y

cã tÝnh chÊt lµm mÉu th× nªn chän nh÷ng gi¸o viªn d¹y giái, nhiÖt t×nh h¨ng

h¸i vµ thÝch s¸ng t¹o th× viÖc d¹y thÝ ®iÓm sÏ ®em l¹i hiÖu qu¶ cao h¬n.

- Chän líp d¹y thÝ ®iÓm ë ®©y còng nªn chän nh÷ng líp mµ häc sinh

cã tr×nh ®é nhËn thøc tèt, cã nhiÒu em häc sinh giái ®Ó viÖc d¹y thÝ ®iÓm

®îc thuËn lîi. Nhng còng cã thÓ d¹y mét sè líp mµ tr×nh ®é nhËn thøc cña

häc sinh vµo lo¹i trung b×nh, rÊt Ýt häc sinh giái, thËm trÝ cã thÓ d¹y ë

nh÷ng líp mµ tr×nh ®é nhËn thøc cña häc sinh t¬ng ®èi yÕu ®Ó lµm phÐp

®èi chøng. Trªn c¬ së ®ã cã thÓ rót ra ®îc nh÷ng bµi häc vÒ ®æi míi PPDH

phï hîp víi mäi ®èi tîng.

• Tæ chøc d¹y thÝ ®iÓm:

Tuú theo ®IÒu kiÖn vµ hoµn c¶nh cô thÓ cña tõng trêng viÖc tæ

chøc d¹y thÝ ®iÓm còng cã thÓ thùc hiÖn ngay trong ph¹m vi réng trªn tÊt

c¶ çc m«n häc víi mét sè bµi nhÊt ®Þnh, tuy nhiªn viÖc tæ chøc d¹y thÝ

®iÓm còng cã thÓ t¸ch lµm 2 c«ng ®o¹n:

- ThÝ ®iÓm trong ph¹m vi hÑp: ë ®©y viÖc thÝ ®iÓm mang tÝnh

chÊt d¹y mÉu lµm thö nghiÖm ®Ó cho tÊt c¶ çc gi¸o viªn häc tËp, rót kinh

nghiÖm s¬ bé. Trªn c¬ së ®ã ®Ó viÖc thÝ ®iÓm theo diÖn réng cã hiÖu

qu¶ h¬n.

- ThÝ ®iÓm theo diÖn réng: ThÝ ®iÓm theo diÖn réng kh«ng cã

nghÜa b¾t tÊt c¶ gi¸o viªn ph¶I d¹y thÝ ®iÓm, ë ®©y cã thÓ lµm thÝ ®iÓm

ë tÊt c¶ çc m«n nhng l¹i lùa chän nh÷ng gi¸o viªn tiªu biÓu ®Ó d¹y thÝ ®iÓm

trªn c¬ së ®ã ®Ó nh©n ®¹i trµ ®Õn tÊt c¶ çc gi¸o viªn kh¸c.

• Dù giê kiÓm tra ®¸nh gi¸, x¸c ®Þnh kÕt qu¶ d¹y thÝ ®iÓm:

44

ViÖc tæ chøc ®¸nh dù giê th¨m líp ®îc tiÕn hµnh theo çc kh©u:

- X©y dùng lÞch dù giê, tæ chøc çc nhãm dù giê thùc hiÖn dù giê

th¨m líp theo tõng nhãm sau khi dù giê xong ç nh©n cã nhiÖm vô ®¸nh gi¸

rót kinh nghiÖm cho tõng tiÕt häc cña nhãm m×nh.

- S¬ kÕt rót ra bµi häc kinh nghiÖm:

Dùa trªn c¬ së kÕt qu¶ d¹y thÝ ®iÓm ë ç nh©n ban chØ ®¹o tæ chøc

rót kinh nghiÖm chung cho çc ®ît thÝ ®iÓm vÒ tÊt c¶ çc kh©u: kh©u

chuÈn bÞ, chØ ®¹o lµm thÝ ®iÓm, ®Æc biÖt quan t©m ®Õn viÖc rót kinh

nghiÖm vÒ viÖc ®æi míi ph¬ng ph¸p d¹y vµ häc cña thÇy vµ trß qua çc giê

d¹y thÝ ®iÓm ®Ó chuÈn bÞ triÓn khai ®¹i trµ.

3.3.3 ChØ ®¹o ®¹i trµ:

Bíc nµy còng cã nh÷ng néi dung c«ng viÖc gÇn gièng nh bíc chØ ®¹o

lµm thÝ ®iÓm nhng nã cÇn triÓn khai më réng trong ph¹m vi toµn trêng v×

thÕ cÇn lu ý thªm ®Õn nh÷ng c«ng viÖc sau ®©y:

-Ph¸t huy néi lùc, g©y khÝ thÕ s«i næi, hµo høng trong tËp thÓ gi¸o

viªn vµ häc sinh : chuÈn bÞ t©m thÕ cho ho¹t ®éng ®æi míi ph¬ng ph¸p d¹y

häc.

-Tæ chøc thùc hiÖn d¹y häc theo tinh thÇn ®æi míi ë tÊt c¶ m«n häc,

trong tÊt c¶ gi¸o viªn. tuy nhiªn tuú theo kh¶ n¨ng vµ ®iÒu kiÖn cña tõng ®èi

tîng, kh«ng nhÊt thiÕt yªu cÇu tÊt c¶ gi¸o viªn ph¶i d¹y tÊt c¶ çc bµi cã trong

ch¬ng tr×nh d¹y häc. §èi víi gi¸o viªn giái cã thÓ huy ®éng hä tham gia d¹y

nhiÒu bµi h¬n nhng ®èi tîng gi¸o viªn d¹y trung b×nh vµ yÕu cã thÓ d¹y sè l-

îng Ýt h¬n. Tõ ®ã tõng bíc më réng dÇn tõ n¨m nay ®Õn n¨m kh¸c cho phï

hîp víi kh¶ n¨ng cña hä.

-Theo dâi quan s¸t thu thËp xö lý th«ng tin ®a chiÒu th«ng qua viÖc

so¹n bµI gi¸o ¸n, viÖc dù giê trªn líp còng nh çc sinh ho¹t tæ chuyªn m«n ®Ó

thÊy ®îc chiÒu híng ph¸t triÓn cña ho¹t ®éng ®æi míi PPDH vµ ®¸nh gi¸ ®îc

kÕt qu¶ tõng bíc sù ph¸t triÓn cña ho¹t ®éng d¹y häc theo tinh thÇn ®æi míi.

-§iÒu hµnh phèi hîp ho¹t ®éng d¹y häc gi÷a çc tæ chuyªn m«n vµ ç

nh©n gi¸o viªn trong qu¸ tr×nh triÓn khai chØ ®¹o viÖc ®æi míi PPDH.

45

-KiÓm tra ®¸nh gi¸ theo tõng c«ng ®o¹n vÝ dô: gi÷a häc kú I, cuèi häc

kú II, vµ c¶ n¨m vv... Dùa trªn c¬ së ®ã ®éng viªn khuyÕn khÝch nh÷ng mÆt

tÝch cùc cã hiÖu qu¶ ®iÒu chØnh nh÷ng sai lÖch thóc ®Èy ho¹t ®éng híng

®Ých nh»m thùc hiÖn môc ®Ých yªu cÇu cña ho¹t ®éng d¹y häc theo tinh

thÇn ®æi míi.

3.3.4 Tæng kÕt, ®¸nh gi¸:

• Tæng kÕt:Trong phÇn nµy cÇn nªu râ nh÷ng thµnh c«ng vµ c¶ nh÷ng

mÆt cßn h¹n

chÕ cña nã ®Ó rót ra ®îc nh÷ng bµi häc thùc sù bæ Ých cho thêi gian tíi.

§¸nh gi¸ møc ®é kÕt qu¶ mét çch kh¸ch quan chÝnh x¸c ®Ó cã s¬ së

tiÕp tôc ph¸t triÓn ë nh÷ng møc ®é cao h¬n vµ lo¹i bá nh÷ng thiÕu sãt

sai lÖch ®Ó kh«ng m¾c l¹i lÇn n÷a.

• Khen thëng: ViÖc khen thëng mét mÆt dùa vµo chuÈn mùc ®· ®îc x¸c

®Þnh

®èi víi nh÷ng gi¸o viªn ®¹t thµnh tÝch cao. Nhng ®ång thêi ®éng viªn

khuyÕnh khÝch c¶ nh÷n yÕu tè tÝch cùc dï lµ nhá nhÊt ®èi víi nh÷ng

gi¸o viªn kh«ng ®¹t kÕt qu¶ cao nh÷ng cÉn cã nhiÒu cè g¾ng v¬n lªn.

MÆt kh¸c còng cÇn ph¶I nh¾c nhë phª b×nh thËm chÝ còng cã nh÷ng

h×nh thøc kû luËt nhÊt ®Þnh ®èi víi nh÷ng gi¸o viªn béc lé nhiÒu yÕu tè

tiªu cùc gËy nhiÒu khã kh¨n trë ng¹i c¶n trë ho¹t ®éng d¹y häc theo tinh

thÇn ®æi míi. CÇn kÕt hîp khuyÕn khÝch c¶ vÒ mÆt vËt chÊt lÉn tinh

thÇn ®Ó kÝch thÝch ®éng viªn khuyÕn khÝch mäi ngêi h¨ng h¸i tham gia

vµo ho¹t ®éng ®æi míi.

• Tæ chøc viÕt s¸ng kiÕn kinh nghiÖm: cÇn lu ý viÕt c¶ s¸ng kiÕn kinh

nghiÖm trªn lÜnh vùc qu¶n lý cña ngêi çn bé l·nh ®¹o còng nh nh÷ng

s¸ng kiÕn cña thÇy vµ trß n¶y sinh trong qu¸ tr×nh ho¹t ®éng ®æi míi

ph¬ng ph¸p d¹y häc.

§iÒu rÊt quan träng lµ sau khi ®· thùc hiÖn xong mét qui tr×nh chØ

®¹o ®æi míi ph¬ng ph¸p d¹y häc ngêi çn bé qu¶n lý cÇn ph¶I rót ra ®îc bµi

häc tæng hîp nhiÒu mÆt ®Ó tõ ®ã chuÈn bÞ çc ®iÒu kiÖn cho viÖc x©y

46

dùng mét qui tr×nh chØ ®¹o míi vÒ ho¹t ®éng d¹y häc cña n¨m tiÕp theo ®¹t

hiÖu qu¶ cao h¬n.

Cã thÓ tiÕp cËn qu¶n lý ho¹t ®éng d¹y häc nãi chung, ®æi míi PPDH

nãi riªng theo chøc n¨ng vµ chu tr×nh qu¶n lý lËp kÕ ho¹ch, tæ chøc, chØ

®¹o, kiÓm tra theo lý luËn qu¶n lý. Tuy nhiªn, çch tiÕp cËn theo qui tr×nh 4

bíc trªn võa chøa ®ùng dÊu hiÖu cña chu tr×nh qu¶n lý võa ph¶n ¸nh nh÷ng

kinh nghiÖm thùc tiÔn sinh ®éng vµ cã hiÖu qu¶ trong thùc tÕ qu¶n lý gi¸o

dôc nãi chung, chØ ®¹o ho¹t ®éng d¹y häc theo tinh thÇn ®æi míi nãi riªng ë

trêng THCS trong ®iÒu kiÖn hiÖn nay.

3.4. Tæ chøc chØ ®¹o viÖc kiÓm tra, ®¸nh gi¸ ho¹t ®éng ®æi míi PPDH ë tr-

êng THCS:

KiÓm tra lµ mét chøc n¨ng quan träng trong qu¸ tr×nh qu¶n lý, nã gióp

cho chñ thÓ qu¶n lý biÕt ®îc viÖc thùc hiÖn çc nhiÖm vô ë møc ®é nµo,

®ång thêi còng biÕt ®îc nh÷ng quyÕt ®Þnh quanr lý ban hµnh cã phï hîp víi

thùc tÕ hay kh«ng trªn c¬ së ®ã ®IÒu chØnh çc ho¹t ®éng, gióp ®ì hay

thóc ®Èy ç nh©n, tËp thÓ ®¹t tíi môc tiªu ®· ®Ò ra. KiÓm tra trong qu¶n lý

lµ qu¸ tr×nh xem xÐt thùc tiÔn, ®Ó thùc hiÖn çc nhiÖm vô ®¸nh gi¸ thùc

tr¹ng,khuyÕn khÝch nh÷ng nh©n tè tÝch cùc, ph¸t hiÖn nh÷ng sai lÖch vµ

®a ra nh÷ng quyÕt ®Þnh ®iÒu chØnh nh»m gióp çc ®èi tîng hoµn thµnh

nhiÖm vô, kiÓm tra cÇn thùc hiÖn çc néi dung sau:

• §¸nh gi¸: X¸c ®Þnh chuÈn mùc, thu thËp th«ng tin, so s¸nh sù phï hîp cña

viÖc thùc hiÖn víi chuÈn mùc

• Ph¸t hiÖn: møc ®é thùc hiÖn tèt, võa, xÊu cña çc ®èi tîng qu¶n lý.

• §iÒu chØnh: t vÊn ( uèn n¾n, söa cha ), thóc ®Èy (ph¸t huy thµnh tÝch

tèt) hoÆc xö lý.

§¸nh gi¸ lµ kh©u cuèi cïng cña chøc n¨ng kiÓm tra trong chu tr×nh qu¶n lý

vµ lµ chøc n¨ng c¬ b¶n cña kiÓm tra, quan hÖ mËt thiÕt víi kiÓm tra, dùa

vµo kiÓm tra vµ lµ kÕt qu¶ cña kiÓm tra. §¸nh gi¸ t¹o lËp th«ng tin ph¶n

håi, cung cÊp cho hÖ qu¶n lý nh÷ng th«ng tin ®¸ng tin cËy vÒ t×nh h×nh

vµ kÕt qu¶ ®Ó hÖ qu¶n lý ho¹t ®éng cã hiÖu qu¶. §¸nh gi¸ lµ c«ng cô

cña hÖ thèng ®iÒu khiÓn gióp x¸c ®Þnh møc ®é, gi¸ trÞ çc t¸c ®éng tõ

47

m«i trêng vµo hÖ thèng còng nh h×nh thµnh c¬ chÕ ®iÒu chØnh híng

®Ých trong qu¸ tr×nh qu¶n lý.

Nh vËy viÖc kiÓm tra ®¸nh gi¸ ho¹t ®éng ®æi míi PPDH ë trêng THCS lµ

rÊt quan träng ®Ó gióp cho HiÖu trëng xem xÐt thùc tiÔn ®æi míi PPDH ®·

diÔn ra nh thÕ nµo, trªn c¬ së ®¸nh gi¸ chÝnh x¸c HiÖu trëng sÏ ph¸t huy

thµnh tÝch ®¹t ®îc, uèn n¾n nh÷ng h¹n chÕ ®ång thêi rót kinh nghiÖm cho

viÖc chØ ®¹o thùc hiÖn chu kú tiÕp theo.

Theo giíi h¹n ph¹m vi nghiªn cøu nªn tæ chøc chØ ®¹o kiÓm tra ®¸nh gi¸

ho¹t ®éng ®æi míi PPDH tËp trung vµo kiÓm tra ®¸nh gi¸ gi¸o viªn qua ho¹t

®éng d¹y häc trªn líp.

KiÓm tra ®¸nh gi¸ ®îc thùc hiÖn trong qu¸ tr×nh vµ theo çc bíc c¬ b¶n

sau:

3.4.1. X¸c ®Þnh môc ®Ých, néi dung, ®èi tîng, h×nh thøc kiÓm tra.

• Môc ®Ých : xem xÐt thùc tr¹ng viÖc chØ ®¹o ho¹t ®éng ®æi míi PPDH

cña HiÖu trëng qua viÖc ®æi míi PPDH cña gi¸o viªn trong giê lªn líp.

§¸nh gi¸ u, nhîc ®iÓm vµ t×m nguyªn nh©n cña nh÷ng h¹n chÕ. Trªn c¬

së ®ã t×m biÖn ph¸p t¸c ®éng ®Ó viÖc chØ ®¹o ho¹t ®éng míi PPDH ®¹t

hiÖu qu¶ mµ môc tiªu ®· nªu.

• Néi dung:

- KÕ ho¹ch d¹y häc cña GV

- Kü n¨ng sö dông PPDH tÝch cùc trong giê lªn líp.

- KÕt qu¶ häc tËp cña häc sinh.

• §èi tîng: Gi¸o viªn vµ ho¹t ®éng d¹y häc trªn líp.

• H×nh thøc:

- Dù giê lªn líp cña gi¸o viªn

- Tr¾c nghiÖm ng¾n mçi häc sinh

3.4.2. X©y dùng chuÈn vµ thang ®¸nh gi¸.

• ChuÈn ®¸nh gi¸:

48

C¨n cø vµo híng dÉn ®¸nh gi¸ vµ xÕp lo¹i giê d¹y ë bËc trung häc sè

10227/THPT (ngµy 11/ 9/ 2001 ) vµ cô thÓ ho¸ yªu cÇu 4, 6, 9 ®Ó ®¸nh gi¸

giê d¹y cña gi¸o viªn.

- Yªu cÇu 4:

+ Lùa chän sö dông PPDH phï hîp víi kiÓm tra bµi lªn líp ( 1®iÓm)

KiÓu bµi lý thuyÕt cã thÓ dïng ph¬ng ph¸p thuyÕt tr×nh, gîi më, vÊn

®¸p.

KiÓu bµi tËp chän vµ sö dông ph¬ng ph¸p nªu vµ gi¶i quyÕt vÊn ®Ó,

ph¬ng ph¸p gîi më, vÊn ®¸p.

+ Kü n¨ng sö dông çc PPDH phï hîp víi çc kiÓu bµi ë møc thµnh th¹o (1

®iÓm)

- Yªu cÇu 6:

+ Huy ®éng thiÕt bÞ d¹y häc cã ®Ó ph¸t huy u ®iÓm cña çc PPDH phï

hîp víi ®Æc trng bé m«n ( 1®iÓm)

+ Sö dông thiÕt bÞ d¹y häc hiÖu qu¶ phï hîp víi néi dung cña kiÓu bµI

lªn líp (1 ®iÓm)

- Yªu cÇu 9:

+ Sö dông ®a d¹ng çc h×nh thøc tæ chøc d¹y häc (1 ®iÓm)

+ T¹o c¬ héi ®Ó ph¸t huy vai trß cña ç nh©n häc sinh kÝch thÝch, t¹o

høng thó ch häc sinh tÝch cùc, chñ ®éng trong häc tËp (1®iÓm)

• Thang ®¸nh gi¸:

Trong ®¸nh gi¸ thèng nhÊt nh híng dÉn sè 10227/THPT b»ng cho ®iÓm

0, 1, 2 øng víi 10 yªu cÇu vµ ¸p dông thang ®iÓm 20. Çch xÕp lo¹i:

- Lo¹i giái:

+ §iÓm tæng kÕt ®¹t tõ 17 - 20

+ Çc yªu cÇu 4, 6, 9 ph¶i ®¹t 2 ®iÓm

- Lo¹i kh¸:

+ §iÓm tæng kÕt ®¹t tõ 13 - 16.5 ®iÓm

+ Çc yªu cÇu 4, 6, 9 ph¶i ®¹t 2 ®iÓm

- Lo¹i Trung b×nh

49

+ §iÓm tæng kÕt ®¹t tõ 10 - 12.5 ®iÓm

+ Çc yªu cÇu 1, 4 ®¹t tõ 9 trë xuèng.

- Lo¹i yÕu kÐm: §iÓm tæng kÕt ®¹t tõ 9 trë xuèng

Chó ý: cho ®iÓm lÎ ®Õn 0,5

3.4.3. Tæ chøc tiÕn hµnh kiÓm tra

• Thµnh lËp Ban kiÓm tra: HiÖu trëng ra quyÕt ®Þnh thµnh lËp ban kiÓm

tra gåm:

- HiÖu trëng

- HiÖu phã phô tr¸ch chuyªn m«n

- Tæ trëng chuyªn m«n

- Mét sè gi¸o viªn d¹y giái, cã kinh nghiÖm trong viÖc ®æi míi PPDH.

• NhiÖm vô cña ban kiÓm tra.

- Dù giê vµ quan s¸t tiÕt d¹y

- Rót kinh nghiÖm giê d¹y

- §¸nh gi¸ giê d¹y

- LËp hå s¬.

• Tæ chøc dù giê lªn líp cña gi¸o viªn

3.4.4. §¸nh gi¸:

ViÖc ®¸nh gi¸ chÝnh x¸c, kh¸ch quan nh÷ng çi ®¹t ®îc vµ cha ®îc vµ

t×m ®óng nguyªn nh©n cña chóng sÏ gãp phÇn kh«ng nhá cho viÖc chØ

®¹o tiÕp theo. Dùa vµo çc chuÈn ®¸nh gi¸ víi nh÷ng yªu cÇu cô thÓ ®Ó

®¸nh gi¸ chÝnh x¸c kh¸ch quan giê lªn líp cña gi¸o viªn. KÕt hîp sù ®¸nh gi¸

®Þnh tÝnh víi ®Þnh lîng,sau khi dù giê ngêi ®¸nh gi¸ tríc hÕt ph¶i dùa vµo

sù quan s¸t trªn líp vµ kÕt hîp víi viÖc xem xÐt gi¸o ¸n, pháng vÊn gi¸o viªn,

häc sinh. CÇn xem xÐt toµn diÖn møc ®é chuÈn bÞ giê lªn líp, çc thao t¸c

s ph¹m, kh¶ n¨ng kh¬i dËy tÝch cùc, chñ ®éng cña häc sinh, môc tiªu vµ

hiÖu qu¶ giê lªn líp. KÕt hîp gi÷a nh÷ng nhËn ®Þnh ( ®Þnh tÝnh cña m×nh

víi ®iÓm sè cña çc yªu cÇu vµ ®iÓm sè tæng céng ®Ó ®¸nh gi¸ xÕp lo¹i.

Trªn c¬ së kÕt qu¶ ®îc ®¸nh gi¸ hiÖu trëng nªu kÕt luËn: thµnh tÝch, nh÷ng

h¹n chÕ, nguyªn nh©n cña nh÷ng h¹n chÕ.

50

ViÖc chØ râ nguyªn nh©n cña nh÷ng h¹n chÕ lµ rÊt cÇn thiÕt cña ®¸nh

gi¸ v× ®¸nh gi¸ lµ ho¹t ®éng ®Æc biÖt nh»m ph©n tÝch x¸c nh©n gi¸ trÞ thùc

tr¹ng vÒ møc ®é hoµn thµnh nhiÖm vô, chÊt lîng vµ hiÖu qu¶... ë thêi ®iÓm

hiÖn t¹i so víi môc tiªu hay nh÷ng chuÈn ®· ®îc x¸c lËp. §¸nh gi¸ liªn quan

chÆt chÏ víi kiÓm tra vµ lµ kÕt qu¶ cña kiÓm tra v× môc ®Ých cña kiÓm tra

lµ ®¸nh gi¸ kh¸ch quan

3.5. §æi míi c¬ chÕ qu¶n lý vµ thÓ chÕ ho¸ çc ho¹t ®éng qu¶n lý cña Trêng THCS.

3.5.1. §æi míi c¬ chÕ qu¶n lý çc ho¹t ®éng cña trêng THCS.

C¬ chÕ lµ "Çch thøc s¾p xÕp tæ chøc ®Ó lµm ®êng híng, c¬ së

theo ®ã mµ thùc hiÖn" (§¹i tõ ®iÓn TiÕng ViÖt - NXB V¨n ho¸ - Th«ng tin,

1999).

C¬ chÕ qu¶n lý lµ mét yÕu tè (cã thÓ nãi lµ mét c«ng cô) cã t¸c ®éng

rÊt lín ®Õn kÕt qu¶ cña çc ho¹t ®éng kinh tÕ - x· héi. Mét minh chøng rÊt

thùc tiÔn lµ Nhµ níc ta ®· tr¶i qua mét thêi kú dµi trong c¬ chÕ kÕ ho¹ch ho¸

quan liÖu bao cÊp. Víi c¬ chÕ nµy nµy ®· k×m h·m sù ph¸t triÓn cña kinh

tÕ, kh«ng t¹o nªn ®éng lùc cho sù t¨ng n¨ng suÊt lao ®éng, kh«ng t¹o nªn sù

kÝch thÝch cho kÕt qu¶ cña çc ho¹t ®éng x· héi, v.v... V× vËy, ®æi míi c¬

chÕ qu¶n lý lµ mét mét ho¹t ®éng cã tÝnh quyÕt ®Þnh tíi kÕt qu¶ cña çc

ho¹t ®éng kinh tÕ - x· héi, trong ®ã cã ho¹t ®éng gi¸o dôc trong giai ®o¹n

hiÖn nay.

Víi ph¹m vi cña ®Ò tµi, ë ®©y chóng t«i chØ ®Ò cËp ®Õn mét sè khia

c¹nh cña ®æi míi c¬ chÕ qu¶n lý : d©n chñ ho¸ çc ho¹t ®éng gi¸o dôc; ph©n

c«ng, ph©n cÊp, ph©n quyÒn.

• D©n chñ ho¸ çc ho¹t ®éng cña trêng THCS

Theo Tõ ®iÓn B¸ch khoa : D©n chñ lµ h×nh thøc tæ chøc thiÕt chÕ

chÝnh trÞ cña x· héi dùa trªn viÖc thõa nhËn nh©n d©n lµ nguån gèc cña

quyÒn lùc, thõa nhËn nguyªn t¾c b×nh ®¼ng vµ tù do. D©n chñ còng ®îc

vËn dông vµo tæ chøc vµ ho¹t ®éng cña nh÷ng tæ chøc vµ thiÕt chÕ chÝnh

trÞ nhÊt ®Þnh.

51

Víi t çch lµ h×nh thøc tæ chøc chÝnh trÞ cña Nhµ níc, d©n chñ xuÊt

hiÖn cïng víi sù xuÊt hiÖn cña nhµ níc. Kh¸c víi çc h×nh thøc kh¸c cña thiÕt

chÕ nhµ níc, trong thiÕt chÕ d©n chñ, quyÒn cña ®a sè, quyÒn b×nh

®¼ng cña mäi c«ng d©n, tÝnh tèi cao cña ph¸p luËt ®îc chÝnh thøc thõa

nhËn; nh÷ng c¬ quan c¬ b¶n cña nhµ níc do bÇu cö mµ ra. D©n chñ thùc

hiÖn th«ng qua hai h×nh thøc c¬ b¶n : d©n chñ ®¹i diÖn vµ d©n chñ trùc

tiÕp.

ThuËt ng÷ d©n chñ (democracy, democratic) theo gèc Hyl¹p ®îc ghÐp

tõ hai thµnh phÇn : Demos (d©n) vµ Kratos (quyÒn lùc).

D©n chñ ph¶i g¾n liÒn víi çc mÆt kh¸c cña x· héi :

- D©n chñ ph¶i ®i víi v¨n ho¸ d©n chñ.

- D©n chñ ph¶i ®i ®«i víi d©n trÝ, d©n chñ lµ tinh hoa cña d©n trÝ.

Trong thêi ®¹i chuyÓn tõ v¨n minh n«ng nghiÖp, c«ng nghiÖp sang v¨n minh

hËu c«ng nghiÖp, tri thøc, trong thêi ®¹i çch m¹ng khoa häc - c«ng nghÖ

ph¸t triÓn nh vò b·o vµ trë thµnh lùc lîng trùc tiÕp thóc ®Èy vµ ph¸t triÓn kinh

tÕ - x· héi, nh÷ng ngêi lao ®éng tham gia x©y dùng x· héi vµ cuéc sèng b¶n

th©n kh«ng chØ b»ng søc lùc c¬ b¾p mµ cßn b»ng søc lùc trÝ tuÖ th× d©n

chñ cµng ®ßi hái ph¶i cã d©n trÝ, trong ®ã gi¸o dôc lµ chñ lùc.

- D©n chñ ph¶i ®i ®«i víi ph¸p luËt. §ã lµ lý do cÇn ph¶i thÓ chÕ ho¸

ho¹t ®éng cña mét lÜnh vùc nµo ®ã trong ®êi sèng x· héi. Vµ ®Ó cho nh÷ng

thÓ chÕ ®ã vËn hµnh trong thùc tiÔn th× ph¶i cã c¬ chÕ, c¶i b¶o ®¶m cho

quyÒn d©n chñ cña c«ng d©n ®îc thùc hiÖn. C¬ chÕ thùc hiÖn d©n chñ lµ

lo¹i c¬ chÕ x· héi. Nã ®îc xem lµ mèi quan hÖ gi÷a çc yÕu tè cÊu thµnh hÖ

thèng theo nh÷ng nguyªn t¾c nhÊt ®Þnh ®Ó b¶o ®¶m sù vËn hµnh cña hÖ

thèng nh»m thùc hiÖn chøc n¨ng ®· ®Ò ra. Còng cã thÓ hiÓu, c¬ chÕ lµ

çch thøc tæ chøc ho¹t ®éng cña hÖ thèng.

Tõ khi ra ®êi, §¶ng ta ®· chó träng vÊn ®Ò d©n chñ, ®· l·nh ®¹o nh©n

d©n ®Êu tranh giµnh quyÒn d©n chñ. Sau khi giµnh ®îc chÝnh quyÒn, níc

ViÖt Nam d©n chñ ra ®êi (nay lµ níc CHXHCN ViÖt Nam), §¶ng tiÕp tôc

l·nh ®¹o nh©n d©n x©y dùng vµ b¶o vÖ Tæ quèc. §ã lµ qu¸ tr×nh nh©n d©n

thÓ hiÖn vµ ph¸t huy quyÒn lµm chñ cña m×nh trªn tÊt c¶ çc lÜnh vùc cña

52

®êi sèng x· héi. Môc tiªu cña viÖc x©y dùng nÒn d©n chñ XHCN ë níc ta

nh NghÞ quyÕt Héi nghÞ lÇn thø s¸u (kho¸ VI), BCH Trung ¬ng ®· x¸c ®Þnh

lµ "nh»m ph¸t huy nh©n tè con ngêi, ph¸t huy cao ®é tÝnh tù gi¸c vµ sù s¸ng

t¹o to lín cña mäi tÇng líp nh©n d©n trong sù nghiÖp x©y dùng vµ b¶o vÖ x·

héi míi".

- V¨n kiÖn §¹i héi ®¹i biÓu toµn quèc lÇn thø VIII trong phÇn : TiÕp

tôc c¶i çch bé m¸y nhµ níc, x©y dùng vµ hoµn thiÖn Nhµ níc CHXHCN ViÖt

Nam l¹i kh¼ng ®Þnh quan ®iÓm : "X©y dùng Nhµ níc XHCN cña d©n, do

d©n vµ v× d©n ; lÊy liªn minh giai cÊp c«ng nh©n víi giai cÊp n«ng d©n vµ

tÇng líp trÝ thøc lµm nÒn t¶ng, do §¶ng Céng s¶n l·nh ®¹o. Thùc hiÖn ®Çy

®ñ quyÒn lµm chñ cña nh©n d©n, gi÷ nghiªm kû c¬ng x· héi, chuyªn chÝnh

víi mäi hµnh ®éng x©m ph¹m lîi Ých cña Tæ quèc vµ cña nh©n d©n". (tr.

129).

- Héi nghÞ BCH TW lÇn thø n¨m kho¸ VIII ®· ra NghÞ quyÕt : Ph¸t huy

quyÒn lµm chñ cña nh©n d©n, tiÕp tôc x©y dùng Nhµ níc CHXHCN ViÖt

Nam trong s¹ch v÷ng m¹nh. Trong NghÞ quyÕt kh¼ng ®Þnh : "TiÕp tôc ph¸t

huy tèt h¬n quyÒn lµm chñ cña nh©n d©n qua çc h×nh trhøc d©n chñ ®¹i

diÖn vµ d©n chñ trùc tiÕp ®Ó nh©n d©n tham gia x©y dùng vµ b¶o vÖ Nhµ

níc, nhÊt lµ viÖc gi¸m s¸t, kiÓm tra cña nh©n d©n ®èi víi ho¹t ®éng cña c¬

quan vµ çn bé, c«ng chøc nhµ níc".

- Bé ChÝnh trÞ ®· cã ChØ thÞ 30-CT/TW ngµy 18/02/1998 vÒ x©y

dùng vµ thùc hiÖn quy chÕ d©n chñ c¬ së.

- ChÝnh phñ ®· cã NghÞ ®Þnh sè 71/1998/N§-CP ngµy 8/9/1998 ban

hµnh Quy chÕ thùc hiÖn d©n chñ trong ho¹t ®éng cña c¬ quan.

Thùc hiÖn çc NghÞ quyÕt, chØ thÞ vµ NghÞ ®Þnh trªn ®· cã nhiÒu

v¨n b¶n híng dÉn cña çc lÜnh vùc qu¶n lý (tµi chÝnh, x· héi, kinh tÕ...) ®Ó

thùc hiÖn d©n chñ trong qu¶n lý x· héi cña Nhµ níc ta, çc c¬ quan, çc tæ

chøc x· héi, çc ®¬n vÞ qu¶n lý nhµ níc ®· cã çc quy ®Þnh vÒ d©n chñ ho¸

çc ho¹t ®éng.

- V¨n kiÖn §¹i héi IX cña §¶ng l¹i kh¼ng ®Þnh " X©y dùng níc ViÖt

Nam d©n giµu, níc m¹nh, x· héi c«ng b»ng, d©n chñ, v¨n minh".

53

"Ph¸t huy d©n chñ, gi÷ v÷ng kû luËt, kû c¬ng, t¨ng cêng ph¸p chÕ.

Hoµn thiÖn nh÷ng quy ®Þnh vÒ bÇu cö, øng cö, vÒ tiªu chuÈn, c¬ cÊu çc

®¹i biÓu Quèc héi vµ Héi ®ång nh©n d©n trªn c¬ së ph¸t huy d©n chñ. Thùc

hiÖn tèt Quy chÕ d©n chñ, më réng d©n chñ trùc tiÕp ë c¬ së. Ch¨m lo con

ngêi, b¶o vÖ quyÒn vµ lîi Ých hîp ph¸p cña mäi ngêi. Gi¶i quyÕt kÞp thêi

khiÕu n¹i, tè ço cña c«ng d©n". (tr. 49).

§èi víi gi¸o dôc, ®µo t¹o, chóng ta h·y xem xÐt çc mÆt d©n chñ ho¸ :

- D©n chñ ho¸ trong gi¸o dôc ®µo t¹o :

Tõ sau §¹i héi VI, Bé Gi¸o dôc vµ C«ng ®oµn gi¸o dôc ViÖt Nam ®·

phèi hîp hµnh ®éng më "Cuéc vËn ®éng d©n chñ ho¸ nhµ trêng" (ChØ thÞ

liªn tÞch sè 21/CT-LT ngµy 4/10/1989) víi hai néi dung c¬ b¶n lµ d©n chñ

ho¸ qu¸ tr×nh ®µo t¹o vµ d©n chñ ho¸ qu¶n lý nhµ trêng.

Bé Gi¸o dôc vµ §µo t¹o ®· ra QuyÕt ®Þnh sè 04/2000/Q§-BGD&§T

ngµy 1/3/2000 ban hµnh Quy chÕ thùc hiÖn d©n chñ trong ho¹t ®éng cña

nhµ trêng.

D©n chñ ho¸ qu¸ tr×nh ®µo t¹o nghÜa lµ d©n chñ ho¸ (DCH) çc thµnh

tè cña qu¸ tr×nh ®µo t¹o nh Môc tiªu - Néi dung - Ph¬ng ph¸p - Thµy - Trß,

trong ®ã DCH hai thµnh tè Thµy - Trß lµ trung t©m, lµ h¹t nh©n cña qu¸

tr×nh DCH vµ ®©y lµ hai yÕu tè con ngêi. DCH lµ thùc hiÖn quyÒn ®îc häc

vµ häc ®îc cña ngêi häc. QuyÒn ®îc häc ph¶i g¾n liÒn víi kh¶ n¨ng häc ®îc.

Kh«ng t¹o ®iÒu kiÖn cho ngêi häc häc ®îc th× quyÒn ®îc häc chØ lµ khÈu

hiÖu su«ng vÒ d©n chñ. Gi¶i quyÕt vÊn ®Ò nµy ®ßi hái ph¶i cã hÖ thèng

nh÷ng biÖn ph¸p ®æi míi ®ång bé tÊt c¶ çc thµnh tè nãi trªn, ®Æc biÖt lµ

®æi míi Néi dung - Ph¬ng ph¸p.

• D©n chñ ho¸ qu¶n lý nhµ trêng :

B¶n chÊt d©n chñ ho¸ nãi chung lµ t¹o m«i trêng d©n chñ ®Ó tÊt c¶

mäi ngêi ®Òu cã quyÒn tham gia qu¶n lý vµ gi¶i quyÕt çc c«ng viÖc cña

nhµ trêng víi ph¹m vi vµ ®èi tîng cô thÓ.

D©n chñ ho¸ qu¶n lý nhµ trêng g¾n liÒn víi viÖc t¨ng cêng quyÒn tù

chñ cña nhµ trêng, víi viÖc tranh thñ çc lùc lîng x· héi vµo viÖc tæ chøc vµ

qu¶n lý c«ng viÖc nhµ trêng.

54

D©n chñ ho¸ qu¶n lý néi bé trêng häc g¾n liÒn víi sù h×nh thµnh vµ

ho¹t ®éng tÝch cùc cña çc tæ chøc tù qu¶n cña gi¸o viªn vµ häc sinh, ph¸t

huy tÝnh chñ ®éng theo chøc n¨ng nhiÖm vô cña çc tæ chøc chÝnh trÞ - x·

héi trong nhµ trêng tham gia vµo çc ho¹t ®éng cña nhµ trêng.

Néi dung c¬ b¶n cña d©n chñ ho¸ qu¶n lý nhµ trêng ®· ®îc thÓ chÕ

ho¸ trong Quy chÕ thùc hiÖn d©n chñ trong ho¹t ®éng nhµ trêng ban hµnh

theo QuyÕt ®Þnh 04/2000 cña Bé trëng Bé GD&§T.

Qu¶n lý nhµ trêng phæ th«ng, trêng THCS, träng t©m lµ qu¶n lý d¹y

vµ häc. D©n chñ ho¸ qu¶n lý nhµ trêng còng lÊy träng t©m lµ DCH ho¹t

®éng d¹y cña thµy vµ ho¹t ®éng häc cña trß, trong ®ã thùc chÊt lµ ®æi míi

ph¬ng ph¸p d¹y vµ ph¬ng ph¸p häc (gäi chung lµ ph¬ng ph¸p d¹y häc). §Ó

gãp phÇn ®æi míi ph¬ng ph¸p d¹y, cã thÓ thùc hiÖn mét sè biÖn ph¸p d©n

chñ ho¸ sau :

1) C¶i tiÕn c«ng t¸c tæ chøc nh s¾p xÕp, ph©n c«ng, bè trÝ ®Ó mäi

thµnh viªn trong nhµ trêng (c¶ thµy vµ trß) ph¸t huy ®îc nhiÖm vô : BiÕt -

Bµn - Lµm - KiÓm tra trong çc ho¹t ®éng cña nhµ trêng mµ ho¹t ®éng s

ph¹m lµ cèt yÕu.

2) T¨ng cêng sinh ho¹t chuyªn m«n lÊy néi dung båi dìng vµ tù båi d-

ìng vÒ ph¬ng ph¸p d¹y häc lµm néi dung chñ yÕu trong sinh ho¹t : x¸c ®Þnh

çc néi dung båi dìng; tr¸ch nhiÖm cña tæ chøc, cña çc ç nh©n trong c«ng

t¸c båi dìng vµ tù båi dìng, nhÊt lµ båi dìng vÒ nghiÖp vô s ph¹m, vÒ ph¬ng

ph¸p d¹y häc nh»m thùc hiÖn tèt ch¬ng tr×nh, SGK míi.

3) Çc bé m«n, çc gi¸o viªn tù chän lÊy ph¬ng ph¸p thùc hiÖn çc bµi

gi¶ng theo ch¬ng tr×nh, SGK míi. Çc nhãm, çc bé m«n cã thÓ ®¨ng ký

tr×nh diÔn vµ thùc hiÖn ph¬ng ph¸p míi ®Ó hä tù chñ, tù chÞu tr¸ch nhiÖm

víi kÕt qu¶ bµi häc vµ chÊt lîng d¹y häc. Tõ gi¸o viªn cÇn nghiªn cøu kü néi

dung ch¬ng tr×nh, SGK vµ s¸ch GV ®Ó n¾m v÷ng môc ®Ých yªu cÇu cña

tõng m«n häc, tõng ch¬ng, tõng bµi häc trong ch¬ng tr×nh vµ trong SGK,

t×m cho m×nh ph¬ng ph¸p d¹y häc phï hîp c¶ néi dung, ®èi tîng vµ ®iÒu

kiÖn c¬ së vËt chÊt, thiÕt bÞ d¹y häc cña nhµ trêng. Mçi GV ph¶i x©y dùng

vµ thùc hiÖn tèt kÕ ho¹ch bµi d¹y cña m×nh.

55

4) Häc sinh ®îc chän ph¬ng ph¸p häc. Trong mét chõng mùc nhÊt

®Þnh, cã thÓ cho phÐp häc sinh ®îc chän thµy d¹y.

• Ph©n c«ng, ph©n cÊp, ph©n quyÒn trong qu¶n lý trêng THCS

C¨n cø vµo LuËt Gi¸o dôc vµ §iÒu lÖ Trêng Trung häc, bé m¸y cña

Trêng THCS bao gåm :

Bé m¸y gåm :

- Ban Gi¸m hiÖu : HiÖu trëng vµ phã hiÖu trëng

- Çc tæ chuyªn m«n

- Tæ hµnh chÝnh - qu¶n trÞ

- Líp häc, tæ häc sinh, khèi líp.

- Gi¸o viªn.

- Häc sinh

Çc héi ®ång t vÊn :

- Héi ®ång gi¸o dôc

- Çc Héi ®ång kh¸c : Héi ®ång thi ®ua khen thëng, Héi ®ång kû luËt,

v.v...

Çc tæ chøc §¶ng vµ ®oµn thÓ trong trêng trung häc.

C¨n cø vµo chøc n¨ng, nhiÖm vô cña m×nh, çc tæ chøc chÝnh

quyÒn, tæ chøc chÝnh trÞ, x· héi x¸c ®Þnh nhiÖm vô cña m×nh trong viÖc

gãp phÇn ®æi míi ph¬ng ph¸p d¹y vµ häc trong trêng THCS. §ã còng chÝnh

lµ sù ®ãng gãp c¶i tiÕn c«ng t¸c qu¶n lý vµ n©ng cao chÊt lîng d¹y vµ häc

trong nhµ trêng.

VÝ dô :

- Chi bé §¶ng th¶o luËn, ra nghÞ quyÕt vÒ ®æi míi ph¬ng ph¸p d¹y

häc.

- HiÖu trëng, hiÖu phã vµ çc tæ chøc chÝnh quyÒn (çc tæ chuyªn

m«n, çc ®¬n vÞ hµnh chÝnh, çc khèi líp häc sinh...), theo chøc n¨ng

nhiÖm vô tæ chøc thùc hiÖn.

- Çc tæ chøc c«ng ®oµn, §oµn thanh niªn, Héi cha mÑ häc sinh,

v.v... x©y dùng ch¬ng tr×nh hµnh ®éng thùc hiÖn nghÞ quyÕt cña chi bé

vÒ ®æi míi ph¬ng ph¸p d¹y häc.

56

3.5.2 ThÓ chÕ ho¸ çc ho¹t ®éng qu¶n lý cña trêng THCS gãp phÇn ®æi

míi ph¬ng ph¸p d¹y häc

Theo §¹i Tõ ®iÓn TiÕng ViÖt (NXB V¨n ho¸ - Th«ng tin, 1999), thÎ

chÕ lµ "Nh÷ng quy ®Þnh, luËt lÖ cña mét chÕ ®é x· héi".

Nh trªn ®· nãi, d©n chñ ph¶i ®i ®«i víi ph¸p luËt. §ã lµ lý do cÇn ph¶i

thÓ chÕ ho¸ ho¹t ®éng cña mét lÜnh vùc nµo ®ã trong ®êi sèng x· héi. Vµ

®Ó cho nh÷ng thÓ chÕ ®ã vËn hµnh trong thùc tiÔn th× ph¶i cã c¬ chÕ, çi

b¶o ®¶m cho quyÒn d©n chñ cña c«ng d©n ®îc thùc hiÖn. C¬ chÕ thùc

hiÖn d©n chñ lµ lo¹i c¬ chÕ x· héi. Nã ®îc xem lµ mèi quan hÖ gi÷a çc yÕu

tè cÊu thµnh hÖ thèng theo nh÷ng nguyªn t¾c nhÊt ®Þnh ®Ó b¶o ®¶m sù

vËn hµnh cña hÖ thèng nh»m thùc hiÖn chøc n¨ng ®· ®Ò ra. Còng cã thÓ

hiÓu, c¬ chÕ lµ çch thøc tæ chøc ho¹t ®éng cña hÖ thèng.

C¨n cø vµo çc v¨n b¶n ph¸p quy cña Nhµ níc, cña ngµnh gi¸o dôc,

cña ®Þa ph¬ng, cÇn thÓ chÕ ho¸ çc ho¹t ®éng qu¶n lý c¬ b¶n cña nhµ tr-

êng vÒ çc mÆt :

a) Ho¹t ®éng d¹y häc : cã nh÷ng quy ®Þnh vÒ ho¹t ®éng d¹y häc nh

thùc hiÖn kÕ ho¹ch d¹y häc ®èi víi gi¸o viªn, häc sinh, v.v…

b) Qu¶n lý nh©n sù : Quy ®Þnh chÕ ®é lao ®éng ®èi víi gi¸o viªn, çn

bé c«ng chøc thuéc ph¹m vi qu¶n lý cña nhµ trêng ; quy ®Þnh quyÒn lîi,

nghÜa vô cña çn bé gi¸o viªn vÒ çc ho¹t ®éng; quy ®Þnh thùc hiÖn (khi cã

híng dÉn thi hµnh) NghÞ ®Þnh 116/2003/CP ngµy 10/10/2003 cña ChÝnh

phñ vÒ tuyÓn dông, sö dông vµ qu¶n lý çn bé c«ng chøc; v.v…

c) Qu¶n lý tµi chÝnh : Çc quy ®Þnh chi tiªu néi bé trong qu¶n lý tµi

chÝnh theo tinh thÇn NghÞ ®Þnh 10/2002/CP ®èi víi ®¬n vÞ sù cã thu. Çc

quy ®Þnh nµy ph¶i n»m trong hµnh lang ph¸p lý song ph¶i ®éng viªn kÝch

thÝch ®îc sù ®ãng gãp cña çc thµnh viªn trong nhµ trêng vµ ®¶m b¶o tÝnh

c«ng b»ng, d©n chñ.

d) Çc quy ®Þnh néi bé vÒ çc lÜnh vùc ho¹t ®éng kh¸c nh néi quy c¬

quan, chÕ ®é b¸o ço, v.v…

TÊt c¶ çc quy ®Þnh trªn thÓ hiÖn ®îc quan ®iÓm ®Ó D©n : BiÕt -

Bµn, - Lµm - KiÓm tra. Nhng ®Ó gãp phÇn thùc hiÖn ®æi míi ph¬ng ph¸p

57

d¹y häc (còng lµ thùc hiÖn ®æi míi gi¸o dôc phæ th«ng, thùc hiÖn CT-SGK

míi), trong çc quy ®Þnh, quy chÕ t¬ng øng cña nhµ trêng THCS cÇn cã

nh÷ng quy ®Þnh vÒ nhiÖm vô, quyÒn lîi cña çc thµnh viªn trong nhµ trêng

thùc hiÖn ®æi míi ph¬ng ph¸p d¹y vµ häc. V× vËy, nh÷ng quy ®Þnh, quy

chÕ cña nhµ trêng võa ®éng lùc, võa lµ tr¸ch nhiÖm cña tõng thµnh viªn

trong nhµ trêng, sÏ gãp phÇn ®æi míi ph¬ng ph¸p d¹y vµ häc, thùc hiÖn CT-

SGK míi.

3.6 Mèi quan hÖ gi÷a çc biÖn ph¸p

3.7 KÕt qu¶ kh¶o nghiÖm

58

§æi míi c¬ chÕ qu¶n lý vµ thÓ chÕ ho¸ çc ho¹t

®éng qu¶n lý

ChØ ®¹o x©y dùng vµ sö dông CSVC phôc vô ®æi míi PPDH

ChØ ®¹o x©y dùng ®éi ngò

gi¸o viªn phôc vô ®æi míi PPDH

Tæ chøc chØ ®¹o kiÓm tra ®¸nh gi¸ ho¹t ®éng ®æi míi

PPDH

Qui tr×nh ho¸ viÖc chØ ®¹o

ho¹t ®éng ®æi míi

PPDH ë trêng THCS

Tõ kÕt qu¶ ®¸nh gi¸ thùc tr¹ng chóng t«i ®Ó xuÊt 5 biÖn ph¸p chØ ®¹o

ho¹t ®éng ®æi míi PPDH cña hiÖu trëng ë trêng THCS. Chóng t«i ®· göi

phiÕu xin ý kiÕn ®Õn çc CBQL trêng THCS ®Ó t×m hiÓu møc ®é cÇn

thiÕt vµ tÝnh kh¶ thi cña çc biÖn ph¸p. KÕt qu¶ thu ®îc 63 phiÕu cã ý kiÕn

nh sau:

Sè

TT

Çc biÖn ph¸p

Møc ®é cÇn thiÕtKh«ng cÇn

thiÕtCÇn thiÕt

RÊt cÇn

thiÕtSè l-

îng

% Sè l-

îng

% Sè l-

îng

%

1


GV phôc vô ®æi míi PPDH

0 0 7 12 56 88

2

ChØ ®¹o x©y dùng vµ sö

dông CSVC - TBDH phôc

vô ®æi míi PPDH

0 0 17 26.9 46 73.1

3


ho¹t ®éng ®æi míi PPDH ë

trêng THCS

0 0 5 7.9 58 92.1

4

Tæ chøc chØ ®¹o kiÓm tra

®¸nh gi¸ ho¹t ®éng ®æi míi

PPDH

0 0 22 34.9 41 65.

1

5

§æi míi c¬ chÕ QL vµ thÓ

chÕ ho¸ ho¹t ®éng QL cña

trêng THCS

0 0 30 47.6 33 52.4

Sè

TT

Çc biÖn ph¸p

Møc ®é thùc hiÖnKh«ng thùc

hiÖn ®îc

Thùc hiÖn

®îc

Thùc hiÖn

tètSè l-

îng

% Sè l-

îng

% Sè l-

îng

%

1


GV phôc vô ®æi míi PPDH

0 0 19 30.2 44 69.

8

2

ChØ ®¹o x©y dùng vµ sö

dông CSVC - TBDH phôc

vô ®æi míi PPDH

0 0 47 74.6 16 25.3

59

3


ho¹t ®éng ®æi míi PPDH ë

trêng THCS

0 0 28 44.4 35 55.6

4

Tæ chøc chØ ®¹o kiÓm tra

®¸nh gi¸ ho¹t ®éng ®æi míi

PPDH

0 0 33 52.3 30 47.

7

5

§æi míi c¬ chÕ QL vµ thÓ

chÕ ho¸ ho¹t ®éng QL cña

trêng THCS

0 0 31 49.2 32 50.8

B¶ng 7: Tæng hîp ý kiÕn cña CBQL trêng THCS vÒ møc ®é cÇn thiÕt

vµ tÝnh kh¶ thi cña çc biÖn ph¸p chØ ®¹o ®æi míi PPDH.

Qua b¶ng thèng kª trªn cho thÊy çc biÖn ph¸p mµ nhãm nghiªn cøu

®Ò xuÊt ®Òu cÇn thiÕt vµ cã tÝnh kh¶ thi, tuy nhiªn møc ®é kh¶ thi cã kh¸c

nhau. Kh«ng cã ý kiÕn nµo ®¸nh gi¸ çc biÖn ph¸p nµy kh«ng cÇn thiÕt vµ

cã tÝnh kh¶ thi.

KÕt luËn vµ kiÕn nghÞ

1. KÕt luËn

§æi míi ph¬ng ph¸p gi¸o dôc lµ ®IÓm míi nhÊt,®Æc s¾c nhÊt ®¸ng

chó ý nhÊt trong ®æi míi ch¬ng tr×nh gi¸o dôc phæ th«ng thùc hiÖn NghÞ

quyÕt §¹i héi §¶ng IX, NghÞ quyÕt 40/ 2000/ QH 10. §æi míi PPGD gi÷ vai

trß ®Æc biÖt quan träng t¹o chÊt lîng míi cho nguån nh©n lùc v× vËy cÇn

®îc qu¸n triÖt thÓ hiÖn trong tÊt c¶ çc néi dung, çc kh©u cña qu¸ tr×nh

®æi míi ch¬ng tr×nh gi¸o dôc phæ th«ng.

C«ng t¸c qu¶n lý gi¸o dôc ph¶i ®æi míi ®Ó theo kÞp çc yªu cÇu çc

nhiÖm vô míi. Mét vÊn ®Ò rÊt quan träng thÓ hiÖn vai trß cña c«ng t¸c

qu¶n lý lµ chØ ®¹o ho¹t ®éng ®æi míi PPDH ë çc trêng phæ th«ng cïng víi

®æi míi néi dung gi¸o dôc, s¸ch gi¸o khoa, ®æi míi c¬ së vËt chÊt - thiÕt bÞ

d¹y häc.

§Ò tµi ®· ph¸c ho¹ ®îc bíc tranh vÒ thùc tr¹ng chØ ®¹o ho¹t ®éng ®æi

míi PPDH cña HiÖu trëng ë trêng THCS, ®ång thêi chØ ra mét sè h¹n chÕ

cã ¶nh hëng tíi ho¹t ®éng ®æi míi PPDH, trong ®ã vai trß cña ngêi gi¸o viªn

60

lµ yÕu tè quan träng, quyÕt ®Þnh sù thµnh c«ng khi thùc hiÖn ®æi míi

PPDH. Trªn c¬ së ®ã ®Ò xuÊt mét sè biÖn ph¸p gãp phÇn thóc ®Èy qu¸

tr×nh ®æi míi vµ gióp cho viÖc chØ ®¹o ho¹t ®éng ®æi míi PPDH cña HiÖu

trëng ë trêng THCS cã hiÖu qu¶ h¬n.

§Æc ®iÓm d¹y häc ë trêng THCS víi néi dung d¹y häc võa ®a d¹ng

võa ph©n ho¸ vµ g¾n kÕt víi tÝnh ®Æc thï cña çc m«n häc. TÊt c¶ nh÷ng

vÊn ®Ò nµy n»m trong lÜnh vùc s¸ng t¹o cña ngêi gi¸o viªn, mäi sù ¸p ®Æt sÏ

kh«ng mang l¹i kÕt qu¶. Tuy nhiªn viÖc t¹o ra ®IÒu kiÖn, t¹o ra m«i trêng

cho ho¹t ®éng ®æi míi PPDH ë trêng THCS lµ rÊt cÇn thiÕt vµ hiÖu trëng

ph¶i ®Æc biÖt quan t©m. Chøc n¨ng chØ ®¹o rÊt n¨ng ®éng nªn trong khi

chØ ®¹o ho¹t ®éng ®æi míi PPDH, HiÖu trëng cÇn ph¶i øng phã kÞp thêi

víi çc t×nh huèng thùc tÕ ra quyÕt ®Þnh ®óng ®¾n, ®éng viªn gi¸o viªn

thùc hiÖn tèt yªu cÇu cña ®æi míi PPDH phï hîp víi ®Æc ®iÓm vµ hoµn

c¶nh cña nhµ trêng. MÆt kh¸c cÇn chó ý ®ã lµ ®æi míi c¬ chÕ qu¶n lý trong

trêng THCS, thùc hiÖn d©n chñ ho¸ qu¶n lý nhµ trêng, t¹o c¬ chÕ chÝnh

s¸ch khuyÕn khÝch ®Ó t¨ng ®éng lùc cho viÖc ®æi míi PPDH gãp phÇn to

lín thùc hiÖn hiÖu qu¶ chñ trêng ®æi míi PPGD. §æi míi PPDH lµ c¶ chÆng

®êng dµi víi nhiÒu khã kh¨n th¸ch thøc, ®ßi hái kh«ng thÓ nãng véi, cùc

®o¹n nhng l¹i lµ c«ng viÖc cÊp thiÕt ph¶i lµm. DÉn thùc tÕ cßn nhiÒu khã

kh¨n nhng çc CBQL trêng THCS cÇn nhËn thøc ®Çy ®ñ ®óng ®¾n ý

nghÜa to lín cña ®æi míi PPDH nªu cao tinh thÇn tr¸ch nhiÖm ®Ó chØ ®¹o

th¾ng lîi ho¹t ®éng ®æi míi PPDH ë trêng THCS.

2. KiÕn nghÞ

2.1. Víi Bé GD - §T:

- Quan t©m x©y dùng CBQL& ®éi ngò gi¸o viªn ë THCS trong c¶ ®µo t¹o

vµ båi dìng ®ñ vÒ sè lîng, ®ång bé vÒ c¬ cÊu, ®¶m b¶o vÒ chÊt lîng.

- Tæ chøc héi nghÞ tæng kÕt hµng n¨m vÒ viÖc thùc hiÖn chñ trêng

®æi míi PPDH. Nªu çc ®iÓn h×nh vµ nh÷ng bµi häc kinh nghiÖm vÒ chØ

®¹o ®æi míi PPDH.

2.2Víi CBQL trêng THCS

61

- CBQL trêng THCS cÇn tù båi dìng thêng xuyªn ®Ó cã ®ñ n¨ng lùc

qu¶n lý nãi chung vµ kh¶ n¨ng chØ ®¹o ho¹t ®éng ®æi míi PPDH nãi riªng.

- Chó ý ®Çu t x©y dùng c¬ së vËt chÊt - thiÕt bÞ d¹y häc vµ coi thiÕt bÞ

d¹y häc lµ ®iÒu kiÖn cÇn víi ®æi míi PPDH.

- §éng viªn, khuyÕn khÝch gi¸o viªn thùc hiÖn ®æi míi PPDH cïng víi

sù quan t©m tíi viÖc båi dìng gi¸o viªn vÒ PPDH tÝch cùc.

Tµi liÖu tham kh¶o

1. V¨n kiÖn Héi nghÞ lÇn thø 4-BCH TW kho¸ VII. NXB ChÝnh trÞ

Quèc gia n¨m 1997.

2. V¨n kiÖn Héi nghÞ lÇn thø 2-BCH TW kho¸ VIII. NXB ChÝnh trÞ

Quèc gia n¨m 1997.

3. NghÞ quyÕt 40/2001/QH 10.

4. ChØ thÞ sè 14/2001/CT-TTg ngµy 11/6/2001.

5. LuËt gi¸o dôc. NXB ChÝnh trÞ Quèc gia n¨m 1998.

62

6. Bé GD&§T. ChiÕn lîc ph¸t triÓn gi¸o dôc 2000-2020, Hµ néi 2002.

7. §iÒu lÖ trêng Trung häc - Q§ sè 23/2000/Q§-Bé GD&§T ngµy

11/7/2000.

8. Tõ ®iÓn TiÕng ViÖt - Têng gi¶i vµ liªn tëng. NXB V¨n ho¸ th«ng tin

1999-2000.

9. Tõ ®iÓn H¸n-ViÖt. NXB Tõ ®iÓn b¸ch khoa- 2002.

10. TrÇn B¸ Hoµnh. D¹y häc lÊy häc sinh lµm trung t©m TTKHGD, sè

49-1995.

11. NguyÔn ThÞ HiÒn. VÊn ®Ò ®æi míi PPDH. TT QLGD- §T. Trêng

CBQL GD-§T sè 1- 1998.

12. Hái ®¸p vÒ ®æi míi THCS. NXB GD. Hµ néi 2001.

13. Ph¹m Minh H¹c (Chñ biªn). T©m lý häc. Nhµ xuÊt b¶n gi¸o

dôc,1997 (tõ trang 188 ®Õn 202).

14. NguyÔn Träng HËu. Chøc n¨ng vµ chu tr×nh QLGD – Bµi gi¶ng t¹i

trêng CBQL GD-§T

15. NguyÔn B¸ Kim. VÒ ®Þnh híng ®æi míi PPDH NCGD sè chuyªn

®Ò quý 1-1999.

16. TrÇn KiÒu (Chñ biªn). §æi míi PPDH ë trêng THCS, ViÖn khoa

häc Gi¸o dôc,1997.

17. NguyÔn Kú. M« h×nh d¹y häc tÝch cùc lÊy ngêi häc lµm trung

t©m, Trêng CBQL GD&§T, Hµ néi 1996.

18. Lu Xu©n Míi. KiÓm tra néi bé trêng häc-Bµi gi¶ng trêng CBQL

GD&§T.

19. Lu Xu©n Míi. §¸nh gi¸ trong gi¸o dôc, tµi liÖu dïng cho çc líp båi d-

ìng CBQL GD- §T. trêng CBQL GD - §T 1998.

20. Hµ ThÕ Ng÷. Gi¸o dôc häc. NXB Gi¸o dôc,1991.

21. NguyÔn Ngäc Quang. Nh÷ng kh¸i niÖm c¬ b¶n vÒ lý luËn qu¶n lý

gi¸o dôc, Trêng CBQL GD&§T -1989.

22. NguyÔn Ngäc Quang. Lý luËn d¹y häc ®¹i c¬ng (tËp II). Trêng

CBQL GD&§T, 1989.

63

23. NguyÔn Ngäc Quang. D¹y häc con ®êng h×nh thµnh nh©n çch,

Trêng CBQL GD&§T, Hµ Néi 1990.

24. NguyÔn Ngäc Quang- nhµ s ph¹m, ngêi gãp phÇn ®æi míi lý luËn

d¹y häc. §HQG Hµ néi. 1998.

25. Phan ThÕ Sñng. Qu¶n lý qu¸ tr×nh d¹y häc ë trêng THCS-Bµi

gi¶ng trêng CBQL GD&§T.

26. Hoµng Minh Thao. ChØ ®¹o ho¹t ®éng ®æi míi ph¬ng ph¸p gi¶ng

d¹y vµ häc tËp trong çc Trêng çn bé qu¶n lý gi¸o dôc vµ ®µo t¹o. §Ò tµi

nghiªn cøu khoa häc cÊp Bé. M· sè: B2000.53.13, Hµ néi 2001.

27. Kû yÕu héi th¶o khoa häc: “ §æi míi PPDH theo híng ho¹t ®éng

ho¸ ngêi häc”, Hµ néi 1995.

28. Tµi liÖu ®µo t¹o gi¶ng viªn cña dù ¸n VAT, Hµ néi 2000.

29. Tµi liÖu tËp huÊn CBQL GD- §T triÓn khai thùc hiÖn ch¬ng tr×nh,

SGK míi ë THCS.

30. Tµi liÖu ®µo t¹o gi¸o viªn, dù ¸n ViÖt BØ, Hµ néi 2002.

64

Education

Sáng kiến kinh nghiệm - Một số biện pháp chỉ đạo hoạt động đổi mới phương pháp dạy học của hiệu trưởng ở trường THCS