Рациональ илтгэгчтэй зэрэг

n зэргийн язгуур

Функц, харилцан нэг утгатай функц

n зэргийн язгууру=

функцийн график, чанар

Урвуу функц,түүний

график

Хичээлийн сэдэв

n зэргийн язгуур

Хичээлийн зохион

байгуулалт Сурагчид тоо бичсэн дөрвөн өнгийн цаас сугалан,

ижил өнгийн цаас авсан сурагчид нэг баг болон багаа

бүрдүүлнэ.

Багийн гишүүд цаасан дээрх тоог нийлүүлэн өсөх

эрэмбээр байрлуулан, багаас нь ихрүү нь 1, 2... гэх

мэт гишүүдээ дугаарлана.

Багийн гишүүд ахлагчаа сонгоно.

Хүн бүхэн оролцогч байж , бусдыг хүндэтгэн сонсоно.

Зорилго

Функцийн тухай мэдлэгийг өргөтгөн

функцийн тодорхойлогдох муж ба

утгын мужийг олох,ХНУ-тай

функцийг тодорхойлох

Сэргээн бататгах1+2+3+.....+19+20 тооны нийлбэр хэд вэ?

аn= а1+(n-1)d ДАРААЛЛЫН n-Р ГИШҮҮНИЙ ТОМЬЁО , Sn= n(a1+an)эхний n гишүүний нийлбэр олох томьѐог ашиглан бодвол

аn = 1+ (n-1)1 20=1+(n-1)1 n=20

S20= 20(1+20) S20= 210

Гауссын аргаар бодвол

1+20=21, 2+19=21, 3+18=21 ......10+11=21

10*21=210

ДАРААЛАЛ БОЛ НАТУРАЛ ТООН ДЭЭР ТОДОРХОЙЛОГДСОН

ФУНКЦ ЮМ.

an =n2

у=х2

1 340-1-2

14

9

16

0

n -2 -1 0 1 2 3 4

an 4 1 0 1 4 9 16

Нэг хэмжигдэхүүний ямар нэг утга бүрд

нөгөө хэмжигдэхүүний тодорхой нэг

утгыг харгалзуулах дүрмийг зааж

байна.Ийм үед функц өгөгдлөө гэж

ярьдаг . Функц гэдэг бол ямар нэг х тоо

бүрд тодорхой нэг у тоо харгалзуулдаг

дүрэм юм. Энэ функцийг у=f(x) гэж

тэмдэглэнэ

х-хувьсагчийн өгөгдсөн утгад харгалзах

у -хувьсагчийн утгыг функцийн утгын муж (E),

х- хувьсагчийн авч болох бүх утгыг функцийн

тодорхойлогдох муж (D) гэнэ.

Функц өгөх аргууд

Функц

ХүснэгтээрГрафикаар

Томьёогоор

Жишээ1 y=x2

D(f)={-2,-1,0,1,2,3,4} E(f)={0,4,1,16,9}

Энэ харгалзааны урвуу нь функц болохгүй

х -2 -1 0 1 2 3 4

У 4 1 0 1 4 9 16

-2-101234

14

9

160

14

9

160

-2234-101

D DE Ef f-1

Жишээ 2Зурагт өгөгдсөн цэгүүдийг хосоор бичиж функц мөн

эсэхийг тогтоо. Тодорхойлогдох муж ба утгын мужийг ол

1 2 3-1-2-3

1

2

3

-1

-2

-3

0

..

.

4

.

3

2

0

-3

-3

4

1

2

D Ef

D(f)= {3,2,0,-3}

E(f)= { 1,4,2,-3 }

142-3

02-33

Жишээ 2

Малчины хар халзан ХХ , шар халзан ШХ,улаан хонь УХ, бор халзанБХ бор нүдэн БН хонь тэдний хурганы хоорондох харгалзаа функц болохийг үзье.

х f у х f-ийн урвуу у

Хонь хурганы хоорондох харгалзаа функц болохгүй

Хурга хоньны хоорондох харгалзаа функц болно

ХхШхУхБхБн

1111111

1111111

ХхШхУхБхБн

Жишээ 3 Дараах хосоор тодорхойлогдсон

харгалзааг функц эсэхийг тогтоож урвуу

харгалзааг хосоор бичиж функц мөн эсэхийг

тогтоо. h={(0,3),(4,7),(2,5),(-3,1)}

Урвуу харгалзаа нь

{ (3,0),(7,4),(5,2),(1,-3)}

D h-ийн урвуу E

2

4

0

-3

5

3

1

7

D Eh 3

1

5

7

2

4

0

-3

Тодорхойлолт

у=f(x) функцийн хувьд х

аргументын утгад харгалзах

функцийн утгууд ялгаатай

бол уг функцийг харилцан нэг утгатай (ХНУ) функц гэнэ.

Дараах графикаар өгөгдсөн функцийн

харилцан нэг утгатай (ХНУ) эсэхийг тогтоо

у

000 х

D(f)=]- ; [ , E(f)=] - ; [ ХНУ-тай

1-р баг 1. Дараах харгалзаа функц мөн эсэхийг тогтоо.

D E

А. Мөн Б. биш

2. Дараах харгалзаагаар өгөгдсөн функцийг ХНУ –тай эсэхийг тогтоо.

D E

А. ХНУ-тай Б. ХНУ-гүй

3. Функцийг эрэмбэлэгдсэн хосоор харгалзаа хэлбэрээр өгчээ.Урвуу

харгалзааг хосоор бич. Энэ урвуу харгалзаа нь функц болох уу?

{(2,5),(3,7),(9,8)} А. Болохгүй Б. болно

4. Дараах функцийн тодорхойлогдох муж ба утгын мужийг ол.

у=

3-2

0-41

-2-1012

-4-2015

2-р баг1. Дараах харгалзаа функц мөн эсэхийг тогтоо.

D E

А. Мөн Б. биш

2. Дараах харгалзаагаар өгөгдсөн функцийг ХНУ –тай эсэхийг тогтоо.

D E

А. ХНУ-тай Б. ХНУ-гүй

3. Функцийг эрэмбэлэгдсэн хосоор харгалзаа хэлбэрээр өгчээ.Урвуу

харгалзааг хосоор бич. Энэ урвуу харгалзаа нь функц болох уу?

{(-3,4),(-2,5),(-1,0)} А. болно Б. болохгүй

4. Дараах функцийн тодорхойлогдох муж ба утгын мужийг ол

.

у=

30-2

-2-1012

-379

5

1

1. Дараах харгалзаа функц мөн эсэхийг тогтоо.

D E

А. МӨН Б. биш

2. Дараах харгалзаагаар өгөгдсөн функцийг ХНУ –тай эсэхийг тогтоо.

D E

А. ХНУ-тай Б. ХНУ-гүй

3. Функцийг эрэмбэлэгдсэн хосоор харгалзаа хэлбэрээр өгчээ.Урвуу харгалзааг хосоор бич. Энэ урвуу харгалзаа нь функц болох уу?

{(2,-3),(4,9),(5,7)} А. Болно Б. болохгүй

4. Дараах функцийн тодорхойлогдох муж ба утгын мужийг ол.

у=

3-р баг

-4

7

6-30

12345

7

4-р баг1. Дараах харгалзаа функц мөн эсэхийг тогтоо.

D E

А. Биш Б. мөн

2. Дараах харгалзаагаар өгөгдсөн функцийг ХНУ –тай эсэхийг тогтоо.

D E

А. ХНУ-тай Б. ХНУ-гүй

3. Функцийг эрэмбэлэгдсэн хосоор харгалзаа хэлбэрээр өгчээ.Урвуу харгалзааг хосоор бич. Энэ урвуу харгалзаа нь функц болох уу?

{(-1,-1),(2,-4),(3,7)} А. Болно Б.болохгүй

4. Дараах функцийн тодорхойлогдох муж ба утгын мужийг ол.

у=

0

4

357

12345

53124

ДүгнэлтӨнөөдрийн хичээлээр Функцийн

тодорхойлогдох муж ба утгын

мужийн харгалзаа нь функц болох

эсэхийг тогтоох,харгалзаагаар

өгөдсөн функц ХНУ-тай эсэхийг

мэдэж авлаа.

Гэрийн даалгавар

Сурах бичгийн 80-р хуудасны

№ 1, 3, 5- дасгал

Анхаарал тавьсанд

баярлалаа

53-р сургуулийн

математикийн

багш Д.Сарантуяа

1-р баг

АБ

1 Сайн байна

2 Та нар шүү

3 ОК

4 Зөв

2-р баг

А Б

1 ОК

2 Сайн байна

3 Мундаг шүү

4 Зөв

3-р баг

А Б

1 ОК

2 Улам сайнбодоорой

3 Мундаг шүү

4 Танай баг сайн байна

4-р баг

А Б

1 Болж байна

2 Сайн бодлоо шүү

3 ОК

4 Амжилт