Smn 1013 topik 2 peralatan tangan (1)

SMN 1013 : TEKNOLOGI WOKSYOP

2

PERALATAN TANGAN

HASIL PEMBELAJARAN (CLO 2)

Menggunakan peralatan tangan yang sesuai dalamkerja pertukangan dengan betul dan selamat

TOPIK 2 : PERALATAN TANGAN

3

TOPIK SUB TOPIK PENILAIAN

PERALATANTANGAN MEMBENANG/MENGULIR AMALI (5%)

PENILAIAN



4

PERALATAN TANGAN

KANDUNGAN :1. KIKIR DAN PAHAT2. GERGAJI BESI DAN TUKUL 3. SET PEMBENANG LUAR DAN DALAM



5

ALATAN TANGAN

KIKIR



6

PENGELASAN KIKIRKikir berbeza dari segi :1.Panjang2.Bentuk 3.Jenis potongan gigi4.Kasar atau halus matanya



7

PENGELASAN KIKIR

PANJANG• Panjang kikir - diukur dari hujung hingga ke bahunya• Panjang kikir – 100mm – 400mm



8

PENGELASAN KIKIR

BENTUKKikir yang biasa digunakan berbentuk :• Segiempat sama• Segiempat tepat• Segitiga tirus• Bulat• Separuh bulat



9

PENGELASAN KIKIR

JENIS POTONGAN GIGI

Jenis potongan gigi ialah : i. Gigi selariii. Gigi bersilangiii. Gigi lengkongiv. Gigi Parut



10

PENGELASAN KIKIR

KASAR ATAU HALUSNYA GIGI

Kasar atau halusnya gigi kikir bergantung pada berapa rapat gigi-gigi tersebut dipotong pada permukaan kikir. Gred kehalusan gigi kikir boleh dikelaskan seperti berikut :

• Paling kasar• Kasar• Sederhana• Halus• Sangat halus



11

PENGELASAN KIKIR

KASAR ATAU HALUSNYA GIGI

Banyaknya bilangan gigi untuk satu-satu gred kikir bergantung padapanjang kikir. Jadual di bawah menunjukkan bilangan gigi pada kikir yang dikira pada jarak 1 cm

GRED PANJANG KIKIR (mm)

100 150 200 250 300 350 400

KASAR 18 13 11 10 9 8 7

SEDERHANA 21 17 16 15 14 13 12

HALUS 30 24 22 20 19 18 16



12

JENIS KIKIRUntuk menghasilkan sesuatu kerja dengan tepat, cepat dengan permukaan yang licin pemilihan kikir mestilah dibuat dengan cermat. Kikir yang biasa digunakan didalam bengkel kejuruteraan :

1.Kikr pipih tirus2.Kikir pipih kasar3.Kikir belah rotan4.Kikir bulat5.Kikir segiempat sama6.Kikir segitiga7.Kikir pipih nipis8.Kikir bentuk pisau



13

JENIS KIKIR

Kegunaan nya untuk kerja am. Giginya terdiri dari kasar, serderhana, halus dan sangat halus. Pada satu permukaan kikir, giginya dipotong bersilang intan dan terdapat gigi lurus dikedua-dua tepi kikir Dua pertiga panjangnya dari pangkal berbentuk selari dan satu pertiga panjangnya ke hujung berbentuk tirus

KIKIR PIPIH TIRUS



14

JENIS KIKIR

Digunakan untuk penyudahan rata.Salah satu daripada tepinya tidak ada gigi dan di sebut sebagai tepi selamat Tepi selamat digunakan semasa mengikir penjuru dalam. Gred gigi kikir ini terdiri dari kasar hingga tersangat halus

KIKIR PIPIH KASAR



15

JENIS KIKIR

Digunakan untuk meyudahkan bahagian-bahagian yang telah siap.. Gigi pada permukaan rata bentuk silang wajik dan gigi pada permukaan melengkong berbentuk silang. Gred gigi kikir ini terdiri dari kasar, halus dan sangat halus

KIKIR BELAH ROTAN



16

JENIS KIKIR

Kikir ini juga disebut kikir ekor tikus digunakan untuk membesarkan lubang yang berbentuk bulat dan melengkong. Gred gigi kikir ini terdiri dari kasar hingga sangat halus

KIKIR BULAT



17

JENIS KIKIR

Digunakan untuk membesarkan lubang segiempatsama secara kasar. Kikir ini boleh mengikir lurah atau alur. Gred gigi kikir ini terdiri dari kasar dan sangat halus

KIKIR SEGIEMPAT SAMA



18

JENIS KIKIR

Kikir ini digunakan untuk mengikir segitiga yang tajam. Ianya digunakan juga untuk membersihkan penjuru yang bersudut.Giginya bersilang dan terdapat dalam gred kasar hingga sangat halus.

KIKIR SEGITIGA



19

JENIS KIKIR

Digunakan untuk mengikir di celah-celah yang nipis saperti untuk memotong celah alur kunci. Tirus dihujung, tebalnya sama pada keseluruhan panjangnya. Kikir ini terdapat pada panjang yang terhad iaitu 100mm, 150mm dan 200mm.

KIKIR PIPIH NIPIS



20

JENIS KIKIR

Kikir bentuk pisau digunakan untuk menajamkan gigi-gigi yang terdapat mata gergaji dan alat-alat pemotong. Bentuknya sama saperti pisau dengan bersudut 15 darjah. Grednya pula terdiri daripada kasar hingga sangat halus.

KIKIR BENTUK PISAU



21

JENIS KIKIR

Kikir ini terdapat dalam satu set. Satu set biasanya mengandungi antara 4 hingga 12 jenis kikir. Kikir jenis ini digunakan untuk kerja-kerja penyudahan selepas sesautu benda kerja siap dimesin. Ianya juga digunakan oleh tukang pembuat jam dan tukan pembuat acuanGrednya dikelaskan daripada 00., 0, 1, 2 hingga 6. Gred no.6 ialah yang paling halus. Saiznya iaitu 100mm, 140mm dan 160mm

KIKIR JARUM



22

GAYA MENGIKIR



23

GAYA MENGIKIR BIASA



24

GAYA MENGIKIR BERAT



25

GAYA MENGIKIR RATA



26

GAYA MENGIKIR JITU



27

Semasa mengikir permukaan yang dikikir hendaklah sentiasa dilitupi kikir. Dengan cara ini bendakerja dapat dikikir dengan rata

CARA DAN GAYA MENGIKIR

MENGIKIR RATA



28

Mengikir melintang dilakukan sekali sekala untuk menentukan permukaan yang dikikir itu rata atau tidak.


MENGIKIR MELINTANG



29

Cara ini digunakan untuk menyudahkan benda kerja supaya kelihatan licin dan cantik. Cara ini juga digunakan untuk mengikir logam yang nipis. Semasa mengikir tekanan pada kedua-dua tangan hendaklah sama dan stabil.


MENGIKIR TARIK



30

Penjuru bulat boleh dikikir berpadukan langkah-langkah yang ditunjukkan dalam rajah. Mula-mula kikir kasar melintang dan kemudian kikir bahagian pepenjuru yang bulat pula.


MENGIKIR PENJURU BULAT



31

Permukaan yang melengkung boleh dikikir dengan kikir segiempat dan seterusnya disudahkan dengan kikir belah rotan.


MENGIKIR PERMUKAAN MELENGKUNG



32

PENJAGAAN KIKIR



33

PENJAGAAN KIKIR



34

PAHAT

• Pahat ditempa mengikut saiz dan bentuk yang tertentu sebagaimana kikir, pahat juga merupakan alat tangan yang di perbuat dari keluli bermutu tinggi yang dikeraskan dan di baja.

• Pahat adalah alat tangan yang digunakan untuk memotong, menatal atau membuang logam. Pahat mestilah digunakan dengan tukul biasa atau tukul peumatik.



35

SUDUT MATA PAHATApabila hendak memahat sesuatu bahan sudut-sudut yang berikut perlu diberi perhatian supaya kerja tersebut dapaat dilakukan dengan berkesan. Sudutpahat dipegang antara 35% hingga 40%. Jika keluar daripada lingkungan tersebut pemotongan tidak akan sempurna. Sudut pemotongan mata pahat bergantung kepada kekerasan bahan yang hendak dipotong.

LOGAM SUDUT

Keluli 70%

Besi tuangan 60%

Keluli serderhana 60%-70%

Loyang 45%-60%

Tembaga 45%

Aluminium 30%

Jadual sudut mata pahat


36

BAHAGIAN PAHAT



37

JENIS-JENIS PAHAT

PAHAT MATA RATA

PAHAT MATA MELINTANG

PAHAT MATA BULAT

PAHAT MATA INTAN



38

JENIS-JENIS PAHAT

PAHAT MATA RATA



39

JENIS-JENIS PAHAT

PAHAT MATA MELINTANG

Memotong alurpada permukaan lebar Memotong plat



40

JENIS-JENIS PAHAT

PAHAT MATA BULAT

Memotong penjuru bulat



41

JENIS-JENIS PAHAT

PAHAT MATA BENTUK INTAN



42

GERGAJI BESI



43

BAHAGIAN-BAHAGIAN GERGAJI BESI



44


BINGKAI



45


HULU Terdapat dua jenis iaitu :

i. Hulu pistol

ii. Hulu lurus



46


NAT PELARASNat pelaras membolehkan mata gergaji yang panjangnya berlainan dipegang pada bingkai. Ketegangan mata gergaji itu boleh dilaraskan dengan nat berkepak.

Nat Pelaras

Nat Pelaras



47


MATA GERGAJIPemilihan mata gergaji amatlah penting untuk menggergaji sesuatu jenis logam dengan baik. Faktor-faktor berikut perlu diberi perhatian untuk memilih mata gergaji.

1. BAHAN MATA GERGAJI

Diperbuat daripada keluli berkarbon tinggi, keluli tahan lasak, keluli aloy tungsten dan keluli aloi molidenum. Pemilihan mata gergaji tertakluk kepada jenis bahan yang hendak di potong dan ketebalan logam. Mata gergaji yang diperbuat daripada keluli tahan lasak lebih ekonomik dan tidak cepat haus jika dibandingkan dengan yang lain.



48


MATA GERGAJI

2. KEKERASAN MATA GERGAJI

Kebanyakan mata gergaji dikeraskan keseluruhannya. Bagi mata gergaji boleh lentur, giginya sahaja yang dikeraskan. Mata gergaji ini jarang-jarang patah dan boleh memotong pada bahagian-bahagian logam yang sukar dipotong.



49


MATA GERGAJI3. SAIZ MATA GERGAJIPanjang mata gergaji ialah antara 250mm hingga 300mm untuk gergaji tangan. Jadual dibawah menunjukkan kesesuaian dan jarak gigi(mata) gergaji untuk memotong bahan tertentu.

Bahan yang hendak dipotong Jarak gigi (mm) Lebar gigi(mm) Tebal gigi(mm)

Keluli lembut 1.8 13-16 0.63-0.80

Besi tuang 1.4 13 0.63

Tembaga paip 1.2 13 0.63

Kepingan logam 0.8 13 0.63



50


BENTUK & KUAK MATA GERGAJI



51

PENGGUNAAN GERGAJI



52

PENGGUNAAN GERGAJI



53

PENGGUNAAN GERGAJI



54

PENGGUNAAN GERGAJI4. Apabila pemotongan hampir selesai, sokong hujung yang tergantung

dengan sebelah tangan.

5. Semasa memotong, tekan dan tolak pada bingkai. Apabila hendak mengundurkan gergaji, angkat gergaji sedikit tetapi jangan ditarik kerana ini akan menumpulkan mata gergaji.

NOTA : LANGKAH PENGGUNAAN GERGAJI 1 HINGGA 3 SILA RUJUK NOTA KAKI SLIDE NO 51-53



55

PENJAGAAN GERGAJIMata gergaji akan mudah patah sekiranya tidak mengamalkan langkah-langkah penjagaan yang sewajarnya. Untuk itu, perkara-perkara berikut perlu diberi perhatian:1. Pilih mata gergaji yang sesuai untuk logan yang tertentu2.Logam yang hendak dipotong hendak lah di pegang dengan kuat.3.Gunakan mata boleh lentur pada bahagian-bahagian yang rumit4. Kelajuan memotong mestilah sesuai. Kelajuan pemotongan yang salah boleh menyebabkan gergaji patah.5.Semasa mengergaji tekanan pada benda kerja mestilah sesuai dengan bahan yang dipotong. Mata gergaji boleh patah jika tekanan terlalu kuat digunakan semasa memotong.6.Semasa memasang mata gergaji tegangkan mata gergaji dengan betul, jangan terlalu tegang atau terlalu kendur, tegangan yang salah boleh juga menyebabkan mata gergaji patah.



56

TUKULTukul merupakan satu alat tangan yang digunakan dalam bengkel kejuruteraan . Pada amnya tukul boleh dibahagikan kepada dua jenis :

1.Tukul besi 2.Tukul lembut



57

TUKUL BESI



58

JENIS-JENIS TUKUL BESI

Terdapat tiga jenis tukul besi iaitu :

1.Tukul bongkol bulat2.Tukul bongkol lurus3.Tukul bongkol tirus



59

TUKUL BONGKOL BULATJENIS-JENIS TUKUL BESI

Bongkol kepala tukul ini berbentuk separuh bulat. Bahagian permukaan rata digunakan untuk menatal dan membuat kerja am seperti untuk menukul kepala pahat dan alat-alat menanda . Bongkol bulat pula digunakan untuk merivet.



60

TUKUL BONGKOL LURUSJENIS-JENIS TUKUL BESI

Kepala tukul ini bersudut tepat dengan paksinya. Kegunaannya sama dengan tukul bongkol lurus. Kecuali sudut penggunaan nya berbedza. Tukul ini digunakan jika tukul kepala lurus tidak bolih digunakan.



61

TUKUL BONGKOL TIRUSJENIS-JENIS TUKUL BESI

Kepala tukul ini bersudut tepat dengan paksinya. Kegunaannya sama dengan tukul bongkol lurus kecuali sudut penggunaannya sahaja berbeza. Tukul ini digunakan jika tukul kepala lurus tidak boleh digunakan.



62

JENIS-JENIS TUKUL LEMBUT

Tukul lembut digunakan untuk menukul benda kerja yang telah siap supaya permukaan benda kerja itu tidak rosak.

Tukul lembut juga terbahagi kepada tiga jenis iaitu:

1. Tukul bongkol kulit 2. Tukul bongkol plastik 3. Tukul bongkol tembaga



63

TUKUL BONGKOL KULITJENIS-JENIS TUKUL LEMBUT

Tukul ini digunakan keatas logam lembut saperti tembaga atau loyang. Ia tidak akan meninggalkan kesan pada bendakerja



64

TUKUL BONGKOL PLASTIKJENIS-JENIS TUKUL LEMBUT

Tukul bongkol plastik digunakan pada logam yang biasa digunakan dalam bengkel. Tetapi apabila ia digunakan pada logam yang lebih lembut, hendaklah lebih berhati-hati, supaya tidak meninggalkan kesan.



65

TUKUL BONGKOL TEMBAGAJENIS-JENIS TUKUL LEMBUT

Apabila tukul ini di hentak , ia tidak akan melantun saperti kedua-dua jenis tukul diatas. Hentakan yang kuat boleh dilakukan tetapi haruslah berhati-hati terhadap logam yang dihentak adalah logam lembut. Ia digunakan semasa kerja kerja pemasangan.



66

PENGGUNAAN TUKUL

1. Pastikan bahawa batang pemegang adalah ketat kepada kepala tukul.2. Jangan gunakan tukul jika tangan berminyak.3. Kawasan kerja mestilah lapang , tidak ada apa-apa menghalang

kelancaran untuk menukul.4. Pastikan bahawa tidak ada sesiapa pun dibelakang semasa menukul.5. Gunakan ketukan yang seimbang sekadar dengan keupayaan tenaga

sendiri. 6. Gunakan tukul yang sesuai untuk sesuatu jenis kerja.7. Fokuskan mata anda pada tempat yang akan dibuat hentakan, bukannya

pada kepala tukul.



67

PEMBENANG DALAM (TAP)Pengulir dalam diperbuat daripada keluli berkarbon tinggi atau keluli tahan lasak yang dikeraskan dan dibajakan,dua atau empat lurah dipotong secara memanjang untuk mengizinkan tatal keluar dan lelehan pemotong masuk. Bahagian hujung batang dibuat bersegi untuk membolehkan perengkoh memusingkan pengulir semasa mengulir.



68

PEMBENANG DALAM (TAP)JENIS PEMBENANG DALAM

Pengulir dalam biasanya diperbuat dalam tiga jenis dalam satu set. Untuk pemotongan sebarang saiz dalam ukuran metrik dan inci. Pengulir dalam disebut tirus, sedang dan pepat atau tirus, palam dan ‘bottoming’.

a. Tirus

b. Palam

c. Pepat atau ‘Bottoming’



69

TAP TIRUSJENIS PEMBENANG DALAM

Bahagian hujung iaitu kira-kira enam gigi ulirnya, ditiruskan. Fungsinya ialah supaya tap mudah masuk untuk memulakan pemotongan. Bentuknya yang tirus memudahkan ia berada dalam kedudukan tegak.



70

TAP PALAMJENIS PEMBENANG DALAM

Hanya tiga atau empat gigi ulir dibuat tirus. Tap ini digunakan selepas tap tirus, bagaimanapun dalam kerja-kerja harian tap palam ini jarang digunakan.



71

Uai digunakan

TAP ‘BOTTOMING’JENIS PEMBENANG DALAM

Jenis ini mempunyai 1 atau 2 gigi ulir yang ditiruskan di hujungnya. Tap ‘bottoming’ boleh memotong ulir hingga ke dasar lubang, jadi ia sesuai digunakan untuk mengulir dalam lubang buntu.



72

PERENGKUH TAPPEMBENANG DALAM

Fungsi perengkuh ialah untuk memutar masuk atau memutar keluar tap.

Perengkuh terbahagi kepada dua jenis, iaitu :

1.Perengkuh biasa2.Perengkuh jenis cuk



73

PERENGKUH BIASAPEMBENANG DALAM

Terdapat dua jenis perengkuh biasa, iaitu :1.Perengkuh padu2.Perengkuh boleh laras

Perengkuh Padu Perengkuh boleh laras



74

PERENGKUH JENIS CUKPEMBENANG DALAM

Bentuknya seperti cuk tetapi saiznya kecil. Ia sesuai digunakan untuk memegang tap yang kecil saiznya.



75

SAIZ GERUDI TAPPEMBENANG DALAM

Sebelum mengulir dalam, lubang hendaklah terlebih dahulu digerudi. Lubang ini hendaklah lebih kecil daripada saiz tap supaya bahan yang ada mencukupi untuk alat ini membentuk ulir. Jika saiz lubang terlalu kecil, akan menyukarkan tap untuk memotong dan akan mengakibatkan tap patah. Sebaliknya, jika lubang digerudi terlalu besar, maka hasilnya adalah ulir tidak cukup dalam atau tiada ulir langsung.



76

SAIZ GERUDI TAPPEMBENANG DALAM

Saiz lubang untuk mengulir dalam dikenali sebagai saiz gerudi. Saiz ini sama dengan garis pusat kecil ulir, tetapi pada amalan kebiasaannya ia dibuat lebih besar sedikit supaya dapat memotong dengan lebih licin dan tidak tersepit dalam bahan. Terdapat dua kaedah untuk mendapatkan saiz gerudi, iaitu :a.Mengira dengan menggunakan formulab.Mengambil bacaan daripada jadual



77

KIRAAN FORMULASAIZ GERUDI TAP

Contoh :Hitung saiz gerudi tap yang digunakan untuk memotong benang M22 X 2.5

Formula, Saiz Gerudi Tap(SGT) = Garis Pusat Ulir(mm) – Pic Ulir(mm) SGT = 22mm – 2.5mm = 19.5mm



78

BACAAN JADUALSAIZ GERUDI TAP

Garis Pusat(mm) Pic Ulir(mm) Saiz Gerudi (mm)

3.00 0.50 2.50

3.50 0.60 2.90

4.00 0.70 3.30

5.00 0.80 4.20

6.00 1.00 5.00

8.00 1.25 6.8

10.00 1.50 8.50

12.00 1.75 10.20

14.00 2.00 12.00



79

TERMINOLOGI ULIR SKRUPEMBENANG DALAM

Garispusat besar : ialah garispusat yang paling besar bagi skru atau nat.Garispusat ini juga di kenali sebagai garispusat luar atau namaan.

Garispusat kecil : ialah garispusat yang paling kecil pada ulir luar atau dalam.

Garis pusat Pic Ulir : ialah garispusat selinder bayangan(tidak dapat dilihat) yang melalui benang pada satu titik dimana lebar benang adalah sama



80


Jarak ulir : ialah jarak dari satu titik pada ulir kesatu titik yang sama diulir yang berikutnya, diukur selari dengan paksi.

Maju ulir : jarak benang sekeru itu maju kehadapan pada paksinya dalam satu pusingan. Pada benang satu punca majunya adalah sama dengan jaraknya benang. Pada benang dua punca majunya adalah dua kali jarak benang. Pada benang tiga punca, majunya adalah tiga kali jarak benang.

Maju Ulir



81


Dasar ulir : ialah permukaan bawah hasil sambungan dua sisi benang bersebelahanPuncak ulir : ialah permukaan atas hasil sambungan dua sisi benang bersebelahan.



82


Rusuk ialah permukaan benang tempat sambungan puncak



83


Sudut benang: ialah sudut yang terkandung diantara rusuk benang diukur pada paksinya



84

Da


Dalam benang : ialah jarak antara puncak dan dasar diukur seranjang dengan paksi Dalam benang



85


Sudut heliks : ialah sudut yang diterbitkan oleh benang dengan satu satah yang bersudut tegak dengan paksi benang



86

CARA-CARA MENGULIR LUBANG TERUS DANLUBANG BUNTU

PEMBENANG DALAM

Tap digunakan bersama-sama perengkuhnya. Oleh sebab tap adalah keras dan agak rapuh, cara mengulir yang betul perlu dipatuhi supaya tap tidak patah atau pecah dalam lubang.

Berikut adalah panduan yang boleh dilakukan semasa mengulir lubang terus dan juga lubang buntu :

1.Pilih saiz tap yang betul dan perengkuh yang sesuai.2.Gunakan bendalir pemotong, tetapi jika bahannya adalah loyang dan besi tuang maka bendalir pemotong tidak diperlukan.



87


PEMBENANG DALAM

3. Untuk memulakan kerja mengulir, gunakan tap tirus terlebih dahulu, pastikan ia dalam kedudukan tegak dengan paksi lubang. Putar perengkuh dengan tekanan yang seimbang mengikut arah pusingan jam(jika benang kanan) lebih kurang 2 pusingan penuh.



88

N


PEMBENANG DALAM

4. Tanggalkan perengkuh dan periksa kedudukan tap supaya tegak 90° dengan paksi lubang.

5. Laraskan kedudukan tap(jika tidak tegak) dengan cara mengenakan tekanan yang lebih pada bahagian yang bertentang dengan bahagian yang condong.

6. Putarkan perengkuh kira-kira suku putaran dan berpatah balik, tujuannya ialah supaya tatal pecah. Ulang langkah ini dengan putaran yang seimbang.

7. Bagi lubang buntu, gunakan langkah yang sama. Gunakan ketiga-tiga tap yang terdapat dalam set tap mengikut urutan iaitu dimulakan dengan tap tirus dan disudahi dengan tap bottoming. Perlu diingat, sebelum menggunakan tap bottoming keluarkan semua tatal yang berada di dasar lubang.



89

N

CARA MENGELUARKAN TAP YANG PATAH

PEMBENANG DALAM

1. Penggunaan Penggali Kidal



90

PEMBENANG LUAR (DIE)Die digunakan untuk memotong benang luar. Ianya digunakan bersama-sama perengkuh.

PERENGKUH

PEMBENANG LUAR



91

DIE JENIS PADUPEMBENANG LUAR



92

DIE JENIS BELAHPEMBENANG LUAR



93

DIE JENIS BERCERAIPEMBENANG LUAR



94

CARA MEMOTONG BENANG LUARDENGAN MENGGUNAKAN DIE

PEMBENANG LUAR



95


PEMBENANG LUAR

Die Perengkuh

Berikan tekanansemasa perengkuhdiputarkan



96


PEMBENANG LUAR

Pastikan die set dalamkeadaan tegak lurus selaridengan benda kerja



97



Education

Smn 1013 topik 2 peralatan tangan (1)