Strach ma wielkie oczy, a lęk ma wiele twarzy

– czyli o oswajaniu bibliotek słów kilka

  

Każdy z nas ma dwie rzeczy do wyboru: • jesteśmy albo pełni miłości... albo pełni lęku

ALBERT EINSTEIN

Źródło: Internet.

Obraz pt. „Bibliotekarz” (Giuseppe Archimboldo)

JEST TAK:

lub TAK:

Pismo papiruspergaminpapier

Gutenberg książki

biblioteki księgarnie

antykwariaty bibliotekarze czytelnicy

Jan Parandowski w eseju Cywilizacja książki pięknie pisze o bibliotekach, iż są tak stare, jak pismo. Spotykamy je w Mezopotamii, w Egipcie, na Krecie, w Chinach [gdzie starożytni] mogli czuć i myśleć to samo, co dzisiejsi pożeracze liter: życia nie starczy, aby to wszystko przeczytać (…) Książka jest nierozdzielnie związana z naszą cywilizacją (…) [Niestety] sztuka czytania przestała być rzadkim przywilejem oryginałów, których poznawało się po okularach (…) Telewizja oduczyła ludzi od czytania.

[J. Parandowski, Cywilizacja książki, w: tegoż, Wspomnienia i sylwety]

Jak przypomina Piotr Sztompka, ludzie zawsze żyją i działają w otoczeniu innych osób, pozostając z nimi w jakichś relacjach – realnych, wyobrażonych, czy nawet wirtualnych – ale nigdy osobno (…) od urodzenia do śmierci otaczają nas jacyś inni: jesteśmy z nimi, przeciw nim, albo tylko obok nich; we współpracy, rywalizacji, konflikcie, walce; w miłości, przyjaźni, zaufaniu, solidarności, zazdrości i nienawiści; (…) Jak pisze Józef Tischner: „żyjemy zawsze z kimś, przy kimś, obok kogoś, wobec kogoś, dla kogoś”.

[P. Sztompka, Przestrzeń życia codziennego, w: Bariery codzienności. Analiza socjologiczna, red. M.

Bogunia-Borowska]

Miejsca odwiedzane dla przyjemności

KręgielniaKortLodowiskoKino

Miejsca odwiedzane

z racji kontaktów międzyludzkich

BankPocztaUrząd skarbowy

Biblioteka – lubię to? – strach się bać?

Kampanie społeczne:Przyłapani na czytaniuCała Polska czyta dzieciomEpidemia czytaniaOlej stado – bądź czarną owcąBiblioteka zawsze po drodze – nie mijam,

wchodzę (błyskotliwe hasło tegorocznego Tygodnia

Bibliotek)

DziedzinowySystemowyBroker informacjiIndeksator…

Umberto Eco przekonuje: Nie myśl, że książka zniknie!

Jak pisze Karl Horney: zarówno strach jak i lęk są reakcjami proporcjonalnymi do rozmiarów niebezpieczeństwa, jeżeli jednak w wypadku strachu niebezpieczeństwo jest widoczne, obiektywne, w przypadku lęku jest ono ukryte i subiektywne.

Jak wyjaśnia Jadwiga Koralewicz - stan lęku jest często nieuświadomiony przez człowieka, powoduje natomiast wiele negatywnych dla jednostki następstw: zaburzenia w procesie myślenia i koncentracji, wywołuje uczucie osaczenia lub przykre poczucie niepewności i nieszczęśliwości (…), przytłaczające poczucie zagrożenia, bezradności, osamotnienia, pustki, bezsensu działania, utrudnia komunikację z ludźmi (często dochodzi do wycofania się z kontaktów społecznych).

Architektoniczny InterpersonalnyIntrapersonalny

- elewacja, - bibliotekarz / czytelnik,

- wnętrze budynku, - bibliotekarz/ bibliotekarz, - bibliotekarz/ przełożony,

Lęki ogólne: lęki ogólne: lęki ogólne: - lęk przed - lęk przed - lęk przed nieznanym, konfrontacją, nieznanym,

konfliktem, - lęk przed - lęk przed zmianami, zmianami, - lęk przed

odpowiedzialnością, - lęk przed ryzykiem,

Lęki związane z ego: - lęk przed krytyką, - lęk przed porażką, - ..co pomyślą inni?- przed naruszeniemprywatności / terytorium,

-

Lęki sytuacyjne: Lęki społeczne: - klaustrofobia, - lęk przed ludźmi, - lęk przed - lęk przed wystąpieniami

publicznymi, wysokością, - lęk przed tumem,

- lęk przed obcymi, - lęk przed płcią przeciwną, - lęk przed zaangażowaniem się, Lęki szkolne: - lęk przed kompromitacją, -lęk przed tym, co pomyślą

koledzy (presja środowiska),

Lęki w pracy: - stres w pracy, - lęk przed utratą pracy, - lęk o status materialny, - lęk przed zwolnieniem z

pracy, - lęk przed prośbą o awans,- lęk przed szefem,- lęk przed odejściem z pracy, - lęk przed technologią…

Ile głów, tyle… Lęków.

Miejscem: Duże lub małe, nowe bądź stare Labirynt korytarzy (złe oznakowanie lub jego

brak)

Człowiekiem: Introwertycy, sangwinicy, flegmatycy, cholerycy Starsi, młodzież Niepełnosprawni Przełożeni, podwładni Kobiety, mężczyźni (płeć przeciwna) …

Zachowaniem:OdreagowanieRoszczeniowośćUnikanie Nieśmiałość …

Technologią:Rzutniki, czytniki, komputery,Katalog komputerowy, bazy danych, zbiory na

DVDPunkt zwrotu książek …

Cokolwiek z wspomnianych rzeczy wzbudza nasz lęk- może nas doprowadzić do wykluczenia.

Prof. Wanda Pindlowa pisze: Tych grup, czy też indywidualnych osób [wykluczonych] może być w środowisku społecznym wiele, a wyłączenie może być spowodowane bardzo różnymi przyczynami (…) Część tych grup czy osób nie jest wyłączona przez kogoś lub coś (czyli np. przez bibliotekę), ale przez siebie samych, gdy opory psychiczne nie pozwalają im na kontakty z ludźmi.

…to musi OSWOIĆ Ci, którzy od najmłodszych lat mieli kontakt z

biblioteką – a najczęściej pierwsze kroki kierowali do biblioteki osiedlowej – nie czują lęku przed pójściem do niej także na studiach.

Umberto Eco ironizując, wzdycha jednocześnie, że jedną z bolączek bibliotek (i kiedyś i dzisiaj - mimo wszystkich nowinek technicznych, które się w bibliotekach zadomowiły) jest niedostatek porozumienia między obywatelem a biblioteką [U. Eco, O bibliotece].

Jednym z najlepszych – a może najlepszym sposobem na pokonanie lęku (poza środkami farmakologicznymi) jest jego… Oswajanie - a to nic innego, jak poznawanie nieznanego, nielubianego, niechcianego + tolerancja dla inności + zrozumienie dla niepełnosprawności (czytelników niedosłyszących, niedowidzących, na wózkach) + akceptacja (np. dla poglądów współpracowników).

Jak podpowiadają Eimer i Torem: jednym z najlepszych sposobów właściwego radzenia sobie z niepewnością jest nauczenie się tolerowania niemiłych uczuć, takich jak: lęk.

Idąc dalej (‘do biblioteki’) i słuchając Parandowskiego: w założeniu wielkiej biblioteki jest tolerancja.

Otwiera się dostęp wszystkiemu, co umysł ludzki stworzył i utrwalił w piśmie. Nie określa się żadnych granic: ani czasu, ani języka, ani narodu, ani barwy skóry, żadnych w temacie, w sądach, w uczuciach.

Tytułowe oswajanie bibliotek powinno przebiegać na kilku płaszczyznach i codziennie, zaczynając się zawsze od otaczającej nas, zmieniającej się rzeczywistości. Odległość do biblioteki mocno zmalała, a jej zasięg wzrósł!

Miejsca:- Nowe i nowoczesne budynki, przestrzenne, jasne,

o przemyślanej kompozycji, łączące funkcje multimedialnego centrum z tradycyjną biblioteką, dostosowane do potrzeb niepełnosprawnych, o dobrej lokalizacji (w centrum miasta itd.),

- Adaptowane budynki, z małymi oknami, odstraszającymi drzwiami, niewesołymi kolorami wnętrz, nienowoczesnym wyposażeniem, labiryntem nieopisanych sal i pomieszczeń, (patrz: wspomnienia z dzieciństwa),

Ludzi:- Różnych typów osobowości (introwertycy,

flegmatycy),-Różnego rodzaju czytelników (gaduły, nieśmiali,

roszczeniowi, niezdecydowani, uwodziciele),- Siebie w zetknięciu z ludźmi w ogóle (w przypadku

lęku przed tłumem, wystąpieniami publicznymi, przed krytyką czy porażką, bądź tym, ‘co powiedzą koledzy’) – zwłaszcza w sytuacji zatrudnienia ‘w nieodpowiednim dziale’, np. gdy introwertyk pracuje w czytelni,

- Niepełnosprawnych,

- Współpracowników (siebie nawzajem ),- Osób starszych,- Przełożonych,-Starszych i doświadczonych bibliotekarzy oraz

młodych i kreatywnych adeptów zawodu,

Technologii – przez czytelników:- Osoby starsze, pamiętające katalogi kartkowe,- Młodzi ludzie, ale ignoranci technologiczni,- Osoby niepełnosprawne fizycznie (niedowład rąk

itd.), Technologii – przez bibliotekarzy:- Komputery, programy biblioteczne i ‘pióra’ ,- Zmiana systemu na nowszy (w Opolu SOWA na

ALEPHA),- Nowe ‘wersje’ księgozbioru (słowniki na

pendrive’ach, poezja na CD, audiobooki, e-booki),

- Wyszukiwanie materiałów do kwerend w internetowych bazach danych, miast w katalogach kartkowych,

- fora, blogi i portale internetowe, komunikatory (np. Gadu-Gadu), na które przełożeni nie zawsze patrzą ze zrozumieniem, a za pomocą których z bibliotekarzem mogą się – dużo szybciej – kontaktować czytelnicy, zwłaszcza spoza regionu,

Jak dodaje nam otuchy Valerio Albisetti: Można się zmienić, zmieniając sposób pojmowania siebie samych i innych, rozwijając swoje prawdziwe i głębokie wnętrze. Można przestać się bać!

Jacek Wojciechowski zauważa : żadna przyszłość nie zrodzi się sama. Trzeba ją aktywnie stworzyć i to taką, żeby była społecznie użyteczna. A w tej użyteczności jest właśnie miejsce dla bibliotek

Oswojonych bibliotek – by czytelnicy mogli do nich wejść raźnym krokiem, znaleźć swój ulubiony stolik czy biurko oraz fotel, i, zasiadłszy w nich wygodnie, cieszyć się lekturą książki. By bibliotekarze natomiast mogli uczyć się nowego, czerpiąc korzyści z technologii i doświadczenia od siebie nawzajem, tak, by - przy wsparciu przełożonych - móc to później wykorzystać z pożytkiem dla czytelnika…

…bo przecież: biblioteka to trójca, złożona z książek, czytelników i bibliotekarzy (…) Biblioteka istnieje tylko wtedy, gdy te trzy czynniki działają równocześnie i wspólnie. – Nie sposób odmówić racji Shiyali Ramamricie Ranganathanowi, który jest uważany za ojca bibliotekarstwa indyjskiego

Oczywiście, nie wszystko można zmienić od razu i od ręki, jednakże zawsze należy się starać. Jak mawiała z kolei prezydentowa Eleonora Roosevelt: czyń to, co możesz, za pomocą tego, co masz, tam, gdzie jesteś.

Jak te słowa pasują do naszego zawodu…

Wtedy to korzystanie z biblioteki powinno być nie tylko koniecznością, ale przede wszystkim przyjemnością – dodaje Leszek Szydlik.

Biblioteka – przystanią i oknem na świat (którego brakuje, gdy jest zamknięta ).

Bibliotekarz – nauczycielem, mistrzem, przewodnikiem, doradcą… nawet kumplem, przyjacielem .

Przełożony – liderem, menedżerem… kapitanem .Czytelnik – klientem (stałym, wypatrywanym ).Technologie – potrzebne, wykorzystywane, przyjazne

.

DLACZEGO spotykamy się tutaj, na forum, już 6. raz?

Żeby się NAUCZYĆ nowegoŻeby się POZNAĆ nawzajemŻeby się PRZYJRZEĆ bibliotece, bibliotekarzom,

czytelnikom, technologiomŻeby się NIE BAĆ – OSWAJAĆ to, co nowe,

nieznane, ukryte, nieuświadomioneW jedności – siła!

Oswojona biblioteka = OTWARTA biblioteka Oswojeni bibliotekarze = OTWARCI bibliotekarze

Wojciech Gąsowski, Niepoczytalny bibliotekarz