Starożytnej Grecji

i Rzymu

Sztuka

GRECJASztuka starożytnej Grecji powstała i rozwijała się po upadku kultury mykeńskiej spowodowanym w głównym stopniu najazdem Dorów. Za czas jej trwania przyjmuje się okres od ok. 1200 p.n.e. do I w. p.n.e., czyli do czasu podboju starożytnej Grecji przez Rzymian.

Jednak wraz z podbojem rzymskim, nie skończył się definitywnie okres sztuki greckiej. Artyści nadal tworzyli, ale przede wszystkim na potrzeby kolekcjonerów rzymskich. Najczęściej ich dzieła były kopiami znanych wcześniej dzieł greckich. Dzięki tej działalności znamy wygląd wielu rzeźb, których oryginały zaginęły lub zostały zniszczone. Sztuka grecka (m.in. właśnie dzięki kopiom) wywarła przeogromny wpływ na rozwój sztuki rzymskiej. Jednak wraz ze zmianami politycznymi skończyła się jej samodzielność.

Okres archaiczny

Okres klasyczny

Okres hellenistyczny

Sztukę starożytnej Grecji dzielimy na trzy okresy:

GRECJA

OKRES ARCHAICZNYW okresie archaicznym (1100 – 400

r. p.n.e.) przedstawiano bogów w ludzkich postaciach. Zaczęła kształtować się architektura.

Powstały style: dorycki i joński. Nastąpił szybki rozwój

ceramiki.

RZEŹBA

Cechy rzeźby okresu archaicznego:

• - widoczny wpływ Wschodu (kanonu egipskiego)- posągi idealnych, pięknych ludzi- najczęściej spotykane są rzeźby nagiego młodzieńca, często zwycięzcy igrzysk sportowych lub przyodzianej w luźne szaty dziewczyny- postacie ukazywane są w postawie stojącej, siedzącej, czasem kroczącej (z jedną nogą lekko wysuniętą), zazwyczaj z uśmiechem na twarzy (archaiczny uśmiech) - rzeźby są zwarte, zamknięte, blokowe, o ustawieniu frontalnym- kompozycja jest statyczna- oś symetrii wyraźnie wyczuwalna

• Materiałami są drewno i wapień.

STYL JOŃSKI

STYL DORYCKI

W

„KORA Z SAMOS” ok. 570 – 560 p.n.e.

„WOŹNICA Z DELF”

CERAMIKAW dekoracji wyrobów ceramicznych pojawiły się wielobarwne wyobrażenia

fantastycznych zwierząt (sfinksów, gryfów, syren) oraz gatunków nie

spotykanych w Grecji – panter, tygrysów.

Wśród wzorów roślinnych spotykane są pąki lotosu, palmety,

rozety.Do użytku weszła też nowa metoda

zdobienia – rycie wzorów, w miejsce wcześniejszej dekoracji

malarskiej.

• styl geometryczny• styl orientalizujący• styl czarnofigurowy Technika ta

polegała na użyciu firnisu. Artysta malował nim postaci i przedmioty. Przy odpowiednim wypalaniu firnis nabierał czarnego koloru, podczas gdy reszta naczynia – czerwonego.

• styl czerwonofigurowy (w malarstwie czerwonofigurowym częstsze stają się malowidła ukazujące akcję – np. sceny tańca, zawodów sportowych itp.)

Style

CERAMIKA

WAZA „FRANCOIS”570 r. p.n.e.

STYL CZARNOFIGUROWY

STYL CZERWONOFIGUROWY

WAZA W STYLU GEOMETRYCZNYM

WAZA W STYLU ORIENTALIZUJĄCYM

OKRES KLASYCZNY(V WIEK – POŁ. IV W. P.N.E.)

Okres klasyczny często zwany jest „złotym okresem kultury greckiej”.

Rozpoczyna się on od odbudowy Aten po II wojnie perskiej, a kończy

przyłączeniem Grecji do imperium Aleksandra Wielkiego.

ARCHITEKTURA

Cechy architektury klasycznej

Smukłe budowle Dekoracyjne wnętrza

Wpływ wschodu (monumentalnoś

ć)

Domy na planie prostokąta

ARCHITEKTURA

Typy budowli

Agora (otoczona portykami)

Pomniki honoracyjne

Tolos (świątynia na planie

koła)

Gimnazjony Teatry

PARTENON (447 – 432 R .P.N.E.)

THESEJON

ŚWIĄTYNIA POSEJDONA I ATENY

TEATR W EPIDAUROS

- najlepiej zachowany grecki teatr- 52 rzędy siedzeń ułożonych w dwóch kondygnacjach (po 32 i 20),- zbudowany przez Polikleta Młodszego - około 300 r. p.n.e.- który mógł pomieścić 14 tysięcy widzów - co 4 lata odbywały się tam agony sportowo-dramatyczne zw. Asklepiami- okrągła orchestra, otoczona rowem odprowadzającym wody deszczowe- z jednej strony zamknięta wysokim na 4m proscenium

RZEŹBA

Materiałymarmur (wcześniej częściej używano

miękkiego porosu), doskonalono techniki odlewnicze

technika chryzelefantynowa, która polegała na okładaniu drewnianych

posągów płytkami ze złota – ubiór i kości słoniowej – ciało ukazywanych postaci

bogów 

Cechy rzeźby klasycznejzapotrzebowanie na portret

rzeźby zbudowane zgodnie z zasadą kontrapostu 

przedstawienia postaci w sposób dynamiczny, ekspresyjny

idealizujące przedstawienia polityków, myślicieli i filozofów

RZEŹBIARZE KLASYCZNI

Fidiasz

Poliklet

Lizyp

„DORYFOROS” POLIKLET

„APOLLO Z JASZCZURKĄ”PRAKSYTELES

„APOKSYMENOS”LIZYP

„BAHANTKA”SKOPAS

MALARSTWO-tematyka wzbogacona o wątki mitologiczne i martwą naturę.- sceny i postacie realistycznie- biegłość techniki , iluzjonizm- pojawił się pejzaż -nowatorska technika enkaustyki (gorącego wosku do sporządzania farb, które nakładano na gorąco i polerowano)-sztuka mozaikarska - szczególnie w Macedonii - Apollodoros z Aten zastosował światłocień, jego obrazy wykonane barwnymi plamami, bez użycia tonów pośrednich- perspektywa uzyskana przy zastosowaniu tej techniki nazywana jest skiagrafią

PORTRET POETKI

323 r. p.n.e. – 30 r. p.n.e. Jest to ostatni okres w sztuce starożytnej Grecji. Charakteryzował go orientalizm formy i bogactwo tematyki. Sztuka nabrała cech uniwersalnych, gdyż łączyła tradycję grecką oraz innych podbitych państw. Dobrobyt spowodował rozkwit laickiego rzemiosła artystycznego. Twórcy skłaniali się ku realizmowi i ekspresji.

OKRES HELLENISTYCZNY

Malarstwo

Rzeźba

Architektura

MalarstwoŚcienne

• Technika temperowa• Styl inkrustacyjny (naśladowanie okładzin z marmuru)• Zdobiło wnętrza bogatych domów

Wazowe

• Zastąpione przez dekoracje reliefowe• Wyciskane motywy geometryczne i roślinne• Tworzył je Appeles i Antyfinos

Monumentalne

• Ukazywanie uczyć i emocji postaci• Ryparografia

Sceny rodzajowe

Pejzaże

Martwa natura

Tematyka obrazów

„DIONIZOS NA LAMPARCIE”

RZEŹBARzeźba hellenistyczna była skupiona głównie na człowieku. Wypracowała w pełni realistyczne formy modelunku.

Tendencje rzeźby hellenistycznej

Barokowa (patetyczna i dynamiczna)Rokokowa (delikatna, finezyjna)Klasycyzująca (chłodna i tradycyjna)

Rzeźby tworzone były jako wolnostojące, o wieloplanowej kompozycji. Zróżnicowanie etniczne odzwierciedlały rysy postaci.

„UMIERAJĄCY GAL”

„GRUPA LAOKONA”

„ŚPIĄCA HEMAFRODYTA”

„WENUS Z

MILO”

„NIKE Z SAMOTRAKI”

ARCHITEKTURAArchitektura tego okresu związana jest w dużej mierze z zakładaniem nowych miast i przebudowywaniem już istniejących. Jednym z czołowych urbanistów był architekt Dejnokrates, projektant Aleksandrii. W planowaniu pojawiły się nowatorskie rozwiązania– biorące pod uwagę ukształtowanie terenu, warunki klimatyczne, odległość od szlaków komunikacyjnych oraz możliwości zaopatrzenia w wodę.

Elementy greckiego miasta

Agora Buleuterion (ratusz)

Eklesiastreon(gmach

zgromadzeń)

Stoa (o różnym

przeznaczeniu)

Palestra (szkoła

zapasów i boksu)

PORTYK „STOA ATTALOSA”

„WIELKI OŁTARZ ZEUSA” REKONSTRUKCJA

STAROŻYTNY RZYM

Wszystkie Rzymskie dzieła przejawiają silne wpływy sztuki greckiej.

Pierwsza faza bezpośrednich kontaktów Rzymu z ośrodkami artystycznymi świata greckiego

naznaczona jest licznymi grabieżami. Ekspansja rzymska na południowe tereny i podbój Grecji

wywarło duży wpływ na sztukę.Sztukę rzymską zdominowały dwa pojęcia:

pragmatyzm i realizm.

•Budowle na planie prostokąta•Portyki •Stosowanie kamienia i marmuru• Budowa miast na planie prostokąta •Regularna siatka ulic

Podobieństwa między Rzyme

m a Grecją

CHARAKTERYSTYCZNE ELEMENTY ARCHITEKTURY RZYMSKIEJ:

-termy czyli łaźnie publiczne, które były ponadto miejscem spotkań, rozrywki i wypoczynku.-amfiteatr– konstrukcja na planie elipsy z centralnie położoną areną na której rozgrywały się walki, oraz wznoszącą się dookoła widownią.

KOLOSEUM (AMFITEATR)81 R.

ŁUKI TRIUMFALNE

Przejętym z innych kultur ale jakże popularnie używany w Rzymie był łuk. Dekoracje na zewnątrz łuku były najczęściej wzorowane na greckie. Łączono go także z kolumną – Łuk Triumfalny , Łuk Tytusa – podwójny, Łuk Sewera i Konstantyna – podwójny. Pojawiły się rotundy i kopuły.

ŁUK TRIUMFALNY

AKWEDUKT

Akwedukt z języka łacińskiego oznacza wodociąg, które doprowadzały wodę z odległych ujść do miast, układano na zasadzie powolnego, stałego spadku. Nad dolinami głęboko wyciętymi w korytach rzecznych budowano wiadukty i mosty służące jako podbudowa. Ta konstrukcja arkadowa miała wiele zalet, nie przecinała szlaków komunikacyjnych i transportowych, wymagała mniej budulca i była lżejsza od ślepego muru tej samej wysokości. By uzyskać stabilność, arkady ustawiano w kilku kondygnacjach, nadając im zmienną wysokość, rozpiętość oraz różną grubość filarów.

AKWEDUKT PONT-DU-GRAND

TYPOWY RZYMSKI DOMElementy domu

Atrium (wewnętrzny dziedziniec)

Impluvium (basen)

PortykTablinum

(gabinet pana domu)

Dziękujemy za uwagę.