Embed Size (px)
Citation preview
TIẾP CẬN HÌNH ẢNH HỌC SỌNÃO
BS. CAO THIÊN TƯỢNGKHOA CĐHA-BVCR
CÁC VẤN ĐỀ
• 1. Tuổi bệnh nhân? Bệnh sử?• 2. Những thay đổi sau chấn thương các cấu trúc
mô mềm: bầm máu/u?• 3. Đường bờ bình thường của bể nền và bể
quanh củ não sinh tư? (nguy cơ thoát vị thân não).• 4. Kích thước và đường bờ não thất và khoang
dưới nhện có thích hợp với tuổi bệnh nhân không?
• 5. Có tắc nghẽn dòng dịch não tủy (não úng thủy tắcnghẽn) hoặc các dấu hiệu phù não (= xóa các rãnh) không?
• 6. Bất đối xứng: do vị trí đầu hay bất đối xứng thực sự?• 7. PL hoặc CECT: các động mạch não có đều đặn
không? (đặc biệt là sau khi tiêm cản quang)• 8. Đóng vôi đám rối mạch mạc và tuyến tùng? (các dấu
hiệu thường gặp). Có ổ tăng đậm độ nào khác không?
• 9. Chất trắng cạnh não thất và vỏ não có giớihạn rõ và không rõ? tổn thương khu trú hoặc phù?
• 10. Hạch nền và bao trong có nguyên vẹn không? (vị trí thường gặp nhất của nhồi máu não)
• 11. Thân não, tiểu não, cầu não có bình thườngkhông?
• 12. Kiểm tra xương sọ để xem nứt sọ hoặc di cănxương trên cửa sổ xương.
Các bước tiếp cận hình ảnh học sọ não
• Định vị giải phẫu-Hình sagittal
Xoang tĩnh mạch dọc trênThể chaiVùng yênClivus
-Hình AxialXương sọ, ngoài/dưới màngcứngKhoang dưới nhệnChất xám vỏ nãoChất trắngChất xám sâuNão thất
• Các đặc điểm hình thái-Hiệu ứng choán chỗ
CóÍtKhông
-Bất thường tín hiệu chất trắngPhù do mạchHủy myelinThâm nhiễm u
-Tổn thương bắt quang viềnU hoại tửPhản ứng (abscess)Dịch hoặc viêm
Các bước tiếp cận hình ảnh học sọ não
• Định vị giải phẫu-Hình sagittal
Xoang tĩnh mạch dọc trênThể chaiVùng yênClivus
-Hình AxialXương sọ, ngoài/dưới màngcứngKhoang dưới nhệnChất xám vỏ nãoChất trắngChất xám sâuNão thất
Huyết khối xoang tĩnh mạch dọc trên
• Mất nước• Hội chứng cận u có tăng đông• Gây tê tủy sống• Sau sinh
Huyết khối xoang tĩnh mạch dọctrên
Các bước tiếp cận hình ảnh học sọ não
• Định vị giải phẫu-Hình sagittal
Xoang tĩnh mạch dọc trênThể chaiVùng yênClivus
-Hình AxialXương sọ, ngoài/dưới màngcứngKhoang dưới nhệnChất xám vỏ nãoChất trắngChất xám sâuNão thất
Gliomatosis cerebri
Gliomatosis cerebri: Thâm nhiễm 2 hoặc nhiều hơn hai thùy não
Astrocytoma thể chai lan tỏa“glioma hình cánh bướm ”
Astrocytoma thể chai lan tỏa“glioma hình cánh bướm ”
Tổn thương thể chai
Glioblastoma: hoại tửtrung tâm
Lymphoma nguyênphát: tăng đậm độ
Lymphoma: tăng đậm độ
Lymphoma CNS nguyên phát
FLAIR
T2W
T1W + GdHàm lượng nước thấp … khuếch tán hạn chế
Lymphoma CNS bệnh học vi thể
• MẬT ĐỘ TẾ BÀO CAO• Thâm nhiễm quanh mạch• Tăng các sợi RETICULIN• Tỉ lệ nhân/bào tương cao• U tế bào màu xanh tròn nhỏ• Đậm độ cao/tín hiệu thấp
U tế bào màu xanh tròn nhỏ
Thâm nhiễm quanh mạch
Rimphoma
Rimphoma
Các bước tiếp cận hình ảnh học sọ não
• Định vị giải phẫu-Hình sagittal
Xoang tĩnh mạch dọc trênThể chaiVùng yênClivus
-Hình AxialXương sọ, ngoài/dưới màngcứngKhoang dưới nhệnChất xám vỏ nãoChất trắngChất xám sâuNão thất
Bất sản thể chai
Các bước tiếp cận hình ảnh học sọ não
• Định vị giải phẫu-Hình sagittal
Xoang tĩnh mạch dọc trênThể chaiVùng yênClivus
-Hình AxialXương sọ, ngoài/dưới màngcứngKhoang dưới nhệnChất xám vỏ nãoChất trắngChất xám sâuNão thất
Bán manh thái dương hai bên
Adenoma tuyến yên• Người lớn• Microadenoma- < 10mm- Nằm hoàn toàn bên trong tuyến- Triệu chứng Nội tiết
*Prolactinoma*Acromegaly*Gigantism*Cushing
• Macroadenoma- >10mm- Tuyến yên hình quả bóng- Triệu chứng thị lực
* Nếu >6mm trên yên*Bán manh thái dương hai bên
Met hemoglobineở vùng yên
Macroadenomatuyến yên
Macroadenoma tuyến yên
Xuất huyết tuyến yênMet hemoglobineở vùng yên
Macroadenomatuyến yên
Xuất huyết tuyến yên
David và Goliath• Goliath bị Gigantism và/hoặc acromegaly?• Goliath là người “khổng lồ”• Ông ta tức giận do đau đầu và tăng áp lực nội sọ• Ông ta có bị macroadenoma không?-David có thể tiến đến gần ông ta
*bán manh thái dương*”thị lực đường hầm”
-Một hòn đá ném vào đầu Goliath*xuất huyết tuyến yên*xuất huyết trong macroadenoma
Các bước tiếp cận hình ảnh học sọ não
• Định vị giải phẫu-Hình sagittal
Xoang tĩnh mạch dọc trênThể chaiVùng yênClivus
-Hình AxialXương sọ, ngoài/dưới màngcứngKhoang dưới nhệnChất xám vỏ nãoChất trắngChất xám sâuNão thất
U sọ hầu-sáng trên T1W
Các bước tiếp cận hình ảnh học sọ não
• Định vị giải phẫu-Hình sagittal
Xoang tĩnh mạch dọc trênThể chaiVùng yênClivus
-Hình AxialXương sọ, ngoài/dưới màngcứngKhoang dưới nhệnChất xám vỏ nãoChất trắngChất xám sâuNão thất
ChordomaKhối choán chỗ
clivus
Hủy xươngtrên đường
giữa
Chordoma
Các bước tiếp cận hình ảnh học sọ não
• Định vị giải phẫu-Hình sagittal
Xoang tĩnh mạch dọc trênThể chaiVùng yênClivus
-Hình AxialXương sọ, ngoài/dưới màngcứngKhoang dưới nhệnChất xám vỏ nãoChất trắngChất xám sâuNão thất
Gãy lún sọ
Các bước tiếp cận hình ảnh học sọ não
• Định vị giải phẫu-Hình sagittal
Xoang tĩnh mạch dọc trênThể chaiVùng yênClivus
-Hình AxialXương sọ, ngoài/dưới màngcứngKhoang dưới nhệnChất xám vỏ nãoChất trắngChất xám sâuNão thất
Máu tụ ngoài màng cứng nhỏ, không thoátvị, có thể điều trị bảo tồn
Nụ cười ở bể củ não sinh tư
Các bước tiếp cận hình ảnh học sọ não
• Định vị giải phẫu-Hình sagittal
Xoang tĩnh mạch dọc trênThể chaiVùng yênClivus
-Hình AxialXương sọ, ngoài/dưới màngcứngKhoang dưới nhệnChất xám vỏ nãoChất trắngChất xám sâuNão thất
Các bước tiếp cận hình ảnh học sọ não
• Định vị giải phẫu-Hình sagittal
Xoang tĩnh mạch dọc trênThể chaiVùng yênClivus
-Hình AxialXương sọ, ngoài/dưới màngcứngKhoang dưới nhệnChất xám vỏ nãoChất trắngChất xám sâuNão thất
Phình động mạch nội sọ
Phình động mạch nội sọ
Các bước tiếp cận hình ảnh học sọ não
• Định vị giải phẫu-Hình sagittal
Xoang tĩnh mạch dọc trênThể chaiVùng yênClivus
-Hình AxialXương sọ, ngoài/dưới màngcứngKhoang dưới nhệnChất xám vỏ nãoChất trắngChất xám sâuNão thất
Bắt quang khoang dưới nhệnbắt quang màng mềm
Lan theo dịch não tủy
Viêm màng não carcinoma
Ngoằn ngoèo-hồi não
Viêm màng não Viêm não
Các bước tiếp cận hình ảnh học sọ não
• Định vị giải phẫu-Hình sagittal
Xoang tĩnh mạch dọc trênThể chaiVùng yênClivus
-Hình AxialXương sọ, ngoài/dưới màngcứngKhoang dưới nhệnChất xám vỏ nãoChất trắngChất xám sâuNão thất
Viêm não herpes
Các bước tiếp cận hình ảnh học sọ não
• Định vị giải phẫu-Hình sagittal
Xoang tĩnh mạch dọc trênThể chaiVùng yênClivus
-Hình AxialXương sọ, ngoài/dưới màngcứngKhoang dưới nhệnChất xám vỏ nãoChất trắngChất xám sâuNão thất
Tai biến mạch máu nãotiến triển sau 3 ngày
Ngày 1
Xóarãnh
Ngày 3
Giảm đậm độDấu hiệu “ribon thùy đảo’
Nhồi máu não
MCA
2 giờ 4 giờ
DWI ADC Nhồi máu mạn
Động mạch não trước
Nhồi máu động mạch não sau
Các bước tiếp cận hình ảnh học sọ não
• Định vị giải phẫu-Hình sagittal
Xoang tĩnh mạch dọc trênThể chaiVùng yênClivus
-Hình AxialXương sọ, ngoài/dưới màngcứngKhoang dưới nhệnChất xám vỏ nãoChất trắngChất xám sâuNão thất
13 tuổi, động kinh
Tổn thương vỏ não dạng hình chêm
PD T1WDNET
Các bước tiếp cận hình ảnh học sọ não
• Định vị giải phẫu-Hình sagittal
Xoang tĩnh mạch dọc trênThể chaiVùng yênClivus
-Hình AxialXương sọ, ngoài/dưới màngcứngKhoang dưới nhệnChất xám vỏ nãoChất trắngChất xám sâuNão thất
Thiếu oxy não trong phẫu thuật
Thiếu oxy não trong phẫu thuật
Thiếu máu chất xám-trắng, chẩm và hạch nền
Các bước tiếp cận hình ảnh học sọ não
• Định vị giải phẫu-Hình sagittal
Xoang tĩnh mạch dọc trênThể chaiVùng yênClivus
-Hình AxialXương sọ, ngoài/dưới màngcứngKhoang dưới nhệnChất xám vỏ nãoChất trắngChất xám sâuNão thất
34 tuổi, hôn mê
Các bước tiếp cận hình ảnh học sọ não
• Định vị giải phẫu-Hình sagittal
Xoang tĩnh mạch dọc trênThể chaiVùng yênClivus
-Hình AxialXương sọ, ngoài/dưới màngcứngKhoang dưới nhệnChất xám vỏ nãoChất trắngChất xám sâuNão thất
Xơ cứng rải ráccác tổn thương nhỏ hình oval vuông góc não thất
Các bước tiếp cận hình ảnh học sọ não
• Định vị giải phẫu-Hình sagittal
Xoang tĩnh mạch dọc trênThể chaiVùng yênClivus
-Hình AxialXương sọ, ngoài/dưới màngcứngKhoang dưới nhệnChất xám vỏ nãoChất trắngChất xám sâuNão thất
Các bước tiếp cận hình ảnh học sọ não
• Định vị giải phẫu-Hình sagittal
Xoang tĩnh mạch dọc trênThể chaiVùng yênClivus
-Hình AxialXương sọ, ngoài/dưới màngcứngKhoang dưới nhệnChất xám vỏ nãoChất trắngChất xám sâuNão thất
14 tuổi, HIV bẩm sinh
ToxoplasmosisKhối đồi thị trái, đậm độ thấp, tăngđậm độ viền, giảmtín hiệu viền trênT2W, bắt quangviền tròn, trơn láng, phù xung quanh, khuếch tán hạn chế
Toxoplasmosis
Toxoplasmosis: đóng vôi sau điều trị
Tổn thương co kéo, giảm phù, đóng vôi
Các bước tiếp cận hình ảnh học sọ não
• Định vị giải phẫu-Hình sagittal
Xoang tĩnh mạch dọc trênThể chaiVùng yênClivus
-Hình AxialXương sọ, ngoài/dưới màngcứngKhoang dưới nhệnChất xám vỏ nãoChất trắngChất xám sâuNão thất
70 tuổi, HIV /AIDS
Lymphoma CNS 71 tuổi HIV
Khối giảm tín hiệucuống tiểu nãogiữa phải, thùyđảo trái và đồi thịtrái có phù xungquanh
T1W sau tiêm, bắtquang viền vớihoại tử trung tâm
Các bước tiếp cận hình ảnh học sọ não
• Định vị giải phẫu-Hình sagittal
Xoang tĩnh mạch dọc trênThể chaiVùng yênClivus
-Hình AxialXương sọ, ngoài/dưới màngcứngKhoang dưới nhệnChất xám vỏ nãoChất trắngChất xám sâuNão thất
Nhân cầu nhạt
Ngộ độc và chuyển hóa
• Nội sinh-Toan Xeton đái tháo đường-Hôn mê hạ đường huyết• Phơi nhiễm chất độc ngoại sinh-CO-Methanol, Ethylen glycol-Bệnh não chất trắng do dung môi
Ngộ độc CO: chọn lọc nhân cầu nhạt
Các bước tiếp cận hình ảnh học sọ não
• Định vị giải phẫu-Hình sagittal
Xoang tĩnh mạch dọc trênThể chaiVùng yênClivus
-Hình AxialXương sọ, ngoài/dưới màngcứngKhoang dưới nhệnChất xám vỏ nãoChất trắngChất xám sâuNão thất
Đau đầu mạn tính
Não thất > rãnh não
Các bước tiếp cận hình ảnh học sọ não
• Định vị giải phẫu-Hình sagittal
Xoang tĩnh mạch dọc trênThể chaiVùng yênClivus
-Hình AxialXương sọ, ngoài/dưới màngcứngKhoang dưới nhệnChất xám vỏ nãoChất trắngChất xám sâuNão thất
Cysticercosis não thất III
Các bước tiếp cận hình ảnh học sọ não
• Định vị giải phẫu-Hình sagittal
Xoang tĩnh mạch dọc trênThể chaiVùng yênClivus
-Hình AxialXương sọ, ngoài/dưới màngcứngKhoang dưới nhệnChất xám vỏ nãoChất trắngChất xám sâuNão thất
Các bước tiếp cận hình ảnh học sọ não
• Định vị giải phẫu-Hình sagittal
Xoang tĩnh mạch dọc trênThể chaiVùng yênClivus
-Hình AxialXương sọ, ngoài/dưới màngcứngKhoang dưới nhệnChất xám vỏ nãoChất trắngChất xám sâuNão thất
U màng não trong não thất
Các bước tiếp cận hình ảnh học sọ não
• Định vị giải phẫu-Hình sagittal
Xoang tĩnh mạch dọc trênThể chaiVùng yênClivus
-Hình AxialXương sọ, ngoài/dưới màngcứngKhoang dưới nhệnChất xám vỏ nãoChất trắngChất xám sâuNão thất
• Các đặc điểm hình thái-Hiệu ứng choán chỗ
CóÍtKhông
-Bất thường tín hiệu chất trắngPhù do mạchHủy myelinThâm nhiễm u
-Tổn thương bắt quang viềnU hoại tửPhản ứng (abscess)Dịch hoặc viêm
Các bước tiếp cận hình ảnh học sọ não
• Các đặc điểm hình thái-Hiệu ứng choán chỗ
CóÍtKhông
-Bất thường tín hiệu chất trắngPhù do mạchHủy myelinThâm nhiễm u
-Tổn thương bắt quang viềnU hoại tửPhản ứng (abscess)Dịch hoặc viêm
Các bước tiếp cận hình ảnh học sọ não
• Các đặc điểm hình thái-Hiệu ứng choán chỗ
CóÍtKhông
-Bất thường tín hiệu chất trắngPhù do mạchHủy myelinThâm nhiễm u
-Tổn thương bắt quang viềnU hoại tửPhản ứng (abscess)Dịch hoặc viêm
Các hội chứng thoát vị não
THOÁT VỊ NÃO
• Là sự đẩy lệch nhu mô não bình thường ngangqua hoặc xiuyên qua các vùng ở vị trí khác do hiệu ứnh choán chỗ.
• Hiệu ứng choán chỗ thường do u, chấn thươnghoặc nhiễm trùng.
1. Thoát vị qua lều tiểu não.2. Thoát vị dưới liềm não.3. Thoát vị qua lỗ chẩm4. Thoát vị cánh xương bướm hoặc xương
bướm.
THOÁT VỊ NÃOPhân loại
Thoát vị qua lều tiểu não
• -Thoát vị hướng lên• -Thoát vị hướng xuống.
Thoát vị qua lều tiểu não hướng xuống
LÂM SÀNG HÌNH ẢNH BIẾN CHỨNG
Dãn đồng tử cùngbênLiệt ½ người đối bên
Rộng sừng tháidương đối bênRộng bể quanh cuống não đồng bênRộng bể trước cầunão đồng bênMóc thái dương lan vào bể trên yên
Nhồi máu thùy chẩmdo chèn ép độngmạch não sau
Rộng bể quanh cuống não đồngbên
Rộng sừngthái dươngđối bên
Rộng bể trước cầu nãođồng bên
Thoát vị qua lều tiểu não hướng xuốngThoát vị móc
Bình thường –hình ngôi sao 6 cánh
Thoát vị móccoronal
Biến chứngXuất huyết Duret
Biến chứngXuất huyết Duret
Biến chứngNhồi máu vùng chẩm
Thoát vị qua lều tiểu não hướng lênLÂM SÀNG HÌNH ẢNH BIẾN CHỨNG
Buồn nônNôn mửaMất ý thức
Hình ảnh con quay của thân nãoHẹp bể quanh cuống não hai bênLấp bể quanh củnão sinh tư
Não úng thủyKhởi đầu Mất ýthức nhanh chóngvà có thể tử vong
Hình ảnh“con quay”
Hẹp bểquanhcuốngnão
Mất “nụ cười”
Biến chứngNão úng thủy
Thoát vị cánh xương bướm-xươngbướm
LÂM SÀNG HÌNH ẢNH BIẾN CHỨNG
KhôngThường liên quan với các kiểu thoátvị khác
Đẩy lệch độngmạch não giữa vềphía trước hoặcphía sau trên hìnhAxialHình sagittal MRI có bóp méo vỏthùy đảo
Không nhưng liênquan với các kiểuthoát vị khác
Thoát vị dưới liềm não
LÂM SÀNG HÌNH ẢNH BIẾN CHỨNG
Đau đầuYếu chân đối bên
Cắt cụt sừng tránđồng bênLiềm não trướckhông đối xứngXóa ngã ba não thấtbên cùng bênĐẩy lệch vách trong suốt
Nhồi máu động mạchnão trước cùng bênkhi động mạch nãotrước bị ép dưới liềmnãoLiên quan với cácthoát vị khác.
Biếnchứngnhồi máuđộngmạch nãotrước
Thoát vi qua lỗ chẩm
LÂM SÀNG HÌNH ẢNH BIẾN CHỨNG
Rối loạn cảm giáctay hai bênMất ý thức
Hạnh nhân tiểu não ởngang mức mỏm nha trên hình AxialTrên hình sagittal hạnh nhân tiểu nãodưới lỗ chẩm 5mm ởngười lớn và 7 mm ởtrẻ em (dị dạngChiari)
Mất ý thức và tửvong
Hạnh nhân tiểu nãongang mức mỏm nha
Thoát vị ngoài sọ
• -Sau chấn thương hoặc phẫu thuật• -Phần não thoát vị dễ bị nhồi máu hoặc thiếu
máu
Các bước tiếp cận hình ảnh học sọ não
• Các đặc điểm hình thái-Hiệu ứng choán chỗ
CóÍtKhông
-Bất thường tín hiệu chất trắngPhù do mạchHủy myelinThâm nhiễm u
-Tổn thương bắt quang viềnU hoại tửPhản ứng (abscess)Dịch hoặc viêm
