ΤΟ ΝΕΡΟ ΣΤΗ ΛΑΟΓΡΑΦΙΑ

ΟΜΑΔΑ: ΟΙ ΣΤΑΓΟΝΕΣ ΤΟΥ ΝΕΡΟΥ Καυκαρίσιος Νίκος Κυριαζή Σμαράγδα Τσάκωνα Δανάη Τσολάκου Βασιλική

Το νερό, πηγή και σύμβολο ζωής έγινε από τα πανάρχαια χρόνια αντικείμενο λατρείας των λαών όλης της Γης. Στην Ελλάδα συναντάμε Νεράιδες και Νύμφες λιμνών και ποταμών. Ξωτικά και Στοιχειά πλημμύρισαν τον λαϊκό μας πολιτισμό και συνόδευσαν ή συνοδεύουν ακόμα την ζωή των ανθρώπων σε διάφορές τους εκδηλώσεις.

Οι βρύσες, τα πηγάδια, τα γεφύρια, οι νερόμυλοι, τα υδραγωγεία, οι στάμνες, αποκαλύπτουν την προσπάθεια του ανθρώπου να δαμάσει και να εκμεταλλευτεί αυτό το ζωτικό αγαθό, το νερό. Όμως, στην προσπάθεια του να εξηγήσει το φυσικό περιβάλλον του, δημιούργησε στην ψυχή του, επίδραση τυχαίων γεγονότων στην θετική ή αρνητική έκβαση των πράξεών του.

Υπάρχει η δοξασία ότι το νερό κοιμάται

κάποιες ώρες. Αν κάποιος λοιπόν, βρεθεί

μπροστά σε κοιμισμένο νερό δεν πρέπει να

μιλήσει, γιατί μπορεί να πάθει μεγάλο κακό! Αν

πάλι, θελήσει να πιεί, θα πρέπει πρώτα να το

ταράξει για να το ξυπνήσει.

Η παρουσία του νερού είναι συχνή σε πολλά ελληνικά έθιμα από αρκετές περιοχές της Ελλάδας. Στα χωριά της Κεντρικής Ελλάδας, τα μεσάνυχτα Παραμονής Χριστουγέννων, γίνεται το λεγόμενο «τάισμα της βρύσης». Οι κοπέλες πηγαίνουν στις βρύσες του χωριού και τις αλείφουν με βούτυρο και μέλι, με την ευχή: όπως τρέχει το νερό, έτσι και η προκοπή στο σπίτι, κι όπως γλυκό είναι το μέλι, έτσι να ’ ναι η ζωή τους. Επιστρέφοντας στο σπίτι έφερναν το καινούργιο νερό φροντίζοντας σ ‘ όλη τη διαδρομή

να μένουν αμίλητες. Με το νερό αυτό που ονομάζεται «άκραντο» ή «αμίλητο», ράντιζαν τα σπίτια.

Μια άλλη παρόμοια εκδοχή είναι αυτή του «Κλήδονα», όπου το νερό μεταφερόταν από νεαρές, ανύπαντρες κοπέλες. Συγκεκριμένα, το αμίλητο νερό, μεταφέρεται με στάμνες από πηγή, πηγάδι ή ποταμό, το βράδυ της παραμονής του εορτασμού της γέννησης του Αγίου Ιωάννη τον Βαπτιστή, στις 24 Ιουνίου , αμέσως μετά τη δύση του ηλίου. Το νερό χαρακτηρίζεται «αμίλητο», διότι οι κοπέλες κατά τη μεταφορά του, θα πρέπει να κρατήσουν απόλυτη σιγή απέναντι σε οποιοδήποτε αστείο,πείραγμα, πρόκληση ή εκφοβισμό υποστούν από τα αγόρια, πουπροστρέχουν στον δρόμο τους ειδικά γι’ αυτό τον σκοπό. Εξ’

αυτού προέρχεται και η έκφραση: «τα ‘ ακούω στον Κλήδονα.», που σημαίνει: δεν δίνω σημασία, ούτε απαντώ σε κάτι.

Στην παλιά Μάνη δεν υπήρχαν πολλές χαρούμενες γιορτές κι επέτειοι. Οι μοναδικές χαρές, όπως τις έλεγαν, ήταν ο γάμος, καθώς σε καμιά άλλη γιορτή δεν τραγουδούσαν, ούτε χόρευαν. Ο γάμος γιορταζόταν με τον πιο επίσημο τρόπο. Επίσης το σημαντικότερο στοιχείο σε μια προίκα, ήταν η στέρνα ή αλλιώς «γλιστέρνα», όπως την έλεγαν, καθώς το νερό στην παλιά Μάνη ήταν θησαυρός.

Ένα άλλο έθιμο είναι η Πιρπιρούνα, η οποία συναντάται σε όλες τις περιοχές της Ελλάδας. Αφού τα παιδιά στόλιζαν ένα κορίτσι με λουλούδια καιπρασινάδες, τραγουδούσαντραγούδια, που παρακαλούν το Θεό για βροχή.

Ένα άλλο έθιμο με το νερό είναι ένα της Πρωτοχρονιάς, όπου η οικογένεια άφηνε προσφορές στη βρύση, για να το πάρει η νεράιδα του νερού. Το νερό γενικότερα θεωρείται ότι φέρνει τύχη. Έτσι, σε κάποιες περιοχές, χύνουν νερόσε όποιον ταξιδεύει. Σε κάποιες άλλες, την Πρωτομαγιά στολίζουν τη βρύση με λουλούδια και φυλάσσουν το νερό αυτό για να ζυμώσουν με τη νέα σοδιάσταριού.

Συνήθως στα ανάκτορα των αρχαίων Ελλήνων υπήρχε ένα ιδιωτικό λουτρό. Ένα χαρακτηριστικό λουτρό είναι αυτό με τον πήλινο λουτήρα και τα δυό μεγάλα πιθάρια. Αυτά χρησίμευαν για τη συγκέντρωση νερού. Σ’ ένα από τα ανάκτορα του Νέστορα, στην Πύλο, υπήρχε ένα τέτοιο. Ο φτωχός λαός δεν είχε τη δυνατότητα για τέτοιες πολυτέλειες.

Όπως έλεγαν κι οι πρόγονοί μας: «Πώς ν’ αγαπήσεις το λουτρό σ’ ένα ξεπαγιασμένο φτωχόσπιτο;». Τα δημόσια λουτρά δεν υπήρχαν μόνο στην εποχή των Ρωμαίων, αλλά και στο θρησκευτικό Βυζάντιο.

Υπάρχουν και παροιμίες με το νερό:

Έκανε μια τρύπα στο νερό. Έβαλε νερό στ’ αυλάκι. Κουβαλάει νερό με το κόσκινο. Κόψε το νερό, να μαραθούν τα

λάχανα. Το νερό που στέκεται, βρομίζει. Η αλήθεια πλέει, σα νερό στο λάδι.Το αίμα νερό δε γίνεται.

Το νερό λοιπόν, κατέχει σημαντική θέση στη

λαϊκή μας παράδοση, και καθορίζει τη συνέχεια της ζωής μας!!!!

ΕΥΧΑΡΙΣΤΟΥΜΕ ΓΙΑ ΤΗΝ ΥΠΟΜΟΝΗ ΣΑΣ