Kỹ Năng

Đặt vấn đề từ bài thuyết trình về Môi trường

Hỏi

Ô nhiễm môi trường China: Cứ 30s có 1 trẻ dị tật (TDT) ra đời Trong vòng 6 năm qua: số TDT tăng 40% Tỉ lệ TDT hiện nay: đạt đến khoảng 6% [Đức:

1,4%], tức khoảng từ 800,000 – 1,2 triệu TDT/năm

400,000 người chết/năm vì ô nhiễm không khí

Thành phố Shanxi nơi các nhà máy sử dụng thanSố TDT ra đời rất cao

Cuộc sống:

Hầu như mỗi ngày và ở mọi nơi, Bạn được/bị thuyết phục để [hoặc chính Bạn thuyết phục ai đó để]:Tin điều gì đóLàm một việc gì đó Chọn lựa gì đóMua cái gì đó …

Ở trường học:

Trong bất cứ lãnh vực nào, (qua việc nghe/đọc/nhìn thấy/thảo luận/…) Bạn được/bị thuyết phục để: Tin/chấp nhận định nghĩa, lý thuyết, mô hình nào đóThực hành theo một sơ đồ, một kịch bản…Hỏi/trả lời theo một khuôn mẫu . . .

Trước thực tế như vậy, Bạn hành xử ra sao ?

[Nói một cách “vĩ mô”] Hôm nay và ngày mai: Toàn cầu hóa Xã hội tri thức/ Kinh tế tri thức Truyền thông-thông tin: lượng thông tin “cực”

khổng lồ:

- Internet, mobile

- Truyền hình…

- Sách vở …[2000: trung bình 250Mb/người. 2002: 800Mb/người]

Tư duy phản biện (TDPB)

(Critical Thinking)

TDPB không phải là Đấu lý/ tranh luận/cãi nhauPhê bình chỉ trích, nhận định cách tiêu cực Luôn nghi ngờ

TDPB:Quá trình nhận thức Rõ ràng, có lý lẽ và mục tiêu Có sự nhìn lại, phân tích, phân loại, tổng hợp, so sánh, đánh giá [suy nghĩ, quyết định và hành động của Bạn]

Suy nghĩ độc lập Có sự phản tỉnh Có tư duy mở Nỗ lực cập nhật/chắt lọc thông tin Khám phá và lắng nghe quan điểm của

người khác Tiếp nhận cũng như đưa ra các lập luận

hợp lý . . .

TDPB:TDPB là kỹ năng tư duy “có tính phổ quát”: trong giáo dục, nghiên cứu, quản lý, tài chính, luật pháp,… TDPB rất quan trọng trong thời đại “kinh tế tri thức”: thông tin nhiều, cập nhật nhanh, “thượng vàng hạ cám”, … TDPB giúp nâng cao kỹ năng trình bàyTDPB rất quan trọng trong đào tạo bậc đại họcTDPB giúp phát triển khả năng sáng tạo. . .

Có thể phát triển kỹ năng tư duy không ?

- CÓ

[Bằng chứng? Bạn có thể tự tìm ra các bằng chứng. Cũng có thể xem trong “Thought and Knowledge: An Introduction to Critical Thinking” của Diane F. Halpern]

TDPB chỉ dành cho người có trí nhớ tốt, “thông minh” ? – “NO”

Còn Bạn, Bạn có thể học, luyện tập để có kỹ năng tư duy phản biện không ?

- “Yes, we can!”.

Làm thế nào ? Kiến thức về TDPB Tập luyện: tại khóa học, trong đời thường…

Thời gian, kiên nhẫn, “kỷ luật”

Lạc quan tin rằng Bạn có thể làm điều đó Thái độ:

Nên tránh não trạng:o Thích được cho sẵn câu trả lời hơn là phải tự tìm

tòio Tôi không thích nghĩ nhiều về quyết định của tôi;

có cảm giác tốt là đủo Không xem xét lại những “sai lầm” đã làmo Không thích bị “phê bình”

Làm thế nào ? Thái độ:

Nên có: Phản tỉnh: lùi 1 bước để tiến 2 bước

Can đảm: để nhận định thành lẫn bại

Khiêm tốn: đón nhận giới hạn của mình Hãy tìm tòi, chịu khám phá: không đi thì không

bao giờ đến Hỏi, hỏi và hỏi: “người ta lớn lên bằng những

câu hỏi”!

TDPB: kỹ năng đặt câu hỏi

Cái gì

- Mô tả: sự kiện, sự việc, câu nói…- Phân tích: có những phần gì- “Gọi tên” từng phần

Thế nào

Tại sao

Tại sao không (là …)

- Tìm mối liên hệ giữa các phần, hoặc mỗi phần với tòan bộ

- Xác định bằng chứng

- Tại sao lại có mối liên hệ này; tại sao những mối liên hệ có cấu trúc thế này.

- Đánh giá bằng chứng.

- Sự việc có thể khác như thế không

- Nếu khác đi thì sẽ thế nào ..

Đặt câu hỏi (I)

Đặt câu hỏi (II)

Chủ đề gì, có kết luận gì ?

Có những nguyên nhân gì ?

Câu, ý, từ, cụm từ nào không rõ ràng?

Có mâu thuẫn gì ? Có gì “có vẻ đúng” ?

Có lập luận nào sai ?

Bằng chứng ra sao ?(I)

cảm tính, kinh nghiệm cá nhân, nhận xét (ví dụ của khách hàng), …

Đặt câu hỏi (II)

Có những hệ quả tương phản nhau?

Có thống kê nào “gây hiểu lầm” không?

Thông tin quan trọng nào bị/được bỏ qua ?

Có thể có những kết luận hợp lý nào ?

Bằng chứng ra sao ? (II) Quan sát của cá nhân, từ nghiên cứu, trường hợp điển hình, ...

Chú ý

Quá trình TDPB thường đòi hỏi tìm thông tin. Thông tin từ đâu? •Sách vở, tạp chí, … thư viện•Internet:

Kho thông tin khổng lồNhưng cần cẩn thận đánh giá độ tin cậy của

thông tin•Hỏi

Giản đồ lý luận

2

1

3 2

1

3

2

1

3

4 5

“Flowchart” Đi học

Đến đại học

Xem giờ

Trước6g30

Đi busĐi xe ôm

yes

no

Bản đồ khái niệm

Mua xe máy

Xe hiện nay quá cũ

Hay phải sửa , hao phí

Xe mới n

ên là

tay g

a

Vì cô b

ạn gá

i thích

thế

Xe nên có thùng đồ bự

Để nón an toàn

Phải tìm ch

ỗ cho trả

góp

Bản đồ Vấn đề & Giải pháp

Hiện không thể tiết kiệm

200k/tháng

Ngồi quán nhiều quá

Đi chơi với bạn nhiều

Mua nhiều quần

áo GP GP

GP GPGP

GP

Tình trạng

Lý do 1

Lý do 2

Lý do 3

Giản đồ “quyết định”

CN đi đâu ?

Thăm người quen

Xem phim

Tham gia nhóm

Thăm ai?

Phim gì ?

Nhóm nào?

Thăm ngoại

Thăm bạn

Phim 1

Phim 2

Nhóm SVCG

CLB XYZ

Có đồ ăn ngon

Chơi bài vui

Dở

Hấp dẫn

Vui, học kỹ năng, nghe c.Siêu giảng

Gặp bạn bè, chơi thể thao

QĐ 1 QĐ 2

Giản đồ quá trình, hệ phức hợp

Quá trình cơ sở

Quá trình con

Hoạt động

Nhiệm vụ

TDPB là gì ? Rõ ràng, có lý lẽ, có mục tiêu, có phân tích, tổng hợp, đánh giá, …

Đặc trưng của TDPB Sự cần thiết của TDPB Có thể học TDPB không ? Bạn có thể Cách TDPB ? Nghệ thuật đặt câu hỏi Công cụ giúp TDPB: giản đồ

Vị trí của cảm xúc ?

Đối nghịch với Niềm tin ?