5 crnih tačaka ekološke Crne

Gore

Crna Gora je dobila kredit od 50 miliona eura od Svjetske banke za troškove projekta

“Upravljanje industrijskim otpadom i čišćenje”, kojim je predviđeno eliminisanje četiri crne

ekološke tačke: deponija grita u Bijeloj, deponija šljake i pepela Termoelektrane i jalovište

“Gradac” u Pljevljima, kao i baseni crvenog mulja i čvrsti otpad na lokaciji KAP-a.

Nikčević Ognjen, I1

Pljevlja

• Opština Pljevlja se nalazi na krajnjem sjeveru Crne Gore, na tromeđi sa Srbijom i Bosnom i Hercegovinom. Pljevaljska opština obuhvata površinu od 1.346 kilometara kvadratnih i treća je po veličini u Crnoj Gori.Na ulazu u grad, u kotlini, smješteni su i veliki zagađivači, Termoelektrana i otvoreni kop Rudnika uglja.

• Pljevlja su prepoznata kao grad sa najvećim procentom zagađenja, kako vazduha tako i vode i zemljišta . Kao primjer navodi se podatak iz izvještaja Agencije od 2011. godine koji ukazuje da su u Pljevljima evidentirana 193 prekoračenja dnevnih graničnih vrijednosti praškastih materija radijusa manjeg od 10μm (PM10). U 2012. godini broj prekoračenja iznosio je 217 . 7 . Prema Uredbi o utvrđivanju vrsta zagađujućih materija, graničnih vrijednosti i drugih standarda kvaliteta vazduha gornje granične vrijednosti ne smiju se prekoračiti više od 35 puta u toku jedne kalendarske godine.

• Dva najveća zagađivača Pljevalja su Rudnik uglja A.D. „Pljevlja“ sa deponijom Jagnjilo, koji je počeo sa radom pedesetih godina prošlog vijeka, i Termoelektrana sa deponijom pepela i šljake Maljevac, čiji osnovni resurs je ugalj, koja je je puštena u rad u početkom osamdesetih . Prema podacima iz izvještaja o stanju životne sredine 2010. godine u Pljevljima se godišnje potroši skoro 1,8 miliona tona uglja. . Od toga Termoelektrana troši skoro 90%, kotlarnice za toplifikaciju nešto više od 3% i individualno zagrijavanje domaćinstava iostali potrošači malo više od 7 %12. Na području Pljevalja prilikom sagorijevanja uglja, mazuta i od izduvnih gasovamotornih vozila godišnje u atmosferu se emituje 8.230 tona. PM10 čestice (eng. particulate matter – PM) spadaju u grupu najopasnijih zagađujućih materija. One se sastoje od veoma malih čestica u tečnom ili čvrstom agregatnom stanju. Zbog svog malog prečnika, koji je manji od 1/7 debljine ljudske dlake, prilikom udisanja mogu stići i do najdubljih djelova pluća. PM10 izazivaju ili pogoršavaju astmu, bronhitise i druga oboljenja pluća, a samim tim smanjuju ukupnu otpornost organizma. PM10 posebno loše utiču na djecu, trudnice, stare i bolesne. PM10 umanjuju i vidljivost tokom dana, jer stvaraju efekte vidljivosti koji su tipični za izmaglicu koja se često prepoznaje kao smog25. Prema izvršenim mjerenjima na teritoriji Pljevalja u period od 2009. do 2012. godine PM10 čestice su konstantno bile iznad dozvoljenih granica, koje su propisane Uredbom o utvrđivanju vrsta zagađujućih materija, graničnih vrijednosti i drugih standarda kvaliteta vazduha. Prema toj Uredbi, dozvoljena srednja dnevna vrijednost PM10 čestica je 50 μg·m-3 i ne smije se prekoračiti više od 35 puta godišnje. Poznato je da gradjani ove opštine udišu najzagadjeniji vazduh u Crnoj Gori , pa je primjetan i veliki odliv stanovništva iz ove opštine.Prema popisu iz 2011 . g. u Pljevljima je živjelo 30.786 stanovnika, a prije 40 godina tu opštinu je naseljavalo 46.667 stanovnika.Pljevlja su na prvom mjestu u Crnoj Gori sa negativnim priraštajem od minus 22.

Vazduh “čist” samo četiri dana u februaru

Prema podacima Agencije za zaštitu životne sredine, u Pljevljima je u

februaru 24 dana sadržaj PM10 čestica u vazduhu prelazio je

dozvoljene granice.

Registrovano je i 15 dana sa povećanim vrijednostima PM 2,5 čestica

koje su opasnije za zdravlje građana. Sadržaj visoko kancerogene

materije benzo a pirena izračunat kao srednja vrijednost nedjeljnih

uzoraka u februaru iznosio je 7,91 nanograma po metro kubnom, što je

skoro osam puta više od dozvoljenog

)

KAP• Najdužu istoriju i najveći učinak u trovanju ljudi i prirode

ima KAP. U okviru KAP-a postoji oko sedam miliona tona

crvenog mulja (stacioniran u dva bazena) i 500.000 tona

čvrstog industrijskog otpada. KAP je bio i ostao najveći

ekološki problem Crne Gore. Tako su stanovnici

Podgorice, prema podacima Agencije za zaštitu životne

sredine, u decembru 2015. samo 4 dana udisali vazduh

čije su vrijednosti u granicama normale.

Bazen cvenog mulja

!!!!Ukrajinac Roman Denkovič je kupio dio KAP-a i bazen crvenog mulja i obećao da će u naredne četiri godine

pokrenuti preradu aluminijuma, izgraditi novu fabriku za reciklažu otpada iz dva bazena crvenog mulja i

proizvoditi tri vrste kvalitetnog građevinskog materijala!

Beranselo• Na deponiji Vasove vode u Beranama, na samo 2 km od

strogog centra grada istovareno je oko 1.000.000 t otpadakoji je zbog odlaganja medicinskog dobio status opasnog. Prilikom kišnih dana dolazi do pojačanja potoka koji odnosetone opasnog otrova u Lim, a zatim dalje ka Bijelom Polju , Prijepolju I Priboju .

Beranselo

Nikšić

• Na teritoriji naše opštine zastupljeni su srazmjerno svi karakteristični izvori zagađivanja. Najveći zagađivači vazduha u Nikšiću su: Pivara Trebjesa, Željezara Nikšić, Rudnici boksita, Asfaltna baza…

• Pivara ima instalirana dva parna kotla na mazut od kojih je jedan radni, a drugi rezervni. Čađ u dimnom gasu tokom rada oba kotla konstantno prelazi Pravilnikom dozvoljene vrijednosti. Visok sadržaj dima i čađi je posledica nedovoljno visokih temperatura koje su potrebne da bi se razgradili ugljovodonici mazuta, a razlog takođe može ležati u stalnoj promjeni kapaciteta gorionika kao i lošem kvalitetu mazuta. U naselju Gračanica na utovarno-pretovarenoj rampi Boksita instalisana su dva toplovodna kotla na ugalj od kojihje jedan radni, a drugi rezervni. Radni kotao radi oko 6 mjeseci u godini. Kocentracije ugljenmonoksida često suvišestruko iznad granične vrijednosti emisije. To je posledica nepotpunog sagorijevanja uglja u ložišnom prostoru, na što ukazuje i visok sadržaj kiseonika. Mjerenje sadržaja ukupnih lebdećih čestica i teških metala u njima u okolini Željezare pokazuje da sadržaj kadmijuma prelazi Pravilnikom propisane vrijednosti. Ukupne lebdeće česticesu najveće sjeverno i južno od Željezare. Najveći izvor emisije zagađujućih materija predstavlja objekat Energane. Objekat je novijeg datuma, služi za grijanje prostorija i sastoji se iz dva kotla. Radno gorivo je mazut lošeg kvaliteta, sa dosta sumpora. Pri radu kotlarnice koriste se savremena rješenja i mjere zaštite. Gorionice imaju dobru efikasnost, čime je smanjena emisija zagađujućih gasova u vazduhu. Količina čađi stalno prelazi propisane norme, zbog nedovoljno postignute temperature sagorijevanja, potrebne za potpunu razgradnju ugljo-vodonika iz mazuta, kao i Željezara proizvodi kisjele otpadne v energane.ode iz postrojenja Livnice kao i vrelu vodu iz energane . Postrojenja za prečišćavanje otpadnih voda recikliraju oko 70% ukupne tehnološke vode dok se ostatak ispušta u rijeke ; Bistricu i Gračanicu . Elektrolučne peći u Željezari koje datiraju iz 1950.god. Predstavljaju glavni izvor emisije suspendovanih čestica i teških metala.Godišnje se ispušti oko 1000 tona takvih čestica a glavni izvor zagađivanja dolazi upravo iz vazduha . Većina stanovništva koja živi u blizini Željezare žali se kako čak i kada rašire veš on postane crn .

Nikšić

• Halda, opasni otpad iz Željezare

• Zagađen vazduh prekriva Nikšića

Brodogradilište Bijela

• grit(mješavine pijeska i oštrih opiljaka metala koja se koristi za obradu

metalne površine brodova i na taj način čiste od ostataka boje, rđe i

naslaga)

Zagađene rijeke u Crnoj Gori• Morača do Smokovca može da se pije. Rijeka Morača je u najlošijem stanju na dijelu ispod

kolektora gradske kanalizacije do Botuna. Kako su pokazali preliminarni rezultati za2013.godinu tu je voda van propisane, ili svake klase prema sadržaju amonijaka, organskihmaterija, fosfata, nitrata i bakteriološkog zagaenja. - Na lokalitetima Grbavci i Vukovci vodaje znatno boljeg kvaliteta, pretežno u A1-A2 klasi. Na tom dijelu vodotoka se vrši intenzivnaeksploatacija pijeska iz korita, što znatno mijenja hidrodinamike i ekološke karakteristikevode.Uzvodno od Podgorice, na profilima Zlatica i Pernica, voda je pretežno u A1 ponekadu A2 klasi. Povećan je sadržaj samo amonijaka.

• Lim- Sve veća zagađenost od kanalizacije i životinjskog otpada od nekada čiste rijekenapravila septičku jamu. Boravak pored rijeke često je nemoguć zbog velikog smrada.Pored oko 900 kanalizacionih cijevi kojima fekalni i drugi otpadi idu direktno u Lim, ovurijeku posljednjih godina zagađuju razni odvodi i otpad iz klanica i živinarskih farmi. Pomiješani sa ogromnim brojem raznog otpada, smeća i šuta, ova zagađenja napravila suod Lima rijeku kojoj nestaju obale. Pored krvi, mrtvih kokošaka, iznutrica od krupne stoke i perja koji se često vide u Limu, svaki drugi dan ga, po izjavama velikog broja ribolovaca i mještana, zamute odvodi iz farmi. Tada se osjeća veliki smrad, pa je boravak pored vodenemoguć. Stanovnici naselja u Oluja, Gubava i Konatara, u čijoj blizini se nalaze farme, popodne moraju da zatvaraju prozore na kućama zbog smrada.

Termoelektrana Pljevlja

Zagađena rijeka Lim

Kese vise sa grana pored rijeka

Kako ćemo u svijet?

• 330.000 eura je planirala Vlada zapraćenje stanja životne sredine u 2017. godini. U predlogu monitoringaživotne sredine navodi se da je zapraćenje kvaliteta vazduha izdvojeno185.000, za sadržaj opasnih i štetnihmaterija u zemljištu 29. 000, stanjeekosistema priobalnog mora 55.000, stanje biodiverziteta 20.000, buku u životnoj sredini 6.000 i za stanjeradioaktivnosti 35.000 eura. Ti podacibiće osnova za izradu godišnjegizvještaja koji priprema Agencija zazaštitu životne sredine.

• Crna Gora, kao prva ekološka država definisana Ustavom posvećena je visokom nivou zaštite životne sredine i očuvanju svoje bogate biološke raznolikosti, kaže se u saopštenju pristupnim pregovorima.

• Osnovna načela politike životne sredine EU su: predostrožnost, prevencija, suzbijanje zagađenja na samom izvoru i princip „zagađivač plaća“. Kreiranje politike životne sredine podrazumijeva poštovanje osnovnih prava i prava javnosti da u ovom procesu učestvuje. Evropska unija je potpisnica Aarhuske konvencije i primena ove Konvencije je obezbeđena kroz sekundarno zakonodavstvo EU.

• Gdje smo mi? Zaključite sami.