TRANSPRESYONREGRESYON

KITA OLUŞUMU

KITA OLUŞUMU (EPİROJENEZ) HAREKETLERİ

Yer kabuğunda geniş alanlarda meydana gelen alçalma ve yükselme hareketlerine ‘Epirojenez’ denir.Bir yerde Epirojenik Hareketlerin olabilmesi için izostatik dengenin bozulması gerekir. İzostatik Denge: Katı haldeki yer kabuğunun sıvı haldeki manto üzerinde batmadan kalabilmesine denir.

İzostatik Dengeyi Bozan Faktörler ;

• Karalarda aşınmanın, • denizlerde birikmenin fazla olması, • İklim değişmeleri, • Dağ oluşumu hareketleri • volkanizmadır.

EPİROJENEZ SONUCUNDA;

• Jeoantiklinal (Kıta) ve jeosenklinal (okyanus) meydana gelir.

• Deniz ilerlemesi (Transgrasyon) ve deniz gerilemesi (Regrasyon) meydana gelir.

• Deniz gerilemesi var ise akarsuyun yatak eğimi ve aşındırma gücü artar.

• Kıyı şekilleri yüksekte veya kara içlerinde kalmış ise deniz gerilemesi olmuştur.

• Deniz ilerlemesinin görüldüğü yerde akarsuyun ağız kısmı deniz suları altında kalır.

• Akarsuyun enerji potansiyeli azalır ve biriktirme yapar.

• Eğer bir yerde akarsu vadisi deniz içinde de devam ediyorsa; deniz ilerlemesinden bahsedilebilir.

TRANSGRASYON-REGRASYON

TÜRKİYE’DE epirojenez sonucunda ,

• Anadolu yarım adası yükselirken; çevresindeki Akdeniz ,Ege, aradeniz çanakları ile Ergene havzası ve Çukurova çökmektedir.

• Dördüncü zamanın başında bugünkü Ege Denizinin yerinde bulunan Egeid karasının epirojenik hareketlerle çökmesiyle Ege Denizi oluşmuştur.

Dünya üzerinde:ise İskandinavya yarımadası ve Kanada yükselirken, Almanya ve Hollanda çökmektedir.

WEGENER TEORİSİ

KITA OLUŞUMU

LEVHA TEKTONİĞİ KURAMI

Levha tektoniği, Dünya’nın kırılgan özellikteki dış tabakasının (yani taşkürenin) yaklaştırıcı, uzaklaştırıcı ve yanal hareketlerin meydana geldiği, dar ve sınırlar boyunca sürekli hareket eden levhalara ayrılmış olduğunu öne süren kurama verilen isimdir.

Bugün var olan kıtalar, milyonlarca yıl önce, Wegener’in Pangea adını verdiği tek ve büyük bir kara kütlesi halindeydi. Yaklaşık 200 milyon yıl önce kıtalar bu bütünden ayrılmaya başladı.

• Güney Afrikalı jeolog Alexander L. Du Toit, Wegener'in varsayımı üzerinde çeşitli düzeltmeler yaptı.

• kuzeyde Lavrasya(*) ve güneyde Gondvana (*) olmak üzere iki ana kıtanın bulunduğunu ileri sürdü.

JURA –KARBONİFER DÖNEMİ (Y. 190-136 Milyon Yıl Önce)

135 milyon  yıl  önce bu   iki  kıta arasında Tetis  jeosenklinali açılmıştır. 35 milyon yıl önce bu iki kıtada parçalanmaya başlamıştır.Hindistan ekvatoru geçerek bugün Asya kıtası ile birleşmiş ve levha sınırını meydana getirmiştir.

Dönemde birleşik olan Anktarktika ve Avustralya kıtaları; Hindistan’ın hareketliliğiyle aktif hale gelmiş ve zıt yönde ilerleyerek bugünkü konumlarına ulaşmışlardır.Daha sonra bu değişim diğer kıtaların yön değiştirmesiyle bugünkü görünümüne kavuşmuştur.

TEORİNİN KANITLARI

1.Kıtaların birbirini tamamlayan bir yapboz gibi olması örneğin; – Kuzey amerika- asya – Güney amerika-Afrika– Hindistan-Avustralya-Anktarktika

2. Özellikle Atlas okyanusunun her iki yakasında jeolojik yapının benzer olması

3. Her iki yakasında benzer fosillerin yer alması

4. Tortul birikme ile oluşmuş yapıların aynı birikim malzemesi ve döneme rast gelmesi

Örneğin ;Güney Amerika ile Afrika'nın Atlas Okyanusu kıyıları boyunca uzanan en eski deniz çökelleri Jura yaşlıdır; bu durum da, bu dönemde iki kıtayı ayıran okyanusun bulunmadığına işaret eder

Oynatma sırası

• Jura dönemi :• Asya kıtası• Hindistan avustralya• Antarktika • Afrika amerikalar