Προεμμηνορρυσιακό σύνδρομοPremenstrual syndrome

Ψυχοσωματική

Υπεύθυνος: Θωμάς Υφαντής

Μαρία ΚωλέτσηΣτ’ έτος

• Οι περισσότερες γυναίκες της αναπαραγωγικής ηλικίας έχουν κάποια σωματική ενόχληση ή δυσφορία τις εβδομάδες πριν από την έμμηνο ρύση

• Diagnostic and Statistical Manual III (DSM III): Αρχικά: «δυσφορική διαταραχή φάσης του ωχρού σωματίου»

• Αργότερα: "Προεμμηνορρυσιακή δυσφορική διαταραχή» (PMDD , Premenstrual dysphoric disorder).

Κλινικά κριτήρια

1. Καταθλιπτική διάθεση ή δυσφορία2. Άγχος ή ένταση3. Συναισθηματική αστάθεια4. Οξυθυμία5. Μειωμένο ενδιαφέρον για τις συνήθεις δραστηριότητες6. Δυσκολία συγκέντρωσης7. Αισθητή έλλειψη ενέργειας8. Αισθητή αλλαγή στην όρεξη, υπερκατανάλωση τροφής9. Υπερυπνία ή αϋπνία10. Υπερβολή συναισθημάτων11.  Άλλα σωματικά συμπτώματα-π.χ., τάση μαστών, οίδημα

Κλινικά κριτήρια

• Τα συμπτώματα επηρεάζουν αισθητά την εργασία, το σχολείο, την κοινωνική δραστηριότητα ή τις σχέσεις

• Τα συμπτώματα δεν είναι μόνο μια παρόξυνση μιας άλλης ψυχιατρικής διαταραχής

• Τα τρία πρώτα κριτήρια να είναι επιβεβαιωμένα από καθημερινές προοπτικές αξιολογήσεις για τουλάχιστον δύο συνεχόμενες έμμηνους ρύσεις

DSM IV

Επιδημιολογικά δεδομένα

•5-8% αναπαραγωγικής ηλικίας: μέτρια έως σοβαρά συμπτώματα

•έως και το 20% όλων των γυναικών σε γόνιμη ηλικία έχουν προεμμηνορρυσιακά συμπτώματα

Μοτίβο συμπτωματολογίας•Διάρκεια: λίγες ημέρες έως και 2 εβδομάδες

•Επιδείνωση: 6 ημέρες πριν

•Κορύφωση: 2 ημέρες πριν

•Θυμός και ευερεθιστότητα: έναρξη νωρίτερα από ό, τι άλλα συμπτώματα

•Περισσότερες πιθανότητες μετεμμηνοπαυσιακής ή επιλόχειας κατάθλιψης σε γυναίκες με PMS

Αιτιολογία και παθοφυσιολογίαΘεωρία 1•Εξελικτική σκοπιά: αλλαγές της διάθεσης στην

ωχρινική φάση με σκοπό την αναπαραγωγή

Θεωρία 2

•Μεγάλες περίοδοι κυκλικών διακυμάνσεων των οιστρογόνων και της προγεστερόνης

Αιτιολογία και παθοφυσιολογίαΘεωρία 3

•Σχέση μεταξύ κυκλικότητας συμπτωμάτων και εμμηνορρυσίας άρα σχέση με ορμόνες του φύλου

Θεωρία 4

•Πτώση στις συγκεντρώσεις προγεστερόνης στην όψιμη ωχρινική φάση και

•Μεταβολές στους νευροδιαβιβαστές (π.χ. GABA)του ΚΝΣ

Αιτιολογία και παθοφυσιολογίαΘεωρία 5•Αύξηση της προωοθηκικής οιστραδιόλης,

ή από την μετα-ωοθηκική προγεστερόνη, ή και τα δύο

Θεωρία 6

•Προγεστερόνη Vs οιστρογόνα

Θεωρία 7

•Αυξημένη απάντηση στις κανονικά, κυμαινόμενες συγκεντρώσεις των ορμονών του φύλου

Αιτιολογία και παθοφυσιολογίαΝευρομεταβίβαση στο ΚΝΣ

•τα στεροειδή φύλου περνούν εύκολα τον ΑΕΦ

•υποδοχείς στεροειδών φύλου άφθονοι σε πολλές περιοχές του εγκέφαλου που ρυθμίζουν τα συναισθήματα και τη συμπεριφορά, (αμυγδαλή και υποθάλαμο)

•Σεροτονίνη και GABA

Σεροτονίνη

•Ρύθμιση διάθεσης και συμπεριφοράς

•Αμβλύνει τη συμπεριφορά που οφείλεται σε ορμόνες του φύλου

•Άρα φαίνεται να εμπλέκεται στο PMS

•Σεροτονινεργικοί δείκτες πιθανόν δεν είναι φυσιολογικοί σε γυναίκες με PMS

GABA (γ- αμινοβουτυρικό οξύ)

•Μεταβολίτες της προγεστερόνης αλληλεπιδρούν με τον GABA A υποδοχέα

•Όμως , οι ελαττωματικοί μεταβολίτες είναι θέμα διαμάχης και αν

•Η διαμόρφωση των υποδοχέων μπορεί να ανακουφίσει από τα συμπτώματα του PMS

Σωματικά συμπτώματα• Τάση μαστών• Οίδημα• Μυαλγίες και αρθραλγίες

• Ασαφές αν οφείλονται σε μειωμένη ανοχή λόγω συναισθηματικής δυσφορίας ή από την ανταπόκριση των περιφερικών ιστών σε «διαφορετικές» ορμόνες

• Βρωμοκρυπτίνη: μειώνει τα επίπεδα της προλακτίνης στον ορό και ανακουφίζει τα σωματικά συμπτώματα αλλά όχι τα ψυχολογικά

• Δαναζόλη ή ανταγωνιστές οιστρογονικών υποδοχέων: δρουν στη μασταλγία

Σωματικά συμπτώματα

• αλδοστερόνη ή deoxycorticosterone (μεταβολίτης προγεστερόνης και αγωνιστής αλδοστερόνης) συμμετέχουν στην παθοφυσιολογία του προεμμηνορροϊκού «φουσκώματος»

• Το σοβαρό κοιλιακό φούσκωμα γίνεται απουσία της αύξησης του βάρους, επομένως οποιαδήποτε θεωρία που σχετίζονται με κατακράτηση νερού τίθεται υπό αμφισβήτηση

• Κεφαλαλγία, ημικρανία, επιληψία: δε θα πρέπει να θεωρηθούν μέρος του PMS, αλλά ως ξεχωριστές συνθήκες

Διαφοροδιάγνωση

•κατάθλιψη•δυσθυμική διαταραχή,•διαταραχές άγχους•υποθυρεοειδισμός

Αναζήτηση στο παρελθόν της γυναίκας για:•σεξουαλική κακοποίηση•μετατραυματικό στρες•ενδοοικογενειακή βία

Θεραπεία Serotonin reuptake inhibitors (SRIs)

• Εξατομίκευση θεραπείας σύμφωνα με το προφίλ των συμπτωμάτων

• το ποσοστό ανταπόκρισης είναι 60-90% για την ενεργό θεραπεία έναντι 30-40% για placebo

• Clomipramine• Citalopram• Escitalopram• Fluoxetine• Paroxetine• Sertraline

• Venlafaxine (SNRIs)

• μειώνουν τα συμπτώματα της διάθεσης και τις σωματικές ενοχλήσεις και βελτιώνουν την ποιότητα ζωής και την κοινωνική λειτουργικότητα

Θεραπεία Serotonin reuptake inhibitors (SRIs)

• Η κλινική εμπειρία υποδεικνύει συνεχή θεραπεία παρά διαλείπουσα

• Δεν έχουν καμία επίδραση στον προεμμηνορροϊκό πονοκέφαλο

• Εγκεκριμμένα για PMDD στις ΗΠΑ, τον Καναδά, και Αυστραλία, αλλά όχι στην Ευρώπη

• Έλλειψη ευρωπαϊκής ομοφωνίας για τα διαγνωστικά κριτήρια και ότι δεν υπάρχει έντονη διαχωριστική γραμμή ανάμεσα στο ήπιο PMS και PMDD

Ορμονική θεραπεία

• Λόγω συμμετοχής των στεροειδών του φύλου στα προεμμηνορροϊκά συμπτώματα, θεωρείται ως η πιο ορθολογική προσέγγιση

• Προγεστερόνη ως θεραπεία στο Ηνωμένο Βασίλειο, συνήθως σε μορφή πεσσών

• Στόχος να διακόψει την κανονική κυκλικότητα υποθαλάμου-υπόφυσης-γονάδων που ενεργοποιεί τα συμπτώματα

• μακράς δράσης GnRH αγωνιστής («ιατρογενής εμμηνόπαυση»)

• Αγωνιστής GnRH με συγχορήγηση tibolone, ένα συνθετικό οιστρογόνο, προγεστερόνη και αγωνιστή των υποδοχέων των ανδρογόνων

Θεραπεία • Υστερεκτομή και ωοθηκεκτομή

• Θεραπεία με φως

• Spironolactone (για ανακούφιση από οίδημα)

• Περιορισμός της ζάχαρης και πολλά μικρά γεύματα : λίγα στοιχεία

• Αυξημένη πρόσληψη σύνθετων υδατανθράκων δείχνουν όφελος, το οποίο θα μπορούσε να οφείλεται σε ενισχυμένη μεταφορά του προδρόμου της σεροτονίνης τρυπτοφάνη στον εγκέφαλο, οδηγώντας σε μια παροδική αύξηση στη σύνθεση του διαβιβαστή

• Συμπεριφορική θεραπεία

• Σωματική άσκηση

Doctors are men who prescribe medicine of which they know little, to cure diseases of which they know less, in human beings of whom they know nothing.

Voltaire,  1694-1778