CHẤN THƯƠNG HÀM MẶT

VÀ CẤP CỨU

Bs Nguyễn Chí Cường

I. Định nghĩa chấn thương hàm mặt:

Là một chấn thương được giới hạn từ phần

dưới bởi xương hàm dưới, phần trên tới da

đầu và 2 bên tai.

Đây là một giới hạn tương đối

Ngày nay cùng với sự phát triền ồ ạt

của giao thông- đô thị, xây dựng, mật

độ dân cư đông đúc- chen lấn nên

chấn thương hàm mặt ngày càng cao.

Theo D.Galles, gãy XHD chiếm 15%

trong gãy xương chung và 60% trong

gãy xương vùng hàm mặt, chiếm tỉ lệ

khá cao.

II. Chấn thương hàm mặt:

1. Chấn thương phần mềm:

Có các chấn thương như má, môi,

lưỡi, các tổn thương có độ nông sâu

khác nhau, độ dài khác nhau.

Đặc điểm giải phẫu phần mềm hàm mặt:

Có nhiều mạch máu nên được nuôi dưỡngvà bảo vệ tốt vì vậy vết thương phần mềmmau lành.

Là nơi có nhiều nhóm cơ bám nên khó xử trívết thương , phải tôn trọng các điểm mốc đểtránh làm xáo trộn khuôn mặt.

Là nơi có dây thần kinh và ống dẫn nước bọtnên khi bị chấn thương lưu ý để phục hồiđúng kĩ thuật tránh biến chứng về sau như:tê mặt hoặc dò nước bọt ra da.

Phân loại vết thương phần mềm từ nhẹ

đến nặng:

Vết thương xây xát

Vết thương đụng giập không rách da

Vết thương rách da: sâu, nông hoăc tổn

thương mạch máu, thần kinh

Vết thương thiếu hổng tổ chức

Vết thương chột- tổn thương liên quan đến

nhiều vùng giải phẫu

Vết thương do bỏng: lửa, hóa chất

2.Chấn thương xương hàm:

a. Chấn thương xương hàm trên:

Xương hàm trên gồm 2 xương đối

xứng tạo nên tầng mặt trên liên quan

đến nhiều vùng giải phẫu khác như:

tai mũi họng, mắt nên khi chấn

thương cũng kèm theo chấn thương

các vùng này như: xương chính mũi,

xoang hàm, xương lệ, xương lá mía..

Xương hàm trên là xương xốp, mềm

hơn hàm dưới nên khi bị chấn thương

dễ gãy,chảy máu nhiều nhưng dễ lành

hơn.

Cần chú ý gãy XHT Lefort I-II-III

b.Chấn thương xương hàm dưới:

Đây là một xương đối xứng tạo nên

tầng mặt dưới, có nhiều cơ bám vào

để vận động cho hàm dưới, cần nhớ

nhất là cơ nhai và một số cơ khác

Tất nhiên xương hàm dưới cũng có

các mạch máu và dây thần kinh.

Trong đó chú ý cung răng dưới có

động mạch xương hàm dưới và dây

thần kinh V3

Tuy là một xương tương đối cứng,

đặc nhưng mỏng và có nhiều chỗ nhô

ra nên khi bị tai nạn sẽ dễ gãy.

3.Chấn thương răng:

Thường do tai nạn giao thông và tai

nạn sinh hoạt. Thống kê cho thấy có

tới 25% trẻ em dưới 14 tuổi bị chấn

thương răng, để lại hậu quả là các

răng bị chết tủy dẫn đến viêm chóp

răng -> áp xe -> nhổ răng.

Có nhiều loại chấn thương răng như:

Gãy men răng

Gãy men và ngà răng chưa chết tủy

Gãy men và ngà lộ tủy răng

Gãy thân răng: lấy tủy- trám bít phầngốc răng để phục hình

Gãy chân răng: khó khi gãy chóp rớtthân răng , cần phải có film x-quangkiểm tra.

III. Xử trí chấn thương hàm

mặt theo các thứ tự ưu tiên Làm thông đường thở: máu, dị vật,

lưỡi tụt ra sau

Chặn đường chảy máu

Điều trị choáng( sốc) nếu có

Khâu các tổn thương hàm mặt: phần

mềm, xương, các vùng giải phẫu liên

quan

Xử trí các tổn thương

Một số thuốc và dụng cụ trong cấp

cứu chấn thương hàm mặt:

Dịch truyền

Thuốc chống sốc, kháng sinh, giảm

đau

Thuốc cầm máu:

Tại chỗ:

Spongel( Gelfoam)

Surgicell

Sáp xương

Toàn thân:

Adenoxyl 5mg (I.M)

Adenoxyl 2.5mg (uống)

Cung và dây thép cố định xương gãy

Những film X- quang được đề nghị

trong chấn thương hàm mặt:

Blondeau( Water)

Hirtz

Face

Panorex

Chếch nghiêng( Maxile d’fille’)

Ngoài ra có thể thêm Schuller,

Towne’s ( khảo sát lồi cầu)

Cám ơn vì đã lắng nghe!