Giác quan hóa học

Nguyễn Xuân Cẩm Huyên

Vị giác

Cung cấp thông tin về chất lượng hóa học của môi trường bên ngoài (thức ăn, nước, chất độc…)

Liên kết với tình trạng bên trong ( đói, khát)

Tương đối phát triển ở người vì ăn tạp

Dàn bài

Các vị căn bản

Nụ vị giác

Đường TK vị giác

Kích thích vị giác

Liên hệ lâm sàng

Các vị và cảm giác ở lưỡi

Các vị căn bản

Mặn (NaCl)

Ngọt (Sucrose)

Chua (HCl)

Đắng (Quinine)

Vị bột ngọt (unami)

Cảm giác khác

Nhiệt

Cay

Béo

Chát

Kim loại

Đường TK vị giác

• TK VII

• TK IX

• TK X

• Nhân đơn độc

• Đồi thị

• Vỏ não vị giác

PX vị

giác

Bản đồ thụ thể vị

giác

Kích thích vị giác

Điện thế cảm thụ: khử cực

Đáp ứng có tính thích nghi (cơ chế trung ương): trong vòng 1 phút

“Khoái khẩu”: phù hợp nhu cầu cơ thể

Cơ chế kích thích vị giác

Liên quan đến kênh ion

Cơ chế kích thích vị giác

Liên quan đến kênh ion và protein G

Test vị giác

Phenylthiocarbamide

Máy đo khứu giác-vị giác

Rối loạn vị giác

Những yếu tố ảnh hưởng lên vị giác

Tuổi tác

Thị giác

Hormone

Di truyền

Nhiệt độ trong miệng

Thuốc và chất hóa học

Nghẹt mũi

Tổn thương hay u thùy thái dương

Rối loạn vị giác

Mất vị giác (ageusia)

Giảm vị giác (hypogeusia)

Vị giác khó chịu (parageusia)

Vị giác không chính xác (dysgeusia)

Khứu giác

Niêm mạc khứu giác

Kích thích khứu giác

Đường TK khứu giác

Liên hệ lâm sàng

Tế bào khứu giác

• Thụ thể khứu giác nằm trên lông khứu giác • Mỗi tế bào khứu giác chỉ chứa một loại thụ thể

Nhận cảm khứu giác

Cầu khứu

Tín hiệu từ cùng một loại thụ thể tận cùng trên cùng một cầu khứu

Đường TK khứu giác

•Hành khứu

•Củ khứu

•Đồi thị

•Vỏ não khứu giác

Rối loạn khứu giác

Yếu tố ảnh hưởng

Giới

Tuổi

Nguyên nhân

Viêm mũi, viêm xoang, polýp mũi, bướu…

Thuốc, xạ trị, nhiễm siêu vi…

AIDS, nghiện rượu, động kinh, Alzheimer, tâm thần phân liệt, Parkinson, tiểu đường…

Hậu quả

Thiếu hệ thống báo động (thức ăn thiu, gaz,

khói)

Giảm chất lượng cuộc sống (giảm vị giác,

không ngửi thấy những mùi dễ chịu)

Test khứu giác

Butanol

Test khứu giác

Pheromone