Upload
wwwtipfakultesi-org
View
282
Download
0
Embed Size (px)
Citation preview
Kan ve Doku Protozoonları
Dr. Lütfi Kırdar Kartal Eğitim Araştırma Hastanesi
Aile Hekimliği Kliniği
Dr. Hacı Kemal Köksal
Gaita inceleme yöntemleriKan inceleme yöntemleriBesiyeri ve hayvan inokülasyonlarıSerolojik yöntemlerDiğer tanı materyalleri ve uygun tanı yöntemleri
Paraziter Enfeksiyonlarda Tanı Yöntemleri
Gaita İncelenirken Dikkat Edilecek Hususlar
• Temiz kap kullanılmalı• Antidiyaretik, antiasit, bizmut, baryum sulfat
kullanılmamalı• 2-3 gün aralıkla en az 3 örnek alınmalı• Sulu gaita 30 dk içinde incelenmeli• Tedavi sonrası kontrol 1 ay sonra yapılmalı
Gaita İnceleme Yöntemleri
Kan İnceleme Yöntemleri
İnce yaymaKalın damla kan yaymaları
Besiyeri Ve Hayvan İnokülasyonları
E. HistolyticaGiardiyazT.VaginalisLaşmanyozlarT.gondii (antijen elde etmek için)
Serolojik Yöntemler
Kompleman fiksasyon reaksiyonuİndirekt hemaglütinasyon testiİmmunofloresans yöntemiİndirekt immunofloresans tekniğiEnzyme linked ımmunosorbent assay(ELISA)ImmunelektroforezImmunoblotting(western blot)
Diğer Tanı Materyalleri
Sigmoidoskopi materyaliÜrogenital materyalBalgamAspirasyon materyalleriSerebrospinal materyalGöz-korneal materyalBiyopsi materyalleri
Kan Ve Doku Protozoonları
Plasmodium türleriBabesia türleriLeishmania türleriTrypanosoma türleriToxoplasma gondiiÖzgür yaşayan amipler
Plasmodium Türleri
P. VivaxP.falciparumP.malariaP.ovale
Bulaş
Sıtma enfekte dişi anofel ileİnfekte kan inokülasyonu ile
(transfüzyon,konjenital,infekte enjektanlar)
Patoloji-Patogenez
Preeritrositik dönemde(bulaş sonrası 2 haftalık dönem)asemptomatik veya minimal histopatolojik değişiklikler olur
Eritrositik dönem ve sonrasında ateş,anemi(hemoliz ve hemoglobinüri<karasu ateşi>),mikrodolaşım bozuklukları(p.falciparum da aby,akc ödemi,dic vs.),immunopatolojik olaylar(hiperimmunglobulinemi,hipersplenizm,retiküloendotelyal hiperplazi )
Klinik
Prodromal dönemde halsizlik,baş ağrısı,kol ve bacaklarda ağrı,kırıklık,hafif ateş gibi viral enfeksiyonu taklit eder
Üşüme titreme (0.5-2 saat),ateş (2-7 saat), terleme (2-4 saat) ile karakterize akut sıtma nöbetleri türe göre 36-48-72 saat gibi periyodik tablolar çizer
Tanı
Etkensel tanı:ince yayma(vivax tek taşlı yüzük,falciparum muz,malaria rozet şizontlar görülür),kalın damla kan preperasyonu,kemik iliği ponksiyon materyali
İndirekt tanıda serolojik yöntemler
Tedavi Destek tedavisi:her hasta yatırılmalı,bol sulu
içecekler,gerekirse kan transfüzyonu,demir preperatları)
Farmakolojik tedavi:klorokin,primakin,kinin,meflokin
Babesia Türleri Splenektomili ve immunsurese kişilerde
mortalitesi yüksekHayvanlarda enfeksiyon yapan protozoon
insanda rastlantısal enfeksiyon yaparZorunlu hücre içi
BulaşKenelerTransfüzyonPlasental
Klinik
Non-spesifik semptomlar (yorgunluk, kırgınlık, iştahsızlık, üşüme
titreme, yüksek ateş,eklem ağrıları ayrıca siyah idrar tüm olgularda görülür
TanıEtkensel tanı:ince yayma,kalın
damla kan preperasyonlarıİndirekt tanı:IFA
Tedavi
Klindamisin
Leishmania TürleriZorunlu hücre içi parazitVektör tatarcık
Visseral Layışmanyoz (Kala-azar)Etken L. donovaviHer yıl 500.000 yeni olgu%90 bangladeş,nepal,sudan,kuzeydoğu hindistanSıçanların ve köpeklerin rezervuar rolü varPlasental ve cinsel yolla bulaş da mevcut
Patoloji-PatogenezTatarcık tarafından deriden giren promastigotlar
makrofajlar tarafından fagosite edilir.Makrofajda amastigot forma dönüşen parazit
karaciğer,dalak ve kemik iliğine yerleşerek klinik oluşturur
Kala - AzarDalakta yerleşim sonucunda splenomegali
meydana gelir ve daha fazla kan tahribatı oluşturur.
Karaciğerde retiküloendotelyal hiperplazi ve hepatomegali meydana gelir
Kemik iliğinde fibrozis meydana gelirAkciğer yerleşimi sonucu mononükleer
infiltrasyon, hemorajik enfeksiyon, bronkopnomoni
Kala-Azar Klinik Formları
AkutSubakutKronik
Akut Kala-AzarBurun, diş eti, barsak kanamalarıPansitopeniKusma ishal ile seyreder
Subakut Kala - AzarKanama görülmezGünde 2-3 kez inip çıkan ateşSplenomegali, pansitopeniLenfadenopatiler (öz. Boyunda)Assit , ödem, sarılık
Kronik Kala-Azar
Subakut kliniğinin daha yavaş ve silik seyretmesi durumudur
Tanı Etkensel tanı:ince yayma,kemik iliği
ponksiyon materyalinin yayması,dalak ponksiyon materyalinin yayması,kültür
İndirekt tanı:ELISA,IFA
TedaviDestek tedavisi: yatak istirahati, yüksek kalorili
diyet,demir-kc ekstreleri, kan transfüzyonuRadikal tedavi: 5 değerlikli antimon bileşikleri
(stiboglukonat,meglubinantimonat), amfoterisin B
Deri LayışmanyozuEtkenler
L.major, L.tropica
Patoloji Deriden giren promastigotlar makrofajlarca
fagosite edilerek amastigot forma dönüşür ve çoğalırlar. Deride önce granülom oluşturur daha sonra st. Corneum hipertrofiye olur ve epiderm incelerek ülser meydana gelir.nekrozlaşmayan lezyonlar tüberküloid karakter alır
Kutanöz Layışmanyoz KlinikKuru tip(l.tropica) :lezyon çoğunlukla tek ve
ağrısızdır,sıklıkla göz kapakları yanaklar ve alında meydana gelir,kabuklaşma olur ve kabuk kaldırılması sonucunda çıkıntılar oluşması ile karakterizedir(çivi belirtisi)
Kutanöz Layışmanyoz KlinikYaş tip(l.major):kol ve bacaklarda daha sık olmak
üzere hızlı ilerleryen zamanla ortası nekroze olan lezyon 2-8 cm ye ulaşabilir ve ülsersyon artışı sonucunda sarı renkli veziküler hal alır.
Mukokutanoz LayışmanyozTatarcığın soktuğu yerde önce önce nodül sonra
papül, vezikül ve çapı 10 cm yi geçen ülserler görülür
Komplikasyon gelişmez ise ülser altı ay-2 yılda skatris bırakarak kendiliğinden iyileşir
Tanı Etkensel tanı: ülserden alınan materyalde
layışmanya görülerek tanı konurNNN besiyeriDeri testiSerolojik testler (ELISA,IFA)
Tedavi
5- değerli antimon bileşikleriMetronidazolOrnidazol
Trypanosoma Türleri
T.rhodacienceT.gambianceT.cruzi vektörü triatoma cinsi kan emici sinekler
T.CruziOrta ve güney Amerikada chagas hastalığı
etkeniAkut ve kronik formları mevcut
T.Cruzi - KlinikAkut formu başlangıç dönemi ve tipik hastalık
dönemi olmak üzere ikiye ayrılırBaşlangıç döneminde oftalmoglandüler komlex
(tek taraflı,ağrısız,göz kapağında ödem-romano sign) ve deri şankırı (makülopapüler,kırmızı 1 cm çapında nekrotik lezyon
Tipik hastalık döneminde ateş,kardiyak belirtiler (anjina pektoris,efor dispnesi,bradikardi,taşikardi), ödem (anazarka tarzında), diğer sistem belirtileri (hsm,uykuya meyil,gastroenterit,deri döküntleri)
T.Cruzi - KlinikKronik formunda ise kardiyak (ritim bozuklukları-
iletim bozuklukları), nörolojik (motor bozukluklar, afazi, koreiform hareketler), sindirim organlarında büyüme (megaözefagus, megakolon, megaduedonum)
Tanı Direkt tanı:ince yayma ,kalın damla kan
preperasyonlarıİndirekt tanı: ELISA, Kompleman fiksasyon testi Klinik tanı:kronik olgularda radyoloji ile klinik
korelasyon
Tedavi Nifurtimox Benzimidazol Megaözefagus olgularında idiyopatik akalazya
tedavisi ,megakolon da cerrahi tedavi
Toxoplasma Gondii
Zorunlu hücre içi parazit3 enfektif evre Trofozoit(hızlı çoğalan form-plasental geçiş) Bradizoit (yavaş çoğalan form-transplantasyonla
geçiş) Ookist (kedi dışkısında bulunan form)
Toxoplasma Gondiiİnsan dahil hemen bütün memelileri infekte edebilirSıcak ve nemli bölgelerde daha sıkEnfekte hayvanlar aracılığı ile,plasental,az pişirilmiş et
tüketimi ile bulaş görülür
Toxoplasma Gondii-patoloji
Tutulum yaptığı yere göre klinik oluşturur Lenf nodu Göz Santral sinir sistemi Diğer organ tutulumları(myokard-iskelet kas
sistemi-pulmoner tutulum)
Toxoplasma Gondii-KlinikSon yıllarda edinsel immun yetmezlik sendromlarının
ortaya çıkması,organ nakli ve immunsupresan ilaçların ortaya çıkışı toxoplazmozun önemini artırmıştır
Edinsel ve konjenital olmak üzere iki klinik formu mevcut
• Edinsel toxoplasmoz
Edinsel selim toxoplasmoz
Edinsel ağır toxoplasmoz
Edinsel Selim Toxoplasmoz
Olguların %90 ı semptomsuz şekilde seyrederEMN tipinde ateşli formda ise halsizlik,baş
ağrısı,kas ağrıları,gece terlemesi,lap,hsm görülebilir
Olguların bir kısmında ise çok adenopatili ateşsiz form görülür
Edinsel Ağır Toxoplasmoz
Meningoensefalit Edinsel göz toxoplasmozuGenel enfeksiyon şeklinde görülebilir
Konjenital ToxoplasmozAnnenin gebelik esnasında enfekte olması
sonucu meydana gelirAnnenin semptomatik-asemptomatik olması
fetüsün enfekte olması ile korelasyon göstermezİlk trimestirde enfekte anneden bulaş%10-25 iken
son trimestirde enfekte anneden bulaş %89-100 arasında değişmektedir
TanıDirekt tanı:Toxoplasma izolasyonu(kan ve vücut sınlarından)PCRHistolojik tanıAntijen spesifik lenfosit transformasyonu ve
lenfosit kopyalama tekniği
Tanı İndirekt tanı:Sabin feldmanIFATAglutinasyon testiİndirekt hemaglutinasyon testiKompleman fiksasyon testiELISAKonjenital toxoplasmoz da spesifik IgM ve IgA
bakılır
TedaviPrimetaminTrimetoprim-sulfometaksazolSulfodiazinSpiramisinKlindamisin
Korunma Çiğ veya az pişmiş et mamüllerin yenmesinin
önlenmesiEl temizliğiÇiğ yenen yeşilliklerin iyi yıkanmasıSahipsiz sokak kedilerinin ortadan kaldırılmasıSeronegatif kişilerin gebelik süresince takibiTüm gebelerde 10-12. hafta seroloji bakılması
negatif ise 20-22. hafta tekrar bakılması
Özgür Yaşayan AmiplerNaeglaria (meningoensefalit)Acanthamoeba (granülomatöz amibik ensefalit)
Naegleria FowleriTopraktan,ırmaktan,göl sularından ve sıcak
kaplıca havuz sularından bulaş45 derece üzerindeki sıcak sularda geliştiği
görülürPrimer kistleri 4 derecede 8 ay canlı kalabilirBurun mukozasından tutunarak etmoid kemiğin
lamina cribriformis delikleri aracılığı ile meningo ensefalite neden olur
Naegleria Fowleri KlinikYüzme hikayesinden sonra (inkübasyon süresi 5-
7 gün)rinofaranjit semptomları, ateş, iştahsızlık,bulantı,göz ağrıları ile başlar daha sonra şuur bulanıklığı ve meningoensefalit tablosu oluşur
TanıHemgramda pnl artar LP : 400-26000 pnl,bol eritrosit,glukoz seviyesi
azalık,protein artmıştırSantrifüj edilmiş ponksiyon materyalinde vegetatif
şekiller görülmesiFare beynine inkübasyonla 48 saatte ölüm
görülmesiHistolojik kesitlerde amip saptanarak tanı konur
Tedavi• Amfoterisin B• Ketakonazol• Itrakanazol
Acantamoeba (Hartmanella)Topraktan,tozdan,sudan,hayvan dışkısından
bulaşGranülomatoz amibik ensefalit nedenidirKontakt lens kullananlarda keratit etkenidir
Klinik
İmmun yetmezlikli olgularda görülürBilinç değişikliği,meningeal irritasyon bulguları ve
ensefalopati belirtileri ön plandadırGözde ağrı,fotofobi,konjonktivit,görme bozukluğu
meydana getirir
Tanı Çoğu kez otopsi ile tanı konurHerni riski nedeniyle LP yapılmamalıKeratit de tanı sağaltım (tedaviye yanıt) ile konur
Tedavi 5-florositozinFlukonazolKeratit de topikal miconazol nitrat
TEŞEKKÜRLERDr. Hacı Kemal Köksal