โรคคางทม

ธตพงษ พลอยเหลองนกวชาการสาธารณสข ชำานาญการ

May 2, 2023 2

โรคคางทม เปนการตดเชอและมการอกเสบของตอมนำาลายทอยบรเวณกกหทำาใหทบรเวณคางบวม จงไดชอวาคางทม พบในเดกเปนสวนใหญ

May 2, 2023 3

สาเหต เกดจากเชอไวรส ในกลม Paramyxovirus โดยเชอ นจะอยในนำาลายของผปวย ตดตอถงกนผานการไอ จามรดกน สมผสสงของเครองใชทปนเป อนนำาลายของผปวย

May 2, 2023 4

ระบาดวทยา ตดตอกนไดโดยตรงทางการหายใจ และสมผสกบนำาลาย ของผปวย ถาเปนในผใหญจะมอาการรนแรง และมโรคแทรกซอนไดบอยกวาในเดก ระยะทตดตอกนไดงาย คอจาก 1-2 วน (หรอถง 7 วน) กอนมอาการบวม ของตอมนำาลาย ไปจนถง 5-9 วนหลงจากมอาการบวมของตอมนำาลาย

May 2, 2023 5

พยาธสภาพ มการบวมทแนวแกม เปนสแดงกำาและบวมโต ซงแสดงวาตอมนำาลายมการ อกเสบมาก ตอเมออาการบวมแดงหายไปแลวจงจะพนระยะตดตอ

May 2, 2023 6

May 2, 2023 7

ระยะฟกตวของโรค

ระยะตดตอของโรค คอระยะทผปวยสามารถแพรเชอในคนอนได คอตงแต 7 วน กอนมอาการ จนถง 9 วนหลงมอาการคางทม

ระยะฟกตวของโรค นบตงแตเรมตดเชอจนมอาการแสดง ประมาณ 12-25 วน แต สวนใหญจะอยราว 16-18 วน

May 2, 2023 8

อาการ มอาการไขตำา ออนเพลย ปวดศรษะ เบออาหาร ปวดเมอย ตามตว ตอมา 1-2 วน จะมอาการปวดห เจบบรเวณขากรรไกรตอม นำาลายหนาหจะโตขนจนคลำาได โดยคอยๆ โตขนจนถง บรเวณหนาหและขากรรไกร บางราย โตขนจนถงระดบตา ประมาณ 1 สปดาห จะคอยๆ ลดขนาดลง

May 2, 2023 9

May 2, 2023 10

โรคแทรกซอน1. เยอหมสมองอกเสบ ซงสวนใหญอาการไมรนแรง2. โรคแทรกซอนทนบวารนแรงคอ สมองอกเสบ พบไดประมาณ 1 ใน 6,000 ราย ซงอาจทำาใหถงเสยชวตได3. ถาเปนในเดกชายวยรนหรอผใหญอาจมการอกเสบของอณฑะ ซงใน บางรายอาจทำาใหเปนหมนได4. โรคแทรกซอนอนๆ ทอาจพบไดนอยมาก คอ ขออกเสบ ตบออน อกเสบ และหหนวก

May 2, 2023 11

ควรไปพบแพทยเมอมอาการ ปวดศรษะมาก อาเจยน ชก

มไขมากกวา 38.5 องศาเซลเซยส อณฑะบวม ปวดทองมาก– หตง ไดยนไมชดเจน ปวดฟน เหงอกบวม

May 2, 2023 12

ควรไปพบแพทยเมอมอาการ (ตอ)

เจบในคอมาก หรอตอมทอนซลบวมแดง อาปากลำาบาก จนทานอาหารไมได กอนทบวม มลกษณะบวมแดงมาก หรอปวดมาก ดแลตวเองมา 7 วนแลวไขยงไมลด หรอกำาเรบซำา หลงหายแลว

May 2, 2023 13

การดแลผปวยโรคคางทม

รกษาตามอาการ กสามารถรกษาใหหายไดเองตามธรรมชาต โดยจะมอาการไขอย 1-6 วน สวนคางทมจะยบเองในไมเกน 10 วน และจะหายสนทใน 2 สปดาห ดแลรางกายดวยการพกผอนมาก ๆ อยาทำางานหนก ดมนำามาก ๆ และทานยาลดไข ในเวลาทมไขสง

May 2, 2023 14

การดแลผปวยโรคคางทม

ใชนำาอนจด ๆ ประคบตรงบรเวณทเปนคางทม วนละ 2 ครง แตถาปวดใหเปลยนไปใชนำาเยน หรอนำาแขงแทน ควรเลยงการเคยวอาหารทเคยวยาก ๆ อาหารรสเปรยว เพราะ จะทำาใหปวดมากขน ทสำาคญควรหยดพกรกษาตวอยบาน เพอ ปองการการแพรเชอสคนอน

May 2, 2023 15

รกษา รกษาตามอาการ แตหากมโรคแทรกซอน กจะรกษาตามอาการแทรกซอน โดยใหยารกษาตามอาการนน

May 2, 2023 16

การปองกนโรคคางทม สามารถปองกน โรคคางทม ไดดวย

การฉดวคซนรวมปองกนหด คางทม หดเยอรมน (MMR) เรมฉดตงแตอาย 9-12 เดอน และฉดซำาอก 1 ครง ตอนอาย 4-6 ป

ขอบคณ…