TỔNG QUAN VỂ GIÁO DỤC 0 TUỔI

Cân nặng Con gểi Chiều cao

Đường cong về sự phát triển cơ thể của trẻ còn bú sữa

Con trai Chiếu caoCon gểi Cin nểng Con trai 9

c

Những hầnh động trong thời ki nầy chù yéu là 'ph in Xệ thở", 'phản xạ nám' ‘phản xạ nhám mát' và "khóc* mà trẻ đả biét tử khi cỏn trong bụng mẹ. Thời kì nảy, háu như trẻ ngủ cả ngày.

MỖI TRẺ CÓ TIỀU CHUẨN TĂNG ĨRUỜNG KHÁC NHAU.

Thời kì lẫyNhửng phản xạ b im sinh yếu dán di và bát dáu xuất hiện các phản ứng tự chủ. Tré bát đáu thích thú với thể giới xung quanh và có hành động bát chước.

Tháng tuổi Q1 p 2

Sau sinh = 400g

3 4 5Khoảng 4 tháng = 550g

Ngay sau khi sinh, mạch nảo cùa trẻ chưa hoàn thiện nhưng tích cực kkh thích vào 'vùng thị giác".

Giai đoạn trẻ biét lảy và thích hoat động cơ thé. Nảo trẻ sẻ hoat dỏng tích cực hơn bằng cách kích thích vầo'vùng vận động*của trẻ.

Trọng lượng não so với độ tuổiKhớp thẩn kinh so với độ tuổi

Biéu đó dưới dày thế hiện lượng khớp thán kinh trong vùng thị giác của trẻ. Khớp thán kinh có chức nảng két nối các té bào thán kinh não bộ tạo nén các mạch thán kinh. Theo như biếu đó ta tháy, từ 8 tháng tuổi đén 2 tuổi lã giai đoạn đỉnh điểm, có nghĩa là trong khoảng thời gian này, trẻ đâ hình thành nhủng hoạt động cơ bản

cùa vùng thị giác. Trước 2 tuói nếu ta không cho trẻ quan sét nhiéu dể nảng giá trị đình lẻn thì sau giai đoạn nãy. trẻ không vượt qua dược giá trị đỉnh mà trẻ đạt được đén lúc 2 tuổi và khá náng nhìn của trẻ sẻ thấp đi. Từ 2 đén 3 tuổi là khoảng thời gian đinh điểm cùa vùng vỏ não trước trán và vùng thinh giác.

Ngay khi đươc sinh ra, náo trẻ đá bát đáu táng trưởng và dễn s tuổi sẻ đạt đến kích thước gán như nào người trưởng thánh. Sự tiẽn hóa

của con người dựa trẻn chinh việc học táp dể nám bất được nhửng kiẻn thức củng như kĩ thuật cán

thiết cho cuộc sóng. Cho nén đén khoáng 5 tuối, trẻ đả học được nhửng điéu cơ bản nhát cán cho cuộc sóng thường ngày như 'nói chuyện', ‘ hoạt động các ngón tay”, 'đi dứng' v.v... Náo trẻ củng kírn

dán lẻn trong thời kì này.

K h ớ p thán kinh/1 m m J %

Mói quan hệ giửa mặị độ khớp thán kinh cùa vùng thị giác thứ nhát với độ tuối/Huttenlocker (1990)

Trẻ bát đáu có thé ngói dậy và chơi bảng tay một cách linh hoạt. Thời gian thức kéo dèi hơn.

Thời kì bòThcrt ki náy tré cố thề tư nhác người dãy và dán dán biét bò. Nhửng hanh động tư phát của trè tảng lẽn khiên cha me thướng xuyên phải đé ý.

Thời kì đứngTrẻ bát đáu đứng được bẰng hai chân nẻn tám nhìn cúng dược mở rộng hơn. Trẻ bát đáu tò mò vé thé giới xung quanh và hiéu ki với mọi thứ.

8 10 11 12

Khoảng 6 tháng = 650g Khoảng 12 tháng = 900g

Trí nhớ lảm việcRèn luyện trí nhớ tạm thời (tri nhò lầm việc) dể trẻ có khả náng ghi nhớ.

Vùng vỏ não trước tránĐén giai đoạn này, "vùng vò náo trước trán'quyết định một bộ náo tót bát đáu hoạt động.

TỔNG QUAN VỀ GIÁO DỤC 0 TUỔIĐường cong về sự phát triển cơ thể của trẻ còn bú sữa

ỗ ĩ 5 ĩ ĩ ĩ l 5 ị 9 ÍOĨ1 5 1 2 515 6 7 8 9 *0*11*2 ỗ T 2 u $ 6 5 8 9 101*1 f2 n 2 3 4 ỉ 6 7 8 9 10*112Khi sinh ra Tháng tuổi Tháng Khi sinh ra Thing tuổi Tháng Khi sinh ra Tháng tuói Tháng Khi sinh ra Tháng tuồi Tháng

^ MỖI TRẺ CÓ TIÊU CHUẤN TẶNG TRƯỞNG KHÁC NHAU.

Những hành động trong thời kì này chủ

yếu là "phản xạ thở", "phản xạ nám ' "phản

xạ nhám mát" và "khóc" mà trẻ đă biét từ

khi còn trong bụng mẹ. Thời kì này, háu

như trẻ ngủ cả ngày.

Những phẩn xạ bẩm sinh yéu dán dl vá

bát đáu xuát hiện các phản ứng tự chủ.

Trẻ bát đáu th ích thú với thé giớ i xung

quanh và có hành động bát chước.

Tháng tuổi0 1 2

Sau sinh = 400gTrung tâm

Khoảng 4 tháng = 550g

Vùng thị giác

Ngay sau khi sinh, mạch não của trẻ chưa

hoàn thiện nhưng tích cực kích thích vào

"vùng thị giác".

Vùng vận độngGiai đoạn trẻ biết lảy và thích hoạt động cơ

thể. Não trẻ sẻ hoạt động tích cực hơn bằng

cách kích thích vào "vùng vặn động" của trẻ.

Khớp thẩn kinh so với độ tuồi Trọng lượng não so với độ tuồi

Biếu đó dưới đây thể hiện lượng khớp thán kinh trong vùng thị giác của trẻ. Khớp thán kinh có chức năng kết nói các té bào thán kinh não bộ tạo nèn các mạch thán kinh. Theo như biểu đó ta thấy, từ 8 tháng tuổi đén 2 tuổi lè giai đoạn đình điểm, có nghĩa là trong khoảng thời gian này, trẻ đâ hình thành những hoạt động cơ bản

của vùng thị giác. Trước 2 tuổi nếu ta không cho trẻ quan sát nhiéu đề nàng giá trị đỉnh lẻn thì sau giai đoạn này, trẻ không vượt qua được glá trị đinh mà trẻ đạt được đến lúc 2 tuổi và khả nảng nhìn của trẻ sẽ tháp đi. Từ 2 đến 3 tuồi lá khoảng thời gian đinh điểm của vùng vỏ não trước trán và vùng thính giác.

Ngay khi được sinh ra, não trẻ đả bát đáu tăng trưởng và đén 5 tuổi sè đạt đến kích thước gán như náo người trưởng thành. Sự tién hóa của con người dựa trên chính việc học tập đề nám bát được những kién thức cũng như kĩ thuật cán

thiết cho cuộc sóng. Cho nẻn đén khoảng 5 tuổi, tré đã học được những điéu cơ bản nhất cán cho cuộc sóng thường ngày như "nói chuyện", "hoạt động các ngón tay", "đi đứng" v.v... Não tré cũng lớn dán lèn trong thời kì này.

K h ớ p thần kinh/1 m m 36

%

TuổiMối quan hệ giữa mật độ khớp thán kinh của vùng thị giác

thứ nhát vởi độ tuổi/Huttenlocker (1990)

Thời kì đứngTrẻ bắt đáu có thề ngói dậy và

chơi bằng tay một cách linh hoạt. Thời gian thức kéo dài hơn.

Thời kì náy trẻ có thế tự nhác người dậy và dán dán biết bò. Nhừng hành động tự phát cùa trẻ táng lẻn khién cha mẹ thường xuyên phái để ý.

Trẻ bát đáu đứng được bằng hai chân nên tám nhìn cũng được mở rộng hơn. Trẻ bát đáu tò mò vé thế giới xung quanh và hléu kì với mọi thứ.

6 7 8 9Khoảng 6 tháng = 650g Khoảng 12 tháng = 900g

12

Trí nhớ làm việcRèn luyện tri nhớ tạm thời (trí nhớ làm việc) để' trẻ có khá náng ghi nhớ.

Đén giai đoạn này, "vùng vỏ não trước trán" quyết định một bộ não tốt bắt đáu hoạt động.

ĐIEU TRE CAN LA CHA MẸ VÀ TÌNH

YÊU THƯƠNGTrên thế gió*i, cách nuôi dạy con có áp dụng nghiên cứu về

não bộ khá phổ biến

Khác vói các loài động vật khác, trẻ con lớn lên nhờ vào sự chăm sóc của cha mẹ. Trẻ học từ cha mẹ các cử chỉ cũng như lòi nói. Nếu không học tập, trẻ không thể thích nghi vói cuộc sống.

Ngày nay, do những tiến bộ vượt bậc trong nghiên cứu về não bộ trên thế giói, ngày càng có nhiều chuyên gia giáo dục cho rằng, cha mẹ cần biết những kiến thức về khoa học não bộ trong nuôi dạy con cái, bởi việc giáo dục có áp dụng những kiến thức về khoa học não bộ giúp nuôi dạy trẻ trở thành con người toàn diện hon.

Cuốn sách Dạy con kiểu Nhật (giai đoạn o tuổi) là cuốn sách đưực đúc rút từ kinh nghiệm mà tôi và vợ tôi - Kayoko - rút ra đưực từ quá trình nuôi dạy hai con chúng tôi. Những người đưực giáo dục bằng phưong pháp này thực tế đang rất thành công trong xã hội.

Trước 3 tuổi, nếu chúng ta không kích thích tất cả các phần não bộ làm việc, đặc biệt là không nâng cao hoạt động của vùng vỏ não trước trán của vỏ đại não thì sự phát triển trí tuệ cũng như trí thông minh của trẻ sau này sẽ bị cản trở.

Giáo dục o tuổi coi trọng việc tăng cường “trí nhớ làm việc”, “hệ thống khen thưởng”, “tế bào thần kinh phản chiếu”, “ức chế hành động”, “phản xạ bẩm sinh”. Tôi sẽ nói rõ hon về những điều này trong nội dung cuốn sách

nhưng mong các bạn hãy ghi nhớ những từ khóa này để chúng ta cùng trải nghiệm một cách nuôi dạy trẻ tràn đầy tình yêu thưong.

TẠO NÊN BỘ NÃO THIÊN TÀI

• Trẻ vừa m ói đưực sinh ra đã có thê “học” ?

• Trẻ o tuổi chưa biết nói cũng chưa đứng vững và đi lại đưực trên đôi chân của mình nhung trong bộ não nhỏ bé của trẻ đang diễn ra những biến đổi rất lớn.

• Chúng ta hãy cùng tìm hiểu về bộ não của trẻ.

NÃO BỘ CỦA TRẺ BẮT ĐẦU PHÁT TRIEN T ừ TRONG BÀO THAI

Hầu hết các tếbào thần kỉnh đưọ*c hình thành trong bào thai

Sự tăng trưởng của não bộ trong bào tha i

25 ngày 35 ngày 40 ngày 50 ngày 100 ngày

5 tháng 6 tháng 7 tháng 8 tháng 9 tháng

Tếbào thần kinh não bộ của thai nhi nhanh chóng đưực hình thành từ giai đoạn 6 tháng tuổi. Khi đưực sinh ra, các tế bào thần kinh trong bộ não trẻ đã hoàn thiện gần bằng bộ não của ngưòi trưởng thành. Các tế bào thần kinh này rất mảnh và hầu như không có mối liên kết vói nhau. Tuy nhiên, nhờ có các khóp thần kinh nên các mối liên kết này đưực hình thành tạo nên một mạng lưói bao trùm dày khít xung quanh các tế bào thần kinh và bản thân các tế bào cũng dần lớn lên.

Trích từ Th&i báo Kinh tế Nhật Bản. Phần phía trên của hình minh họa là độ lớn của não từ 2 5 -10 0 ngày tuổi. Phần phía dư&i của hình minh họa thê hiện cấu trúc của não bộ.

Con người được sinh ra chưa hoàn thiệnCon người được sinh ra chưa hoàn thiện

So vói các động vật khác, thòi kỳ bào thai và thơ ấu của con người dài hơn. Ngay trong thòi kỳ bào thai, não bộ người đã tăng trưởng nhưng não bộ không thể phát triển quá lớn do cần phải phù họp vói độ lớn của tử cung và độ hẹp của đường sinh sản. Cho nên khi sinh ra, bộ não vẫn chưa được hoàn thiện mà mói chỉ có được những phản xạ và hoạt động cần thiết sau sinh. Vì thế, thòi kỳ thơ ấu chính là lúc bộ não dần dần học tập và tích lũy những hoạt động khác.

NÃO BỘ CỦA TRẺV ớ i 5 g iá c q u a n v à 4 n ă n g lự c g iú p tr ẻ c ả m n h ậ n m ọ i th ứ

Trí nhớ làm việcTrí nhớ làm việc là việc

ghi nhớ tạm thời để thực hiện một việc nào đó. Trí nhớ làm việc bắt đẩu

phát triển từ 2 tháng sau khi sinh và khi được khoảng 6 tháng tuổi, trẻ có thể

nhớ được vật vừa nhìn thấy trong khoảng 1 giây mặc dù chưa

được tập luyện.

:hả năng bắt chướcở vùng số

44 của não bộ có trung khu thẩn kinh tối cao thực hiện

hành động bắt chước được gọi là "hệ thống tế bào thần kinh phản chiếu". Do đó sau khi sinh khoảng

2 tháng, trẻ có thể bắt chước hoạt động của mặt

và tay bằng ý chí của mình.

Khả năng suy nghĩSau khi sinh khoảng

4 tháng, trẻ có thể phán đoán xem mẹ sẽ làm gì. Nếu bạn nói

chuyện với trẻ, trẻ sẽ phán đoán hành động tiếp theo và chờ đợi.

Khứu giácNgay sau

khi sinh, khứu giác trẻ đã bắt đầu phát triển giúp trẻ có thể nhận ra mùi của mẹ. Hơn nữa, trẻ còn có thể phân biệt được mùi dẻ

chịu và mùi khó chịu.

Khả năng vận động^Ngay sau khi sinh ra,

khả năng vận động của trẻ mới chỉ thể hiện qua hoạt động phản xạ đối với những

kích thích nhưng việc lặp đi lặp lại các phản xạ đó giúp trẻ dẩn dẩn sẽ nám được

tay, nghe được âm thanh và cầm được đổ vật v.v...

XÚC giác

Rãnh trung tâm

Với trẻ sơ sinh, dù chúng ta có chạm vào

da trẻ cũng không cảm tháy thích thú mà mới chỉ có một chút phản xạ.Trẻ sẽ

dần cảm thấy dẻ chịu nếu chúng ta thường xuyên xoa bóp nhẹ nhàng

vào da cho trẻ.

\

Vị giácVào khoảng

tuẳn mang thai thứ 6, nụ vị giác giúp nhận biết

được vị đã được hình thành ở não. Sau khi sinh khoảng 4,

5 tháng, đáu lưỡi trẻ đã có thể cảm nhận vị ngọt

và chua.

Thị giácSau khi sinh,

trẻ đã nhìn được lờ mờ nhưng vẫn khó phân biệt được

các màu phức tạp. Trẻ mới chỉ nhận biết được các màu đơn

như xanh hay đỏ.

Thính giácTừ khoảng tháng

thứ 7 mang thai, các mạch thán kinh đã bắt đẩu hình thành, từ giai

đoạn này, trẻ đã có thể nghe được các âm thanh. Đôi lúc, trẻ cũnq phản

^ N /

TỂ BÀO THẦN KINH VÀ KHỚP THẦN KINH TẠO NÊN BỘ NÃO

Nếu số lượng các khó*p thần kinh tăng lên, trẻ sẽ có bộ não thiên tài

Bắt não bộ làm việc bằng cách kêt nôi các tê bào thân kinhCác tế bào thần kinh trong não bộ đưực hình thành từ 3 nhân tố: thân

tế bào mang nhân, phần đuôi gai kéo dài ra từ thân tế bào và sợi trục. Đầu sợi trục sẽ liên kết vói đuôi gai của tế bào thần kinh khác tạo nên mạch thần kinh giúp não bộ làm việc.

Khóp thần kinh là tên gọi của kẽ hở giữ vai trò là các mắt nối giữa các tế bào thần kinh này, khóp thần kinh đưực tạo ra nếu não bộ và các tế bào thần kinh đưực sử dụng, số lưựng các khóp thần kinh càng nhiều thì càng có nhiều mạch thần kinh của tế bào thần kinh và việc truyền đạt thông tin sẽ tốt hon. Có nghĩa là có một bộ não thông minh.

Mặt khác, nếu không sử dụng các tế bào thần kinh thì các khóp thần kinh sẽ giảm đi, thậm chí chính tếbào thần kinh đó sẽ chết đi. Chính vì vậy, trong giai đoạn này, cần phải gia tăng các khớp thần kinh và sử dụng các tế bào thần kinh một cách có hiệu quả.

Nhân tế bàoTúi khớp

thần kinh

Chất dẫn truyé Bộ phậnthần kinh . nhận cảm

Trong túi khớp thẩn kinh có chất dẫn truyền thần kinh. Nếu thông tin thần kinh được truyền đến, túi khớp thần kinh sẽ di chuyển, chất dẫn truyền thẩn kinh được phát ra và bộ phận nhận cảm sẽ tiếp nhận.

Sợi trục

15 20 (Kubota Kisou/1981)•Theo nguồn Sự phớt triển của nào bộ và cơ thể của trẻ

Não được hình thành trong thời kỳ thơ ấu

So vói các cơ quan khác, não bộ phát triển vượt bậc và từ rất sóm. Khi các mạch thần kinh bắt đầu hình thành, các đuôi gai và tế bào thần kinh sẽ lớn hơn. Điều này khiến dung lượng não bộ to lên, vì vậy trong thòi thơ ấu cần tạo ra các kích thích và không ngừng luyện tập giúp làm tăng số lượng các mạch thần kinh càng nhiều càng tốt.

TẠI SAO CẦN GIÁO DỤC o TUỎI?SỐ lượng khớp thần kinh lúc o tuổi ảnh hưửng đến sự phát

triển của trẻ

Điều quan trọng khi o tuổi là tăng được càng nhiều khớp thần kinh càng tôt

Tại thòi điểm trẻ được sinh ra, hầu như tất cả các tế bào thần kinh đều đã được hình thành. Nhung số lượng khớp thần kinh ít nên gần như giữa các tế bào thần kinh chưa có mối liên kết. Giống như sơ đồ dưới đây, số lượng các khớp thần kinh sẽ khác nhau ở các vị trí khác nhau trên não bộ. Nhưng ngay sau khi sinh, nếu ta bắt não bộ trẻ làm việc để sử dụng các tế bào thần kinh thì số lượng các khớp thần kinh sẽ tăng lên và mật độ đạt được tối đa trong giai đoạn trẻ từ 8 tháng sau sinh đến khoảng 3 tuổi.

Các mạch thần kinh được hình thành nhờ sự liên kết giữa các tế bào thần kinh, khi mật độ các khóp thần kinh đạt tói mức cao nhất trẻ sẽ thực hiện được các hoạt động cơ bản (nhìn, nghe, sờ) của vùng đó.

Sơ đồ dưới đây là sự biến đổi giá trị trung bình về số lượng các khớp thần kinh theo độ tuổi. Ớ các giai đoạn đỉnh, nếu ta không có những kích thích phù họp để các tế bào thần kinh làm việc thì chắc chắn giá trị đỉnh của các khóp thần kinh sẽ xuống thấp. Sau này, nếu trẻ học tập có sử dụng các tế bào thần kinh thì các liên kết của mạch thần kinh sẽ đầy lên nhưng chỉ là giúp cho đường cong suy giảm thoải dần thôi.

Nếu đã để quá giá trị đỉnh rồi thì sau này dù có sử dụng các tế bào thần kinh cũng chỉ có thể tăng một chút ít ỏi các khóp thần kinh. Cho dù có tăng được cũng chỉ là khoảng 1-2 khóp vói mỗi một tếbào trong 1 năm, không đủ để thay đổi đường cong của biểu đồ.

Tuy nhiên, đường cong này sẽ thay đổi tùy vào cách cha mẹ bắt các tế bào thần kinh làm việc. Điều quan trọng là ngay sau khi sinh phải kích thích lên tất cả các vùng trên não trẻ và bắt chúng làm việc, cần phải kích thích tất cả các giác quan. Cha mẹ cần nói chuyện vói trẻ, dành nhiều thòi gian tạo nên nhiều kích thích vói trẻ. Chính những hành động kích thích này là món quà lớn nhất đối vói sự phát triển của trẻ.

Lí do mật độ các khớp thần kinh giảmMật độ các khóp thần kinh tăng

nhanh nhất trong giai đoạn từ 1~ 3 tuổi, đạt đến đỉnh điểm là giai đoạn khoảng 3~5 tuổi, sau đó sẽ giảm dần do các tế bào thần kinh có chứa các khớp thần kinh không liên kết đưực chết đi. Hiện tượng này gọi là “cắt gọt” . Điều quan trọng của việc luyện tập lặp đi lặp lại trong thòi kỳ này là để tăng các khớp thần kinh bằng cách thường xuyên tạo ra các kích thích, đồng thòi củng cố các mạch thần kinh duy trì mật độ và tạo ra càng nhiều mối liên kết càng

Khớp thẩn kinh/IOOp

0 1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11 12 13 14 15 16 17 18 19 20Tuổi

• Mật độ trung bình các khớp thán kinh theo nhiéu độ tuổi/Huttenlocker (1996)

tốt.

CHỈ CH A MẸ MỚI CÓ THE TẠO R A BỘ NÃO TH IÊN TÀI CHO TRẺ

Đ ứ a trẻ n ào cũ n g có th ể trỏ* th àn h th iên tà i h ay con n g ư ừ i ư utú

Chúng ta phải bắt đầu giáo dục cho trẻ ngay từ ngày trẻ đưực sinh ra. Bởi nếu bắt não bộ làm việc sớm, các khóp thần kinh tăng lên và hình thành nên các mạch thần kinh. Các bà mẹ hãy chú ý đến 6 điểm sau ngay từ ngày bắt đầu làm mẹ.

I. Không so sánh con mình với những đứa trẻ khácKhi sinh con ra, đầu tiên bạn hãy sờ vào khắp cơ thể bé nhìn thật kỹ

xem có gì bất thường không. Dù không có bất thường gì nhưng mỗi trẻ lại lơn lên theo cách riêng của chúng, nên việc so sánh con mình vói những đứa trẻ khác là sai lầm.

2 . Không được bỏ bêTrẻ con được sinh ra vẫn còn non nớt và chưa thể tự lập được. Cha mẹ

phải nhận thức rằng cần phải chăm sóc và giáo dục cho trẻ từng chút một.

3. Bắt trẻ học hàng ngàyKhi trẻ o tuổi, việc học tập đồng nghĩa vói kích thích 5 giác quan và cơ

thể trẻ. Điều quan trọng là hàng ngày phải thực hiện dần những kích thích phù họp vói từng thòi kỳ của trẻ.

4. Học cùng trẻLúc o tuổi là thòi kỳ trẻ có những thay đổi mãnh liệt nhất trong suốt

cuộc đòi con người, nhưng ở mỗi trẻ lại có sự phát triển khác nhau. Cuốn sách này mang tính chất tham khảo về các thòi kỳ học tập của trẻ cho các bậc cha mẹ. Bạn hãy đọc và áp dụng chúng một cách linh hoạt để phù họp vói sự phát triển của con mình.

5. Giữ gìn sức khỏeSự phát triển của trẻ là không ngừng nghỉ. Nếu chúng ta dừng việc học

tập cho trẻ có nghĩa là trì hoãn sự gia tăng các khóp thần kinh trong khoảng thòi gian đó. Chính vì vậy, cha mẹ phải chú ý đến sức khỏe của mình để giúp trẻ học tập hiệu quả.

6. Cảm thấy thú vị khi tiêp xúc với trẻNếu cha mẹ biết bắt não bộ làm việc đúng cách, họ sẽ thấy ngay được

thành quả của việc dạy con. Để bắt não bộ làm việc đúng cũng như để nhận ra được những thành quả đó thì cha mẹ cần cảm thấy thích thú khi tiếp xúc

vói trẻ.

Không so sánh con mình vớỉ những đứa trẻ khác

DIỀU KIÊN Không đươc bỏ bê

t CHA ME Bắt trẻ hoc hàng ngày

CẦN CHUẨN BI Hoc cùng trẻ

Giữ gìn sức khỏe

Cảm thấy thú vi khỉ tiếp xúc vớỉ trẻ

VÙNG VỎ NÃO TRƯỚC TRÁN QƯYET ĐỊNH Sự THÔNG MINH CỦA BỘ NÃO

Phát triển vùng sô' 10 - đặc trưng mang “tính con ngưừi”

Giáo dục lúc o tuổi rèn luyện vùng số 46 và vùng số 44Ớ đây, tôi giải thích một chút về sơ đồ giải phẫu mặt cắt của não bộ. Sơ

đồ này gọi là “Bản đồ vỏ não Brodmann” đã chia não bộ thành 52 vùng dựa vào sự làm việc của não. Đại não được chia thành 5 thùy đó là: thùy trán, thùy đỉnh, thùy chẩm, thùy thái dương và thùy đảo. Vùng vỏ não trước trán là phần phía trước của thùy trán được đánh số từ vùng số 8 đến vùng số 10 trong sơ đồ.

Nếu diễn đạt chức năng của vùng vỏ não trước trán bằng một từ thì đó là nơi "suy nghĩ”. Trừ phản xạ, còn tất cả những phản ứng đều được quyết định ở vùng vỏ não trước trán. Những thông tin truyền đến vùng vận động (vùng số 6 và vùng số 4), từ đây phát ra mệnh lệnh đến các cơ rồi mói dẫn đến hoạt động thực của tay chân. Trong vùng vỏ não trước trán có vùng phía ngoài cùng nhất là vùng số 10 (vùng trước trán). Đây là vùng làm việc khi “tiến hành đồng thòi hai việc”, “tiến hành công việc có thứ tự”, “quyết đoán”, “kiểm soát tình cảm”, là vùng đặc biệt thể hiện đặc trưng của con người.

Ngay sau vùng số 10 là vùng số 46, là vùng trí nhớ làm việc thực hiện ghi nhó* tạm thòi - đóng vai trò rất quan trọng để bắt vùng số 10 làm việc.

Vùng số 10 cũng làm việc ngay sau khi đưực sinh ra nhưng bắt đầu phát triển mạnh nhất vào khoảng 5 tuổi. Nếu từ lúc o tuổi, ta rèn luyện cho trẻ vùng số 46 về trí nhớ làm việc và vùng số 44 làm việc khi thực hiện “bắt chước” hoặc “dự đoán” thì các mạch thần kinh sẽ vững chắc thúc đẩy sự phát triển của vùng số 10.

Bản đồ vỏ não Brodmann và sự phân bổ

THẾ GIỚI CỦA TRẺ BIẾN ĐỎI MẠNH MẼ TRONG 12 THÁNG ĐẦU

1 năm biến đổi chóng mặt trong cuộc đò*i mỗi con người

Bạn đừng lo lắng mà hãy quan sát sự trưởng thành của trẻ từng ngày từng ngày một

Trong 12 tháng đầu sau sinh, thế giói của trẻ dường như hoàn toàn thay đổi. Từ một đứa trẻ vẫn chưa thể mở to mắt, mói chỉ biết khóc yếu ót lại

dần dần có thể đi lại, nói chuyện và hiểu đưực những điều phức tạp.

Lúc này, khi chăm sóc trẻ, cha mẹ sẽ luôn lo lắng rằng không biết con có phát triển khỏe mạnh không, có lớn theo đúng tiêu chuẩn về độ tuổi không, sau này con có thể nói chuyện, có thể đi lại bình thường không v.v...

Nhưng chính những lo lắng này lại thể hiện tình yêu thưong của cha mẹ vói trẻ. Các bà mẹ hãy tự tin vào bản thân mình khi nuôi dạy trẻ nhé.

Dù cân nặng của trẻ hoi ít so vói tiêu chuẩn trung bình hay trẻ không vận động đưực theo đúng độ tuổi nhưng nếu mắt trẻ lúc nào cũng tinh nhanh, chân tay lanh lẹ thì trẻ hoàn toàn không có vấn đề gì cả.

NGỔN T ừHội thoại kết họp các từ đon

Khi sinh ra, trẻ mói chỉ biết khóc nhưng sang giai đoạn này, trẻ đã dần biết phát âm và bắt đầu nói đưực các từ đon như “ba”, “chà”, “bà”, “gâu gâu” v.v... Trẻ vẫn chưa thể nói thành câu nên chỉ biết nói các từ đon rồi kết

họp vói cử chỉ chân tay để truyền đạt điều mình muốn nói.

THT GIÁCTrẻ đã nhận biết đưực cự li đến mục tiêu gần xa

Đến thòi kỳ biết bò và vịn tay để đi men theo, trẻ dần dần có những hoạt động cao cấp hon như phán đoán được khoảng cách gần xa vói mục tiêu chứ không chỉ nhìn đồ vật. Trẻ có thể sử dụng tay một cách tự do nên dần quen vói việc nhìn vật theo hình khối và dần dần có thể xử lí những hoạt động nhanh hon.

Trẻ bắt đầu có thói quen hoạt động nhiều hon và ngủ say vào ban đêm

Khi đã biết bò và vịn tay để đi, trẻ sẽ luôn lặp đi lặp lại hành động tìm một mục tiêu nào đó rồi đi tói. Trẻ bắt đầu thích dùng tay để choi nên cũng giỏi choi một mình hon. Cho nên ban ngày trẻ sẽ thức nhiều hon và ban đêm sẽ ngủ sâu hon.

NHTP ĐIÊU TRO NG T NGÀY

Trẻ nhớ đưực lâu hon đồ vật đã giấu đi

VẤN ĐỔNGTinh thần thách thức rất cao

Chân tay cũng như cơ thể trẻ đã dần cúng cáp. Vói những bé biết đi sớm đã biết đi giày, khoảng 12 tháng tuổi, trẻ đã biết vịn vào đâu đó để đi men theo. Ở độ tuổi này, trẻ càng ngày càng muốn thử thách và hiếu kì vói nhũng điều mói lạ.

GHT NHỚ

Trí nhớ làm việc bắt đầu phát triển, dù bạn có dùng khăn mặt che đồ choi đi thì khoảng trong 10 giây, trẻ vẫn nhớ đưực. Nếu ta luyện tập nhiều lần cho trẻ về chỗ cất đồ choi thì trẻ có thể nhớ đưực đến tận ngày hôm sau.

KHẢ NẤNG NHÁTTrẻ ghi nhớ khả năng nhai sẽ

giúp kích thích não bộ phát triển

Bắt đầu ăn dặm, trẻ sẽ có hứng thú vói việc ăn uống. Trẻ chưa đủ răng nên không thể nhai đưực đồ ăn cửng, nhưng nếu cho trẻ ăn đồ khô hoặc bò bít-tết cắt nhỏ trẻ sẽ cố gắng nhai, như vậy dần dần trẻ sẽ có đưực khả năng nhai và khả năng tập trung.

SAU KHI SINH: T ừ o - I THÁNG

TUỔI

Nhận ra giọng mẹ

Ngay từ khi sinh ra, trẻ đã phân biệt được

giọng nói. KhócTrẻ thể hiện mình đang

đói hoặc khó chịu.

WỊr _Thực ra trẻ r ấ t ^ \khổ tính với vị ■Nụ vị giác của trẻ đã

Vbắt đẩu hình thành từ tuẩn thứ 6 của thai kỳ.

Bú tiHành động phản xạ

để sinh tồn.

Phán đoánBạn hãy nói chuyện để trẻ biết bạn sẽ

làm gì.

THỈNH GIÁC

NÓI CHUYỆN VỚI TRẺ TRƯỚC KHI BẠN HÀNH ĐỘNG

Giúp trẻ rèn luyện năng lực dự đoán ngay từ ngày mới sinh

Trước khi thực hiện một hành động nào đó như khi định cho trẻ bú, thay bỉm cho trẻ hay đưa trẻ ra ngoài, bạn hãy cho trẻ nhìn bình sữa, tã sẽ thay hay chiếc mũ rồi nói vói trẻ: “Con yêu, bây giờ ta sẽ... nhé”. Bằng cách lặp đi lặp lại nhiều lần như vậy dần dần khi nhìn những đồ vật đó, trẻ sẽ đoán đưực mẹ định làm gì. Hầu như trong vòng khoảng 1 năm tuổi, trẻ sẽ biết dự đoán, khi mẹ gọi trẻ sẽ mong chờ và chuẩn bị để đón nhận hành động tiếp theo. Nên nhó* rằng khi nói chuyện vói trẻ, bạn phải gọi tên trẻ trước tiên.

Hãy cho trẻ nhìn đồ vật có liên quan đến hành động mà bạn đang định làm rồi nói vói trẻ để trẻ

chuẩn bị.

TÌM HIỂU VẼ NÃO BỔViệc bắt chuyện không phải là ”hiệu lệnh”

Bạn hãy nhớ khi định làm gì đó, hãy nói vói trẻ. Mặc dù trẻ chưa hiểu đưực ý nghĩa các câu nói nhưng vùng ngôn ngữ của trẻ đã làm việc. Đây chính là hành động chuẩn bị giúp trẻ hiểu đưực ngôn ngữ và phát âm. Hành động chuẩn bị này đã có từ khi trẻ đưực sinh ra. Khi trẻ hiểu đưực tiếng mẹ gọi, số lưựng tế bào thần kinh làm việc đã tăng lên. Việc mẹ nói vói trẻ như vậy không phải là “hiệu lệnh” mà là cách bắt não bộ của trẻ làm việc.

VÂN ĐỘNG

NẮM CHẶT VÀ XÒE RAGiúp trẻ dùng tay điêu khiển được đồ vật

Bạn hãy chú ý đến bàn tay trẻ. Nó có đang nắm chặt không? Ngay từ khi sinh ra, trẻ đã có phản xạ nắm hai tay. Nếu bạn thấy tay trẻ đang xòe ra, hãy nắm tay trẻ lại. Nếu bạn ấn chặt một que dài - như cái bút chẳng hạn - vào tay trẻ rồi kích thích để bốn ngón tay trẻ nắm lại giống như đang đưực tay mẹ nắm thì trẻ sẽ ghì lại. Lúc này, ngón tay cái của trẻ sẽ chĩa ra bên ngoài. Nếu tay trẻ đã nắm chặt, bạn hãy kích thích vào mu bàn tay để tập cho trẻ xòe tay ra. Đê trẻ thực hiện mỗi hành động nắm chặt rồi xòe ra trong khoảng 3~5 giây rồi lặp lại. Bằng cách luyện tập nhiều lần như vậy, bạn sẽ giúp trẻ nắm tay đưực chặt và xòe tay đưực rộng hon.

Nếu bạn vuốt bàn tay của trẻ đang nắm từ mu bàn tay đến cổ tay, trẻ sẽ xòe tay ra.

Nếu bạn kích thích bằng một đồ vật giống như cái ống nhỏ ở giữa ngón tay cái và ngón tay trỏ của lòng bàn tay thì trẻ sẽ nắm tay lại. Khi trẻ nắm chặt, hãy chú ý hướng dẫn để trẻ hướng ngón tay cái ra ngoài.

TÌM H ĨẼU V ẼN Ấ O B Ổ”Phản xạ nắm" giúp trẻ nắm chặt tay

Ngưòi ta gọi phản xạ nắm đồ vật bằng tay là “phản xạ nắm”. Phản xạ là hình thức hoạt động cơ bản của hệ thần kinh, trên cơ sở các phản xạ hệ thần kinh chỉ huy và điều hòa mọi hoạt động của cơ thể. Ở phản xạ nắm, nếu bạn sờ hoặc ấn vào lòng bàn tay trẻ, phản xạ sẽ làm việc, các tế bào thần kinh vận động chi phối gân tay sẽ làm việc khiến các gân có chức năng nắm tay co lại tạo nên hành động nắm tay. Chúng ta sử dụng phản xạ này để luyện tập cho trẻ tự nắm chặt hoặc xòe tay ra.

THI GIÁC

TẬP NHÌN CHĂM CHÚTrẻ rất thích nhìn đồ vật

Ngay từ khi mói sinh ra, trẻ đã có thể nhìn đồ vật. Cho nên bạn hãy bắt đầu luyện tập kích thích võng mạc cho trẻ ngay từ khi sinh ra. Lúc đầu, hãy dùng khuôn mặt mẹ để kích thích trẻ. Bạn hãy ngồi hướng về phía trẻ cách xa khoảng 30 cm, nói vói trẻ là “Mẹ đây” rồi nhìn chăm chú vào mắt trẻ. Nếu đôi mắt trẻ nhìn bạn chăm chú là bạn đã thành công. Bạn hãy lặp đi lặp lại hành động này khoảng 3 -5 lần. Tầm nhìn của trẻ rơi vào khoảng 50 độ tính từ trên xuống dưới, từ trái sang phải nên khi luyện tập, bạn hãy chú ý để trẻ nhìn được chính diện đồ vật. Khi luyện tập cho trẻ bạn có thê dùng các đồ vật có trong nhà nhưng trẻ sẽ có khuynh hướng thích nhìn mặt người nên bạn hãy vẽ mặt người ra tờ giấy rồi cho trẻ nhìn cũng là một cách hay.

Khi thay bỉm cho trẻ hay cho trẻ bú, hãy chú ý đến tẩm nhìn của trẻ để bắt chuyện g iúp trẻ chăm chú nhìn vào bạn.

T ÌM H IỂU VẾ N Ã O BỒThần k in h th ị g iác của trẻ sẽ p hát tr iển nhò* vào v iệc lu yện tập

n h ìn

Trẻ m ói sinh ra đã thích vận động mắt bằng cách nhìn mông lung ra xung quanh. Nếu bạn dừng hành động ở một điểm nào đó trong tầm nhìn để trẻ nhìn chăm chú thì dần dần, trẻ sẽ nhìn rõ đưực đồ vật. Bạn nên đặt

đồ vật cách trẻ khoảng 30 cm trở lên. Hai mắt trẻ chưa thể hướng tiêu điểm vào vật thể và nhìn chăm chú đưực. Điều quan trọng là bạn khiến mắt, thần kinh thị giác và vùng thị giác của trẻ làm việc dựa vào việc luyện tập nhìn chăm chú như thế này.

ĐI Ếm t.ư u ỷTầm nhìn của trẻ vẫn còn hẹp

Tầm nhìn của trẻ chỉ rộng hon một chút so vói độ rộng của mắt. Bạn hãy chú ý đến độ rộng này để đặt đồ vật cho trẻ nhìn.

V Â N ĐỘNG

LUYỆN TẬP CHO TRẺ NẰM SẤP NGANGĐẦU

Bước đệm giúp trẻ tập bò

Các bậc cha mẹ thường lo lắng trẻ sẽ ngạt thở và mắc hội chứng đột tử ở trẻ sơ sinh nên sự để con nằm sấp. Tuy nhiên, nếu luyện tập lúc trẻ đang thức thì không có nguy hiểm gì cả. Hơn nữa, nếu luyện tập cho trẻ nằm sấp, trẻ sẽ sớm biết bò. Ngoài ra, còn có một lợi ích nữa là trẻ sẽ sớm tiếp nhận được các kích thích chỉ có thể tiếp nhận được khi trẻ nằm sấp. Một ngày khoảng vài lần, những lúc tâm trạng trẻ tốt, bạn hãy luyện tập cho mặt trẻ quay sang một bên rồi vừa quan sát để đảm bảo trẻ vẫn có thể thở tốt vừa vuốt nhẹ phần gáy để đầu trẻ ngẩng lên.

Bạn hãy để tay trẻ sang bên cạnh để không bị ép sát xuống sàn.

Hãy luyện tập cho trẻ nằm sấp trên khăn bông hay miếng đệm lót để không cản trỏ* hô hấp của trẻ.

TÌM HIỂU VẼ NÃO BỔTrẻ ngẩng đầu lên đưọ*c do các co* ỏ* lưng

Khi ngẩng đầu hướng lên trên thì các cơ ở lưng trẻ sẽ co lại. Nếu các cơ này đã làm việc thì trẻ có thể ngẩng đầu lên và dần dần sẽ biết bò. Bằng cách lặp đi lặp lại hình thức luyện tập này, thòi gian trẻ có thể ngẩng đầu lên sẽ kéo dài hơn. Khi định chuyển hướng trẻ, bạn hãy xoa lưng cho trẻ đê hỗ trợ việc co các cơ lưng.

ĐI Ếm t.ưu ỷChú ý để trẻ không bị ngạt thỏ*

Khi luyện tập nằm sấp, bạn nhất định phải ở bên cạnh trẻ. Chú ý không nên dùng chăn bông mềm để tránh ảnh hưởng đến khả năng hô hấp của trẻ.

LUYỆN TẬP BẮT CHƯỚCNâng cao năng lực diễn đạt và cảm tính cho trẻ

Sau khi sinh khoảng 2 tuần, trẻ đã có thể bắt chước theo biểu cảm khuôn mặt của mẹ. Nếu bạn nhìn vào trẻ rồi há miệng ra, trẻ cũng sẽ há miệng, nếu bạn thè lưỡi ra, trẻ cũng sẽ thè lưỡi. Từ giai đoạn này chúng ta nên thể hiện cho trẻ biết nhiều trạng thái để trẻ bắt chước. Nếu trẻ đã bắt chước được các biểu cảm khuôn mặt rồi, bạn hãy chuyển sang tay. Nếu bạn nắm tay chặt rồi xòe ra, trẻ cũng sẽ bắt chước. Nếu trẻ không bắt chước, bạn hãy cho trẻ nhìn kỹ khoảng hon 20 giây rồi chờ phản ứng của trẻ. Nếu trẻ bắt chước đưực, bạn hãy khen “Con thật giỏi” và vuốt má hay thom trẻ để khích lệ. Nếu trẻ không bắt chước đưực thì bạn cũng đừng vội lo lắng.

TÌM HIỂU VF. NÃO BỔBắt chưtVc giúp "tế bào thần

kinh phản chiếu" làm việc

Vì khi thực hiện hành động bắt chước, “hệ thống thần kinh phản chiếu” nằm ở vùng số 44 của não bộ sẽ làm việc. Hệ thống thần kinh này có vai trò hỗ trự việc bắt chước của hành vi vận động. Hệ thống này làm việc tích cực nhất ở khoảng tuần 2 -3 sau sinh. Cho nên, trong khoảng thòi gian này, trẻ dễ dàng có phản ứng bắt chước. Nếu trong giai đoạn này không luyện tập lặp đi lặp lại hành động để trẻ bắt chước thì sau này, bạn sẽ gặp rất nhiều khó khăn. Hon nữa, tế bào thần kinh phản chiếu cũng làm việc giúp trẻ nhìn biểu cảm của đối phưong để đoán xem họ đang nghĩ gì.

ĐIẾM T.ƯU Ỷ

Để trẻ dễ dàng bắt chưó*c

1. Bạn hãy ngồi chính diện để trẻ nhìn rõ biểu cảm khuôn mặt và tay chân.

2. Nếu trẻ không bắt chước, bạn hãy xoa đầu, xoa tay hỗ trự để dần dần giúp trẻ có thể bắt chước (ví dụ: Nếu trẻ không thè lưỡi được, bạn hãy giúp trẻ há miệng rồi đẩy lưõi ra.)

3. Nếu trẻ làm đưực, bạn hãy khen “Con giỏi quá” để khiến trẻ phấn chấn. Khi trẻ bắt chước, vùng số 44 của não bộ (tham chiếu trang 15) sẽ làm việc. Bằng cách luyện tập như thế này, trẻ sẽ dễ dàng ghi nhớ tạm thòi (trí nhớ làm việc).

Bạn hãy biểu cảm nhiều trạng thái khuôn mặt để trẻ bắt chước như há miệng, thè lưỡi hay tru miệng lên, dần dần thể hiện cả các hoạt động chân tay cho trẻ xem như nắm chặt tay rồi xòe ra.

LU YÊN T Ă P CHO T R Ẻ B ứ M A N H

Giúp trẻ có co* thể tích cực và khỏe mạnh

Nếu trẻ đã tự mình bú sữa tốt rồi, chúng ta hãy luyện tập để trẻ bú một cách tích cực. Khi trẻ muốn bú, bạn hãy nghiêng người ra sau hoi xa một chút, lúc đó trẻ sẽ níu lấy và bú thật mạnh. Đê trẻ có được phản ứng như vậy, lúc đầu cho trẻ bú, bạn hãy làm sao để bụng của trẻ và bụng mẹ chạm nhau. Khi trẻ bú sữa, nhiệt độ của bụng mẹ sẽ tăng lên nên trẻ sẽ có cảm giác dễ chịu khi tiếp xúc vói bụng mẹ. Bằng cách này, bạn sẽ giúp trẻ cảm nhận đưực tình yêu thưong và sự yên tâm. Hon nữa, khi trẻ bú mạnh thì thòi gian bú sẽ ít đi nên dễ tăng cân hon.

Khi trẻ đang bú, nếu bạn kéo ti khỏi miệng trẻ thì trẻ sẽ cổ gắng níu lại để bú.

TÌM HIỂU VẾ NÃO BỒBước đầu giúp trẻ hành động tích cực

Nếu bạn đưa ti vào miệng, trẻ sẽ tự động bú. Đây chính là phản xạ bú mút. Khi trẻ bú, hoóc môn của mẹ sẽ được bài tiết ra từ thùy sau tuyến yên

sinh ra sữa. Lựi dụng phản xạ này, chúng ta dạy trẻ động tác hút mạnh. Đây chính là bước đầu tiên giúp trẻ hành động tích cực.

ĐI Ếm t.ưu ỷKhi bạn cho trẻ uống sữa cũng như vậy

Nếu trẻ bú bình trong lúc bạn đang ôm trẻ, hãy để bình sữa hoi lệch ra phía sau một chút.

THAY BỈMCho trẻ biết ”cảm giác thoải mái”

Thay bỉm chính là cơ hội để dạy cho trẻ biết “cảm giác thoải mái”. Bạn cần thay bỉm cho trẻ thường xuyên. Trước khi thay bỉm, bạn hãy cho trẻ xem bỉm mói và nói “Mẹ thay bỉm cho con nhé”, sau khi thay xong bạn hãy nói “Thoải mái quá nhỉ”. Sau đó dùng hai lòng bàn tay xoa lên bụng và chân trẻ, đồng thòi khen trẻ. Trẻ sẽ cảm thấy thích thú khi được xoa như vậy nên sẽ cho rằng việc mẹ nói chuyện và xoa ngưòi vừa là một phần thưởng khi thay bỉm vừa mang lại cảm giác thoải mái.

Khi thay bỉm cho trẻ, bạn phải nói chuyện để trẻ biết được mẹ chuẩn bị làm gì.

Bạn bỏ bỉm ra, lau sạch người rói xoa bóp toàn bộ cơ thể cho trẻ.

TÌM HIỂU VẼ NÃO BỔBước đầu giúp trẻ hành động tích cực

Khi có một phần thưởng nào đó, trung tâm khen thưởng của não bộ sẽ làm việc và sinh ra “cảm giác thích thú”. Đây là hệ thống có kích thích là những phần thưởng khiến vùng bụng chỏm não làm việc nảy sinh “hưng phấn”, các nhân liền kề làm việc sinh ra “cảm giác thoải mái”. Nếu trung tâm khen thưởng này làm việc thì đồng thòi toàn bộ thùy trán và vùng vỏ não trước trán cũng làm việc theo. Nếu đưực trải nghiệm cảm giác thoải mái khi thay bỉm, trung tâm khen thưởng của trẻ sẽ làm việc và trẻ dần dần sẽ mong chờ cảm giác thoải mái đó. Trẻ sẽ cảm thấy thoải mái mỗi lần đưực thay bỉm và điều đó giúp cho vùng vỏ não trước trán đưực kích thích.

GIAI ĐOẠN LẬT NGỪỜI:

Từ 2 ~ 3 tháng tuôi

GHI NHỞ

Ú ...Ò A ( i)Giúp trẻ rèn luyện trí nhó* làm việc

Hơn 2 tháng sau sinh, trẻ thỉnh thoảng sẽ mỉm cười khi ngủ. Khi bạn nói “òa” và cười vói trẻ mà thấy trẻ cười thì hãy bắt đầu luyện tập trò chơi “ú òa...”. Đầu tiên, bạn hãy cho trẻ nhìn thấy mình cười rồi nói “ú...” và dùng 2 tay che mặt lại. Từ các kẽ ngón tay, bạn xác nhận xem trẻ có đang nhìn mình không, sau đó nói “òa...” rồi cùng cười vói trẻ. Khoảng thòi gian để trẻ không nhìn thấy mặt mẹ và nói “ú...” rất ngắn. Bạn hãy luyện tập đi luyện tập lại như vậy cho đến khi trẻ cùng cười vói mình. Nếu trẻ cười, bạn hãy nói “Con đã cười rồi nhé” rồi thơm và xoa má trẻ.

Rèn luyện trí nhó* làm việc

Trò chơi “ú òa” giúp trẻ nhớ được điều mình vừa nhìn thấy mà tự dưng lại không nhìn thấy nữa, nhằm luyện tập cho trẻ sự ghi nhớ của vùng vỏ não trước trán. Trẻ thường sớm quên đi đồ vật mà chúng lâu không nhìn thấy. Nhưng bằng cách luyện tập trò chơi này, trẻ sẽ dần nhớ được, sự ghi nhớ đó được lưu trữ ở vùng vỏ não trước trán. Trong lúc luyện tập như

Oa...

Mặc dù bạn đã dùng tay che mặt nhưng nếu trẻ vẫn nhìn chăm chú vào tay bạn, hãy lặp đi lặp lại nhiéu lán để luyện tập cùng trẻ.

TÌM HĨẼUVẼNẤOBỔ

vậy, các tế bào thần kinh sẽ làm việc. Đây là trí nhớ tạm thòi mà người ta gọi là “trí nhớ làm việc”.

Đ I Ể M U / U Ý

Nếu trẻ quay đi chỗ khác

Nếu khi bạn che mặt đi mà trẻ quay đi chỗ khác có nghĩa là vẫn còn sóm để choi trò này vói trẻ. Bạn hãy luyện tập thêm cho trẻ việc nhận biết các trạng thái biểu cảm trên khuôn mặt.

THI GIÁC

LUYỆN TẬP NHÌN (ì)Nâng cao mong muốn từ “ nhìn” sang “muốn nhìn” cho trẻ

Từ đầu đến giai đoạn này, chúng ta đã tập cho trẻ cách nhìn chăm chú vào đồ vật nhưng giờ đây, bạn hãy để vị trí của vật lệch sang bên một chút, tập cho trẻ nhìn vói theo. Trẻ vẫn chưa thể nhìn theo những chuyển động nhanh nên khi trẻ nhìn vào đồ vật, bạn hãy từ từ di chuyển vật. Bài tập này sẽ giúp trẻ nhìn đưực đồ vật một cách tích cực. Nếu bạn thấy trẻ đã nhìn tốt, hãy chuyển động vật nhanh hon một chút hoặc để cự li chuyển động xa hon một chút để dần nâng cao khả năng nhìn của trẻ.

Bạn hãy để ý đến tầm nhìn của trẻ, chuyển động đồ vật từng chút một, rồi dừng lại cho trẻ nhìn chăm chú, sau đó lại chuyển động tiếp. Bạn hãy lặp đi lặp lại bài tập như vậy vài lẩn.

TÌM HIỂU VF. NÃO BỔBạn hãy tiến hành bài tập đồng thời xác nhận tầm nhìn của

trẻ

Nếu đồ vật nằm ngoài tầm nhìn, trẻ khó mà nhìn đưực. Hon nữa phạm vi mà trẻ có thể nhìn thấy rõ đồ vật liên tục thay đổi nên bạn hãy chú ý

thỉnh thoảng xác nhận lại tầm nhìn của trẻ. Bạn hãy xác nhận xem trẻ có thể nhìn đưực đến khoảng nào tính từ vị trí giữa hai mắt của trẻ lên trên xuống dưới và qua trái qua phải. Trước tiên, bạn hãy cho trẻ nhìn đồ vật rồi từ từ di chuyển chúng và suy đoán vị trí mà trẻ không nhìn thấy nữa.

VÂN ĐỘNG

VẬN ĐỘNG TRÒNVận động co* bản để bảo vệ trẻ khỏi nguy hiểm

Nếu trẻ đã có thể nằm sấp, chúng ta sẽ bắt đầu luyện tập “phản xạ mê lộ” cho trẻ. Mê lộ là tên gọi khác của ống hình bán nguyệt và sỏi thính giác nằm sâu bên trong tai, vì thế người ta gọi phản xạ xảy ra khi đầu chuyển động từ trên xuống dưói, từ trái qua phải là “phản xạ mê lộ”. Ớ phản xạ mà co* thể cũng chuyển động cùng vói hướng nghiêng của đầu, mê lộ sẽ đưực kích thích tùy vào lực (cường độ). Nếu ta chỉ thay đổi tư thế của trẻ một cách từ từ thì mê lộ sẽ không bị kích thích. Vận động tròn sẽ giúp kích thích ống hình bán nguyệt trước và ống hình bán nguyệt sau. Nếu có được phản xạ này thì trong giai đoạn ngồi vẫn chưa vững, trẻ sẽ biết cách ngã an toàn, do đó ngay từ giai đoạn này, bạn hãy luyện tập vận động tròn cho trẻ.

lắc sang trái sang phải.

TÌM HIỂU VE BỔ NÃOTư th ế cuộn tròn lăn từ trư ứ c ra sau, từ trái qua phải

Đê trẻ có thể xoay khi đặt đầu dưói sàn, trước tiên ta sẽ cho trẻ vận động tròn. Bạn cho trẻ dùng hai tay nắm hai cổ chân để ngưòi cuộn tròn lại, sau đó ấn vào người trẻ để mặt trẻ nhìn về phía vai, rồi phía sau vai, cuối cùng là nhìn lên trần nhà. Bạn hãy lặp đi lặp lại nhiều lần hành động này. Sau đó nâng dần tốc độ lên để tạo kích thích lên ống hình bán nguyệt.

VẬN ĐỘNG XOAYK ích thích m ới vào thị giác bằng vận động xoay

Giống như “vận động tròn”, đây là vận động lựi dụng “phản xạ mê lộ”. Lúc đầu, trẻ nằm hoi cong cũng không sao. Bạn hãy đỡ lưng trẻ rồi ấn nhẹ vào vùng mông của trẻ, sau đó xoay để trẻ nằm sấp. Lúc này, bạn hãy chú ý để hai tay trẻ không đặt chéo trước ngực. Vận động xoay như thế này không chỉ kích thích vào ống hình bán nguyệt mà việc đột ngột thay đổi góc nhìn của trẻ sẽ kích thích rất mạnh vào thị giác. Khi luyện tập, bạn hãy theo dõi trạng thái cũng như tâm trạng để trẻ dần dần quen vói kích thích.

Đ ể trẻ nằm ngửa, sau đó nhẹ nhàng xoay đẩu trẻ sang ngang.

Ấn nhẹ vào mông để giục trẻ lật người.

Nếu trẻ nằm sấp rói hãy xoa nhẹ từ gáy xuống lưng trẻ, cho trẻ ngẩng mặt lên.

TÌM HIỂU VF. NÃO BỔMục đích cuối cùng là kích thích cường độ

Trước tiên, bạn hãy xoay đầu trẻ, sau đó xoay người theo rồi để trẻ nằm sấp. Mục đích là tạo kích thích xoay lên ống hình bán nguyệt. Nếu xoay từ từ sẽ không tạo được kích thích đến ống hình bán nguyệt. Điều quan trọng không phải là tốc độ mà là cường độ nên lúc đầu, hãy xoay từ từ rồi dần dần xoay nhanh hon.

Đ I Ể M U / U Ỷ

Ông hình bán nguyệt là gì?

Ống hình bán nguyệt là tên gọi chung cho ba ống hình bán nguyệt (ống

hình bán nguyệt trước, ống hay bán nguyệt sau và ống hình bán nguyệt phía ngoài) nằm sâu bên trong tai có hình dạng giống như vỏ của con ốc. Nhờ hoạt động của các “dịch nhầy” bên trong ống này nên gia tốc xoay của co* thể có thể truyền tói não để giữ được tư thế.

GHI NHỞ

ĐI DẠOKích thích 5 giác quan giúp trẻ hoạt động toàn não bộ

Thế giói bên ngoài có rất nhiều kích thích mà ở trong nhà không thê có đưực. Cho nên, vào những ngày đẹp tròi, bạn hãy cho trẻ đi dạo. Khi đi dạo, bạn hãy “bế dựng” để trẻ có cùng hướng nhìn vói mẹ chứ không phải là bạn cho trẻ vào xe đẩy rồi đẩy đi. Như vậy, trẻ sẽ cảm nhận được trực tiếp những chuyển động ở đường hay ánh mặt tròi chiếu thẳng vào da. Nếu đi công viên, tiếng trẻ em vui đùa, mùi cây cỏ hoa lá... sẽ kích thích thị giác và thính giác của trẻ một cách tự nhiên. Nhờ việc tiếp nhận đồng thòi nhiều loại kích thích như thế khiến rất nhiều vị trí trong não trẻ làm việc.

Khi đi dạo, bạn hãy bế để trẻ cố cùng hướng nhìn vói mình giúp trẻ nhận được nhiều loại kích thích từ thị giác. Thỉnh thoảng, bạn nên bước các bước ngắn rồi dừng lại, giúp trẻ nhận biết nhịp

điệu khi đi.

TÌM HIỂU VẼ NÃO BỔCho trẻ cảm nhận thế gió*i bên ngoài

Bạn hãy chia sẻ vói trẻ về thế giói bên ngoài. Hãy nhắc đi nhắc lại nhiều lần cho trẻ biết về sông, núi, động vật, thực vật hay tên gọi các đồ vật...

Khi đưa trẻ đi dạo, bạn hãy đi từ từ, chậm rãi nhưng nếu phải tránh ngưòi đi bộ hay xe đạp, bạn cần hành động nhanh chóng để dạy cho trẻ biết

cách tránh nguy hiểm. Bằng cách này có thể giúp trẻ cảm nhận đưực rằng thế giói luôn luôn vận động.

CẢM GIÁC

XÂY DỰNG NHỊP SINH HỌC CHO TRẺXây dựng cho trẻ nê nếp ngủ nhò* vào các kích thích lúc ban

ngày

Một ngày 24 giờ là phù họp vói tốc độ quay của Trái Đất vì vậy, nhịp sinh học 1 ngày của con người dao động ở khoảng 23 hay 25 giờ. Một đứa trẻ mói sinh ra chưa rành mạch thòi gian ngủ và thòi gian thức nên lúc này, trẻ không hề sinh hoạt theo nhịp điệu. Cho nên, chúng ta cần kéo dài thòi gian thức ban ngày của trẻ, để trẻ có thể có nhịp điệu sống phù họp vói thòi gian 24 giờ. Nếu cứ để mặc thì giờ giấc ngủ của trẻ sẽ lung tung. Ở giai đoạn 6-8 tháng tuổi, chúng ta sẽ xây dựng cho trẻ nhịp điệu là ngày/ đêm, thức/ngủ.

“Đứa trẻ ngủ nhiều là đứa trẻ ngoan” là suy nghĩ của các bậc cha mẹ thích làm việc hem choi vói con. Nhưng bạn cần hiểu rằng “không kích thích có nghĩa là không rèn luyện não”, vì thế bạn cần

cố gắng tăng thòi gian tiếp xúc vói trẻ một cách tích cực để rèn luyện trí não cho trẻ.

T ÌM H IỂU VẼ N Ã O BỔTạo thói quen từ só*m

Vì từ sau khi sinh đưực 6~8 tháng tuổi, trẻ sẽ biết được nhịp điệu của 1 ngày nên chúng ta hãy dần dần tạo thói quen để hàng ngày trẻ ngủ và thức vào một giờ cố định. Trước khi ngủ, bạn hát ru và vỗ về trẻ. Hãy tắt điện đê

phòng yên tĩnh và chú ý đến nhiệt độ trong phòng ngủ.

GIAI ĐOẠN NGÔI Từ 6 ~ 9 tháng tuổi

TRÒ CHƠI WA WA WAGiúp trẻ tích cực phát âm

Nếu trẻ đã nói đưực "ê a" thì chúng ta hãy bắt đầu trò choi "wa wa wa". Trước tiên, nếu trẻ đã phát ra đưực âm thanh thì mẹ cũng bắt chước và phát âm giống như trẻ. Nếu trẻ lại bắt chước theo mẹ thì bạn hãy dùng lòng bàn tay vỗ nhẹ vào miệng để tạo nên âm thanh “wa wa wa” cho trẻ xem. Sau đó, bạn hãy đặt tay trẻ vào miệng mình cho trẻ vỗ để cho trẻ biết âm thanh sẽ đưực vọng ra “wa wa wa”. Bạn hãy cho trẻ nhìn thật kỹ hình dáng của miệng rồi thay đổi phát âm như “a” hay “i” để trẻ bắt chước hình dáng cũng như âm thanh của mẹ phát ra, dần dần hành động đó sẽ giúp trẻ nhớ đưực cách phát âm đúng.

TÌM HIỂU VF. NÃO BỔLuyện tập để trẻ cùng phát âm

Bài tập này có thể áp dụng từ khi trẻ bắt đầu phát âm đưực. Nếu trẻ đã phát ra đưực những âm thanh "ê a" như “a” hay “i”, bạn hãy bắt chước những âm thanh đó rồi dùng tay vỗ nhẹ vào miệng để tạo ra âm thanh “wa wa”. Đây là bài tập liên hệ giữa giọng nói và tay để trẻ bắt chước âm thanh.

THI GIÁC

LUYỆN TẬP NHÌN (2)Nuôi dưỡng năng lực tập trung, tạo

nền tảng cho việc “ đọc”

Đến giai đoạn này, tầm nhìn của trẻ đưực mở rộng và trẻ đã nhìn đưực vật rõ hon. Đây là giai đoạn cuối cùng để luyện tập nhìn cho trẻ. Bạn hãy dạy trẻ cách quay mặt nhìn về phía có đồ vật. Trước tiên, hãy để trước mặt trẻ một đồ vật mà trẻ thích, sau đó di chuyển đồ vật đến góc cuối tầm nhìn để trẻ phải quay đầu mói nhìn thấy. Bạn hãy chú ý đến phạm vi di chuyển để trẻ có thể xoay đầu nhìn theo đưực khi đồ vật đang di chuyển. Bạn hãy di chuyển đồ vật đó lên trên, xuống dưới, sang trái, sang phải, nghiêng lên phía trên, nghiêng xuống phía dưói, xoay quanh toàn bộ tầm nhìn của trẻ. Bằng cách lặp đi lặp lại nhiều lần bài tập này, trẻ có thể hình thành đưực năng lực tập trung bằng cách xoay đầu nhìn và nhìn liên tục không dòi.

Bạn hãy lặp đi lặp lại nhiều lấn để trẻ vừa bất chước vừa tự mình phát ra âm thanh.

LUC aau Dạn nay cnuyen aọng từ từ đẩy nhanh tốc độ để luyện tập cho trẻ có thể thích ứng với các chuyển động nhanh hơn.

TÌM HIỂU VF. NÃO BỔNếu đôi mắt trẻ có thể nhìn tập trung là có thể đọc được chữ

Trẻ sẽ xoay đầu để tập trung nhìn vào đồ vật nằm trong tầm nhìn của mình. Nhìn tập trung là cách nhìn kết nối các đường bên trong bộ phận trung tâm của võng mạc. Bộ phận trung tâm của võng mạc này là noi có thê nhìn đồ vật nhỏ nhất trong mắt, nếu trẻ nhìn tập trung đưực có nghĩa là có thể đọc đưực các chữ nhỏ. Hầu như sau khi sinh khoảng 4 tháng tuổi là trẻ có thể nhìn tập trung, cho nên bạn hãy thay đổi hưcmg cũng như độ nhanh khi di chuyển vật để luyện tập cho trẻ.

HÀNH ĐỘNG

LUYỆN TẬP UỐNG BẰNG Ốn g HÚTNuôi dưững cho trẻ tính có kế hoạch

Từ khi còn trong bào thai, trẻ đã có phản xạ hút, hay còn đưực gọi là “phản xạ bú mút”, nên ngay sau khi sinh ra trẻ đã có thể bú ti mẹ. Chúng ta hãy luyện tập cho trẻ uống bằng ống hút trước khi cho trẻ uống trực tiếp bằng cốc. Uống bằng ống hút là công việc khá phức tạp vì trẻ phải biết “uống bao nhiêu” hay “hút vói lực như thế nào”. Bạn hãy dần dần cho trẻ cầm để luyện tập hút bằng ống hút và chú ý để không gây nguy hiểm cho trẻ.

Phản xạ bú mút sẽ dần dẩn yếu đi khi trẻ được khoảng 1~2 tháng tuổi. Cho nên ngay sau khi sinh, bạn hãy cho ống hút vào miệng để trẻ làm quen.

TÌM HIỂU VẾ NÃO BỒVó*i phản xạ bú mút, trẻ không thể uống bằng ống hút

“Hút” là hành động được thực hiện bằng ý thức của bản thân trẻ. Chỉ vói việc bú ti mẹ nhờ vào phản xạ bú mút, trẻ sẽ không thể uống bằng ống hút đưực. Bởi vì trẻ cần phải tự quyết định lượng nước sẽ hút, giữ miệng ống hút bằng lưỡi rồi ngậm miệng. Đối vói trẻ, đây là thao tác rất khó khăn. Bạn nên sử dụng ống hút trong suốt để trẻ có thể nhìn thấy chất lỏng đi vào miệng mình, như vậy trẻ sẽ dễ nhử hon.

VÂN ĐỘNG. TỪ NGỮ

VẬN ĐỘNG CÁC NGÓN TAYGiúp trẻ sử dụng linh hoạt các đầu ngón tay

Nếu trẻ đã ngồi vững, bạn hãy tạo hứng thú cho trẻ bằng các trò choi sử dụng tay nhiều hon mức đã làm từ trước đến nay. Giai đoạn này, bạn hãy dạy trẻ cách cử động độc lập ngón cái và bốn ngón tay còn lại. Đây là bài giúp trẻ có thể nắm chính xác đồ vật. Bạn hãy lần lưựt gập từng ngón tay cho trẻ xem rồi để trẻ bắt chước. Đồng thòi hãy nói tên của các ngón tay cho trẻ nghe như “đây là ngón cái” rồi sờ vào ngón cái để trẻ đồng thòi nhó* đưực cả tên gọi, như vậy bạn có thể kích thích tổng họp lên cả vùng vận động và vùng ngôn ngữ cho trẻ.

Lúc đấu, trẻ chưa quen, bạn hãy khẽ chạm vào ngón tay của trẻ thì trẻ sẽ dễ dàng gập ngón tay hơn.

TÌM HIỂU VẼ NÃO BỔLuyện tập tương tự ử cả hai tay

Vận động độc lập từng ngón tay là hoạt động cơ bản để sử dụng tốt bàn tay. Trước tiên, úp bàn tay trẻ xuống, không để trẻ cử động các ngón tay mà mở rộng các ngón tay khác ra phía ngoài (vận nhãn ngoài). Nếu trẻ đã làm được như vậy, bạn hãy ngửa bàn tay trẻ lên rồi lần lượt kẹp chặt đầu ngón tay cái vào đầu các ngón tay còn lại (vận động đối kháng). Nếu trẻ đã làm được vận động này ở một bên tay, bạn hãy tiếp tục luyện tập ở cả tay còn lại.

HÀNH ĐỘNG

LUYỆN TẬP KHI THAY BỈM (2)Tạo cư sử để trẻ học tập

Ta sẽ lựi dụng các hành động phản xạ của cơ thể để luyện tập cho trẻ thông qua các dấu hiệu. Khi tháo bỉm cho trẻ, bạn hãy vừa nói “1 ” vừa véo nhẹ vào đùi trẻ, sau đó nói “2” đồng thòi ấn vào gan bàn chân của trẻ. Nếu bạn véo vào chân, trẻ sẽ co chân lại nhờ vào “phản xạ gấp” do có kích thích, nếu bạn ấn vào gan bàn chân, trẻ sẽ duỗi chân ra nhờ vào “phản xạ kéo căng” xảy ra khi cơ bắp đột ngột bị kéo ra. Nếu trẻ đã có thể co duỗi chân rồi bạn hãy khen ngợi trẻ “con làm tốt lắm” rồi xoa bóp toàn thân cho trẻ. Bạn hãy luyện tập nhiều lần bài tập này khi thay bỉm cho trẻ ở cả hai chân.

Đ I Ể M U / U ỶĐể luyện tập tốt

1. Trước khi bắt đầu, bạn hãy nói vói trẻ: “Bây giờ, mẹ con mình bắt đầu

bài tập khi thay bỉm nhé”.

2. Nhất định bạn phải nói vói trẻ để làm dấu hiệu.

3. Vì trẻ chỉ co duỗi bên chân đưực kích thích thôi nên hãy tạo ra nhiều kích thích giống nhau ở cả hai bên chân để trẻ luyện tập.

4. Nếu trẻ đã co duỗi đưực tốt, bạn hãy khen ngựi trẻ.

Hàng ngày, nếu bạn lặp đi lặp lại bài tập này thì sau đó chỉ cần bạn nói là trẻ đã có thê phản ứng co duỗi tưong ứng.

TÌM HIỂU VẼ NÃO BỔPhản xạ có điều kiện tạo nên tính tự phát

Khi thực hiện vận động này, bạn nhó* phải đếm theo “1 ”, “2”. Việc lặp đi lặp lại động tác này sẽ tạo nên mối liên quan giữa việc đếm và hành động co vào hay duỗi ra của trẻ, vì thế trẻ sẽ dần dần biết co vào duỗi ra khi nghe mẹ đếm. Hành động này gọi là “phản xạ có điều kiện”, nghĩa là ta sẽ cho trẻ một cái điều kiện để t rẻ hành động theo, nếu trẻ làm tốt, ta sẽ khen trẻ. Bằng cách lặp đi lặp lại nhiều lần như vậy, trẻ sẽ dần dần học tập một cách tự giác.

VỪNG VỎ NÃO T R ự ở C TRÁN

BÀI TẬP CẦM ĐỒ VẬTGiúp trẻ rèn luyện vùng vỏ não trirức trán

Nếu trẻ đã nắm chặt đưực quả bóng (cầm bằng lực) và chạm từng ngón tay vào ngón tay cái (cầm chính xác), chúng ta sẽ bắt đầu dạy cho trẻ cầm bằng hai ngón - động tác căn bản để sử dụng dụng cụ bằng tay. Nếu hai mẹ con ngồi quay mặt vào nhau sẽ bị ngưực tay nên lúc đầu, bạn hãy cùng ngồi quay về một hướng vói trẻ, sau đó cho trẻ xem cách bạn cầm đồ vật để trẻ bắt chước. Nếu thấy trẻ có vẻ làm đưực, bạn hãy cho trẻ tự cầm bằng nhiều ngón. Đê trẻ tự quyết định sẽ gập ngón tay nào rồi vừa nhìn cử động của ngón tay vừa cầm vật, như vậy thì không chỉ vùng vận động mà cả vùng số 10 của vùng vỏ não trước trán cũng làm việc. Bạn hãy kiên trì luyện tập để

trẻ tự mình suy nghĩ xem sẽ sử dụng ngón nào.

T ÌM H IỂU VẼ N Ã O BỔRèn luyện ý chí v à thực hiện

Khi trẻ sử dụng các ngón tay một cách có ý thức, vùng não số 10 sẽ làm việc. Trong vùng vỏ não trước trán, vùng số 10 là vùng chỉ có ở con người. Từ khi trẻ có ý thức, vùng số 46 có chức năng suy nghĩ về sự vật và vùng vận động có chức năng hoạt động các ngón tay sẽ làm việc, giúp phát sinh

hành động gọi là cầm nắm đồ vật. Đây chính là khỏi điểm để trẻ tự mình suy nghĩ và sử dụng dụng cụ. Bài tập này giúp toàn bộ vùng vỏ não trước trán làm việc hết công suất.

GHI NHỞ

GHI NHỚ KHUÔN MẶTGiúp trẻ ghi nhó* khuôn mặt, ý thức về con người

Bạn hãy sử dụng một chiếc gưong để giúp trẻ nhận ra khuôn mặt của mình. Trước tiên, bạn hãy cùng trẻ ngồi trước gưong nhìn vào khuôn mặt trong gưong, dùng tay chỉ vào mắt và nói đây là “mắt”, chỉ vào mũi và nói đây là “mũi” để dạy trẻ về các đặc điểm trên khuôn mặt và tên gọi của chúng. Nếu trẻ đã bắt chước đưực theo mẹ có thể chỉ vào mắt, mũi, bạn hãy hỏi trẻ “mắt con đâu nhỉ?” và hướng dẫn trẻ chỉ tay lên mắt mình. Bài luyện tập này giúp trẻ nhận ra khuôn mặt mình và nhớ đưực tên các bộ phận cấu thành nên khuôn mặt như mắt, mũi.

TÌM HIỂU VẼ NÃO BỔDạy trẻ phân biệt v'ê mình trong giromg vó*i mình bên ngoài

Hai mẹ con đứng nhìn vào gương. Mẹ chỉ vào mắt của mẹ trong gưong rồi giục trẻ chỉ vào mắt của mình trong gương. Nếu trẻ làm đưực, bạn hãy chỉ vào mắt trẻ đang ngồi bên cạnh mình rồi hướng dẫn trẻ chỉ vào mắt của mình. Lặp đi lặp lại nhiều lần bài tập này sẽ giúp trẻ phân biệt đưực đâu là mình ở trong gưong và đâu là mình ở bên ngoài.

V Â N ĐỘNG

TRÒ CHƠI “M Ắ T MÈO”M át-xa cho m ắt

Bạn ngồi đối diện vói trẻ rồi vừa hát “Trựn mắt lên nào, cụp mắt xuống nào, mắt ti hí mắt ti hí. Xoay tròn... xoay tròn... tròn như mắt mèo” vừa dùng ngón trỏ ray phần đuôi mắt lên trên rồi xuống dưới. Đối vói trẻ, nét mặt của mẹ cụp xuống hay xếch lên theo nhịp điệu bài hát là điều rất thú vị. Cả hai mẹ con hãy ngồi trước gương để trẻ nhìn thấy sự thay đổi trên khuôn mặt như thế nào rồi bắt chước. Đây là bài tập giúp rèn luyện các cơ tạo nên các nét mặt và luyện tập cách điều chỉnh lực của ngón tay để không làm đau các vùng xung quanh mắt.

Xoay ngón tay vẽ một vòng tròn Đáy đuôi mát vào phía tr<ở đuôi mát giống 'mát mèo".

Đ IỂ M U /U ỶCắt móng tay ngắn rồi mó*i luyện tập

Giai đoạn này, trẻ vẫn chưa thể đặt đưực ngón tay chính xác vào mục tiêu mà đây lại là trò choi cần đặt ngón tay vào vùng xung quanh mắt, nên trước khi choi, bạn hãy chú ý cắt móng tay để trẻ dù có lỡ chọc tay vào mắt cũng không sao. Móng tay của trẻ rất nhanh dài nên bạn hãy thường xuyên để ý và cắt một cách cẩn thận.

TÌM HIỂU VF. NÃO BỔGiúp trẻ nhó* đu*ọ*c chuyển động của ngón tay, mắt và mí mắt

Trò choi này sẽ thực hiện sau khi trẻ có thể nhận thức đưực khuôn mặt & phần “Ghi nhó* khuôn mặt”. Bạn vừa nói vừa kéo mắt lên phía trên, xuống dưới rồi xoay vòng tròn. Bạn hãy đặt hai ngón tay trỏ lên hai bên đuôi mắt để nâng lên hạ xuống cả phần mí mắt cùng vói chuyển động của mắt. Lúc đầu sẽ hoi khó khăn để trẻ xoay tròn mắt, nên bạn hãy chuyển động chậm cho trẻ xem. Nếu trẻ đã có thể chuyển động bằng ngón tay thì bạn hãy luyện tập đến mắt rồi mí mắt để trẻ ghi nhớ cách chuyển động.

CẢM GIÁC

TRÒ CHƠI VỚI BA MÀU c ơ BẢNRèn luyện cảm giác về màu sắc

Khi bạn dạy cho trẻ về màu sắc, hãy bắt đầu từ những màu sắc nét là đỏ, xanh lá cây và xanh dưong - “ba màu co* bản của ánh sáng trực tiếp”. Trước tiên, bạn hãy chuẩn bị các khối màu: đỏ, xanh lá cây và xanh dưong rồi cho trẻ nhìn và nói “đây là màu đỏ nhé” để trẻ nhớ màu và tên gọi của nó. Nếu trẻ đã lấy đưực đúng màu theo lòi bạn nói, bạn hãy cho trẻ nhìn hai khối màu khác nhau rồi hỏi “đố con màu đỏ là cái nào?” hay “con thích màu nào?”. Bạn có thể lấy ví dụ về đèn xanh, đèn đỏ trên đường để dạy trẻ.

TÌM HĨẼU VÊ BỔ NÃOBắt đầu vó*i “ba màu co* bản của ánh sáng trực tiếp”

Trong màu sắc có ba màu cơ bản của ánh sáng trực tiếp là đỏ, xanh lá cây và xanh dương, những màu này sẽ sinh ra trong võng mạc. Trước hết, ta sẽ dạy cho trẻ ba màu cơ bản này, cho trẻ cùng chơi vói ba khối màu: màu xanh dương, màu xanh lá cây và màu đỏ. Sau đó, dạy cho trẻ nhiều màu khác như màu vàng, màu hồng, màu cam...

V ÂN ĐỘNG

CHO TRẺ CHƠI MÀ KHÔNG CẦN MẶCBỈM

Giúp trẻ só*m biết bò

Nếu trẻ có thể sử dụng tất cả các bộ phận trên cơ thể để chơi, bạn hãy dành thòi gian cho trẻ chơi mà không cần đóng bỉm. Như vậy trẻ sẽ không cảm thấy vướng víu khi di chuyển và hoạt động đưực nhanh hơn. Hơn nữa, trong lúc vận động, trẻ sẽ tự mình học được cách di chuyển chân nên dần dần sẽ biết bò và đi đúng cách.

TÌM HĨẼUVẼNẤOBỔTăng co* hội để trẻ có thể vận động tự do

Trẻ mặc bỉm để giữ vệ sinh nhưng sẽ khiến trẻ hoạt động khó khăn hon. Vậy nên bạn hãy cho trẻ vận động một cách tự do thoải mái trong trạng thái không mặc bỉm. Đây là bài tập rất có ích cho trẻ sóm biết bò đồng thòi giúp phần da ở đầu gối khỏe hon. Đê tránh cho trẻ bị thưong hay chầy xước khi luyện tập, bạn nên dọn dẹp phòng sạch sẽ.

LUYỆN TẬP CÁCH NGÃHoạt động phòng vệ để tránh nguy hiểm khi bị ngã ngửa

Trẻ mói biết ngồi chưa thể giữ vững đưực tư thế và lấy được thăng bằng nên chưa thể ngồi yên đưực. Lúc này, chúng ta hãy luyện tập cho trẻ cách nằm ngang ra khi mỏi. Đây là hoạt động ứng dụng “phản xạ mê lộ” (trang 38) giúp trẻ phản xạ chống tay phía bị nghiêng ra để đỡ lấy cơ thể khi đầu bị nghiêng sang một bên. Khi trẻ đã có thể ngồi vững là lúc trẻ bước sang một giai đoạn trải nghiệm mói.

Đặt trẻ ngổi để hai lòng bàn tay trẻ xòe ra, chạm sàn rồi vỗ nhẹ vào phía trong khuỷu tay.

Đ I Ể M U / U ỶN gồi vữ ng

Ở giai đoạn này, các cơ giúp trẻ ngồi vững vẫn chưa phát triển. Do đó, khi ngồi trẻ dễ bị ngã sang ngang hoặc ngửa ra sau, nghiêng về phía trước do chân chuyển động. Nếu không luyện tập gì, trẻ dễ bị đập đầu về phía sàn làm đau cổ do đầu quá nặng.

Điểm

/

Cho trẻ luyện tập để có thể xòe tay ra chống lấy cơ thể khi khuỷu tay bị chùng, nửa người bị ngửara sau.

TÌM HIỂU VF. NÃO BỔLuyện tập phản xạ nhanh đối vó*i “gia tốc”

Điều quan trọng là làm sao để khi trẻ ngã sẽ không bị thưcmg. Chúng ta hãy luyện tập nhiều lần cho trẻ bài tập này để đưa ra phản xạ mê lộ khi có gia tốc thẳng đứng và gia tốc xoay. Khi trẻ đã có thể làm nhanh, ta sẽ thử cho trẻ ngã thật. Nếu có chương ngại vật ở phía trước, trẻ cần chuyển động để tránh nó. Chúng ta sẽ bắt trẻ tăng giảm phản xạ như lúc nhanh lúc chậm. Bài tập này giúp trẻ nhìn nhanh mọi vật xung quanh khi bị ngã.

GHI NHỞ

TAY NÀO CÓ, TAY NÀO KHÔNGNão hoạt động nhanh ho*n nhò* việc ghi nhó* vị trí đồ vật

Nếu trẻ đã có thể choi trò “ú... òa (2)” ở phần Giai đoạn lẫy rồi thì đây

sẽ là giai đoạn cuối cùng để luyện tập trí nhá làm việc. Bạn hãy ngửa hai lòng bàn tay, để một vật gì đó như kẹo hay đồ choi vào một bên tay rồi cho trẻ xem. Khi thấy trẻ đã nhìn kỹ, bạn hãy nắm tay lại và hỏi trẻ “Tay nào có?” rồi bảo trẻ chỉ tay. Lúc đầu bạn hãy để trẻ nhìn thật kỹ để ghi nhớ nhưng sau khi đã quen, hãy rút ngắn từng chút thòi gian cho trẻ nhìn. Trong một khoảng thòi gian ngắn mà trẻ có thể ghi nhớ đưực có nghĩa là não trẻ làm việc rất nhanh. Trẻ có thể ghi nhớ để phản ứng nhanh được chính là do sự rèn luyện của não bộ. Bạn hãy lặp đi lặp lại nhiều lần bài tập này chứ không nên nóng vội.

Nắm chặt tay lại giấu đổ vật đi ngay trước mắt trẻ

TÌM H IẼU V ẼN Ấ O B ỔHãy lặp đi lặp lại hành động “giấu đi” rồi “ cho xem”

Đối vói trẻ, trò choi "Tay nào có tay nào không" này khá khó. Bởi trẻ hoàn toàn không nhìn thấy đồ vật. Vì đồ vật sẽ đưực giấu ở bên trái hoặc bên phải nên sẽ khó hon trò choi “ứ... òa” có thê nhìn thấy một phần khuôn mặt. Lúc đầu trẻ có thể chưa đoán trúng. Cho nên, bạn chỉ giấu trẻ một chút thôi sau đó cho xem luôn. Dần dần sẽ kéo dài thòi gian giấu để luyện cho trẻ vẫn có thể nhó* đưực đồ vật nằm ở đâu, cho dù có giấu trong khoảng thòi gian 20 giây.

Đ IỂM U /U ỶPhu*o*ng pháp để tăng cưò*ng trí nhó* làm việc ho*n nữa

Nếu trẻ đã có thể đoán chính xác trong trò choi “Tay nào có tay nào không”, bạn hãy giấu hai tay đã nắm chặt ra sau lưng, thay đổi vị trí giấu đồ vật mà trẻ không nhìn thấy rồi đưa tay ra phía trước hỏi trẻ “Tay nào có?”. Vì trí nhó* làm việc của trẻ hoạt động tốt nên trẻ sẽ chỉ tay vào bên tay lúc đầu đã cầm đồ vật. Như vậy cũng dạy đưực cho trẻ trải nghiệm việc đoán sai. Nhờ bài tập này, trẻ sẽ dễ dàng ứng phó vói sự thay đổi của các hành động và dễ dàng đưa ra các phản ứng phức tạp.

GIAI ĐOẠN BÒ: Từ IO ~ 12 tháng tuôi

Biết bòBắt đẩu có tính tự phát

VÂN ĐỘNG

BÀI TẬP BÒBắt đầu hoạt động tự phát

Bò là vận động mà trẻ chống cả hai tay hai chân xuống đất nên thường bị xem nhẹ. Nhưng đây thực chất là một vận động cao cấp vì trẻ cần vận động đồng thòi nhiều hoạt động của não bộ như dùng lực của mình để nâng đỡ cơ thể, điều chỉnh tầm nhìn tiêu điểm phù họp vói vận động của cơ thể, đảm bảo tư thế phù họp vói chuyển động thẳng v.v... Do vậy, nếu không coi trọng giai đoạn này trước khi trẻ biết đi thì sau này trẻ sẽ dễ bị trầy xước đầu gối. Trẻ có bò nghiêng hay lùi, bạn cũng không cần để ý vì đó là hành động tự phát.

TÌM HIỂU VF. NÃO BỔĐể trẻ thành thạo nhiều loại hoạt động

Di chuyển về phía trước trong tư thế bò chính là bài tập tiền đề để trẻ di chuyển tốt được bằng hai chân. Bạn hãy cho trẻ bò ở nơi có không gian rộng. Không chỉ ở mặt đất bằng phẳng mà có thê cho trẻ bò ở cả thảm mềm để tạo thành các dốc giúp trẻ luyện tập lên xuống. Luyện tập để di chuyển nhanh, di chuyển về phía sau cũng rất quan trọng. Nếu trẻ đã thành thạo các động tác, bạn hãy cho trẻ luyện tập cả việc vòng trái, vòng phải và bò vòng quanh.

TÓP TÉP - ực - HÀNhững chú ý co* bản khi ăn

Đối vói những hành động như nhai, nuốt, nếu bạn không dạy thì trẻ sẽ không làm đưực. Lúc đầu khi mói ăn dặm, trẻ hầu như không cần nhai

nhưng chúng ta phải dạy trẻ nắm vững các hành động này. Trước tiên, bạn hãy cho trẻ nhìn kỹ khoang miệng và làm mẫu. Tiếp theo, bạn đút thức ăn vào miệng trẻ nhưng để thức ăn ở đầu lưỡi, noi có “nụ vị giác” để trẻ cảm nhận vị. Sau đó, hãy nói “tóp tép” khóp vói chuyển động của miệng trẻ rồi nói “ực” để trẻ nuốt, cuối cùng nói “hà” để trẻ thè lưỡi ra, bạn xác nhận trong miệng trẻ đã hết thức ăn.

Nếu đã nói tóp tép, ực rồi nhất định cuối cùng phải nói "hà". Hành động này sẽ giúp trẻ mở miệng và thè lưỡi ra. Bạn hãy làm mẫu để trẻ bắt chước.

TÌM HIỂU VF. N Ã O BỔĐể trẻ nhìn đồ ăn và cảm nhận

Trước tiên, bạn hãy cho trẻ nhìn đồ ăn của mình để trẻ biết sẽ ăn gì. Sau đó, bạn lặp đi lặp lại chuỗi hành động: mở miệng, đặt thức ăn ở đầu lưỡi (phía trước), ngậm miệng lại rồi nhai để trẻ ghi nhớ đưực mùi vị rồi cuối cùng cho trẻ nuốt. Đôi lúc bạn hãy hỏi trẻ xem con có muốn ăn không? Sau khi xác nhận trẻ đã nhai nát đồ ăn rồi bạn hãy nói “ực” để trẻ nuốt.

VỪNG VỎ NÃO T R irở C TRÁN

TẬP CẦM THÌASử dụng ngón tay sẽ kích thích não bộ

Khi bắt đầu cho trẻ ăn dặm, ta giúp trẻ học cách cầm thìa. Có thê sử dụng thìa là CO' sở giúp trẻ dùng ngón tay khéo léo để sử dụng thành thạo các dụng cụ. Trong giai đoạn này, chúng ta hãy dạy trẻ cách sử dụng các ngón tay. Bạn hãy cầm thìa bằng ba ngón: ngón trỏ, ngón giữa và ngón cái rồi cho trẻ nhìn để bắt chước. Trẻ đã luyện tập vói ba ngón tay ở phần “Nắm ngón tay” (trang 56) ở giai đoạn ngồi rồi nên giai đoạn này trẻ sẽ dễ dàng thực hiện. Nếu đã cầm đưực thìa tốt, trẻ cũng sẽ sóm biết cầm đũa. Dần dần ta sẽ để trẻ tự múc nước để uống.

ề

Nếu chỉ là cầm nắm chặt bằng cả bàn tay thì không phải là tập luyện cho các ngón tay. Bạn nhất định phải tập cho trẻ cầm bằng ba ngón tay.

TÌM H IỂU VF. N ÃO BỔCầm bằng ba ngón tay sẽ khiến vùng vỏ não trư ớc trán làm

việc

Bạn hãy hướng dẫn để trẻ cầm đưực bằng ba ngón tay: ngón trỏ, ngón cái và ngón giữa. Khi trẻ nắm chặt thìa bằng cả bàn tay để ăn, trẻ sẽ nhìn thức ăn khiến trung khu thị giác, vùng vỏ não trước trán làm việc. Nhưng nếu trẻ cầm bằng ba ngón tay thì không chỉ trung khu thị giác và vùng vỏ não trước trán làm việc mà vỏ não vận động và vùng vận động cũng làm việc để tạo nên vận động chi tiết, bắt vùng vỏ não trước trán hoạt động tích cực hon.

TỪ NGỮ

SỬA T ừ NGỮĐe trẻ nhó* từ hiệu quả

Mặc dù nói giọng điệu trẻ con rất dễ thưong nhưng nếu cứ để trẻ nói như vậy, sau này chúng ta phải dạy lại cho trẻ nói đúng từ. Cho nên, ở giai đoạn này, bạn hãy chú ý để trẻ không dùng các từ theo kiểu trẻ con. Khi bạn gọi trẻ hay định nói chuyện vói trẻ, hãy phát âm thật chuẩn. Ví dụ khi trẻ nói “ngài” bạn hãy nói lại “Con muốn đi ngoài hả?” để trẻ dần nhớ đưực từ chính xác. Khi nói điều gì đó, bạn hãy cho trẻ nhìn khuôn miệng của mình rồi phát âm từ từ để trẻ dễ nhớ hon.

Con

Khi bạn nói chuyện, hãy cho trẻ sờ vào m iệng bạn để cảm nhận được chuyển động của m iệng, như vậy cũng rất hiệu quả.

TÌM HĨẼUVẼNẤOBỔ

Đừng bắt trẻ làm điều lãng phí

Bạn hãy chú ý luôn luôn sử dụng từ chuẩn. Nếu trẻ đã ghi nhó* những từ nói theo kiểu trẻ con rồi thì việc dạy lại cho trẻ từ mói là điều lãng phí. Do vậy, bạn hãy nhìn vào trẻ và nói chuyện thật to. Cho dù trẻ chưa thể nói đưực thì trẻ vẫn hiểu. Chú ý là tuyệt đối không đưực nói điều xấu hoặc cãi nhau trước mặt trẻ. Bạn sẽ hoàn toàn sai lầm nếu cho rằng trẻ không hiểu gì nên không sao.

VÂN ĐỘNG

TẬP GIẪM CHÂNĐe đi đúng cách và rèn luyện cảm giác ỏ* lòng bàn chân

Khi bước đi, trước tiên ta sẽ đặt gót chân lên mặt đất, cho cơ thể chuyển động từ phía sau lên phía trước, cuối cùng là dẫm các đầu ngón chân lên mặt đất. Để làm đúng một loạt hành động này, điều quan trọng là khi chạm gót chân xuống đất, đặt lòng bàn chân xuống đất rồi kiễng phần gót chân khỏi mặt đất thì phải đặt chắc phần vòng cong (phần nhô lên hình cầu dưói ngón chân cái) xuống. Ớ giai đoạn này, chúng ta sẽ giúp trẻ cảm nhận lòng bàn chân. Bạn hãy dùng tay ấn mu bàn chân trẻ từ trên xuống, sau đó bỏ tay đang ấn ra để chân trẻ cong lên. Một ngày bạn nên luyện tập mỗi bên 5 lần như thế này cho trẻ.

Dùng tay ấn mu bàn chân trẻ xuống.

Cho trẻ đứng vịn vào bàn.

T ÌM H IỂU VẼ N Ã O BỔĐe trẻ dẫm chân đúng

Khi bước đi, trước hết cơ tam đầu cẳng chân và cơ chày trước của chi dưới sẽ làm việc, gót chân đặt xuống đất, tiếp theo phần vòng cong đặt xuống, trong trạng thái ngón chân cái mở ra phía ngoài thì những phần khác ngoài cơ tam đầu cẳng chân làm việc để dẫm chân lên mặt đất. Khi dẫm chân, ngón chân cái đóng vai trò rất quan trọng. Chúng ta phải luyện tập cả hai chân để trẻ có thể chạm xuống đất và dẫm lên.

Nới lỏng lực ở tay để trẻ nâng gót chân lên. Lúc này phẩn vòng cong dẫm chắc lên sàn nhà.

Nếu trẻ đã đi được

1. Bạn hãy để đầu gối trẻ hơi cong, để trẻ Phần vòng congdướn chân ra phía trước. (phin nbs len

v hình cầu dưới2. Kéo đầu gối ra, đặt chân trẻ xuống đất bắt ngón chân cái)

đầu từ gót chân.

3. Kết họp vói di chuyển cơ thể về phía trước, lực ép di chuyển từ gót chân đến phần không chạm đất.

4. Lực tập trung ở phần vòng cong.

5. Cuối cùng, dẫm bằng ngón chân cái rồi đưa chân ra phía trước. Bạn hãy ý thức về một loạt hành động này để luyện tập cho trẻ.

GHI NHỞ

CHƠI VỚI ĐỒ CHƠITrẻ sẽ ghi nhó* thứ trẻ thích

Đây là bài tập cho trẻ lựa chọn ra đồ vật yêu thích trong rất nhiều đồ choi của mình. Trước tiên, bạn hãy chọn ra một món đồ trong số rất nhiều đồ chơi của trẻ rồi chơi cho trẻ xem để tạo cảm hứng cho trẻ. Trong lúc cùng chơi vói mẹ, trẻ sẽ dần dần tự chơi vói đồ mà mình thích. Nếu trẻ đã thích bạn hãy để đồ chơi đó ở một chỗ qui định rồi nói vói trẻ “Mẹ để ở đây nhé”. Nếu ngày hôm sau vẫn muốn chơi vói đồ chơi đó, trẻ phải nhớ chỗ cất.

Như vậy, đồng thời vói việc rèn luyện trí nhớ làm việc giúp trẻ nắm được “lựa chọn loại trừ” như việc lựa chọn ra đồ vật mà mình thích.

Trẻ sẽ dẩn nhận ra đồ chơi nào mà mình thích và ghi nhớ nó được cất ở đâu. Do đó, bạn hãy qui định ra một chỗ để đồ chơi riêng cho trẻ lựa chọn.

TÌM HIỂU VẼ NÃO BỔQui định chỗ cất đồ vật, rèn luyện cho trẻ trí nhó* làm việc

Nếu trẻ đã biết lựa chọn trò choi, trẻ sẽ tập trung choi một trò nào đó.

Bạn hãy xếp đồ choi của trẻ ở một chỗ qui định để trẻ khi muốn choi, sẽ tự lấy đồ choi mình muốn choi rồi cất vào chỗ cũ sau khi đã choi xong. Như vậy, trẻ sẽ nhử chỗ cất đồ choi, khi muốn choi, trẻ sẽ tự mình lấy đồ choi. Bằng cách này, thòi gian ghi nhớ của trí nhớ làm việc sẽ lâu hon.

VỪNG VỎ NÃO T R irở C TRÁN

TRẺ ĂN N GO N M IỆNGĂ n ngon m iệng giúp vùng vỏ não trư ớ c trán của trẻ linh hoạt

hưn

Điều quan trọng khi ăn là ăn thấy ngon miệng. Do vậy, hãy để trẻ “nhìn” thức ăn, “ngửi” mùi vị rồi “thưởng thức” bằng lưỡi. Nếu trẻ vừa ăn vừa đưực kích thích các cảm giác này thì não bộ sẽ cảm thấy ngon, vùng vỏ não trước trán hoạt động linh hoạt để tập trung tích cực vào việc ăn. Ngoài ra, nếu thấy trẻ có vẻ không thích ăn nữa, bạn hãy nói “Con no bụng rồi nhỉ?” rồi dừng bữa ăn. Biết đưực thòi điểm không nên ăn nữa cũng là một cách để phòng chống béo phì sau này.

Để trẻ có thể ăn một cách vui vẻ và ngon lành bằng cảm nhận của mắt, mũi và lưỡi, bạn cũng cần cho trẻ trải nghiệm nhiều loại đồ ăn như cứng, mềm, trơn tuồn tuột hay dẻo.

ÀAm... ÀAm...

TÌM H IỂU VẼ N ÃO BỔThời gian bữa ăn cũng là bài tập quan trọng

Bạn hãy qui định trước một ngày ba bữa ăn và ăn gì, theo trình tự như thế nào. Hon nữa, hãy cố gắng để trẻ có thể ăn mà cảm nhận mùi vị và thưởng thức đồ ăn. Bạn hãy cho trẻ quyết định thòi gian kết thúc bữa ăn. Đê trẻ ăn vui vẻ, ngon miệng và có thể quyết định lúc nào không ăn nữa. Bạn hãy chú ý không cho quá nhiều đường vào đồ ăn để không gây béo.

Dần dần để trẻ dùng thìa xúc ăn.

PHƯƠNG PHÁP KƯBOTA

Bây giò* con tôi mó*i 7 tháng tuổi, vậy nếu bắt đầu rèn luyện tù* bây giò* thì có hiệu quả không?

Có, bạn hãy bắt đầu ngay tít ngày hôm nay!

Nếu não bộ làm việc, các khóp thần kinh sẽ đưực tạo ra để kết nối các tế bào thần kinh và hình thành các mạch thần kinh. Sau khi sinh đến giai đoạn 2 ~ 3 tháng tuổi là khoảng thòi gian các khóp thần kinh được hình thành vói số lưựng lớn nhất, lúc này chính là thòi kỳ số lưựng khóp thần kinh đạt đến đỉnh điểm.

Ví dụ, đỉnh điểm của vùng thị giác là sau sinh khoảng 8 tháng, đỉnh điểm của vùng vỏ não trước trán là sau sinh khoảng 2 năm. Trong thòi kỳ hình thành số lưựng lón các khóp thần kinh này, nếu các tế bào thần kinh đã đưực tạo ra khi còn trong bào thai làm việc sẽ đưực kết nối ngay mà không cần mất quá nhiều công sức.

Do vậy, điều quan trọng là tiến hành giáo dục cho trẻ ngay từ khi sinh ra. Sau khi vưựt quá giai đoạn này mói bắt đầu giáo dục thì vẫn có hiệu quả nhưng năng suất học tập sẽ giảm. Như vậy sẽ cần tăng thòi gian cũng như cường độ luyện tập.

Nếu bạn bắt đầu giáo dục từ khi trẻ 7 tháng tuổi có nghĩa là trong suốt thòi gian trước đó cho não choi hoàn toàn mà không luyện tập gì nên hầu như các khóp thần kinh không hình thành. Đê bù đắp đưực 7 tháng đã qua, bạn phải ghi nhó* rằng trong thòi gian ngắn phải cho trẻ trải nghiệm nhiều hom.

Bắt đầu từ tháng thứ 7 thì dù có luyện tập đến mức độ nào đi nữa, số

lưựng các khớp thần kinh tối đa cũng ít hon so vói những trẻ đã bắt đầu luyện tập từ sơm. Bạn hãy chú ý tạo ra nhiều các kích thích hơn so vói những trẻ đã bắt đầu luyện tập từ sớm.

Tôi đang cho con đi nhà trẻ. Như vậy có thể áp dụng việc giáo dục từ o tuổi không?

Có, nhung căn tính hiệu quả và có kếhoạch.

Bạn phải nhận thức rằng đi nhà trẻ (chỉ là trông giữ trẻ) không phải nơi nào người ta cũng thực hiện giáo dục cho trẻ. Do đó, thòi gian giáo dục cho trẻ sẽ ít đi. Có nghĩa là, bạn nên nghĩ rằng xác suất để trẻ trở thành thiên tài, con người ưu tú sẽ ít đi.

Nếu bạn mang trẻ đi gửi thì phải giáo dục cho trẻ một cách có hiệu quả trong thòi gian ngắn. Bạn phải lên kế hoạch thật kỹ để xem tạo cho trẻ kích thích gì và khi nào để giáo dục trẻ. Nếu bố mẹ bận không thể giáo dục đầy đủ cho trẻ thì cần thuê người trông giữ trẻ để thực hiện giáo dục riêng hoặc gửi trẻ đến các nhà trẻ có thực hành phương pháp giáo dục o tuổi.

Tôi đang sống ỏ* vùng địa phưưng. Vậy, nên nói chuyện vó*i trẻ bằng ngôn ngữ chuẩn phải không?

Chỉ cần trẻ không dùng các tìr theo ngôn ngữ trẻ con là đưực, còn sử dụng tiếng địa phưong củng không sao.

Điều quan trọng khi nói chuyện vói trẻ là để trẻ không phải sửa lại những từ đã nhớ. Khi trẻ bắt đầu biết nhớ từ ngữ, nếu để trẻ nhớ những từ như “mom” là “com” thì sau này phải sửa lại cho trẻ một lần nữa.

Điều này rất lãng phí đối vói não bộ của trẻ. Cho nên, bạn hãy chú ý đừng cho trẻ sử dụng những từ ngôn ngữ trẻ con còn tiếng địa phương thì không sao.

Con tôi rất sọ* gặp mọi ngưò*i!

Hãy giúp con có tính xã hộỉ hon.

Cơ chế não bộ của trẻ liên quan đến sự e thẹn vẫn chưa rõ ràng, nhưng đối vói trẻ đã được giáo dục đê sử dụng tốt vùng vỏ não trước trán sẽ có khuynh hướng không e thẹn. E thẹn là hành động xảy ra ở giai đoạn 6 -12

tháng tuổi đối vói những trẻ có tính xã hội kém.

Tuy nhiên, đây không phải là bệnh giống như chứng ám ảnh sự xã hội mà chẳng qua chỉ do trẻ chưa có tính xã hội thôi. Nếu đặt địa vị của mình vào trẻ thì đây chỉ là phản ứng cự tuyệt đối vói người mà trẻ không quen biết. Dần dần khi gặp người lạ nhiều và đưực mọi ngưòi bế ẵm, trẻ sẽ hình thành đưực tính xã hội và rèn luyện đưực vùng vỏ não trước trán. Bạn có thê áp dụng bài tập “ú... òa” đối vói ngưòi mà trẻ e thẹn.

Con tôi không có hứng thú vó*i đồ ăn!

Hãy cho trẻ nhìn lúc mẹ ăn rất ngon lành

Đê tạo hứng thú của trẻ đối vói đồ ăn, điều quan trọng là bạn hãy cho trẻ nhìn thấy lúc mình đang ăn đồ ăn đó rất ngon lành. Cách này áp dụng không chỉ riêng vói đồ ăn mà ngay cả khi choi đồ choi cũng vậy, hãy cho trẻ nhìn lúc bạn đang choi rất vui vẻ. Lúc đó trẻ sẽ cảm thấy có hứng thú. Lúc đầu có thể trẻ chưa tỏ ra hứng thú nhưng bạn hãy kiên trì tiếp tục thực hiện đến lúc trẻ muốn làm.

Con tôi đã 4 tháng tuổi rồi nhưng chưi trò “ ứ... òa” mà con không hửng thú!

Bạn hãy tìm nguyên nhàn vì sao con không hứng thú!

Nếu não trẻ không có vấn đề gì mà không có hứng thú nghĩa là phải có nguyên nhân nào đó. Trước khi choi trò “ú...ú...òa”, bạn có cho trẻ nhìn mặt mình không? Có để cho trẻ nhó* khuôn mặt mẹ không? Khi cho trẻ nhìn mặt mình, bạn có thấy trẻ vui sướng không?

Dù bạn đã cho trẻ nhìn mặt mình rồi mói giấu mặt đi thì trẻ vẫn cần ghi nhớ rằng mẹ ở đó. Bạn hãy ngồi đối diện vói trẻ rồi thử làm lại từ chỗ bạn nhìn rõ đưực trẻ. Ngoài ra, bạn cũng có thể nhờ ngưòi khác choi vói trẻ để quan sát biểu hiện của trẻ.

Bản thân chúng tôi không thích học lắm, như vậy có ảnh hưửng gi hay không?

Điêu quan trọng là cha mẹ có hứng thú hay không.

Việc nuôi dạy con để trở thành người ưu tú cũng là bài học đối vói cha

mẹ. Cho dù bạn không thích học nhưng vì con cái, bạn có thực hiện hay không? Cho dù thòi đi học bạn có ghét học như thế nào đi nữa thì đấy không phải là vấn đề.

Đê nuôi dạy đưực con, cha mẹ cũng cần phải học. Bạn hãy quyết định xem khi nào, làm cái gì, cho con học cái gì.

Bạn hãy nghĩ rằng cha mẹ từ bỏ việc học đồng nghĩa vói việc từ bỏ việc nuôi dạy con cái.

Chồng tôi thỉnh thoảng mó*i giúp tôi dạy con!

Chỉ cần một ngiưòd đ ể nuôi dạy con trir thành ngitìri lưu tú!

Có lẽ vói các bà vợ, điều lo lắng, trăn trở nhất là các ông bố không tham gia vào việc nuôi dạy con cái. Tuy nhiên, nếu bạn mong muốn có thể nuôi dạy con mình có bộ não ưu tú thì việc giúp đỡ của các ông bố không phải làV aVvan đe.

Ngược lại, có khi thỉnh thoảng các ông bố mói giúp đỡ lại hay. Bởi chỉ có người hàng ngày chăm sóc trẻ m ói biết tâm trạng, những biến đổi nhỏ của trẻ trong ngày hôm đó. Nếu bố không phải là người thường xuyên chăm sóc con thì sẽ bỏ qua những dấu hiệu quan trọng.

Phương pháp Kubota đúc kêt từ kinh nghiệm nuôi dạy hai con và 20

năm kinh nghiệm giảngdạy

Căn cứ vào lí luận về não bộ của thầy Kubota Kisou và kinh nghiệm nuôi dạy con của vọ* ông, bà Kayoko

Kinh nghiệm thực tế nuôi dạy hai người con đã đúc kết nên công thức Kubota

Năm 1981, tôi đã xuất bản cuốn sách Sự phát triển của não bộ và cơ thể trẻ (Nhà xuất bản Tsukiji) đưa ra lí luận mà tôi đã hiểu về khoa học não bộ lúc đó. Phản ứng của nhiều độc giả là: “Dù có hiểu về sự phát triển của não bộ nhưng vấn đề là không biết nên thực hiện giáo dục như thế nào?” hay “Tôi muốn ông hãy đưa ra phưong pháp giáo dục cụ thể”.

Cho nên, tôi đã xuất bản hai cuốn sách Giáo dục trẻ (năm 1983), Giáo dục trẻ rèn luyện cảm giác (năm 1984, nhà xuất bản Lyon) mà vợ tôi là Kayoko viết phưong pháp giáo dục cụ thể và tôi viết phần chứng cứ khoa học về não bộ. Đây chủ yếu là những trải nghiệm của chúng tôi trong quá trình nuôi dạy hai con. Theo những phưong pháp đã ghi trong cuốn sách, hai con chúng tôi đã phát triển nhanh và trở thành những đứa trẻ thông minh.

Hiện tại những thiên tài, ngưòi ưu tú đã đưực nuôi dạy bằng phương pháp này đang rất thành công trong xã hội.

Điều lo lắng khi con thi vào trường đại học Tokyo là quên viếttên

Con trai thứ hai của tôi sau khi sinh 7 tháng đã biết đi, tôi phải cho con đi giày đặc biệt để cố định cổ chân.

Hơn nữa, con tôi rất thích học, khi mói học tiểu học, cháu đã có quyết tâm sẽ đỗ trường Đại học Tokyo. Khi cháu học lóp 11, tôi đã đã tin tưởng rằng chắc chắn cháu có thể thực hiện ước mơ của mình.

Khi cháu đi thi vào trường Đại học Tokyo, điều tôi nhắc nhở cháu là “con đừng quên viết tên vào giấy thi nhé!”. Cháu đã không để tôi phải thất vọng và đỗ vào Đại học Tokyo.

Con trai lớn của tôi rất thích chơi vói ô tô. Khi cháu 4 tuổi, tôi đã đưa cháu qua Mỹ. Thầy giáo mòi chúng tôi sang đã ra sân bay đón bằng chiếc xe con. Khi nhìn thấy chiếc xe, con tôi thốt lên “Một chiếc Dodge!” làm cho thầy giáo ngạc nhiên. Con tôi đã có kiến thức về ô tô đến mức có thể đoán trúng nhãn hiệu của chiếc xe mà lần đầu tiên cháu nhìn thấy bên ngoài.

Đã có rất nhiêu ngưừi đỗ vào các trưừng đại học danh tiếng nhừ đưực nuôi dạy bằng phưưng pháp Kubota

Sang thập niên 90, tờ nguyệt san Con tôi viết về việc giáo dục con cái đã chú ý đến phương pháp của chúng tôi và giói thiệu trên tạp chí. Chủ biên của tạp chí lúc đó là ông Aiba Shizuko rất hứng thú vói việc phát triển phương pháp giáo dục trong tập thể nên khoảng năm 91 đã bắt đầu thử nghiệm bằng “Lóp học giáo dục sớm cho trẻ”.

Khi đã củng cố được sự tin tưởng, từ năm 94 tôi bắt đầu xuất bản sách về giáo dục trẻ, viết ra những kinh nghiệm ở “Lóp học giáo dục sớm cho trẻ”. Đồng thòi, đã đăng kí thương hiệu là “Phương pháp Kubota” để tiếp tục hoạt động.

Tất cả những điều được thực hiện ở “Phương pháp Kubota” đều có cơ sở khoa học về não bộ. Chúng tôi lọi dụng những phản xạ và hành động mà trẻ có ngay sau khi sinh để giúp trẻ có thể vận động được.

Nếu tăng được các khó*p thần kinh trưức 3 tuổi, trẻ có thể trử thành thiên tài, ngưừi ưu tú

Như tôi đã nói rất nhiều lần trong cuốn sách này, điều quan trọng là luyện tập vùng vỏ não trước trán (vùng liên họp). Hon nữa, phưong pháp Kubota mang lại tất cả những kích thích về cảm giác lúc trẻ mói o tuổi.

Đê thực hiện giáo dục o tuổi, giúp trẻ trở thành người ưu tú, cần cố gắng cho trẻ càng nhiều kinh nghiệm càng tốt nhằm tạo ra các khóp thần kinh kết nối các tế bào thần kinh. Thực ra, tế bào thần kinh đã đưực tạo ra trước khi trẻ sinh ra nên điều quan trọng là chúng ta giúp trẻ làm tăng số lưựng các khóp thần kinh hon là việc tăng số lưựng tế bào thần kinh. Thêm nữa, giai đoạn từ 2 -3 tuổi, chúng ta phải dùng nhiều phưong pháp bắt não trẻ làm việc để tạo ra kết nối các tế nào thần kinh ở tất cả các vùng trong não bộ. Nếu trong giai đoạn này không hình thành đầy đủ các khóp thần kinh cho trẻ thì hoạt động của não trẻ sẽ kém, xác suất để trở thành thiên tài, ngưòi ưu tú hầu như mất hết.

Rèn luyện cho trẻ trí tuệ chứ không phảỉ trí thức. Trí thức là cái có sau, sau khi đã có trí tuệ.

Phưong pháp Kubota này là phưong pháp giáo dục giúp con người hình thành trí tuệ. Nếu có trí tuệ rồi thì sau đó sẽ hình thành đưực trí thức. Tôi nghĩ rằng nếu trẻ học một cách tích cực, hăng hái chứ không phải học do bắt ép, cưỡng chế thì còn dễ trở thành thiên tài hon nữa. Tôi mong muốn rằng vói phưong pháp của tôi sẽ tạo nên đưực nhiều con người ưu tú.