Քիմիական տարրերը մոլորակներում

Մարինե ԻշխանյանՄիջին դպրոց7-4 դասարան

Տիեզերքի խորհրդավորությունը ձգոողական մեծ ոժ ունի, որքան այն փորձում ես բացահայտել, այնքան այն դառնոմ է ավելի առեղծվածային, սակայն մարդկային հետաքրքրությունը խզորու է հատել անհնարի սահմանները։ Այսօր գիտությունը նոր նվաճումների հնարավորություն են տալիս զանազան արբանյակներ ուղարկելէ տիեզերք և մոլորակները ուսումնասիրելու համար, թույլ են տալիս երազել տիեզերական ճանապարհորդությունների մասին և այլն։

Մերկուրին արեգակնային համակարգի առաջին մոլորակն է։ Մոլորակը անապատների արքայություն է, նրա մի հատվածը շիկացած անապատ է, իսկ մյուս մասը ասռցե դաշտեր, Մերկուրիի մտնոլորտի բաղկացուցիչ մասերն են՝ Ar, Ne, He։ Նրա ծավալի 80 տոկոսը կարծր ատոմ է։ Մոլորակը ունի թույլ մագնիսական դաշտ, 500 միլիարդ անգամ պակաս ճնշում քան երկրագնդի վրա է։

Վեներան արեգակնային համակարգի երկրորդ մոլորակն։ Վեներան ունի օղակաձև օրբիտա։ Մնտնոլորտի բաղկացուցիչներն են՝ CO2, (97 տոկոս) N2 (3 տոկոս) H2O (0,05 տոկոս): Մոլորակը հրաբխային գոտի է, որը պատված է ածխաթթու գազի ամպով։

Երկիր մոլորակը արեգակնային համակարգի երրորդ մոլոեակն է, այն բացառիկ է իր մտնոլորտային կառուցվածքով, կյանքի համար անհրաժեշտ պայմաններով։ Ենթադրվում է, որ որևէ այլ մոլորակում հնարավոր չէ հանդիպել բնության չորս տարրերի միասնակաությանը, կենսաձևերի նման բազմազանությանը, թեև չի բացառվում, որ անծայրածիր տիեզերքում մենք միայնակ չենք։ Մարսը արեգակնային համակարգի չորորդ մոլորակն է։ Նրա մակերեսը պատված է հրաբուխներով, լայնածավալ անապատներով։ Ենթադրվում է, որ Մարս մոլորակում երբևէ ջուր է եղել, քանի որ ուսումնասիրությյունների ընթացքում կարմիր մոլորակի վրա հայտնաբերվել են սառցե գոյացումններ։ Մարդ մոլորակի մտնոլորտային բաղկացուցիչներն են` CO2, N2,Ar, CO, H2O։ Յուպիտերը արեգակնային համակարգի հինգերորդ մոլորակն է, այն իրենից ներկայացնում է գազի գունդ։ Յուպիտեր մոլորակի մտնոլորտային բաղկացուցիչներն են՝ H2, CH4, NH3, N3, H: Յուպիտերը ունի 16 րբանյակ, ինչպես նաև օղակաձև համակար՝ 20 000 կմ շառավղով։

Սատուրնը արեգակնային համակարգի 6-րդ մոլորակն է։ Այն ունի օղակաձև առանձնահատուկ համակարգ, որոնց շրջանագիձը կազմում է 400 000 կմ։ Դրանք բաղկացած են մանր մասնիկներից, որոնք սառցային գոյացումներ են։ Սատուրնի մտնոլորտային բաղկացուցիչներն են՝ CH4, H2, HE, NH3: Սատուրնից հետո ըստ հաջորդականության՝ գտնվում է Ուրանը, որը դարեր շարունակ համարվել է ամենահեռավոր մոլորակներից մեկը։ Այն հայտնաբերվել Գերշելի կողմից 18-րդ դարի վերջերին։ Հետագա դիտարկումների արդյունքում հայտնի դարձավ, որ Ուրանը նշանակալիորեն շեղված է իր բնականոն ուղղեծրից, որով և խախտում է երկնային մարմինների շարժման օրինաչափությունը։ Մթնոլորտի բաղկացուցիչներն են՝ H2, He, CH4, ունի 15 արբանյակ, նրա կենտրանում կարծր ատոմյային մասսա է։ Նեպտունը արեգակնային համակարգում 8-րդ է։ Այն հայտնաբերվել է 1856թ․֊ի սեպտեմբերի 23-ին․ մոլորակը անհնար է անզեն աչքով տեսնել։ Նեպտունի մթնոլորտային տարերն են՝ H2, He, CH4: