Necdet Pamir - Küresel Enerji Politikaları Kıskacında Türkiye’nin Enerji Sorunsalı

Küresel Enerji Politikaları Küresel Enerji Politikaları KıskacındaKıskacında

Türkiye’nin Enerji SorunsalıTürkiye’nin Enerji Sorunsalı

Necdet PAMİRNecdet PAMİRPetrol Mühendisi/DEK-TMK YK ÜyesiPetrol Mühendisi/DEK-TMK YK Üyesi

9 Aralık 2009, MDD, Ankara9 Aralık 2009, MDD, Ankara

Küresel enerji politikaları kıskacındaKüresel enerji politikaları kıskacındaTürkiye’nin enerji sorunsalıTürkiye’nin enerji sorunsalı

Necdet Pamir, Petrol Mühendisi/DEK-TMK YK Üyesi9 Aralık 2009, MDD

Politik ve Jeopolitik Değinmeler

Enerji, Enerji, bir ülkenin bir ülkenin

ekonomik ve sosyal gelişiminin, ekonomik ve sosyal gelişiminin, en temel ve sürükleyici en temel ve sürükleyici

gereksinimlerinden biridir.gereksinimlerinden biridir.Enerji güvenliği, Enerji güvenliği,

ekonomik güvenliğin ve ekonomik güvenliğin ve ulusal güvenliğin ulusal güvenliğin

yaşamsal unsurlarındandır.yaşamsal unsurlarındandır.

Enerji ve Enerji GüvenliğiEnerji ve Enerji Güvenliği Enerji, yaşam kalitemizi arttıran, ekonomik ve Enerji, yaşam kalitemizi arttıran, ekonomik ve

sosyal gelişimimizi sağlayan birçok yaşamsal sosyal gelişimimizi sağlayan birçok yaşamsal hizmetin, temel girdisidir:hizmetin, temel girdisidir:– UlaştırmaUlaştırma– ElektrikElektrik– Ev ısıtma/soğutmaEv ısıtma/soğutma– Gıdaların korunması ve pişirmeGıdaların korunması ve pişirme– AydınlanmaAydınlanma– İletişimİletişim– Ticari ve sanayi prosesler Ticari ve sanayi prosesler

Bu nedenle de, enerjinin güvenli biçimde Bu nedenle de, enerjinin güvenli biçimde sağlanması (yeterli, ödenebilir, güvenilir, sağlanması (yeterli, ödenebilir, güvenilir, zamanında hazır, temiz ve kesintisiz), zamanında hazır, temiz ve kesintisiz), sürdürülebilir kalkınma için, olmazsa olmaz ön sürdürülebilir kalkınma için, olmazsa olmaz ön koşuldur.koşuldur.

Kaynak: “Energy Security”, IEA, 2003Kaynak: “Energy Security”, IEA, 2003

PolitikaPolitika Belirlenen bir hedefe gidilirken izlenmesi Belirlenen bir hedefe gidilirken izlenmesi

gereken davranışları sistemli bir sıraya gereken davranışları sistemli bir sıraya sokan sürece verilen isimsokan sürece verilen isim

Rasyonel sonuçlara ulaşabilmek için Rasyonel sonuçlara ulaşabilmek için gerçekleştirilen ve kapsamlı bir istişare gerçekleştirilen ve kapsamlı bir istişare sürecisüreci ile eylem planlarını içeren ile eylem planlarını içeren pprogrampprogram

Yatırım öncelikleri dahil, değişik Yatırım öncelikleri dahil, değişik alternatifleri de içeren ve söz konusu alternatifleri de içeren ve söz konusu seçenekler arasında, olası sonuçlar seçenekler arasında, olası sonuçlar gözetilerek erişilen sonuçlar bütünü… gözetilerek erişilen sonuçlar bütünü…

Politikaların; Politikaların; finansal, siyasi, hukuki, finansal, siyasi, hukuki, idari ve yönetselidari ve yönetsel boyutları vardır. boyutları vardır.

Enerji Politikası, Enerji Enerji Politikası, Enerji YönetimiYönetimi

AmaçAmaç:: Enerjiyi; Enerjiyi; kesintisiz, güvenilir, ucuz, kesintisiz, güvenilir, ucuz, temiz ve çeşitlendirilmiş kaynaklardantemiz ve çeşitlendirilmiş kaynaklardan sağlayabilmek ve sağlayabilmek ve verimli kullanmakverimli kullanmak– Kısa, orta ve uzun erimli Kısa, orta ve uzun erimli politikalarpolitikalar– Bu politikaları gerçekleştirebilmek için Bu politikaları gerçekleştirebilmek için

uygulanan uygulanan stratejilerstratejiler YöntemYöntem:: (Enerji Yönetimi) – Kamu ya da (Enerji Yönetimi) – Kamu ya da

özel sektör eliyle, ya da her ikisinin özel sektör eliyle, ya da her ikisinin entegre biçimde kullanımı yoluyla, entegre biçimde kullanımı yoluyla, amaçların/hedeflerin gerçekleştirilmesiamaçların/hedeflerin gerçekleştirilmesi

Enerji Politikası Enerji Politikası Çok Boyutlu Yaklaşım Çok Boyutlu Yaklaşım

GerektirirGerektirir

Enerji Politikası

UlaştırmaPolitikasıDış Politika

TarımPolitikası

SanayiPolitikası

EğitimPolitikası

ÇevrePolitikası

EkonomiPolitikası

GüvenlikPolitikası

Enerji Politikası: Temel Enerji Politikası: Temel ÇerçeveÇerçeve

Enerji politikasının; Enerji politikasının; dış politikadış politika, , güvenlik güvenlik politikasıpolitikası, , sanayi ve tarım politikaları, ulaştırma sanayi ve tarım politikaları, ulaştırma politikasıpolitikası, , ekonomi politikasıekonomi politikası, , eğitim politikasıeğitim politikası ve ve çevre politikasıçevre politikasıyla bir arada (entegre/bütünleşik) yla bir arada (entegre/bütünleşik) biçimde planlanması gerekir.biçimde planlanması gerekir.

Enerji kaynakları potansiyeli doğru Enerji kaynakları potansiyeli doğru belirlenmeli, yerli ve temiz kaynaklar en belirlenmeli, yerli ve temiz kaynaklar en uygun oranda kullanılmalı, ithalatın zorunlu uygun oranda kullanılmalı, ithalatın zorunlu olduğu durumda ise, mutlaka olduğu durumda ise, mutlaka kaynak ve kaynak ve güzergah çeşitliliğigüzergah çeşitliliği sağlanmalıdır. sağlanmalıdır.

Özellikle elektrik alt sektöründe, Özellikle elektrik alt sektöründe, planlamaplanlama; ; olmazsa olmaz bir gerekliliktir.olmazsa olmaz bir gerekliliktir.

Enerji ve Dış PolitikaEnerji ve Dış Politika ABD’nin Orta Doğu ve özellikle Irak ve İran ABD’nin Orta Doğu ve özellikle Irak ve İran

politikaları; Irak’ın kuzeyi ve merkez politikaları; Irak’ın kuzeyi ve merkez arasındaki çatışma, Kerkük konusuarasındaki çatışma, Kerkük konusu

ABD’nin Ermenistan politikası/DiasporaABD’nin Ermenistan politikası/Diaspora Rusya’nın Azerbaycan, Gürcistan, Rusya’nın Azerbaycan, Gürcistan,

Ermenistan politikaları; Enerjide Rusya’ya Ermenistan politikaları; Enerjide Rusya’ya artan bağımlılıkartan bağımlılık

AB’nin politikalarıAB’nin politikaları İran ile ilişkilerİran ile ilişkiler ““Sıfır sorun” politikası?Sıfır sorun” politikası? (Sorunun “1” olduğu (Sorunun “1” olduğu

ülkeyle sıfırlamaya çalışırken, sorununuz ülkeyle sıfırlamaya çalışırken, sorununuz olmayan ülkeyle “2” ya da daha çok sorun olmayan ülkeyle “2” ya da daha çok sorun yaratmak mı?)yaratmak mı?)

Enerji ve “İç Politika”Enerji ve “İç Politika”

TETAŞ’ın TETAŞ’ın elektriği yüksek maliyetle alıp, düşük maliyetle satmasıelektriği yüksek maliyetle alıp, düşük maliyetle satması

(finansman açığı) ve BOTAŞ’ın “al ya da öde” riski nedeniyle Hazine’ye yük(finansman açığı) ve BOTAŞ’ın “al ya da öde” riski nedeniyle Hazine’ye yük

15 Eylül 2003, Erdal Sağlam, Milliyet15 Eylül 2003, Erdal Sağlam, Milliyet

Çözüm geliştirilemezse;2020’ye kadar

Kümülatif “yük”:

32.2 milyar dolar

““Yap-İşlet Devret Zararları”Yap-İşlet Devret Zararları”

TBMM KİT KomisyonuTBMM KİT Komisyonu““..bir Enerji Bakanlığı yetkilisi”:..bir Enerji Bakanlığı yetkilisi”:

““Doğal gazla çalışan YİD santrallerine Doğal gazla çalışan YİD santrallerine yapılan fazla ödeme nedeniyle, yapılan fazla ödeme nedeniyle,

devletin uğradığı zarar devletin uğradığı zarar yaklaşık 2.4 milyar dolar” yaklaşık 2.4 milyar dolar”

““Tahkime mi gidilecek, yoksa Tahkime mi gidilecek, yoksa sözleşmelerin feshi için hukuk davası sözleşmelerin feshi için hukuk davası

mı açılacak; mı açılacak; bu konuda Maliye Bakanlığı’na görüş bu konuda Maliye Bakanlığı’na görüş

sorduk”..sorduk”.. (5 sene sonra (5 sene sonra görüş soruldugörüş soruldu!!)!!)

Star23 Kasım 2007

Sayfa: 10

““Yap-İşlet Devret KarlarıYap-İşlet Devret KarlarıYap-İşlet-Yap-İşlet-DevletDevlet Zararları” Zararları”

TBMM KİT Komisyonu Başkanı Ünal Kacır:TBMM KİT Komisyonu Başkanı Ünal Kacır:

““Bazı alacaklarda Bazı alacaklarda zaman aşımı zaman aşımı süresine yaklaşıldığını süresine yaklaşıldığını

hatırlatarakhatırlatarak, sorunun zaman , sorunun zaman aşımına uğramadan çözülmesi aşımına uğramadan çözülmesi

gerektiğini”gerektiğini”

KAYDETTİ…KAYDETTİ…Star

23 Kasım 2007, Sayfa: 10

4 seneden fazla geçmiş…. “Kaydetti!”

Türkiye Gaz Talep “Tahminleri”Türkiye Gaz Talep “Tahminleri”(milyar metreküp/yıl)(milyar metreküp/yıl)

(BOTAŞ/ETKB)(BOTAŞ/ETKB)

20102010 20202020

1990 sonları1990 sonları 5555 8484

2002 2002 sonrasısonrası

4040 4444

BugünBugün 4444 6666

BOTAŞ Doğal Gaz Talep TahminiBOTAŞ Doğal Gaz Talep Tahmini(Aralık 2008)(Aralık 2008)

Kaynak: BOTAŞ web sayfası

Geçen yıl İran'a ödenen para ile bu yıl da 'al ya Geçen yıl İran'a ödenen para ile bu yıl da 'al ya da öde' kapsamında yaklaşık 2 milyar dolar da öde' kapsamında yaklaşık 2 milyar dolar ödeneceği varsayılırsa; kullanılmayan gaz için ödeneceği varsayılırsa; kullanılmayan gaz için ödenecek toplam para 2 milyar 704 milyon ödenecek toplam para 2 milyar 704 milyon doları buluyor. Alınmayan gaza ödenen parayla doları buluyor. Alınmayan gaza ödenen parayla doğalgaz abonelerine yüzde 20-25 ucuz gaz doğalgaz abonelerine yüzde 20-25 ucuz gaz satmak mümkün. satmak mümkün.

Uzmanlar, çözüm olarak, doğalgazdan alınan Uzmanlar, çözüm olarak, doğalgazdan alınan ÖTV ve KDV'de indirime gidilerek satışların ÖTV ve KDV'de indirime gidilerek satışların artırılmasını istiyor. Doğalgaz fiyatları geçen yıl artırılmasını istiyor. Doğalgaz fiyatları geçen yıl konutlarda yaklaşık yüzde 73, sanayide ise konutlarda yaklaşık yüzde 73, sanayide ise yüzde 75 oranında zamlanmıştı. Enerji yüzde 75 oranında zamlanmıştı. Enerji yönetiminin karşı çıkmasına rağmen Hazine ve yönetiminin karşı çıkmasına rağmen Hazine ve Maliye'nin baskısıyla yapılan ve tüketimin Maliye'nin baskısıyla yapılan ve tüketimin arttığı eylül-aralık dönemine denk gelen arttığı eylül-aralık dönemine denk gelen zamlar, abonelerin tepkilerine neden olmuştu. zamlar, abonelerin tepkilerine neden olmuştu.

02 Eylül 2009

Kamu yararının ve bilimsel Kamu yararının ve bilimsel çalışmaların yerini, siyasi çalışmaların yerini, siyasi kaygılar ve şirket çıkarları kaygılar ve şirket çıkarları

alırsa, alırsa, önünüzü göremezsinizönünüzü göremezsiniz!!

Geçmişte yapılan “hata”ların Geçmişte yapılan “hata”ların bedelibedeli

bugün milyonlarca dolar olarak bugün milyonlarca dolar olarak “tüketmediğimiz gaza” “tüketmediğimiz gaza”

ödeniyorödeniyor

Dünya Birincil Enerji TüketimiDünya Birincil Enerji Tüketimi

Kaynaklar BazındaKaynaklar Bazında (%), (%), 2008 sonu

Kömür 29.3 %

Petrol34.8 %

Gaz 24.1 %

Hidrove diğer

yenilenebilirler 6.4 %

Nükleer5.4 %

Kaynak: BP Statistical World Review of Energy, June 2009

Dünya İspatlanmış Petrol Rezervleri, Dünya İspatlanmış Petrol Rezervleri, 2008 2008 SonuSonu

(milyar varil)(milyar varil)

Asya Pasifik42.0

Orta Doğu754.1

Avrupa Birliği6.3

Afrika125.6G.& O.

Amerika

123.2

(Kaynak: BP Statistical Review of World Energy, June 2009)

Eski SSCB127.8

Kanada Petrollü Kumları:150.7

K. Amerika70.9

OPEC: 955.8OECD: 88.9

Dünya Toplam İspatlanmış Petrol Rezervi:1,408.7 milyar varil(İspatlanmış) Rezervin Ömrü: 42 yıl

Dünya (Petrol) Arama+Üretim Dünya (Petrol) Arama+Üretim Maliyetleri Maliyetleri ($/varil)($/varil)

K. Denizi9.85

Meksika Körfezi9.0

Alaska8.0

Latin Amerika(Mek., Ven., Brez. hariç)

5.52

Meksika9.5

Rusya B.field6.0

Kazakistan6.0

İran5.0

Irak2.5

Cezayir7.5

Angola11.5

Nijerya11.0

Kanada P. Kum8.41(?)

Endonezya10.5

S. Arabistan4.0

Batı Kanada Konvns: 9.0

Doğu Kanada 10.0

Kaynak: CERA, 2008

Brezilya8.50

Venezuella4.23

(ağır petrol hariç)9.0 (ağır petrol)

Çin (kara)8.90

Çin (Deniz)11.80

Arama, geliştirme,üretim maliyetleri dahil;Vergi, devlet hakkı, diğer devlet payları hariç

Not: Bu değerler, göreceli alınmalıdır. Mutlak değerler, farklı kaynaklarda, ciddi değişiklik gösterebilir

Rusya G.field16.0

Libya6.5

23

İspatlanmış Gaz Rezervleri -İspatlanmış Gaz Rezervleri - 2008 sonu2008 sonu 185 trilyon metre küp 185 trilyon metre küp (tcm)(tcm)

Rezerv/Üretim: 60,4 yıl

7.31

8.87 EU2.87

75.91

% 41.0

14.6615.39

57.0% 30.8

Kaynak: BP

Kaynak: BP Statistical Review of World Energy, June 2009

Gaz rezervleri de başlıca 2 bölgeye yoğunlaşıyor.Rusya ve İran rezervleri toplamı, rezervlerin yaklaşık % 40’ı

Rusya % 25.2

Diğer % 28.7

OECD % 8

Katar % 14.4

Dış yatırımlarısınırlayanO. Doğu ülkeleri

% 9

İran % 15.7

Gaz rezervleri kimin elinde ?

Rusya gaz üretimi: 607 milyar metre küp/yıl (21.3 %)

Rusya gaz ihracatı: 168 milyar metre küp/yıl Kaynak: BP 2008

44.65 trilyonmetre küp

LNG’nin artan Rolü (RS)LNG’nin artan Rolü (RS)

Boruhattı

LNG payı

Milyar metre küp

Dünya Üretilebilir Kömür Rezervleri, Dünya Üretilebilir Kömür Rezervleri, 2008 sonu2008 sonu 826 milyar ton 826 milyar ton (Antrasit ve bit. (Antrasit ve bit.

Kömür dahil)Kömür dahil)

O. Doğu1.4

G. & O.Amerika

15.0

K. Amerika246.1

Afrika32.0

BDT226AB

29.6 Çİn114.5

Hindistan58.6

Rusya157

ABD238

R/Ü: 122 yılPetrol ve gaz rezervlerine göre

daha homojen dağılım

G. Afrika30.4

Kaynak: BP, 2009

Konvansiyonel olmayan Konvansiyonel olmayan petrol kaynaklarıpetrol kaynakları

(Toplam: 9 trilyon varil)(Toplam: 9 trilyon varil)

Uluslar arası Enerji Ajansı’na göre:

– Petrollü kumlar, – Çok ağır petroller, – Petrol killeri, (Toplam: 2.5 trilyon v.; Üretilebilir: 1

trilyon v.)

– Kömürden sıvı (CTL), (temiz dizel, LPG eldesi)

– Gazdan sıvı (GTL) (temiz dizel, LPG eldesi)

Toplam rezerv: 9 trilyon varilÜretilebilir: 1-2 trilyon varil

Farklı Petrol KaynaklarındanFarklı Petrol KaynaklarındanDünya Petrol Üretimi Dünya Petrol Üretimi (RS, WEO 2008)(RS, WEO 2008)

milyon varil/gün

NGL

NCOEOR

Halen üreten petrol sahaları

Konvansiyonel olmayan petrolİkincil üretim

Keşfedilmesibeklenen petrolKeşfedilmiş;geliştirilmemişHalen üreten

petrol sahaları

D. Gaz sıvıları

106

Uzun Dönemde Farklı Petrol Uzun Dönemde Farklı Petrol Kaynaklarından Kaynaklarından

Arz - Maliyet EğrisiArz - Maliyet Eğrisi

Kaynaklar (milyar varil)

Üretilmiş

Üretim maliyetiDolar (2008)

O. Doğu,Afrika

petrolü

Diğerkonvansiyonel

petrol

CO2 ileİkincilÜretim

İkincilÜretim

Derin,Ultra-derin

Deniz üretimi

KuzeyKutbu

Ağır petrol,Bitümen

PetrolKilleri

GazdanSıvı

KömürdenSıvı

Türkiye’den örnek:Türkiye’den örnek:

Batı Raman COBatı Raman CO22 enjeksiyonu enjeksiyonu uygulamasıyla kurtarım faktörü uygulamasıyla kurtarım faktörü % 1.5’ten % 6.5’e çıkarıldı… % 1.5’ten % 6.5’e çıkarıldı…

Buhar enjeksiyonu da Buhar enjeksiyonu da düşünülüyor…düşünülüyor…

Son yıllarda öne çıkan Son yıllarda öne çıkan başlıca alternatif yakıtlarbaşlıca alternatif yakıtlar

Bio yakıtlarBio yakıtlar Gazdan sıvı eldesi (Gas-to-Liquids)Gazdan sıvı eldesi (Gas-to-Liquids) Kömürden sıvı yakıt eldesi (Coal to liquids) Kömürden sıvı yakıt eldesi (Coal to liquids) HidrojenHidrojen Yakıt hücreleri (Fuel cells)Yakıt hücreleri (Fuel cells)

Uluslararası Uluslararası Enerji AjansıEnerji Ajansı

Dünya Enerji KonseyiDünya Enerji Konseyi

Temel Saptamalar/WEO 2008Temel Saptamalar/WEO 2008

Dünya nüfusu, yılda ortalama % 1 artarak, 2006’da 6.5 milyardan, 2030’da 8.2 milyara yükselecek.

Dünya yıllık GSH artış oranı, 2006 – 2030 arası: % 3.3 (1990 – 2006 arası: % 3.2)

İncelenen dönemin 2. yarısında (2015-2030, daha düşük büyüme: % 2.8)

En yüksek büyüme oranları Çin, Hindistan ve O. Doğu’da

Temel Saptamalar/WEO 2008Temel Saptamalar/WEO 2008

IEA (UEA) petrol ithal fiyatı, 2008 – 2015 arası 100 $/varil, 2030’a kadar 120 $’a yükseliyor. Nominal değer olarak ise, 2030’da 200 $/varil

Bazı yeni teknolojiler, 2030’dan önce büyük ölçekte olmasa da enerji talebinin karşılanmasında devreye girecek: (Karbon yakalama ve depolama, ikinci nesil bioyakıtlar ve kömürden gaz eldesi gibi.

Küresel Enerji Eğilimleri/WEO 2008Küresel Enerji Eğilimleri/WEO 2008

Küresel enerji talebi: yılda ortalama % 1.6 artacak ( 2006-2030).

Fosil yakıtlar, dünya enerji talebinin 2030’da % 80’ini karşılayacak

Petrol, gene en çok kullanılan yakıt olacak. Ancak kömür talebi, diğer yakıtlara olan talepten çok fazla artacak.

Doğal gazın payı, toplam enerji talebi içinde marjinal artış gösterecek. En çok talep, elektrik üretim sektöründen; ancak elektrik sektörünün talebinin yarısını kömür karşılayacak

Yenilenebilir kaynakların birincil enerji talebini karşılamadaki payı, % 11’den % 12’ye.


Dünya birincil enerji artışının % 51’i Çin ve Hindistan’ın talebinden. Orta Doğu ülkeleri de, önemli bir enerji talep merkezi olarak öne çıkıyor

Petrol talep artışının % 43’ü Çin’in, % 20’si O. Doğu’nun, % 19’u Hindistan’ın talebinden

Dünya gaz talebi artışının % 25’i Orta Doğu’nun talebinden

Küresel talep artışının % 87’si OECD dışı ülkelerin talebinden. Böylece 2030’da, OECD dışı ülkelerin, toplam enerji talebindeki payları, % 51’den % 62’ye

Bölgeler BazındaBölgeler BazındaDünya Enerji Talebi Dünya Enerji Talebi (milyon ton petrol (milyon ton petrol

eşdeğeri)eşdeğeri)

Çin ve Hindistan

OECDDiğer OECD dışı

ülkeler


O. Doğu ve Afrika, artacak petrol ihracatını karşılayacak en önemli arz bölgeleri.

Bunun sonucunda, OECD ve Asya ülkelerinin bu bölgelere bağımlılıkları, özellikle 2015 – 2030 döneminde ciddi oranda artacak

2030 yılına kadar, sürdürülebilir bir yaşam için, enerji sektörüne yapılması gereken toplam yatırım: 26.3 trilyon dolar.

Bunun 13.6 trilyon doları (%52) elektrik sektörüne


Cumulative investment needs amount to $26.3 trillion (in year-2007 dollars) in 2007-2030, over $4 trillion more than posited in WEO-2007.

The power sector accounts for $13.6 trillion, or 52% of the total.

To provide adequate assurance for future investment in energy-supply infrastructure, negotiations need to be concluded on an international agreement on combating climate change and the implications for national policies quickly assessed.

(Kaynaklar Bazında) (Kaynaklar Bazında) Dünya Birincil Enerji Talebi (Mtoe)Dünya Birincil Enerji Talebi (Mtoe)

Kaynak: WEO 2008, (IEA)

Elektrik52 %

$ 13.6 trilyon

Petrol24 %$ 6.3

trilyon

Gaz21 %$ 5.5

trilyon

Enerji yatırımları 2007 - 2030

Başlıca Ülke/Bölgelerin Ortalama GSH ve Nüfus Artış Oranları (2005-

2030)

Yıllık A

rtış

(%

)

ABD

OEC

D A

vrup

a

Japo

nya

G. K

ore

Çin

Hin

dist

anAfr

ika

O. D

oğu

Rusya

Brezi

lya

(ABD Enerji Bakanlığı, 2008)

Dünya Birincil Enerji Tüketimi Dünya Birincil Enerji Tüketimi (Ref. Sen.)(Ref. Sen.)(Yakıtlar bazında, milyon ton petrol eşdeğeri)(Yakıtlar bazında, milyon ton petrol eşdeğeri)

Petrol

Kömür

Gaz

Biyokütle

NükleerHidro

Diğer Yenilenebilirler

Kaynak: WEO 2008, IEA

2006-2030 arası, enerji talebi % 45 artacak (Yılda ortalama: % 1.6)2007 tahminine göre yılda ortalama % 0.2 daha az

% 26

% 29% 34

% 30

% 22

% 6% 5

% 9.8% 10.1

% 20.5

% 2.2% 2.4

% 2.1

Dünya Kaynaklara Göre Elektrik Dünya Kaynaklara Göre Elektrik ÜretimiÜretimi

Twh

Kömür

Petrol

DiğerYenilenebilirler

Gaz

Nükleer

Hidro

Rüzgar

Biyokütle

** Twh: terrawatthour; (1 terrawatt = 1 milyon watt)

Kaynak: World Energy Outlook 2008, sayfa 143, Uluslar arası Enerji Ajansı

Kömür

GH

NR

20302006

2012 Sonrası

İklim Politikası SenaryolarıPost-2012

climate-policy scenarios

İİklim-politikasklim-politikasıı Senaryolar Senaryolarıında nda EEnerji nerji KKaynaklaynaklıı CO CO22 SSalalıımlarmlarıındakndakii AAzaltmazaltma

Belli bir miktar salım azaltımını başarmak için teknolojik ilerleme gerekirken, enerji verimlilik kazançları ve halihazirda mevcut olan düşük karbonlu enerji kaynaklarının kullanılması, tasarrufun en büyük bölümünü teşkil etmektedir.

20

25

30

35

40

45

2005 2010 2015 2020 2025 2030

Gigatonnes

Referans Senaryo

550 Politikası Sen.

450 Politikası Sen.

CCS

Yenilenebilir & biyoyakıt

Nükleer

Enerji verimliliği

550 Policy

Scenario

450 Policy

Scenario

54% (EV)

23% (Y, BY)

14% (KYD) 9%

Referans Senaryo

550

450

Senaryolara gore 2030 Senaryolara gore 2030 YıYıllıında Dnda Düünya nya EEnerji nerji KKaynaklaynaklıı CO CO22 SSalalıımlarmlarıı

Salımları sıfıra inmiş olsa bile, OECD ülkelerinin, Dünya’yı 450-ppm değerine getirebilmeleri mümkün değildir.

Dünya

Dünya

0

5

10

15

20

25

30

35

40

Reference Scenario 550 Policy Scenario

450 Policy Scenario

Gigaton

OECD

OECDDışı

550

450

2012-2012- S Sonrasonrasıı İİklimklim P Politikasolitikasıı AAnalizlerinin nalizlerinin ÖzetÖzet SSonuonuççlarlarıı

550 550 Politika SenaryosuPolitika Senaryosu

3 °3 °CC liklik k küüresel resel ııssıı art artışıışına na tekabtekabüül ederl eder..

Enerji talebi artmaya devam Enerji talebi artmaya devam eder ama yakeder ama yakııt t karışımıkarışımı öönemli derecede farklnemli derecede farklııddıırr..

OECD OECD üülkelerinde lkelerinde COCO22 fiyat fiyatıı, ,

2030’da $90/ton’u bulur2030’da $90/ton’u bulur.. İİlave yatlave yatırımırım, Gayri Safi Milli , Gayri Safi Milli

HasHasııla’nla’nıın %0.25’ine en %0.25’ine eşşittirittir..

450 450 Politika SenaryosuPolitika Senaryosu

2 °2 °C likC lik k küüresel resel ısıısı art artışıışına tekabna tekabüül l edereder..

Enerji talebi Referans Senaryo’nun Enerji talebi Referans Senaryo’nun yaryarııssıı kadar kadar artarartar..

DDüşüüşükk Ka Karbon teknolojilerinin hrbon teknolojilerinin hıızlzlıı bir bir şşekilde kullanekilde kullanıılmaslmasıı- - öözellikle CCSzellikle CCS

COCO22 fiyat fiyatıı, 2030’da $180/ton’u bulur, 2030’da $180/ton’u bulur..

OECD OECD üüyesi olmayan yesi olmayan üülkelkelelerde rde salsalımlımlarda barda büüyyüük bir dk bir düşüşüşüş

İİlave yatlave yatıırrıım, Gayri Safi Milli m, Gayri Safi Milli HasHasııla’nla’nıın %0.6’sn %0.6’sıına ena eşşittirittir..

Fosil Yakıtlar – Bölgeler Arası Ticaret:Fosil Yakıtlar – Bölgeler Arası Ticaret:Petrolün AğırlığıPetrolün Ağırlığı

milyon tonpetrol eşdeğeri

Bugün ile 2030 arasında, Bugün ile 2030 arasında, bölgeler arası enerji ticaret hacmi 2 kat artarken, bölgeler arası enerji ticaret hacmi 2 kat artarken,

en büyük pay petrolde..en büyük pay petrolde..

Petrol Akışı ve Başlıca “Dar Boğazlar”Petrol Akışı ve Başlıca “Dar Boğazlar” ((The “Dire Straits”The “Dire Straits”))

Petrol arzında kesinti riski, petrol ticareti ve kilit “darboğazlar”dan

(deniz yolu ve boru hatları) akış miktarları arttıkça yükselecektir.

Hürmüz Boğazı, 2030’da

Dünya Petrol Ticaretinin% 36’sını

Sağlayacak

Petrol akışı, 2003 (milyon varil/gün)

Dünya talebinde payı (%)

Türk Boğazları

Petrol Taşıma Güzergahları ve Petrol Taşıma Güzergahları ve İstikrarİstikrar

Petrol taşıma güzergahları, “yalnız ve Petrol taşıma güzergahları, “yalnız ve ancak” istikrara katkı sağlamazlar. ancak” istikrara katkı sağlamazlar. Aynı zamanda, istikrarsızlaştırma Aynı zamanda, istikrarsızlaştırma aracı olarak da kullanılabilirler.aracı olarak da kullanılabilirler.

Bu özellik, hem boru hatları hem de deniz Bu özellik, hem boru hatları hem de deniz taşıma güzergahları için geçerlidir.taşıma güzergahları için geçerlidir.

Kerkük – Yumurtalık Ham Petrol Boru Kerkük – Yumurtalık Ham Petrol Boru Hattı, bunun önemli örneklerinden Hattı, bunun önemli örneklerinden birisidir. birisidir.

Karadeniz’e yönelik ABD/NATO talepleri Karadeniz’e yönelik ABD/NATO talepleri (Active Endeavour)(Active Endeavour) bundan ayrı bundan ayrı düşünülmemelidirdüşünülmemelidir

Örnek:Örnek: Irak_Türkiye Petrol BH Taşımaları Irak_Türkiye Petrol BH Taşımaları(1000 varil) (1000 varil) (5 Ağustos 2008)(5 Ağustos 2008)

İşgal öncesi:30 milyon ton/yıl

Halen: % 18

Tam kapasite:71 milyon ton/yıl

Başlıca Tüketici ÜlkelerBaşlıca Tüketici ÜlkelerEnerji Tüketim ProfiliEnerji Tüketim Profili

ABDABD ABAB ÇİNÇİN

RUSYARUSYA

Başlıca Güçlerin Başlıca Güçlerin Enerji Tüketim ProfilleriEnerji Tüketim Profilleri

ABDPetrol: 40.0 %Gaz: 25.2 %Kömür: 24.3 %Nükleer: 8.1 %Hidro: 2.4 %

AB-25Petrol: 40.4 %Gaz: 24.9 %Kömür: 18.2 %Nükleer: 12.1 %Hidro: 4.4 %

ÇinPetrol: 19.7 %Gaz: 3.3 %Kömür: 70.4 %Nükleer: 0.8 %Hidro: 5.8 %

HindistanPetrol: 31.8 %Gaz: 8.9 %Kömür: 51.4 %Nükleer: 0.1 %Hidro: 6.8 %

BP, June 2008

ABDABDEnerji Politikaları, StratejileriEnerji Politikaları, Stratejileri

ABD Enerji Tüketim Profili, 2008ABD Enerji Tüketim Profili, 2008

Petrol% 38.5

Gaz% 26.1

Kömür% 24.6

Nükleer% 8.4

Yenilenebilir% 2.5

Kaynak: BP Statistical Review of World Energy, June 2009; Düzenleme: Necdet Pamir

ABD Birincil ABD Birincil EnerEnerjiji TüketimiTüketimi (Kaynaklar ve Sektörler bazında)(Kaynaklar ve Sektörler bazında), 2007, 2007

(katrilyon Btu)

Gaz% 23.6

Kömür % 22.8

Yenilenebilir% 6.8

Petrol% 39.8

Nükleer% 8.4

KaynağınKullanılma %

SektördeKullanılma %

Elektrik% 40.6

Ulaştırma% 29.0

Konut veTicarethane

% 10.6

Sanayi% 21.4

Kaynak: ABD Enerji Bakanlığı, Energy: A View from EIA, Howard Gruenspecht

ABD Petrol Üretim-Tüketim Dengesi, ABD Petrol Üretim-Tüketim Dengesi, 20072007

ABDİç Üretimi

% 42

ABDİthalatı% 58

Kaynak: ABD Enerji BakanlığıKaynak: ABD Enerji Bakanlığıhttp://tonto.eia.doe.gov/energy_in_brief/foreign_oil_dependence.cfm

ABD, dünyada tüketilen ham petrolün % 25’ini,

Benzinin % 45’ini bir başına tüketen bir ülke

ABD’nin Petrol İthalinde Başlıca ABD’nin Petrol İthalinde Başlıca KaynaklarKaynaklar

(milyon varil/gün ve %)(milyon varil/gün ve %)

http://tonto.eia.doe.gov/ask/crudeoil_faqs.asp#foreign_oil

İthal sıvı yakıtlara net bağımlılık İthal sıvı yakıtlara net bağımlılık önümüzdeki 20 yılda önemli oranda önümüzdeki 20 yılda önemli oranda düşüyordüşüyor

0

5

10

15

20

25

30

1970 1980 1990 2000 2010 2020 2030

Tüketim

Yerli Üretim

Net Net İthalatİthalat

Fiili Projeksiyon

AEO2009 reference caseAEO2008 reference case

58%41%54%

60%

milyon varil/gün

Doğal gaz tüketiminde yerli üretimin Doğal gaz tüketiminde yerli üretimin artmasıyla, ithalatın payı hızla düşüyorartmasıyla, ithalatın payı hızla düşüyor

10

15

20

25

30

1990 1995 2000 2005 2010 2015 2020 2025 2030

Tüketim

Yerli Üretim

Net Net İthalatİthalat

Fiili Projeksiyon

AEO2008 reference case

16%

3%

14%

Trilyon kübük fit

AEO2009 reference case

2008 Projeksiyonu’nda 2030 yılı bağımlılığı % 14 iken, 2009 Projeksiyonu’nda % 3

0

2

4

6

8

10

12

14

1950 1960 1970 1980 1990 2000 2010 2020 2030

Periyod Yıllık Büyüme1950ler 9.01960lar 7.31970ler 4.21980ler 3.11990lar 2.42000-2007 1.12007-2030 1.0

Ekonomide Yapısal Değişim – Yüksek fiyatlar - Standartlar – Artan verimlilik

Elektrik talebindeki büyüme hızı, azalmaya devam Elektrik talebindeki büyüme hızı, azalmaya devam ediyorediyor3’er Yıllık ardışık ortalama büyüme oranları

Fiili Projeksiyon

0

1.000

2.000

3.000

4.000

5.000

6.000

1990 2000 2010 2020 2030

Kömür

Doğal gaz

Nükleer

Yenilenebilir

Petrol & Diğer

Elektrik Tüketiminde, kaynakların ağırlığı Elektrik Tüketiminde, kaynakların ağırlığı daha düşük karbon içeren seçenekleredaha düşük karbon içeren seçeneklere kayıyorkayıyormilyarmilyar kilowatt kilowatt--saatsaat

ProjeksiyonFiili

0

50

100

150

200

250

300

350

400

450

500

1990 2000 2010 2020 2030

Biokütle

Rüzgar

Güneş

Atıklar

Jeotermal

Hidroelektrik dışı yenilenebilir kaynaklar, 2007 – 2030 arası toplam elektrik tüketiminin % 33’ünü karşılıyor

milyarmilyar kilowatt kilowatt-saat-saat

FiiliProjeksiyon

Politika ve Stratejilere Örnek: Politika ve Stratejilere Örnek: ABDABD

ÖNCELİKLER

UYGULAMA İLKELERİ

VİZYON

STRATEJİK TEMALAR

2006 STRATEJİK PLANIABD ENERJİ BAKANLIĞI

Stratejik TemalarStratejik Temalar

1. Tema - Enerji Güvenliği: ABD’nin enerji güvenliğini; güvenilir, temiz ve ödenebilir enerjiyle sağlamak

2. Tema – Nükleer Güvenlik: ABD’nin nükleer güvenliğinin sağlanması

3. Tema – Bilimsel Keşifler ve Yaratıcılık: ABD’nin ekonomik rekabet gücünü arttırmak ve yaşam kalitesini, bilimsel ve teknolojik yeniliklerle yükseltmek

4. Tema – Çevreye karşı Sorumluluk 5. Tema – Yönetim Mükemmeliyeti

Bu temaların yaşama geçirilebilmesi için, 16 stratejik hedef belirlenmiştir.

““Her zaman doğruyu söyle, Her zaman doğruyu söyle, Doğru olanı yap”Doğru olanı yap”

ABD için Yeni Enerji

““New Energy for America”New Energy for America”

Pompadaki fiyattan hırpalanan Amerikan ailelerine acil Pompadaki fiyattan hırpalanan Amerikan ailelerine acil rahatlama sağlarahatlama sağla

Önümüzdeki 10 yılda temiz bir enerji geleceği için, Önümüzdeki 10 yılda temiz bir enerji geleceği için, özel teşebbüsün çabalarına katkı sağlamak üzere, 150 özel teşebbüsün çabalarına katkı sağlamak üzere, 150 milyar $ stratejik yatırımla 5 milyon yeni iş yarat milyar $ stratejik yatırımla 5 milyon yeni iş yarat

10 yılda, bugün Venezuella ve Orta Doğu’dan ithal 10 yılda, bugün Venezuella ve Orta Doğu’dan ithal ettiğimiz toplam petrole eşit miktarda tasarruf sağla ettiğimiz toplam petrole eşit miktarda tasarruf sağla

2015’e kadar, 1 galon benzinle 150 mil gidebilen 1 2015’e kadar, 1 galon benzinle 150 mil gidebilen 1 milyon hibrid aracı trafiğe çıkar. milyon hibrid aracı trafiğe çıkar. Bu araçların ABD’de Bu araçların ABD’de üretilmesini sağla üretilmesini sağla

2012’ye kadar elektrik üretimimizin % % 10’unun, 2012’ye kadar elektrik üretimimizin % % 10’unun, 2025’e kadar % 25’inin yenilenebilir kaynaklardan 2025’e kadar % 25’inin yenilenebilir kaynaklardan üretilmesini sağla üretilmesini sağla

2050’ye kadar, sera gazı emisyonlarını % 80 2050’ye kadar, sera gazı emisyonlarını % 80 azaltacak, tüm ekonomiye yayılacak, bir “yakala ve azaltacak, tüm ekonomiye yayılacak, bir “yakala ve ticaretini yap” programını uygulaticaretini yap” programını uygula

ABD için Yeni Enerji Planı

(Amerika için) Obama‐Biden Kapsamlı Yeni Enerji Planı:

Yakıt fiyatlarından bunalan Amerikan aileleri için kısa sürede rahatlama sağlamak,

Önümüzdeki 10 yılda, temiz enerji geleceği sağlamak hedefiyle yatırım yapan özel (kişisel) teşebbüsü desteklemek için, stratejik amaçlı 150 milyar $’lık yatırım yaparak 5 milyon yeni istihdam yaratmak

Önümüzdeki 10 yılda, halen Orta Doğu ve Venezuella’dan ithal ettiğimiz (toplam) petrolden daha fazla petrol tasarrufu sağlamak,

2015’e kadar, 1 galonla 150 mil gidebilen 1 milyon (plug-in) ABD’de üretilecek hibrid aracı kullanıma sokmak,

Elektrik üretimimizin 2012’ye kadar % 10’unu, 2025’e kadar % 25’ini yenilenebilir kaynaklardan üretmeyi sağlamak

Sera gazı salımlarını (emisyon) 2050’ye kadar % 80 azaltacak bir “yakala ve ticaretini yap” programını tüm ekonomide uygulamaya koymak

Kısa Dönem ÇözümleriKısa Dönem Çözümleri:: Pompadaki “acıya” acil çözümPompadaki “acıya” acil çözüm

Fiyatlardan bunalan ailelere yıllık Fiyatlardan bunalan ailelere yıllık 500 – 1000 dolar ödeme 500 – 1000 dolar ödeme (şirketlerden al) (şirketlerden al)

Mevcut mevzuattaki boşlukları Mevcut mevzuattaki boşlukları kapayarak, fiyatlar üzerindeki kapayarak, fiyatlar üzerindeki spekülasyonları engelle spekülasyonları engelle

Aşırı fiyatları durdurmak için, Aşırı fiyatları durdurmak için, Stratejik Rezervden petrol arzı yapStratejik Rezervden petrol arzı yap

Orta ve Uzun Dönem ÇözümleriOrta ve Uzun Dönem Çözümleri: : ((NEW ENERGY FOR AMERICANEW ENERGY FOR AMERICA))

İklim Değişikliğini Önleİklim Değişikliğini Önle– Sera Gazı Salımlarını Azaltmak İçin, “Yakala ve Sera Gazı Salımlarını Azaltmak İçin, “Yakala ve

Ticaretini Yap” Ticaretini Yap” ((Cap and TradeCap and Trade)) Program Programınıını UygulaUygula ((2050’ye kadar, 1990 seviyesinin % 80 altına in)

– ABD’yi İklim Değişikliği konusunun lideri yap ABD’yi İklim Değişikliği konusunun lideri yap ““Güvenli Enerji Geleceği” Güvenli Enerji Geleceği”

Programımıza Yatırım Yap ve Programımıza Yatırım Yap ve 5 Mil5 Milyyon on Yeni İş YaratYeni İş Yarat– Temiz Enerji Ekonomisine Yatırım Yap ve 5 Temiz Enerji Ekonomisine Yatırım Yap ve 5

milyon Yeni “Yeşil İş” İstihdamı Yaratılmasına milyon Yeni “Yeşil İş” İstihdamı Yaratılmasına Katkı Koy Katkı Koy (10 yılda 150 milyar $ stratejik yatırım yap) (10 yılda 150 milyar $ stratejik yatırım yap)

– Yeşil Emekli İnisiyatifi” Yarat Yeşil Emekli İnisiyatifi” Yarat (Daha fazla emeklinin yeni yeşil (Daha fazla emeklinin yeni yeşil enenerji ekonomisine erji ekonomisine katılımını sağla)katılımını sağla)

Orta ve Uzun Dönem ÇözümleriOrta ve Uzun Dönem Çözümleri ((NEW ENERGY FOR AMERICANEW ENERGY FOR AMERICA))

Güvenli Enerji Geleceğimize Yatırım Yap Güvenli Enerji Geleceğimize Yatırım Yap ve 5 milyon yeni iş yarat ve 5 milyon yeni iş yarat (…devam)(…devam)– İmalat merkezlerimizi Temiz Teknoloji İmalat merkezlerimizi Temiz Teknoloji

Liderleri olarak dönüştür Liderleri olarak dönüştür (federal bir yatırım (federal bir yatırım programı ile; imalat merkezlerimizin programı ile; imalat merkezlerimizin modernizasyonunu sağla ve Amerikalıların “yeşil” modernizasyonunu sağla ve Amerikalıların “yeşil” ürünler üretme yetenekleri kazanması için yardımcı ürünler üretme yetenekleri kazanması için yardımcı ol)ol)

– Temiz Teknolojiler için Yeni İş Eğitimi Temiz Teknolojiler için Yeni İş Eğitimi Programları Uygula Programları Uygula (federal işgücü eğitim (federal işgücü eğitim programları için fonları artır ve bu programların programları için fonları artır ve bu programların “yeşil teknoloji” eğitimiyle entegrasyonunu sağla)“yeşil teknoloji” eğitimiyle entegrasyonunu sağla)

Orta ve Uzun Dönem ÇözümleriOrta ve Uzun Dönem Çözümleri ((NEW ENERGY FOR AMERICANEW ENERGY FOR AMERICA))

Araçlarımızı, Kamyonlarımızı ve “4-Çeker”lerimizi Daha Verimli Yakıt Kullanır Hale Getir – Yakıt Ekonomisi Standartlarını YükseltYakıt Ekonomisi Standartlarını Yükselt– İleri Araçlar Geliştirmeye Yatırım Yap ve İleri Araçlar Geliştirmeye Yatırım Yap ve

2015’e Kadar 1 milyon Hibrid (elektrikli) Aracı 2015’e Kadar 1 milyon Hibrid (elektrikli) Aracı Trafiğe ÇıkarTrafiğe Çıkar

– Yerli Araç Üreticileriyle Ortaklıklar Kur Yerli Araç Üreticileriyle Ortaklıklar Kur – Tüm Yeni Araçların Esnek (Birden fazla) Yakıtlı Tüm Yeni Araçların Esnek (Birden fazla) Yakıtlı

Üretilmelerini Teminat Altına AlÜretilmelerini Teminat Altına Al– 2. Nesil Sürdürülebilir Biyoyakıt Üretimi ve Alt 2. Nesil Sürdürülebilir Biyoyakıt Üretimi ve Alt

yapısını Geliştiryapısını Geliştir– Ulusal bir Düşük Karbonlu Yakıt Standardı Ulusal bir Düşük Karbonlu Yakıt Standardı

YerleştirYerleştir

I want every Nevadan to know that I have I want every Nevadan to know that I have always opposed using Yucca Mountain as a always opposed using Yucca Mountain as a nuclear waste repository, and I want to explain nuclear waste repository, and I want to explain the many reasons why I've held that view. the many reasons why I've held that view.

… … After spending billions of dollars on the Yucca After spending billions of dollars on the Yucca Mountain Project, there are still significant Mountain Project, there are still significant questions about whether nuclear waste can be questions about whether nuclear waste can be safely stored there. I believe a better short-term safely stored there. I believe a better short-term solution is to store nuclear waste on-site at the solution is to store nuclear waste on-site at the reactors where it is produced, or at a designated reactors where it is produced, or at a designated facility in the state where it is produced, until we facility in the state where it is produced, until we find a safe, long-term disposal solution that is find a safe, long-term disposal solution that is based on sound science.based on sound science.

20 Mayıs 2007

In the meantime, I believe all spending on In the meantime, I believe all spending on Yucca Mountain should be redirected to other Yucca Mountain should be redirected to other uses, such as improving the safety and security uses, such as improving the safety and security of spent fuel at plant sites around the country of spent fuel at plant sites around the country and exploring other long-term disposal options.and exploring other long-term disposal options.

In my own campaign, I have not accepted In my own campaign, I have not accepted donations from political action committees or donations from political action committees or Washington lobbyists. In fact, I've often taken Washington lobbyists. In fact, I've often taken positions at odds with special interests. When I positions at odds with special interests. When I learned that radioactive tritium had leaked out learned that radioactive tritium had leaked out of an Exelon nuclear plant in Illinois, I led an of an Exelon nuclear plant in Illinois, I led an effort in the Senate to require utilities to notify effort in the Senate to require utilities to notify the public of any unplanned release of the public of any unplanned release of radioactive substances.radioactive substances.

All Nevadans should know that as All Nevadans should know that as president, I will bring to this issue not president, I will bring to this issue not just independent judgment and careful just independent judgment and careful deliberation, but a personal appreciation deliberation, but a personal appreciation that comes from my own experience of that comes from my own experience of living in the back yard of hazardous living in the back yard of hazardous nuclear materials. nuclear materials.

The safety and security of Nevadans and The safety and security of Nevadans and all Americans requires nothing less.all Americans requires nothing less.

Barack ObamaBarack ObamaWASHINGTON, D.C.WASHINGTON, D.C.

Nevada Senator Harry Reid, who has been Nevada Senator Harry Reid, who has been the most prominent anti-Yucca figure over a the most prominent anti-Yucca figure over a two-decade campaign wrote on his website two-decade campaign wrote on his website that he "that he "couldn't be happier for the people of couldn't be happier for the people of NevadaNevada" after more than two decades of " after more than two decades of effort.effort.

27 Şubat 2009

Enerji Politikası’nın Önemli Ayağı:Enerji Politikası’nın Önemli Ayağı:Jeopolitik Boyut:Jeopolitik Boyut:

“Carter Doktrini’nden Bugüne”“Carter Doktrini’nden Bugüne”

Carter DoktriniCarter Doktrini

Carter Doktrini, dönemin ABD Başkanı Carter Doktrini, dönemin ABD Başkanı Carter tarafından 23 Ocak 1980’de Carter tarafından 23 Ocak 1980’de “Birliğe Sesleniş”te dile getirdiği “Birliğe Sesleniş”te dile getirdiği ilkelere verilen ad.ilkelere verilen ad.

Zaman: 1979’da Sovyetler’in Zaman: 1979’da Sovyetler’in Afganistan’a müdahalesi sonrasıAfganistan’a müdahalesi sonrası

ABD’nin, ulusal çıkarları ABD’nin, ulusal çıkarları gerektirdiğinde, İran Körfezi’ne yönelik gerektirdiğinde, İran Körfezi’ne yönelik askeri güç kullanmak da dahil gereğini askeri güç kullanmak da dahil gereğini yapacağını dile getiren söylevyapacağını dile getiren söylev

““Konumumuzu açıkça ifade edelim: Konumumuzu açıkça ifade edelim:

Herhangi bir dış gücün İran Körfezi’nin Herhangi bir dış gücün İran Körfezi’nin kontrolünü ele almaya teşebbüs kontrolünü ele almaya teşebbüs

etmesi, ABD’nin yaşamsal çıkarlarına etmesi, ABD’nin yaşamsal çıkarlarına bir saldırı olarak değerlendirilecek ve bir saldırı olarak değerlendirilecek ve

bu teşebbüs, askeri güç dahil her bu teşebbüs, askeri güç dahil her yolla engellenecektir.”yolla engellenecektir.”

Kaynak: http://en.wikipedia.org/wiki/Carter_DoctrineKaynak: http://en.wikipedia.org/wiki/Carter_Doctrine

Book Review on Book Review on “Energy and Security: Toward a New “Energy and Security: Toward a New Foreign Policy Strategy”Foreign Policy Strategy” edited by Jan H. Kalicki and David edited by Jan H. Kalicki and David

L. Goldwyn, 2005L. Goldwyn, 2005

Amerikan ekonomisi – tüm diğer çağdaş Amerikan ekonomisi – tüm diğer çağdaş ekonomiler gibi -- güvenilir enerji kaynaklarına ekonomiler gibi -- güvenilir enerji kaynaklarına ve özellikle petrole dayanmaktadır. Ve ABD ve özellikle petrole dayanmaktadır. Ve ABD petrol ithalat gereksinimi artmakta, önümüzdeki petrol ithalat gereksinimi artmakta, önümüzdeki on yıllarda, giderek özellikle de İran Körfezi’ne on yıllarda, giderek özellikle de İran Körfezi’ne daha fazla bağımlı hale gelmektedir. daha fazla bağımlı hale gelmektedir.

ABD, aynı ulusal güvenliğimizin de olduğu gibi, ABD, aynı ulusal güvenliğimizin de olduğu gibi, dış politikasının ayrılmaz bir parçası olarak dış politikasının ayrılmaz bir parçası olarak geliştirilmesi gereken, tutarlı bir enerji geliştirilmesi gereken, tutarlı bir enerji politikasına gereksinim duymaktadır. Bu kitabın politikasına gereksinim duymaktadır. Bu kitabın yazarlarının bakış açıları, kimi zaman farklılıklar yazarlarının bakış açıları, kimi zaman farklılıklar göstermekte ve hatta çelişmektedir. göstermekte ve hatta çelişmektedir.

“… “… iki hususta, uzmanlar arasında tam bir iki hususta, uzmanlar arasında tam bir mutabakat söz konusudur. mutabakat söz konusudur.

BirincisiBirincisi, önümüzdeki on yıllarda, ABD’nin ithal , önümüzdeki on yıllarda, ABD’nin ithal petrole bağımlılığı devam edecek ve büyük petrole bağımlılığı devam edecek ve büyük olasılıkla, olasılıkla, İran Körfezi’ne bağımlılığı İran Körfezi’ne bağımlılığı artacaktırartacaktır..

İkincisiİkincisi, bu bağımlılığın azaltılabilmesi, birçok , bu bağımlılığın azaltılabilmesi, birçok alanda eş zamanlı eylemi zorunlu kılmaktadır: alanda eş zamanlı eylemi zorunlu kılmaktadır: petrol bazlı yakıtlara petrol bazlı yakıtlara alternatif geliştirilmesi, alternatif geliştirilmesi, doğal gazın daha fazla kullanımı, doğal gazın daha fazla kullanımı, konvansiyonel olmayan petrol konvansiyonel olmayan petrol kaynaklarının ve İran Körfezi dışındaki kaynaklarının ve İran Körfezi dışındaki petrol kaynaklarının devreye alınması ve petrol kaynaklarının devreye alınması ve özellikle dünya ölçeğinde petrol özellikle dünya ölçeğinde petrol kullanımında tasarrufun teşvikikullanımında tasarrufun teşviki.”.”

Book Review on Book Review on “Energy and Security: Toward a New “Energy and Security: Toward a New Foreign Policy Strategy”Foreign Policy Strategy” edited by Jan H. Kalicki and David edited by Jan H. Kalicki and David

L. Goldwyn, 2005L. Goldwyn, 2005

““Energy & SecurityEnergy & Security – – Toward a New Foreign Policy Toward a New Foreign Policy StrategyStrategy

(Foreword, James R. Schlesinger)(Foreword, James R. Schlesinger)

““Sanayi Devrimi’nden bu yana, enerji arz Sanayi Devrimi’nden bu yana, enerji arz güvenliğinin sağlanması, dünyadaki her güç güvenliğinin sağlanması, dünyadaki her güç merkezinin temel hedefi olmuştur. merkezinin temel hedefi olmuştur.

30 yıldan fazla süre önce yaşanan Arap (petrol) 30 yıldan fazla süre önce yaşanan Arap (petrol) ambargosu, ABD’nin ve sanayi toplumlarının, bu ambargosu, ABD’nin ve sanayi toplumlarının, bu kaynağın arzındaki kesintilere karşı ne denli kaynağın arzındaki kesintilere karşı ne denli savunmasız olduğunu göstermiştir. savunmasız olduğunu göstermiştir.

Bugün OECD ülkeleri, her zamankinden daha Bugün OECD ülkeleri, her zamankinden daha çok enerji ithalatına gereksinim duymaktadırlar. çok enerji ithalatına gereksinim duymaktadırlar. Üstelik artık onlara, Çin, Hindistan ve Brezilya Üstelik artık onlara, Çin, Hindistan ve Brezilya gibi, hızla sanayileşen ülkeler de katılmıştır.” gibi, hızla sanayileşen ülkeler de katılmıştır.”


(Foreword, (Foreword, James R. SchlesingerJames R. Schlesinger)) ““... Petrol, görünür gelecek için, başlıca enerji ... Petrol, görünür gelecek için, başlıca enerji

kaynağı olma konumunu sürdürecektir. Şunu kaynağı olma konumunu sürdürecektir. Şunu kabul etmeliyiz ki, rüzgar, güneş ve nükleer, kabul etmeliyiz ki, rüzgar, güneş ve nükleer, sınırlı alternatifler olma konumundadırlar. sınırlı alternatifler olma konumundadırlar. Hidrojen temelli bir ekonomi ise, on yıllar Hidrojen temelli bir ekonomi ise, on yıllar uzaklığındadır. uzaklığındadır.

Bu saptama, iki temel soruyu ortaya Bu saptama, iki temel soruyu ortaya çıkarmaktadır: Birincisi, çoğu OPEC üyesi olan çıkarmaktadır: Birincisi, çoğu OPEC üyesi olan petrol üreticisi ülkelerle, piyasa istikrarını ve arz petrol üreticisi ülkelerle, piyasa istikrarını ve arz güvenliğini sağlayabilmek için, ilişkilerimizi en iyi güvenliğini sağlayabilmek için, ilişkilerimizi en iyi biçimde nasıl sürdürebileceğimiz sorusudur. biçimde nasıl sürdürebileceğimiz sorusudur.

İkincisi ise, OPEC dışı kaynakların nasıl İkincisi ise, OPEC dışı kaynakların nasıl geliştirilebileceği ve üretimlerinin kesintisiz geliştirilebileceği ve üretimlerinin kesintisiz biçimde piyasaya nasıl eriştirilebileceği biçimde piyasaya nasıl eriştirilebileceği sorusudur.”sorusudur.”


(Foreword, Bill Richardson)(Foreword, Bill Richardson)

““Amerikan dış politikası uzun süredir, ABD’nin Amerikan dış politikası uzun süredir, ABD’nin enerji güvenliği gereksiniminden enerji güvenliği gereksiniminden etkilenmektedir. etkilenmektedir.

Bir Kongre üyesi ve BM Daimi Temsilcisi Bir Kongre üyesi ve BM Daimi Temsilcisi olarak, ABD’nin enerjiyi, Amerikan değerlerini olarak, ABD’nin enerjiyi, Amerikan değerlerini reddeden ve onu tehdit eden ülkelere karşı bir reddeden ve onu tehdit eden ülkelere karşı bir silah olarak (ambargo) kullandığını gördüm. silah olarak (ambargo) kullandığını gördüm.

Enerji Bakanı olarak, enerjinin iyi amaçlarla, Enerji Bakanı olarak, enerjinin iyi amaçlarla, örneğin Nijerya’nın demokratik yeni örneğin Nijerya’nın demokratik yeni hükümetine yardımcı olmak üzere, elektrik hükümetine yardımcı olmak üzere, elektrik ağının yeniden inşası için nasıl kullandığını da ağının yeniden inşası için nasıl kullandığını da gördüm. …”gördüm. …”


(Foreword, Bill Richardson)(Foreword, Bill Richardson)

““Enerjiyi, ABD’nin jeopolitik çıkarlarını Enerjiyi, ABD’nin jeopolitik çıkarlarını geliştirecek biçimde Orta Asya’da “Doğu – geliştirecek biçimde Orta Asya’da “Doğu – Batı petrol ve gaz boruhatlarının” inşası Batı petrol ve gaz boruhatlarının” inşası için ulusça bastırırken ve böylece yeni için ulusça bastırırken ve böylece yeni bağımsız olan eski Sovyet bağımsız olan eski Sovyet Cumhuriyetleri’ne siyasi otonomi Cumhuriyetleri’ne siyasi otonomi sağlarken, müttefikimiz Türkiye’ye sağlarken, müttefikimiz Türkiye’ye ekonomik güvenlik temin ederken ve ekonomik güvenlik temin ederken ve İran’ın petrol gelirlerini nükleer yayılma İran’ın petrol gelirlerini nükleer yayılma için kullanmasını engellerken de gördüm. için kullanmasını engellerken de gördüm. ““

Kissinger’dan Bugüne…Kissinger’dan Bugüne… 1973-74 petrol krizinde ABD’nin S. Arabistan B. 1973-74 petrol krizinde ABD’nin S. Arabistan B.

Elçisi olan Elçisi olan James AkinJames Akin, 1975 yılında Harper’sda , 1975 yılında Harper’sda yayınlanan bir yazıyı anımsıyor: yayınlanan bir yazıyı anımsıyor: “Seizing Arab Oil”..“Seizing Arab Oil”.. Yazarı Miles Ignotus (?). Yazarı Miles Ignotus (?).

Bu yazıdaki temel görüşe göre, “ABD’nin Bu yazıdaki temel görüşe göre, “ABD’nin ekonomik ve politik sorunlarının çözülmesi için, ekonomik ve politik sorunlarının çözülmesi için, Arap petrolü ele geçirilmeli, Oklahoma’lılar ve Arap petrolü ele geçirilmeli, Oklahoma’lılar ve Teksas’lılar tarafından işletilmeli” idi. Teksas’lılar tarafından işletilmeli” idi.

TV’lerde bu anlayış sahiplerini “çılgın, kriminal TV’lerde bu anlayış sahiplerini “çılgın, kriminal ya da Sovyet ajanı” olarak tanımlayan ve karşı ya da Sovyet ajanı” olarak tanımlayan ve karşı çıkan Akin, bir süre sonra işinden oldu. çıkan Akin, bir süre sonra işinden oldu. Zira bu Zira bu fikir, dönemin Dışişleri Bakanı Kissinger’e ait fikir, dönemin Dışişleri Bakanı Kissinger’e ait idi.idi. Aynı görüş, bugün “neo-con”lar tarafından Aynı görüş, bugün “neo-con”lar tarafından yeniden devreye konulmaya çalışılıyor.yeniden devreye konulmaya çalışılıyor.

““Küreselleşme”Küreselleşme” Kissinger, Fukuyama, Alan Friedman, Kissinger, Fukuyama, Alan Friedman,

Kagan gibi yazarlar “küreselleşme”yi; Kagan gibi yazarlar “küreselleşme”yi; ““ABD’nin ekonomik, kültürel ve siyasi ABD’nin ekonomik, kültürel ve siyasi

normlarının dünya üzerinde yayılması normlarının dünya üzerinde yayılması ve kabul edilmesi”ve kabul edilmesi” olarak görüyorlardı. olarak görüyorlardı.

ABD 4 Yıllık Savunma Raporları, ABD 4 Yıllık Savunma Raporları, küreselleşmenin korunmasını ve küreselleşmenin korunmasını ve geliştirilmesini geliştirilmesini (piyasaların, enerji ve (piyasaların, enerji ve doğal kaynakların ABD’nin erişimine doğal kaynakların ABD’nin erişimine açık kalmasını)açık kalmasını) “yaşamsal ulusal “yaşamsal ulusal çıkarlar”çıkarlar” listesine koymuştu. listesine koymuştu.

(Ergin Yıldızoğlu, Stratejik Analiz)

Adım Adım Körfezin ve Avrasya’nın Kontrolü…Adım Adım Körfezin ve Avrasya’nın Kontrolü…

1.1. Rapid Deployment ForceRapid Deployment Force (1980-Carter Doktrini) “Bir dış (1980-Carter Doktrini) “Bir dış gücün Körfez’i kontrole kalkışması, ABD’nin yaşamsal gücün Körfez’i kontrole kalkışması, ABD’nin yaşamsal çıkarlarına saldırıdır ve askeri güç dahil, her yolla çıkarlarına saldırıdır ve askeri güç dahil, her yolla engellenecektir.”engellenecektir.”

2.2. The Central CommandThe Central Command (1980’ler-Reagan) ABD’de yeni ve (1980’ler-Reagan) ABD’de yeni ve merkezi bir komutanlık, Körfez’den ve Doğu Afrika’dan merkezi bir komutanlık, Körfez’den ve Doğu Afrika’dan Afganistan’a kadar sorumlu. Anti-Sovyet bir ittifak çabası Afganistan’a kadar sorumlu. Anti-Sovyet bir ittifak çabası (Türkiye-İsrail-S. Arabistan). Suudilere ve Körfez’e milyarlarca (Türkiye-İsrail-S. Arabistan). Suudilere ve Körfez’e milyarlarca dolarlık silah satışı.dolarlık silah satışı.

3.3. Körfez savaşıKörfez savaşı S. Arabistan, ticari ve askeri alanda “kaynak S. Arabistan, ticari ve askeri alanda “kaynak çeşitliliği”ne yöneldi. Körfez Savaşı, durumu eski haline getirdi. çeşitliliği”ne yöneldi. Körfez Savaşı, durumu eski haline getirdi. Savaş sonrası ABD, Suudilere 10 yılda 43, Körfez’e 16 milyar Savaş sonrası ABD, Suudilere 10 yılda 43, Körfez’e 16 milyar $’lık silah sattı. Irak’ta uçuşa kapalı bölgeler oluşturuldu.$’lık silah sattı. Irak’ta uçuşa kapalı bölgeler oluşturuldu.

4.4. AfganistanAfganistan Teröre karşı “ucu açık savaş” başladı. 2003 Teröre karşı “ucu açık savaş” başladı. 2003 savunma bütçesi 400 milyar $. Bunun 60 milyar $’ı savunma bütçesi 400 milyar $. Bunun 60 milyar $’ı Körfez’e. Askeri tesisler Körfez’den, Hint Okyanusu’nda Diego Körfez’e. Askeri tesisler Körfez’den, Hint Okyanusu’nda Diego Garcia’ya, Afrika’da Cibuti’ye.. Özbekistan ve Kırgızistan’a..Garcia’ya, Afrika’da Cibuti’ye.. Özbekistan ve Kırgızistan’a..

5.5. IrakIrak Project for the New American Century-Neocons. Perle, Project for the New American Century-Neocons. Perle, Kagan, Wolfowitz, Woolsey, Cheney, Rumsfeld, Lewis Libby, Kagan, Wolfowitz, Woolsey, Cheney, Rumsfeld, Lewis Libby, Elliot Abrams, Halilzad.. Bunlar Nixon ve Ford’la da vardı.Elliot Abrams, Halilzad.. Bunlar Nixon ve Ford’la da vardı.

6.6. ““Yeni Dünya Düzeni”,“Küreselleşme”,“Orta Doğu Barış Yeni Dünya Düzeni”,“Küreselleşme”,“Orta Doğu Barış Prosesi”, “Yol Haritası”, “Büyük Orta Doğu Projesi”, Prosesi”, “Yol Haritası”, “Büyük Orta Doğu Projesi”, “Daha Geniş Orta Doğu/K. Afrika”...“Daha Geniş Orta Doğu/K. Afrika”... ????????

ABD Askeri KomutanlıklarıABD Askeri Komutanlıkları

http://www.defenselink.mil/home/features/2009/0109_unifiedcommand/images/unified-command_world-map.jpg

Yetki: 6 Şubat 2007

Faaliyet: 1 Ekim 2008

ABD ÜsleriABD Üsleri((Dünyada 1000’den fazla üs ya da askeri Dünyada 1000’den fazla üs ya da askeri

tesis)tesis)

a) Hava Kuvvetleri Üsleri a) Hava Kuvvetleri Üsleri b) Kara Kuvvetleri Üslerib) Kara Kuvvetleri Üsleric) Deniz Kuvvetleri Üsleri c) Deniz Kuvvetleri Üsleri d) Haberleşme ve İstihbarat Amaçlı Üslerd) Haberleşme ve İstihbarat Amaçlı Üsler

Halen, Halen, 6363 ülkede ABD üssü var ülkede ABD üssü var 11 Eylül 2001’den sonra 11 Eylül 2001’den sonra 77 ülkede yeni üsler ülkede yeni üsler

kuruldukuruldu Dünyada Dünyada 255,065 ABD askeri personeli255,065 ABD askeri personeli

istihdam edilmiş durumda istihdam edilmiş durumda Kaynaklar: C. Johnson, the NATO Watch Committee, the International Network for the Abolition of Foreign Military Bases;

Aktaran: Prof. Jules Dufour, Global Research, 1 Temmuz , 2007

$ 700 billion

US41.5 %

Ne Dediler?Ne Dediler? ““İnsanlar, tamamen yanlış olarak, petrol gelirlerini ele İnsanlar, tamamen yanlış olarak, petrol gelirlerini ele

geçirmek istediğimizi iddia ettiler. Oysa bu gelirler, Irak geçirmek istediğimizi iddia ettiler. Oysa bu gelirler, Irak halkı için bir fonda toplanmalıdır."halkı için bir fonda toplanmalıdır."Tony Blair; Moving motion for war with Iraq, 18 Mart 2003Tony Blair; Moving motion for war with Iraq, 18 Mart 2003

““Petrol, Irak halkına aittir; Hükümet, bu değerli varlığın Petrol, Irak halkına aittir; Hükümet, bu değerli varlığın sadece vekilharcı olmalıdır. "sadece vekilharcı olmalıdır. "George Bush; Basın Toplantısı, 14 Haziran 2006George Bush; Basın Toplantısı, 14 Haziran 2006

““Irak halkının petrolü, onların servetidir... Biz Irak’ı Irak halkının petrolü, onların servetidir... Biz Irak’ı petrolü için işgal etmedik."petrolü için işgal etmedik."Colin Powell; Basın Toplantısı, 10 Temmuz 2003Colin Powell; Basın Toplantısı, 10 Temmuz 2003

““Irak petrol gelirleri 2-3 yılda 50-100 milyar dolar gelir Irak petrol gelirleri 2-3 yılda 50-100 milyar dolar gelir getirebilir. Bu da Irak’ın yeniden yapılanması için yeterli getirebilir. Bu da Irak’ın yeniden yapılanması için yeterli olabilecektir.”olabilecektir.”Paul Wolfowitz; Savunma Bakan yardımcısı, Mart 2003Paul Wolfowitz; Savunma Bakan yardımcısı, Mart 2003

““2010’da günde 50 milyon varil daha üretime ihtiyacımız 2010’da günde 50 milyon varil daha üretime ihtiyacımız olacak. En ucuz ve dünya rezervlerinin üçte ikisi petrolü olacak. En ucuz ve dünya rezervlerinin üçte ikisi petrolü barındıran Orta Doğu, hala en büyük ödülün olduğu barındıran Orta Doğu, hala en büyük ödülün olduğu yerdir"yerdir"Dick Cheney; ABD Başkan Yardımcısı, 1999Dick Cheney; ABD Başkan Yardımcısı, 1999

Prof. Michael Klare:Prof. Michael Klare:

““İran Körfezi’nin kontrolü, İran Körfezi’nin kontrolü, Avrupa, JaponyaAvrupa, Japonya ve ve ÇinÇin’in kontrolü ’in kontrolü

demektir. demektir. Bu, elimizin tetiğin üzerinde Bu, elimizin tetiğin üzerinde

olması anlamına gelmektedir.”olması anlamına gelmektedir.”

((Kaynak:Kaynak:Thirty Year Itch, Robert Dreyfuss, Thirty Year Itch, Robert Dreyfuss, motherjones.com, March 1, 2003)motherjones.com, March 1, 2003)

Greenspan: Greenspan: “I am saddened that it is politically “I am saddened that it is politically inconvenient to acknowledge what inconvenient to acknowledge what

everyone knows: everyone knows: TThe Iraq war is largely about oilhe Iraq war is largely about oil””

““Irak savaşı, büyük Irak savaşı, büyük oranda petrol içindi.”oranda petrol içindi.”

(Sep. 15, 2007)(Sep. 15, 2007)

CENTCOM eski CENTCOM eski Komutanı Abizaid:Komutanı Abizaid:

“Irak Savaşı, elbette “Irak Savaşı, elbette ki petrol içindi.ki petrol içindi.

Arap Dünyası’na Arap Dünyası’na Büyük Petrol Büyük Petrol İstasyonlarıİstasyonlarıKoleksiyonu Koleksiyonu (Topluluğu)(Topluluğu)

Muamelesi Yaptık”Muamelesi Yaptık”

Irak İşgali Öncesi “Check List”Irak İşgali Öncesi “Check List”

füzeler

tanklar

birlikler

uçaklar

bombalar

silahlargemiler

Bir neden

O neden de bulundu:Irak’a, Kitle İmha Silahları Olduğu İçin Müdahale

Edildi !!!

PETROL

“Kitle imha silahı !”

““Blood and Oil”, Michael KlareBlood and Oil”, Michael Klare

““Son yıllarda Afrika ve Asya’da yaşanan birkaç Son yıllarda Afrika ve Asya’da yaşanan birkaç savaşı inceledikten sonra, Huntington’unkinden savaşı inceledikten sonra, Huntington’unkinden kökten farklı bir sonuca ulaştım: kökten farklı bir sonuca ulaştım:

Bu da, çağdaş çatışmaların kökeninde, Bu da, çağdaş çatışmaların kökeninde, uygarlıkların ya da kimliklerin farklılığının değil, uygarlıkların ya da kimliklerin farklılığının değil, doğal kaynakların yattığı gerçeğiydi.doğal kaynakların yattığı gerçeğiydi.

Gördüğüm kadarıyla, petrol, su, toprak ve Gördüğüm kadarıyla, petrol, su, toprak ve madenlerin herbiri, miktarları sınırlı olduğunda madenlerin herbiri, miktarları sınırlı olduğunda veya birden fazla grup bunlar üzerinde hak veya birden fazla grup bunlar üzerinde hak iddia ettiğinde, bir çatışmaya neden olmaları iddia ettiğinde, bir çatışmaya neden olmaları için yeterli neden oluşturmaktadırlar.”için yeterli neden oluşturmaktadırlar.”


““Her ne kadar petrol üretimi ve rafinaj, ABD Her ne kadar petrol üretimi ve rafinaj, ABD ekonomisinin yaklaşık % 5’i gibi küçük bir ekonomisinin yaklaşık % 5’i gibi küçük bir bölümünü oluşturmaktaysa da büyük bölümünü oluşturmaktaysa da büyük miktarlarda ucuz petrole erişim, çok sayıda miktarlarda ucuz petrole erişim, çok sayıda sanayinin varlığını sürdürebilmesi için sanayinin varlığını sürdürebilmesi için yaşamsaldır: Bunların başlıcaları; otomobil yaşamsaldır: Bunların başlıcaları; otomobil üretimi, karayolu inşaatı, havayolları, üretimi, karayolu inşaatı, havayolları, petrokimya, tarım, turizm ve şehir çevresindeki petrokimya, tarım, turizm ve şehir çevresindeki ticaret sektörleridir. ticaret sektörleridir.

Bu sektörler birlikte ele alındığında, ABD Bu sektörler birlikte ele alındığında, ABD ekonomisinin kalbini oluşturmaktadırlar. Ve ucuz ekonomisinin kalbini oluşturmaktadırlar. Ve ucuz petrol olmadıkça, ne sektörlerin ne de bunların petrol olmadıkça, ne sektörlerin ne de bunların sağladığı (alışılmış) yaşam tarzı ayakta kalabilir.”sağladığı (alışılmış) yaşam tarzı ayakta kalabilir.”


““Ulusun ekonomik dinamizmi için ucuz Ulusun ekonomik dinamizmi için ucuz petrol olmazsa olmaz olduğundan,, petrol olmazsa olmaz olduğundan,, Amerikan liderleri, hangi partiden Amerikan liderleri, hangi partiden olurlarsa olsunlar, bu giderek artan aşırı olurlarsa olsunlar, bu giderek artan aşırı talebimizi karşılamaya kendilerini zorunlu talebimizi karşılamaya kendilerini zorunlu hissetmektedirler. hissetmektedirler.

19402lara kadar bu bir iç politika sorunu 19402lara kadar bu bir iç politika sorunu boyutundaydı, zira ABD’nin o yıllarda boyutundaydı, zira ABD’nin o yıllarda kendine yeten petrol sahaları vardı. Ne kendine yeten petrol sahaları vardı. Ne var ki 2. Dünya Savaşı var ki 2. Dünya Savaşı sonrasında, birgün ithal petrole sonrasında, birgün ithal petrole gereksinim duyacağımız görünür gereksinim duyacağımız görünür olmuştu.” olmuştu.”


““Bugün ABD, petrol tüketiminin yarısından Bugün ABD, petrol tüketiminin yarısından fazlasını ithal petrolle karşılamak fazlasını ithal petrolle karşılamak zorundadır. Bu su götürmez gerçeğin zorundadır. Bu su götürmez gerçeğin değiştirilmesini, statükoyu sürdürmeye değiştirilmesini, statükoyu sürdürmeye fazlasıyla yatırım yapan liderlerimizden fazlasıyla yatırım yapan liderlerimizden beklemek gerçekçi olmayacaktır. beklemek gerçekçi olmayacaktır.

Kan ve petrol arasındaki bağın Kan ve petrol arasındaki bağın koparılabilmesi için yapılabilecekleri ve koparılabilmesi için yapılabilecekleri ve bunun bedelini öğrenebilmek için, ABD’nin bunun bedelini öğrenebilmek için, ABD’nin petrol politikasını izlemek ve geleceğe petrol politikasını izlemek ve geleceğe dönük sonuçlarını tartmak zorundayız. dönük sonuçlarını tartmak zorundayız.

İşte bu kitabı, bu nedenle yazdım.”İşte bu kitabı, bu nedenle yazdım.”

ABD Neleri Hedefliyor ?ABD Neleri Hedefliyor ? ““Küreselleşme”nin bazı kavramlarla süslenerek, yayılımının Küreselleşme”nin bazı kavramlarla süslenerek, yayılımının

sağlanması, uluslar arası direncin en aza indirilmesisağlanması, uluslar arası direncin en aza indirilmesi Entegre olmamakta direnen (!) ülkelere,” işgal dahil zorla Entegre olmamakta direnen (!) ülkelere,” işgal dahil zorla

erişim”erişim” ““Piyasa” olarak görülen ülkelere, yasal ve idari Piyasa” olarak görülen ülkelere, yasal ve idari

düzenlemelerin, tek tip ve tercüme metinlerle dayatılması düzenlemelerin, tek tip ve tercüme metinlerle dayatılması ve ihraç edilen sermayenin en kısa, kesintisiz ve en karlı ve ihraç edilen sermayenin en kısa, kesintisiz ve en karlı biçimde geri dönüşünün temini.biçimde geri dönüşünün temini.

Dünya Bankası ve IMF kanalı ile “yeniden yapılandırma !”Dünya Bankası ve IMF kanalı ile “yeniden yapılandırma !” Enerji kaynağı bakımından zengin ülkelere, tek tip Üretim Enerji kaynağı bakımından zengin ülkelere, tek tip Üretim

Paylaşım Anlaşmaları’nın (Production Sharing Agreements) Paylaşım Anlaşmaları’nın (Production Sharing Agreements) kabul ettirilmesikabul ettirilmesi

Enerji ihraç yollarının kontrolü; yükselen güçlerin enerji Enerji ihraç yollarının kontrolü; yükselen güçlerin enerji nakil yollarını kontrol altına almaknakil yollarını kontrol altına almak

Dünya (enerji) ticaretinin kontrolüDünya (enerji) ticaretinin kontrolü Petrol fiyatlarının/OPEC’in kontrolüPetrol fiyatlarının/OPEC’in kontrolü

Türkiye ve Bölge Üzerinde Etkisi Türkiye ve Bölge Üzerinde Etkisi Olan ABD Politikaları Olan ABD Politikaları (-)(-) (+) (+)

““Büyük Ortadoğu ve K. Afrika İnisiyatifi”, vb…Büyük Ortadoğu ve K. Afrika İnisiyatifi”, vb… Irak’ın işgali/İstikrarsızlık/Irak’ın kuzeyiIrak’ın işgali/İstikrarsızlık/Irak’ın kuzeyi İran’a yönelik yaptırımlarİran’a yönelik yaptırımlar Rusya ile çekişme (Azerbaycan – Gürcistan- Rusya ile çekişme (Azerbaycan – Gürcistan-

Ermenistan)Ermenistan) ““Karadeniz’in Güvenliği”Karadeniz’in Güvenliği” Doğu – Batı Koridoru çerçevesindeki Doğu – Batı Koridoru çerçevesindeki

boruhatlarıboruhatları Avrupa Enerji GüvenliğiAvrupa Enerji Güvenliği Ortak Yatırımlar (Yenilenebilir Enerji ?)Ortak Yatırımlar (Yenilenebilir Enerji ?)

Rusya Enerji Politikaları/StratejileriRusya Enerji Politikaları/Stratejileri (Notlar)(Notlar)

http://www.russiablog.org/RussianBearGasEU.jpgCartoon from the May 4, 2006 issue of The Economist

Rusya % 25.2

Diğer % 28.7

OECD % 8

Katar % 14.4

Dış yatırımlarısınırlayanO. Doğu ülkeleri

% 9

Iran % 15.7

Gaz rezervleri kimin elinde ?

Rusya gaz üretimi: 607 milyar metre küp/yıl (21.3 %)

Rusya gaz ihracatı: 168 milyar metre küp/yıl Kaynak: BP 2008

44.65 trilyonmetre küp

RF Petrol, Gaz, Kömür RF Petrol, Gaz, Kömür Rezerv, Üretim ve TüketimiRezerv, Üretim ve Tüketimi

Üretilebilir Gaz Rezervi: 43.30 tcm (Dünya % 23.4’ü)Üretilebilir Gaz Rezervi: 43.30 tcm (Dünya % 23.4’ü) Üretilebilir Petrol Rezervi: Üretilebilir Petrol Rezervi: 79.0 milyar varil (% 6.3) Kömür Rezervi: 157 milyar ton (% 19) (*tcm: trillion cubic meters-trilyon metre küp)

------------------------------------------------------------------------------------

Petrol üretimi: 9.9 milyon varil/gün (% 12.4) Petrol tüketimi: 2.8 milyon varil/gün (% 3.3) Petrol ihracatı: 7.1 milyon varil/gün (% 3.3) Gaz üretimi: 601.7 milyar metre küp (% 19.6)

Gaz tüketimi: 420.2 milyar metre küp

*


Rus Gazının Başlıca Alıcıları, % Rus Gazının Başlıca Alıcıları, % (2007)(2007)

İtalya% 8.85

Fransa% 4.12 Çek C.

% 2.94

Polonya

% 2.94 Baltık

Devletleri% 2.90

Macaristan %

2.69 Slovakya %

2.66

Romanya % 1.65

Diğer % 4.90

Ukrayna% 26.70

Almanya% 16.43

Türkiye% 9.86

Diğer % 4.90

B. Rusya% 9.10

Avusturya % 2.28

Rusya Federasyonu,Rusya Federasyonu,kendi kaynakları kadar,kendi kaynakları kadar,

alternatif kaynakların kontrolü alternatif kaynakların kontrolü ile de etkinile de etkin

Gazprom – Turkmenneftegaz Anlaşması

Süre: 2003 – 2028 (25 yıl)Miktar: yılda 80 milyar metre küp

Kaynak: Uluslar arası Enerji Ajansı

Milyar metre küp

Yıllar

Gazprom – Uzbekneftegaz Anlaşması

İlk aşamada, 30 milyar metreküplük gaz boru hattı inşası için anlaştılar (Eylül 2008)

Açıklananmiktar

Anlaşılanmiktar

Daha sonra yılda 8 milyar metre küpe çıkarıldı

Gazprom KazMunaiGaz Anlaşması

Rusya: StratejiRusya: Strateji

Gaz ithalat bağımlılığı sağlamak,Gaz ithalat bağımlılığı sağlamak, Alternatif olabilecek kaynakları kontrol et Alternatif olabilecek kaynakları kontrol et

(Türkmenistan, Kazakistan, Özbekistan, İran (Türkmenistan, Kazakistan, Özbekistan, İran Azerbaycan?)Azerbaycan?)

Gaz ihraç fiyatını arttırGaz ihraç fiyatını arttır– Örnek: Azerbaycan ve Gürcistan’a: $110’dan Örnek: Azerbaycan ve Gürcistan’a: $110’dan

$230’a (1000 metreküp) - Ocak 2007$230’a (1000 metreküp) - Ocak 2007 Fiyat ve diğer koşulları müzakere et. Gaz Fiyat ve diğer koşulları müzakere et. Gaz

ve elektrik dağıtımı alt sektöründe kontrol ve elektrik dağıtımı alt sektöründe kontrol hissesi karşılığı; (gaz depolama da dahil)hissesi karşılığı; (gaz depolama da dahil)

RF Enerji PolitikasıRF Enerji PolitikasıTipik bir örnek: ErmenistanTipik bir örnek: Ermenistan

ARMROSGAZ: Gazprom hissesi % 45’ten % ARMROSGAZ: Gazprom hissesi % 45’ten % 58’e58’e

INTERUES’te Rus UES hissesi: 80 %INTERUES’te Rus UES hissesi: 80 % Gazprom, İran-Ermenistan gaz boru hattının Gazprom, İran-Ermenistan gaz boru hattının

işletme hakkını devraldıişletme hakkını devraldı RF, Armenian Telecom’un % 100 hissesine RF, Armenian Telecom’un % 100 hissesine

sahip sahip Russian UES, Metsamor Nükleer Santralı’nın % Russian UES, Metsamor Nükleer Santralı’nın %

100 hissesine sahip 100 hissesine sahip RF; İran ve Türkmenistan’ın Avrupa’ya ihraç RF; İran ve Türkmenistan’ın Avrupa’ya ihraç

yollarını önemli oranda kontrol ediyor yollarını önemli oranda kontrol ediyor

Gazprom’un Komşu Ülkelere Fiyat Gazprom’un Komşu Ülkelere Fiyat SubvansiyonuSubvansiyonu

(1994 – 2007 arası, toplam miktar) (milyar $)(1994 – 2007 arası, toplam miktar) (milyar $)

Diğer ülkelere

19.1 milyar $

Baltık ülkelerine2.7 milyar $

Ukrayna’ya34.2 milyar $

Avrupa’ya ve

eski Sovyet ülkelerine uygulananfiyat farkı nedeniyle

oluşan kümülatif

fark

(1994 – 2007)

Rusya’nın Gürcistan’a Rusya’nın Gürcistan’a müdahalesimüdahalesi

BERLIN - BERLIN - Russia's invasion of Georgian Russia's invasion of Georgian territory last week, in addition to reasserting territory last week, in addition to reasserting Moscow's military strength, has Moscow's military strength, has complicated complicated Europe's effort to diversify its oil and gas Europe's effort to diversify its oil and gas supplies away from the growing dominance of supplies away from the growing dominance of Kremlin-controlled energy giant Gazprom.Kremlin-controlled energy giant Gazprom.

"The Caspian region is wondering what this "The Caspian region is wondering what this means for the future," says Giorgi means for the future," says Giorgi Vashakmadze, an energy executive in Georgia. Vashakmadze, an energy executive in Georgia. "Russia is showing it controls this corridor." "Russia is showing it controls this corridor."

http://www.csmonitor.com/2008/0815/p01s03-woeu.html

Rusya – Gürcistan çatışması Rusya – Gürcistan çatışması üzerine Türkiye’nin resmi üzerine Türkiye’nin resmi

tepkisitepkisi

Davutoğlu, Irak’lı liderler Davutoğlu, Irak’lı liderler arasında, etnik ve mezhepsel arasında, etnik ve mezhepsel farklılıkların yeniden farklılıkların yeniden alevleneceğini söyledi. alevleneceğini söyledi.

Çok iyimser bir resim Çok iyimser bir resim veremem. Çok fazla sorun var. veremem. Çok fazla sorun var.

Orada Amerikan askerleri var. Orada Amerikan askerleri var. Güvenliği nasıl Güvenliği nasıl sağlayacaksınız? Ve eğer sağlayacaksınız? Ve eğer güvenliği sağlayamazsanız, güvenliği sağlayamazsanız, düzeni nasıl tesis edeceksiniz? düzeni nasıl tesis edeceksiniz? .. Amerikalılarulusal orduyu .. Amerikalılarulusal orduyu düzene sokamadan ülkeyi terk düzene sokamadan ülkeyi terk edince, bunun bedelleri edince, bunun bedelleri olacak. olacak.

19 Eylül 2008

Türkiye’nin Dış Politika Türkiye’nin Dış Politika Başdanışmanı, Irak’ta Hatalı Başdanışmanı, Irak’ta Hatalı İyimserlikten Endişeli (Irak)İyimserlikten Endişeli (Irak)

“… “… Türkiye, Batı ile Doğu arasında, birini Türkiye, Batı ile Doğu arasında, birini diğerine tercih edebilir mi? …diğerine tercih edebilir mi? …

… … Herhangi bir Avrupa ülkesi, Rusya’ya karşı Herhangi bir Avrupa ülkesi, Rusya’ya karşı belli izolasyonist politikalar uygulayabilir. belli izolasyonist politikalar uygulayabilir. Türkiye bunu yapabilir mi? Sizden Türkiye’nin Türkiye bunu yapabilir mi? Sizden Türkiye’nin coğrafi koşullarını anlamanızı rica ediyorum. coğrafi koşullarını anlamanızı rica ediyorum.

.. Rusya’yı ekonomik yönden izole ederseniz, .. Rusya’yı ekonomik yönden izole ederseniz, Türkiye bunu kaldırabilir mi?... Maalesef şu Türkiye bunu kaldırabilir mi?... Maalesef şu gerçeği kabul etmeliyiz: gerçeği kabul etmeliyiz: Türkiye Rusya’ya Türkiye Rusya’ya neredeyse % 75-80 bağımlı [enerjide].neredeyse % 75-80 bağımlı [enerjide]. Bir ABD- Bir ABD-Rusya veya NATO çatışması istemiyoruz.... Rusya veya NATO çatışması istemiyoruz.... Rusya veya Gürcistan’ın yapacağı stratejik Rusya veya Gürcistan’ın yapacağı stratejik hataların veya yanlış hesapların faturasını biz hataların veya yanlış hesapların faturasını biz ödemek istemiyoruz…” ödemek istemiyoruz…”

Türkiye’nin Dış Politika Türkiye’nin Dış Politika Başdanışmanı, Irak’ta Hatalı Başdanışmanı, Irak’ta Hatalı

İyimserlikten Endişeliİyimserlikten Endişeli(Rusya)(Rusya)

19 Eylül 2008

Aynı konuda, Başbakan Aynı konuda, Başbakan Erdoğan:Erdoğan:

Başbakan Erdoğan:Başbakan Erdoğan:

“ “Türkiye’nin herhangi bir tarafa Türkiye’nin herhangi bir tarafa çekilmesi doğru değildir. Bazı çevreler, çekilmesi doğru değildir. Bazı çevreler, Gürcistan olayından sonra Türkiye’yi, ya Gürcistan olayından sonra Türkiye’yi, ya ABD ile ya da Rusya ile bir köşeye itmek ABD ile ya da Rusya ile bir köşeye itmek istiyor.istiyor.. Bir taraf bizim en yakın müttefikimiz. Diğer taraftaki Rusya ise, önemli ticaret hacmimiz olan Rusya. Biz milli çıkarlarımızın gerektirdiği doğrultuda hareket edeceğiz.”

ABABEnerji Politikaları, Enerji Politikaları, ((StratejileriStratejileri))

AB Kaynaklar Bazında Enerji AB Kaynaklar Bazında Enerji Tüketimi Tüketimi (2007)(2007)

Petrol% 40,4

D. Gaz% 24.9

Kömür% 18,2

Nükleer% 12,1

Hidro veYenilenebilir

% 4,4


AB Enerji StratejisiAB Enerji Stratejisi AB henüz iç piyasada tam rekabetçi bir AB henüz iç piyasada tam rekabetçi bir

düzen kuramadı. Tüm bu nedenlerle düzen kuramadı. Tüm bu nedenlerle 6 öncelikli alan6 öncelikli alan belirlendi: belirlendi:

1.1. Rekabet ve Rekabet ve enerji iç pazarının serbestleştirilmesienerji iç pazarının serbestleştirilmesi2.2. Enerji karışımının çeşitlendirilmesiEnerji karışımının çeşitlendirilmesi3.3. Olası arz krizinde dayanışma (Topuluk Olası arz krizinde dayanışma (Topuluk

düzeyinde)düzeyinde)4.4. Yatırım ve teknolojiYatırım ve teknoloji5.5. Sürdürülebilir kalkınma (İklim değişikliği ile Sürdürülebilir kalkınma (İklim değişikliği ile

rekabet ve arz güvenliği nasıl dengelenebilir?)rekabet ve arz güvenliği nasıl dengelenebilir?)6.6. Dış politika (Ortak bir Rusya politikası olmalı mı? Dış politika (Ortak bir Rusya politikası olmalı mı?

Enerji politikası geliştirmek zaman, net ve esnek Enerji politikası geliştirmek zaman, net ve esnek çerçeve gerektirir. Bu doğrultuda Komisyon, çerçeve gerektirir. Bu doğrultuda Komisyon, sürekli yenilenecek bir “Stratejik AB Enerji sürekli yenilenecek bir “Stratejik AB Enerji Değerlendirme Raporu” hazırlanması öneriyor.)Değerlendirme Raporu” hazırlanması öneriyor.)

Climate Action – Climate Action – Değişen Bir Dünya İçin EnerjiDeğişen Bir Dünya İçin Enerji

AB Hedefleri: AB Hedefleri: “20-20-20”“20-20-20”

20%

20%

http://ec.europa.eu/climateaction/index_en.htm

AB Hedefleri

daha az sera gazı

daha fazla yenilenebilir

daha verimli enerji

Biyoyakıt: en az % 10

Elektrik: Ulusal hedefIsıtma, soğutma: Ulusal hedef

Uygulanan Tek AB enerji politikası var mı?Uygulanan Tek AB enerji politikası var mı?

““Green Paper”, gibi bir takım ortak Green Paper”, gibi bir takım ortak dökümanların varlığına karşın, söylem ve dökümanların varlığına karşın, söylem ve uygulamalar farklı yönde uygulamalar farklı yönde

Her ülke, kendi gerçekleri ve çıkarları Her ülke, kendi gerçekleri ve çıkarları doğrultusunda, ortak politikadan farklı doğrultusunda, ortak politikadan farklı uygulamalar yöneliyor uygulamalar yöneliyor

Baltık Gaz BH (Almanya-Rusya) Anlaşması, Baltık Gaz BH (Almanya-Rusya) Anlaşması, bunun tipik bir örneğibunun tipik bir örneği

Rus gazına artan bağımlılık, Avrupa için de Rus gazına artan bağımlılık, Avrupa için de sorunsorun

Buna karşın, gerçekçi alternatiflerin önünde Buna karşın, gerçekçi alternatiflerin önünde engeller (teknik, ekonomik, politik) olması, engeller (teknik, ekonomik, politik) olması, Rusya’nın etkinliğini arttırıyor, tekel Rusya’nın etkinliğini arttırıyor, tekel konumunu güçlendiriyorkonumunu güçlendiriyor

AB’deki “Teori ve Pratik” Uyumlu mu?AB’deki “Teori ve Pratik” Uyumlu mu? Rusya’ya bağımlılığı azaltmak:Rusya’ya bağımlılığı azaltmak: ABD Bakan ABD Bakan

Yardımcısı Bryza: “Baltık Gaz hattı, Avrupa’nın Yardımcısı Bryza: “Baltık Gaz hattı, Avrupa’nın Rusya’ya bağımlılığını arttıracak. Aynı kaynağa Rusya’ya bağımlılığını arttıracak. Aynı kaynağa (Rusya) bağlanan daha fazla boruhattı ile, nasıl (Rusya) bağlanan daha fazla boruhattı ile, nasıl çeşitlendirme yapılır?” çeşitlendirme yapılır?”

Gazprom Centrica’ya talip olunca, İngiltere yasa Gazprom Centrica’ya talip olunca, İngiltere yasa değiştirmeye kalktıdeğiştirmeye kalktı

Rusya’nın AB B. Elçisi Chizhov: “Asıl Avrupa korumacı”Rusya’nın AB B. Elçisi Chizhov: “Asıl Avrupa korumacı” Avrupa Komisyonu Başk. Yrd. Siim Kallas: RF’nun Avrupa Komisyonu Başk. Yrd. Siim Kallas: RF’nun

enerji alanındaki son uygulamaları, Stalin dönemini enerji alanındaki son uygulamaları, Stalin dönemini hatırlatıyorhatırlatıyor

Avrupa Kom. Başkanı Barosso: Tüm sorunlara ortak Avrupa Kom. Başkanı Barosso: Tüm sorunlara ortak sesle yanıt vermeliyiz. Koro bozulmamalı..sesle yanıt vermeliyiz. Koro bozulmamalı..

Merkel ve Chirac: “Üçüncü ülkeler olmaksızın, Merkel ve Chirac: “Üçüncü ülkeler olmaksızın, biz enerji alanında ortaklık oluşturalım.” Bunu, biz enerji alanında ortaklık oluşturalım.” Bunu, Putin’in Merkel’e yaptığı Shtokman sahasını Putin’in Merkel’e yaptığı Shtokman sahasını ortak geliştirme teklifine yanıt olarak ortak geliştirme teklifine yanıt olarak açıkladılar.açıkladılar.

The pipeline will run from Babayevo to the

Russian coast at Vyborg

before going under the Baltic Sea to the town of Greifswald in North-

Eastern Germany. (55 bcm,

operational by 2010)

AB Elektrik AB Elektrik ÜretimÜretim Sektöründe Mülkiyet YapısıSektöründe Mülkiyet Yapısı

– Almanya: Özel/BelediyeAlmanya: Özel/Belediye– Avusturya: KamuAvusturya: Kamu– Belçika: ÖzelBelçika: Özel– Fransa: KamuFransa: Kamu– Finlandiya: KamuFinlandiya: Kamu– Hollanda: Özel/BelediyeHollanda: Özel/Belediye– İngiltere: Özelİngiltere: Özel– İrlanda: Kamuİrlanda: Kamu– İtalya: Kamuİtalya: Kamu– Portekiz: KamuPortekiz: Kamu– Yunanistan: KamuYunanistan: Kamu– İspanya: Özelİspanya: Özel

Görüldüğü gibi, AB üyesi ülkelerin çoğunda,

elektrik üretimi, kamumülkiyetindedir.

David Hall, David Hall, Kamu Hizmetleri Uluslararası Araştırmalar Kamu Hizmetleri Uluslararası Araştırmalar

BirimiBirimi

““Toptan elektrik piyasalarında faaliyet gösteren Toptan elektrik piyasalarında faaliyet gösteren üretici firmaların öncelikli amacı, üretici firmaların öncelikli amacı, fiyatların fiyatların düşmesini sağlamakdüşmesini sağlamak değildirdeğildir..

Bu firmaların öncelikli amacı, yatırımların azami Bu firmaların öncelikli amacı, yatırımların azami miktarda geri dönmesini sağlamaktır. miktarda geri dönmesini sağlamaktır. Bu Bu nedenle de temel strateji, nedenle de temel strateji, rekabeti en aza rekabeti en aza indirmektir.indirmektir.

AB ülkelerinin hemen hepsinde, üretim AB ülkelerinin hemen hepsinde, üretim kapasitesinin % 60’dan fazlası, 3 veya daha az kapasitesinin % 60’dan fazlası, 3 veya daha az şirketin kontrolündedir. şirketin kontrolündedir.

Piyasayı ellerinde tutan şirketler, hem piyasa Piyasayı ellerinde tutan şirketler, hem piyasa hakimiyetlerini sürdürmek, hem de masraflarını hakimiyetlerini sürdürmek, hem de masraflarını azaltmak amacı ile birleşmektedirler.azaltmak amacı ile birleşmektedirler.

David Hall, David Hall, Kamu Hizmetleri Uluslararası Araştırmalar Kamu Hizmetleri Uluslararası Araştırmalar

BirimiBirimi Ulusal hükümetler ise, bu birleşmelere müsamaha Ulusal hükümetler ise, bu birleşmelere müsamaha

göstermenin de ötesinde, destek vermektedirler. göstermenin de ötesinde, destek vermektedirler. Çünkü ulusal şampiyonlara sahip olmak istemektedirler. Çünkü ulusal şampiyonlara sahip olmak istemektedirler.

Sadece ülke içinde değil, Avrupa’da da rekabet gücüne Sadece ülke içinde değil, Avrupa’da da rekabet gücüne sahip olabilecek kadar büyük ulusal şirketlere sahip sahip olabilecek kadar büyük ulusal şirketlere sahip olmak istemektedirler.”olmak istemektedirler.”

EON ve RWE, Almanya piyasasının yarıdan fazlasını EON ve RWE, Almanya piyasasının yarıdan fazlasını kontrol etmektedir. Belçika’da Electrabel hakim kontrol etmektedir. Belçika’da Electrabel hakim durumdadır. durumdadır.

Fransa’da devlet şirketi EDF, İtalya’da ENEL, hakim Fransa’da devlet şirketi EDF, İtalya’da ENEL, hakim şirketlerdir.şirketlerdir.

Avrupa piyasasını kontrol etmek için hızla ilerleyen dev Avrupa piyasasını kontrol etmek için hızla ilerleyen dev ise, Rusya’nın UES şirketidir.ise, Rusya’nın UES şirketidir.

Ènerji sektörü stratejik; Ènerji sektörü stratejik; yabancıya kaptırmayız!` yabancıya kaptırmayız!` 18 Nisan 18 Nisan

2006, Sabah2006, Sabah

İngiltere`nin en büyük enerji şirketi Centrica`nın Rus İngiltere`nin en büyük enerji şirketi Centrica`nın Rus Gazpromà satılması gündeme gelince İngiliz Gazpromà satılması gündeme gelince İngiliz Sanayi Bakanı JohnsonSanayi Bakanı Johnson, , `Bu sektör çok önemli, `Bu sektör çok önemli, gerekirse yasa değişikliğine gideriz`gerekirse yasa değişikliğine gideriz` dedi. dedi.

ABD de farklı değil:ABD de farklı değil: ““Free-Trade Free-Trade Firefight Firefight

A Chinese bid for American oil giant Unocal A Chinese bid for American oil giant Unocal has Congress baring its protectionist fangshas Congress baring its protectionist fangs””

The current battle rages over an audacious $18.5 billion The current battle rages over an audacious $18.5 billion cash bid for Unocal, the ninth-largest U.S. oil company cash bid for Unocal, the ninth-largest U.S. oil company but one with rich assets in Asia. Unocal has previously but one with rich assets in Asia. Unocal has previously accepted a $16.6 billion offer from Chevron, but accepted a $16.6 billion offer from Chevron, but shareholders will not vote on the deal until next month.shareholders will not vote on the deal until next month.

.... the House of Representatives overwhelmingly passed .... the House of Representatives overwhelmingly passed two measures aimed at two measures aimed at slowing or blocking the slowing or blocking the purchase of an American oil company by the state-run purchase of an American oil company by the state-run Chinese National Offshore Oil CompanyChinese National Offshore Oil Company. . Ironically, the Ironically, the Chinese Communist Party responded last week by Chinese Communist Party responded last week by lecturing Congress on the value of free markets. lecturing Congress on the value of free markets.

By Matthew Benjamin Posted 7/10/05

““Ele verir talkınıEle verir talkınıKendi yutar salkımı...”Kendi yutar salkımı...”

AB – 25 Artan Enerji İthalat Bağımlılığı; %

Toplam enerji Petrol Gaz Katı yakıt

203

0

203

0

201

0

Avrupa Gaz Tüketimi (2004): 515 milyar metre küp

Toplamİç ÜretimRusyaNorveçK. AfrikaDiğer

30Denge

için

Toplamİç ÜretimRusyaNorveçK. AfrikaDiğer

Avrupa Potansiyel Gaz Temini (2030):

800 milyar metre küp

Türkiye – Yunanistan – İtalya Gaz Hattı Devrede Türkiye – Yunanistan – İtalya Gaz Hattı Devrede (2007)(2007)

0.75 – 3.6 bcm

Toplam: 4.3 milyar metre küpTürkiye 0.7 milyar metreküp alıp-satıyor

NABUCCO (Gaz) Boru HattıNABUCCO (Gaz) Boru Hattı25 – 31 milyar metre küp

3300 kilometre2008’de başlayıp, 2011’de bitmesi planlanıyordu

5.8 milyar $ = 4.6 milyar euro idiŞimdi 7.9 milyar euro. Şimdi 2011’de başlama

2014’da bitiş

OMV (Avusturya)MOL (Macaristan)Transgaz (Romanya)Bulgargaz (bulgaristan)BOTAŞ (Türkiye)RWE (Almanya)

AB’nin Türkiye’ye yönelik enerji AB’nin Türkiye’ye yönelik enerji politikasıpolitikası

Enerji faslının Enerji faslının açılmamasıaçılmaması sorun sorun AB’ye gaz tedarikinde 4. “arter” tanımı olumluAB’ye gaz tedarikinde 4. “arter” tanımı olumlu Ancak, NABUCCO’da “miktar” ve “transit Ancak, NABUCCO’da “miktar” ve “transit

koşullarında” anlaşmazlık ve baskıkoşullarında” anlaşmazlık ve baskı– Enerji Şartı AnlaşmasıEnerji Şartı Anlaşması hatırlatması hatırlatması

Yenilenebilir enerji kaynaklarına yönelik Yenilenebilir enerji kaynaklarına yönelik belirsizlik, olası yatırımları durduruyorbelirsizlik, olası yatırımları durduruyor

Nükleer konusunda Rusya ile yakınlaşma Nükleer konusunda Rusya ile yakınlaşma tedirginlik yaratıyortedirginlik yaratıyor

Rusya ile imzalanan protokoller kaygı yaratıyorRusya ile imzalanan protokoller kaygı yaratıyor İran ile imzalanan protokol, kuşku yaratıyorİran ile imzalanan protokol, kuşku yaratıyor

Türkiye’ye Enerji Alanında AB Türkiye’ye Enerji Alanında AB BaskısıBaskısı

Enerji faslının açılmaması

Nabucco’dan gazın% 15’ini alamazsınız

“Hub” olamazsınız,sadece transit olun

Standart dışı geçişücreti talep edemezsiniz

Küresel enerji Küresel enerji politikaları politikaları ekseninde ekseninde

Türkiye’nin enerji Türkiye’nin enerji sorunsalısorunsalı

Türkiye: Birincil Enerji Tüketimi Türkiye: Birincil Enerji Tüketimi Kaynaklar bazında (%), 2008 sonuKaynaklar bazında (%), 2008 sonu

Gaz31.5%

Petrol31.5%

Hidro & yenilenebilir

7.4%

Kömür29.6%


Türkiye ve Enerji GüvenliğiTürkiye ve Enerji Güvenliği Yüksek enerji ithalat bağımlılığı (% 70 +)Yüksek enerji ithalat bağımlılığı (% 70 +) Önemli yerli kaynak potansiyeli; kullanıl(a)mıyor Önemli yerli kaynak potansiyeli; kullanıl(a)mıyor Doğal gaza aşırı bağımlılık, tek kaynağa (RF) aşırı Doğal gaza aşırı bağımlılık, tek kaynağa (RF) aşırı

bağımlılık, elektrik sektöründe yüksek oranda gaz bağımlılık, elektrik sektöründe yüksek oranda gaz kullanımıkullanımı

Doğal gaz deposu yetersiz (1.6 bcm) (İthalat: 37.8 Doğal gaz deposu yetersiz (1.6 bcm) (İthalat: 37.8 bcm)bcm)

Yüksek “kayıp-kaçak” oranları Yüksek “kayıp-kaçak” oranları Enerjinin verimsiz kullanımıEnerjinin verimsiz kullanımı Coğrafi-jeopolitik konum avantajı Coğrafi-jeopolitik konum avantajı Geçmişin hatalı politikaları; uzun erimli Geçmişin hatalı politikaları; uzun erimli

bağlantılar/anlaşmalar; uluslararası tahkimbağlantılar/anlaşmalar; uluslararası tahkim Köprü mü, terminal mi yoksa “hub” mı? Köprü mü, terminal mi yoksa “hub” mı? Büyük güçlerin farklı çıkarlarının çatışma alanındaBüyük güçlerin farklı çıkarlarının çatışma alanında Son derece sorunlu bir bölgede Son derece sorunlu bir bölgede Karşılıklı yarara dayalıKarşılıklı yarara dayalı uluslararası işbirliği önemli; uluslararası işbirliği önemli;

engeller var.. (başta ABD ve Rusya politikaları)engeller var.. (başta ABD ve Rusya politikaları)

TürkiyeTürkiye: : Enerji Kaynakları Potansiyeli Enerji Kaynakları Potansiyeli (2007 sonu)(2007 sonu)

Ham Petrol Ham Petrol (Kalan üretilebilir):(Kalan üretilebilir): 264 milyon varil 264 milyon varil (38,7 milyon ton) (38,7 milyon ton)

Gaz (üretilebilir): 10,5 milyar metre küpGaz (üretilebilir): 10,5 milyar metre küp– Petrol ve gaz yeterince aranmamış Petrol ve gaz yeterince aranmamış

(1333 arama,(1333 arama, 588 tespit, 83 jeolojik istikşaf kuyusu) 588 tespit, 83 jeolojik istikşaf kuyusu) (Denizler ve Paleozoik formasyonlar)(Denizler ve Paleozoik formasyonlar)

Linyit: 11,0 milyar ton Linyit: 11,0 milyar ton (üçte ikisi geliştirilmeyi (üçte ikisi geliştirilmeyi bekliyor)bekliyor)

Taş Kömürü: 1,3 milyar tonTaş Kömürü: 1,3 milyar ton Hidrolik: 170 milyar kilowatt-saat Hidrolik: 170 milyar kilowatt-saat (dörtte üçü (dörtte üçü

geliştirilmeyi bekliyor)geliştirilmeyi bekliyor) YenilenebilirlerYenilenebilirler

– Rüzgar: 48,000 megawatt (bekliyor) (131 mW Rüzgar: 48,000 megawatt (bekliyor) (131 mW devrede)devrede)

– Güneş: 8.8 milyon ton petrol eşdeğeri (elektrik için)Güneş: 8.8 milyon ton petrol eşdeğeri (elektrik için)– Jeotermal: 4,500 mweJeotermal: 4,500 mwe

UranyumUranyum (10,000 ton), torium (10,000 ton), torium

Türkiye’nin Mevcut Enerji Türkiye’nin Mevcut Enerji KaynaklarıKaynakları(EÜAŞ, 2008)(EÜAŞ, 2008)

/ 170 mr kWh/yıl (DEK-TMK)

TürkiyeTürkiyeveve

Doğal GazDoğal Gaz

Türkiye: Birincil Enerji Tüketimi Türkiye: Birincil Enerji Tüketimi Kaynaklar bazında (%), 2008 sonuKaynaklar bazında (%), 2008 sonu

Gaz31.5%

Petrol31.5%

Hidro & yenilenebilir

7.4%

Kömür29.6%


Türkiye Gaz İthalatı, 2008Türkiye Gaz İthalatı, 2008

Rusya Federasyonu62.7% İran

15.5%


Cezayir11.3%

LNG

Nijerya2.6%LNG

Azerbaycan7.9%

RF: 23.55 bcmİran: 5.80 bcmCezayir: 4.25 bcmAzerbaycan: 2.95 bcmNijerya: 0.98 bcmMısır: 0.08 bcmTOPLAM: 37.61 bcm

Türkiye Gaz İthalatı, 2008Türkiye Gaz İthalatı, 2008

Rusya Federasyonu62% İran

11%

Kaynak: BOTAŞ; resmi olmayan bilgi

Cezayir11% LNG

Nijerya3%LNG

Azerbaycan13%

Petrol ve Gaz İthalatıPetrol ve Gaz İthalatı (milyar (milyar dolar)dolar)

Petrol Petrol İthalatıİthalatı

Gaz Gaz

İthalatıİthalatı

20052005 12.4112.41 7.147.14

20062006 16.6116.61 10.1810.18

20072007 19.3419.34 11.8611.86

20082008 26.9826.98 17.8017.80

Kaynak: TÜİK; ham petrol, petrol ürünleri, doğal gaz ve LPG dahildir

Petrol ve Gaz Toplam Petrol ve Gaz Toplam İthalatıİthalatı

Toplam Ödeme (milyar $)Toplam Ödeme (milyar $)

20052005 19.5519.55

20062006 26.7926.79

20072007 31.2031.20

20082008 44.7844.78

Kaynak: TÜİK; ham petrol, petrol ürünleri, doğal gaz ve LPG dahildir

Doğal Gaz% 48,17

Rüzgar % 0,4Diğer % 0,67

Hidro +Jeotermal% 17,85

Yerli Kömür% 22,65

İthal Kömür% 6,33

Sıvı Yakıt% 4,93

Elektrik ÜretimininElektrik Üretiminin Kaynaklara Dağılımı Kaynaklara Dağılımı (2008)(2008)

Doğal GazınDoğal Gazın Sektörlere Göre Sektörlere Göre Kullanımı Kullanımı (%), 2008(%), 2008

Fertilizer

0,07%

Konut% 22,30

Sanayi% 22,07

Elektrik% 55,55

Gübre: % 0,07

Kaynak: BOTAŞ, resmi olmayan bilgi

Elektrik Üretiminin Kaynaklara Dağılımı Elektrik Üretiminin Kaynaklara Dağılımı (2007)(2007)

TaşKömürü

% 8

Linyit% 20

Petrol % 3Doğal Gaz% 50

Hidro +Jeotermal

% 19

Rüzgar % 0

Kaynak: DEK TMK 2007 – 2008 Raporu2007 Elektrik Üretimi:

191,6 milyar kilowatt-saat

Doğal Gaza İlişkin SorunlarDoğal Gaza İlişkin Sorunlar Gaz talep tahminleriGaz talep tahminleri

– ““Al ya da öde” yükümlülükleri ve tüketilmeyen Al ya da öde” yükümlülükleri ve tüketilmeyen gaza yapılacak ödemelergaza yapılacak ödemeler

– Doğal gazla çalışan alım garantili santrallara Doğal gazla çalışan alım garantili santrallara yapılan yüksek ödemeleryapılan yüksek ödemeler

Yer altı deposunun yetersizliğiYer altı deposunun yetersizliği Gazın elektrik sektöründe yüksek oranda Gazın elektrik sektöründe yüksek oranda

kullanımıkullanımı Tek kaynağa aşırı bağımlılıkTek kaynağa aşırı bağımlılık Yeni gaz ithalat lisanslarıYeni gaz ithalat lisansları Dağıtımda da tekele doğru ?Dağıtımda da tekele doğru ? BOTAŞ üzerinde “oyunlar”BOTAŞ üzerinde “oyunlar”

Elektrik Talep Artışı Tahminleri Elektrik Talep Artışı Tahminleri (Enerji Bakanlığı(Enerji Bakanlığı ve diğerleri) ve diğerleri)

Yüksek SenaryoYüksek Senaryo:: (yıllık talep artışı % 7.8)(yıllık talep artışı % 7.8)

– 242 milyar kilowatt-saat (2010’da) 242 milyar kilowatt-saat (2010’da) (43,000 mW)(43,000 mW)

- 499 milyar kilowatt-saat (2020’de) - 499 milyar kilowatt-saat (2020’de) (90,000 (90,000 mw)mw)

Düşük SenaryoDüşük Senaryo:: (yıllık talep artışı: % 6.4)(yıllık talep artışı: % 6.4)

– 216 milyar kilowatt-saat (2010’da)216 milyar kilowatt-saat (2010’da)– 406 milyar kilowatt-saat (2020’de)406 milyar kilowatt-saat (2020’de)

Yıllık ortalama büyüme (1980-2000): % 3.7 (OECD)Yıllık ortalama büyüme (1980-2000): % 3.7 (OECD) Sürdürülebilir büyüme oranı: % 4, elektrik talep artışı: % Sürdürülebilir büyüme oranı: % 4, elektrik talep artışı: %

6 6

Elektrik Talep Artışı Tahmini Elektrik Talep Artışı Tahmini (DEK Türk Milli Komitesi)(DEK Türk Milli Komitesi)

Talep artış tahminleri: – 2006 – 2010 arasında % 6.3– 2011 – 2030 arasında: % 5.0

Gerçekleşme olasılığı en yüksek Senaryo (DEK-TMK)– 216 216 (ETKB: 242) milyar kilowatt-saat (2010)(ETKB: 242) milyar kilowatt-saat (2010)– 354354 (ETKB: 499) milyar kilowatt-saat (2020) (ETKB: 499) milyar kilowatt-saat (2020)

– 575 575 milyar kilowatt-saat (milyar kilowatt-saat (2030)

Asıl risk, kaynakların yetersizliği değil, Asıl risk, kaynakların yetersizliği değil, tutarlı/sürekli bir politikanın uygulanamaması, tutarlı/sürekli bir politikanın uygulanamaması,

abartılı talep tahminleri, dışa bağımlı politikalarabartılı talep tahminleri, dışa bağımlı politikalar

Yıllık ortalama büyüme (1980-2000): % 3.7 (OECD)Yıllık ortalama büyüme (1980-2000): % 3.7 (OECD) Sürdürülebilir büyüme oranı: % 4, elektrik talep artışı: % 6Sürdürülebilir büyüme oranı: % 4, elektrik talep artışı: % 6

Türkiye Elektrik Talebi (Tahmini)Türkiye Elektrik Talebi (Tahmini) (TEİAŞ) (TEİAŞ)

YıllarYıllar

Yüksek talep Düşük TalepDüşük TalepPuant,

MWEnerji,GWh

Yıllık Artış, %

Puant, Puant, MWMW

Enerji,Enerji,

GWhGWhYıllık Yıllık

Artış, %Artış, %

20092009 29900 19400 - 29900 19400 -

20102010 31246 202720 4,5 31246 202720 4,5

20112011 33276 215907 6,5 3296432964 213880213880 5,55,5

20122012 35173 232101 7,5 3517335173 228210228210 6,76,7

20132013 38455 249508 7,5 3752937529 243500243500 6,76,7

20142014 41339 266221 7,5 4004440044 259815259815 6,76,7

20152015 44400 288338 7,5 4272742727 277222277222 6,76,7

20162016 47728 309675 7,4 4554645546 295519295519 6,66,6

20172017 51260 332591 7,4 4855348553 315023315023 6,66,6

20182018 55053 357202 7,4 5175751757 335815335815 6,66,6

Daha gerçekçi olan “Düşük talebe” Daha gerçekçi olan “Düşük talebe” göregöre

Kısa erimde:Kısa erimde: (Üretim tesisi inşası 3-4 yıl) (Üretim tesisi inşası 3-4 yıl)– Halen rehabilitasyonu ve inşaatı süren Halen rehabilitasyonu ve inşaatı süren

üretim tesislerine öncelik, üretim tesislerine öncelik, ödeneksizlikten yarım kalmış tesislerin ödeneksizlikten yarım kalmış tesislerin hızla tamamlanmasıhızla tamamlanması

– Böylece sisteme Böylece sisteme 20 milyar kw-saat 20 milyar kw-saat eklenmesieklenmesi

– Kaçak elektrik kullanımında düzeltme Kaçak elektrik kullanımında düzeltme ile toplam ile toplam 25 milyar kw-saat 25 milyar kw-saat kazanılmasıkazanılması


Orta erimde:Orta erimde: (2018’de 336 milyar kw-saat) (2018’de 336 milyar kw-saat)– Üretim kapasitesi yüksek santraller gerekliÜretim kapasitesi yüksek santraller gerekli– Elbistan linyit havzası santralleri ile kesin Elbistan linyit havzası santralleri ile kesin

projesi hazır olan hidroelektrik santrallerprojesi hazır olan hidroelektrik santraller– Afşin-Elbistan C, D, E, F’den Afşin-Elbistan C, D, E, F’den ek 50 milyar ek 50 milyar

kw-saatkw-saat– Kesin projesi hazır hidroelektrik Kesin projesi hazır hidroelektrik

santrallerinden santrallerinden ek 10 milyar kw-saatek 10 milyar kw-saat– Elbistan dışı linyit santrallerinden ek Elbistan dışı linyit santrallerinden ek

25 milyar kw-saat25 milyar kw-saat


Orta erimde:Orta erimde: (2018’de 336 milyar kw-saat) (2018’de 336 milyar kw-saat)– Kesin projesi hazır olanlardan toplam Kesin projesi hazır olanlardan toplam

85 milyar kw-saat85 milyar kw-saat– DSİ,DSİ, mevcut ekonomik136 milyar kw-mevcut ekonomik136 milyar kw-

saatlik potansiyeli 2023’e kadar tamamen saatlik potansiyeli 2023’e kadar tamamen devreye alacağını öne sürüyor. Yarısı devreye alacağını öne sürüyor. Yarısı 2018’de devreye alınırsa 2018’de devreye alınırsa 70 milyar kw-70 milyar kw-saatsaat

– Tüm bu değerler, mevcut kapasiteye Tüm bu değerler, mevcut kapasiteye eklenirse, toplam kapasite 2018’de eklenirse, toplam kapasite 2018’de 385 milyar kw-saate385 milyar kw-saate erişir. erişir.

Uzun erimde (2018 sonrası)Uzun erimde (2018 sonrası)

Geri kalan Geri kalan 34 milyar kw-saatlik34 milyar kw-saatlik hidroelektrikhidroelektrik potansiyelinin devreye potansiyelinin devreye alınmasıalınması

30 milyar kw-saat30 milyar kw-saat üretim sağlayacak üretim sağlayacak rüzgar rüzgar santrallerinin devreye alınmasısantrallerinin devreye alınması

Toplam 64 milyar kw-saat sağlayacak bu Toplam 64 milyar kw-saat sağlayacak bu kaynağa ek olarak, güneş ve nükleer kaynağa ek olarak, güneş ve nükleer düşünülebilir.düşünülebilir.

Nükleerde, teknoloji transferini, kendi teknik Nükleerde, teknoloji transferini, kendi teknik kapasitemizi, atık sorununu, yer seçimini, kapasitemizi, atık sorununu, yer seçimini, maliyet unsurunu birlikte değerlendiren maliyet unsurunu birlikte değerlendiren ulusal bir yol haritası ile yola koyulmalıyız.ulusal bir yol haritası ile yola koyulmalıyız.

4628’in ve Mevcut Politikanın 4628’in ve Mevcut Politikanın KısıtlarıKısıtları

““Yamalı bohça” yapısındaki bir sektörde, özel Yamalı bohça” yapısındaki bir sektörde, özel sektör niye yatırım yapsın? Bir tarafta satın sektör niye yatırım yapsın? Bir tarafta satın alma garantili üretici varken, o da teşvik ister.alma garantili üretici varken, o da teşvik ister.

Nükleere teşvik, yenilenebilir kaynağa kısıtlı Nükleere teşvik, yenilenebilir kaynağa kısıtlı teşvik; diğerlerine teşvik yok!teşvik; diğerlerine teşvik yok!

Kamunun da eli kolu bağlı. Yatırımı kim Kamunun da eli kolu bağlı. Yatırımı kim yapacak?yapacak?

En pahalı elektriği tüketen sanayici nasıl En pahalı elektriği tüketen sanayici nasıl rekabet edecek?rekabet edecek?

Bir “master plan” var mı? Kaynaklar bazında bir Bir “master plan” var mı? Kaynaklar bazında bir strateji planın var mı?strateji planın var mı?

Sadece teşvikle sonuç alınır mı?Sadece teşvikle sonuç alınır mı?

TOPLAM KAMU YATIRIMLARI İÇİNDE TOPLAM KAMU YATIRIMLARI İÇİNDE ENERJİ SEKTÖRÜNÜN PAYI ENERJİ SEKTÖRÜNÜN PAYI

Kaynak:R. Hakan Özyıldız,DEK-TMK, Aktaran Oğuz Türkyılmaz

Lisans SorunuLisans Sorunu Ekonomik krizin etkisi ile yatırımlar için finansman Ekonomik krizin etkisi ile yatırımlar için finansman

bulmanın zorluğu belirginleşmiştir. bulmanın zorluğu belirginleşmiştir. Bunun sonucu olarak piyasada, lisans hakkı Bunun sonucu olarak piyasada, lisans hakkı

satışlarının hızlı bir artış gösterdiği bilinen bir satışlarının hızlı bir artış gösterdiği bilinen bir gerçektir. Bu hususta mutlaka tedbir alınmalıdır.gerçektir. Bu hususta mutlaka tedbir alınmalıdır.

Bu lisans hakkı satışları ile parası olan veya para Bu lisans hakkı satışları ile parası olan veya para bulma olasılığı bulunan herkes elektrik üretim bulma olasılığı bulunan herkes elektrik üretim yatırımına yönelebilmekte, sektör ile ilgili teknik yatırımına yönelebilmekte, sektör ile ilgili teknik çalışmalar ve bilgi birikimleri ihmal çalışmalar ve bilgi birikimleri ihmal edilebilmektedir. edilebilmektedir.

Diğer taraftan, bir elektrik üretim tesisi yapmak Diğer taraftan, bir elektrik üretim tesisi yapmak üzere alınmış lisans kapsamında tesisin işletmeye üzere alınmış lisans kapsamında tesisin işletmeye gireceği tarihlerin ertelenerek geciktiği ve yasal gireceği tarihlerin ertelenerek geciktiği ve yasal olarak gereken yaptırımların uygulanmadığı da olarak gereken yaptırımların uygulanmadığı da diğer bir gerçektir. diğer bir gerçektir. (Kaynak: Oğuz Türkyılmaz)(Kaynak: Oğuz Türkyılmaz)

Lisans UygulamalarıLisans Uygulamaları

Hangi bilimsel ve Hangi bilimsel ve nesnel esaslara göre nesnel esaslara göre lisans verilmektedir?lisans verilmektedir?

Rüzgar ve HES Rüzgar ve HES lisansları için, lisansları için, EPDK’nın dile EPDK’nın dile getirdiği gibi getirdiği gibi “çantacılar” “çantacılar” türediyse, bunun türediyse, bunun sorumlusu kimdir?sorumlusu kimdir?

Güneş için de aynı Güneş için de aynı risk söz konusudur.risk söz konusudur.

16 Kasım 2009

EPDK Verilerine Göre Devreye Giren Tesislerin Lisanslarının Gelişimi

*Ağustos 2009 sonu itibariyle

Mayıs 2009 İtibariyle Yapım Aşamasındaki Santrallerin İlerleme Oranı(İO)

Yukarıdaki tabloya göre yatırım ilerleme oranı %35’in Yukarıdaki tabloya göre yatırım ilerleme oranı %35’in üzerinde olan santral yatırımlarının toplam santraller üzerinde olan santral yatırımlarının toplam santraller içinde payı yalnızca %16.83’tür.Öte yandan, ilerleme içinde payı yalnızca %16.83’tür.Öte yandan, ilerleme oranı %10’un altında olan santrallerin toplam kurulu oranı %10’un altında olan santrallerin toplam kurulu güç içindeki payı %65.76’dır. güç içindeki payı %65.76’dır.

Yerli kaynak kullanım hedefleri: Yerli kaynak kullanım hedefleri: Söylem ve Eylem FarklıSöylem ve Eylem Farklı

2009 Ağustos itibariyle, EPDK’dan lisans alan 2009 Ağustos itibariyle, EPDK’dan lisans alan 11 adet 11 adet ithal kömürithal kömür yakıtlı santralin öngörülen yakıtlı santralin öngörülen kurulu gücü: 7450 MWkurulu gücü: 7450 MW

İthal kömür santrallerinin mevcut kurulu güç İthal kömür santrallerinin mevcut kurulu güç olan 42394 MW’ye oranı %18, olan 42394 MW’ye oranı %18,

Yeni lisans alan 36 adet Yeni lisans alan 36 adet doğal gazdoğal gaz yakıtlı yakıtlı santralin öngörülen kurulu gücü: 6135 MWsantralin öngörülen kurulu gücü: 6135 MW

Yeni lisans alan doğalgaz yakıtlı santrallerin Yeni lisans alan doğalgaz yakıtlı santrallerin oranı ise %14.47oranı ise %14.47

Yeni ve Yenilenebilir Enerji Kaynakları Yeni ve Yenilenebilir Enerji Kaynakları Kanunu’ndaki yeni düzenlemeler askıdaKanunu’ndaki yeni düzenlemeler askıda

TTürkiyeürkiye: Riskler ve Fırsatlar (Kaynaklar): Riskler ve Fırsatlar (Kaynaklar) Petrol:Petrol: Yetersiz arama, dikey entegrasyon olmaması,

denizler ve Palozoik yaşlı formasyonlar önemli potansiyel arz ediyor

Gaz:Gaz: Yüksek bağımlılık, elektrik alt sektörüne aşırı pay (% 56), Yüksek bağımlılık, elektrik alt sektörüne aşırı pay (% 56), çok sınırlı yer altı depo kapasitesi (1.6 bcm), aşırı talep tahmini, çok sınırlı yer altı depo kapasitesi (1.6 bcm), aşırı talep tahmini, uzun erimli “al ya da öde” anlaşmaları, yüksek fiyat, 3. tarafa uzun erimli “al ya da öde” anlaşmaları, yüksek fiyat, 3. tarafa satış hakkı yok (Azerbaycan anlaşması hariç)satış hakkı yok (Azerbaycan anlaşması hariç)– Karadeniz’in potansiyeli (B. Karadeniz’de son keşifler)Karadeniz’in potansiyeli (B. Karadeniz’de son keşifler)

Kömür:Kömür: Yüksek kükürt oranı, düşük kalorifik değer. Yeni Yüksek kükürt oranı, düşük kalorifik değer. Yeni keşifler. Temiz yakma teknolojilerine yatırım, önemli potansiyelkeşifler. Temiz yakma teknolojilerine yatırım, önemli potansiyel

Hidrolik:Hidrolik: Uzun erimli gaz alım anlaşmaları önemli engel. Küçük HES’lerde iletim hatları, büyük HES’lerde ilk yatırım ve uzun süre, önemli sorunlar

Rüzgar:Rüzgar: Benzer sorunlar. Açıklanan 48,000 megawatt için, Benzer sorunlar. Açıklanan 48,000 megawatt için, 78,000 megawattlık lisans başvurusu. 78,000 megawattlık lisans başvurusu.

Yanlış politikalar/uygulamalar, kısa sürede çözümlenmesi zor Yanlış politikalar/uygulamalar, kısa sürede çözümlenmesi zor sorunlar yaratıyor. sorunlar yaratıyor.

Enerji güvenliği, aynı zamanda ekonomik güvenlik ve Enerji güvenliği, aynı zamanda ekonomik güvenlik ve ulusal güvenlik sorunuulusal güvenlik sorunu

Sıkça tekrarlanan soru:

“Önemli bir tüketici (ithalatçı) olan ve zengin kaynaklarla, enerji ithalatı hızla

artan bölgeler arasında yer alan

Türkiye; Doğu’dan Batı’ya,

Kuzey’den Güney’eBir Köprü ya da terminal mi

yoksa “hub”mı olacak?”

Sıkça tekrarlanan soru:

“Önemli bir tüketici (ithalatçı) olan ve zengin kaynaklarla, enerji ithalatı hızla

artan bölgeler arasında yer alan

Türkiye; Doğu’dan Batı’ya,

Kuzey’den Güney’eBir Köprü ya da terminal mi

yoksa “hub”mı olacak?”

.

Türkiye: Boruhatları Türkiye: Boruhatları ((GerçekleşenlerGerçekleşenler ve ve ProjelerProjeler))

Bakü Tiflis Ceyhan Petrol BH (3 Haziran 2006) Bakü Tiflis Ceyhan Petrol BH (3 Haziran 2006) Kerkük – Yumurtalık Petrol BH (işletmede; kesintili) Kerkük – Yumurtalık Petrol BH (işletmede; kesintili)

(1987)(1987) Rusya – Türkiye (Batı Gaz BH) Rusya – Türkiye (Batı Gaz BH) (1987) (Anlaşma uzatıldı)(1987) (Anlaşma uzatıldı) Mavi Akım Gaz BH (Rusya’dan, Karadenizin altı) Mavi Akım Gaz BH (Rusya’dan, Karadenizin altı)

(2003)(2003) Türkiye-Yunanistan Gaz BH Türkiye-Yunanistan Gaz BH Güney Kafkasya (Shah Deniz) Gaz BHGüney Kafkasya (Shah Deniz) Gaz BH (2007’den beri)(2007’den beri) İran – Türkiye Gaz BH (10 bcm) İran – Türkiye Gaz BH (10 bcm) (2001’den beri)(2001’den beri) Türk Boğazları “By Pass” Petrol B. Hatları (?)Türk Boğazları “By Pass” Petrol B. Hatları (?) Trans Hazar Türkmenistan Gaz BH Trans Hazar Türkmenistan Gaz BH Irak – Türkiye Gaz BH (10 bcm) ?Irak – Türkiye Gaz BH (10 bcm) ? Mısır – Türkiye Gaz BH (4 - 8 bcm) ? Mısır – Türkiye Gaz BH (4 - 8 bcm) ? Türkiye-Bulgaristan-Romanya-Macaristan-Avusturya Türkiye-Bulgaristan-Romanya-Macaristan-Avusturya

Gaz BH (Nabucco Projesi)Gaz BH (Nabucco Projesi) ? Mavi Akım’ın Uzatılması Gaz BH (İsrail-Hindistan) ?Mavi Akım’ın Uzatılması Gaz BH (İsrail-Hindistan) ?

Bakü - Tiflis – Ceyhan BoruhattıBakü - Tiflis – Ceyhan Boruhattı

Güney Kafkasya Gaz Boru Güney Kafkasya Gaz Boru HattıHattı

http://www.eia.doe.gov/emeu/cabs/Azerbaijan/images/GastoEurope_2007.pdf

İşletmede

Iraq - Turkey (Kirkuk - Yumurtalık)71 million tons/year

Baku-Tblisi-Ceyhan50 million tons/year

Mevcut Petrol Boru Hatları

CeyhanHaydar Aliyev Terminal

G. Kafkasya Gaz BH(Azerbaycan)

6.6 bcm

İran-Türkiye10 bcm

LNG(Cezayir: 4.2 bcm) (Nijerya: 1.12 bcm)

RF Batı Gaz BH14 bcm

Mavi Akım (Rusya)16 bcmYunanistan’a

0.75 milyon metre küp

Mevcut Gaz Boru Hatları (İthal ve İhraç) ve LNG İthalatı

Ünye-Ceyhan (Petrol BH)70 milyon ton

Irak-TürkiyeGaz Hattı

10 milyar metreküp

NABUCCO Gaz BHTurkiye-Bulgaristan-Romanya-

Macaristan-Avusturya31 bcm

Mısır’dan4-6 milyar metreküp

Mavi Akım’ınİsrail’e Uzatılması

Önerilen Boru Hatları

İtalya’yaTürkiye-Yunanistan Gaz BH Uzatılması

(8 bcm)

Türk Boğazları’na Yönelik Petrol SevkiyatıTürk Boğazları’na Yönelik Petrol Sevkiyatı

Kaynak: US Dept. Of Energy, 2007

Milyon varil/gün

3.14 milyon varil/gün (2004)4 milyon varil/gün (2010)

Karadeniz Limanları

Karadeniz’e Toplam İhracat

Türk Boğazlarını “By-Pass Türk Boğazlarını “By-Pass ProjeleriProjeleri

Samsun (Ünye) - Ceyhan (70 milyon ton/yıl)Samsun (Ünye) - Ceyhan (70 milyon ton/yıl) Trans-Trakya:Trans-Trakya:

– Kıyıköy-Keşan-İbrikbaba (Thrace Development-70 mty)Kıyıköy-Keşan-İbrikbaba (Thrace Development-70 mty)– Kıyıköy-Keşan-İbrikbaba (Anadolu İnşaat-60 mty)Kıyıköy-Keşan-İbrikbaba (Anadolu İnşaat-60 mty)– Saray-Ambarlı-Saroz (Tunoil- 70 mty)Saray-Ambarlı-Saroz (Tunoil- 70 mty)

Türkiye’yi “By-Pass” Eden ProjelerTürkiye’yi “By-Pass” Eden Projeler– Burgaz – Dedeağaç (Bulgaristan – Yunanistan)Burgaz – Dedeağaç (Bulgaristan – Yunanistan)– Köstence – TriesteKöstence – Trieste– Burgaz - VloreBurgaz - Vlore

Yuzhny-Brody

Costanta-Trieste

Ünye-CeyhanKıyıköy-Saros

Burgas-AlexandroupolisBurgas-Vlore Baku-Supsa

Bosporus

Baku-Tblisi-Ceyhan

Caspian Pipeline Consortium

TuapseNovorossisk

Supsa

Batumi

Odessa

Dardanelles

Ceyhan

Türk Boğazlarını “By-pass” ProjeleriTürk Boğazlarını “By-pass” Projeleri

Trans-Hazar Trans-İran–

Türkmen Gazı

Mısır Gazı(Arap Gaz B/H

Üzerinden)

Irak Gazı (ITGEP)

Şah Deniz BTE

NABUCCO

ITGI

Arap Gaz B/HFaz-III

Mavi Akım

Mavi Akım-II[Medstream]

Ceyhan LNG

Türkiye: Doğu – Batı ve Kuzey - Güney (Gaz) KoridorlarıTürkiye: Doğu – Batı ve Kuzey - Güney (Gaz) Koridorları

Turusgaz

NABUCCO

Trans-Hazar Kazak Gazı

Ahiboz HUB

ITG

İran Gazı

Nabucco’ya(Güney Pars)

Nabucco’ya (Hazar/O. Asya)

Kaynak: BOTAŞ 2009 © Harita: Google Map

TAP

Irak Gazı (Güney)

Irak Gazı (Akkas)

Medstream

LNG Kapasite Arttırımı

Batı-Balkan Koridoru

(IAP)

Mavi Akım-II

[Medstream]

0.75 – 3.6 bcm

Enerji Politikasının Enerji Politikasının Teknik, Ekonomik ve Jeopolitik Teknik, Ekonomik ve Jeopolitik

Boyutları’naBoyutları’na

Son Örnek: Son Örnek: NABUCCONABUCCO

Nabucco Gas Pipeline ProjectNabucco Gas Pipeline ProjectLink Link betweenbetween

giant gas sources and potential marketsgiant gas sources and potential markets

3,49044,650

1,250

4,520

82,860Caspian Region

Middle Eastand Egypt

Source: BP Statistical Review 6/2008 (in bcm)

Sunum: Reinhard Mitschek, NABUCCO Company, Mart 2009, Ankara, TUROGE

AB’nin ve Türkiye’nin Kaynak AB’nin ve Türkiye’nin Kaynak Çeşitlendirme Çabası: NABUCCOÇeşitlendirme Çabası: NABUCCO

““Harita”; kaynaklar, geçiş güzergahı ve talep Harita”; kaynaklar, geçiş güzergahı ve talep tarafına bakınca son derece olumlu...tarafına bakınca son derece olumlu...

Türkiye, zengin kaynaklarla, ithalat bağımlılığı Türkiye, zengin kaynaklarla, ithalat bağımlılığı hızla artan ülkeler arasında “doğal köprü” hızla artan ülkeler arasında “doğal köprü”

Türkiye, kendisi de büyük ölçekte bir tüketici.Türkiye, kendisi de büyük ölçekte bir tüketici. Bu konumu, binlerce kilometrelik boru Bu konumu, binlerce kilometrelik boru

hatlarının ekonomikliğine katkı koyan bir hatlarının ekonomikliğine katkı koyan bir özellik. özellik.

O halde sorun yok ….. mu?O halde sorun yok ….. mu? ““Olmalı” demek başka, “sorun yok” demek Olmalı” demek başka, “sorun yok” demek

başka… SORUN ÇOK !!!başka… SORUN ÇOK !!!

NABUCCO (Gaz) Boru HattıNABUCCO (Gaz) Boru Hattı25 – 31 milyar metre küp

3300 kilometre2008’de başlayıp, 2011’de bitmesi planlanıyordu

5.8 milyar $ = 4.6 milyar euro idiŞimdi 7.9 milyar euro. Şimdi 2011’de başlama

2014’da bitiş

OMV (Avusturya)MOL (Macaristan)Transgaz (Romanya)Bulgargaz (bulgaristan)BOTAŞ (Türkiye)RWE (Almanya)

Nabucco Gas Pipeline ProjectNabucco Gas Pipeline ProjectInvestment will boost the Turkish Industry/ Investment will boost the Turkish Industry/

EconomyEconomy(Proje’nin Türkiye’ye Katkıları)(Proje’nin Türkiye’ye Katkıları)

ANKARA

ISTANBUL

Section length 2000km

4.5 Bn Euro direct investment at the Turkish pipeline section need for 2 mn tons of steelOptimized usage for Turkish gas pipeline gridBotas will receive dividends as shareholder Botas will benefit as potential operatorTurkish Treasury will benefit from a fair portion of taxes

Kaynak: R. Mitschek, TUROGE

““ASRIN ANLAŞMASI”ASRIN ANLAŞMASI” Temmuz 2009’da imzalandığına Temmuz 2009’da imzalandığına

göre, Nabucco’da Herşey Yolunda göre, Nabucco’da Herşey Yolunda mı?mı?

“Alternatif kaynaklar”ın önünde; Teknik (miktar dahil), ekonomik ve

özellikle jeopolitik engeller var…

(RF’na Alternatif) Kaynaklar(RF’na Alternatif) Kaynaklar (3 Ekim (3 Ekim 2005)2005)

(3 October 2005)

2008

İnşaata başlama tarihi

““Nabucco Gas Pipeline Project Nabucco Gas Pipeline Project Gas Supply SourcesGas Supply Sources””

Caspian Region:AzerbaijanTurkmenistanKazakhstan

Egypt

Baumgarten

Iran

Russia

Iraq

TheNew Comer !!

Nabucco Gas Pipeline Project Nabucco Gas Pipeline Project ConstructionConstruction

Constr. Step II

O p e r a t i o n

Construction Step I

2011 2012 2013 2014 2015 2016 2017 2018 2019

Construction Step I

O p e r a t i o n

Constr. Step II

Phase 1 Phase 2

Kaynak: R. Mitcshek, Nabucco, TUROGE 2009

Nabucco HissedarlarıNabucco HissedarlarıRF’na Gaz İthalat BağımlılıklarıRF’na Gaz İthalat Bağımlılıkları (2008)(2008)

(milyar metreküp ve (milyar metreküp ve %)%)

ÜlkeÜlke RF’danRF’dan

İthalatİthalat

Toplam Toplam TüketimTüketim

Rusya’ya Rusya’ya BağımlılıkBağımlılık

AlmanyaAlmanya 36.2036.20 87.1087.10 41.6 %41.6 %

TürkiyeTürkiye 23.5523.55 37.6137.61 62.7 %62.7 %

RomanyaRomanya 3.503.50 4.504.50 77.7 %77.7 %

AvusturyaAvusturya 5.805.80 8.108.10 71.60 %71.60 %

MacaristanMacaristan 8.908.90 11.5011.50 77.4 %77.4 %

BulgaristanBulgaristan 3.103.10 3.103.10 100 %100 %Kaynak: BP, 2009

Hem RF hem de ABD politikaları Hem RF hem de ABD politikaları engel oluşturuyorengel oluşturuyor

AzerbaycanAzerbaycan– Rusya, 1 Ocak 2007’den itibaren gaz ihraç fiyatını Rusya, 1 Ocak 2007’den itibaren gaz ihraç fiyatını

arttırdı (110’dan to 230 $’a)arttırdı (110’dan to 230 $’a)– İhraç için ayrılabilecek hacimler yeterli mi?İhraç için ayrılabilecek hacimler yeterli mi?– Gaz ihracında anlaşmazlık konuları Gaz ihracında anlaşmazlık konuları

İran:İran: – ABD politikaları (ILSA)ABD politikaları (ILSA)– Türkiye’nin değişen yaklaşımları/güvensizlikTürkiye’nin değişen yaklaşımları/güvensizlik

Irak:Irak:– ABD politikaları, istikrarsızlıkABD politikaları, istikrarsızlık

Mısır:Mısır: Yetersiz ihracat kapasitesi Yetersiz ihracat kapasitesi RF:RF: Hem Türkiye, hem AB üzerinde etkili Hem Türkiye, hem AB üzerinde etkili

Nabucco kapsamındaki Nabucco kapsamındaki kaynak ülkelerle ilişkilerkaynak ülkelerle ilişkiler

İranİran IrakIrak (Rusya)(Rusya) AzerbaycanAzerbaycan

İran’la İyi Niyet Protokolüİran’la İyi Niyet Protokolü(13 Temmuz 2007) (Seçim: 22 Temmuz 2007)(13 Temmuz 2007) (Seçim: 22 Temmuz 2007)

Türkmen gazının İran üzerinden Türkiye’ye Türkmen gazının İran üzerinden Türkiye’ye nakli ? nakli ?

İran gazı, Türkiye üzerinden Avrupa’ya İran gazı, Türkiye üzerinden Avrupa’ya (ILSA?)(ILSA?)

İran’dan gaz alımı İran’dan gaz alımı (3-6 milyar kwh)(3-6 milyar kwh)

İran’da hidroelektrik ve gaz santralleri inşası İran’da hidroelektrik ve gaz santralleri inşası (ILSA?)(ILSA?)

(TPAO) G. Pars gaz sahasını geliştirecek (Phases: (TPAO) G. Pars gaz sahasını geliştirecek (Phases: 22, 23, 24) 22, 23, 24) (ILSA?)(ILSA?)

Bugüne dek anlaşma imzalanamadıBugüne dek anlaşma imzalanamadı İran’ın talepleri sorun kaynağıİran’ın talepleri sorun kaynağı Türkiye tarafında sektörün organizasyonel yapısı Türkiye tarafında sektörün organizasyonel yapısı

yetersiz (Dikey entegrasyon/Özelleştirme)yetersiz (Dikey entegrasyon/Özelleştirme)

Mümkün mü?Mümkün mü? ILSA ILSA İran’daki diğer şirketler? İran’daki diğer şirketler? (ENI, TOTAL, CNPC, vb..)(ENI, TOTAL, CNPC, vb..) BOTAŞ ve TPAO yapabilir mi? (Finansman, teknik BOTAŞ ve TPAO yapabilir mi? (Finansman, teknik

yeterlilik, vs..)yeterlilik, vs..) Hükümetin dış politikası (ABD’ye rağmen?)Hükümetin dış politikası (ABD’ye rağmen?) RF’na mesaj mıydı? Seçim yatırımı mıydı?RF’na mesaj mıydı? Seçim yatırımı mıydı?

– Samsun-Ceyhan / Burgas-Alexandroupolis?Samsun-Ceyhan / Burgas-Alexandroupolis?– Bakan Güler: “Büyükelçi Wilson’un bir karşı teklifi Bakan Güler: “Büyükelçi Wilson’un bir karşı teklifi

olmadı. Türkiye’nin enerji denklemi var. AB bu gazı olmadı. Türkiye’nin enerji denklemi var. AB bu gazı almak istiyor. … Rusya bir rahatsızlık yansıtmadı..”almak istiyor. … Rusya bir rahatsızlık yansıtmadı..”

– Babacan: “Sadece mutabakat, anlaşma değil”Babacan: “Sadece mutabakat, anlaşma değil”– Erdoğan: “Biz İran’dan petrol alıyoruz, ABD’den Erdoğan: “Biz İran’dan petrol alıyoruz, ABD’den

almıyoruz.. Petrolü pahalı alıyoruz”almıyoruz.. Petrolü pahalı alıyoruz”

Türkiye’nin İran’la Enerji Türkiye’nin İran’la Enerji Dansı:Dansı:

Bir adım o yana, Bir adım o yana, bir adım bu yana...bir adım bu yana...

1.1. Güney Pars Sahasındaki bazı doğal gaz sahalarının Güney Pars Sahasındaki bazı doğal gaz sahalarının TPAO'nun yönetimine ve TPAO'nun yönetimine ve yatırım yapmak üzereyatırım yapmak üzere tahsisi tahsisi

2.2. Türkiye üzerinden İran doğal gazının Avrupa'ya Türkiye üzerinden İran doğal gazının Avrupa'ya taşınması,taşınması,

3.3. Türkmen doğal gazının İran üzerinden Türkiye'ye Türkmen doğal gazının İran üzerinden Türkiye'ye taşınması ile ilgili mutabakat zaptının taşınması ile ilgili mutabakat zaptının süresinin süresinin uzatılmasıuzatılması konusunda mutabık kalınmıştır. Ayrıca Güney konusunda mutabık kalınmıştır. Ayrıca Güney Pars Sahasındaki daha önce Türkiye'ye tahsis edilmiş Pars Sahasındaki daha önce Türkiye'ye tahsis edilmiş olan sahaların olan sahaların daha zengin diğer sahalarla daha zengin diğer sahalarla değiştirilmesine yönelik ortak çalışma grubu değiştirilmesine yönelik ortak çalışma grubu kurulmasınakurulmasına karar verilmiştir. karar verilmiştir.

29 Ekim 2009

““ABD’ye rağmen İran’a yatırım?”ABD’ye rağmen İran’a yatırım?”

““Türkiye ve İran’dan ABD’ye gaz resti” “İki komşunun Türkiye ve İran’dan ABD’ye gaz resti” “İki komşunun işbirliği ABD’yi ilgilendirmez, önemli olan çıkarlar”işbirliği ABD’yi ilgilendirmez, önemli olan çıkarlar”

Güler:Güler: “İşbirliğine ABD olumsuz bakabilir. Ama biz de kendi “İşbirliğine ABD olumsuz bakabilir. Ama biz de kendi ülkemizin enerji arz güvenliği açısından, enerjide ülkelerle olan ülkemizin enerji arz güvenliği açısından, enerjide ülkelerle olan ilişkilerimiz açısından bunu düşünmemiz lazım”ilişkilerimiz açısından bunu düşünmemiz lazım”

Gül:Gül: Önemli olan bizim çıkarımız Dışişleri Bakanı Abdullah Gül, Önemli olan bizim çıkarımız Dışişleri Bakanı Abdullah Gül, İran'la yapılan gaz anlaşmasına ABD'den gelen tepkilere, İran'la yapılan gaz anlaşmasına ABD'den gelen tepkilere, "Türkiye kimseyi dinlemez. Önemli olan bizim çıkarımız" "Türkiye kimseyi dinlemez. Önemli olan bizim çıkarımız" sözleriyle rest çekti. sözleriyle rest çekti.

http://www.abvizyon.com/default.asp?git=6&haber=1613

http://anadoluhaber.blogspot.com/2007/07/trkiye-ve-irandan-abdye-gaz-resti.html

İran’la dalgalı ilişkiler..İran’la dalgalı ilişkiler.. (Yeni Şafak, 28 (Yeni Şafak, 28 Kasım 2007)Kasım 2007)

““Avrupalı İran gazı Avrupalı İran gazı istemezse, istemezse, ŞahDeniz’i devreye ŞahDeniz’i devreye sokarız. Müşteri ne sokarız. Müşteri ne isterse, o olur.”isterse, o olur.”

(AB Komisyonu (AB Komisyonu Sözcüsü Ferran Sözcüsü Ferran Terredellos Terredellos Espuny’nin “İran’dan Espuny’nin “İran’dan gaz almayacağız” gaz almayacağız” açıklamasına karşı)açıklamasına karşı)

AB Komisyonu Enerji Sözcüsü Ferran Terradellas Espuny, Türkiye’nin İran’ın Güney Pars Bölgesi’ndeki

doğalgaz yatırımlarını sabote edecek bir açıklama yaptı: “Nabucco’un hayata geçmesi için,

İran gazına ne ihtiyaç var, ne de isteniyor. Rusya ve İran hariç, Hazar bölgesinden gelebilecek bol

miktarda doğalgaz var.”” Enerji Bakanı Hilmi Güler de, “Müşterilerin tercihi o yöndeyse biz hazırız. Şahdeniz’de bu hat için yeterli

gaz var.” dedi.

Sayı: 678 - 03.12.2007

AB yetkilisi:AB yetkilisi: “AB, NABUCCO’da İran’ın rolünü “AB, NABUCCO’da İran’ın rolünü

yadsımıyor”yadsımıyor” 19.02.09 14:22 19.02.09 14:22 Azerbaijan, Baku, Feb. 19 /Azerbaijan, Baku, Feb. 19 /Trend Trend CapitalCapital//

““The EU does not rule out using Iranian gas to fill the The EU does not rule out using Iranian gas to fill the Nabucco pipeline”, European Commission Energy Nabucco pipeline”, European Commission Energy Spokesman Ferran Tarradellas Espuny said in an interview Spokesman Ferran Tarradellas Espuny said in an interview with the with the KommersantKommersant newspaper. newspaper.

“Of course, we do not rule out such a possibility as Iran “Of course, we do not rule out such a possibility as Iran possesses the second largest proven gas reserves in the possesses the second largest proven gas reserves in the world,” Espuny said. The EU is conducting active diplomatic world,” Espuny said. The EU is conducting active diplomatic talks with Tehran, he added. “If the nuclear program issue is talks with Tehran, he added. “If the nuclear program issue is resolved, gas cooperation will be possible”, he said. resolved, gas cooperation will be possible”, he said.

A major issue for the Nabucco project is A major issue for the Nabucco project is Turkey’s desire to Turkey’s desire to be both a transit country and gas sellerbe both a transit country and gas seller, Espuny said. The , Espuny said. The EU expects that Ankara will honor its commitments to EU expects that Ankara will honor its commitments to secure energy transit, he added. secure energy transit, he added.

F. T. ESPUNY

İran’a ilişkin diğer sorunlarİran’a ilişkin diğer sorunlar

İranİran– Dünya gaz rezervinin %16’sı (29.61 tcm)Dünya gaz rezervinin %16’sı (29.61 tcm)– Üretim: 116.3 bcmÜretim: 116.3 bcm– Tüketim: 117.6 bcm Tüketim: 117.6 bcm (BP, 2009)(BP, 2009)

– İhraç: 5.8 bcm ( to Turkey)İhraç: 5.8 bcm ( to Turkey)– İthal: 6.5 bcm (Türkmenistan)İthal: 6.5 bcm (Türkmenistan)– Nükleer ısrar – ABD – AB baskısına Rusya Nükleer ısrar – ABD – AB baskısına Rusya

da eklendi. Kısa erimde yatırım olanaklı da eklendi. Kısa erimde yatırım olanaklı görünmüyorgörünmüyor

– İran’ın talepleri kabul edilemez İran’ın talepleri kabul edilemez (operatörlük, (operatörlük, iç karlılık oranı, geri ödeme koşulları, gaz fiyatı, iç karlılık oranı, geri ödeme koşulları, gaz fiyatı, vb..)vb..)

bcm: billion cubic meters – milyar metre küptcm: trillion cubic meters – trilyon metre küp

1.1. Güney Pars Sahasındaki bazı doğal gaz sahalarının Güney Pars Sahasındaki bazı doğal gaz sahalarının TPAO'nun yönetimine ve TPAO'nun yönetimine ve yatırım yapmak üzereyatırım yapmak üzere tahsisi tahsisi

2.2. Türkiye üzerinden İran doğal gazının Avrupa'ya Türkiye üzerinden İran doğal gazının Avrupa'ya taşınması,taşınması,

3.3. Türkmen doğal gazının İran üzerinden Türkiye'ye Türkmen doğal gazının İran üzerinden Türkiye'ye taşınması ile ilgili mutabakat zaptının taşınması ile ilgili mutabakat zaptının süresinin süresinin uzatılmasıuzatılması konusunda mutabık kalınmıştır. Ayrıca Güney konusunda mutabık kalınmıştır. Ayrıca Güney Pars Sahasındaki daha önce Türkiye'ye tahsis edilmiş Pars Sahasındaki daha önce Türkiye'ye tahsis edilmiş olan sahaların olan sahaların daha zengin diğer sahalarla daha zengin diğer sahalarla değiştirilmesine yönelik ortak çalışma grubu değiştirilmesine yönelik ortak çalışma grubu kurulmasınakurulmasına karar verilmiştir. karar verilmiştir.

29 Ekim 2009

““İran nükleer anlaşmazlığı İran nükleer anlaşmazlığı konusunda konusunda

AB’nin hayal kırıklığı yükseliyor”AB’nin hayal kırıklığı yükseliyor” "Mr Mottaki makes declarations and more "Mr Mottaki makes declarations and more

declarations. They are rarely very enthusiastic, declarations. They are rarely very enthusiastic, they are rarely very positive. Let's wait," French they are rarely very positive. Let's wait," French Foreign Minister Bernard Kouchner told Foreign Minister Bernard Kouchner told reporters.reporters.

"Iran cannot play and play and play with us," he "Iran cannot play and play and play with us," he said. "Here we expect ... a concrete and serious said. "Here we expect ... a concrete and serious answer from Iran concerning this proposition, answer from Iran concerning this proposition, which has not been made by the West -- it was which has not been made by the West -- it was also made by Russia." also made by Russia."

27 Ekim 2009

Irak’ta ABD ve Türkiye arasında “yeni Irak’ta ABD ve Türkiye arasında “yeni sayfa”sayfa”

12 Ocak 2008, TDN:12 Ocak 2008, TDN: Bakan Güler:“Bu konuda Bakan Güler:“Bu konuda

ABD ile bir anlaşmaya ABD ile bir anlaşmaya vardık," dedivardık," dedi

“ “ TPAO Irak’ın jeolojisi TPAO Irak’ın jeolojisi hakkında mükemmel bilgi hakkında mükemmel bilgi sahibi. Ayrıca Türkiye’nin, sahibi. Ayrıca Türkiye’nin, hem bu ülkedeki Şiilerle, hem bu ülkedeki Şiilerle, hem Sünnilerle, hem de hem Sünnilerle, hem de Kürtlerle çok iyi ilişkisi var.”Kürtlerle çok iyi ilişkisi var.”

Oysa, Irak sayfası pek “yeni” değilOysa, Irak sayfası pek “yeni” değil

TPAO, 1994’den beri, TPAO, 1994’den beri, Irak’ta hidrokarbon Irak’ta hidrokarbon arama ve üretiminde arama ve üretiminde yatırım olanakları için yatırım olanakları için olanak arıyor. Bu olanak arıyor. Bu doğrultuda Irak Petrol doğrultuda Irak Petrol Bakanlığı ile işbirliği Bakanlığı ile işbirliği yapıyor. yapıyor.

IRAQ-TURKEY GAS PIPELINE PROJECT IRAQ-TURKEY GAS PIPELINE PROJECT Iraq-Turkey Natural Gas Pipeline Project is developed for Iraq-Turkey Natural Gas Pipeline Project is developed for

the purpose of transporting Iraqi gas to Turkey.the purpose of transporting Iraqi gas to Turkey. The project The project studies were first studies were first initiated by the agreements that were initiated by the agreements that were signed by the Ministry of Energy and Natural signed by the Ministry of Energy and Natural Resources of Turkey and the Iraqi Petroleum Resources of Turkey and the Iraqi Petroleum Minister in 1996Minister in 1996 after the studies of Working Group formed by TPAO, after the studies of Working Group formed by TPAO, TEKFEN and BOTAŞ. This project is an integrated one including field TEKFEN and BOTAŞ. This project is an integrated one including field development, production, and processing and pipeline transportation of gas of development, production, and processing and pipeline transportation of gas of northeastern part of Iraq. northeastern part of Iraq. Accordingly 10 bcma of gas to be Accordingly 10 bcma of gas to be produced in five gas fields would be transported to produced in five gas fields would be transported to Turkey.Turkey.

As a result of the sanctions imposed on Iraq by the United Nations, the Project As a result of the sanctions imposed on Iraq by the United Nations, the Project has delayed and negotiations were held and therefore the investment phase of has delayed and negotiations were held and therefore the investment phase of the project could not be initiated.the project could not be initiated.

……On August 7, 2007 a MoU was signed by Ministry On August 7, 2007 a MoU was signed by Ministry of Energy and Natural Resources of Turkey and of Energy and Natural Resources of Turkey and Iraqi Oil Minister in Ankara.Iraqi Oil Minister in Ankara. With this MoU parties With this MoU parties have declared their intention of the transportation of have declared their intention of the transportation of Iraqi gas to Europe through Turkey and their decision to Iraqi gas to Europe through Turkey and their decision to form a group by the Iraqi Petroleum Ministry, BOTAŞ and form a group by the Iraqi Petroleum Ministry, BOTAŞ and TPAO in order to initiate the related feasibility studies.TPAO in order to initiate the related feasibility studies.

Kaynak: TPAO ve BOTAŞ web sayfaları

Irak’ta ABD işgalinden bu yana, Irak’ta ABD işgalinden bu yana, Irak-Türkiye Petrol Boru Hattı Irak-Türkiye Petrol Boru Hattı

uzun süre çalışmadı.uzun süre çalışmadı.Türkiye’nin sadece transit geliri Türkiye’nin sadece transit geliri

kaybı 1 milyar doların kaybı 1 milyar doların üzerinde…üzerinde…

“Yeni Proje”lerden önce, bu “Yeni Proje”lerden önce, bu sorunun çözülmesinde yarar sorunun çözülmesinde yarar

var. var. En azından, “daha inandırıcı” En azından, “daha inandırıcı”

olur...olur...

Irak_Türkiye Petrol BH TaşımalarıIrak_Türkiye Petrol BH Taşımaları(1000 varil) (1000 varil) (5 Ağustos 2008)(5 Ağustos 2008)

Davutoglu said that ethnic Davutoglu said that ethnic and religious differences and religious differences among Iraq's leadership among Iraq's leadership are bound to flare again. are bound to flare again.

I cannot give a very I cannot give a very optimistic picture. There optimistic picture. There are many problems. are many problems.

There are American There are American soldiers there. How will soldiers there. How will you manage the security? you manage the security? And if you cannot manage And if you cannot manage security, how will you security, how will you establish order? ... When establish order? ... When Americans leave the Americans leave the country, without ordering country, without ordering the national army, then the national army, then there will be costs. there will be costs.

Turkey's Top Foreign Policy Aide Turkey's Top Foreign Policy Aide Worries about False Optimism in Worries about False Optimism in

IraqIraq September 19, 2008

Irak’ta ihale süreciIrak’ta ihale süreci

China National Petroleum Corp (CNPC) has increased China National Petroleum Corp (CNPC) has increased its stake in a project to develop Iraq’s its stake in a project to develop Iraq’s super-giant super-giant RumailaRumaila oilfieldoilfield, while Britain’s BP has lowered its , while Britain’s BP has lowered its share, an Iraqi oil official said on Saturday. share, an Iraqi oil official said on Saturday. BP and BP and CNPC were the only oil majors to secure a deal in Iraq’s CNPC were the only oil majors to secure a deal in Iraq’s first bidding roundfirst bidding round for oilfield service contracts, after for oilfield service contracts, after other companies at the Oil Ministry’s June auction other companies at the Oil Ministry’s June auction baulked at what they said were stiff contract terms. baulked at what they said were stiff contract terms.

The plan envisages adding 10 percent to production The plan envisages adding 10 percent to production within a year and raising the field’s output by 300,000-within a year and raising the field’s output by 300,000-400,000 bpd within three to four years, according to 400,000 bpd within three to four years, according to MEES.MEES.

Oct. 3, 2009

Irak’ta Petrol Yasası’nın Son Irak’ta Petrol Yasası’nın Son DurumuDurumu

Iraq has delayed the discussion of a stalled Iraq has delayed the discussion of a stalled hydrocarbons lawhydrocarbons law, seen as key to the country ramping , seen as key to the country ramping up its oil production, up its oil production, until after parliamentary until after parliamentary elections in Januaryelections in January, a senior MP said on Saturday., a senior MP said on Saturday.The proposed law, which would regulate the oil sector The proposed law, which would regulate the oil sector and divide responsibility between the central and divide responsibility between the central government in Baghdad and Iraq’s provinces, has government in Baghdad and Iraq’s provinces, has been held up for three years due to disagreements been held up for three years due to disagreements between MPs from the country’s majority Shia and between MPs from the country’s majority Shia and minority Sunni, Kurd and other communities.minority Sunni, Kurd and other communities.“There is no agreement on the contents of the oil “There is no agreement on the contents of the oil law ... because this government wants the law ... because this government wants the management of the oil sector to be centralised,” said management of the oil sector to be centralised,” said Ali Hussein Balo, a Kurd and chairman of the Ali Hussein Balo, a Kurd and chairman of the parliamentary oil and gas committee.parliamentary oil and gas committee.“Due to these conflicts, we have decided to delay the “Due to these conflicts, we have decided to delay the oil law enactment until after the election,” he told oil law enactment until after the election,” he told AFP.AFP.

- Lawmakers to question oil minister on Nov. 11- Lawmakers to question oil minister on Nov. 11- Maliki concerned about effect on investor - Maliki concerned about effect on investor

confidenceconfidence "(The oil ministry) signed many important "(The oil ministry) signed many important

contracts, which will boost Iraq's production contracts, which will boost Iraq's production and exporting ability," the prime minister said and exporting ability," the prime minister said in a statement. "For that, evil supporters of the in a statement. "For that, evil supporters of the past regime ... and al Qaeda ... want to send a past regime ... and al Qaeda ... want to send a message to investors through the last message to investors through the last bombings.“bombings.“

On Tuesday, British oil major BP Plc (On Tuesday, British oil major BP Plc (BP.LBP.L) and ) and

China's CNPC inked Iraq's first major new oil China's CNPC inked Iraq's first major new oil deal since the 2003 U.S. invasion for the giant deal since the 2003 U.S. invasion for the giant Rumaila oilfield. Rumaila oilfield.

3 Nov. 2009

““There is basically no significant change in the There is basically no significant change in the fundamental traditional conception that, if fundamental traditional conception that, if we can control Middle East energy resources, we can control Middle East energy resources, then we can control the world,” Noam Chomsky then we can control the world,” Noam Chomsky said. said.

Chomsky said the U.S. operates under the Chomsky said the U.S. operates under the “Mafia principle,” explaining “the Godfather “Mafia principle,” explaining “the Godfather does not tolerate ‘successful defiance’” and does not tolerate ‘successful defiance’” and must be stamped out “so that others must be stamped out “so that others understand that disobedience is not an option.” understand that disobedience is not an option.”

Chomsky said Middle East oil reserves are Chomsky said Middle East oil reserves are understood to be “a stupendous source of understood to be “a stupendous source of strategic power” and “one of the greatest strategic power” and “one of the greatest material prizes in world history.”material prizes in world history.”

3 Nov. 2009

http://mwcnews.net/content/view/34192/26/

Chomsky said Chomsky said Middle East oil reserves are Middle East oil reserves are understood to be “a stupendous understood to be “a stupendous (muhteşem)(muhteşem) source of strategic power” and “one of the source of strategic power” and “one of the greatest material prizes in world history.”greatest material prizes in world history.”

Concerning Iran, Chomsky said the U.S. acted to Concerning Iran, Chomsky said the U.S. acted to overthrow its parliamentary democracy in 1953 overthrow its parliamentary democracy in 1953 “to retain control of Iranian resources” and “to retain control of Iranian resources” and when the Iranians reasserted themselves in when the Iranians reasserted themselves in 1979, the U.S. acted “to support Saddam 1979, the U.S. acted “to support Saddam Hussein’s merciless invasion” of that country.Hussein’s merciless invasion” of that country.

Chomsky “mocked the idea” presented by Chomsky “mocked the idea” presented by mainstream media that a nuclear-armed Iran mainstream media that a nuclear-armed Iran might attack nuclear-armed Israel. Iranian might attack nuclear-armed Israel. Iranian leaders would have to have a “fanatic death leaders would have to have a “fanatic death wish” to attack Israel, which reportedly has 200 wish” to attack Israel, which reportedly has 200 nuclear weapons or more.nuclear weapons or more.

3 Nov. 2009

http://mwcnews.net/content/view/34192/26/

Türkmen gazı “Batı”ya mı?:Türkmen gazı “Batı”ya mı?:

Bazı “yardımcı” veriler…Bazı “yardımcı” veriler…

Türkmen gazı Batı’ya mı?Türkmen gazı Batı’ya mı? Mevcut taahhütler ve yürütülmekte olan Mevcut taahhütler ve yürütülmekte olan

projelerprojeler Hazar’ın StatüsüHazar’ın Statüsü Azerbaycan – Türkmenistan anlaşmazlıkları Azerbaycan – Türkmenistan anlaşmazlıkları

(Serdar-Kepez, vb..)(Serdar-Kepez, vb..) Türkmen gazının İran üzerinden taşınması Türkmen gazının İran üzerinden taşınması

(Mevcut yılda 14 milyar metreküplük (Mevcut yılda 14 milyar metreküplük anlaşma)anlaşma)

Türkmenistan’da yatırım ortamıTürkmenistan’da yatırım ortamı Artan Rusya etkisi/Rusya ile süren Artan Rusya etkisi/Rusya ile süren

anlaşmazlıkanlaşmazlık

13th Turkmenistan International Oil and Gas Conference, 20-21 November,

Ashgabat

Welcome Adress by Welcome Adress by President BerdimuhammedovPresident Berdimuhammedov

Pre Caspian ve Türkmenistan - Çin Pre Caspian ve Türkmenistan - Çin BoruhatlarıBoruhatları

Pre CaspianGaz BH

Türkmenistan - ÇinBH

Türkiye’nin enerji politikasında Türkiye’nin enerji politikasında da da

tutarsızlık var..tutarsızlık var..

Karikatür: Selçuk Erdem

BOTAŞ ve finansman sorunlarıBOTAŞ ve finansman sorunları

Zaafa düşür,Eleştir,Özelleştir…

““The 15% demand has gone,"The 15% demand has gone,"

““The 15% demand has gone," Andris Piebalgs, the EU The 15% demand has gone," Andris Piebalgs, the EU commissioner for energy, told the Guardian. "We've commissioner for energy, told the Guardian. "We've agreed on cost-based transit. We're very close to a agreed on cost-based transit. We're very close to a conclusion." A senior Czech official organising the conclusion." A senior Czech official organising the summit likened the negotiations to "bargaining in an summit likened the negotiations to "bargaining in an Istanbul souk", while an EU envoy to the region worried Istanbul souk", while an EU envoy to the region worried that "nothing is done until it's done".that "nothing is done until it's done".

"This is a complete breakthrough," said a senior EU "This is a complete breakthrough," said a senior EU official involved in the tough negotiations with Turkey. official involved in the tough negotiations with Turkey. "The Turks have accepted our terms. There is no "The Turks have accepted our terms. There is no conditionality."conditionality."

11 May 2009The Guardian

BOTAŞ: BOTAŞ: “Haberimiz “Haberimiz

yok..”yok..”Milliyet, 12 Mayıs 2009Milliyet, 12 Mayıs 2009““We are not aware”We are not aware”

BOTAŞ: Şu anda bize ulaşan bir bilgi yok!BOTAŞ: Şu anda bize ulaşan bir bilgi yok!Nabucco projesinde uzlaşmaya varıldığı haberleri BOTAŞ’ı Nabucco projesinde uzlaşmaya varıldığı haberleri BOTAŞ’ı karıştırdı. Nabucco hattının büyük bölümünün toprakları üzerinden karıştırdı. Nabucco hattının büyük bölümünün toprakları üzerinden geçmesi öngürülen Türkiye, taşınacak gazın yüzde 15’ini almak geçmesi öngürülen Türkiye, taşınacak gazın yüzde 15’ini almak istiyordu. Türkiye’nin bu talepten vazgeçtiği iddialarını BOTAŞ istiyordu. Türkiye’nin bu talepten vazgeçtiği iddialarını BOTAŞ doğrulamadı. doğrulamadı. Yetkililer, şunları kaydetti: Yetkililer, şunları kaydetti: “Türkiye açısından durum böyle değil. “Türkiye açısından durum böyle değil. Bizim arz güvenliğini sağlamak gibi bir sorumluluğumuz da var. Bizim arz güvenliğini sağlamak gibi bir sorumluluğumuz da var. Ancak biz hiçbir zaman ‘yüzde 15’lik payı almazsak bu proje Ancak biz hiçbir zaman ‘yüzde 15’lik payı almazsak bu proje olmaz’ demedik. Yani yüzde 15 ön koşul değil. Yüzde 15 gazın olmaz’ demedik. Yani yüzde 15 ön koşul değil. Yüzde 15 gazın Türkiye’ye verilmesine makul gerekçeyle karşı çıkılırsa bunu kabul Türkiye’ye verilmesine makul gerekçeyle karşı çıkılırsa bunu kabul ederiz. Ancak şu anda bize ulaşan bu yönde bir bilgi yok.”ederiz. Ancak şu anda bize ulaşan bu yönde bir bilgi yok.”

‘Transit ücret istemedik’‘Transit ücret istemedik’Türkiye’nin benzer projelerde de yüzde 15 pay isteme ve transit Türkiye’nin benzer projelerde de yüzde 15 pay isteme ve transit ücret talep etmeme kuralını işlettiğini aktaran yetkililer, ücret talep etmeme kuralını işlettiğini aktaran yetkililer, “Uluslararası görüşmeler Dışişleri Bakanlığı’nın koordinasyonunda. “Uluslararası görüşmeler Dışişleri Bakanlığı’nın koordinasyonunda. Biz daha çok Türkiye içindeki koordinasyonu sağlıyoruz. Konunun Biz daha çok Türkiye içindeki koordinasyonu sağlıyoruz. Konunun Dışişleri ile görüşülmüş olması ihtimali de var” dedi. Dışişleri ile görüşülmüş olması ihtimali de var” dedi.

TBMM Enerji ve Sanayi Komisyonu TBMM Enerji ve Sanayi Komisyonu Başkanı Aksoy: 'Doğalgaz sıkıntısını Başkanı Aksoy: 'Doğalgaz sıkıntısını

önlemek için Botaş hızla özelleştirilmeli'önlemek için Botaş hızla özelleştirilmeli'

"Doğalgazda arz güvenliğinin "Doğalgazda arz güvenliğinin sağlanması için öncelikle sağlanması için öncelikle Botaş'ın Botaş'ın özelleştirme süreci çok hızlı özelleştirme süreci çok hızlı tamamlanmalıtamamlanmalı, gaz ithalatı özel sektöre , gaz ithalatı özel sektöre açılmalı. Ayrıca bakanlık elektrik üretim açılmalı. Ayrıca bakanlık elektrik üretim ve dağıtımını hızla özelleştirmeli; ancak ve dağıtımını hızla özelleştirmeli; ancak bu konuda geç kalınıyor." bu konuda geç kalınıyor."

21 Şubat 2008, Perşembe

Düzyol: Botaş`ın özelleştirilmesi büyük Düzyol: Botaş`ın özelleştirilmesi büyük

hata olurhata olur

Global Enerji Dergisi`nin sorularını yanıtlayan Global Enerji Dergisi`nin sorularını yanıtlayan Botaş Genel Müdürü Saltuk Düzyol, `Botaş Genel Müdürü Saltuk Düzyol, `BotaşBotaş, , küçültülmesi, parçalanması ve satılması değil, küçültülmesi, parçalanması ve satılması değil, dikey bütünleşik yapısının korunması, kısa vadede dikey bütünleşik yapısının korunması, kısa vadede bölgesel, uzun vadede küresel oyuncu haline bölgesel, uzun vadede küresel oyuncu haline dönüştürülmesi için mümkünse dönüştürülmesi için mümkünse birleşme/devralmalarla daha da büyütülmesi; birleşme/devralmalarla daha da büyütülmesi; devler liginde rekabet edebilmesi için idari-mali devler liginde rekabet edebilmesi için idari-mali özerkliğe kavuşturulması gereken bir şirkettir` özerkliğe kavuşturulması gereken bir şirkettir` dedi.dedi.

10 Şubat 2009

Çözüm (!):Çözüm (!): BOTAŞ Genel Müdürü BOTAŞ Genel Müdürü Saltuk Düzyol, görevden alındı. Saltuk Düzyol, görevden alındı. Politikamız tutarlı ve doğru hale Politikamız tutarlı ve doğru hale

geldigeldi!!

Enerji ve Tabii Kaynaklar Bakanı Taner Yıldız'ın Enerji ve Tabii Kaynaklar Bakanı Taner Yıldız'ın göreve geldiği günden beri beklenen enerji göreve geldiği günden beri beklenen enerji bürokrasisindeki değişim süreci BOTAŞ ve bürokrasisindeki değişim süreci BOTAŞ ve Türkiye Taşkömürü İşletmeleri (TTK) ile başladı. Türkiye Taşkömürü İşletmeleri (TTK) ile başladı.

Resmi Gazete'de dün yayımlanan karara göre Resmi Gazete'de dün yayımlanan karara göre BOTAŞ Genel Müdürü Saltuk Düzyol ile TTK BOTAŞ Genel Müdürü Saltuk Düzyol ile TTK Yönetim Kurulu Başkanı Rıfat Dağdelen başka Yönetim Kurulu Başkanı Rıfat Dağdelen başka bir göreve atanmak üzere görevinden alındı. Bu bir göreve atanmak üzere görevinden alındı. Bu görevlere en kısa zamanda yeni isimlerin görevlere en kısa zamanda yeni isimlerin atanması ve diğer enerji KİT'lerinde değişim atanması ve diğer enerji KİT'lerinde değişim bekleniyor.bekleniyor.

15 Ekim 2009

Türkiye’nin enerji politikası Türkiye’nin enerji politikası “doğru” mu ?“doğru” mu ?

Karikatür: Selçuk Erdem

RF’dan Karşıt Proje:RF’dan Karşıt Proje:Güney Akım Gaz BHGüney Akım Gaz BH

Gazprom-ENİ (23 Haziran 2007: MOU)Gazprom-ENİ (23 Haziran 2007: MOU) Beregovaya’dan (RF) Varna’ya: Denizin altından Beregovaya’dan (RF) Varna’ya: Denizin altından

(900 km.)(900 km.) Bir kol:Bir kol: GreeceGreece-Adriatic-South Italy-Adriatic-South Italy Alternatif kol:Alternatif kol: Bulgaristan-Romanya-Macaristan-Bulgaristan-Romanya-Macaristan-

Slovenya-Makedonya-Arnavutluk-Karadağ-K. İtalyaSlovenya-Makedonya-Arnavutluk-Karadağ-K. İtalya--AvusturyaAvusturya

Rusya-İtalyaRusya-İtalya anlaşma imzaladı: anlaşma imzaladı: 24 Kasım 200724 Kasım 2007

Rusya-BulgaristanRusya-Bulgaristan anlaşma imzaladı: anlaşma imzaladı: 18 Ocak 200718 Ocak 2007

Rusya-MacaristanRusya-Macaristan anlaşma imzaladı: anlaşma imzaladı: 28 Şubat 200728 Şubat 2007

Güney Akım ProjesiGüney Akım Projesi

““Boruhattı rüyası bloke oldu. Nabucco Çöpe mi?”Boruhattı rüyası bloke oldu. Nabucco Çöpe mi?” (26 Aralık 2007, Turkish Daily News)(26 Aralık 2007, Turkish Daily News)

Tüm bu glişmelerin ve Tüm bu glişmelerin ve gerçeklerin ışığında, gerçeklerin ışığında,

NABUCCO’da durum nedir?NABUCCO’da durum nedir?

İnşaat şimdiden 3 yıl geciktiİnşaat şimdiden 3 yıl gecikti(2008’den 2011’e)(2008’den 2011’e)

2005 Ekim raporu 2009 Mart raporu

Rusya’ya Rusya’ya rağmenrağmen zor zor görünüyor..görünüyor..

5 Şubat 20083 Ekim 2005

Telif: OMV

Turkish Foreign Minister Ali Babacan gave a Turkish Foreign Minister Ali Babacan gave a positive signal this week on positive signal this week on possible Moscow possible Moscow participation in the project. participation in the project.

Babacan: Babacan: "We are open to including Russian "We are open to including Russian gas in Nabucco”. gas in Nabucco”.

When asked how Russia's possible When asked how Russia's possible participation could be justified, participation could be justified, given that given that Nabucco's main object is reducing Nabucco's main object is reducing European dependency on Russian gasEuropean dependency on Russian gas, , the same diplomatic sources suggested that the same diplomatic sources suggested that Europe's main concern was "Europe's main concern was "diversifyingdiversifying energy routesenergy routes."."

26 February 2008

““Rus gazına bağlı olursa, Rus gazına bağlı olursa, Nabucco hala Nabucco olur mu?”Nabucco hala Nabucco olur mu?”

This is not what Nabucco was, is and should This is not what Nabucco was, is and should be about. Then it also means that European be about. Then it also means that European investors will spend money on building the investors will spend money on building the Nabucco pipeline in order to receive gas Nabucco pipeline in order to receive gas from Russia, so it would be an even from Russia, so it would be an even additional service to the Kremlin and additional service to the Kremlin and Gazprom. So that's not a good idea at all in Gazprom. So that's not a good idea at all in my opinion," Socor stressed. my opinion," Socor stressed.

"Secondly; if Nabucco ends up carrying at "Secondly; if Nabucco ends up carrying at least in part Russian gas -- people talk about least in part Russian gas -- people talk about 50 percent -- then Nabucco will not be 50 percent -- then Nabucco will not be Nabucco anymore; it will be something Nabucco anymore; it will be something completely different. It may still be called completely different. It may still be called Nabucco but it will not be Nabucco," he said. Nabucco but it will not be Nabucco," he said.

"With Russian gas, it does not "With Russian gas, it does not matter whether this project is matter whether this project is called Nabucco or Rigoletto or called Nabucco or Rigoletto or Aida,"Aida," he repeated a joke he also made at he repeated a joke he also made at the round-table meeting, referring to the fact the round-table meeting, referring to the fact that the project was named after an opera by that the project was named after an opera by the prominent 19th century Italian composer the prominent 19th century Italian composer Giuseppe Verdi.Giuseppe Verdi.

Azerbaycan’dan Tepki:Azerbaycan’dan Tepki:Rusya ile Gaz AnlaşmasıRusya ile Gaz Anlaşması

Ermenistan’la “Normalleşme” Ermenistan’la “Normalleşme” SüreciSüreci

‘‘Normalleşme:Normalleşme:– Diplomatik ilişkiler kurulmasıDiplomatik ilişkiler kurulması– Kapalı kara sınırının açılmasıKapalı kara sınırının açılması

Türkiye; Sovyetler dağılınca, Ermenistan dahil Türkiye; Sovyetler dağılınca, Ermenistan dahil tüm yeni devletleri tanıdı. Ama Ermenistan ile tüm yeni devletleri tanıdı. Ama Ermenistan ile diplomatik ilişki kurmadı.diplomatik ilişki kurmadı.

Bunun nedeni; Ermenistan’ın Bunun nedeni; Ermenistan’ın (Sovyetlerle (Sovyetlerle sınırlarımızı belirleyen)sınırlarımızı belirleyen) 1921 Kars 1921 Kars Anlaşması’nı tanımaması ve sözde soykırım Anlaşması’nı tanımaması ve sözde soykırım iddialarını sürdürmesiydi.iddialarını sürdürmesiydi.

Kara sınırı ise, Azerbaycan topraklarının Kara sınırı ise, Azerbaycan topraklarının Ermenistan tarafından işgaline tepki olarak Ermenistan tarafından işgaline tepki olarak kapatıldı (1993)kapatıldı (1993)

Ermenistan ve Diplomatik İlişkiErmenistan ve Diplomatik İlişki

M. Ali Bayar:M. Ali Bayar: “1991’de Ermenistan’la diplomatik “1991’de Ermenistan’la diplomatik ilişki kurmamamızın somut hukuki nedeni ilişki kurmamamızın somut hukuki nedeni Ermenistan’ın bağımsızlık bildirgesinde ve Ermenistan’ın bağımsızlık bildirgesinde ve anayasasının lafzında açıkça Türkiye’den toprak anayasasının lafzında açıkça Türkiye’den toprak talebinin yer almış olmasıydıtalebinin yer almış olmasıydı. Yoksa, bizim ‘Batı . Yoksa, bizim ‘Batı Ermenistan’la ilgili bir metafizik vehmimizden Ermenistan’la ilgili bir metafizik vehmimizden veya subjektif algılamamızdan veya subjektif algılamamızdan kaynaklanmıyordu. Somut, açık bir hukuki kaynaklanmıyordu. Somut, açık bir hukuki mesnedi vardı. Yıllar sonra mesnedi vardı. Yıllar sonra anayasadan çıkarıldı anayasadan çıkarıldı amaama bağımsızlık bildirgesinde kaldıbağımsızlık bildirgesinde kaldı ve anayasa ve anayasa da bu bildirgeye atıfla başlar.da bu bildirgeye atıfla başlar. Ben diplomatik Ben diplomatik ilişki kurma taraftarıydım. Ama karşı olanların ilişki kurma taraftarıydım. Ama karşı olanların devletler hukuku bakımından argümanları doğru devletler hukuku bakımından argümanları doğru ve haklıydı. Nihai karar da zaten Turgut Özal’ın ve haklıydı. Nihai karar da zaten Turgut Özal’ın onayıyla alındı MGK’da.”onayıyla alındı MGK’da.”

http://www.samanyoluhaber.com/yazar-147842.html

Kara Sınırının Kapatılması Kara Sınırının Kapatılması KonusuKonusu

Türkiye, Ermenilerin Azerbaycan’ın Türkiye, Ermenilerin Azerbaycan’ın topraklarının % 20’sini (7 Reyonu) işgali topraklarının % 20’sini (7 Reyonu) işgali üzerine 3 Nisan 1993’te kara sınırını kapattı.üzerine 3 Nisan 1993’te kara sınırını kapattı.

AGİT Minsk Grubu’nun “Karabağ Sorunu’nun AGİT Minsk Grubu’nun “Karabağ Sorunu’nun Çözümü için Temel İlkeler” Belgesi:Çözümü için Temel İlkeler” Belgesi:– Ermenistan tarafından desteklenen Karabağ Ermenistan tarafından desteklenen Karabağ

Ermeni güçlerinin Karabağ’ın çevresinde Ermeni güçlerinin Karabağ’ın çevresinde işgal işgal ettikleri Azerbaycan bölgelerinden tümünden ettikleri Azerbaycan bölgelerinden tümünden çekilmesiçekilmesi, Yukarı Karabağ ile Ermenistan , Yukarı Karabağ ile Ermenistan arasındaki Laçin Koridoru’na özel bir statü arasındaki Laçin Koridoru’na özel bir statü verilmesi, Yukarı Karabağ dahil göçmen konumuna verilmesi, Yukarı Karabağ dahil göçmen konumuna düşmüş tüm Azerilerin evlerine geri dönmesi, düşmüş tüm Azerilerin evlerine geri dönmesi, Yukarı Karabağ için geçici bir bir statünün Yukarı Karabağ için geçici bir bir statünün belirlenmesi, sorunun çözümü için güç belirlenmesi, sorunun çözümü için güç kullanmaktan kaçınılması, herhangi bir çözüm için kullanmaktan kaçınılması, herhangi bir çözüm için uluslararası garantiler sağlanması, uluslararası uluslararası garantiler sağlanması, uluslararası barış gücünün bölgede konuşlandırılması, vs.barış gücünün bölgede konuşlandırılması, vs.

Sarkisyan: Sarkisyan: Karabağ’ı asla Karabağ’ı asla geri vermeyizgeri vermeyiz

16 Nisan 200916 Nisan 2009

İran’da Ermeni cemaatine seslenen Serj İran’da Ermeni cemaatine seslenen Serj Sarkisyan, “Karabağ’ı hiçbir zaman Sarkisyan, “Karabağ’ı hiçbir zaman Azerbaycan’a hediye etmeyeceğiz. Bu Azerbaycan’a hediye etmeyeceğiz. Bu bölge Bakü denetimine bir daha bölge Bakü denetimine bir daha geçemez. Bu konudaki tavrımız geçemez. Bu konudaki tavrımız değişmeyecek” dedi değişmeyecek” dedi

http://www.gazetehayat.com/haber/Sarkisyan-Karabag-i-asla-geri-vermeyiz-/65939

Sarkisyan, Erivan yönetiminin ilişkilerin Sarkisyan, Erivan yönetiminin ilişkilerin normalleşmesi karşılığında, Ankara’ya normalleşmesi karşılığında, Ankara’ya “soykırım” “soykırım” siyasetinden vazgeçme sözü vermeyeceklerini siyasetinden vazgeçme sözü vermeyeceklerini vurguladı.vurguladı.

““Ankara değişti” Ankara değişti” Sarkisyan, “... Gerçek ise şudur: Erivan yönetimi Sarkisyan, “... Gerçek ise şudur: Erivan yönetimi hiçbir koşul getirilmeden Türkiye ile ilişkileri hiçbir koşul getirilmeden Türkiye ile ilişkileri normalleştirmek istiyor. Son döneme dek Türk tarafı normalleştirmek istiyor. Son döneme dek Türk tarafı bu alanda ciddi adımlara hazırlıklı değildi. Fakat bu alanda ciddi adımlara hazırlıklı değildi. Fakat şimdi durum değişti gibi. Anladığım kadarıyla şu an şimdi durum değişti gibi. Anladığım kadarıyla şu an kaydedilen yeni gelişmeler ışığında, Ankara kaydedilen yeni gelişmeler ışığında, Ankara tutumunu değişmek üzere. Zaten iki komşu devlet tutumunu değişmek üzere. Zaten iki komşu devlet arasında diplomatik ilişkilerin bulunmaması arasında diplomatik ilişkilerin bulunmaması kabullenilemeyecek bir durum” şeklinde konuştu. kabullenilemeyecek bir durum” şeklinde konuştu.

Son Gelişmeler: Azerbaycan’la İlişkilerSon Gelişmeler: Azerbaycan’la İlişkiler(2 Nisan 2009, Referans)(2 Nisan 2009, Referans)

Haber DetayıHaber Detayı Geçen hafta Aliyev'in bu mesajını çok ciddiye almak Geçen hafta Aliyev'in bu mesajını çok ciddiye almak

gerektiğini gösteren bir gelişme yaşandı. gerektiğini gösteren bir gelişme yaşandı. Rus Rus Gazprom şirketi ile Azerbaycan şirketi, uzun vadeli Gazprom şirketi ile Azerbaycan şirketi, uzun vadeli doğalgaz işbirliği için bir "mutabakat muhtırası" doğalgaz işbirliği için bir "mutabakat muhtırası" imzaladı.imzaladı. Mutabakat muhtırası, nihai anlaşma Mutabakat muhtırası, nihai anlaşma anlamına gelmez ama bu konjonktürde, anlamına gelmez ama bu konjonktürde, Azerbaycan'ın "İstersem gider Ruslarla anlaşırım" Azerbaycan'ın "İstersem gider Ruslarla anlaşırım" şeklinde bir gözdağı anlamına gelir. şeklinde bir gözdağı anlamına gelir.

Aslında son Gürcü savaşı ile Rusların bölgedeki Aslında son Gürcü savaşı ile Rusların bölgedeki etkinliğini artırmasından gözü korkan Azerbaycan'ın etkinliğini artırmasından gözü korkan Azerbaycan'ın çok da Rusya'yla anlaşmaya gönlü yok ancak son çok da Rusya'yla anlaşmaya gönlü yok ancak son dönemde hız kazanan Ankara- Erivan yakınlaşması, dönemde hız kazanan Ankara- Erivan yakınlaşması, Azerileri son derece kızdırmış durumda. Hükümet, Azerileri son derece kızdırmış durumda. Hükümet, özellikle de Başbakan Recep Tayyip Erdoğan, Azeri özellikle de Başbakan Recep Tayyip Erdoğan, Azeri basını tarafından her gün topa tutuluyor. basını tarafından her gün topa tutuluyor.

En son gelişme: 14 Ekim 2009, En son gelişme: 14 Ekim 2009, MoskovaMoskova

Sözleşmeyle, Gazprom Export 2010 yılında Sözleşmeyle, Gazprom Export 2010 yılında Azerbaycan’dan, doğalgaz piyasasında normal Azerbaycan’dan, doğalgaz piyasasında normal uygulama olarak kabul edilen biçimde petrole dayalı uygulama olarak kabul edilen biçimde petrole dayalı bir fiyat formülüyle belirlenecek fiyat üzerinden bir fiyat formülüyle belirlenecek fiyat üzerinden azami azami 500 milyon metreküp500 milyon metreküp doğalgaz satın alacak. doğalgaz satın alacak.

Miller: “Sınır ortaklığı da olan Rusya ve Azerbaycan’ı Miller: “Sınır ortaklığı da olan Rusya ve Azerbaycan’ı birleşik bir doğalgaz iletim altyapısı birbirine bağlıyor. birleşik bir doğalgaz iletim altyapısı birbirine bağlıyor. Dolayısıyla ortaklığımız akılcı ve ortak çıkarlarımızla Dolayısıyla ortaklığımız akılcı ve ortak çıkarlarımızla örtüşüyor. Azerbaycan’ın Rusya’ya sevk edeceği örtüşüyor. Azerbaycan’ın Rusya’ya sevk edeceği doğalgaz miktarının önümüzdeki yıllarda daha da doğalgaz miktarının önümüzdeki yıllarda daha da artacağından eminim. Bugün imzalanan sözleşme artacağından eminim. Bugün imzalanan sözleşme petrol ve doğalgaz sektörlerinde Gazprom ile GNKAR petrol ve doğalgaz sektörlerinde Gazprom ile GNKAR arasındaki işbirliğinin daha da gelişmesine yardımcı arasındaki işbirliğinin daha da gelişmesine yardımcı olacak.”olacak.”

SoruSoru: Bu gerginlikte kim : Bu gerginlikte kim kaybeder?kaybeder?

YanıtYanıt: Hem Türkiye hem : Hem Türkiye hem AzerbaycanAzerbaycan

Kim Kazanır?Kim Kazanır?Rusya...Rusya...

NABUCCO:NABUCCO:Çözüm bekleyen sorunlarÇözüm bekleyen sorunlar

“Yüzyıl’ın Anlaşması”ndan önce de vardı, sonra “Yüzyıl’ın Anlaşması”ndan önce de vardı, sonra da…da…

Azerbaycan (Shah Deniz) gaz Azerbaycan (Shah Deniz) gaz fiyatıfiyatı Transit geçişTransit geçiş koşulları koşulları Türkiye’nin almak istediği Türkiye’nin almak istediği miktarmiktar (8 (8

bcm)bcm) Diğer seçeneklerin önündeki engellerDiğer seçeneklerin önündeki engeller

– İran İran (ABD ambargosu, nükleer konusu)(ABD ambargosu, nükleer konusu)– Irak Irak (ABD işgali, istikrarsız ortam)(ABD işgali, istikrarsız ortam)– Mısır Mısır (ihraç potansiyelinin yetersizliği)(ihraç potansiyelinin yetersizliği)

Sonuç: Rusya’nın eli güçleniyorSonuç: Rusya’nın eli güçleniyor

Azerbaycan ve Arz SorunuAzerbaycan ve Arz Sorunu AzerbaycanAzerbaycan

– Shah Deniz 1: Shah Deniz 1: 8.5 bcm8.5 bcm; Shah Deniz 2: ; Shah Deniz 2: 16 bcm16 bcm– Mevcut taahhütler: Mevcut taahhütler:

Türkiye: 6.6 bcmTürkiye: 6.6 bcm Gürcistan: 2 bcmGürcistan: 2 bcm Yunanistan: 4.3 bcmYunanistan: 4.3 bcm Italya: 8 bcmItalya: 8 bcm TOPLAM: 20.9 bcm (3.5 bcm kaldı !!)TOPLAM: 20.9 bcm (3.5 bcm kaldı !!)

– Türkiye 8 bcm (4 + 4) daha istiyor (fiyat ve transit Türkiye 8 bcm (4 + 4) daha istiyor (fiyat ve transit konuları çözülmedi + Ermenistan meselesi)konuları çözülmedi + Ermenistan meselesi)

– Rus – Azeri anlaşması ?Rus – Azeri anlaşması ?– Nabucco’ya ne kaldı ?Nabucco’ya ne kaldı ?

Türkiye’nin BeklentileriTürkiye’nin Beklentileri

Gaz ithal kaynaklarını çeşitlendirmekGaz ithal kaynaklarını çeşitlendirmek Enerji arz güvenliğini sağlama almak Enerji arz güvenliğini sağlama almak ““Al ya da öde” durumuna düşmemek Al ya da öde” durumuna düşmemek (re-(re-

export hakkı alabilmek, minimum satın alma export hakkı alabilmek, minimum satın alma garantisi miktarlarını azaltmak, depo,garantisi miktarlarını azaltmak, depo, off-set off-set hakkı)hakkı)

İthalat faturasını azaltmakİthalat faturasını azaltmak Ticari kazanç Ticari kazanç (re-export hakkı)(re-export hakkı)

TARGETS IN INTERNATIONAL PROJECTS

Arz güvenliğinin sağlanması/güçlendirilmesi

Daha ucuz

Gaza

erişim

Ticaret

ve

transitSome kind of netback price mechanism for domestic consumption

Cost-based transmission tariffs

Partial exemption from TPA (Third Party Access)

for trading of excess volumes

Removal of final destination clauses

Balanced diversification of supplies

Underground storage capacities to serve both domestic market and end consumers in Euope

Use of existing infrastructure and idle capacities to the extent possible

Kaynak: BOTAŞ – Emre Engür – Strateji Dairesi

“ASRINANLAŞMASI”Bu 3 temelhedefimizi sağladı mı?

Announcement before take-offAnnouncement before take-off

““If you are traveling with If you are traveling with children, or are seated next to children, or are seated next to

someone who needs someone who needs assistance, assistance,

place the mask on yourself first, place the mask on yourself first, then offer assistance”then offer assistance”

Türkiye:Türkiye:“Asrın Anlaşması”

2 tane birden; hem de 3 hafta içinde…

NabuccoNabucco (Hükümetler Arası Anlaşma (Hükümetler Arası Anlaşma –IGA; 6 ortaktan 5’inin hükümetleri)–IGA; 6 ortaktan 5’inin hükümetleri)

Rusya ile “20 protokol” Rusya ile “20 protokol” (Bir (Bir “paket” anlaşma)“paket” anlaşma)– PetrolPetrol– GazGaz– NükleerNükleer– DiğerDiğer

1. Agreement regarding the Nabucco 1. Agreement regarding the Nabucco ProjectProject

(The first “deal of the century”)(The first “deal of the century”)13

Temmuz

2009

Nabucco IGA, 13 July 2009Nabucco IGA, 13 July 2009 Price: PreamblePrice: Preamble

– G.G. NotingNoting that the desire of the Republic of Turkey that the desire of the Republic of Turkey to develop its natural gas market requires the to develop its natural gas market requires the provision of Natural Gas to it at competitive prices;provision of Natural Gas to it at competitive prices;

15 %: Article 3.315 %: Article 3.3– fifty percent (50%) of the maximum available total fifty percent (50%) of the maximum available total

technical annual Transportation capacity in the technical annual Transportation capacity in the Nabucco Project, but not more than 15 billion cubic Nabucco Project, but not more than 15 billion cubic meters per year in the event of a final expansion of meters per year in the event of a final expansion of capacity to 31 billion cubic meters per year, shall capacity to 31 billion cubic meters per year, shall initially be offered to, and if accepted, reserved by initially be offered to, and if accepted, reserved by the Shareholders, or their affiliates or transferees the Shareholders, or their affiliates or transferees provided that the remaining capacity will be offered provided that the remaining capacity will be offered in a transparent, objective and non-discriminatory in a transparent, objective and non-discriminatory procedure for Shipper access; andprocedure for Shipper access; and

Nabucco IGA, 13 July 2009Nabucco IGA, 13 July 2009 Hub: Article 2.16Hub: Article 2.16 "One-Stop-Shop Shipper Access" shall mean a "One-Stop-Shop Shipper Access" shall mean a

situation where Shippers have only one contractual situation where Shippers have only one contractual relationship with Nabucco International Company for relationship with Nabucco International Company for Natural Gas Transportation services between theNatural Gas Transportation services between the

relevant entry point and exit point.relevant entry point and exit point. ““Initial Entry Points”Initial Entry Points” shall mean the starting points shall mean the starting points

of the Nabucco Project at any three points on the of the Nabucco Project at any three points on the eastern or southern land borders of the Republic of eastern or southern land borders of the Republic of Turkey as selected by Nabucco International Turkey as selected by Nabucco International Company, and, subject to agreement by the Nabucco Company, and, subject to agreement by the Nabucco Committee in consultation with Nabucco International Committee in consultation with Nabucco International Company, any other point at the eastern or southern Company, any other point at the eastern or southern Turkish border. The exact location of the Initial Entry Turkish border. The exact location of the Initial Entry Points at the respective borders is subject to the Points at the respective borders is subject to the standard permitting and related authorisation standard permitting and related authorisation procedures.procedures.

Nabucco IGA, 13 July 2009Nabucco IGA, 13 July 20091.31.3 The Nabucco Project, The Nabucco Project, hereinafter ‘the hereinafter ‘the

Nabucco Project' or ‘the Project'Nabucco Project' or ‘the Project', shall , shall mean the “Nabucco Pipeline System”, as the mean the “Nabucco Pipeline System”, as the expressly constructed Natural Gas Pipeline expressly constructed Natural Gas Pipeline system, including attendant Facilities, that system, including attendant Facilities, that shall connect the Initial Entry Points to shall connect the Initial Entry Points to Baumgarten in the Republic of Austria, Baumgarten in the Republic of Austria, including the development, evaluation, including the development, evaluation, design, acquisition, construction, installation, design, acquisition, construction, installation, financing, insuring, ownership, operation, financing, insuring, ownership, operation, commercial exploitation, repair, commercial exploitation, repair, replacement, refurbishment, maintenance, replacement, refurbishment, maintenance, expansion,expansion, extension, protection, extension, protection, decommissioning, and activities associated decommissioning, and activities associated or incidental thereto, all in respect of the or incidental thereto, all in respect of the Nabucco Project. Nabucco Project.

2. Türkiye – Rusya Protokolleri2. Türkiye – Rusya Protokolleri(Bir “Yüzyılın Anlaşması” Daha !!)(Bir “Yüzyılın Anlaşması” Daha !!)

““Rusya’nın Türkiye’ye enerji Rusya’nın Türkiye’ye enerji tekliflerinin (peşrev) güçlü bir tekliflerinin (peşrev) güçlü bir jeopolitik boyutu olduğu kesin. jeopolitik boyutu olduğu kesin. Türkiye’yi kendisiyle daha Türkiye’yi kendisiyle daha yakın bir stratejik işbirliğine yakın bir stratejik işbirliğine çekmek istiyor. Ama, öncelikli çekmek istiyor. Ama, öncelikli amaç, Avrupa’yı etkilemek. amaç, Avrupa’yı etkilemek.

Bu etki, hem siyasi hem de Bu etki, hem siyasi hem de özgün. Türkiye’nin çıkarlarının özgün. Türkiye’nin çıkarlarının Rusya ile içiçe geçmesini ve Rusya ile içiçe geçmesini ve AB’nin Nabucco projesinin AB’nin Nabucco projesinin Rusya için daha az tehdit Rusya için daha az tehdit oluşturmasını hedefliyor.”oluşturmasını hedefliyor.”

6 August, 2009

Mehmet Öğütçü,Danila Bochkarev

Rusya “paketi”nde neler var? Rusya “paketi”nde neler var? PetrolPetrol

– Rusya Samsun (Ünye) – Ceyhan petrol boruhattına Rusya Samsun (Ünye) – Ceyhan petrol boruhattına petrol verecek petrol verecek (Bulgaristan ve Ukrayna’ya mesaj) (Bulgaristan ve Ukrayna’ya mesaj) (Shmatko:(Shmatko: “ “Russia may be interested to supply…”)Russia may be interested to supply…”)

– Rosneft-Çalık-TPAO: Ceyhan’da rafineriRosneft-Çalık-TPAO: Ceyhan’da rafineri– TPAO-Gazprom Irak’ta ortak ihaleyeTPAO-Gazprom Irak’ta ortak ihaleye

GazGaz– Mavi Akım-2 Mavi Akım-2 (Erdoğan: “Israil, Lübnan, Suriye, Kıbrıs’a”)(Erdoğan: “Israil, Lübnan, Suriye, Kıbrıs’a”)

– Güney Akım’a etüt izni Güney Akım’a etüt izni (sismik, çevre)(sismik, çevre)

– Batı Hattı Anlaşması’nın uzatılmasıBatı Hattı Anlaşması’nın uzatılması– Ruslar: Gaz santrali inşası veya satın almaRuslar: Gaz santrali inşası veya satın alma– AKSA-Gazprom AKSA-Gazprom (gaz dağıtımı, gaz ithalatı, ..) (gaz dağıtımı, gaz ithalatı, ..)

Rusya “paketi”nde neler var?Rusya “paketi”nde neler var?

NükleerNükleer– JSC AtomStroyExport – PARK GrupJSC AtomStroyExport – PARK Grup (tek (tek

teklif); Yer: Akkuyuteklif); Yer: Akkuyu– Nükleer güvenlikle ilgili 2 anlaşmaNükleer güvenlikle ilgili 2 anlaşma

DiğerDiğer– TETAŞ, AKSA, Çalık, TPAO, …. TETAŞ, AKSA, Çalık, TPAO, ….

Rosneft, Gazprom, Interrau Rosneft, Gazprom, Interrau

Türkiye - Rusya

Toplam ticaret hacmi: 37.9 milyar $ : 37.9 milyar $ (2008)(2008) Rusya ihracatı: 31.4 milyar $ : 31.4 milyar $ Türkiye ihracatı: 6.5 milyar $ : 6.5 milyar $ Türkiye’nin RF’na gaz ithal bağımlılığı: : % 63 Türkiye’nin RF’na gaz ithal bağımlılığı: % 33

Yanıt bekleyen sorular:Yanıt bekleyen sorular: ““Yüzyılın Anlaşması” ile:Yüzyılın Anlaşması” ile:

– Türkiye şimdi gaz ithalinde Rusya’ya daha az mı Türkiye şimdi gaz ithalinde Rusya’ya daha az mı bağımlı? bağımlı?

– Gazprom’a gaz dağıtım hakkı vererek ve yeni ithalat Gazprom’a gaz dağıtım hakkı vererek ve yeni ithalat yapılarak, bağımlılığımızı derinleştirmek akılcı bir yapılarak, bağımlılığımızı derinleştirmek akılcı bir uygulama mı? uygulama mı?

– Türkiye “re-export” hakkı mı aldı?Türkiye “re-export” hakkı mı aldı?– Gaz formülü lehimize iyileştirildi mi? Gaz formülü lehimize iyileştirildi mi? – Yeniden “off-set” hakkı mı aldık? Yeniden “off-set” hakkı mı aldık? – Türkiye “minimum satın alma” koşullarını lehine mi Türkiye “minimum satın alma” koşullarını lehine mi

değiştirdi? değiştirdi? – Nükleeri de Rusya’ya verirsek, bu ülkeye enerjide ve Nükleeri de Rusya’ya verirsek, bu ülkeye enerjide ve

ticarete daha az mı bağımlı oluyoruz? Daha güvenli ticarete daha az mı bağımlı oluyoruz? Daha güvenli bir teknoloji mi alacağız? bir teknoloji mi alacağız?

Olumlu Yönler:Olumlu Yönler:

Türk Boğazları üzerindeki risk azalır Türk Boğazları üzerindeki risk azalır NABUCCO ile ilgili müzakerelerde, AB’ye NABUCCO ile ilgili müzakerelerde, AB’ye

karşı elimiz daha güçlü olurkarşı elimiz daha güçlü olur ŞahDeniz ile ilgili müzakerelerde, ŞahDeniz ile ilgili müzakerelerde,

Azerbaycan’a karşı eli güçlenebilirAzerbaycan’a karşı eli güçlenebilir Irak’ta Gazprom ile TPAO ortaklığı Irak’ta Gazprom ile TPAO ortaklığı

olumlu. Ama önce TPAO’nun re-organize olumlu. Ama önce TPAO’nun re-organize olması (özerklik ve dikey entegrasyon) olması (özerklik ve dikey entegrasyon) şart. şart.

Oysa BOTAŞ’a arama-üretim hakkı Oysa BOTAŞ’a arama-üretim hakkı verme çabası var.verme çabası var.

Oil Exports Directed to Turkish StraitsOil Exports Directed to Turkish Straits

Source: US Dept. Of Energy, 2007

Million barrels/day

3.14 million barrels/day in 20044 million barrels/day in 2010

3.14

Yuzhny-Brody

Costanta-Trieste

Ünye-CeyhanKıyıköy-Saros

Burgas-AlexandroupolisBurgas-Vlore Baku-Supsa

Bosporus

Baku-Tblisi-Ceyhan

Caspian Pipeline Consortium

TuapseNovorossisk

Supsa

Batumi

Odessa

Dardanelles

Ceyhan

Turkish Straits’ By-Pass Pipeline ProjectsTurkish Straits’ By-Pass Pipeline Projects

James JeffreyJames JeffreyMonday, August 10, 2009ANKARA – Hürriyet Daily Monday, August 10, 2009ANKARA – Hürriyet Daily

NewsNews

“ … “ … We applaud Turkey’s very strong commitment to We applaud Turkey’s very strong commitment to Nabucco. We believe that commitment will remain,” Nabucco. We believe that commitment will remain,” Ambassador James Jeffrey told Turkish daily Akşam Ambassador James Jeffrey told Turkish daily Akşam in an exclusive interview published on Sunday.in an exclusive interview published on Sunday.

Ahmet Davutoğlu: “Ahmet Davutoğlu: “agreements signed agreements signed with Russia would not hurt the Nabucco with Russia would not hurt the Nabucco

projectproject”” ““If we have made such comprehensive If we have made such comprehensive

agreements with Russia only a month after the agreements with Russia only a month after the Nabucco deal, our message is that: 'Yes we Nabucco deal, our message is that: 'Yes we have an EU orientation and no one can suspect have an EU orientation and no one can suspect about our membership to NATO but we are also about our membership to NATO but we are also to conduct complementary policies with global to conduct complementary policies with global and regional actors in line with the necessity of and regional actors in line with the necessity of our geographical situation,'” he stated.our geographical situation,'” he stated.

He described the Nabucco pipeline as part of He described the Nabucco pipeline as part of the east-west energy corridor whereas the the east-west energy corridor whereas the projects with Russia as the north-south corridor projects with Russia as the north-south corridor and argued that “these two were not and argued that “these two were not alternative to each other.”alternative to each other.”

Old rivals, new partnersOld rivals, new partnersAug 13th 2009 | ANKARAAug 13th 2009 | ANKARA

FromFrom The EconomistThe Economist print editionprint edition

An alliance of convenience that An alliance of convenience that arouses some suspicion in the arouses some suspicion in the

WestWest To reduce dependence on Russia, the To reduce dependence on Russia, the

European Union has long promoted a European Union has long promoted a pipeline to the Caspian, Nabucco, pipeline to the Caspian, Nabucco, which Turkey also signed up for in which Turkey also signed up for in July. July. So whose side is it on?So whose side is it on?

RF ve ABD politikaları: RF ve ABD politikaları: Sorun kaynaklarıSorun kaynakları

Azerbaycan üzerinde RusyaAzerbaycan üzerinde Rusya– RF gaz fiyatını 110 $’dan 230’a çıkarınca, ihraç RF gaz fiyatını 110 $’dan 230’a çıkarınca, ihraç

için daha az Azeri gazı kaldıiçin daha az Azeri gazı kaldı İran:İran:

– ABD politikaları (ILSA)ABD politikaları (ILSA)– Türkiye’nin çelişkili politikasıTürkiye’nin çelişkili politikası– İran’ın profesyonel olmayan talepleriİran’ın profesyonel olmayan talepleri

Irak:Irak:– ABD işgali: İstikrarsızlık. Çatışma ortamıABD işgali: İstikrarsızlık. Çatışma ortamı

Mısır:Mısır: Yetersiz ihraç kapasitesi Yetersiz ihraç kapasitesi RF:RF: Hem AB, hem Türkiye üzerinde etkin Hem AB, hem Türkiye üzerinde etkin

Sonsöz YerineSonsöz Yerine

Enerji politikaları; dış politika, güvenlik Enerji politikaları; dış politika, güvenlik politikası, ekonomik politika, tarım ve politikası, ekonomik politika, tarım ve sanayi politikaları, ulaştırma politikası ve sanayi politikaları, ulaştırma politikası ve çevre politikası ile, entegre biçimde çevre politikası ile, entegre biçimde planlanmalıdır.planlanmalıdır.

Enerji politikaları belirlenirken, ülkenin Enerji politikaları belirlenirken, ülkenin doğal kaynakları ve insan kaynakları, doğal kaynakları ve insan kaynakları, bilimsel olarak saptanmalı ve politika bilimsel olarak saptanmalı ve politika bunların üzerine bina edilmelidir.bunların üzerine bina edilmelidir.

Enerji tüketiminde, öncelikle yerli kaynaklar Enerji tüketiminde, öncelikle yerli kaynaklar temel alınmalı, yenilenebilir ve temiz temel alınmalı, yenilenebilir ve temiz kaynaklara öncelik verilmelidir.kaynaklara öncelik verilmelidir.

Enerji kaynaklarında “çeşitlendirme” Enerji kaynaklarında “çeşitlendirme” stratejik önem taşıyan bir husustur.stratejik önem taşıyan bir husustur.


Henüz belirlenmemiş kaynaklar Henüz belirlenmemiş kaynaklar potansiyelimizin (petrol, gaz ve kömür gibi) potansiyelimizin (petrol, gaz ve kömür gibi) ortaya konulması için biran önce ulusal bir ortaya konulması için biran önce ulusal bir program belirlenmelidir.program belirlenmelidir.

Kamu kurumları, dikey bütünleşik yapıda Kamu kurumları, dikey bütünleşik yapıda yeniden yapılandırılmalı ve özerk olmalıdırlar.yeniden yapılandırılmalı ve özerk olmalıdırlar.

Elektrik sektöründeki “yamalı bohça” yapı Elektrik sektöründeki “yamalı bohça” yapı sonlandırılmalı, yetırımların önü açılmalıdır.sonlandırılmalı, yetırımların önü açılmalıdır.

Enerji planlamaları; ulusal ve kamusal Enerji planlamaları; ulusal ve kamusal çıkarların korunmasını, toplumsal yararın çıkarların korunmasını, toplumsal yararın arttırılmasını, yurttaşların ucuz, sürekli ve arttırılmasını, yurttaşların ucuz, sürekli ve güvenilir enerjiye kolaylıkla erişebilmesini güvenilir enerjiye kolaylıkla erişebilmesini hedeflemelidir.hedeflemelidir.

Sonsöz YerineSonsöz Yerine Türkiye’nin hidroelektrik, linyit ve rüzgar başta Türkiye’nin hidroelektrik, linyit ve rüzgar başta

olmak üzere zengin kaynakları, yanlış olmak üzere zengin kaynakları, yanlış politikalar nedeniyle devreye alınamamaktadır.politikalar nedeniyle devreye alınamamaktadır.

Doğal gaza aşırı bağımlılık, kademeli olarak Doğal gaza aşırı bağımlılık, kademeli olarak azaltılmalı, elektrik üretiminde gazın payı azaltılmalı, elektrik üretiminde gazın payı mutlaka düşürülmelidir. mutlaka düşürülmelidir.

% 97’sini ithal ettiğimiz doğal gaz ve % 93’ünü % 97’sini ithal ettiğimiz doğal gaz ve % 93’ünü ithal ettiğimiz petrolün yurt içi aramacılığı ithal ettiğimiz petrolün yurt içi aramacılığı konusunda, yapılacak çok şey vardır. Türkiye, konusunda, yapılacak çok şey vardır. Türkiye, son derece yetersiz aranmıştır.son derece yetersiz aranmıştır.

Türkiye’nin petrol ve doğal gaz aramalarında Türkiye’nin petrol ve doğal gaz aramalarında bir “master plana” gereksinimi vardır. Aynı bir “master plana” gereksinimi vardır. Aynı gereksinim, doğal gaz ve ürün depolama gereksinim, doğal gaz ve ürün depolama konusunda da yaşamsaldırkonusunda da yaşamsaldır

Sonsöz YerineSonsöz Yerine Bunun ilk adımı, TPAO’nun, kuruluş Bunun ilk adımı, TPAO’nun, kuruluş

felsefesindeki gibi, dikey entegre (bütünleşik) felsefesindeki gibi, dikey entegre (bütünleşik) yapıda yeniden yapılanması ve buna paralel yapıda yeniden yapılanması ve buna paralel olarak, kurumun özerkleşmesi gereklidirolarak, kurumun özerkleşmesi gereklidir

TPAO, BOTAŞ, rafineriler, dağıtım şirketleri TPAO, BOTAŞ, rafineriler, dağıtım şirketleri tek bir çatı altında; özerk ve dikey bütünleşik tek bir çatı altında; özerk ve dikey bütünleşik yapıda reorganize edilmelidir. Aynı husus, yapıda reorganize edilmelidir. Aynı husus, parçalanan Türkiye Elektrik Kurumu için de parçalanan Türkiye Elektrik Kurumu için de geçerlidir.geçerlidir.

Petrol Kanunu, ulusal çıkarlara uygun olarak Petrol Kanunu, ulusal çıkarlara uygun olarak düzenlenmelidir. Bu husus, enerjiyle ilgili tüm düzenlenmelidir. Bu husus, enerjiyle ilgili tüm yasal mevzuat için de geçerli olmalıdır.yasal mevzuat için de geçerli olmalıdır.


Kamu kurumlarında şeffaflık sağlanmalı, veri Kamu kurumlarında şeffaflık sağlanmalı, veri tabanları güncelleştirilmelidir.tabanları güncelleştirilmelidir.

Uluslar arası anlaşmalarla ilgili haklı Uluslar arası anlaşmalarla ilgili haklı taleplerimiz (gaz anlaşmalarındaki fiyat, vb. taleplerimiz (gaz anlaşmalarındaki fiyat, vb. talepleri, transit geçiş ücreti, arz güvenliği, talepleri, transit geçiş ücreti, arz güvenliği, vb..) ısrarla, ancak hamasetten uzak, vb..) ısrarla, ancak hamasetten uzak, profesyonel bir söylemle savunulmalıdır.profesyonel bir söylemle savunulmalıdır.– Sadece tek bir ülkenin/şirketin çıkarını gözeten Sadece tek bir ülkenin/şirketin çıkarını gözeten

yaklaşımlar, sonuçta herkesin kaybetmesine neden yaklaşımlar, sonuçta herkesin kaybetmesine neden olabilir.olabilir.

– Sorunlarını çözemeyen ve yeni sorunlarla karşı Sorunlarını çözemeyen ve yeni sorunlarla karşı karşıya kalan bir Türkiye’nin, “köprü” yerine, engel karşıya kalan bir Türkiye’nin, “köprü” yerine, engel de oluşturabileceği, açıkça anlatılabilmelidir.de oluşturabileceği, açıkça anlatılabilmelidir.

Sonsöz YerineSonsöz Yerine Özelleştirmenin ve serbestleşmenin, olmazsa Özelleştirmenin ve serbestleşmenin, olmazsa

olmaz bir yöntem olarak savunulması, olmaz bir yöntem olarak savunulması, yaşanmakta olan ve giderek derinleşen yaşanmakta olan ve giderek derinleşen ekonomik bunalım ve liberalizmin “beşiği” ekonomik bunalım ve liberalizmin “beşiği” ülkelerdeki kurtarma/devletleştirme ülkelerdeki kurtarma/devletleştirme operasyonlarını da dikkate alındığında, artık operasyonlarını da dikkate alındığında, artık inandırıcılığını yitirmiştir.inandırıcılığını yitirmiştir.

Enerji kaynaklarının, sıradan meta sayılmaları Enerji kaynaklarının, sıradan meta sayılmaları devri geride kalmıştır. Bunlar, stratejik devri geride kalmıştır. Bunlar, stratejik kaynaklardır ve politika da buna göre kaynaklardır ve politika da buna göre belirlenmelidir.belirlenmelidir.

Enerji sektörü stratejik bir sektördür ve kamunun Enerji sektörü stratejik bir sektördür ve kamunun kontrolünde olmalıdır. Bu sektörün gelişimi, kontrolünde olmalıdır. Bu sektörün gelişimi, sadece özel şirketlerin kar hırslarına ve insafına sadece özel şirketlerin kar hırslarına ve insafına terk edilemeyecek kadar yaşamsal bir konudur. terk edilemeyecek kadar yaşamsal bir konudur.

Enerji politikaları; üretimden tüketime Enerji politikaları; üretimden tüketime uzanan bir bütündür; bu nedenle bütüncül uzanan bir bütündür; bu nedenle bütüncül bir yaklaşımla uygulanmalıdır. bir yaklaşımla uygulanmalıdır.

Enerji sektörünün gerek stratejik önemi, Enerji sektörünün gerek stratejik önemi, gerekse kaynakların rasyonel kullanımı ile gerekse kaynakların rasyonel kullanımı ile düzenleme, planlama, eşgüdüm ve düzenleme, planlama, eşgüdüm ve denetleme faaliyetlerinin koordinasyonu denetleme faaliyetlerinin koordinasyonu açısından, merkezi bir yapıya ihtiyaç açısından, merkezi bir yapıya ihtiyaç vardır.vardır.

Tüm alt sektörler için (bir master plan Tüm alt sektörler için (bir master plan altında) sektör strateji belgeleri altında) sektör strateji belgeleri hazırlanmalı, hedefler belirlenmeli, hazırlanmalı, hedefler belirlenmeli, hedeflere ulaşım mutlaka denetlenmelidir.hedeflere ulaşım mutlaka denetlenmelidir.


ETKB güçlendirilmeli, enerji politikasını, ETKB güçlendirilmeli, enerji politikasını, diğer ilgili sektörlerle entegre bir diğer ilgili sektörlerle entegre bir anlayışla belirleyip, uygulamalıdır.anlayışla belirleyip, uygulamalıdır.

Sektörün en önemli sorunlarının Sektörün en önemli sorunlarının başında, tehlikeli bir noktaya erişen ve başında, tehlikeli bir noktaya erişen ve ülkenin zaafa uğramasına yol açan ülkenin zaafa uğramasına yol açan kadrolaşma yer almaktadır. Bu yanlış kadrolaşma yer almaktadır. Bu yanlış anlayışa biran önce son verilmeli, anlayışa biran önce son verilmeli, liyakat ve ehliyet öne çıkarılmalıdır. liyakat ve ehliyet öne çıkarılmalıdır.


Sonsöz YerineSonsöz Yerine Enerji güvenliği, herhangi bir ülkenin bir Enerji güvenliği, herhangi bir ülkenin bir

başına sağlayabileceği bir olgu değildir. başına sağlayabileceği bir olgu değildir. Bu alanda, uluslar arası işbirliği şarttır.Bu alanda, uluslar arası işbirliği şarttır.

AB ve ABD, özellikle enerji politikaları AB ve ABD, özellikle enerji politikaları alanında Türkiye’den bir takım isteklerde alanında Türkiye’den bir takım isteklerde bulunurken, bu ülkenin enerji sektörünün bulunurken, bu ülkenin enerji sektörünün sorunlarını iyi kavramak zorundadır.sorunlarını iyi kavramak zorundadır.

Ancak burada asıl görev, Türkiye’ye Ancak burada asıl görev, Türkiye’ye düşmektedir. Sorunların profesyonelce, düşmektedir. Sorunların profesyonelce, ve ödün vermeksizin karşı tarafa ve ödün vermeksizin karşı tarafa anlatılması gerekmektedir.anlatılması gerekmektedir.

Sonsöz YerineSonsöz Yerine Yerli enerji kaynaklarının yetersiz olduğu Yerli enerji kaynaklarının yetersiz olduğu

noktasında, bilimsel veriler ışığında genel bir noktasında, bilimsel veriler ışığında genel bir kabul varsa, ithalat yapılmalı ancak burada kabul varsa, ithalat yapılmalı ancak burada da “kaynak çeşitliliği” özenle gözetilmelidir.da “kaynak çeşitliliği” özenle gözetilmelidir.

Ülkemizin yerli kaynaklarının yetersiz olduğu Ülkemizin yerli kaynaklarının yetersiz olduğu savı bilimsel değil, siyasi bir savdır.savı bilimsel değil, siyasi bir savdır.

Türkiye’nin hidroelektrik potansiyelinin dörtte Türkiye’nin hidroelektrik potansiyelinin dörtte üçü, linyit rezervlerinin üçte ikisi, rüzgar üçü, linyit rezervlerinin üçte ikisi, rüzgar potansiyelinin tamamına yakını el değmeden potansiyelinin tamamına yakını el değmeden bekletilirken, tamamına yakını ithalatla bekletilirken, tamamına yakını ithalatla karşılanan doğal gaza ve ithal kömüre, karşılanan doğal gaza ve ithal kömüre, artarak bağlanmamızın, “politika” olarak artarak bağlanmamızın, “politika” olarak kabul edilmesi mümkün değildir.kabul edilmesi mümkün değildir.

News & Politics

Necdet Pamir - Küresel Enerji Politikaları Kıskacında Türkiye’nin Enerji Sorunsalı