หนวยการเรยนรท 1 สงมชวต

โลกของเรามอายกวา 4,600 ลานป (4,700 ลานป) หลงจากทโลกเยนตวลง 3,200 ลานป สงมชวตชนดแรกเกดขน

เปนสงมชวตทอยในน าทเปนเซลลโพรคารโอต คอสงมชวตทมโครงสรางงายๆ ไมมเยอหมนวเคลยส มเซลลเดยวหรอหลายเซลลทไมเปนเนอเยอ ไดแก แบคทเรยบางชนด และสาหรายสน าเงน สงมชวตทเปนเซลลยคารโอต ซงเปนเซลลทมเยอหมนวเคลยส ไดแก โพรโทซว สาหรายสเขยว ปลา เกดขนเมอ 500-700 ลานปมาแลว พชทมทอล าเลยง เกดเมอ 400 ลานปมาแลว ไดโนเสาร ก าเนดเมอ 200 ลานปมาแลว สตวเลยงลกดวยน านม เกดเมอ 50 ลานปมาแลว และมนษย ก าเนดอยในชวง 1.8 ลานป – 1 หมนป มาแลว

ก าเนดของโมเลกลสารอนทรย สแตนลย มลเลอร (Stanley Miller) ไดท าการทดลอง โดยการจ าลองสถานการณบรรยากาศของโลกแรกเรม

โดย บรรจแกสมเทน (CH4) แอมโมเนย (NH3) ไฮโดรเจน (H2) และน า (H2O) ในหลอดแกวและผานกระแสไฟฟาลงไป เมอผานไประยะเวลาหนง น าสารละลายในหลอดแกวน ามาวเคราะห พบสารจ าพวก กรดอมโน กรดอะซตก กรดแลกตก ยเรย และไฮโดรเจนไซยาไนด ซงตอมานกวทยาศาสตรไดท าการทดลองเลยนแบบมลเลอร สามารถผลตกรดอะมโน ได 18 ชนด ซงเปนสารอนทรยทพบในสงมชวต ( กรดอะมโนเปนสารประเภทโปรตน) นกวทยาศาสตรจงสนนษฐานวาโปรตนคงเกดขนกอน และประกอบเปนเซลลแรกเรม สารอนๆ เกดขนภายหลงจากกระบวนการววฒนาการ

การทดลองของสแตนลย มลเลอร

ชอ .................................................. ชน ............... เลขท ................

2 ล าดบในการจดหมวดหมของสงมชวต โดยเรยงจากหมใหญไปหาหมเลกกวาดงน 1. อาณาจกร (Kingdom) 2. ไฟลม (Phylum) ส าหรบพชใชดวชน (Division) 3. คลาส (Class) 4. ออรเดอร (Order) 5. แฟมล (Family) 6. จนส (Genus) 7. สปชส (Species) สปชส ในทางชววทยา หมายถง กลมสงมชวตทผสมพนธกนได ใหลกทไมเปนหมน มนษย อยใน อาณาจกรสตว ไฟลมคอรดาตา ซบไฟลมเวอรบราตา คลาสแมมาเลย ออรเดอรไพรเมต แฟมล Hominidae (โฮมไนด) จนส Homo (โฮโม) สปชส Homo sapiens (โฮโมเซเปยนส)

ในแตละระดบอาจมหมยอยระหวาง ระดบขน 2 กบ 3 หรออนๆ จะใช “ซบ (sub)” เพมเพอแยกยอยอก เชน ระหวางไฟลมกบคลาส อาจมหมยอยทเลกกวาไฟลมแตใหญกวาคลาส เรยกหมยอยนวา “ซบไฟลม” ในระดบขนอนๆกเชนกน ดงนนจงอาจม “ซบคลาส” “ซบออรเดอร” อาณาจกรของสงมชวต สงมชวตแบงออกเปน 5 อาณาจกร คอ 1. อาณาจกรพช (Kingdom Plantea) 4. อาณาจกรมอเนอรา (Kingdom Monera)

2. อาณาจกรสตว (Kingdom Metazoa or Animalia) 5. อาณาจกรฟงไจ (Kingdom Fungi) 3. อาณาจกรโพรตสตา (Kingdom protista)

สงมชวต

อาณาจกรพช อาณาจกรสตว อาณาจกรโพรตสตา อาณาจกรมอเนอรา อาณาจกรฟงใจ

สงมชวตมรปรางแตกตางกนไป สงมชวตทสรางอาหารไดเอง มคลอโรฟลล เคลอนทเองไมไดจะจดอยในอาณาจกรพช พวกทตองอาศยอาหารจากผอนและเคลอนทไดเองจดอยในอาณาจกรสตว พวกทมลกษณะบางอยางทไมสามารถจดอาณาจกรพชหรออาณาจกรสตวได เชน ยกลนา เคลอนทได มคลอโรพลาสต ซงก ากงระหวางพชและสตว จะจดอยในอาณาจกรโพรตสตา (ยงมสาหราย แบคทเรยบางชนดและเหดราบางชนด จดอยในอาณาจกรนดวย) สวนแบคทเรยและสาหรายสน าเงนจดอยในอาณาจกรมอเนอรา และเหด รา จดอยในอาณาจกรฟงไจ ไวรส (virus) และไวรอยด (viroids) มโครงสรางไมครบถวนเปนเซลล จงไมจดอยในอาณาจกรใดๆ แตนกชววทยาบางกลมจดไวในอาณาจกรไวรา (Kingdom Vira)

ลกษณะและรปรางของสงมชวต ลกษณะและรปรางของสงมชวตเซลลเดยว แบคทเรย

แบคทเรยเปนสงมชวตเซลลเดยวมอยท วไปทกหนทกแหง แบคทเรยสวนใหญด ารงชวตแบบภาวะมการยอยสลายจงเปนตวการส าคญทท าใหอาหารบดเนา แบคทเรยอาจจ าแนกตามรปรางได 3 กลม คอพวกรปรางกลม เรยกวา คอคคส พวกรปรางเปนทอนเรยกวาบาซลลส และพวกรปรางเปนเกลยวเรยกวาสไปรลลม แบคทเรยมขนาดประมาณ 0.001-0.005 มลลเมตร เซลลประกอบดวยโพรโทพลาซม เยอหมเซลล และผนงเซลลซงเปนสวนทท าหนาทใหรปทรงของเซลลคงท ลกษณะส าคญอกประการหนงของแบคทเรยคอ นวเคลยสไมมเยอหม

3 นอกจากด ารงชวตแบบภาวะมการยอยสลายแลว แบคทเรยบางชนดกเปนปรสตของสงมชวตอน บางชนดมคลอโรฟลลจงสามารถสงเคราะหอาหารไดโดยใชพลงงานจากแสง บางชนดกสามารถสงเคราะหอาหารไดโดยใชพลงงานจากสารประกอบอนทรย โพรโทซว เปนสงมชวตเซลเดยวทมนวเคลยสทแทจรง คอ เปนเซลลทนวเคลยสมเยอหม โพรโทซวบางชนดมรปรางทแนนนอน ตวอยางเชน พารามเซยม มรปรางคลายรองเทาแตะ วอรตเซลลามรปรางคลายกระดง บางชนดมรปรางไมแนนอน คอรปรางจะเปลยนไปตามการเคลอนท เชน ยกลนา และอะมบา ลกษณะและรปรางของสงมชวตหลายเซลล สงมชวตทวไปจะประกอบดวยเซลลหลายเซลลมาอยรวมกน โดยเซลลทมลกษณะคลายกนหรอเปนเซลลชนดเดยวกนมารวมกน ท างานอยางเดยวกนเรยกวา “เนอเยอ” (tissues) เชน เนอเยอกลามเนอ เนอเยอบผว (epidermis) เนอเยอประสาท เปนตน ส าหรบในพช คอ เนอเยอเจรญ เนอเยอชนดเดยวกนหรอตางชนดกนมารวมกนท างานอยางเดยวกนเรยกวา “อวยวะ” (organ) เชน หวใจ สมอง ตบ ปอด ฯลฯ กลมของอวยวะทมารวมกนท างานอยางใดอยางหนงเรยกวา “ระบบ” (system) เชน ระบบหายใจ ระบบยอยอาหาร ระบบขบถาย ระบบประสาท ระบบสบพนธ ฯลฯ ประวตการคนพบเซลล

กาลเลอ กาลเลโอ (Galilei Galileo) นกวทยาศาสตรชาวอตาเลยน ประดษฐแวนขยายสองดสงมชวตเลกๆ ราวๆ ตนครสตศตวรรษท 17

อนโตน วาน เลเวนฮก หรอ ลวเวนฮอก (Antony Van Leeuwenhoek) นกวทยาศาสตรชาวดช (ฮอลนดา) ไดประดษฐกลองจลทรรศนเปนคนแรก เมอ พ.ศ. 2193

รอเบรต ฮค (Robert Hooke) นกพฤกษศาสตรชาวองกฤษ ไดประดษฐกลองจลทรรศนทมก าลงขยายสงขน ใชตรวจดโครงสรางของชนไมคอรกทฝานบางๆ พบวาประกอบดวยหองเลกๆ จ านวนมาก เขาจงตงชอวา “เซลล” ซงแปลวาหองเลกๆ เมอ พ.ศ. 2208

มททอส ยาคอบ ชไลเดน (Matthias Jacob Schleiden) นกพฤกษศาสตรชาวเยอรมน ไดพบวา “พชทงมวลประกอบไปดวยเซลลทงสน” เมอ พ.ศ. 2381

เทโอดอร ชวนน หรอ ชวานน (Theodor Schwann) นกสตวทยาชาวเยอรมนไดพบวา “สตวทกชนดกประกอบไปดวยเซลล” เมอ พ.ศ. 2382

ทฤษฎเซลล (Cell Theory) ชวนน และ ชไลเดน ไดรวมมอกนจดตงทฤษฎเซลลขนเมอ พ.ศ. 2382 ซงมใจความวา “สงมชวตทกชนดประกอบดวยเซลลและผลตภณฑของเซลล”

เซลล (Cell) คอ หนวยทเลกทสดของสงมชวต มขนาดแตกตางกน ตงแตเลกทสดซงไมสามารถมองเหนไดดวยตาเปลาจนกระทงมขนาดใหญทสามารถมองเหนดวยตาเปลาได

4 สวนประกอบของเซลลพชและเซลลสตว

เซลลพช 1. ผนงเซลล (Cell Wall) คอสวนทอยนอกสดของเซลล มเฉพาะในเซลลพชเทานน ท าหนาทใหความแขงแรงและท าใหเซลลคงรปอยได พบครงแรกเมอ ค.ศ. 1654 โดย โรเบรต ฮค ประกอบดวยสารจ าพวกเซลลโลสเปนสวนใหญและสารพวกเพคตน ลกนน ฮมเซลลโลส ซเบอรน ไคตน และ ควตน 2. เยอหมเซลล (Cell Membrane) มลกษณะเปนเยอบาง ๆ ประกอบดวยสารประเภทไขมนและโปรตน พบไดทงในเซลลของพชและเซลลของสตว ท าหนาทควบคมเซลลใหคงรปอยได ควบคมปรมาณและชนดของสารทผานเขาหรอออกจากเซลล เชน น า อาหาร อากาศ และสารละลายตาง ๆ จงมคณสมบตเปนเยอเลอกผาน (semi permeable membrane) 3. ไซโทพลาซม (Cytoplasm) มลกษณะเปนของเหลวทมสงตางๆ ปนอย คอ น า โปรตน ไขมน คารโบไฮเดรต แรธาต และยงเปนแหลงทอยของออรแกเนลล หลายชนด เชน 3.1 ไมโทคอนเดรย (Mitochondria) ท าหนาทเผาผลาญอาหารเพอสรางพลงงานใหแกเซลล พบมากในเซลลไขหอยเมน เซลลตบ ไมพบในเซลลแบคทเรยและสาหรายสเขยวแกมน าเงน 3.2 คลอโรพลาสต (Chloroplast) มหนาทดดพลงงานแสงมาใชในการสงเคราะหดวยแสง พบเฉพาะในเซลลพช สาหรายและยกลนา ไมพบในเซลลสตว สาหรายสเขยวแกมน าเงน แบคทเรย เหด รา 3.3 รางแหเอนโดพลาซมชนดขรขระ (RER) ท าหนาทสงเคราะหโปรตนสงออกไปใชนอกเซลล โดยสงผานทาง กอลจบอด พบมากทตวออน ตอมน าลาย ตอมพษของง 3.4 รางแหเอนโดพลาซมชนดเรยบ (SER) ท าหนาทก าจดสารพษในเซลลตบ สงเคราะหไขมน พบมากทเซลลตบ อณฑะ รงไข 3.5 ไรโบโซม (Ribosome) ท าหนาทสงเคราะหโปรตนไวใชในเซลล พบในเซลลทกชนด ยกเวนเซลลเมดเลอดแดงของคน เปนออรแกเนลลทเลกทสดและไมมเยอหม 3.6 กอลจบอด (Golgi bodies) ท าหนาทสะสมโปรตนจาก RER เพอสงออกนอกเซลล พบมากทตอมน าลาย ตอมน านม

5 3.7 ไลโซโซม (Lysosome) ท าหนาทยอยสลายสารตางๆ และสงแปลกปลอมทเซลลไมตองการ พบมาก ในเซลลเมดเลอดขาว หางลกออด มชอทคนทวไปขนานนามวา”ถงฆาตวตาย” (Suicide bag of cell:ซอไซด แบก ออฟ เซลล) 3.8 แวควโอล (Vacuole) เปนแหลงสะสมสารอาหารตางๆ ซงในเซลลพชจะมขนาดใหญมาก 4. นวเคลยส (Nucleus) เปนสวนประกอบทส าคญทสดของเซลลอยในไซโทพลาซม มลกษณะคอนขางกลม แตอาจพบรปรางร แบน หรอไมมรปทรงกได ขนอยกบชนดของเซลล พบทงในเซลลพชและเซลลสตว คนพบโดย โรเบรต บราวน (Robert Brown) นกวทยาศาสตรชาวองกฤษ นวเคลยสท าหนาทเปนศนยกลางควบคมการท างานของเซลล ถาไมมนวเคลยสจะไมมการแบงเซลลและเซลลจะไมมการเจรญเตบโต และนวเคลยสยงมหนาทเกยวกบการถายทอดลกษณะทางพนธกรรม ภายในนวเคลยสมสวนประกอบส าคญ 2 อยาง คอ 4.1 นวคลโอลส (Nucleolus) ประกอบดวยสารประเภท DNA และ RNA เปนสวนใหญ เปนแหลงทมการสรางไรโบโซม เมอไรโบโซมสรางเสรจแลวจะไหลออกไปสไซโทพลาซมโดยผานทางชองของเยอหมนวเคลยส เพอท าหนาทสงเคราะหโปรตนใหแกเซลลและสงออกไปใชนอกเซลล 4.2 โครมาทน (Chromatin) คอรางแหของโครโมโซม โครโมโซมประกอบดวย DNA หรอทเรยกวา ยน และโปรตนหลายชนดบน DNA จะมรหสพนธกรรมอย รหสพนธกรรมดงกลาวจะท าหนาทควบคมการสรางโปรตน และ DNA จะเปนตวควบคมการแสดงออกของลกษณะตาง ๆ ในสงมชวต โดยการควบคมโครงสรางและปรมาณโปรตนใหไดคณภาพและปรมาณโปรตนทเหมาะสม ท าหนาทเฉพาะของเซลลชนดตางๆ

เซลลแตละชนดจะมรปรางแตกตางกนไป เพราะเซลลแตละชนดจะถกสรางขนมาเพอท าหนาทเฉพาะแตกตางกน 1. เซลลสบพนธ (Sex cell) ท าหนาทเปนขอมลทางพนธกรรมทถายทอดใหแกรนลก โดยเพศผจะสราง อสจ สวน

เพศเมยจะสรางไข 2. เซลลกลามเนอ (Muscle cell) มความสามารถทจะหดสนและยดหยนได เพอท าใหเกดการเคลอนไหว 3. เซลลประสาทสมอง (Brain nerve cell) ท าหนาทสงสญญาณประสาท(ไฟฟา) ไปยงเซลลประสาทอน ทเชอมโยง

กนอย 4. เซลลประสาทสงงาน (Motor nerve cell) ท าหนาทควบคมการเคลอนไหว โดยเซลลประสาทนจะสงสญญาณ

ประสาทจากสมองไปยงกลามเนอ 5. เซลลเมดเลอดขาว (White blood cell) ท าหนาทตอสกบเชอโรคและสงแปลกปลอมทเขามาในรางกาย 6. เซลลผวหนง (Skin cell) ท าหนาทหอหมรางกายและปองกนอนตรายใหแกอวยวะภายใน โดยจะเรยงตวเปนชนๆ 7. เซลลเมดเลอดแดง ( Red blood cell ) ท าหนาทล าเลยงแกสออกซเจนไปเลยงสวนตางๆของรางกาย

รปเซลลอะไรจะ ชวยตอบหนอย (เขยนชอขางลางภาพ) ……………………

6 สาระเพมเตม ผนงเซลล (Cell wall) เปนสวนทอยนอกสดของเซลลพช ประกอบดวยเซลลลโลสเปนสวนใหญ ท าหนาทสรางความแขงแรง ในเซลลสตวไมมผนงเซลลแตกสามารถสรางความแขงแรงไดโดยมสารเคลอบพวกไกลโคโปรตน (glycoprotein) และเซลลของไดอะตอมมสารเคลอบเปนพวกซลกา เยอหมเซลล (Cell membrane) เปนเยอบางๆประกอบดวยโปรตนและไขมน ท าหนาทความคมปรมาณสารและชนดสารทผานเขาหรอออกจากเซลล จงมคณสมบตเปนเยอเลอกผาน (Semi permeable membrane) โพรโทพลาซม (Protoplasm) เปนไซโทพลาซมและนวเคลยส ค าสง จงตอบค าถามและเตมขอความใหถกตองและสมบรณทสด 1. พชจะประกอบดวยหนวยเลกทสด ซงมความส าคญตอพชมาก คอ......................................……………………………….… 2. ผนงเซลล คอ ...................................................................................................................…… ………………… ……….….. และ มหนาท ................................................................... .................................................……. ………………………….…. . คนพบโดย..........................................................................................................................…… ………………………….…. 3. ผนงเซลลประกอบดวยสารพวก..............................................เปนสวนใหญ 4. เยอหมเซลล มลกษณะ ...........................................ประกอบดวยสารประเภท....................…. …………………………....... และมหนาท ......................................................................................................................…… ………………………….…. . 5. เยอหมเซลลพบใน.............................................................................................................…. …………………………..… … 6. ไซโทพลาซม มลกษณะ ....................................................................................................…. ………………………….… … 7. ไมโทคอนเดรย ท าหนาท ...................................................................................................… ………………………….… … 8. คลอโรพลาสต ท าหนาท ....................................................................................................….. ………………………….… .. 9. รางแหเอนโดพลาซมชนดเรยบ ท าหนาท .......................................................................... ................…. …………………… 10. ไรโบโซม ท าหนาท ..........................................................................................................…. ………………………….… .. 11. กอลจบอด ท าหนาท ................................................................ ........................................…. ………………………….…… 12. ไลโซโซม ท าหนาท ............................................................................................................. ………………………….…. 13. แวควโอล ท าหนาท .........................................................................................................…. ………………………….…. 14. นวเคลยส ท าหนาท .........................................................................................................….. ………………………….…. คนพบโดย...................................................................................................................…….. …………………… …….… 15. นวคลโอลส ท าหนาท .................................................................................................... ..…. ………………………….…. ประกอบดวยสารประเภท..................................................................................................….. ………………………….… 16. DNA หรอ ยน มหนาท ....................................................................... ...........................…. ………………………….…. 17. ทฤษฎเซลลกลาววา “…………………………………………………………………………………………………….”

7 สวนประกอบและวธการใชกลองจลทรรศน

1. วางกลองจลทรรศนไวในททมแสงสวางเพยงพอ ปรบกระจกใตกลองเพอใหแสงสวางผานเขาสล ากลองใหพอเหมาะ

ถาเปนกลองทมไฟในตว กเสยบปลกไฟและเปดสวตชใชแสงจากหลอดไฟฟาในตวกลองไดเลย 2. วางสไลดลงบนแทนวางสไลด ใชทหนบแผนสไลดจบไมใหสไลดเลอน โดยใหวตถทจะตรวจดอยในต าแหนงท แสง

สวางจากใตกลองผานได 3. หมนเลนสใกลวตถใหก าลงขยายต าสดมาอยตรงต าแหนงของวตถทจะตรวจด 4. มองทแทนวางวตถ หมนปมปรบภาพหยาบใหแผนสไลดทวางบนแทนวางวตถอยใกลเลนสใกลวตถใหมากทสด

แลวมองผานเลนสใกลตา คอยๆ หมนปมปรบภาพหยาบใหแผนสไลดออกหางจากเลนสใกลวตถ จนกระทงเหนภาพปรากฏชดเจน

5. ถาตองการขยายภาพใหมขนาดใหญขนและเหนรายละเอยดมากขนใหหมนเลนสใกล วตถทมก าลงขยายสงเขามาแทนทเลนสวตถอนเดม ปรบภาพใหชดเจนขนดวยปมปรบภาพละเอยดและหมนปมเลอนแผนสไลดหาต าแหนงทเหมาะสม

6. ควรฝกมองผานเลนสตาดวยการลมตาทงสองขาง (ก าลงขยายของกลองจลทรรศน = ก าลงขยายของเลนสใกลตา × ก าลงขยายของเลนสใกลวตถ)

ก าลงขยายของเลนสใกลตา สามารถถอดเปลยนได มหลายขนาด ไดแก 6X , 10X , 15X , 16X , 20X ก าลงขยายของเลนสใกลวตถ มหลายขนาด ไดแก 4X (คาดดวยสแดง) , 10X (สเหลอง) , 40X (สฟา) , 100X (สขาว) จงค านวณก าลงขยายของกลอง

1. กลองจลทรรศนทใชก าลงขยายของเลนสใกลตา 6X ก าลงขยายของเลนสใกลวตถ 100X ก าลงขยายของกลองจลทรรศน เปนเทาใด ตอบ ...................................................................

2. ก าลงขยายของกลองจลทรรศน 24 เทา ใชก าลงขยายของเลนสใกลตา ………… ใชก าลงขยายของเลนสใกลวตถ ……………

3. วตถขนาด 0.001 มลลเมตร ถกกลองจลทรรศนขยาย 400 เทา จะมขนาดภาพ ......................... มลลเมตร

กระจกเงา

ปมปรบภาพหยาบ

เลนสใกลตา

ล ากลอง

ปมปรบภาพละเอยด

ไดอะแฟรม

เลนสใกลวตถก าลงขยายสง

ทหนบแผนสไลด แทนวางวตถ

ฐาน

แขน

เลนสใกลวตถ ก าลงขยายต า

8 กจกรรมท 1 เรอง สวนประกอบของเซลล วนท .................. เดอน .................... พ.ศ. ................... จดประสงคของกจกรรม 1. เตรยมสไลดเซลลพชเพอน าไปศกษาโดยใชกลองจลทรรศนได 2. สงเกต วาดรป และบนทกลกษณะตาง ๆ ของเซลลพชได 3. สรปเกยวกบรปรางและสวนประกอบตาง ๆ ของเซลลพชได วสด อปกรณ และ สารเคม (ส าหรบ 1 กลม) 1. สาหรายหางกระรอก 1 สาย 2. หวหอม 1 หว 3. ใบวานกาบหอย 1 ใบ 4. กลองจลทรรศน 1 กลอง 5. สไลดและกระจกปดสไลด 1 ชด 6. ใบมดโกน 1 อน 7. หลอดหยด 1 อน 8. น า 10 cm3

9. ไมจมฟนพนส าล 1 อน 10. เยอบขางแกม เขยจากเนอเยอดานในแกม ขนตอนการทดลอง 1. หยดน าลงบนกระจกสไลด 1 - 2 หยด 2. เดดใบออนทบรเวณยอดของสาหรายหางกระรอกจ านวน 1 ใบ วางลงไปบนหยดน าและปดดวยกระจกปดสไลด ระวงอยาใหมฟองอากาศ 3. น าไปตรวจดดวยกลองจลทรรศน วาดรปและบนทกผล 4. ท าซ าขอ 2- 3 โดยเปลยนจากใบสาหรายหางกระรอกเปนเยอหอมดานในออกมาและใชมดโกนตดใหมขนาดประมาณ 0.5 cm × 0.5 cm วาดรปและบนทกผล (ยอมสดวยสารละลายไอโอดน) 5. น าใบวานกาบหอยมาฉกแฉลบใหไดเยอบางๆจากทางดานหลงใบซงมสมวง และใชมดโกนตดใหมขนาดประมาณ 0.5 cm × 0.5 cm แลวน าไปตรวจดดวยกลองจลทรรศนดวยวธการเชนเดยวกน 6. ใชส าลพนบนไมจมฟนน าไปเขยและหมนวนทเยอบดานในแกม แลวน าไปกดลงบนแผนสไลด ใชเมทลนบลยอมส ปดดวยกระจกปดสไลด น าไปสองดดวยกลองจลทรรศน สงเกตและวาดภาพ

--------------------------------

เรมใชกลองจลทรรศนทก าลงขยายต าสดและการเกบกลองจะตองปรบก าลงขยายของกลองไวทก าลงขยายต าสดเชนเดม

9 ตารางบนทกผลการทดลอง (นกเรยนชวยชสวนประกอบเซลลทพบ โดยโยงเสน ชไปยงภาพ)

รปวาดภาพเซลลทสงเกตเหน สวนประกอบ

เซลลเยอหวหอม

1. ผนงเซลล 2. เยอหมเซลล 3. นวเคลยส 4. ไซโทพลาซม 5. คลอโรพลาสต

เซลลสาหรายหางกระรอก

1. ผนงเซลล 2. เยอหมเซลล 3. นวเคลยส 4. ไซโทพลาซม

5. คลอโรพลาสต

เซลลผวใบวานกาบหอย

1. ผนงเซลล 2. เยอหมเซลล 3. นวเคลยส 4. ไซโทพลาซม

5. คลอโรพลาสต

เซลลเยอบขางแกม

1. ผนงเซลล 2. เยอหมเซลล 3. นวเคลยส 4. ไซโทพลาซม

5. คลอโรพลาสต

สรปผลการทดลอง ………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………… ………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………

ก าลงขยาย 100 เทา

ก าลงขยาย 1000 เทา

ก าลงขยาย 400 เทา

ก าลงขยาย 400 เทา

10 ค าสง จงเตมค าลงในชองวางใหถกตอง 1. เซลลทไมมคลอโรพลาสต ไดแก …………………………………………………………………………………………. 2. เซลลทไมมผนงเซลล ไดแก … ……………………………………………………………………………………………. 3. เซลลทมเซลลคมไดแก ……………………………………………………………………………………………………. 4. เซลลเยอหวหอม เซลลสาหรายหางกระรอก เซลลผวใบวานกาบหอย เซลลเยอบขางแกม มความแตกตางกนอยางไร ……………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………… 5. ถาแสงไมเขากลอง มองแลวมดไมเหนภาพ จะตองท าอยางไร ………..…………………….……………………………… 6. ในขณะมองผานเลนสตา จะตองหมนปมปรบภาพหยาบอยางไร .......................…………………………………………… 7. เมอหมนปมปรบภาพหยาบแลว มองภาพไมชดเจน จะตองท าอยางไร …………………………………………………… 8. จะตองใชก าลงขยายของกลองจลทรรศนเรมแรกอยางไร …………………………………………………..………….… 9. ถาตองการก าลงขยายเพมขนจะตองท าอยางไร …………………………………………………………………………… 10. คดก าลงขยายของกลองอยางไร …………………………………………………………………………………………… 11. ในการใชกลองจลทรรศน เรมตนจากการเลนสทมก าลงขยาย ……………………………………………………………. 12. ถาตองการปรบภาพขณะใชกลองจลทรรศน ใหชดมากยงขนจะตองหมนปรบท ………………………………………… 13. ถาตองการขยายภาพใหใหญขน ท าไดโดย ……………………………………………………………………………….. 14. เซลลหมายถง ………………………………………………………………………………………………………………. 15. ผทตงชอเซลลจากการศกษาเนอเยอของไมคอรกคอ ………………………………………....…………………………….. 16. เซลลประสาทมสวนทยนยาวและแตกแขนงออกไปเพอ …………………………………………………………………… 17. เยอเลอกผาน (Semi permeable membrane) หมายถง ………………………………………..…………………………….. 18. โครโมโซมแตละแทงประกอบดวย ……………………………………….. ซงควบคมลกษณะตางๆของสงมชวต 19. ไซโทพลาซมเปนของเหลวทมสารเคมหลายชนด รวมทงสวนทเปน …………………..…………………………………… 20. สงทอยบนโครโมโซมเรยกวา ……………………………………………………………………………………………….. 21. เซลลทมลกษณะคลายเมลดถวเรยกวา ………………………………………………………….……………………………. 22 เซลลสตวไมม ……………………………………………………………………………………………………………….. 23. เซลลพชไมม ……………………………………………………………………………………………………………….. 24. กลมเซลลทเกดจากแหลงเดยวกนและท างานรวมกนเรยกวา …………………………………………….………………… 25.กลองจลทรรศนก าลงขยาย 2,000 เทา ใชก าลงขยายของเลนสใกลตา ………… ใชก าลงขยายของเลนสใกลวตถ……… 26.ขามดขนาด 0.02 มลลเมตร ถกขยายดวยกลองจลทรรศน ทใชเลนสใกลตา 10X ก าลงขยายของเลนสใกลวตถ 40X ภาพขา มดมขนาดใหญขน ...................... มลลเมตร 27 ภาพเซลลพารามเซยมทถกขยายดวยกลองจลทรรศนมขนาด 1 มลลเมตร ถาใชกลองจลทรรศนทมก าลงขยายของเลนส ใกลตา 10X และใชก าลงขยายของเลนสใกลวตถทคาดดวยสขาว พารามเซยมมขนาด ........................ มลลเมตร 28. ก าลงขยายของกลองจลทรรศน มก าลงขยายมากทสด ...................................... เทา

11 ประเภทของกลองจลทรรศน

ในปจจบนกลองจลทรรศนแบงออกเปน 2 ประเภทใหญๆ คอ 1. กลองจลทรรศนแบบใชแสง ซงมอย 2 แบบ คอกลองจลทรรศนใชแสงแบบธรรมดาและแบบสเตอรโอ 2. กลองจลทรรศนแบบอเลกตรอน ซงมอย 2 แบบ คอ กลองจลทรรศนอเลกตรอนแบบสองผานและแบบสองกราด

.....................................................................................

กลองจลทรรศนแบบใชแสง

1. Light microscope เปนกลองจลทรรศนทพบอยทวไป โดยเวลาสองดจะเหนพนหลงเปนสขาว และจะเหนเชอจลนทรยมสเขมกวา

2. Dark field microscope เปนกลองจลทรรศนทมพนหลงเปนสด า เหนเชอจลนทรยสวาง เหมาะส าหรบใชสองจลนทรยทมขนาดเลก ทตดสยาก

3. Phase contrast microscope ใชส าหรบสองเชอจลนทรยทยงไมไดท าการยอมส จะเหนชดเจนกวา Light microscope

4. Fluorescence microscope ใชแหลงก าเนดแสงเปน อลตราไวโอเลต สองดจลนทรยทยอมดวยสารเรองแสง ซงเมอกระทบกบแสง UV จะเปลยนเปนแสงชวงทมองเหนได แลวแตชนดของสารทใช พนหลงมกมสด า

กลองจลทรรศนแบบใชแสงทดทสดในปจจบนมก าลงขยายประมาณ 2,000 เทา

กลองจลทรรศนอเลกตรอน (Electron microscope) เปนกลองจลทรรศนทมก าลงการขยายสงมาก เพราะใชล าแสงอเลกตรอนแทนแสงปกตและใชสนามแมเหลกไฟฟาแทนเลนสแกว เปนกลองทใชในการศกษาโครงสราง และสวนประกอบของเซลล ไดอยางละเอยด ทกลองชนดอนไมสามารถท าได โดยทวไปมก าลงขยายสงถง 500,000 เทา

สวนประกอบของกลองจลทรรศนอเลกตรอน

12 สงมชวตเลกๆ ในน า 1. อะมบา (Amoeba) เปนสงมชวตเซลลเดยว อาศยอยในน า หรอทเปยกชน มรปรางไมแนนอน เคลอนทโดยการยนสวนทเปนไซโทพลาซมออกไป เสมอนเปนเทาเทยม หายใจโดยใชแกสออกซเจน และคายแกสคารบอนไดออกไซดออกมา ผานทางเยอหมเซลล 2. พารามเซยม (Paramecium) เปนสงมชวตเซลลเดยว รปรางคลายรองเทาแตะ มขนรอบตวเรยกวาซเลย ใชโบกพดในการเคลอนท และโบกพดใหอาหารเขารองปาก มการหายใจเชนเดยวกบอะมบา 3. ยกลนา (Euglena) เปนสงมชวตเซลลเดยว มกอยในน าทสะอาด มรปรางไมแนนอน เมอลอยนงในน าจะกลม ขณะเคลอนทจะยาวรและบดเบยวเมอเคลอนทผานสงกดขวาง มหนวด 1 เสน ใชในการเคลอนท มจดสแดงใกลโคนหนวด มคลอโรพลาสตจงสามารถสรางอาหารไดเอง หายใจเชนเดยวกบอะมบา 4. ไฮดรา (Hydra) เปนสตวน าขนาดเลก มองเหนดวยตาเปลา รปรางคลายตนไม มขนาดยาว 0.5-1 เซนตเมตรมหนวดหลายเสนใชจบสตวเลกๆกน ชองกลวงกลางล าตวท าหนาทยอยดดซมอาหาร และใชหายใจ เคลอนทโดยการขยบฐานไปทละนอย (หมายเหต การหายใจหมายถงการแลกเปลยนแกส) จงบอกชอรปขางลางดวย

5. สไปโรไจรา (Spirogyra) อาศยอยบรเวณผวน าหรอแหลงน าทวๆไป ประกอบดวยเซลลหลายเซลลทมลกษณะเหมอนกนตอกนแบบปลายชนปลายเกดเปนสายยาว มกระบวนการของชวตครบทง 7 อยางเกดขนในแตละเซลล มการสรางอาหารเองได เนองจากมคลอโรพลาสตเรยงตวเปนเกลยวอยภายในเซลล

รปอะไรชวยตอบท

………………………………………………………………………………………………………………………………. ………………………………………………………………………………………………………………………………. ………………………………………………………………………………………………………………………………. ……………………………………………………………………………………………………………………………….

13 สวนประกอบของพช ราก พชใบเลยงเดยว เชน หญา มะพราว กลวย ตาล ออย ฯลฯ จะไมมรากแกว รากจะมลกษณะเปนกระจก เรยกวารากฝอย สวนพชใบเลยงค เชน ละมด ล าไย มะเฟอง ฯลฯ จะมรากแกว และมรากขนาดเลกแยกแตกออกมาเรยกวา รากแขนง ทงพชใบเลยงเดยวและใบเลยงคจะมรากเลกมาก จ านวนมากมายท าหนาทดดน าและแรธาต เรยกวา รากขนออนหรอขนราก (Root hair) พชบางชนดมรากสะสมอาหาร เชน หวผกกาด แครอท กระชาย หวมน มนส าปะหลง รากกลวยไมสามารถสงเคราะหดวยแสงได ล าตน เปนสวนของพชทอยเหนอพนดน ท าหนาทยดกง กานและชใบ ดอก ผล นอกจากนยงมเนอเยอล าเลยงน า แรธาต สารอาหาร เนอเยอทใชล าเลยงน าและแรธาต เรยกวา ทอล าเลยงน า หรอ ไซเลม สวนทใชล าเลยงอาหาร เรยกวา ทอล าเลยงอาหารหรอโฟลเอม การเจรญเตบโตของตนถว

การเจรญเตบโตของสงมชวต หมายถง กระบวนการเปลยนแปลงอยางคอยเปนคอยไปอยางมระเบยบของสงมชวต จนกระทงเกดเปนเนอเยอทมความซบซอนและสมบรณขน ทงในดานโครงสรางและหนาทการท างาน การเจรญเตบโต ประกอบดวย 3 กระบวนการ ดงน 1. การเพมจ านวนเซลลหรอการแบงเซลล 2. การเพมขนาดของเซลลหรอการเจรญเตบโตของเซลล เปนการเพมปรมาณของสารตาง ๆ ภายในเซลลใหมากขน 3. การเปลยนแปลงรปรางของเซลล เพอท าหนาทเฉพาะ เชน เซลลทอล าเลยง เซลลคม เซลลรากขนออน หลงจากนนจะเกดรปรางทแนนอน เปนผลมาจากกระบวนการท 1, 2 และ 3 ซงจะแตกตางกนในสงมชวตแตละชนด การเจรญเตบโตของพชจะเรมจากไซโกต (Zygote) เจรญเปนตนออน (Embryo) อยในออวล (Ovule) ซงจะเจรญเปนเมลด (Seed)

14 การงอกของเมลด

โครงสรางของเมลด

เมลด (Seed) หมายถง ออวลทเจรญเตบโตเตมทซงเกดหลงจากการปฏสนธกนระหวางเกสรตวผและเกสรตวเมย เมลดประกอบดวยสวนส าคญ 3 สวน ดงน 1. เปลอกหมเมลด (Seed coat หรอ Testa) เปนสวนนอกสดของเมลดตามปกตจะหนา เหนยวและแขง เพอปองกนอนตรายตาง ๆ และปองกนการคายน าจากเนอเยอในเมลด 2. ใบเลยง (Cotyledon) คอใบแรกทงอกออกจากเมลด ท าหนาทยอย ดดซมและสะสมอาหารเพอน าไปเลยงตนออน ในพชใบเลยงคจะมใบเลยง 2 ใบ สวนในพชใบเลยงเดยวจะมเพยงใบเดยว

- เอนโดสเปรม (Endosperm) เปนเนอเยอทสะสมอาหารส าหรบเลยงตนออนอาหารทสะสมไวสวนใหญเปนอาหารจ าพวกแปง มโปรตนและไขมนเลกนอย พชใบเลยงคจะมใบเลยงหนาเพราะมเอนโดสเปรมอยในใบเลยง พชใบเลยงเดยวมใบเลยงบาง เพราะไมมอาหารสะสม

3. ตนออนหรอเอมบรโอ (Embryo) 3.1 ยอดแรกเกด (Plumule:พลมเลอ) คอสวนยอดของตนออน ซงจะเจรญไปเปนใบ 3.2 ล าตน (Stem:สเตม)) เจรญไปเปนล าตนทใหญขน

3.3 รากแรกเกด (Radicle:แรดเคล) คอสวนลางสดของตนออนทเจรญไปเปนราก ถาเปนพชใบเลยงเดยวรากแกวจะเจรญเพยงชวระยะหนง หลงจากนนจะมรากฝอยเจรญขนมาท าหนาทแทน พชมการเจรญเตบโตเรมตงแตเมลดไดรบความชน รากแรกเกด (Radicle) จะโผลพนเมลดกอนสวนอนทางรไมโครไพล (Micropyle) ซงอยตรงบรเวณทเปนรอยแผลเปนของเมลด จากนนใบเลยงงอกโผลพนจากเปลอกหมเมลด ยอดแรกเกดจะเจรญไปเปนใบแท ในขณะทล าตนจะยดตวสงขน สวนใบเลยงจะคอยๆมขนาดเลกลงและหลดไปในทสด ปจจยทจ าเปนตอการงอกของเมลดพช ไดแก น า กาซออกซเจน อณหภมทพอเหมาะ และอาหารซงเกบใน เอนโดสเปรม(ส าหรบพชใบเลยงเดยว) หรอใบเลยง (ส าหรบพชใบเลยงค) ลกษณะการงอกของเมลดม 2 แบบ คอ 1. งอกโดยชใบเลยงขนเหนอดน เชน มะขาม มะมวง ถวด า ถวเขยว ดาวเรอง พทรา ทเรยน ฯลฯ 2. งอกโดยใบเลยงฝงอยใตดน เชน เมลดขาว มะพราว หญา ขาวโพด ฯลฯ พชโดยทวไปมการเจรญเตบโตตอเนองกนในระยะแรกและเปลยนแปลงอยางชาๆ ตอมาจงจะเรมมการเจรญเตบโตอยางรวดเรวและจากนนการเจรญเตบโตชาลงเรอยๆจนกระทงคงทในทสด กราฟแสดงการเจรญเตบโตของสงมชวตจงแบงออกได 3 ชวง ลกษณะรปกราฟคลายตวเอส (S) ซงเรยกวาซกมอยดเครฟ (Sigmoid Curve) 3 2

1

ชวงท 1 (กข) เปนระยะทสงมชวตมการเจรญเตบโตนอย ชวงท 2 (ขค) เปนระยะทมการเจรญเตบโตอยางรวดเรว สงเกตไดจากกราฟชนขน ชวงท 3 (คง) เปนระยะทมการเจรญเตบโตนอย จนเกอบจะ คงท กราฟจงมลกษณะคลายเสนตรง

15 การเจรญเตบโตของเมลดถว การเจรญเตบโตของตนถว เรมตงแตเมลดไดรบความชน โดยมสวนทท าหนาทดดความชนใหแกเมลดคอ รอยแผลเปน (Raphael:แรฟ) อยผวนอกของเมลด เปนบรเวณทเคยตดกบรงไข บรเวณรอยแผลเปนจะมรไมโครไพล (Micropyle) ซงปลายรากจะโผลออกมาจากเมลดทสวนน เมอแกะเมลดถวด าเพอพจารณาลกษณะภายใน จะพบวาตนออนจะอยตดกบใบเลยงทต าแหนงหนง สวนเปนต าแหนงทแบงตนออนออกเปนยอดแรกเกดและรากแรกเกด เมอตนออนงอกโผลพนเมลดแลว สวนเหนอใบเลยง (Epicotyls:เอพคอทล) และสวนใตใบเลยง (Hypocotyls:ไฮโพคอทล) จะเจรญเปนล าตน และ บรเวณทรากขยายตวยาวออกมากทสด คอ บรเวณปลายราก สวนล าตนทขยายตวยาวออกไป ไดแก บรเวณปลายยอด การทบรเวณปลายราก ปลายยอด มการเจรญเตบโตอยางรวดเรว เพราะบรเวณนมกลมเซลลซงแบงตวจ านวนมาก มการขยายขนาดอยางรวดเรวและตลอดเวลา เราเรยกกลมเซลลนวา เนอเยอเจรญ หรอ แคมเบยม (Cambium) พชจะมเนอเยอเจรญตลอดชวต ในพชใบเลยงคนอกจากจะพบเนอเยอเจรญบรเวณปลายยอดและและปลายรากแลวยงจะพบเนอเยอเจรญแทรกอยระหวางทอล าเลยงน า และทอล าเลยงอาหารรอบล าตน เมอเซลลแบงตวเพมจ านวนจะท าใหล าตนหนาขน ปจจยส าคญทมผลตอการงอกของเมลด

1. น า ชวยใหเปลอกหมเมลดออนนม และชวยละลายอาหารไปเลยงตนออน 2. แกสออกซเจน พชน าไปใชในกระบวนการหายใจ 3. อณหภมทเหมาะสม ประมาณ 20 – 30 องศาเซลเซยส ชวยใหกระบวนการตางๆ ท างานไดดขน

ปจจยทมผลตอการเจรญเตบโตของพช สงทชวยในการเจรญเตบโตของพช ไดแก

1. แสงแดด พชน าแสงแดดไปใชในการสรางอาหาร เรยกวา กระบวนการสงเคราะหดวยแสง ซงจะไดน าตาลกลโคส เกบสะสมทสวนตางๆ ในรปของแปง

2. แรงโนมถวงของโลก มผลตอทศทางการงอกของรากและล าตน 3. อากาศ มแกสทจ าเปนคอ ออกซเจนใชในการหายใจ และ คารบอนไดออกไซดใชในการสรางอาหาร 4. น า จะชวยลดอณหภมใหพอเหมาะแกการเจรญเตบโต และชวยละลายสารตางๆทจ าเปนในการเจรญเตบโต 5. แรธาต ชวยในการท างานของระบบตางๆ ถาพชขาดจะท าใหโครงสรางและการเจรญเตบโตของพชผดปกต

สงเกตไดจากลกษณะของล าตน ใบ ดอก ผล เปลยนไปจากเดม แรธาตหลก เปนธาตทพชตองการปรมาณมาก ไดแก ไนโตรเจน (N) ฟอสฟอรส (P) โพแทสเซยม (K) แรธาตรอง เปนธาตทพชตองการรองลงมาไดแก แคลเซยม (Ca) แมกนเซยม (Mg) ก ามะถน (S) แรธาตเสรม พชตองการเลกนอย แตขาดไมได ไดแก โบรอน (B) แมงกานส (Mn) เหลก (Fe) สงกะส (Zn) ทองแดง (Cu) โมลบดนม (Mo) คลอรน (Cl) สงควรจ า ไนโตรเจน บ ารงใบ, ฟอสฟอรส บ ารงดอก , โพแทสเซยม บ ารงผล

16 ค าสง จงตอบค าถามและเตมขอความใหถกตองและสมบรณทสด 1. การเจรญเตบโตของสงมชวต หมายถง ............................................................................................. ..............................…… 2. กระบวนการส าคญตอการเจรญเตบโตของพช ไดแก ……………………………………………………………………….. 3. สวนใดของพชทมการแบงเซลลและขยายขนาดของเซลลอยตลอดเวลา ……………………………………………………. ……………………………………………………………………………………………………………………………………. 4. โครงสรางของเมลดทส าคญ ไดแก......................................................................................…………………………………. 5. เมอเกดการงอกของเมลด ตนออนในเมลดจะเกดกระบวนการ ……………………………………………………………… 6. ตนออนในเมลดไดรบพลงงานจาก …………………………………………………………………………………………. 7. เปลอกหมเมลดมประโยชนตอพชคอ...................................................................................………………………………… 8. ใบเลยง คอ ..................................................................................................... ..................………………. ………………….. 9. ใบเลยง ท าหนาท ...........................................................................................................................…… ……………………... 10. อากาศจ าเปนตอการงอกของเมลดเพราะ ……………………………………………………………………………………. 11. สงจ าเปนในการเจรญเตบโตของพช ไดแก ………………………………………………………………………………….. 12. สวนแรกสดทจะโผลพนเมลดกอนสวนอนทางรไมโครไพล คอ..............................................……………………………… 13. ปจจยทจ าเปนตอการงอกของเมลดพช ไดแก.....................................................................………………………………….. 14. การงอกของเมลดพชโดยชใบเลยงขนเหนอดน ไดแก..........................................................………………………………… 15. ถาโลกไมมแสงแดด จะเกดผลกระทบตอสงมชวต คอ ……………………………………………………………………… 16. แรธาตหลก เปนธาตทพชตองการปรมาณมาก ไดแก ............................................................................................................. 17. แรธาตรอง เปนธาตทพชตองการรองลงมาไดแก ……………………………………………………………………………. 18. แรธาตเสรม พชตองการเลกนอย แตขาดไมได ไดแก ........................................................................................................... ........................................................................ ........................................................................................................................ .. 19. แคมเบยม หมายถง ...................................................................................................... ............................................................ 20. การเจรญเตบโต จะมลกษณะเสนกราฟเปนรป .................................................................................................................... .... ......................................................................................................................................................... .......................................... 21. พชมการเจรญเตบโตบรเวณสวนใดมากทสด .......................................... ................................................................................. 22. ตนออนประกอบดวย สวนตางๆ ไดแก .......................................................................................... ........................................... 23. แรธาตทบ ารงใบพช ท าใหพชมสเขยวสดใส คอ .......................................................................... ............................................ 24. แรธาตทบ ารงดอก ท าใหมการสรางดอกทสมบรณ คอ ........................................................................................................... 25. แรธาตทบ ารงผล ท าใหผลโตมความสมบรณ คอ ........................................................................... ......................................... 26. อณหภมทพอเหมาะในการงอกของเมลดพช อยในชวง .................................................................................. ........................ 27. รากฝอยมลกษณะ ..................................................................................... ............................................................................... 28. ไซโกต หมายถง .......................................................................................................... ................................................... ......... 29. บรเวณใดของพชทมการแบงเซลลอยางรวดเรว ............................................................................ .......................................... 30. รากกลวยไมสามารถสงเคราะหดวยแสงได เพราะ ............................................................................................................... ... 31. บรเวณเซลลคม มการสงเคราะหดวยแสงได เพราะ ......................................................................... ....................................... 32. เซลลคมเหยว ปากใบจะ เปนอยางไร ................................................................................................................. ...................... 33. เซลลคมเตง ปากใบจะ ........................................................... ................................................................................................ .. 34. การงอกของตนถวเรมจากเมลดไดรบความชน และมลกษณะพเศษทสงเกตได คอ ................................................................ 35. การงอกของตนขาวโพด มลกษณะแตกตางจากการงอกของตนถวคอ ...................................................................................