Pune me projektTema: Historiku i muzikes se Shqiperise se jugut Lenda:Ed.Muzikor & Ed.FigurativKlasa:7aPunoi: Elion Zagradi

Objektivat:1.Te njihemi me folklorin Shqipetar dhe ndarjen e tij2.Te njihemi me historikun sazeve te Permetit3.Te njihemi me per historikun e kenges labe4.Te listohen kenge te Shqiperise se jugut5.Te listohen veshje te krahinave te Shqiperise se jugut

Folklori muzikor Folklori muzikor shqiptar e bn jetn e vet n nj ndarje specifike, q lidhet me format e t shprehurit muzikor dhe me tipet kryesore t instrumenteve t prdorur. Lumi i Shkumbinit, q prshkon mes pr mes Shqiprin, prvecse ndan dy dialektet kryesore t vendit n Geg n Veri t Shkumbinit dhe n Tosk n Jug t Shkumbinit, shrben edhe si kufi natyror pr klasifikimin e tipologjis s folklorit muzikor. Pr trevat q shtrihen n jug t lumit Shkumbin sht karakteristik fenomeni i t shprehurit muzikor n iso-polifoni (ang. Poliphonie with burdon) me prdorimin e shkallve pentatonike si dhe t instrumenteve specifik si gajde dhe bicula (fyell i dyfisht). Krahas muziks fshatare pa shoqrim me vegla (a capella), duke nisur nga fundi i shekullit t nntmbdhjet, lindi dhe u kristalizua muzika popullore qytetare, q n Jug t Shqipris takohet kyesisht n qytetet Kore, Vlor, Sarand, Delvin, Prmet, Leskovik, Pogradec, me formacionin polifonik t Sazeve (t prbr nga instrumente t importuar si klarineta,violina dhe fizarmonika, si dhe nga vegla popullore karakteristike si lahuta, dajre, fyell)Historiku i sazeve te Permetit Prmeti dhe sazet e tij, nj histori e shkurtrPrmeti klasifikohet ndr qytetet m t rndsishme prsa i prket formimit t muziks popullore qytetare jugore me an t veprimtaris dhe ndihmess s sazeve. Prmeti shtrihet n bregun e majt t lugins s Vjoss, rrz malit t Dhmbelit. Gjat periudhs s Rilindjes Kombtare u b nj qendr e rndsishme kulturore e patriotike. T lidhur ngusht n pikpamje gjeografike me Leskovikun, mes tyre u ngjiz edhe nj nga bashkpunimet m frytdhnse prsa i prket kristalizimit dhe formimit t portretit t sazeve muzikore iso-polifonike. Ndr sazexhinjt m t shquar t ksaj periudhe jan ata t prqendruar fillimisht pran sazeve t Usta Medi Prmetit (rreth 1910-1930) dhe m pas ato t Vangjel Leskovikut (rreth 1930-1940) dhe Gaqo Lens.Usta Mediu krijoi tipin e kabas s shtruar e t hequr rnd. Ky tip i ri i kabas formoi at q sot njihet si Kabaja tradicionale e Prmetit. Kjo nnkuptonte nj kaba tradicionale prsa i prket orientimit por ishte disi larg virtuozizmit t lojs n grnet q vinte nga tradita e Leskovikut dhe kjo pr disa arsye. Ai kaloi n interpretimin n grnet prej fyellit t shtruar t Prmetit, madje veoria interpretuese e tij, ashtu si dhe e Cilo Qorrit t Kors sht e lidhur pazgjidhshmrisht me kt binjakzim t ktyre veglave n nj interpret t vetm. Kjo solli pr pasoj tretjen dhe prcjelljen e veorive dhe t repertorit t ktyre veglave popullore edhe n muzikn q ata interpretonin dhe krijonin njkohsisht me vegla si klarineta. Tipin e kabas s Mediut, Usta Laveri e ngriti n art n gjuhn e tij muzikore instrumentale. Vangjel Leskoviku ishte ndjeks i tradits t interpretimeve virtuoze n grnet, t nisur nga Selim Leskoviku. Duke ndjekur kt rrug, ai krijoi dhe i dha jet edhe kabas q mban emrin e tij. Interpretimet e tij shklqejn nga gjenialiteti i perceptimit t fakturs. Nga do pikpamje, Vangjel Leskoviku ishte nj reformator i stilit t quajtur vne n grnet. Ai synoi dinamizimin e lojs s grnets nprmjet shfrytzimit t mundsive t pathna deri m ather. Sazet e ktyre mjeshtrave (kur vet luajn n vegla dhe vet kndojn), respektuan gjithashtu edhe formuln e interpretimit t isos, duke br krahas rolit instrumental-shoqrues n kng, edhe at t grupit t isos (i cili de facto mungon), iso shoqruese me vegla dhe me z. Ata e vendosn iso-tonikn orientuese pr t gjith instrumentet e Sazeve (dhe pr vet kngtart) n t njjtat lartsira intonative q veshi muzikor popullor i kishte przgjedhur prej qindra vjetsh pr t knduar. Sot provohet se lartsit m t plqyera t t brit t isos, pr kngt e burrave me Saze jan: fa, sol, la b dhe si b, dhe pr zrat e grave: si b, do, dhe re. Ishin po kto saze q nga kngt iso-polifonike labe m t njohura realizuan tipat homologe t muziks me Saze , tashm t titulluara labiko ose labikoe, q nnkupton nj kng labe t zbutur, ndrkoh q kngt popullore iso-polifonike t qyteteve toske ishin krijuar m hert si rezultat i zhvillimeve t prshpejtuara urbane t tyre etj. Usta Mediu dhe Vangjeli lan nj ndikim themelor n sazet e Usta Laverit dhe muzikn popullore prmetare t pas viteve 1940. Merit e tyre sht se n kngt popullore q shoqroheshin me saze, ata krijuan edhe pavarsin relative melodike t linjave t prcjelljes me vegla nga linja e kngtarve. Ndrtimi m i preferuar pr sazet ka qen 1 grnet, 1 qemane dhe 2 llauta. Defi nuk ka qen prdorur n formacionet e para t sazeve, si n Prmet ashtu edhe n Leskovik. Si pjes t kulturs muzikore me saze t Prmetit, do t prfshinim edhe Sazet e njohura me emrin: Sazet e Radio Tirans. Ideja pr t realizuar nj disk me muzik popullore mblodhi n Tiran, m 1939, formacionin e par t Sazeve t drejtuara nga Usta Jonuzi i Lames, po nga Prmeti, me grnet. Formacioni i ktyre sazeve prbhej edhe nga Hysen Ibrahimi, Nazif Mamaqi, Sabri Fehmiu, Sadik Azbiu (alias ai) me violin dhe kngtar, Ali Myslymi (alias Mane Lela) me llahut. Menjher pas formimit t Radio-Tirans, duke filluar nga viti 1939 e n vazhdim, do t paraqiteshin me kt emr n rubrikn Sazet e Radio-Tirans: Valle e Kng Popullore. N vitet 40-t, n zrin Muzik Popullore nga Sazet e Radios, do t Mart, t Enjte dhe t Shtun, ora 18.30, ato do t luanin gjithmon direkt pr spektatorin e tyre t shumt, nj repertor t larmishm nga gjith hapsira etnomuzikore shqiptare. Nga Sazet e Radios, shum e njohur sht edhe knga Do marr iften do dal pr gjah, e knduar nga prmetari tjetr Selim Asllani.Ve ktyre muziktarve, n Prmet, deri n vitet 1940 zhvillonin veprimtarin e tyre edhe mjaft formacione t tjera sazesh t cilat nuk ishin larg nivelit dhe mjeshtris s t parve. Prmendim sazet e Halit Prmetit, apo Haliti i Razos, si dhe ato t Usta Jonuzit. I konsideruar si m i talentuari i brezit t tij, Haliti shklqeu n interpretimet virtuoze n klarinet t natyrs s Selim Asllan Leskovikut. Prve formacionit t Sazeve me muzik popullore, bashkkohsit kujtojn se ai interpretonte muzik edhe pran nj orkestre t qytetit t prbr nga klarineta, violina, mandolina dhe kitara. Vdiq tepr i ri n mosh. Polifonia Labe - Kenga LabeShekuj me pare, ne truallin e Laberise, krahas monofonise, dalengadale, po kristalizohej nje forme tjeter e ndergjegjes artistike muzikore te banoreve vendas te saj - Polifonia. Nocioni polifoni, si dihet, vjen nga greqishtja!